Diagnoza domów kultury w Polsce Drukuj (zrealizowana na potrzeby przygotowań do wdrożenia programu „Dom kultury+”, na podstawie danych zawartych w publikacji internetowej Głównego Urzędu Statystycznego pt. „Kultura w 2007 r.”)
Zgodnie z klasyfikacją przyjętą przez Główny Urząd Statystyczny wyróżnia się cztery typy instytucji kultury mających na celu tworzenie, upowszechnianie i ochronę kultury:
domy kultury – „prowadzą wielokierunkową działalność społeczno-kulturalną” i mieszczą się w odrębnym specjalnie wyposażonym budynku z salą widowiskowo-kinową ośrodki kultury – są „wielofunkcyjnymi instytucjami społeczno-kulturalnymi, które integrują działalność istniejących w danej miejscowości (gminie) autonomicznych instytucji kultury i innych podmiotów prowadzących działalność kulturalną”, mogą być wyposażone w urządzenia rekreacyjno-sportowe i zakłady usług gastronomicznych, kluby – to instytucje prowadzące „działalność kulturalną w środowisku lokalnym we współpracy z instytucjami, organizacjami i stowarzyszeniami: kulturalnymi, społecznymi i politycznymi (…). Kluby są otwarte codziennie, jako miejsca organizowania kulturalnego wypoczynku i aktywności społeczności lokalnej. (…) Formy pracy klubowej szczególnie rozwinęły się w spółdzielczych osiedlach mieszkaniowych w wielkich miastach”, świetlice – to „placówki kulturalne posiadające z reguły jedno pomieszczenie, niezbędny sprzęt i obejmujące swym zasięgiem działania małych grup środowiska lokalnego”. Jako podstawowe zadania tego typu instytucji wymieniono w ustawie o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej m.in. : edukację kulturalną i wychowanie przez sztukę, tworzenie warunków dla rozwoju amatorskiego ruchu artystycznego oraz zainteresowania wiedzą i sztuką, rozpoznawanie, rozbudzanie i zaspokajanie potrzeb oraz zainteresowań kulturalnych.
Wydaje się, że w chwili obecnej wymienione powyżej typy instytucji są pewnymi anachronizmami znaczeniowo-funkcjonalnymi i w żaden sposób nie odzwierciedlają ani statusu danego podmiotu, ani jego funkcji. Coraz częściej podmioty pełniące zwyczajowe funkcje przypisywane domom kultury są nazywane „centrami kultury”, „centrami aktywności lokalnej” bądź nawet w sposób, który nie budzi automatycznych skojarzeń z domem kultury np. Centrum Sztuki Dziecka, Europejskie Centrum Bajki im. Koziołka Matołka czy Małopolski Instytut Kultury. Dodatkowo powstaje coraz więcej organizacji pozarządowych, które pełnią zwyczajowo rolę domów kultury. Przykładem takich inicjatyw z III sektora jest m.in. Fundacja „Sto pociech”, Fundacja Insitu czy działające na terenach wiejskich Stowarzyszenie Ekologiczno-Kulturalne Ziarno. Ze względu na brak jasności co do sposobu funkcjonowania klubów i świetlic – poniższa analiza obejmie wyłącznie instytucje określone jako domy i ośrodki kultury. W przypadku, kiedy nie można wyraźnie rozdzielić danych dotyczących domów i ośrodków kultury od