Bijlage Financieel Dagblad - Future Leaders Event by MVO Nederland

fd.selections

zaterdag 10 november 2012 | Het Financieele Dagblad

Futureleaders

Speciale bijlage Oorlog om grondstoffen is niet denkbeeldig

Nieuwe generatie

Voor toekomstige leiders is milieu geen keuze, maar noodzaak

Met: Op de fiets van Alaska naar Antartica * Aards leiderschap gevraagd * De koffieboer bij u thuis ÂŠ Het Financieele Dagblad

WORD OOK PARTNER VAN MVO NEDERLAND

IN EEN WERELD VAN SCHAARSTE MAAKT KENNIS JE RIJK Aad de Wit Verhuizingen had de wereldprimeur met de inzet van een elektrische verhuiswagen. Een belangrijke stap in een tijd waarin energie steeds schaarser wordt. In 2008 waren ze al het eerste verhuisbedrijf dat “CO2-neutraal” verhuizen aanbood. Naast de elektrische verhuiswagen heeft het bedrijf een oplaadpunt voor elektrische auto’s én de ambitie dat op termijn het hele wagenpark op stroom zal rijden. Jan Laan, directeur van Mondial Aad de Wit: “Belangrijk bij MVO is dat je het samen doet. Met je medewerkers, maar ook met anderen binnen het netwerk van MVO Nederland, dat

NETWERKEN



10 GOEDE REDENEN OM PARTNER VAN MVO NEDERLAND TE WORDEN 1

Aandacht voor MVO zet fors door

MVO lijkt crisisbestendig

MVO als kostenpost deﬁnitief verleden tijd

Sterke stijging vraag naar MVO in B2B-markt

Energiebesparing: topprioriteit bedrijven

People: verantwoordelijkheid terug op de werkvloer

Transparantie: van compliance naar innovatie

Consument wil duurzaam, maar is steeds kritischer

Internationaal ondernemen: MVO minder vrijblijvend

Innovatie: coalities voor duurzaamheid

ons veel nuttige kennis en contacten oplevert. MVO betekent voor ons bovenal ‘met plezier ondernemen’ en dat merk je dagelijks. Onze medewerkers rijden trots door de straten, ze vertellen er graag over aan geïnteresseerde passanten.” Elektrisch verhuizen is niet alleen beter voor het milieu, het zorgt ook voor extra omzet. “Veel klanten willen duurzaamheid uitstralen en meeliften op ons succes, waardoor we niet alleen een lage prijs hoeven te offreren.”, stelt Jan Laan. Met de overstap op elektrisch rijden speelt het bedrijf bovendien in op de stijgende prijzen voor fossiele brandstof en de beoogde milieuzone in Amsterdam.

INSPIREREN



IS OOK M VO

• • •



VERDIENEN

UW TICKET NAAR EEN DUURZAME BEDRIJFSVOERING Over duurzaamheid in de bedrijfsvoering wordt veel gesproken, maar wat is nu eigenlijk de essentie ervan?

mvonederland.nl

Henk van Maanen is samen met Hans Baggerman ondernemer van twee evenementenlocaties in Rotterdam, de Van Nelle Ontwerpfabriek en het Drijvend Paviljoen. Daarnaast geeft hij leiding aan Team van Maanen – Live Communicatie, een bedrijf dat evenementen bedenkt en organiseert.

Door de samenwerking met MVO Nederland is hij gaan inzien dat het belangrijk is om breed over MVO te communiceren en te denken in partnerships. Binnen de bedrijven ziet hij MVO

Bekijk de website van Aad de Wit Verhuizingen, www.aaddewit.nl/verhuisbedrijf

I N N OV E R E N

MVO IS MÉÉR DAN ZINVOL, HET IS OOK LEUK!

MVO is leuk Van Maanen: “Relatiebeheer en het onderhouden van contacten met leveranciers is ons dagelijks werk. MVO speelt daarbij een voorname rol. MVO doe je om wat het oplevert en wat het verschil kan maken, maar óók omdat het leuk is. Je moet aan andere partijen niet communiceren hoe goed je het allemaal doet, maar wát je doet en dat het werkt.”

moeten lopen omdat die prima hergebruikt kan worden. ’t Is maar een kleinigheid, maar voor MVO tellen juist ook de kleine zaken.”

Volgens Jan Laan is de betrokkenheid van de medewerkers van essentieel belang, “anders is het een lege huls.” Zo laat het bedrijf het personeel meedelen in de winst bereikt door besparing en verbeteringen. “Zo spreken ze er elkaar op aan dat ze niet over een verhuisdoos

IEMAND MET MINDER KANSEN EEN JOB GEVEN

rk Vergroot je netwe

•

INTERVIEW MET JAN LAAN, DIRECTEUR MONDIAL AAD DE WIT VERHUIZINGEN B.V.

B E S PA R E N

MEER OP MVONEDERLAND.NL/10-REDENEN

te rdt in belangrijke ma rt see ani Uw MVO-succes wo org m aro Da . twerk bepaald door uw ne eenkomsten zoals het MVO Nederland bij , de Meet&Greet-sessies jaarlijkse partnerevent de MVO Nederland en trainingen van n wij u de kans om in de bie Zo ie. em ame Acad met andere duurz contact te komen ondernemers. van timaal te proﬁteren Enkele tips om op er dan 2000 partners: ons netwerk met me ld u aan voor de Word partner en me Greet met MVO et& Me e nd eerst volge rtners pa re de an en Nederland , met andere partners Neem contact op samen! je e do veranderen or LinkedIn-groep vo Sluit u aan bij de n eë ide en discussies trainingen Neem deel aan de rland Academie de Ne O van de MV

”Medewerkers worden betrokken bij onze MVO-ambities en -activiteiten”

als: “faciliteren van ontmoetingen tussen mensen die ertoe doen, mensen met ambities.” Met partnerships bedoelt Henk de samenwerking met alle partners, van elkaar leren, elkaar enthousiasmeren en inspireren. “MVO en het partnership met MVO Nederland is goed voor de wereld, die we in bruikleen hebben van onze kleinkinderen en de mensen om ons heen. Het heeft ons overigens ook meer omzet gebracht!”, aldus Henk van Maanen. Kijk ook op de website voor Henk’s MVO-activiteiten: www.ontwerpfabriek.nl

Kortweg komt het neer op: • Al uw bedrijfsactiviteiten zijn gericht

op waardecreatie rond people, planet en performance. • Samen met uw medewerkers zoekt u daarin steeds naar een zorgvuldige balans. • Op een actieve en transparante manier legt uw onderneming daarover intern en extern verantwoording af. • Samen met uw medewerkers voert u een open dialoog met alle stakeholders.

PARTNER WORDEN IS OOK M VO Investeren in duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen levert altijd winst op. Voor uw bedrijf, voor uw medewerkers, voor uw zakenpartners, voor de wereld. Dat u ook kiest voor MVO is dus een must. Maar of u het alleen doet of samen, dat bepaalt u. Kijk op de site voor de voordelen en meldt u zich vandaag nog aan als partner.

Bel 030 - 230 56 10 of kijk op de site mvonederland.nl

inhoud

zaterdag 10 november 2012 | Het Financieele Dagblad

Inleiding

People, planet, problems?

I 12 Meer aards leiderschap gevraagd

Volgens filosoof Ad Verbrugge is onze elementaire relatie met de aarde verstoord. Echte leiders hebben hier oog voor.

Heel erg bezig met zelfrealisatie

zelfbewust en oppervlakkig, maar ook begaan met de wereldproblemen. De loyaliteit van jong talent aan een bedrijf is niet vanzelfsprekend en zeker niet onvoorwaardelijk.

‘Onze grondstoffen militair moeten veiligstellen is niet ondenkbaar’

Invloedrijke boeken over duurzaamheid Zie de rubrieken op pagina 7, 15, 27 en 30

De topmanager van de toekomst moet rekening houden met conflicten om grondstoffen. Geopolitiek dringt de bestuurskamer binnen.

18 Schaarste te lijf met overdaad aan creatieve plannen

Daag 150 jonge professionals uit oplossingen aan te dragen voor de grote maatschappelijke problemen. De uitkomsten zijn vaak verrassend.

n zijn bestseller Collapse beschrijft de Amerikaane bioloog Jared Diamond hoe beschavingen opkomen en vooral wat de reden is van hun uiteindelijke ondergang. zo kwam er aan de relatieve welvaart van de bewoners op Paaseiland na enkele honderden jaren een einde toen de laatste boom werd omgekapt. Niet handig, want de sterk gegroeide samenleving was volkomen afhankelijk van hout. Door de hele geschiedenis heen vormen overbevolking en tekort aan natuurlijke hulpbronnen een dodelijke combinatie, zo toont Diamond aan. Gaan wij op onze planeet dezelfde kant op? Wordt schaarste hét thema van de komende generatie? Wat betekent dit voor het bedrijfsleven? Over die vragen bogen zich afgelopen donderdag zo’n 150 jongeren, die door hun eigen werkgevers zijn bestempeld als toekomstig leider. Op dit Future Leaders Event 2012, voor het vijfde jaar op rij georganiseerd door MVO Nederland, nam de komende generatie vast even plaats op de stoel van de bestuurder. In het bijzijn van prinses Máxima werden aan het eind van de dag de meest in het oogspringende oplossingen door een vakjury beoordeeld. In deze bijlage kunt u lezen hoe de ceo’s van de toekomst de grote maatschappelijke vraagstukken te lijf denken te gaan. ROB DE LANGE

25 Een realistische idealist

Jan van den Herik bedacht ooit het Future Leaders Event. In zijn ogen moeten werknemers zélf het debat over duurzaamheid in hun bedrijf aangaan.

29 Water als bloedstroom van de biosfeer

Poster

Op de fiets van Alaska naar Antarctica. Met de passie en het doorzettingsvermogen die hiervoor nodig zijn, is zelfs het mondiale waterprobleem op te lossen.

Colofon Uitgever Eugenie van Wiechen Hoofdredacteur Jan Bonjer Coördinatie Rob de Lange, Roger Cohen Art director Antoine Hamers Vorm en beeld Ebrien Brinkman, Antoine Hamers Eindredactie Peer Bataille Aan dit nummer werkten mee Roger Cohen, Pieter Couwenbergh, Elfanie toe Laer Accountmanager Peter Muller (020-5928452)

Voor aan de muur. Zie pagina 16.

fd.selections

zaterdag 10 november 2012 | Het Financieele Dagblad

Vooral bezig met zichzelf Te veel en te snel, maar wel bevlogen Pieter Couwenbergh De jongere van nu is een vat vol tegenstrijdigheden. Begaan met de wereldproblemen en op zoek naar zinvol werk. Maar alles moet wel snel en heftig gaan, en op zijn manier. Samenwerking tussen de generaties wordt de uitdaging voor het bedrijfsleven.

o’n zestienduizend jonge werknemers hebben de afgelopen jaren bij chemiereus Akzo Nobel deelgenomen aan zogeheten Leadership Journeys, onder de titel ‘Ignite the Spirit’. Bijeenkomsten waarin vragen centraal staan als: wie ben je, wat heeft je gevormd en wat wil je maken van je leven? Zestienduizend! De grote belangstelling heeft ook initiatiefnemer en bestuurslid Tex Gunning van Akzo Nobel verbaasd. Bij zijn vorige werkgever Unilever was de belangstelling voor een dergelijk initiatief zo’n tien jaar geleden aanzienlijk minder. Akzo Nobel staat niet op zichzelf. Adviesorganisatie Deloitte heeft vorig jaar in de VS een leiderschapscentrum geopend voor zijn jonge talent. Of het nu Shell, Accenture of het Ministerie van Buitenlandse zaken is, elke zichzelf respecterende organisatie kent leiderschapsprogramma’s om jong talent te koesteren. ze moeten ook wel, want 25-

tot 35-jarigen verwachten niet minder. Het is een zelfbewuste generatie die in een vroeg stadium van de carrière al bezig is met vragen over zelfrealisatie. Het jonge talent is erg met zichzelf bezig. Misschien wel té veel, zo klinkt het soms in bestuurskamers. zichzelf zien binnen het grotere geheel van een organisatie is er nauwelijks bij. Hier en daar is zelfs de verzuchting te horen, dat er vooral wordt gevraagd wat het bedrijf voor hen kan doen, en minder wat zij voor het bedrijf kunnen betekenen. Vrij naar John F. Kennedy. De loyaliteit is anders dan vroeger: meer aan zichzelf en zeker niet onvoorwaardelijk. Werk onder het eigen niveau wordt niet of niet lang geaccepteerd, ook niet in de beginjaren. Een beginnend accountant wil geen facturen controleren of bonnetjes nakijken op de aanwezigheid van een paraaf van de chef. Hij of zij wil vanaf het begin voortdurend worden uitgedaagd, meedoen met het grote werk en invloed hebben. zoals een

