Making Urban Nature

Jacques Vink, Piet Vollaard, Niels de Zwarte

STADS MAKING NATUUR URBAN MAKEN NATURE naiO1O uitgevers/publishers

S TA D S N AT U U R M A K E N | M A K I N G U R B A N N A T U R E - 1

STADS NATUUR MAKEN MAKING URBAN NATURE

Jacques Vink, Piet Vollaard, Niels de Zwarte

naiO1O uitgevers/publishers

S TA D S N AT U U R M A K E N | M A K I N G U R B A N N A T U R E - 3

S TA D S N AT U U R M A K E N | M A K I N G U R B A N N A T U R E - 5

INH O U D / C O N T E N T S Voorwoord / Preface .......................... 7

1. Het grote verhaal / The Big Picture

.......................... 15

2. De ecologie van de stad / Urban Ecology

..................... 31

3. Dieren in de stad / Animals in the City

................. 55

3.1 Zoogdieren / Mam mals ...................................... 56 3.2 Vleermuizen / Bats ................................... 64 3.3 Vogels / Birds ................................. 78 3.4 Vissen, amfibieĂŤn en reptielen / Fish, Amphibians and Reptiles ........... 104 3.5 Insecten / Insects ............................. 118 3.6 Bodemfauna / Soil Fauna .................................. 132 3.7 Vreemde gasten, lastposten en plaagdieren / Foreigners, Nuisances and Pests ..... 134

4. Biotopen in de stad / Biotopes in the City ........

143

4.1 Stadsflora / Urban Flora ........................... 144 4.2 Het gebouw / The Building .............................. 158 4.3 De stadswijk / The City District ........... 176 4.4 Buitenwijken en tuinsteden / Suburbs and Garden Cities ........... 186 4.5 Parken / Parks ............................................... 200 4.6 Water in de stad / Water in the City ........... 216 4.7 Infrastructuur / Infrastructure ............................. 232 4.8 Industriegebieden en brownfields / Industrial Estates and Brownfields ... 242 4.9 De complete stad / The Complete City ........................ 256

5. Beheer en beleid / Management and Policy

............. 269

5.1 Ecologisch beheer / Ecological Management ................... 270 5.2 Politiek en beleid / Policy and Legislation ................. 283

6. Tien aanwijzingen voor natuurinclusief ontwerpen Ten Recommendations for Nature-inclusive Design ........

Begrippenlijst / Glossary....................................... 312 Projectenregister / Project Index ................... 316 Colofon / Credits ........... 320

303

Baumhaus, Darmstadt (D) 1972, Architect Ot Hoffmann.

S TA D S N AT U U R M A K E N | M A K I N G U R B A N N A T U R E - 7

VOORWOORD

PREFACE

De stad is een dynamisch en divers leefgebied, niet alleen voor mensen, maar ook voor planten en dieren.

Stadsnatuur maken behandelt de stad als een volwaardig en rijk ecosysteem, met eigen karakteristieken en waarden en wil ontwerpers, bestuurders en stadbewoners inspireren tot natuurinclusief denken en handelen.

The city is a dynamic and diverse

De noodzaak om natuur een volwaardige plaats te geven in het geheel van stedelijke functies is groter dan ooit. Door de toenemende verstedelijking woont een steeds groter deel van de bevolking in een steeds uitgebreider stedelijk gebied. Voor veel soorten planten en dieren wordt de noodzaak om zich binnen dat stedelijk gebied te handhaven steeds sterker. Dit vraagt om een nieuwe, meer natuurlijke stad waarin de voorzieningen voor mens en natuur beter in balans zijn.

De aanpassing van de stad is in de eerste plaats het werk van ontwerpers: productontwerpers, architecten, stedenbouwkundigen, planologen en landschapsarchitecten. Daarnaast zijn het vooral ecologen die kennis hebben van de natuur in de stad en ervaring met het beheer van de stedelijke biotopen. Stadsnatuur maken brengt de beide vakgebieden bij elkaar. Vanuit de noodzaak van een symbiose of fusie van stad en natuur in het algemeen wordt in hoofdstuk 1 'Het grote verhaal' het zogenaamd natuurinclusief ontwerpen besproken, een ‘pionierspraktijk’ waarbij natuur en ecologie als volwaardige stedelijke functies in het ontwerp worden geïntegreerd.

Stadsnatuur maken richt zich voor wat betreft de aanwezige soorten en de beschikbare leefgebieden vooral op de stad in Noordwest-Europa, maar de besproken ecologische principes en natuur­ inclusieve ontwerpmethoden zijn algemeen geldig.

