Najaar 2013
TRANSPARANTIEKRANT Hoe doen zij het? DRIE bedrijven doen een boekje open
Grensverleggers
Word partner
pagina 3
pagina 4
Delen buitenlandse successen en dilemma’s
Profiteer van de kennis en ervaring van 2.000 bedrijven
pagina 2
Transparantie is hot transparantie behoort tot de meest dynamische onderwerpen op de MVO agenda. Bijna dagelijks is er in de media kritiek of een rel waarin transparantie een belangrijke rol speelt. Tegelijkertijd is er een enorme dynamiek in het aantal best practices, richtlijnen en codes, zowel nationaal als op internationaal niveau. GRI kwam recent onder de naam G4 met nieuwe aanbevelingen, in kringen van accountants is er veel te doen rond het onderwerp integrated reporting en het kabinet verklaarde transparantie tot een van de speerpunten in het nieuwe MVO-beleid dat kort voor de zomer werd gepubliceerd. Bedrijven als Puma, DSM en Eosta krijgen steeds meer erkenning voor hun koploperrol op dit terrein. Ook het aantal vergelijkingssites voor consumenten neemt snel toe. Een actueel voorbeeld hiervan is
www.kiesduurzamemode.nu
Kortom, transparantie is hot. MVO Nederland behoort tot de nationale experts op dit terrein. Deze krant geeft u weer veel tips en inspirerende voorbeelden.
Willem Lageweg directeur MVO Nederland
‘MVO Nederland behoort tot de nationale experts op het gebied van transparantie’
Samen werken aan transparantie Sonneveld Group levert bakkerijgrondstoffen voor ambachtelijke en industriële bakkers. Bisschopsmolen is een ambachtelijke bakkerij. Beide bedrijven willen alles van hun producten laten zien. Samen komen ze verder. Hoe? Lees het interview met Maarten Boonstra van Sonneveld Group op pagina 2.
Aan de slag met transparant ondernemen Welke activiteiten onderneemt uw bedrijf en welke dilemma’s komt u hierbij tegen? Door transparant te zijn laat u zien hoe uw onderneming omgaat met bepaalde duurzaamheidsthema’s. Zo wordt u voor klanten en andere belanghebbenden beter aanspreekbaar op uw activiteiten. Zij kunnen met u meedenken over oplossingen en verbeteringen, ze weten wat ze aan u hebben en u bent in staat verantwoording af te leggen over uw bedrijfsvoering. Steeds meer bedrijven hebben een maatschappelijk jaarverslag. Daarmee verantwoorden zij hun duurzaamheidsbeleid achteraf. Maar het is ook goed mogelijk om vooraf aan uw bedrijfsvoering of tijdens uw productieproces en dienstverlening transparant te zijn.
Innoveren
Verantwoording afleggen
Nodig stakeholders bijvoorbeeld uit om voordat u beleid vaststelt met u mee te denken. U legt uw dilemma’s voor en bent bereid te luisteren naar de opvattingen van anderen over een onderwerp. Dit leidt op zijn minst tot meer draagvlak voor uw activiteiten en misschien zelfs tot nieuwe ideeën, innovatieve inzichten of samenwerkingsverbanden.
Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) houdt ook in dat u aan de maatschappij verantwoording aflegt over de impact van uw bedrijf op mens, milieu en economie. Wat is er terecht gekomen van uw plannen om energie te besparen of het ziekteverzuim terug te dringen? Zit u op de goede weg, of waren er tegenvallers? Wees er transparant over!
Beter zakendoen
Stappenplannen
Door transparant te zijn over relevante eigenschappen van een product of van de onderneming, groeit het vertrouwen van klanten en andere stakeholders. En vertrouwen is een eerste voorwaarde voor zakendoen. Zorg bijvoorbeeld voor duidelijke productinformatie, laat met een track&trace systeem zien waar een product vandaan komt, maak gebruik van keurmerken en pas breed erkende managementsystemen en richtlijnen toe.
Op www.mvonederland.nl/transparantie vindt u praktische tools en stappenplannen zodat u aan de slag kunt met transparantie. Ter inspiratie leest u op de volgende pagina’s hoe verschillende bedrijven en MVO Nederland zelf een boekje open doen over hun balans tussen people, planet en profit.
et Lees h sier s webdo rland.nl/ e voned w w w.m sparantie n a tr
2
Contact! Over hoe het tonen van gebreken tot draagvlak kan leiden
Transparantie doen we samen
Ga in gesprek met je klant
Wat kost die schoen (echt)?