Een beginnend accountant wil geen bonnetjes controleren, maar direct meedoen met het ‘grote werk’

journalist eigenlijk direct in Den Haag aan het werk wil. En dan ook meteen als politiek verslaggever in plaats van op de binnenlandredactie. Als de ambitie niet binnen redelijke termijn kan worden gerealiseerd, is er geen remming om te vertrekken. De basisloyaliteit is minder onvoorwaardelijk dan bij voorgaande generaties. De behoefte aan vrijheid en zelfrealisatie is groot. Het zzp-schap is bijvoorbeeld een wenkend perspectief, vanuit eigen kracht en niet als resultante van een reorganisatie. Die wetenschap zorgt er bijvoorbeeld voor dat grote consultants- en accountantsorganisaties in hun scenario’s rekening houden met een organisatiemodel waarin ze gebruikmaken van een vast netwerk van zelfstandige advi-

analyse

zaterdag 10 november 2012 | Het Financieele Dagblad

verbatim ‘Duurzaamheid is belangrijk, maar een achterhoedegevecht. Je moet denken in termen van schaarste en veiligheid.’ Rob de Wijk defensiedeskundige

‘Alle Europese deurbellen bij elkaar verbruiken jaarlijks tien miljard kWu; twee kolencentrales. Een zonnecelletje kan de oplossing zijn.’ Ad vAn Wijk buitengewoon hoogleraar future energy systems aan de TU delft

‘Het besef hoe de verschillende soorten schaarste op elkaar inwerken, stemt nog treuriger dan het dagelijks lezen van de krant.’ joRis vooRhoeve hoogleraar internationale organisaties

Fotobewerking: FD Studio

seurs die niet bij hen in dienst zijn. Het zelfbewustzijn van jongeren kan confronterend zijn. zo kreeg British Telecom-topman Ben Verwaaijen enkele jaren geleden bij een introductiedag voor jong talent de vraag voorgeschoteld, hoe oud hij was en of hij dacht te weten wat er bij de jonge generatie leeft. Het antwoord is niet bekend, maar vermoedelijk heeft de extroverte Verwaaijen de vragensteller uitgenodigd voor een kop koffie, om dat eens uit te leggen. Dit fenomeen is wat in het bedrijfsleven tegenwoordig de reverse coach wordt genoemd: een 25-jarige die de directeur vertelt hoe hij denkt, werkt, gebruik maakt van sociale media, wat hot is en wat not. Opdat de baas weet wat jong talent bezighoudt en motiveert en hoe zij

De voortdurende impulsen vanuit de sociale media leiden tot minder reflectie en meer oppervlakkigheid

leren. En daarmee ook waar mogelijk zakelijke kansen liggen. Jongeren willen direct feedback, niet hoeven wachten op het gebruikelijke halfjaargesprek. Dit past in een digitaal tijdperk waarin de wereld kleiner is geworden en mensen via e-mail, Facebook en Twitter contact maken, per direct reacties verwachten én krijgen, hoe vluchtig soms ook. Die levensstijl vertaalt zich ook op de werkvloer. Jongeren zijn pragmatisch; ze willen van hun leidinggevende een praktisch recept hoe iets aan te pakken. Het conceptuele – het onderliggende verhaal – interesseert ze niet of nauwelijks. Door deze houding maken bestuurders als managing partner Frederieke Leeflang van advocatenkantoor Boekel

‘Continuering van onze productiemethodes betekent simpelweg economische zelfmoord.’ bAnki- Moon secretaris-generaal van de vn

CAPITALISM 2.0 FAIR VALUE • REVENUE RECOGNITION • GLOBAL TILT

STAKEHOLDER MANAGEMENT • HTML 5 • ON/OFF BALANCE SHEET

INCREASING SCRUTINY SECURITY OF SUPPLY • AUSTERITY BUDGETS • CULTURAL SOCIAL NETWORKS • REMUNERATION • HIGHSPEED RAIL • EMPLOYMENT LEGISL

FCPA • PUBLIC v PRIVATE • INTELLECTUAL

FINANCIAL REFORM

DECENTRALIZATION • CONVERGENCE OF STANDARDS

OFFSHORE / ONSHORE • TAX RATES IN MOTION • DOUBLE DIP

PENSION GAP • INFRASTRUCTURE • FRONTIER

G•CHINA•INVESGYR SHAREHOLDER ACTIVISM • IFRS DEBT OVERHANG • DOLLAR/YUAN • OIL PRICE • CREDIT RATING DOWNG POLITICAL INSTABILITY • EUROZONE

TECHNOLOGY SUSTAINABLE ENERGY THE COST BOOMERANG • INFLATION • ECONOMICS

EMERGING MARKETS • US RECOVERY SARBOX DELEVERAGING • RESEARCH AND DEVELOPMENT CURRENCY VOLATILITY

INDIA CSR •

RADICAL TRANSPARENCY INNOVATION • DEMOGRAPHICS • BRIC ECONOMIES

COMPETITION INTENSIFYING

OUTSOURCE GOVERNMENT DEBT • CONSUMER SPENDING

COUNTERPARTY RISK THE GLOBAL MARKET PLACE

HEALTHCARE CORPORATE GOVERNANCE • G20 • RE

SECURITY OF SUPPLY

DEFLATIONE

analyse

zaterdag 10 november 2012 | Het Financieele Dagblad

De Nerée zich wel eens zorgen over het kennisniveau van de jonge aanwas. ‘Ik besef dat het ouderwets klinkt, maar het is voor toekomstige leiders wel van belang,’ zegt Leeflang, die naar eigen zeggen nog altijd profijt heeft van haar gymnasiumopleiding. Het gaat haar om de achtergronden, het bredere perspectief, de context van een casus, de ethische component. Maar eerst en vooral om algemene ontwikkeling. Het gaat hierbij om nuttige zaken die niet direct toepasbaar zijn. Juist daarom zijn ze minder interessant voor een nieuwe generatie, die is groot geworden met computerspelletjes en doorlopend verbonden is met de buitenwereld. De voortdurende impulsen vanuit sociale media leiden mogelijk tot oppervlakkigheid, tot het primaat van het delen van informatie in plaats van reflecteren op die informatie. Tegelijkertijd, zo erkent Leeflang, is het doelgerichte, het praktische ook een kracht die – mits goed gericht – van grote waarde kan zijn voor elke onderneming.

Springerigheid Er wordt veel gesproken en geschreven over het engagement van jongeren met mondiale problemen als duurzaamheid, klimaat, energie en de kloof tussen arm en rijk. zij willen daarom werken bij bedrijven met een zinvol doel, zinvol werk doen en zinvol leven. Het Engelse woord purpose ligt velen op de lippen bestorven. Tegelijkertijd willen ze een interessante, liefst internationale baan die goed betaalt. Onderzoek naar de drijfveren van de jeugd leerde adviesbureau Accenture dat inhoudelijke uitdaging en internationaal werk (‘het verbinden met de eigen generatie wereldwijd’) prioriteit heeft, naast snelle persoonlijke groei. Materiële welvaart is en blijft belangrijk. De meerderheid is niet van plan ‘uit het systeem te stappen’. Pragmatisme

regeert. Forse donaties doen aan de milieubeweging, zo min mogelijk e-mails en documenten printen en bomen planten. Maar tegelijkertijd meer keren per jaar het vliegtuig nemen voor een welverdiende vakantie. Het zit in één persoon. Jongeren willen bijdragen aan een betere samenleving, maar wel onder hun voorwaarden en op hun manier. Een langdurige verbinding met een goed doel, zoals een machtiging om langjarig geld te mogen afschrijven of een meerjarige bestuursfunctie, past vaker niet dan wel in hoe zij willen leven. ze maken vaak liever de verbinding op basis van een concreet project of door een toevallig momentum (het goede moment, de goede toon, de vriend die je erop wijst). Het is als op Facebook, waar iemand net zo snel wordt ‘ontvriend’ als hij ‘geliked’ wordt. Het ‘springerige’ van de jeugd maakt de vraag relevant, hoe een organisatie talenten kan blijven boeien. De digitale revolutie, zo is de verwachting, is nog lang niet uitgewoed en zal de kloof tussen nieuwe en oude generaties alleen maar groter maken. Waarschijnlijk spreken Nederlandse jongeren straks gemakkelijker met generatiegenoten uit Dubai, Brazilië en wellicht China dan met landgenoten van vijftig jaar of ouder. Ontstaan er daardoor verschillende werelden in één land, die elkaar accepteren, maar weinig meer van elkaar begrijpen? En wat zijn de consequenties hiervan in een tijd waarin de

Jongeren willen bijdragen aan een betere samenleving, maar wel onder hun voorwaarden en op hun manier

Europese verzorgingsstaat krimpt en het verdelingsvraagstuk met de rest van de wereld dwingend op tafel ligt?

Verkwisters Is er straks nog wel voldoende sociale cohesie en solidariteit tussen generaties? Of brengt de omvang van de wereldproblemen generaties juist dichter bij elkaar? Voor bedrijven wordt het een uitdaging om de samenwerking tussen de generaties te bevorderen. De vraag naar cohesie schrijnt des te meer als we bedenken dat de oudere generaties niet de geschiedenisboeken ingaan als een waardevolle generatie, maar meer als verkwisters van de welvaart van toekomstige generaties. Hun digitale kennis maakt jongeren bij uitstek geëquipeerd voor het leiderschap. Het zou daarom best kunnen dat ze eerder aan de touwtjes trekken dan ze denken. Ten koste van de huidige vijftigers. Dit gebeurt nu al in Europa, maar naar verwachting straks ook in landen als China en Japan, waar je tot op heden pas meetelt vanaf je zestigste. Maar hun zwakte is een overmaat aan vertrouwen in technologie en een gebrek aan sociale vaardigheden. Dat laatste is beslist nodig om bruggen te slaan tussen generaties en tussen verschillende culturen. Terug naar het beeld van de leiders in de dop. Individualistischer. Ongeduldiger. Oppervlakkiger. Egocentrischer. Met een groter bewustzijn van de wereldproblemen. Hechtend aan een materieel goed leven en zich misschien daardoor uiteindelijk wel conformerend aan de regels die gelden in het bedrijfsleven. ‘De valkuil voor de jongere garde? ze willen te veel, te snel en soms zonder echte inhoudelijke kennis,’ zegt managing partner Anja Montijn van Accenture. ‘Ik zeg ze altijd: leer een echt vak, zodat je wat kunt. Iedereen wil nog altijd manager worden, maar er is vooral behoefte aan ingenieurs’.

Duurzaam @ the speed of passion!

Blijf niet hangen in praatjes

olgens Leen zevenbergen, ondernemer en schrijver van verschillende managementboeken, missen bedrijven de P van Passie als het gaat om het verduurzamen van hun organisatie. Als het aan de schrijver van Duurzaam @ the speed of passion! ligt, is het geheim van het succesvol verduurzamen van een onderneming dat medewerkers en andere stakeholders verantwoordelijk worden

voor hun aandeel in het voortbestaan van wat toch ook hún organisatie is. Maar ja. Hoe doe je zoiets? Geen nood: lees dit manifest en de handreikingen vliegen u om de oren. In veertien hoofdstukken krijgt u de meest uiteenlopende tips aangereikt om uw mooie ideeën in de praktijk te realiseren. En jawel, met de P’s van People, Planet, Passion en – niet onbelangrijk – Profit.

Leen Zevenbergen: Duurzaam @ the speed of passion!. Business Contact, 2012

De adviezen komen niet alleen van zevenbergen zelf, maar ook van mensen met grote namen uit de praktijk. Uiteindelijk is de boodschap van het boek duidelijk: blijf niet hangen in praatjes, maar ga aan de slag. Want, zoals telecomondernemer Luc van Brussel in hoofdstuk 13 zegt: duurzaamheid is voor altijd. En dan kun je er maar beter helemaal voor gaan. Niet te veel meer twijfelen dus.

Al jong leider

Lingerie met durf

ie kent ze niet: de beha met de bandjes over de buste die het decolleté van iedere vrouw omtovert tot een ongelooflijk sexy speelveld. Marlies Dekkers (1965) bedacht ze al voordat ze twintig was. In 1993 investeerde ze het geld dat ze twee jaar eerder won omdat ze de beste afgestudeerde student was van alle kunstacademies in Nederland, in het ontwikkelingsproces ervan. De beha werd haar doorbraak en het kenmerk voor al haar verdere werk. Het begin van een wereldwijd succesverhaal. Shakira draagt Marlies’ beha tijdens haar wereldtournee, Britney Spears verschijnt ermee in een videoclip en zelfs skinny Victoria Beckham heeft een prachtig decolleté dankzij de bandjes en showt dit op de cover van een glossy. Dekkers, zakenvrouw van 2007, verkoopt haar collectie in zo’n twintig landen en stuurt meer dan honderd werknemers aan. ze pleit voor een vrouwelijke en intuïtieve manier van zakendoen. Werkgevers moeten hun vrouwelijke werknemers serieus nemen en talent herkennen. Ook haar lingerie probeert ze een vrijgevochten uitstraling te geven, die pleit voor emancipatie. ‘Mijn vrouwen zijn krachtig en zien er niet uit als een bevallige bonbon,’ zei de topondernemer een paar jaar geleden in deze krant. Dekkers verwerkt haar levensvisie in al het ondergoed dat zij ontwerpt. ‘Dare to be,’ is de boodschap. Een motto dat ze in alles doorvoert en waarmee ze een inspiratiebron is voor andere ceo’s.