Deze ecologische begrippen en principes worden behandeld in hoofdstuk 2 'De Ecologie van de Stad'.

Om zinvol aan een ontwerp te werken is het van belang de gebruiker goed te kennen. Hoofdstuk 3 'Dieren in de stad' behandelt deze ‘vraagzijde’: de verschillende soorten die in de stad leven en de eisen ten aanzien van voedsel, verblijfplaatsen, schuil- en nestelplaatsen die deze soorten aan de

It is more important than ever to give nature an equal place in the whole of urban functions. A growing proportion of the population is living in an ever-expanding urban area. Also, while the countryside is becoming a less suitable environment for animal and plant species alike, the urban environment is becoming more important as a vehicle for their survival. This requires a new, more natural city with a better balance between the provisions for people and those for nature.

The adaptation of the city is first and foremost a task for designers: product designers, architects, landscape architects, urban designers and planners. In addition, (urban) ecologists know most about urban nature, and have the most experience in managing urban biotopes.

Making Urban Nature brings design and ecology together. Mutual exchange of knowledge and cooperation between both disciplines are essential to strengthen the existing urban nature and to design a more natural future city.

From the need for a symbiosis or fusion between city and nature in general, The Big Picture—the so-called nature-inclusive design— is discussed in Chapter 1, a ‘pioneer practice’ in which nature and ecology are integrated into the design as full urban functions.

As regards the present species and the available habitats, Making Urban Nature focuses especially on the city in north-western Europe, but the discussed ecological principles and nature-inclusive design methods apply everywhere. These ecological concepts and principles are discussed in Chapter 2: Urban Ecology.

For a meaningful design, it is important to know the user well. Chapter 3, Animals in the

habitat, not only for people, but also for plants and animals. Making Urban Nature describes the city as a valuable and rich ecosystem with its own characteristics and values. With this book, we hope to inspire city designers, policymakers and inhabitants, and to motivate them to think and act nature-inclusively.

8 - V O O RW O O R D | P R E FA C E

stad stellen. Anderzijds is er niet zomaar van alles mogelijk. De stad is en blijft vooral een biotoop van mensen en die functie sluit soms natuurfuncties uit, maar biedt evengoed onvermoede kansen.

Hoofdstuk 4, 'Biotopen van de stad', behandelt de ‘aanbodzijde’: de verschillende stedelijke leefgebieden die er beschikbaar zijn en de kansen die deze voor de verschillende soorten bieden.

Het louter maken van stadsnatuur is niet voldoende. Natuurbeleid en natuurbeheer, onderwerpen die worden behandeld in hoofdstuk 5, 'Beleid en beheer', zijn ook in de stad van belang, misschien wel meer dan in de natuurgebieden buiten de stad.

Omdat goed voorbeeld goed doet volgen, zijn er vele gerealiseerde projecten in het boek opgenomen. Niet om aan te geven dat het zo moet,

City, describes this ‘demand’ side: the different species living in the city and their requirements regarding food, stays, and shelter and nesting possibilities. Still, not just anything can be done. First and foremost, the city is and will be a biotope for people, and this function sometimes excludes nature functions, but at times it also provides unsuspected opportunities. Chapter 4, Biotopes in the City, describes the ‘supply’: the various available urban habitats and the opportunities these provide for the different species.

Merely making urban nature is not enough, though. Nature Policy and Management, topics that are covered in chapter 5, are also of crucial importance in the city. After the green

Văcărești wetland area, Bukarest.

S TA D S N AT U U R M A K E N | M A K I N G U R B A N N A T U R E - 9

en niet anders, maar vooral om te inspireren tot nóg betere, nóg inclusievere fusies van stad en natuur. Stadsnatuur maken sluit af met hoofdstuk 6, 'Tien aanwijzingen voor een natuurinclusieve ontwerppraktijk', evenmin dwingend, en zeker niet compleet, maar vooral bedoeld als inspiratie en motivatie voor het ontwerpen en beheren van een nóg rijkere natuur in de stad. Een inclusieve stad waarin plaats is voor mensen, dieren en planten.

has been designed and laid out, the natural process commences, and in most cases, this process requires careful guidance.

