Najaar 2012
TRANSPARANTIEKRANT Hoe doen zij het?
Grensverleggers
DRIE bedrijven over transparantie
Delen buitenlandse successen en dilemma’s
pagina 2
Word partner MAATscHAppeLIjK beTROKKeN ONDeRNeMeN
AAN De sLAg MeT MVO
DRAAgVLAK cReëReN VOOR MVO
inspiratieGIDS
pagina 3
MVO-OPLEIDINGEN & -TRAININGEN
Profiteer van de kennis en ervaring van 2.000 bedrijven pagina 4
DUURZAMe pIONIeRs
Transparantie wordt sexy Transparantie is een ingewikkeld woord voor openheid en verantwoording afleggen. Veel ondernemers associëren transparantie met bureaucratie en vragen zich af wat het oplevert. Tegelijkertijd willen klanten, medewerkers en de politiek steeds meer weten over hoe en waar producten worden gemaakt, wat er in die producten zit en hoeveel de baas verdient. Om die vragen goed te kunnen beantwoorden, zijn er inmiddels diverse instrumenten die ondernemers helpen hier op een praktische manier op in te spelen. Die instrumenten helpen om eerlijke informatie te onderscheiden van greenwashing. En ze helpen ook om ondernemers die goed met MVO bezig zijn de erkenning te geven die zij verdienen. Deze krant biedt hiervan een aantal inspirerende voorbeelden. Die voorbeelden leren ons ook dat transparantie leidt tot innovatie en concurrentiekracht. Daarmee wordt het een sexy onderwerp dat verder gaat dan een verantwoordingsplicht. En dat maakt dat transparantie de komende jaren steeds populairder zal worden. Willem Lageweg Directeur MVO Nederland
‘Het gaat verder dan een verantwoordingsplicht’
De nieuwe openheid Roelofs Wegenbouw communiceert uitgebreid over zijn MVO-activiteiten. Daarmee is het bedrijf een koploper, want duurzaamheid en publiekscommunicatie zijn in de bouwwereld nog lang niet vanzelfsprekend. Lees het interview met directeur Arend Ringenier op pagina 2.
Eerlijk over people, planet en profit 10 trends in transparantie Transparantie is een essentieel onderdeel van maatschappelijk verantwoord ondernemen. MVO Nederland ziet tien trends. 8
1 De wereld wordt kleiner Social media en smart phones laten grenzen vervagen. Ook medewerkers, klanten en leveranciers twitteren. Niets blijft verborgen en bedrijven moeten een manier vinden om zaken te doen in een transparante wereld.
2 Stakeholders vinden MVO steeds belangrijker Investeerders en klanten willen eerlijke en duidelijke informatie over hoe bedrijven omgaan met duurzaamheidsdilemma’s als topsalarissen, de herkomst van grondstoffen of kinderarbeid.
3 In gesprek: van eenrichtings verkeer naar de dialoog Koplopers betrekken hun klanten en relaties steeds eerder bij dilemma’s. Uit de dialoog die zich vervolgens ontwikkelt, ontstaan nieuwe ideeën en draagvlak.
4 Communiceren over successen én falen Steeds meer bedrijven stellen zich kwetsbaar op. Ze zijn niet alleen open over hun successen, maar
ook over wat er nog niet goed gaat. Hun motto is: vertel gewoon de waarheid en wees open over dilemma’s.
5 MVO-verslaggeving wordt volwassen Elk jaar verschijnen er meer maatschappelijke jaarverslagen van MKB-bedrijven. Steeds vaker worden deze geschreven volgens richtlijnen als die van het Global Reporting Initiative (GRI).
6 Transparantie is meer dan een keurmerk Een keurmerk is één. Daarnaast zorgen steeds meer bedrijven voor duidelijke productinformatie en laten zij met een track&trace systeem zien waar een product vandaan komt. Zo kan de klant achterhalen hoe een product wordt gemaakt.
7 Storytelling: het verhaal blijft hangen Koplopers in transparantie vertellen een persoonlijk en inspirerend verhaal: waarom doen zij wat zij doen, hoe beperken zij hun mileu-footprint en wat is hun maatschappelijke bijdrage?