Marlies Dekkers

Foto: MMP/ANP

fd.selections

zaterdag 10 november 2012 | Het Financieele Dagblad

Foto: Wiebe Kiestra

ÂŠ Het Financieele Dagblad

zaterdag 10 november 2012 | Het Financieele Dagblad

interview

Rob de Wijk ‘Ik sluit niet uit dat we onze grondstoffen militair moeten veiligstellen’ Roger Cohen en Rob de Lange De topman van de toekomst moet rekening houden met conflicten om grondstoffen, zegt buitenland- en terrorismedeskundige Rob de Wijk. Geopolitiek dringt de bestuurskamer binnen.

Curriculum Rob de Wijk

1954 1978 1985 1989 1992 1999 2000 2007 2008

Geboren in dordrecht Geschiedenis en internationale betrekkingen, Groningen docent internationale betrekkingen, Universiteit Leiden Hoofd Conceptuele Zaken, Ministerie van defensie Lid Raad voor defensie onderzoek (Rdo) van TNo Hoogleraar internationale betrekkingen, kMA Hoogleraar internationale betrekkingen, Universiteit Leiden directeur The Hague Centre for Strategic Studies Voorzitter denktank Nationale Veiligheid

r is een voorbeeld dat Rob de Wijk in bijna iedere lezing gebruikt: neodymium. Slechts weinig mensen hebben van dit zilverkleurige metaal gehoord. Toch is deze stof belangrijk voor onze toekomst. Neodymium is essentieel voor de productie van de permanente magneten die worden gebruikt in windmolens op zee. Per molen zijn er honderden kilo’s van nodig. Het toeval wil dat vrijwel de gehele wereldproductie van neodymium in China plaatsvindt. En dat geldt ook voor 95% van de andere zogeheten zeldzame aardes. De afgelopen jaren hebben de Chinezen de export van neodymium geleidelijk verminderd, ter bescherming van hun eigen magnetenindustrie. De prijs van neodymium is geëxplodeerd. Dit is slecht nieuws voor het westen, dat minder afhankelijk wil worden van de slinkende voorraad fossiele brandstoffen. De hoop is daarbij gevestigd op zonne- en windenergie. Maar dat wordt moeilijk als China de export van neodymium blijft beperken. Voor buitenland- en terrorismedeskundige Rob de Wijk illustreert het voorbeeld van neodymium de problemen waar het in de geopolitiek in het vervolg

van deze eeuw om zal draaien: grondstoffenschaarste, klimaatverandering en de groeiende assertiviteit van China. Om te voorkomen dat we weerloos worden meegezogen door deze krachten, is een omslag in ons denken nodig, vindt De Wijk, in het dagelijks leven (onder meer) hoogleraar internationale betrekkingen aan de Universiteit van Leiden en directeur van The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS). We moeten een visie ontwikkelen op hoe we omgaan met de veranderingen in de wereld, zegt De Wijk. In april gaf hij een voorzet met de publicatie 5 over 12. Hoe Nederland toch sterker uit de crisis kan komen. In dit boek bepleit De Wijk meer investeringen in innovatie (ten minste drie procent van het bbp) en goed onderwijs. Dit laatste houdt volgens hem in dat de helft van de bevolking hoogopgeleid moet zijn. Ook moeten we accepteren dat ouderwetse machtspolitiek, gebaseerd op economische en militaire kracht, weer allesbepalend wordt. De Wijk maakt zich zorgen over de terughoudendheid die hij vooral in Nederland en Europa bespeurt om deze waarheid onder ogen te zien. Dit uit zich in de aanhoudende bezuinigingen op defensie en ontwikkelingssamenwerking in Europa. Het domste wat je kunt doen, vindt De Wijk. ‘De onveiligheid in de wereld is nog nooit zo groot geweest.’ De Wijk sluit niet uit dat Nederland in de toekomst oorlog zal moeten voeren om samen met andere landen de aanvoer van grondstoffen en energie veilig te stellen. ‘Als we onze economische en militaire macht niet snel versterken, dreigen we met lege handen achter te blijven, terwijl Amerika en China de wereldorde zonder ons bepalen.’

Hoe afhankelijk is Nederland van kritische materialen? ‘Onze topsectoren staan of vallen ermee. Van de 35 kritieke materialen worden er twaalf door Nederlandse bedrijven gebruikt. Uit onderzoek is gebleken dat 80% van de Nederlandse bedrijven de afgelopen vijf jaar problemen heeft ondervonden met de levering van grondstoffen.’ Hoe moeten we hierop reageren? ‘Deze ontwikkeling is een bedreiging, maar biedt ook mogelijkheden. We kunnen economisch winnen als we in staat zijn een leidende rol te spelen in de ontwikkeling van alternatieve grondstoffen. Daarvoor moeten we onze kennisindustrie versterken. We moeten meer geld steken in onze universiteiten en onderzoeksinstituten, zoals TNO.’ De Amerikanen zijn bezorgd over de rol van China. Terecht? ‘Ja! We weten dat China grip wil krijgen op de wereldwijde grondstoffenstromen. De London Metal Exchange is voor 180 keer de jaarwinst gekocht door de Hong Kong Exchanges en Clearings, dat in handen is van de Chinese staat. Waarom? Omdat China de grondstoffen wil controleren. Dit raakt Nederland

‘Als Europa zich militair en economisch niet versterkt, gaan Amerika en China de wereldorde regelen’ © Het Financieele Dagblad

Mestpartners: DuurzaaM investeren, Direct profiteren

MestPartners, een initiatief van AquaPurga en Sustainable Growth Capital, is een manier voor u om te investeren in groene technologie. Nederland kampt met een mestoverschot. Mestverwerking is een moderne, natuurvriendelijke manier om overbemesting te voorkomen. AquaPurga is de producent van een zeer innovatieve mestverwerkingsinstallatie en heeft de ambitie een leidende rol te spelen bij de oplossing van het mestprobleem in Nederland. Door te investeren in MestPartners krijgt u dankzij het fiscale voordeel binnen korte tijd meer dan uw ingelegde vermogen terug. De winst op de exploitatie van de mestverwerkingsinstallatie zelf ontvangt u tegen het einde van de looptijd.

Profiel kasstroom investeerders

100000

Kasstroom €

50000

Deelname geschiedt in een Stille Maatschap die 123 participaties uitgeeft van €5.000. Op dit eigen vermogen van €615.000 wordt €1.035.000 aan vreemd vermogen aangetrokken. MestPartners Beheer gaat uit naam van de maatschap de overeenkomsten voor de koop, financiering en exploitatie van de mestverwerkingsinstallatie aan. Doordat de installatie op de Milieulijst staat zijn de versnelde afschrijving (Vamil) op de gehele installatie en de Milieu Investeringsaftrek (MIA) van toepassing. De MIA en de VAMIL zijn door de overheid geïntroduceerde belastingstructuren om duurzaam investeren te bevorderen. De aftrekposten (2012-2013) bedragen hierdoor in totaal 2,98 keer uw inleg en behoren tot Box 1 (inkomen uit werk en woning).

37%

36%

111%

eigen vermogen

aftrek via mia

aftrekPost jaar i

63%

75%

37%

vreemd vermogen

afschrijving vamil

eigen vermogen

-50000

2012

2013

Tijd

2012

belastingteruggave

belastingteruggave maximaal 4

- einde maatschaPsPeriode - aflossing schulden

vreemd vermogen afgelost

4 4

exPloitatie mvi

nu vanaF €100.000, binnenkoRt ook vanaF €20.000 StRuctuuR dooR belaStingdienSt goedgekeuRd

dividend uit oPeratie

theoretisch einde exPloitatiePeriode

netto vemogenstoename na voldoen ab-claim (toekomst)

xg 4 . 1 inle

uw tour re an v s! cu s i f

–

100%

111%

2,98x

investering in mvi

aftrekPost jaar i

originele inleg

2025

inleg in korte tijd retour

2021

investering

PRognoSe: Ruim 80% dividend

-100000

Ruim 140% van inleg RetouR dooR Snelle teRuggave via FiScuS

Bij voldoende belastbaar inkomen kan deelname leiden tot een fiscale teruggave van maximaal 143%. Na aftrek van de ontstane fiscale AB-claim blijft 114% over. Voor tijd gecorrigeerd is dit zelfs 129% omdat deze pas na 12 jaar hoeft te worden afgerekend. Al met al voor u een milieubewuste, winstgevende investering!

Let op: er zijn altijd risico’s verbonden aan investeringen. De aanvraag voor goedkeuring door de AFM loopt. Voor vragen hierover en andere zaken nodigen wij u uit op een van onze informatie-bijeenkomsten, of kunt u ons bereiken via een van de volgende kanalen: www.mestpartners.nl

info@mestpartners.nl

088-5800840

zaterdag 10 november 2012 | Het Financieele Dagblad

rechtstreeks: de haven van Rotterdam is een van de grootste opslagplaatsen van de Londen Metal Exchange. Waar gaat die fysieke opslag uiteindelijk naar toe als China de boel overneemt?’ En militair? ‘De Chinezen hebben hun vraag naar grondstoffen bepalend gemaakt voor hun buitenlandse en militaire beleid. Voor het eerst sinds de vijftiende eeuw varen Chinese marineschepen weer buiten de territoriale wateren, onder het mom van de bestrijding van piraterij. China vormt zijn leger om in een expeditionaire krijgsmacht. ze hebben een vliegdekschip gekocht en bouwen wereldwijd militaire bases, van Pakistan, zimbabwe en Madagascar tot de eilanden voor de kust van Birma en Thailand.’ Wat kan het westen hiertegen doen? ‘De Amerikanen zijn hun militaire macht aan het concentreren. ze hebben geconcludeerd dat Azië de belangrijkste regio is. Barack Obama noemt zichzelf de ‘first Pacific president’. Hillary Clinton spreekt van de ‘Asian century’. De Amerikanen hebben besloten: we gaan investeren in schaliegas, zodat we politiek minder afhankelijk zijn van het Midden-Oosten. Dan kunnen we ons volledig richten op Azië.’ Niet alleen grondstoffenschaarste, ook klimaatverandering krijgt steeds meer aandacht van militaire strategen. Deze onderwerpen waren ooit het domein van de milieubeweging, maar nu besteden krijgsmachten wereldwijd steeds meer aandacht aan deze dossiers. Bij zijn aantreden in 2008 maakte president Obama klimaatverandering tot onderdeel van zijn defensiebeleid. Militaire planners kregen de instructie om in hun toekomstscenario’s rekening te houden met de mogelijke gevolgen van globale opwarming en op de hoogte te blijven van de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen op het gebied van klimaat. De Amerikanen houden er rekening mee dat klimaatverandering kan leiden tot grote geopolitieke veranderingen. Vooral in kwetsbare regio’s als het Midden-Oosten, zuid-Azië en Afrika wordt verwacht dat klimaatverandering leidt tot meer voedseltekorten, waterschaarste en overstromingen. En dus tot meer oorlog. De Wijk deelt die visie. ‘Voedsel is voor sommige landen inmiddels een veiligheidsissue en daardoor geopolitiek geworden,’ schreef hij onlangs. ‘Honger is de wegbereider van oorlog.’ Wat heeft honger te maken met oorlog? ‘Kijk naar de Arabische opstand van vorig jaar. Het wordt een Arabische Lente genoemd. Wat een onzin. Het heeft niets te maken met een streven naar democratie en vrijheid. De opstand was het gevolg van stijgende voedsel-, energieen grondstoffenprijzen, gedreven door extreme weersomstandigheden waardoor graanoogsten waren mislukt. Door hun disfunctionele politieke systeem

‘Veiligheid heeft niet meer te maken met grenzen en wapens, maar met grondstoffen.’

waren de leiders in de Arabische landen niet in staat deze problemen onder controle te krijgen.’ Wat moeten we in Nederland doen? ‘Wij moeten gaan erkennen dat de wereld aan het veranderen is. Dat klinkt stom, maar dat moeten we echt een keer accepteren. Grote veranderingen bedreigen onze welvaart en veiligheid. Als we onze mindset niet veranderen, is dit het begin van het verval.’ Wat is de rol van de overheid? ‘Wij denken nog steeds dat de markt alles regelt. Maar er is een veel sterkere rol nodig van de staat. Als er geen goede banden bestaan tussen overheden, kunnen bedrijven ook geen zaken met elkaar doen.’ Hoe gaat dat dan? ‘Kijk naar onze relatie met China. Het enige lid van het vorige kabinet dat China heeft bezocht, is staatssecretaris Ben Knapen. Premier Rutte is er niet geweest. De Duitsers doen dat anders. Bondskanselier Merkel heeft bepaald dat de export naar China cruciaal is. zij bezoekt Beijing, samen met de top van het Duitse bedrijfsleven.’ En meer geld naar defensie? ‘We moeten stoppen met bezuinigen op ontwikkelingssamenwerking en defensie. Deze terreinen bepalen de Nederlandse positie in het buitenland. Schaffen we die activiteiten af, dan isoleren we ons en kunnen we onze belangen niet meer adequaat beschermen. Dit kost welvaart en veiligheid. Uit Wikileaks bleek dat we door onze weigering om troepen te leveren aan de NAVO-operatie in Uruzgan onze zetel bij de G20 zijn kwijtgeraakt. Dat is uitermate schadelijk. We zijn zo naar binnen gericht als de pieten.’ De meeste conflicten zijn toch ver weg? ‘Dat idee berust op een totaal verouderde opvatting van veiligheid. De veiligheid van onze grenzen is allang het probleem niet meer. Onveiligheid wordt nu gedefinieerd in termen van economische veiligheid. Kunnen we nog nog welvaart garanderen voor onze burgers?