Frank van Eerd, directeur Bisschopsmolen, en Maarten Boonstra, manager quality assurance and care Sonneveld Group
Frank van Ooijen, Corporate Director communications and sustainability bij FrieslandCampina
Annabelle Bennett, account director Trucost
“Consumenten stellen, zeker door de opkomst van sociale media, steeds meer kritische vragen. Ze willen weten waar hun product vandaan komt en wat er in zit. Ze nemen geen genoegen meer met een marketingverhaal over duurzaamheid.” zegt Frank van Eerd, directeur van ambachtelijke bakkerij Bisschopsmolen. “Sonneveld bleek een van de weinigen die op de website alle informatie over hun grondstoffen transparant weergeeft, net als wij. We hebben natuurlijk een commerciële relatie, maar het gaat veel verder. We discussiëren regelmatig over MVO-issues en wisselen ervaringen uit.” Maarten Boonstra: “Net als Bisschopsmolen gaan wij vaak langs bij de bedrijven met wie we zaken doen. We voeren gesprekken over duurzaamheid en geven MVO-presentaties. Zo ontstaan nieuwe duurzame producten en ideeën. Door kennis en kunde te delen brengen we de hele branche naar een hoger niveau. Dat leidt tot kwaliteit, innovatie en duurzaamheid. Het geeft klanten vertrouwen als je laat zien hoe je bedrijfsvoering in elkaar steekt.”
“Zonder boeren, pers, consumenten en ons personeel zou FrieslandCampina niet bestaan. Daarom is het zo belangrijk om altijd te weten wat onze stakeholders vinden.” Om hen te bereiken richtten we samen met Het Portaal het online stakeholderplatform The Milk Story op. Nu praat de hele zuivelsector hier over dilemma’s rondom de productie en consumptie van zuivel. Het platform wordt beheerd door Het Portaal. Wij bloggen mee als ieder ander. Er worden belangrijke vraagstukken geagendeerd en we zoeken samen naar duurzame oplossingen. Er wordt veel feedback op de verschillende thema’s gegeven. Een heleboel kunnen we goed gebruiken voor ons eigen MVO-beleid. Zo ontstonden er op het platform verschillende discussies over de gezondheidsaspecten van melk naar aanleiding van onze reclamespot. Ook het gebruik van soja in veevoer werd besproken en we ontdekten wat de consument vindt van weidegang.”
Kun je een prijskaartje hangen aan milieuschade? Jazeker, zegt Puma. Het Duitse sportartikelenmerk heeft tot op de eurocent uitgerekend wat de milieu-impact is van zijn sportschoenen en -shirtjes. Het einddoel: klanten producten bieden die écht duurzaam zijn. In 2012 verbaasde Puma de wereld door voor het eerst uit te rekenen wat de milieuschade is van losse artikelen. Zo heeft het merk becijferd dat de milieuimpact van een nieuw type biologisch afbreekbare schoen, de ‘InCycle’, bijna een derde minder is dan die van een conventionele suède schoen. Dit verschil is gelijk aan 2,95 euro, of 3 procent van de verkoopprijs. De milieukosten van Puma’s T-shirts zijn nog veel hoger. Adviesbureau Trucost heeft voor Puma de zogenaamde ‘Environmental Profit & Loss Account (EP&L) berekend. “De grootste uitdaging is de relatieve bijdrage van verschillende milieueffecten op een zinnige manier bij elkaar op te tellen”, vertelt Annabelle Bennett van Trucost. “Immers: landgebruik wordt gemeten in hectare; uitstoot van koolstof en andere verontreinigende stoffen in tonnen en watergebruik in kubieke meter.”