Benchmarken: we nemen transparantie serieus De Dow Jones Sustainability Index, de Transparantiebenchmark, de verkiezing van MVOmanager van het jaar…we beoordelen en vergelijken en delen onze kennis met elkaar.
9 Integrated reporting De klassieke manier van jaarverslaggeving verschuift van het verstrekken van puur financiële informatie naar integrated reporting waarbij sociale, bestuurlijke en milieufactoren worden gekoppeld aan kernactiviteiten van het bedrijf.
10 Ook transparant in crisistijd Door open te zijn over hun MVO-beleid en de afwegingen die zij maken in tijden van crisis weten veel bedrijven hun draagvlak en klanten te behouden.
et Lees h er i ss webdo rland.nl/
e voned gen/ w w w.m ikkelin w t n o ds n ie t t re paran trans
2
Aan de slag met transparantie Welke activiteiten onderneemt uw bedrijf en welke dilemma’s komt u hierbij tegen? Door transparant te zijn laat u zien hoe uw onderneming omgaat met bepaalde duurzaamheidsthema’s. Zo wordt u voor klanten en andere belanghebbenden beter aanspreekbaar op uw activiteiten. Zij kunnen met u meedenken over oplossingen en verbeteringen, ze weten wat ze aan u hebben en u bent in staat verantwoording af te leggen over uw bedrijfsvoering. Steeds meer bedrijven hebben een maatschappelijk jaarverslag. Daarmee verantwoorden zij hun duurzaamheidsbeleid achteraf. Maar het is ook goed mogelijk om tijdens de bedrijfsvoering, het productieproces en de dienstverlening transparant te zijn.
‘Ga in gesprek met je klant’ Simone Lopulisa, online marketeer bij ASN Bank “In 2010 deden we een uitgebreid klantonderzoek. Daaruit kwamen vier thema’s naar voren voor de bank van de toekomst. Klanten willen dat hun spaargeld besteed wordt aan duurzame energie en eerlijke handel. En ze verwachten dat wij als bank tegen kinderarbeid en wapenindustrie zijn. Vorig jaar lieten we voor het eerst stakeholders meedenken over de herziening van ons mensenrechtenbeleid. Via onze blog en twitter ontvingen we 115 reacties waar we serieus mee aan de slag konden. Op sommige punten kregen we bevestiging, bij andere zaken kwamen er juist nieuwe ideeën boven. Naast de online crowdsourcing organiseerden we ook een discussieavond op kantoor, zodat we mensen live konden spreken. Na afloop hebben we alle input verzameld en verwerkt in ons herziende mensenrechtenbeleid. Dat hebben we ook weer voorgelegd aan onze maatschappelijke partners, zoals Amnesty om hun reactie daarop te krijgen.”
Innoveren Nodig stakeholders bijvoorbeeld uit om, voordat u beleid vaststelt, met u mee te denken. U legt uw dilemma’s voor en bent bereid te luisteren naar de opvattingen van anderen over een onderwerp. Dit leidt op zijn minst tot meer draagvlak voor uw activiteiten en vaak ook tot nieuwe ideeën, innovatieve inzichten of samenwerkingsverbanden. Beter zakendoen Door transparant te zijn over relevante eigenschappen van een product of van de onderneming, groeit het vertrouwen van klanten en andere stakeholders. En vertrouwen is een eerste voorwaarde voor zakendoen. Zorg bijvoorbeeld voor duidelijke productinformatie, laat met een track&trace systeem zien waar een
product vandaan komt, maak gebruik van keurmerken en pas breed erkende managementsystemen en richtlijnen toe. Verantwoording afleggen Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) houdt ook in dat u aan de maatschappij verantwoording aflegt over de impact van uw bedrijf op mens, milieu en economie. Wat is er terecht gekomen van uw plannen om energie te besparen of het ziekteverzuim terug te dringen? Zit u op de goede weg, of waren er tegenvallers? Wees er transparant over! Stappenplannen Op de website van MVO Nederland vindt u stappenplannen zodat u aan de slag kunt met transparantie. Ter inspiratie leest u hieronder hoe andere bedrijven een boekje open doen over hun balans tussen people, planet en profit.