interview 11 Daar ligt een directe relatie met grondstoffenschaarste. Veiligheid heeft niet meer te maken met wapens maar met grondstoffen.’ Daar hebben we een leger voor nodig? ‘Ik sluit niet uit dat we ons leger nog nodig zullen hebben ter verdediging van onze grondstoffen en andere belangen. Sterker nog, die kans is vrij groot. Voor de Somalische kust beschermt de Nederlandse marine onze handelsroutes al. Stadstaat Singapore heeft inmiddels een grotere marine dan Nederland. Dat doet het onder meer om haar handelsbelangen en haven, een van de grootste ter wereld, te verdedigen.’ In Europa merk je hier weinig van? ‘Bij Europeanen is het pure decadentie. De mentaliteit van: ‘Het gaat toch goed. We hebben nu een dipje, maar het zal wel meevallen.’ Er is niet genoeg bereidheid om de tering naar de nering te zetten. zeker bij de jongere generatie ontbreekt elk besef. Ik merk dat bij mijn studenten. Daar is totaal geen besef dat de wereld verandert.’ U heeft geen vertrouwen in de toekomstige generatie? ‘Er is een kleine groep van zeer internationaal georiënteerde studenten die het heel goed doet. Maar het grootste deel van de jongeren moet nog heel wat leren. ze missen die brede visie op de wereld, het naar buiten kijken. Ik houd mijn hart vast.’ Wat adviseert u jonge managers? ‘Ga kijken hoe de wereld verandert. Neem aan dat niets hetzelfde blijft. Voor jonge managers is het absoluut een fascinerende tijd. En zorg ervoor dat er een politieke risicomanager in elke raad van bestuur komt.’ Deden ze dat in het verleden dan niet? ‘Dit is echt anders. We zien nu echt een aantal systeemveranderingen tegelijk. Vanaf de middeleeuwen, toen China zich isoleerde, heeft het westen de macht gehad. Eerst Europa, daarna de VS. Nu komt de macht weer terug naar China. Tel daar nog klimaatverandering en grondstoffenschaarste bij op. Dat hebben we de afgelopen vijfhonderd jaar niet meegemaakt.’ Wat betekent dit voor ons? ‘De machtigsten bepalen de spelregels. Het internationale recht, handelsverdragen, een organisatie als de VN zijn op westerse leest geschoeid. Nu het westen macht verliest, moeten we ook andere landen toelaten aan de onderhandelingstafel. Dat zie je nu ook veranderen: er is geen G8 meer, maar een G20.’ U bent somber over de toekomst? ‘Ja. Wat hier in Nederland gebeurt, is zorgwekkend. Al deze veranderingen in de wereld zijn door deskundigen voorspeld. Alleen de mate waarin en de snelheid waarmee is veel groter dan verwacht. Dat is het beangstigende.’

Conflicten

Top drie van Rob de Wijk

Senkaku-eilanden Beide landen betwisten het eigendom over deze eilandengroep. Het gebied heeft rijke visgronden en er zouden grote gas- en olievelden liggen. Het conflict is zeer bedreigend voor de economische stabiliteit in de regio.

Spratly eilanden Vietnam, Maleisië, Taiwan, China, de Filippijnen en Brunei betwisten elkaar de controle over de Spratly-eilandengroep. Het is een belangrijke plaats voor olie- en gaswinning, commerciële visserij en scheepvaart. Veel landen eisen de eilandengroep op, omdat dat een forse vergroting zou zijn van hun continentaal plat c.q. exclusieve economische zone.

olie en iran Door een olieboycot moet de druk op Iran toenemen om geen atoombom te ontwikkelen. Maar veel landen zijn voor een groot deel afhankelijk van de olie uit Iran. Boevendien kunnen buitenlandse oliebedrijven die zaken doen met de Iraanse Centrale Bank worden getroffen door een Amerikaans boycot.

12 fd.selections

zaterdag 10 november 2012 | Het Financieele Dagblad

Alles wat hol is, zal instorten Meer aards leiderschap Ad Verbrugge Leiderschap vraagt om voeling met de tijd en het vermogen daarop in te spelen. Onze elementaire verhouding met de aarde is verstoord. Moderne leiders moeten ons weer met beide benen op de grond zetten – letterlijk en figuurlijk.

e roep om leiderschap klinkt de laatste jaren steeds luider. Of het nu gaat om de Europese of landelijke politiek, de politie, de bankensector of het onderwijs, steeds vaker wordt de kwaliteit van leiderschap aan de orde gesteld. Of er daadwerkelijk een gebrek aan leiderschap is, doet er eigenlijk niet eens toe. Het opspelen van het thema in de media zorgt voor een eigen dynamiek. Immers: the medium is the message. Juist in een postmoderne mediademocratie wordt de maatschappelijke werkelijkheid fundamenteel bepaald door beeldvorming en virtuele dynamiek. SP-leider Emile Roemer heeft het geweten. Wat hem eerder omhoog

stuwde, trok hem ook weer neer. Tijd voor een volgende ronde met nieuwe winnaars en verliezers. Het kritische publiek wacht in spanning. De huidige discussie over leiderschap houdt direct verband met deze gevirtualiseerde werkelijkheid en de algehele crisis rond instituties en institutionele representatie die zich vanaf de culturele revolutie in de jaren zestig heeft ontwikkeld. Het geëmancipeerde individu is losgeweekt van vaste sociale verbanden en ideologische oriëntaties. Het heeft bovendien geleerd kritisch te zijn en heeft moeite zijn lot toe te vertrouwen aan instituties en gezagsdragers. Bovendien is het assertief en heeft het over vanalles ‘een eigen mening’ – ook al heeft het niet echt verstand van zaken en

Goed leiderschap is mede afhankelijk van het gedrag van de groep mensen die geleid wordt

praat het vooral media na. Via oude en nieuwe media reageren we onmiddellijk op wat er voorvalt, voortgedreven door collectieve stemmingen en slogans. Hierdoor is dus niet langer een grondige (ideologische of levensbeschouwelijke) doordenking van de complexe werkelijkheid beslissend voor politiek succes, maar vooral de indruk die het publiek daarvan krijgt. Leiders en politici moeten daarom op beslissende momenten de juiste indruk maken op het tv-scherm en hun boodschap pakkend verkopen, via Twitter of Facebook, in verkiezingsshows of als gasten in praatprogramma’s. Omdat deze ‘indrukken’ kunnen maken en breken, zijn marketing en public relations beslissend voor het politieke bedrijf. In de finale geeft

essay 13

zaterdag 10 november 2012 | Het Financieele Dagblad

Foto: Getty Images

het publiek zijn stem aan degene die zijn boodschap het best weet te verkopen en de meeste indruk maakt. Het is tegenwoordig dus lastig om een leider te zijn. Goed leiderschap is om te beginnen mede afhankelijk van het gedrag van de groep mensen die geleid wordt. zij dienen niet alleen geleefd te worden door wisselende indrukken, maar ook een gedeeld besef te hebben van een gemeenschappelijk goed en zich daarop te richten. Bovendien dienen zij erop te vertrouwen dat de leider in staat is dit gemeenschappelijke goed vorm te geven. Dit wil zeggen: zo dat zij zich hierin herkennen en erkend weten. De leider belichaamt zelf de toewijding hieraan en kan zijn beslissingen met het oog daarop tactvol aan de groep over-

De messiaanse adoratie voor Pim Fortuyn en de heldenstatus van Steve Jobs zijn tekenen van de tijd

brengen. Het is de afgelopen weken duidelijk geworden dat de totstandkoming van het kabinet Rutte-II gepaard is gegaan met een pijnlijk gebrek aan politieke tact. Alsof Rutte en Samson zo blij waren over het succes waarmee ze hun boodschap in de campagne hadden ‘verkocht’, dat ze beiden het daarin besloten liggende probleem van sterke maatschappelijke en politieke polarisatie uit het oog verloren. De al snel tussen hen opbloeiende liefde kreeg de overhand, zodat zij vergaten wie zij representeren en wat zij voor hun kiezers belichamen. Bij beiden werd de onderlinge sfeer en goede indruk dominant, waardoor het persoonlijke het politieke ging overheersen. De verkiezingswinst was binnen, de

sfeer was goed, nu zo snel mogelijk regeren. Daartoe moeten we alleen nog wat punten uitruilen! Het gesloten akkoord heeft dan ook veel weg van een snel compromis tussen een kleine groep mensen, die daartoe snel en in goede harmonie hebben besloten. Hierdoor ontbreekt voeling met de achterbannen én een doorwrochte integrale visie op Nederland. Bovendien is het een slordig akkoord geworden: zo leken de opstellers zich niet eens bewust te zijn van de enorme financiële gevolgen die de inkomensafhankelijke zorgverzekering heeft voor de middenklasse. Terwijl de (quasi-liberale) marktwerking doorgaat, herverdeelt de overheid op een ‘socialistische’ manier de kosten daarvan die door de burger moeten worden betaald. Waardoor ze die marktwerking weer ondermijnt. Dit alles doet het publieke vertrouwen in de deugdelijkheid van het akkoord geen goed en versterkt de ontgoocheling over de politiek. Als over een onderwerp dat zulke ingrijpende gevolgen heeft zo vluchtig is nagedacht, wat zegt dit dan over de kwaliteit van het akkoord als geheel? Vertrouwen komt te voet en vertrekt te paard. VVD-kiezers voelen zich ‘bekocht’ en niet serieus genomen. De twijfel over de kwaliteit en zelfs de integriteit van Mark Rutte persoonlijk grijpt om zich heen. Intussen viert de PvdA feest, omdat die partij het toch maar mooi voor elkaar heeft gekregen dat er wordt genivelleerd. Dat ze daar op andere punten ideologisch wel degelijk een flinke prijs voor moet betalen, wordt op dit moment even vergeten. De gang van zaken rond de kabinetsformatie roept vanzelf de vraag op, hoe leiders tactvol kunnen omgaan met een situatie waarin er tegenstrijdige opvattingen bestaan over het gemeenschappelijke goed. Simpelweg zeggen dat verdeeldheid een kenmerk is van democratie en we dus compromissen moeten sluiten, is geen afdoende antwoord. Uitruilen en verrekenen van winst- en verliespunten kan leiden tot slecht beleid en garandeert geenszins dat de achterban tevreden is over het resultaat. zoals in dit geval: van de middenklasse een fors financieel offer vragen zonder dit offer zin te geven in een groter verhaal waarin mensen zich herkennen, getuigt van een gebrek aan politieke tact. De verkiezingsuitslag had dus ook alleen maar geloofwaardig tot een VVDPvdA-kabinet kunnen leiden, als men de moeite had genomen een gedeeld verhaal te formuleren, waarin men de grote problemen had onderkend en tegelijk een overstijgende visie had neergelegd waarin de gepolariseerde posities zouden zijn opgeheven. Dat hieraan grote behoefte bestaat, leidt geen twijfel. Men moet de tekens lezen. zo getuigt de steeds luider wordende roep om leiderschap ook van de groeiende behoefte aan scheppende politici en bestuurders. De messiaanse adoratie voor Pim Fortuyn, maar ook de heldenstatus die Steve Jobs heeft gekregen, zijn tekenen van de tijd. De ‘verweesde

Leiders in ontwikkeling sinds 1946 Leiding geven gaat veel verder dan alleen het geven van instructies. Goed leiderschap heeft alles te maken met het inspireren van mensen, waarbij leiders moeten kunnen vertrouwen op hun innerlijke kompas. Intuïtie, persoonlijke ontwikkeling, motivatie en creativiteit bepalen het vermogen om nieuwe inzichten te creëren. Om die reden is inspirerend leiderschap dan ook één van de speerpunten van Nyenrode Executive Education. Onze programma’s zijn bedoeld om professionals in persoonlijke en zakelijke doelstellingen te ondersteunen en hen als leider verder te brengen. Op elk moment in hun carrière.

Met kennis die inspireert en rijke ervaring uit de business, worden professionals persoonlijk en hele organisaties gevoed. Dat doen we al sinds 1946, waarmee we diep zijn verankerd in het nationale en internationale bedrijfsleven. Vanuit onze waarden ‘leadership’, ‘entrepreneurship’ en ‘stewardship’ ontwikkelen we de nieuwe leiders en entrepreneurs met oog voor resultaat, maar ook voor business moraal en duurzaamheid. Toe aan de volgende stap? Kijk dan op www.executiveeducation.nl of bel 0346 291 202.