Hoe transparant is MVO Nederland zelf? 2012 was het laatste jaar dat de overheid een basissubsidie ter beschikking stelde voor de werkzaamheden van MVO Nederland. Dit jaar bracht deze kennis- en netwerkorganisatie voor het eerst een geïntegreerd jaarverslag uit. Daarin wordt uitgelegd hoe vorig jaar met de overheidsmiddelen een bijdrage is geleverd aan de kennis en bewustwording op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) bij het Nederlandse bedrijfsleven en hoe daarbij invulling is gegeven aan de eigen maatschappelijke verantwoordelijkheid. Een samenvatting.
naar 65. Binnen ons eigen MVO-beleid ligt het accent ook op groei, en wel op die van het bieden van ruimte voor persoonlijke ontwikkeling aan medewerkers.
Groei
Financiën
Verheugend was dat het aantal aangesloten bedrijven en organisaties bleef groeien. Door een toename van 187 partners passeerden we aan het eind van 2012 de grens van 2.000. Daarmee zijn we op het gebied van MVO veruit het grootste bedrijvennetwerk in Europa. Ook het aantal aangesloten brancheorganisaties nam toe: van 55
Impact
Het bezoek aan onze website, onze zichtbaarheid in de media en het aantal volgers op social media nam in 2012 fors toe. Op die manier verstevigden we de in de afgelopen jaren opgebouwde positie van het meest uitgebreide MVOkennisnetwerk van ons land en gaven we daarmee invulling aan ons jaarmotto ‘Door verbinding meer impact’. In 2012 ging de MVO Nederland Academie van start. Mede door de recessie vielen de inkomsten in het eerste jaar van ons bestaan tegen. Ook uit het aantal bedrijven dat om economische reden en het partnerschap moest beëindigen bleek dat de achterblijvende economie ook onze organisatie parten speelt. Daarom bleven de inkomsten
aan de private kant van onze organisatie achter bij de verwachtingen. De groei van de publiek gefinancierde projecten was daarentegen hoger dan verwacht. Dit kwam vooral door extra projecten in het kader van internationaal MVO (IMVO). Per saldo sloten we het jaar af met een klein overschot.
Reacties
We stelden onze stakeholders in staat ons hun mening over ons eerste geïntegreerde jaarverslag te laten weten. De uitvoering en het informatieve gehalte viel in goede aarde. Het advies om het verslag in te korten en het verband tussen de verschillende activiteiten aan te geven hebben wij ter harte genomen. Het complete jaarverslag 2012 kunt u lezen en downloaden op www.mvonederland.nl/content/publicatie/gentegreerd-jaarverslag-2012. Op die webpagina vindt u ook een link naar een enquêteformulier.
Terwijl 75 procent van het publiek en ruim 50 procent van de pers interesse heeft in wat bedrijven doen op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO), verwerkt slechts 25 procent van de bedrijven MVO-activiteiten in communicatie-uitingen. Waarschijnlijk vanuit de gedachte dat je niet kunt worden aangevallen als je niet zichtbaar bent. Of omdat ze niet weten hoe ze moeten communiceren over duurzaamheid. MVO Nederland roept (marketing) communicatieprofessionals op MVO structureel op te nemen in hun communicatiebeleid. En daarbij niet alleen te vertellen over wat goed gaat, maar ook over de dilemma’s waar het bedrijf tegenaan loopt en de doelen die het nastreeft. Die transparantie gaat hen helpen bij zowel het inspireren en motiveren van medewerkers als bij het creëren van een beter imago van het bedrijf in de buitenwereld. En - met een beetje geluk - ook tot nieuwe en innovatieve samenwerkingsverbanden. Net als de Amerikaanse onderzoeker Brené Brown (van de populaire TED Talk ‘The power of vulnerability’) geloof ik dat kwetsbaarheid belangrijk is bij het maken van contact met je doelgroep en andere stakeholders. Als je geen risico’s neemt, kun je niet innoveren. Ook kun je geen doelen bereiken zonder relaties met anderen aan te gaan. Voor het aangaan van relaties is vertrouwen nodig. En laat je je daar nou kwetsbaar voor moeten opstellen! Samen met een aantal reclamemakers en marketing- en communcatieprofessionals uit het netwerk van MVO Nederland praat ik geregeld over de manier waarop open communicatie MVO en duurzaam gedrag een stap verder kan helpen. Mail me gerust voor de laatste stand van zaken! Irenka van den Hout hoofd Communicatie MVO Nederland i.vandenhout@mvonederland.nl
3
3 recente initiatieven op het gebied van verslaglegging Over transparantie verschijnen zoveel berichten dat u bijna door de bomen het bos niet meer ziet. In mei werd de nieuwe versie van de GRI-richtlijnen gepresenteerd. Deze GRI-G4 moet de kwaliteit van maatschappelijke jaarverslagen verder omhoog brengen. Een maand eerder kwam de Europese Commissie met een voorstel om bedrijven te verplichten te rapporteren over niet-financiële gegevens, en publiceerde de IIRC de eerste versie van een framework voor geïntegreerde verslaglegging. 3 grensoverschrijdende instituten die zich met transparantie bezig houden • Global Reporting Initiative: GRI-G4 • International Integrated Reporting Council (IIRC) • Europese Commissie