‘Wij vertellen ons ‘Duurzaamheid verhaal’ komt terug in Tom Stuij, directeur Mondial Movers, al onze landelijk netwerk van erkende communicatie’ verhuizers “Als je bedrijf een goed verhaal heeft, vertel het dan. Dat is precies wat wij doen in ons jaarverslag. Vorig jaar wonnen we er de MKB-Kristalprijs voor beste MVO-verslaggeving mee. Sinds 2009 maken we serieus werk van ons duurzaamheidsverslag als toevoeging op het financieel jaarverslag. Wie in zijn jaarverslag duidelijk kan uitleggen wat zijn toegevoegde waarde is op het gebied van duurzaamheid, krijgt vaker opdrachten gegund. Hoe completer het beeld dat je schetst, hoe beter je positie. Het gaat over communiceren met je klanten. In ons jaarverslag stonden eerder al medewerkers, aandeelhouders, en opdrachtgevers centraal. Dit jaar zijn de leveranciers aan de beurt. We hebben hen benaderd om te vragen of zij in ons duurzaamheidsverslag meer willen vertellen over de herkomst van hun eigen producten en diensten. Deze aanpak versterkt de band met onze stakeholders.”
80 procent van de mensen verwacht dat bedrijven zich verantwoord gedragen ten aanzien van mens en milieu. Bron: Havas, Brand Sustainable Futures, 2010
Arend Ringenier, directeur Roelofs Wegenbouw “We hebben in 2007 een duurzaamheidsscan van ons bedrijf laten maken. Vervolgens zijn we aan de slag gegaan met het beperken van onze CO2-uitstoot en hebben we de directie en het managementteam van elke businessunit gevraagd concrete duurzame doelen te formuleren. Inmiddels kennen we vele voorbeelden van MVO binnen ons bedrijf. Op de bouwplaats ruimen we restmateriaal meteen op en halen we elke vrijdag alle bouwmaterieel terug om schoongemaakt te worden. We zijn niveau-5 gecertificeerd op de CO2prestatieladder, onze zandwinning draait op groene stroom, we werken met duurzame materialen bij bouwprojecten en we kopen duurzame materialen in voor onze eigen bedrijfsvoering. Duurzaamheid komt terug in alle overleggen, de nieuwjaarstoespraak en in het personeelsblad. En ook naar buiten communiceren we over wat we doen. Bij grote projecten gebruiken we omgevingsmanagers, publieksloketten, social media, e-nieuwsbrieven en websites. Omwonenden worden regelmatig uitgenodigd voor een kijkje op de bouwplaats. We zijn een bedrijf met een groot verantwoordelijkheidsgevoel: voor mensen en voor de natuur.”
Ken u zelve, het loont! Van het midden- en kleinbedrijf in Nederland wordt vaak gezegd dat ze veel doen aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. Het argument is dat het MKB midden in de samenleving staat en daardoor beter in staat is om op de wensen van de klanten en de omgeving te reageren. Het is een aansprekende invalshoek, maar de vraag is of het echt waar is. We weten eigenlijk niet goed wat kleine en middelgrote ondernemingen aan MVO doen omdat ze er zo slecht over rapporteren. Dat is jammer want ze doen daarmee niet alleen de buitenwereld tekort, maar ook zichzelf. Rapportage begint met nadenken over over welke sociale en milieuprestaties een bedrijf wil meten en het opzetten van een intern managementsysteem. Vele, vooral beursgenoteerde ondernemingen, hebben deze exercitie in de afgelopen jaren gedaan. Onder leiding van diegene die verantwoordelijk is voor MVO wordt dan het bedrijf doorgelicht op de MVO-inspanningen. Sommige komen er achter dat ze eigenlijk meer doen dan ze gedacht hadden. Andere ontdekken dat ze heel veel kosten kunnen besparen omdat er hier en daar energie, water of grondstoffen worden verspild, dat er een hoog personeelsverloop is of dat ze goede toeleveranciers missen. Kortom, het maken van een MVO-verslag is geen doel op zich, maar een manier om de onderneming beter te leren kennen en beter te laten presteren. Ken u zelve, het loont! Marleen Janssen Groesbeek Oprichter Platform Pure Winst en beleidsmedewerker duurzaamheid Eumedion.