NYENRODE. A REWARD FOR LIFE

essay 15

zaterdag 10 november 2012 | Het Financieele Dagblad

samenleving’ kent geen sterke levensbeschouwelijke of ideologische samenhang. Maar het publiek zoekt wel degelijk naar leiders die in staat zijn vanuit een persoonlijk en doorleefde visie mensen voor te gaan en een nieuwe weg in te slaan. Hoe hoger de nood, hoe meer leiderschap er gevraagd wordt. Het publiek zit daarbij helemaal niet te wachten op een makkelijke boodschap die gelikt aan de man wordt gebracht. Mensen beginnen zelf ook door te krijgen dat ze er veel tegenstrijdige idealen en verlangens op na houden. Sinds 2008 is de tijd van grenzeloze groei, schaamteloze zelfverrijking en ongebreideld consumentisme voorbij. We hebben ons hoofd gestoten en ontwaken langzaam uit de roes van meer en verder. De tijd van begrenzing en een nieuw nuchter realisme is aangebroken. Ook het pijnloos idealisme dat zo kenmerkend was voor het begin van dit millennium heeft zijn langste tijd gehad. Je kunt niet én het klimaat redden én jaarlijks vrolijk de aardbol rondvliegen. Je kunt Griekenland niet redden zonder dat het geld kost. Alles heeft zijn prijs. Toch is nog niet duidelijk waar we precies naar toe moeten en welke keuzes we moeten maken. Deze verwarring hangt samen met de overgangstijd waarin we leven en het tekortschieten van ons begrip ervan. De idealen van gisteren sluiten niet aan op de realiteit van vandaag, maar we zijn nog niet goed in staat deze realiteit onder ogen te komen. Daardoor wordt ook de ernst van de huidige situatie – vooral in economische en sociale zin – nog steeds zwaar onderschat. Wat we nodig hebben is een nieuwe visie op de vormgeving van onze samenleving, op technologische ontwikkeling, op omgang met de natuur en met de mensen en landen in de wereld om ons heen. Precies zo’n visie wordt nu van onze leiders gevraagd. In 2008 kwam het proces van globalisering zoals we dat tot dan toe hadden

Door globalisering en virtualisering zijn we het aardgebonden karakter van het leven uit het oog verloren

begrepen en ingericht ten einde. Nationale staten moesten ingrijpen in de financieel-economische wereld, op een manier die zijn weerga in de geschiedenis niet kende. Deze crisis was letterlijk het gevolg van ontaard kapitalisme, waarin dagelijks biljoenen de wereldbol rondflitsen en de binding met en zorg voor de plaats waar waarde wordt gecreeerd verstoord is geraakt. De virtualisering van het financiële verkeer, ofwel het ontlijfde contact op afstand – waarin hypotheekpakketjes zonder persoonlijke binding en betrokkenheid de wereld rondgaan in een abstracte rekenruimte – kwam in een diepe crisis terecht. Deze crisis brengt opnieuw het nationale, culturele, politieke en daarmee plaatsgebonden karakter van onze economieën aan het licht. Maar niet alleen daar: de verschillende crises waarin wij momenteel verkeren – de financieeleconomische crisis, de eurocrisis, de milieu- en klimaatcrisis, de grondstoffen- en energiecrisis – zijn mede te-

weeggebracht doordat we in het proces van globalisering en virtualisering het aardgebonden en lijfelijke karakter van het menselijk leven onvoldoende recht hebben gedaan. Terwijl economie oorspronkelijk ‘het op orde houden van je huis’ betekent, hebben wij de aarde als huiselijk element bij uitstek verwaarloosd. Daardoor is globalisering een proces van ontheemding en dislocatie geworden in relatie tot onze naaste omgeving, de natuur, de medemens, onze traditie en onze waardecreatie. Panta rhei (alles stroomt) – zo vatte men reeds in de Griekse oudheid de kern van de filosofie van Heraclitus samen. De wereld waarin wij leven is onophoudelijk in beweging. Niets is blijvend, behalve de stroom van verandering en de kosmos die zich ontvouwt in tegendelen. Noch de eeuwig gewaande idealen van gisteren noch de logica van tijdloze wetten vormen de hoogste waarheid. Daarom getuigen alleen voeling met de tijd en in staat zijn daarop in te spelen van echte wijsheid. We leven in een tijd waarin alle maatschappelijke vormen en instituties getoetst worden op hun deugdelijkheid. Alles wat innerlijk niet sterk genoeg is, alles wat hol is, zal in elkaar storten. Met geweld – zoals bij de Arabische lente – of zonder. De elementaire behoefte aan ‘het menselijk aarden in de wereld’ dringt zich aan ons op, stelt nieuwe eisen en schept nieuwe mogelijkheden. Dat is de eigenlijke betekenis van de steeds vaker uitgesproken gedachte dat globalisering in de kern een proces is van glocalisering. Het is onze elementaire verhouding tot de aarde die opspeelt, maar die nog steeds wacht op een politieke vertaling. Het einde van de huidige wereldorde kondigt zich aan. Hoe langer politiek en samenleving als geheel wachten om deze elementaire verandering serieus te nemen, hoe sterker de negatieve effecten rondom en in ons voelbaar zullen zijn.

Windhandel

De donkere kanten van groen

‘G

roen’ klinkt zo aardig en positief. Maar helaas. Net als bij het ooit zo onschuldige internet steken ook in de ‘groene’ sector met de regelmaat van de klok boeven de kop op. FD-journalisten Siem Eikelenboom en Jorinde Schrijver duiken in Winhandel in de donkergroene wereld van Econcern, het ooit veelbelovende bedrijf van Ad van Wijk, tegenwoordig bijzonder hoogleraar

future energy systems aan de TU Delft. Duurzame energie voor iedereen, was zijn nobele missie. Maar de manier waarop Econcern vol bravoure de markt bestormde, ging – achteraf bezien – alle perken te buiten. Ruim drie jaar geleden ging Econcern failliet. Van Wijk bleek een bedrijf te leiden waar opgeklopte cijfers en geldvretende projecten aan de orde van de dag waren en uiteindelijk de neergang

Siem Eikelenboom en Jorinde Schrijver: Windhandel. Miljoenenfraude met groene energie. Business Contact, 2012

van de organisatie betekenden. Wrang: in 2008 was hij nog tot Manager van het Jaar gekozen. Hoe kon dit gebeuren en waarom greep niemand in? Windhandel vertelt een razendspannend verhaal. Helemaal gescheiden van zijn energievrienden is Van Wijk niet: zijn leerstoel aan de TU Delft wordt betaald door Eneco. Het bedrijf dat ooit onderdelen van Econcern overnam. — EtF

Al jong leider

In alles een maagd

e kunt hem niet verwijten dat hij altijd maar op één paard heeft gewed. Richard Branson, die met zijn Virgin Group miljardair werd en leiding geeft aan zo’n 35.000 mensen, ziet brood in veel zaken: luchtvaart, wijn, frisdrank, hotels, muziek, uitgeverijen, enzovoort. De Brit (1950) begon al in zijn tienerjaren – nadat hij op zijn zeventiende van school werd geschopt – met ondernemen. Hij werd echt succesvol toen hij in de jaren tachtig een platenmaatschappij oprichtte: Virgin Records. Een opvallende man – wie kent niet het markante en vrolijke hoofd van de man die altijd weer de aandacht op zich weet te vestigen met zijn vaak, ehm, originele ideeën. Bransons wil is wet. Of het nu gaat om een gastrol in de tv-serie Friends of om commerciële ruimtevaart: hij gaat ervoor. IJdel is de topondernemer ook. Wie bij zijn luchtvaartmaatschappij Virgin Atlantic een vlucht boekt in de upper class, ziet in zijn gekoelde drankje ijsblokjes drijven in de vorm van het hoofd van Sir Richard himself, zo gaat het verhaal. Maar Branson is meer dan dat. Open als hij is, vertelt hij op zijn weblog trouw wat hij denkt, doet en vindt. Tussen alle dagelijkse beslommeringen door geeft hij – hij kan het niet laten – hier en daar een wijze levensles: ‘Dream big by setting yourself seemingly impossible challenges. You will then have to catch up with them.’ Want dat je die dromen achterna gaat, is niet meer dan een vanzelfsprekendheid voor Richard Branson. — EtF

Richard Branson

Foto: Bloomberg

16 fd.selections

zaterdag 10 november 2012 | Het Financieele Dagblad

De nieuwe lichting ÂŠ Het Financieele Dagblad

poster 17

Foto: Peter Strelitski

zaterdag 10 november 2012 | Het Financieele Dagblad

De bijna honderdvijftig deelnemers aan het Future Leaders Event 2012. Allen zijn werkzaam bij bedrijven die zijn aangesloten bij MVO Nederland. Veel deelnemers houden ook na het evenement contact met elkaar. U kunt de jongeren volgen via Twitter: www.twitter.com/FutureLeadersNL.

ÂŠ Het Financieele Dagblad

18 fd.selections

zaterdag 10 november 2012 | Het Financieele Dagblad

Jong en ongeduldig Schaarste te lijf met overdaad aan creatieve plannen Roger Cohen en Rob de Lange Afgelopen donderdag bogen bijna 150 jonge professionals zich over vraagstukken die te maken hadden met schaarste. In groepjes bedachten ze oplossingen voor realistische problemen uit het bedrijfsleven. Rijpe en groene voorstellen kwamen aan de jury voorbij.

‘V

eel van de ideeën zijn nog niet helemaal uitgedacht,’ zei Joris Voorhoeve fijntjes. De voormalige minister, VVD-fractievoorzitter en huidige hoogleraar internationale organisaties was voorzitter van de jury. Voorhoeve c.s. moesten de presentaties beoordelen die de jonge professionals voor de volle zaal hielden. Met op de voorste rij hoog bezoek. Prinses Máxima had de moeite genomen naar Amstelveen af te reizen. Ze nam na afloop ruim de tijd om van gedachten te wisselen met de winnaars.

Deze ‘wedstrijd’ was een van de onderdelen van het Future Leaders Event (FLE), voor het vijfde jaar op rij georganiseerd door MVO Nederland. Het FLE wil aankomende managers laten nadenken over hoe zij straks grote thema’s te lijf gaan. Jurylid Ad van Wijk, ondernemer en hoogleraar future energy systems aan de TU Delft, hield de jonge professionals voor vooral oog te houden voor kleine veranderingen met grote gevolgen. Een deurbel verbruikt 50 kWu per jaar. Europa telt 200 miljoen deurbellen. Jaarlijks is hiervoor 10 miljard kWu nodig: het

vermogen van twee kolencentrales. ‘Terwijl het probleem met een zonnecelletje is opgelost,’ aldus Van Wijk. De jury liet weten bij de beoordeling van de plannen vooral te hebben gelet op ‘de grootste potentie en of ze snel in de praktijk zijn te brengen.’ Winnaar werd de Voda-switch. Het idee: Vodafone moet een speciaal platform op internet bouwen waarop gebruikte telefoons worden aangeboden. Niet alle plannen getuigden van grootse inzichten. Toch werkte ook dit jaar het geloof in maakbaarheid bij deze groep jongeren aanstekelijk.

zaterdag 10 november 2012 | Het Financieele Dagblad

fd.selections 19

ThemaWater Hoe kan zuivelbedrijf FrieslandCampina haar waterverbruik met twintig procent verminderen en het ‘restproduct’ nuttig inzetten? case

Tijmen Voet NS Hispeed

nze oplossing heet Water voor later. Met dit programma willen we de waterdoelstellingen omzetten in een gedragsverandering van alle betrokkenen in de keten. Het gaat dus om bewustwording, betrokkenheid en beweging. Hoe gaan we dit doen? Een aantal voorbeelden. De boer meet zijn waterverbruik en wordt door middel van workshops van FrieslandCampina gestimuleerd om het waterverbruik op de boerderij te reduceren. De boer bespaart water en dus geld en FrieslandCampina creëert een duurzame keten. Een ander aspect is dat de inkopers van FrieslandCampina meer gestuurd moeten worden op het waterverbruik van de machines op alle productieloca-

Hester Duursema RebelGroup

rieslandCampina ziet waterschaarste als bedreiding; wij zien het als een kans voor het zuivelbedrijf. En wel onder de noemer Water4All. Melk bevat 88% water. In het productieproces van kaas en poeders wordt op dit moment veel water onttrokken aan de melk. Dit water wordt weggegooid. Dit is een lineair proces. Wij zeggen: doe dit circulair. FrieslandCampina moet afvalwater gaan hergebruiken. Hierdoor wordt afvalwater een grondstof. Hiervoor hebben we twee lijnen: aan de ene kant levert FrieslandCampina verschillende types water aan de industrie. Aan de andere kant zet FrieslandCampina water als product in de markt: upcycling

ties, wereldwijd. Hierdoor krijgen leveranciers een prikkel om waterefficiënte machines te ontwikkelen en werken leveranciers nu al aan een oplossing voor de vraag naar waterzuinige machines in de toekomst. FrieslandCampina bespaart op termijn productiekosten door deze wateren energiezuinigere machines. Tot slot kan FrieslandCampina wereldwijd samenwerken met technische universiteiten door het opzetten van een jaarlijkse competitie. zo worden deze gestimuleerd om technische oplossingen te bedenken voor het restwaterprobleem. Hiermee laat FrieslandCampina zien dat techniek en water spannend zijn. Het winnende studententeam wint een stageplek op een van de internationale productielocaties van FrieslandCampina.

van water onder de naam Premium Water. Dit water is rijk aan voedingsstoffen en goed voor de gezondheid. De consument betaalt hier iets meer voor, maar dit komt ten goede aan moeder aarde. Naast deze kortetermijnoplossing hebben we een voorstel voor de lange termijn. FrieslandCampina moet zich inzetten voor de drinkwatervoorziening in haar afzetgebieden. Dit zijn vaak ontwikkelingslanden waar het drinkwater vervuild is. FrieslandCampina gaat met Nederlandse en lokale waterbedrijven schoon drinkwater leveren. Bijvoorbeeld door het slaan van putten op de juiste plek en de installatie van meters waardoor mensen de kwaliteit van water thuis kunnen meten Hierdoor vergroot FrieslandCampina haar afzetmarkt en verbetert ze haar imago .