1. Meest invloedrijke standaard
3. Verplicht richtlijnen volgen?
2. Groei financieel kapitaal ten koste van menselijk kapitaal
Markt vraagt om verantwoording
De GRI (Global Reporting Initiative) bouwt met de GRI-G4 voort op de rapportagerichtlijnen voor duurzaamheidsverslagen die al sinds 1997 in ontwikkeling zijn. Bij de GRI zijn honderden organisaties betrokken, van goede doelen tot multinationals en van overheden tot kennisinstellingen. In de afgelopen jaren zijn de GRI-richtlijnen uitgegroeid tot de meest invloedrijke standaard voor maatschappelijke verslagen. In de nieuwe versie van de richtlijn ligt meer dan ooit de nadruk op stakeholderbetrokkenheid, ketenverantwoordelijkheid en materialiteit. Dat betekent dat er wat meer afstand genomen wordt van de lange lijsten indicatoren op allerlei terreinen die vroeger de basis vormden van het GRI-raamwerk. Ook de ‘application levels’ vervallen: er zijn dus geen verschillende rapportageniveaus meer.
De IIRC (International Integrated Reporting Council) is een tamelijk nieuwe organisatie, die speciaal is opgericht om ´integrated reporting´ van de grond te krijgen. In een geïntegreerd jaarverslag worden financiële gegevens gekoppeld aan niet-financiële informatie, zodat geldschieters en beleggers een veel betere risico-inschatting kunnen maken. Zeker voor de langere termijn geeft alleen informatie over omzet of winst te weinig houvast. Het conceptraamwerk van de IIRC benoemt zes inhoudelijke hoofdonderwerpen (capitals) waarover gerapporteerd moet worden: financial, manufactured, intellectual, human, social en natural. Volgens het IIRC moet ieder bedrijf kunnen uitleggen hoe het deze ‘kapitalen’ inzet en welke invloed de organisatie heeft op de kwaliteit van die kapitalen. Zo wordt duidelijk dat bijvoorbeeld de groei van financieel kapitaal ten koste gaat van menselijk kapitaal.
Bedrijven zijn niet verplicht de richtlijnen van de GRI en de IIRC te gebruiken. Voor wetgeving van de EU ligt dat uiteraard anders. De Europese Commissie wil met regels afdwingen dat grote ondernemingen meer inzicht gaan geven in niet-financiële gegevens. Dan gaat het om transparantie over bijvoorbeeld corruptie, mensenrechten, milieu en diversiteit. De Commissie laat de uitwerking van de wetten over aan nationale overheden, zodat iedere lidstaat zijn eigen regels en standaarden kan gebruiken. De rapportageverplichting gaat alleen gelden voor bedrijven met meer dan 500 werknemers, en een balanstotaal van meer dan 20 miljoen euro of een omzet hoger dan 40 miljoen. In Nederland vallen waarschijnlijk ongeveer 700 bedrijven in deze categorie. Precieze cijfers ontbreken nog. Uiteraard hebben de EU, de IIRC en de GRI allemaal hun eigen invalshoeken en uitwerking gekozen, maar in grote lijnen zit er toch veel overlap in hun visie. Dat deze drie pogingen om de transparantie van bedrijven te vergroten nagenoeg samenvallen in de tijd is wellicht toeval, het illustreert wel hoe sterk de ontwikkeling is dat van bedrijven steeds vaker wordt gevraagd zich te verantwoorden over hun maatschappelijke impact. MVO Nederland helpt daar graag bij. Deze tekst verscheen eerder onder de titel ‘De bomen, het bos en transparantie’ als blog van Jos Reinhoudt, senior Kennismanager bij MVO Nederland, op blog.mvonederland.nl.