3
Wat doen de branches? Een branchebrede aanpak kan ervoor zorgen dat bedrijven werk maken van duurzaamheidsverantwoording. Brancheverenigingen hoeven geen duurzaamheidspolitie te worden, maar een helder verhaal over wat leden binnen de bedrijfstak gezamenlijk doen aan MVO versterkt het imago van de branche. MVO Nederland sprak met drie koplopers. “Vakantiegangers stellen zelden vragen over duurzaamheid. Als ze het ANVR-logo zien, gaan ze er vanuit dat het wel goed zit met hun reis.” Gerben Hardeman van de Algemene Nederlandse Vereniging van Reisondernemingen (ANVR) vindt het vanzelfsprekend dat leden van de brancheorganisatie verantwoordelijkheid nemen voor de milieu- en sociale aspecten van hun product. “Duurzaamheid hoort bij een modern, toeristisch product.” Verplichte check Ieder ANVR-lid stelt een DTO (duurzaam toeristisch ondernemen)-medewerker aan die de dienstverlening verder verduurzaamt. De brancheorganisatie monitort de duurzaamheidsprestaties met behulp van Travelife®, een online rapportagesysteem dat iedere aangesloten reisorganisatie driejaarlijks invult en waarin de belangrijkste kwaliteits- en duurzaamheidsapecten zijn opgenomen. Op die manier krijgt de ANVR een goed beeld van het duurzaamheidsgehalte van de reisbranche. Bovendien kunnen koplopers zich binnenkort onafhankelijk laten certificeren. Zodat ook klanten weten waar de reisorganisatie op duurzaamheidsgebied voor staat. Vergrootglas “In onze branche is transparantie van groot belang,” vertelt Gosse Bosma van de Vereniging van Fondswervende Instellingen (VFI). “De goede doelen liggen onder een vergrootglas en moeten zich kunnen verantwoorden.
Fondswervende instellingen bestaan bij de gratie van hun donateurs. Als die het gevoel hebben dat hun geld niet goed besteed wordt, dan leidt dat tot lagere inkomsten.”
‘Duurzaamheid hoort bij een modern product’ Bij de VFI vormen de directiesalarissen een belangrijk issue. De discussie hierover begon jaren geleden, toen in het nieuws kwam dat de directeur van de Hartstichting meer verdiende dan volgens sommigen past bijeen goede doelen-organisatie. Bosma: “We hebben vervolgens een beloningsregeling voor directeuren ontwikkeld die rekening houdt met de zwaarte van de functie. Voor die richtlijn geldt: pas toe of leg uit.” Open over topsalaris Naast de beloningsregeling kwam een rapportageformat dat alle leden verplicht invullen en opnemen in hun jaarverslag. De brancheorganisatie beschikt nu over uniforme gegevens en publiceert die op de website, zodat alle informatie voor iedereen makkelijk inzichtelijk is. Het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) heeft toepassing van het format inmiddels opgenomen in de voorwaarden voor het CBF-keurmerk.