‘Melk bevat 88% water. In het productieproces van kaas en poeders wordt op dit moment veel water onttrokken aan de melk’ © Het Financieele Dagblad

Nissan LEAF

NISSAN

LEAF 100% elektrisch

100% elektrisch Drive the future today

0% uitstoot Online Carwings Navigatiesysteem

0% WEGENBELASTING 0% BIJTELLING 0% BPM

• 1 Gratis oplaadpunt thuis • 1 Gratis oplaadpunt bij het bedrijf

lease vanaf

€ 565,/mnd*

Nissan. Innovation that excites.

*Vanaf leaseprijs voor Nissan LEAF, 48 maanden/15.000 km per jaar Full Operational Lease via Nissan Business Finance. Incl. verzekering, excl. BTW, brandstof en vervangend vervoer. Actietarief is geldig voor leaseorders in de periode van 01/10/2012 t/m 31/12/2012. Vraag uw Nissan dealer naar een offerte op maat. Prijs en drukfouten onder voorbehoud. Overeenkomstig 715/2007.EG. Gecombineerd verbruik Nissan LEAF gamma: 13.7 KWh/100km, CO2 uitstoot: 0 gr/km. Alle wijzigingen en drukfouten voorbehouden aan Nissan Nederland.

Ga voor meer informatie naar: www.nissan-acties.nl

zaterdag 10 november 2012 | Het Financieele Dagblad

fd.selections 21

ThemaGrondstoffen Hoe kan Vodafone de mobieltjeskringloop sluiten, zodat waardevolle en schaarse mineralen en metalen een nieuw leven krijgen? case

Huck Chuah

Randstad Nederland

an de 32 miljoen telefoons die wij in Nederland bezitten, wordt slechts een kwart doorverkocht. Door een tweedehands platform op te richten binnen een bestaande webwinkel (à la Bol.com) kan Vodafone gemakkelijk consumenten die een tweedehands toestel willen verkopen of kopen aan elkaar koppelen. Op deze manier wordt een telefoon langer gebruikt. Wanneer Vodafone ervoor kiest de gehele levenscyclus van een mobieltje af te dekken, hoort de fase van de e-waste daar ook bij. Het gaat dan om mobieltjes die niet meer voor de oorspronkelijke doeleinden kunnen worden gebruikt. De meeste oude mobieltjes liggen in de la van de consument. Van-

Thomas van Ditzhuijsen

KPMG Meijburg & Co

odafone moet de urgentie van dit probleem inzien om de continuïteit van haar business te waarborgen. Oude telefoons moeten zo snel mogelijk ingezameld worden, telefoons uit het heden moeten langer gebruikt worden. In de toekomst moet Vodafone een leidende rol nemen bij het ontwikkelen van een recyclebare telefoon. Wij pleiten voor een Grote Clubactie 2.0, om gebruikte telefoons op te halen. Sportclubs , scholen en andere verenigingen moeten bij buren en familie langs om telefoons in te zamelen. Daarnaast moet Vodafone de instroom van nieuwe telefoons beperken door een recyclepuntensysteem. De

wege de schaarse grondstoffen die erin zitten, hebben deze toestellen echter nog waarde. Vodafone kan partnerships aangaan met afvalverwerkers en helpen met het opzetten van sortering voor e-waste. Hierdoor kunnen voorheen waardeloze mobieltjes worden verkocht aan recyclingbedrijven Voor consumenten die per se een nieuw toestel willen hebben, hebben we EcoLease bedacht. Deze groep mag gedurende vijf jaar drie keer de nieuwste smartphone kiezen, die hij least. Na de relatief korte gebruiksperiode neemt Vodafone de telefoon terug, om hem te verkopen aan de grote groep gebruikers die genoegen neemt met een iets ouder toestel. Dit is commercieel interessant, want de relatief nieuwe modellen hebben nog altijd een hoge waarde.

consument moet beloond worden als hij de levensduur van zijn abonnement verlengt. Dit kan met het puntensysteem. Punten sparen kan door je telefoon langer te gebruiken. Is je telefoon uiteindelijk toch aan het einde van zijn levensduur? Dan krijg je extra bonuspunten als je de oude telefoon inlevert. Punten uitgeven kan in de Vodafonewinkel. Of je schenkt ze aan een goed doel. De grootste winst is te behalen door de recyclebare telefoon. Wij willen dat Vodafone het initiatief neemt voor een platform dat de circulaire economie bevordert. Hieraan moeten alle leveranciers uit de keten, overheden en universiteiten deelnemen. Het uiteindelijke streven is om recyclen en upcyclen van telefoons in de gehele keten te stimuleren.

’Wij pleiten voor een Grote Clubactie 2.0, om gebruikte telefoons op te halen. Sportclubs, scholen en andere verenigingen moeten telefoons inzamelen’ © Het Financieele Dagblad

22 fd.selections

zaterdag 10 november 2012 | Het Financieele Dagblad

ThemaEnergie

ThemaVoedsel

Hoe kan Alliander haar positie als netbeheerder inzetten om door middel van een systeemverandering de CO2-uitstoot binnen de energiesector te reduceren?

Douwe Egberts wil dat duurzaam geproduceerde koffie de norm wordt. Hoe kan het bedrijf de levering en de kwaliteit van dit soort koffie garanderen?

Erik Hooijschuur

Remco van de Riet

case

Ballast Nedam

e energiesector bestaat op dit moment uit drie eilanden: de energieproducent, de netwerkbeheerder en de consument. Hierdoor verloopt de overgang naar decentrale opwekking van energie te langzaam en worden bijvoorbeeld de CO2-doelstellingen niet gehaald. Onze oplossing zit in het verbinden van de keten. Wij stellen voor dat Alliander hierin een rol gaat spelen. Het bedrijf kan op basis van de kennis die het in huis heeft de consument adviseren over zijn energiegebruik. Daarnast stellen wij voor dat Alliander leasepakketten gaat aanbieden. Op basis van de gegevens van de consument stelt Alliander een pakket samen dat bestaat uit decentrale opwekking,

Sietse Vis Vodafone

lliander is verantwoordelijk voor het elektriciteitsnetwerk. Het bedrijf wil graag een bijdrage leveren aan de energietransitie: van grijze energieopwekking in centrales naar decentrale groene-energieopwekking door kleine bedrijven en particulieren. De Nederlandse overheid is traag met de ontwikkeling van weten regelgeving om deze transitie te begeleiden en te versnellen. Wel zien we een groeiende groep particulieren die wil investeren in groene energie. Wij adviseren Alliander om lokale initiatieven te helpen met opstarten, door het inzichtelijk maken van de kennis die beschikbaar is bij de relaties van Alliander. Door fysiek lokaal aanwezig te zijn, wordt de informatievoor-

installatie hiervan en onderhoud. De consument betaalt een vast bedrag per maand en heeft hierdoor minder zorgen. Dit neemt de drempel weg die er momenteel nog is om een grote investering te doen voor decentrale opwekking met bijvoorbeeld zonnecellen. Dit haakt in op het financiële aspect. Door mensen een prestatiebeloning te geven voor het duurzaam gebruik van energie (bijvoorbeeld de wasmachine aanzetten op het moment dat dit het efficiëntst is wat betreft het energiegebruik), kunnen ze hun vaste maandbedrag verlagen. Voor de helderheid: netbeheerder Alliander is hierbij niet financieel verantwoordelijk voor het gehele pakket, maar werkt samen met verschillende partijen die het leasepakket gezamenlijk aanbieden.

ziening laagdrempelig en kan er gewerkt worden aan de koppeling van lokale producenten aan lokale energiegrootverbruikers. Kleine ondernemers, boeren en woningbouwcorporaties hebben de potentie en de motivatie om groene stroom op te wekken, maar hebben vaak niet direct de technische kennis, rekenmodellen, kennis van weten regelgeving en contracten. Wij adviseren Alliander om een platform op te zetten met fysieke meeting points, plus een website. De meeting points worden gebruikt om lokale initiatieven op het gebied van groene energie te voorzien van technische, juridische en organisatorische informatie. De website bevat informatie voor specifieke doelgroepen: consumenten, ondernemers, woningbouwcorporaties, investeerders en vastgoedeigenaren.

case

ING

r is te weinig koffie voor het groeiende aantal consumenten. Als het zo doorgaat, wordt koffie heel duur of niet meer beschikbaar. We zien de consument echter nog niet kiezen voor duurzame koffie. Daarom moet Douwe Egberts als marktleider het voorbeeld geven door in de toekomst alleen maar duurzame koffie aan te bieden. In 2018 zou DE alleen nog maar duurzame koffie in de schappen moeten hebben. Onder de voorwaarde dat er genoeg duurzaam geproduceerde koffie beschikbaar is. Samen met de consument zorgt de koffiebrander er dan voor dat we ook in de toekomst nog een bakkie koffie kunnen blijven drinken.

Mark Hartmans Albron

ij vinden dat Douwe Egberts de maatschappelijke verantwoordelijkheid heeft om koffie duurzaam in te kopen en dus zo snel mogelijk uitsluitend koffiebonen moet inkopen die voldoen aan het UTz-keurmerk. Dit houdt in dat de koffie op verantwoorde is geproduceerd. Maar UTz is slechts een label dat als bewijslast dient voor duurzaamheid. DE moet de koffieboeren een gezicht geven en de consument betrekken bij het duurzaam inkopen. Hiervoor hebben we twee personages bedacht: Douwe en Diego. zij symboliseren respectievelijk de Nederlandse consument en de boeren op de koffieplantages op het zuidelijk halfrond. Hoewel Douwe en Diego duizenden

De consument kun je bewustmaken door middel van een soort shockcampagne. Douwe Egberts zou één dag lang alle koffie uit de schappen van de supermarkten kunnen halen. Hierdoor laat het de consument ervaren hoe het is als er geen koffie meer zou zijn. Aan het einde van de dag kan het bedrijf op tv uitleggen waarom het tot deze actie is overgegaan. Dan bestaat de kans dat de consument begrijpt dat er echt iets anders moet. We hebben de proef op de som genomen tijdens het Future Leaders Event. We hadden geregeld dat er ’s ochtends bij het binnenkomen geen koffie was. Om de deelnemers te laten voelen hoe het is als de koffie op is. Onze actie – die we de Arabica Lente hadden gedoopt – leverde veel verbaasde gezichten op.

kilometers bij elkaar vandaan wonen, hebben ze verrassend veel overeenkomsten met elkaar. Voor allebei is een goed leven voor henzelf en hun familie belangrijk. Om de consument nog meer bij de duurzame productie en het leven en werken op een koffieplantage te betrekken, benoemen we tien koffieplantages als ambassadeur, een per koffieland (bijvoorbeeld Brazilië Guatemala, Kenia, Vietnam). Op een website vertelt DE het verhaal van de plantages en de families die de plantages exploiteren. De consument kan via een webcam een kijkje nemen op de plantage. Voor de echt geïnteresseerden worden reizen naar de tien plantages georganiseerd, zodat consumenten de plantages kunnen bezoeken en de families in levende lijve ontmoeten.

fd.selections 23

zaterdag 10 november 2012 | Het Financieele Dagblad

ThemaArbeid Wat kan USG People bijdragen aan de oplossing van de structurele onbalans tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt? case

Ruth Vennekens Strukton Rail

an schaarste op de arbeidsmarkt is geen sprake. Er is vooral weinig inzicht in de beschikbaarheid van arbeidskrachten en arbeidsplaatsen. In combinatie met te weinig wil om te investeren in arbeidskrachten. Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt (hoog en laag opgeleid) missen het netwerk dat werkenden hebben, waardoor het vinden van een baan (nog) lastiger is. Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt kunnen geen werkervaring opdoen, waardoor ze door de steeds langere duur van hun werkloosheid steeds onaantrekkelijker worden voor werkgevers – met name in branches waar ontwikkelingen elkaar snel opvolgen. Wij hebben

Liesbeth Griffioen

Start People

‘Van schaarste op de arbeidsmarkt is geen sprake. Er is vooral weinig inzicht in de beschikbaarheid van arbeidskrachten en arbeidsplaatsen’

nze oplossing is het second career traineeship. Dit is een programma waarin de Sociale Dienst en USG People samenwerken om langdurig werkzoekenden weer toe te laten treden tot de arbeidsmarkt. Er is namelijk een aantal schaarse functies waar organisaties en ook de uitzendbureaus van USG People geen geschikt personeel voor kunnen vinden. Voor deze functies moet men kandidaten speciaal opleiden. Wij stellen voor hier een langdurig werkzoekende voor in te zetten. Langdurig werkzoekenden komen dan een halfjaar in opleiding bij een bedrijf, waar zij on the job een vak leren. In dit eerste halfjaar werken de werkzoekenden met behoud van hun uitkering en

daarom gewerkt aan een concept voor een website: U & I. Deze website moet voor ieder profiel van een werkzoekende aangeven welke voordelen het binnen de keten heeft wanneer deze door een specifieke werkgever aangenomen wordt. Daarnaast koppelen we een buddysysteem aan de website, om de kans op een succesvolle arbeidsovereenkomst te vergroten. De werkzoekende wordt aan een werkgever gekoppeld door een stageovereenkomst met uitzicht op werk. Intern wordt de werkzoekende gekoppeld aan een werknemer die functioneert als buddy. Deze buddy begeleidt de werkzoekende, zodat deze snel en volledig kan integreren in het arbeidsproces. Bijkomend voordeel hiervan is dat de buddy hierdoor zijn coachingsvaardigheden ontwikkelt.

krijgen zij intensieve begeleiding van USG People. Dit is noodzakelijk, omdat deze werkzoekenden weer moeten ‘leren werken’. En zo ontlast je het bedrijf. Het bedrijf is op deze wijze sneller geneigd een werkloze in te zetten. In ruil daarvoor betaalt het bedrijf slechts een stagevergoeding aan USG People. Na dit halfjaar heeft de werkloze recente werkervaring, waardoor hij of zij sneller een baan zal vinden. De Sociale Dienst heeft zo een hoger plaatsingspercentage van werklozen en daardoor minder kosten. We hebben ons idee getoetst bij een Sociale Dienst van een middelgrote plaats in Nederland. Deze dienst heeft bijzonder veel interesse in onze oplossing. Ook bij enkele bedrijven met schaarse functies bleek er veel interesse voor te bestaan.