Many successful projects are included in this book as examples worth following. Not as blueprints that have to be executed to the letter, but above all to inspire even better, even more inclusive fusions between city and nature. Making Urban Nature concludes with Chapter 6, Ten Recommendations for a Nature-Inclusive Design Practice. These are not imperative either, and certainly not complete, but primarily intended to inspire and motivate the design and management of even richer urban nature. An inclusive city that is home to people, plants and animals alike.

S TA D S N AT U U R M A K E N | M A K I N G U R B A N N A T U R E - 1 1

S TA D S N AT U U R M A K E N | M A K I N G U R B A N N A T U R E - 1 3

If nature does not cooperate, all labour is in vain.

SENECA, 60 AC

Fresco Villa di Livia, c. 30-20 BC, Rome.

S TA D S N AT U U R M A K E N | M A K I N G U R B A N N A T U R E - 1 5

Het Grote Verhaal The Big Picture Toen Minos, de koning van Kreta, ruzie kreeg met zijn broers over de rechtmatigheid van zijn koningschap, vroeg hij de zeegod Poseidon om hulp. Deze stuurde een witte stier als bewijs van Minos’ aanspraak, op voorwaarde dat de stier geofferd zou worden. Minos brak deze belofte en Poseidon nam wraak door Pasiphaë, de vrouw van Minos, verliefd te maken op de stier.

When Minos, King of Crete, fell out with his brothers over the legitimacy of his reign, he asked the sea god Poseidon for help.

Poseidon sent him a white bull as a sign of support for Minos’ claim, on the condition that the bull would be sacrificed. Minos broke this promise and Poseidon retaliated by making Minos’ wife Pasiphaë fall in love with the bull.

Hij liet de architect Daedalus een holle, houten koe bouwen, waar Pasiphaë in kon gaan liggen om op die manier geslachtsgemeenschap met haar geliefde stier mogelijk te maken. Uit deze liefdesdaad werd de Minotaurus geboren, een wezen met de kop van een stier en het lichaam van een man.

Daedalus, die zich als architect voor elk karretje liet spannen, bouwde in opdracht van Minos een labyrint waaruit voor stier noch mens ontsnappen mogelijk was (maar waar Minos’ dochter Ariadne weer een list op bedacht). De Minotauros was geen lieverdje: elke zeven jaar eiste hij zeven Atheense jongens en zeven maagden, die als voedsel het labyrint in werden gedreven.

He had architect Daedalus make a hollow wooden cow for Pasiphaë to climb in so she could make love to her beloved bull. The Minotaur was born from this act of love, a creature with the head of a bull and the body of a man. Daedalus, who as an architect danced to anybody’s tune, was ordered by Minos to construct a labyrinth from which neither man nor bull could escape (except for Minos’ daughter Ariadne, who devised yet another ruse). The Minotaur was no angel: every seven years he required that seven Athenian boys and seven maidens be sent into the labyrinth for him to devour.

Stadsnatuur maken is een inspiratie- en voor­ beeldboek voor natuurinclusief ontwerpen in de Noordwest-Europese stad. Het roept op tot het integreren van natuur in het ontwerp van gebouwen en stedelijke buitenruimten en het geeft daarbij praktische voorbeelden en ontwerphandreikingen.

Making Urban Nature is an inspirational book of examples about nature-inclusive ­designing in European cities. It calls for the integration of the living conditions found in nature in the designs of buildings and ­urban outdoor spaces and includes practical examples and design suggestions.

De stad is een rijke biotoop met een grote biodiversiteit. Diverse dier- en plantensoorten vinden inmiddels een beter leefgebied in de stad dan in het omliggende buitengebied.

De auteurs zien natuur als een integraal onderdeel van het stedelijke organisme en als zodanig van belang voor de leefbaarheid van de stad. Natuurinclusief ontwerpen is een pionierspraktijk, en pas recent onderdeel van de stadsplanning. Vanuit verschillende invalshoeken worden in deze publicatie aan de hand van inspirerende en praktische voorbeelden de theorie van ecologie en biodiversiteit, stads­g ebonden soorten, stedelijke biotopen en beheer van stadsnatuur besproken.

The city is a rich habitat of great bio­ diversity. Several animal and plant species are now finding a better habitat in urban areas than in the surrounding rural areas.

The authors see nature as an integral part of the urban organism and as such as important to the quality of life in the city. Nature-inclusive design is a pioneer ­p ractice that has only recently become part of urban planning. From different angles, this publication addresses the theory of eco­logy and biodiversity, citybound species, urban habitats and the maintenance of urban nature, on the basis of inspirational and practical examples.

www.nai010.com