ondernemingen (VVNH) vindt transparantie over duurzaamheid noodzakelijk. In 2015 moet 85 procent van het geïmporteerde hout een duurzaamheidskeurmerk als FSC of PEFC hebben. De brancheorganisatie houdt de vinger stevig aan de pols. Directeur Paul van den Heuvel: “Alle leden zijn verplicht om over hun invoer te rapporteren en de VVNH publiceert de voortgang en de afzonderlijke bijdragen van bedrijven op haar website. Op dit moment is ongeveer 77 procent van het hout gecertificeerd.” Van den Heuvel daagt andere brancheverenigingen uit om ook transparanter te worden over hun prestaties. “Er wordt veel gepraat over FSC-hout, maar het zou mooi zijn als er ook meer bekendheid komt over de productie van beton, kunststof, aluminium of staal. Voor de winning van bauxiet moet bijvoorbeeld ook bos verdwijnen. Ik pleit voor een meetmethode die een eerlijke vergelijking tussen branches mogelijk maakt.” Lees meer over deze praktijkvoorbeelden op www.mvonederland.nl/trends-ontwikkelingen/ transparantie
Duurzame rapportage Ook de Vereniging van Nederlandse Hout-
Grensverleggers
Annemarie en Maurice van H2ollandwater vertrekken naar Kenia om een nieuw irrigatiesysteem voor duurzame landbouw te introduceren. Zij zijn Nederlandse MKB’ers die hun ervaringen met maatschappelijk verantwoord ondernemen in het buitenland delen. Daarbij zijn ze open over hun successen en dilemma’s. Volg de avonturen van Annemarie en Maurice via www.grensverleggers.nl. Op deze site vindt u ook verhalen van andere internationale ondernemers met MVO-ambitie. U kunt reageren op hun belevenissen en online vragen stellen aan de ondernemers en een team van specialisten. Heeft u ook internationale plannen? Laat u inspireren door de Grensverleggers.
4
Word partner! MVO Nederland biedt u de mogelijkheid partner te worden van een snel groeiend netwerk van bedrijven die duurzaamheid serieus nemen. Als partner draagt u niet alleen bij aan een betere wereld, maar profiteert u ook van de kennis en expertise van 2.000 andere bedrijven en organisaties. Zorg dat uw bedrijf innoveert en groeit.
MVO kan een aanjager zijn van vernieuwing en economische groei. Strategische investeringen in duurzaamheid leiden vaak tot kostenreductie, concurrentievoordeel, omzetvergroting en een sterkere bedrijfscultuur. MVO Nederland biedt u tools waarmee u de MVO-prestaties van uw onderneming kunt meten en inzichtelijk maakt wat die betekenen voor de winstgevendheid en marktpositie van uw onderneming. Het partnernetwerk van MVO Nederland is een divers netwerk met koplopers en beginners uit alle sectoren. De focus ligt op samen veranderen, vernieuwen en versnellen. Deel kennis en ervaringen met elkaar en kijk de kunst van verantwoord ondernemen af bij andere bedrijven binnen en buiten uw eigen branche. Als partner kunt u trainingen en opleidingen aan de MVO Nederland Academie volgen. Ook helpt MVO Nederland u graag bij uw (sector)specifieke
Hoe transparant is uw bedrijf? MVO-vragen. De medewerkers beschikken over brede kennis over uiteenlopende onderwerpen. Van internationaal MVO tot duurzaam leiderschap en van de agribusiness tot de chemiesector. Meer informatie Lees meer over het partnerschap van MVO Nederland op de website www.mvonederland.nl/ partnerschap. Hier kunt u zich ook als partner aanmelden.