Grensverleggers Als business developer komt Maarten Verbruggen regelmatig in Bangladesh. Corruptie is voor hem geen onbekend fenomeen. Hij blogt: “ ‘Dus u wilt BTW gaan betalen meneer?’ De man achter de balie kijkt me peinzend aan en heeft inmiddels de lokale medewerker die de contacten onderhoudt informeel en voor mij niet verstaanbaar laten weten dat er wat onder de tafel door moet.” Net als andere avontuurlijke ondernemers die verantwoord zaken (willen) doen in ontwikkelingslanden en opkomende markten deelt Maarten zijn ervaringen op www.grensverleggers.nl. Bekijk daar ook de wereldkaart die precies laat zien waar deze grensverleggende ondernemers zijn, wat ze daar doen en hoe u met ze in contact kunt komen. U kunt Maarten en andere Grensverleggers ook volgen via Facebook, Twitter en vanaf september 2013 op RTLZ in de Grensverleggers TV-serie.
4
Word partner! MVO Nederland biedt u de mogelijkheid partner te worden van een snel groeiend netwerk van bedrijven die duurzaamheid serieus nemen. Als partner draagt u niet alleen bij aan een betere wereld, maar profiteert u ook van de kennis en expertise van 2.000 andere bedrijven en organisaties. Zorg dat uw bedrijf innoveert, groeit en versterkt. MVO kan een aanjager zijn van vernieuwing en economische groei. Strategische investeringen in duurzaamheid leiden vaak tot kostenreductie, concurrentievoordeel, omzetvergroting en een
sterkere bedrijfscultuur. MVO Nederland biedt u tools waarmee u de MVO-prestaties van uw onderneming kunt meten en inzichtelijk maakt wat die betekenen voor de winstgevendheid en marktpositie van uw onderneming. Het partnernetwerk van MVO Nederland is een divers netwerk met koplopers en beginners uit alle sectoren. De focus ligt op samen veranderen, vernieuwen en versnellen. Deel kennis en ervaringen met elkaar en kijk de kunst van verantwoord ondernemen af bij andere bedrijven binnen en buiten uw eigen branche.
Hoe transparant is uw bedrijf? MVO-vragen. Zij beschikken over diepgaande kennis over uiteenlopende onderwerpen en branches. Van internationaal MVO tot duurzaam leiderschap en van de food & agribusiness tot de chemiesector. Meer informatie Kijk op www.mvonederland.nl/partnerschap en meld u aan!
Met MVO MAPS krijgt u snel inzicht in de MVO-positie van uw bedrijf. Vergelijk uw onderneming met andere bedrijven en bepaal welke vervolgstappen prioriteit hebben. Deze online tool is alleen beschikbaar voor partners van MVO Nederland. Door de informatie op uw profielpagina binnen de site van MVO Nederland te plaatsen, vertelt u de wereld over uw MVO-beleid. www.mvonederland.nl/content/ pagina/mvo-maps
Hoe? Als partner kunt u deelnemen aan diverse (netwerk)bijeenkomsten, gebruik maken van online tools en toetreden tot thema- of sectorpecifieke MVO-netwerken. Daarnaast kunt u trainingen en maatwerktrajecten volgen bij de MVO Nederland Academie. Ook helpen de experts van MVO Nederland u graag bij uw persoonlijke
Convenant integrated reporting
Samen leren
Tijdens de workshop ‘Zelf een duurzaamheidsverslag maken’ leert u één middag de belangrijkste zaken over duurzaamheidsverslaglegging. In sneltreinvaart neemt een MVO-expert de theorie en richtlijnen met u door. U gaat u naar huis met een opzet voor uw eigen duurzaamheidsverslag. Heeft u zelf al een MVO-plan of -verslag gemaakt maar twijfelt u over de vorm, inhoud of mate van transparantie? Laat het dan scannen door een expert van MVO Nederland. U krijgt uw feedback schriftelijk of in de vorm van een gesprek, met concrete suggesties voor een goede balans tussen People, Planet en Profit. Interesse in deze Triple P Feedback Service? Neem dan contact op via academie@mvonederland.nl voor meer informatie en de tarieven.