Tegen de wind in koers houden. Dat is leading. In moeilijke tijden moet je soms flexibel zijn en inspelen op nieuwe situaties. Maar je wilt als leider ook koers houden. Je langetermijnvisie realiseren. Bij Van Harte & Lingsma geloven we dat dat alleen lukt als je je eigen vermogen ontwikkelt. Dat van jezelf, van je team en de organisatie. Want alleen dan weet je je doelen in effectieve resultaten om te zetten. Zo maak je jouw koers echt leading. www.h-l.nl/leadingwithlove

China Economic Summit 2012

Een doordachte risicomanagementstrategie voor China is een must voor elke Nederlandse onderneming die met China te maken heeft. Uw sales en sourcing in China worden direct geraakt door de transformatie van China’s economie en samenleving. Bovendien speelt China een rol in de eurocrisis, als beïnvloedde én beïnvloedende partij, en uw bedrijf zal dat zeker ook merken. Zal China’s vastgoed zeepbel barsten of leeglopen? Zijn uw Chinese partners, kanalen, leveranciers bestand tegen China’s kredietkrapte? Welke risico’s en kansen schuilen er in China’s verstedelijking, vergrijzing en duurzaamheid – megatrends en megamarkten ter grootte van triljoenen euro’s per jaar? Ontmoet Professor Mao Yushi, het economisch geweten van China Temidden van deze complexiteit, hechten strategische business leaders zoals u waarde aan inzichten van bewezen deskundigen met een solide staat van dienst binnen de overheid en het bedrijfsleven. De kern van hun kennis, gevoelige opvattingen of voorspellingen, is alleen te horen door het bijwonen van seminars en in hun speeches. Het zal u daarom interesseren dat het Nederlands Centrum voor Handelsbevordering (NCH), professor Mao Yushi, het economisch geweten van de China, bereid heeft gevonden zijn kijk op economische trends, zakelijke risico’s en kansen in China te komen delen op de China Economic Summit 2012. Ontmoet Chinese CEO’s van provincie Hei Long Jiang, China 14 Chinese top entrepreneurs zullen de China Economic Summit 2012 bijwonen, ze wensen kennis te maken met Nederlandse ondernemers bij deze gelegenheid. De Chinese entrepreneurs komen uit volgende industrieën: landbouw, duurzame energie, automobiel, engineering & machinebouw. Professor Mao Yushi: Vader van de Chinese moderne economie. Van huis uit ingenieur en econoom, heeft professor Mao posities bekleed aan Harvard University, de Chinese Academie van Sociale Wetenschappen en het Beijing Institute of Economics. Hij is oprichter-directeur van het Fuping Development Institute (micro-kredieten) en het Unirule Institute of Economics (denktank), en is adviseur van Chinese regeringsleiders en de Asian Development Bank. Vanwege zijn invloed op het gedachtengoed en beleid rond China’s economische, sociale en duurzaamheidsvraagstukken, kende het Cato Institute hem dit jaar de Milton Friedman Prize for Advancing Liberty toe. Datum en locatie: Datum: donderdag 29 november a.s. vanaf 13:00 uur Locatie: Prinses Margrietplantsoen 25, 2595 AM Den Haag Wilt u deelnemen aan dit exclusief evenement, meld u zich dan aan via www.handelsbevordering.nl  Agenda  29 Nov. Deelnamekosten zijn: Gratis voor journalisten. € 125,00 (excl. BTW) p.p. voor leden van de China Kamer NCH en klanten van ABN AMRO Bank. € 175,00 (excl. BTW) voor overige deelnemers. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de China Kamer van het NCH via Eileen Zhang, telefoon: 070 – 344 1556 of via e-mail ezhang@nchnl.nl. Wij hopen u op deze bijeenkomst te mogen verwelkomen!

Nederlands Centrum voor Handelsbevordering Prinses Beatrixlaan 712 Tel 070 - 344 1556 2595 BN Den Haag Fax 070 – 385 3531 Postbus 10 ezhang@nchnl.nl 2501 CA Den Haag www.handelsbevordering.nl

zaterdag 10 november 2012 | Het Financieele Dagblad

interview 25

Een realistische idealist Roger Cohen Het Future Leaders Event beleeft zijn eerste lustrum. Initiator Jan van den Herik blikt terug op de eerdere edities, maar kijkt ook vooruit. ‘Als iedereen steeds het laatste model mobieltje wil hebben, vrees ik het ergste.’

Jan van den Herik: ‘Meer mensen moeten het lef hebben in hun bedrijf duurzaamheid te agenderen.’

an van den Herik had als jonge dertiger net een jaar door ZuidAmerika gereisd toen oliebedrijf Shell halverwege de jaren negentig in het nieuws kwam vanwege de geplande afzinking van het Brent Spar-platform. Hij werkte als personeelsmanager bij reparatiewerf Verolme in Rotterdam. Van den Herik wilde dat zijn werf het platform zou slopen, maar de Brent Spar paste niet door de Nieuwe Waterweg.

‘Bedrijfsethiek is helaas nog steeds niet geïntegreerd in onze universitaire opleidingen’

Foto: Peter Strelitski

Het was de eerste keer dat Van den Herik in praktische zin nadacht over duurzaamheid. zijn rondreis had hem tot nadenken aangezet. Toen hij later bij KPMG in dienst trad, bleef hij bezig met het thema duurzaamheid. Bijna tien jaar later werd hij directeur Maatschappelijk verantwoord ondernemen bij KPMG. Hier werkt hij aan thema’s als duurzaam inkopen, de klimaatagenda en de maatschappelijke betrokkenheid van KPMG. Tegelijkertijd was hij directeur

Elke dag sterven 19.000 kinderen door oorzaken die te voorkomen zijn. JĂśrgen gaat voor nul. En jij? Kijk op unicef.nl wat jij kunt doen.

ÂŠ Het Financieele Dagblad

interview 27

zaterdag 10 november 2012 | Het Financieele Dagblad

van de Stichting Samenleving en Bedrijf, de voorloper van het grote bedrijvennetwerk MVO Nederland. Ook richtte hij Erbij op, de Nationale Coalitie tegen Eenzaamheid. En Jan van den Herik bedacht het Future Leaders Event (FLE), een jaarlijkse bijeenkomst met als doel veelbelovende jonge leidinggevenden uit het bedrijfsleven bewust te maken van duurzaamheid.

Er wordt soms geklaagd over een gebrek aan ontwikkeling bij jongeren. Terecht? ‘Het vertrouwen in het bedrijfsleven kan alleen groeien als we de nieuwe leiders een goede set normen meegeven. Daarvoor vind ik het aanbod op universiteiten en hogescholen nog te beperkt. Neem bedrijfsethiek: dat is een keuzevak. Het vak is nog steeds niet geïntegreerd in opleidingen als bedrijfseconomie.’

Dit is de vijfde editie van FLE. Hoe kijkt u terug op de eerdere edities? ‘Ik ben er trots op dat het evenement nog steeds bestaat. Inmiddels hebben zo’n 1.200 future leaders meegedaan.’

Waarom wordt er wel veel gepraat over duurzaamheid, maar is actie ondernemen zo moeilijk? ‘Er bestaat een groot verschil tussen de burger en de consument. De burger ziet ’s avonds op televisie een programma over klimaatverandering en vervuiling, en huilt tranen met tuiten. Maar als hij de volgende dag consument is, kiest hij in de winkel zonder problemen voor een product dat niet duurzaam is.’

Aan het eerste event deden 400 jongeren mee, dit jaar bijna 150. Teleurstellend? ‘Ja. Ik denk dat het komt door de toegenomen aandacht voor duurzaamheid. Bij steeds meer bedrijven wordt al geprobeerd om vanuit strategisch perspectief te investeren in duurzaamheid. Meedoen aan een apart programma ligt dan minder voor de hand.’ Hoe heeft het FLE-programma zich ontwikkeld in die vijf jaar? ‘Vroeger was de plenaire bijeenkomst het belangrijkste deel van het evenement. Nu ligt de nadruk meer op samenwerking tussen de deelnemers, die in groepen over een thema nadenken. Het is de mix van mensen van verschillende bedrijven die het zo interessant maakt. Door die samenwerking krijg je het gevoel van een gezamenlijke agenda, een gevoel dat er echt wat moet gebeuren.’ Is de huidige lichting jongeren anders dan die van vijf jaar geleden? ‘Ik mag hopen van wel. Ik neem aan dat ze verder zijn in hun denken over duurzaamheid. Ik hoop dat een high potential die net van de universiteit komt, heeft nagedacht over een onderwerp als klimaatverandering en over wat grondstoffenschaarste betekent.’

Dit geldt ook voor het bedrijfsleven? ‘Ja, in die zin wel. Ik denk dat hetzelfde dilemma geldt voor de burger die ook professional is. ’s Avonds ben je een betrokken burger, maar de volgende dag trek je weer je strakke pak aan en ben je de banking specialist. Het blijkt lastig om het unheimische gevoel dat veel burgers hebben over de richting die onze aarde ingaat op hun werk te vertalen in concrete actie.’ Als werknemer durft niemand meer? ‘Het voelt niet senang om verder te gaan

‘’s Avonds ben je een betrokken burger, maar de volgende dag ben je gewoon weer werknemer’

dan van je wordt verwacht in je professionele rol. Te weinig mensen hebben het lef om binnen hun bedrijf het debat aan te gaan en zaken om te gooien. Maar diep van binnen voelt iedere manager zich ongemakkelijk, of hij nou twintig, dertig, veertig of vijftig is.’ Wat moet er dan gebeuren? ‘Je moet niet wachten tot de hiërarchische laag boven je, de middenmanager, in actie komt. Je moet zelf in beweging komen, medestanders vinden. Dat is niet makkelijk. Het staat niet in een boek hoe je dat moet doen.’ Bent u optimistisch over de toekomst? ‘Mijn ultieme hoop is dat de mens zo slim en inventief is dat we de problemen kunnen oplossen. Volgens deskundigen kunnen we theoretisch bijvoorbeeld negen miljard mensen voeden. Dat valt te organiseren. Maar als je kijkt wat we met zijn allen verbruiken, blijft het voor mij de vraag of onze planeet echt leefbaar te houden is.’ Wat betekent dat voor de consument? ‘Op individueel niveau moeten we bereid zijn andere keuzes te maken. De consument wil steeds nieuwere en snellere producten. Ik word bij KPMG soms gek aangekeken als ik mijn oude BlackBerry uit mijn binnenzak trek. Als dat soort gedrag niet wordt gecorrigeerd, ben ik erg bevreesd. We moeten de circulaire economie, waarin alles wordt gerecycled, op gang brengen.’ Hoe wordt uw betoog ontvangen door uw collega’s? ‘Gelukkig zijn er steeds meer mensen die in dezelfde lijn denken. Maar er zijn er ook genoeg die hun kop in het zand steken. ze denken dat het zo’n vaart niet zal lopen. “Jan, je bent een doemdenker,” krijg ik soms te horen. Maar ik beschouw mezelf meer als een realistische idealist.’