Meer weten? Kijk op http://www.mvonederland.nl/content/ pagina/mvo-maps
Agenda
Samen leren MAATscHAppeLIjK beTROKKeN ONDeRNeMeN
AAN De sLAg MeT MVO
DRAAgVLAK cReëReN VOOR MVO
inspiratieGIDS MVO-OPLEIDINGEN & -TRAININGEN
DUURZAMe pIONIeRs
Prijs voor maatschappelijke verslaglegging Welke Nederlandse onderneming doet het best verslag over people, planet en profit? Het ministerie van EL&I organiseert elk jaar de Transparantiebenchmark, een onderzoek naar de inhoud en kwaliteit van maatschappelijke verslaggeving. De onderneming die het best scoort op de Transparantiebenchmark wordt
Hoe communiceert u over uw MVO-beleid en de behaalde resultaten? Bij de MVO Nederland Academie kunt u verschillende workhops, trainingen en masterclasses volgen op het gebied van transparantie. De academie inspireert een grote groep mensen: professionals én organisaties; van de bakker om de hoek tot de directeur van een multinational. Download de Inspiratiegids en bekijk het aanbod op www.mvonederland.nl/academie
onderscheiden met de Kristalprijs. Sinds 2010 bestaat er ook een eervolle vermelding voor het beste MKB-bedrijf. Met de Transparantiebenchmark biedt het ministerie van EL&I inzicht in de wijze waarop Nederlandse bedrijven verslag doen van hun MVO-activiteiten. De 500 grootste Nederlandse ondernemingen maken deel uit van de vaste onderzoeksgroep. Andere bedrijven, waaronder het MKB, kunnen zichzelf voor de benchmark aanmelden. EL&I wil meer bedrijven aansporen tot maatschappelijke verslaggeving en verdere
professionalisering van MVO-verslaggeving stimuleren. MVO Nederland ondersteunt het ministerie bij de organisatie en communicatie rondom de Transparantiebenchmark en de Kristalprijs. In 2010 ontving grafisch bedrijf OBT de eervolle vermelding voor het MKB, in 2011 kreeg verhuisbedrijf Mondial Movers de prijs overhandigd. Op www.kristalprijs.nl zijn de juryrapporten te lezen. Meer informatie over de benchmark en de prijs vindt u op www.transparantiebenchmark.nl
Environmental footprint
Effectieve medewerkers
De weg van het afval
“We have created an environmental profit and loss account. Now we can visualise the impact we are having on the environment in dollars and cents. We are the first to do it. Obviously it is a process, but we are transparent with our methodology and we have set our targets. In 2015 Puma’s CO2 , energy, waste and water consumption will be reduced by 25 percent.”
“We hebben dit jaar delen van ons jaarverslag en ons duurzaamheidsverslag in één document gebundeld. Voor het eerst rapporteren we hierin over de financiële resultaten én over de milieu-, maatschappelijke en bestuurlijke prestaties van AEGON. Wij kijken naar aspecten die in ons jaarverslag eerder nooit aan de orde zijn gekomen. Bijvoorbeeld, welke waarde hechten klanten aan hun relatie met ons? Hoe effectief zijn onze medewerkers? En welke invloed hebben wij op het milieu?”
“Wij willen zo transparant mogelijk zijn. Onze klanten kunnen via een speciaal volgsysteem exact zien welke route hun afval aflegt. We hebben een duurzaam jaarverslag en daarnaast organiseren we klanten- en buurtpanels. Intensief contact met onze stakeholders vinden we essentieel.”
Jochen Zeitz, executive chairman Puma in een interview met de Ethical Corporation, januari 2012
CFO Jan Nooitgedacht op www.corporatereporting.aegon.com
Met MVO MAPS krijgt u snel inzicht in de MVO-positie van uw bedrijf. Vergelijk uw onderneming met andere bedrijven en bepaal welke vervolgstappen prioriteit hebben. Deze online tool is er speciaal voor partners van MVO Nederland. Door de informatie op uw profielpagina binnen de site van MVO Nederland te plaatsen, zorgt u voor transparantie over uw MVO-beleid.
An Vandamme, adviseur bedrijfscommunicatie bij Indaver, tijdens seminarie Duurzaam Communiceren, Antwerpen 2012
Nationaal Sustainability Congres 20 november, Nieuwegein Thema: The Revitalisation of Sustainability. Inclusief de eerste verkiezing van MVO-manager van het jaar www.sustainability-congres.nl
Annual CR Reporting and Communications Summit 20 en 21 november, Londen Georganiseerd door de Ethical Corporation
www.events.ethicalcorp.com/reporting/
Uitreiking Kristalprijs 22 november, Nieuwspoort, Den Haag. Prijs voor maatschappelijke verslaggeving www.kristalprijs.nl
Intervisiesessie Transparantie 27 november, Intervisiebijeenkomst van het MVO Netwerk Brancheorganisaties. Contact: Marnix ten Brinke, 030-2305600 m.tenbrinke@mvonederland.nl
Nieuwjaarsevent MVO Nederland 17 januari, ArenA Amsterdam Thema: Samen veranderen Save the date