Tijdens de Natuurtop van 22 juni 2013 spraken onder meer AkzoNobel, DSM, Eneco, PwC, Ernst & Young, Deloitte, de Nederlandse Beroepsvereniging van Accountants en FMO de intentie uit om de impact van de bedrijfsvoering op mens en natuur zichtbaar te gaan maken in de bedrijfsresultaten. Op initiatief van IUCN NL, MVO Nederland, True Price en het ministerie van EZ tekenden zij een convenant. De ondertekenaars willen eind 2013 een actieprogramma presenteren met een looptijd van minimaal twee jaar waarbinnen ze (inter)nationale initiatieven op elkaar afstemmen en gezamenlijk projecten starten. Meer weten of meedenken over het actieprogramma? Stuur dan een mail naar: k.geertman@mvonederland.nl
Agenda Prijs voor maatschappelijke verslaglegging
Kristalprijs. Sinds 2010 bestaat er ook een eervolle vermelding voor het beste MKB-verslag.
MVO Nederland ondersteunt het ministerie bij de organisatie en communicatie rondom de Transparantiebenchmark en de Kristalprijs.
Welke Nederlandse onderneming doet het best verslag over people, planet en profit? Het ministerie van EZ organiseert elk jaar de Transparantiebenchmark, een onderzoek naar de inhoud en kwaliteit van maatschappelijke verslaggeving. De onderneming die het best scoort op de Transparantiebenchmark wordt onderscheiden met de
Met de Transparantiebenchmark biedt het ministerie van EZ inzicht in de wijze waarop Nederlandse bedrijven verslag doen van hun MVO-activiteiten. De 500 grootste Nederlandse ondernemingen maken deel uit van de vaste onderzoeksgroep. Andere bedrijven, waaronder het MKB, kunnen zichzelf voor de benchmark aanmelden. EZ wil meer bedrijven aansporen tot maatschappelijke verslaggeving en verdere professionalisering van MVO-verslaggeving stimuleren.
Succesfactor
Menselijke maat
Handen ineen
“Owning pipelines, people, products, or even intellectual property is no longer the key to success. Openness is.”
“MVO gaat om het hart, de strategie, de meerwaarde. En het gaat over keuzes maken die je uit kunt leggen. Aan je bedrijf en aan je familie. Alles bij MVO is altijd terug te voeren op de mens en de menselijke maat. Daarom hebben wij gekozen voor een open dialoog. Het is een kwestie van vertrouwen.”
“Ondernemingen willen uit angst voor nieuwe regels niet dat accountants [het debat over integrated reporting] trekken. Het echte werk moet door hen zelf gebeuren. Ondernemingen maken voortgang, maar het lukt ze nog niet om beter inzicht te verschaffen in de (niet-financiële) risico’s. Mijn boodschap is dat wetenschap, beleggers, ondernemingen en accountants de handen ineen moeten slaan om de belegger verder te helpen.”
Jeff Jarvis, professor en eigenaar van de populaire blog Buzzmachine.com
Kwetsbaarheid “Vulnerability is the birthplace of innovation, creativity and change.” Brené Brown, research professor aan de University of Houston
Anne Jan Zwart, directeur van Ecostyle, tijdens het uitspreken van de Henk van Luijk lezing 2013
In 2010 ontving grafisch bedrijf OBT de eervolle vermelding voor het MKB, in 2011 én 2012 kreeg verhuisbedrijf Mondial Movers de prijs overhandigd. Meer informatie over de benchmark en de prijs vindt u op: www.transparantiebenchmark.nl
Seminarie Duurzaam Communiceren 10 oktober, Sint-Felixpakhuis, Antwerpen www.duurzaamcommuniceren.be
Workshop Zelf een duurzaamheidsverslag maken 29 oktober en 17 december www.mvonederland.nl/academie/
Uitreiking Kristalprijs
Robert van der Laan, specialist integrated reporting bij PwC, in het Financieele Dagblad, 23 februari 2013
21 november, Nieuwspoort, Den Haag Uitreiking prijs voor maatschappelijke verslaggeving www.kristalprijs.nl
Annual CR Reporting and Communications Summit november, Londen
www.events.ethicalcorp.com/ reporting/
Nieuwjaarsevent MVO Nederland & viering 10-jarig bestaan 30 januari, Jaarbeurs Utrecht
Save the date!