De duurzame voedingsketen

Verantwoord eten is geen spelletje

et een soort ganzenbord op het omslag is de boodschap van het boek De duurzame voedingsketen meteen duidelijk: het pad van duurzaamheid leidt uiteindelijk naar de zo gewenste finish. Maar een echt spelletje is het natuurlijk niet. Het boek is geschreven naar aanleiding van de twintigste verjaardag van de Stichting Duurzame Voedingsmiddelenketen

(DuVo). Wat is er in die tijd bereikt? Welke veranderingen zijn doorgevoerd? Auteur Chris Dutilh vertelt het verhaal van de Stichting DuVo en de organisaties die zich sinds de oprichting bij haar hebben aangesloten. Hoe is de zoektocht naar een duurzame voedingsketen verlopen bij bedrijven als DSM, Heineken en Albert Heijn? Wat zijn de effecten van de schaalvergroting? Chris Dutilh is scheikun-

Chris Dutilh: De duurzame voedingsketen. Twintig jaar ervaring bijeengebracht. Academic Service, 2012

dige en werkte jarenlang voor Unilever, onder andere als manager Milieu en Veiligheid. In die hoedanigheid richtte hij de Stichting DuVo op. Een stichting die tot doel heeft kennis te ontwikkelen, een dialoog met stakeholders op gang te brengen en bedrijven bij elkaar te brengen om een succesvol duurzaamheidsbeleid te ontwikkelen. De duurzame voedingsketen kan daar wellicht bij helpen. — EtL

Al jong leider

Je eigen pad gaan

ls iemand, dan zij: in 2010 werd hier en daar gefluisterd dat Neelie Kroes de eerste vrouwelijke premier van Nederland zou worden. Het had waarschijnlijk niemand verbaasd. Neelie Kroes (1941) is een van de most powerful women ter wereld, als we de Forbeslijst moeten geloven. Haar daadkracht manifesteerde zich al vroeg. Na haar studie economie werd zij eind jaren zestig het eerste vrouwelijke bestuurslid van de Kamer van Koophandel, waarna politiek Den Haag al gauw lonkte. Van 1971 tot 1989 was de VVDpolitica niet weg te denken van het Binnenhof: als kamerlid, staatssecretaris en minister van Verkeer en Waterstaat. Niet verrassend dat Nederland te klein werd: sinds 2004 zetelt Kroes in Brussel. Eerst als eurocommissaris met de portefeuille Mededinging en sinds 2009 met de portefeuille ICT en Telecom. Daarnaast bekleedt ze een reeks aan commissariaten. Voor vrouwen is Neelie Kroes een boegbeeld en ook die rol vervult ze met verve. In interviews benadrukt zij steeds weer hoe belangrijk het is om je eigen pad te volgen. Via de Volkskrant sprak zij haar seksegenoten ooit wel erg streng toe: ‘Nooit al je pionnen op je relatie zetten, nooit financieel afhankelijk worden. (...) Altijd proberen om buitenshuis te blijven werken, jezelf te laten zien en keihard te zwoegen.’ Keihard zwoegen, tja ... Is dat nog wel leuk? Het doet er niet toe: als Neelie Kroes het zegt, krijg je er vanzelf zin in. — EtL

Neelie Kroes

Foto: Peter Boer

zaterdag 10 november 2012 | Het Financieele Dagblad

reportage 29 Ontmoeting met andere fietsers op grote hoogte: de Salar de Uyuni in Bolivia (3.650 meter). Ook op ’s werelds grootste zoutvlakte (10.582 m2) kun je vrienden maken. Foto: Michiel Roodenburg

Bloedstroom van biosfeer

Joost Notenboom en Michiel Roodenburg Ieder mens creëert zijn eigen pad. Of het nu op de fiets tussen Alaska en Antarctica is, of binnen een groot bedrijf als KPMG. Met een duidelijk doel voor ogen, veel passie en inzet kun je veel bereiken.

p 6 maart 2012, om 12.00 uur lokale tijd, kwamen we aan op Antarctica. Het eindpunt van een fenomenale fietstocht en van een avontuur dat twintig maanden eerder was begonnen in Deadhorse, Alaska. Ruim zeshonderd dagen onderweg op fietsen gemaakt van bamboe. Van de boven- naar de onderkant van onze planeet. Bijna 30.000 kilometer zon, wind, regen, hagel, hitte, sneeuw, modder, lachen, huilen, genieten en afzien. Bruine en zwarte beren in het noorden, kuitenbijtende honden in het zuiden. Langzaam de hoge, besneeuwde bergen op kruipen en keihard met de wind in de haren aan de andere kant weer naar beneden. Slapen in een tent, een school, naast een benzinepomp, op een politiebureau, tussen de koeien en in bossen. Veel fietservaring hadden we niet, maar een heldere droom en veel passie com-

penseerden dit ruimschoots. Daarom stapten we, met steun van belangrijke partners als KPMG en IN10, op 4 juli 2010 op de fiets in Deadhorse; het noordelijkste dorpje in Alaska met een weg naar het zuiden. Ik had nog nooit een fietsband geplakt, reisgenoot Michiel had nog nooit iets écht afgemaakt. Ons doel was niet om de eerste of de snelste te zijn. Ons doel was om aandacht te vragen voor het wereldwijde waterprobleem. Want een miljard mensen op deze wereld hebben nog steeds geen toegang tot schoon en veilig drinkwater. Een probleem waar we ons beiden tijdens onze studietijd in het Midden-Oosten bewust van waren geworden. Als actie bedachten we daarom Cycle for Water, en de watercyclus wilden we symboliseren door water van boven de noordpoolcirkel per fiets naar de zuidpoolcirkel te brengen, en in de tussentijd op zoek te gaan naar gemakkelijke oplossingen voor de ongemakkelijke waarheid die een miljard mensen dage-

lijks hindert in hun ontwikkeling. Het thema en het avontuur zijn gelukkig niet onopgemerkt gebleven. Naast onze vrienden en familie, die langzaamaan overtuigd raakten van ons doel, werden we op een gegeven moment ook door CNN opgepikt om regelmatig ons verhaal te doen en onze ervaringen te delen. We spraken onderweg op scholen, universiteiten en bij bedrijven. De afsluiting van de tocht met een TEDx-optreden op Antarctica, tussen de pinguins, was ook bijzonder. Bijzonder koud vooral, zo op het ijs, in onze inmiddels versleten fietsbroekjes.

30 fd.selections

zaterdag 10 november 2012 | Het Financieele Dagblad

Drie zusjes in Xepatán, Guatemala halen water voor het huishouden. Omdat ze dit dagelijks moeten doen, kunnen ze niet naar school. Foto: Michiel Roodenburg

Onderweg hebben we veel vrienden gemaakt. Mensen langs de weg, rijk en arm, maar ook andere avonturiers. Met het Wereld Natuur Fonds en de Werelbank hebben we partnerships opgezet. We bezochten verschillende waterprojecten van deze organisaties, maar ook van kleine en lokale organisaties in Midden- en zuid-Amerika. Om te leren wat de échte problemen zijn en hoe deze opgelost kunnen worden.

Zonder water staat alles stil: geen business voor bedrijven en geen producten voor consumenten

Bevroren Aan het eind van onze route stond onze inspirator, de Engelse poolreiziger Robert Swan. Hij nam ons mee naar het derde continent van onze reis: Antarctica. De plaats waar het overgrote deel van onze watervoorraad bevroren ligt. Roberts boodschap is duidelijk: ‘Met een YouTube-video, e-mail of Facebookbericht verander je de wereld niet. Om

echt dingen te veranderen, en echt iets te bereiken, heb je actie nodig. Actie en doorzettingsvermogen!’ Dit was voor ons een zetje in de rug en had ons twintig maanden eerder de fiets op gejaagd. Twintig maanden zaten we samen op de fiets. Inmiddels zijn we weer in Nederland en werken beiden voor KPMG Sustainability. Daar maken we deel uit

van een bevlogen team dat grote bedrijven, ngo’s en overheden helpt met hun duurzaamheidsvraagstukken, ook op het gebied van water. zowel Michiel als ik heeft een diepe waardering ontwikkeld voor de rol van water in de wereld. Die rol gaat verder dan de vloeistof die uit de kraan komt: water is voedsel, energie, educatie, en politiek. Water zit in alles wat wij verbouwen, produceren en over de wereld verschepen. Water wordt ook wel de bloedstroom van de biosfeer genoemd. De gelimiteerde voorraad die ervan is, zullen we moeten delen met alles en iedereen die dorst of honger heeft. Er is nog een lange weg te gaan, maar het is zoals we tegen elkaar zeiden toen we in Alaska stonden: ‘Stapje voor stapje, kilometer voor kilometer, dan komen we er wel. Gezamenlijk, als een team.’ En dat geldt nu ook. Natuurlijk is het wennen om na zo’n fietstocht weer een pak aan te trekken, je iedere dag te scheren en op kantoor te zitten. Maar als je zonder fietservaring bijna 30.000 kilometer weg kunt trappen, lukt het ook om dit nieuwe avontuur tot een succes te maken. Met passie en doorzettingsvermogen kom je ver, en er is nog veel te bereiken. Het bedrijfsleven speelt een belangrijke rol in de oplossing van het mondiale waterprobleem, want daar zitten het kapitaal, de kennis en de kunde. Plus de motivatie om dit op te pakken. Want uiteindelijk zijn er zonder water geen producten en is er geen business. Het einde van onze fietstocht betekent overigens niet het einde van Cycle for Water. We hebben onlangs een pilot project succesvol afgerond: vierhonderd leerlingen van een basisschool in Engeland organiseerden een dag over water. Gesponsord door ouders, familie en vrienden zamelden de kinderen geld in voor een waterproject in Thailand, door te fietsen rondom hun school. Ons doel is om in 2015 op meer dan duizend scholen wereldwijd actief te zijn.

Duurzaam ondernemen waarmaken

Vergroenen is echt niet makkelijk!

iks lollige interviewtjes of 1-2-3-checklists om te kijken of u een beetje op uw groene schema ligt. In Duurzaam ondernemen waarmaken – een pil van een kleine vierhonderd pagina’s – kunt u precies lezen hoe bedrijven als Koninklijke BAM, Van Gansewinkel en KLM worstelen met het duurzaamheidsvraagstuk. Eenvoudig is ‘vergroenen’ namelijk allerminst. De veranderingen volgen elkaar

in razend tempo op, consumenten worden mondiger en de vraag hoe duurzaamheid écht kan beklijven, blijft meestal onbeantwoord. Wie weet helpt dit boek. Aan de kwaliteit van de schrijvers zal het in ieder geval niet liggen. Rob van Tilburg en Mara Francken zijn adviseur Duurzaam ondernemen bij Royal HaskonmingDHV, Rob van Tulder is hoogleraar international business aan de Erasmus

Rob van Tilburg et al., Duurzaam ondernemen waarmaken. Van Gorcum, 2012

Universiteit en Andrea da Rosa is als onderzoeker betrokken bij de Rotterdam School of Management van diezelfde universiteit. Duurzaam ondernemen waarmaken richt zich op bestuurders en managers in grote bedrijven. De auteurs ontwikkelden een fasemodel voor verduurzaming dat grote ondernemingen moet helpen om de problemen van deze tijd – recessie, klimaatverandering – te pareren. — EtL

Al jong leider

Hyving Chief

un je nagaan: het is pas acht jaar geleden dat Raymond Spanjar (1977) samen met Floris Rost van Tonningen en Koen Kam de vriendensite Hyves oprichtte. Toen hij tijdens het paragliden in Argentinië een nekblessure opliep en maandenlang stil moest liggen, bedacht de student economie en psychologie het plan voor wat later zijn weg naar eeuwige roem, macht en geld zou worden. De rest is geschiedenis. De jonge, charismatische ‘Chief Hyving Officer’ werd door vriend en vijand gewaardeerd om de persoonlijke en relaxte manier waarop hij – bijvoorbeeld – Hyvers benaderde. Kon iedereen plotseling zien wie wie had begluurd? Berichtje van Raymond: sorry jongens, dat was niet de bedoeling, we draaien het terug. Deze Mark zuckerberg van de lage landen, die ook nog eens een stuk sympathieker overkwam, is een inspiratiebron voor veel jonge ondernemers. Niet alleen omdat hij een mooi product op de markt zette, maar ook omdat hij een doorzetter bleek en een duidelijke focus had. In 2010 nam de Telegraaf Media Groep de socialenetwerksite over. De uit de kluiten gewassen brainwave van Spanjar telde toen tien miljoen leden, inclusief politici als Wouter Bos en Jan Peter Balkenende. Na de overname had Spanjar eindelijk tijd om af te maken waar hij zeven jaar daarvoor mee moest stoppen: zijn wereldreis. Op Twitter is te lezen dat het hem goed bevalt. Wie weet wat we na thuiskomst nog van hem kunnen verwachten. — EtL Raymond Spanjar Foto: HH

NEDERLAND IS GOED BEZIG U TOCH OOK?

Het optimum in energie

...brengt ideeĂŤn tot leven

Bijdragen aan een optimaal duurzame en comfortabele leef- en werkomgeving is de kern van onze missie. Dat doen we door de ontwikkeling van innovatieve en energiezuinige gebouwconcepten. In Nederland is Deerns het grootste onafhankelijk adviesbureau op het gebied van bouwfysica, energie en installatietechniek. Met projecten over de hele wereld en vestigingen in Europa, Dubai en de Verenigde Staten is Deerns bovendien een toonaangevend internationaal bureau.

www.deerns.nl

ÂŠ Het Financieele Dagblad