CHINA
อุยกูร์
บนแผ่นดินเกิด เรื่อง : nanok chida ภาพ : ปรีดา มนูญญา
Tajikชาติพันธุ์หนึ่งในจีน มีพื้นที่อาศัยอยู่แถบ ชายแดนของมณฑลซินเจียงทางฝัง่ ทาจิกสิ ถาน อัฟกานิสถาน ปากีสถาน
ครอบครัวทาจิกมักอยูร่ วมกันเป็นครอบครัวใหญ่ ทั้งปู่ย่า พ่อแม่ ลูกหลาน พวกเขาพูดจีนกลาง ไม่ได้ ภาษาอุยกูร์จึงเป็นภาษาหลัก
อุยกูร์ บนแผ่นดินเกิด
05
“ตาตี”่ “หน้าหมวย” “ผิวขาว” นัน่ ไม่ ใช่อัตลักษณ์เพียงหนึง่ เดียวของประเทศจีน เราเดินทางข้ามแผ่นดินจากเมืองหลวงป กั กิ่งไป มากกว่าสามพันกิโลเมตร ที่เขตปกครองตนเอง ซินเจียงอุยกูร ์ การเดินทางเกิดขึน้ ด้วยความไม่รู จ้ กั และเพียงเพื่อไปท�ำความรู จ้ ักกั บอุยกูร ท์ ี่เพิ่งเคย ได้ยินค�ำว่าว่าอุยกูรก์ อ่ นหน้าการเดินทางสักเดือน เดียวเท่านัน้
อุยกูร ์ คือใคร
อยูต่ รงส่วนไหน ของโลก
หนุ่มน้อยตาโต ขวัญใจของบ้าน
06
SPIRIT OF ASIA
เพียงก้าวขาออกจากประตูสนามบิน พบกับ ผู้คนหน้าตาแตกต่างจากชาวจีนอย่าง สิ้นเชิง นี่มัน “ฝรั่ง” ชัดๆ ขึ้นเที่ยวบิน ผิดหรืออย่างไร ความประทับใจแรกค้างเติ่ง อยู่กับเรา
อุยกูร์ บนแผ่นดินเกิด
07
มณฑลซินเจียงเป็นแหล่งทรัพยากรที่ส�ำคัญของประเทศจีน
ทั้งน�้ำมันดิบที่คาราเมย์ตอนบนของอุรุมฉี เมืองเอกของซิน เจียง หรือพืชพันธุ์ผลไม้เขตร้อนที่เทอปัน ความหลากหลาย ที่เป็นความต้องการของผู้คนถูกรวมไว้ที่มณฑลซินเจียง ปัจจัยหลายด้านทั้งสมรภูมิ ที่ตั้ง ทรัพยากร จึงท�ำให้ซินเจียง เป็นจุดแลกเปลี่ยนสินค้าที่ส�ำคัญของเส้นทางสายไหม และ การค้าขายกับมุสลิมเป็นที่นิยมด้วยหลักของอิสลามมีข้อห้าม เรื่องการโกงหรือการคิดดอกเบี้ย เมื่อคนที่ครอบครองพื้นที่ ที่มีทรัพยากรมากมายและพร้อมจะท�ำการตลาด เช่น ที่นี่ คือ
ชาวมุสลิมพ่อค้าหัวใสจากยุโรปจึงไม่ต้องลังเลใจ อยู ่ น านที่ จ ะเปิ ด การค้ า ในเส้ น ทางนี้ และสร้ า ง ประวัตศิ าสตร์เป็นพันปีบนเส้นทางสายไหมอันโด่งดัง
08
SPIRIT OF ASIA
พื้นที่บนดาดฟ้าของบ้านมักถูกแปรสภาพให้ กลายเป็นลานตากข้าวโพด บ้านที่สร้างขึ้น จากดิน ฐานมักไม่แข็งแรง เมื่อก้าวขึ้นไปแล้ว คุณลุงจึงต้องคอยประคองและชี้ให้ดูว่าตรง ไหนที่ลงน�้ำหนักเท้าได้บ้าง เดือนสิงหาคมเป็นฤดูกาลของเมล่อน สามารถ พบเมล่อนได้แทบทุกที่ในมณฑลซินเจียง ลูกละ20บาทไทย มาพร้อมความหอมหวานที่ ทำ�ให้ลืมเมล่อนรถเข็นในกรุงเทพไปเลย
อุยกูร์ บนแผ่นดินเกิด
09
เมืองเทอปัน หรือ ทู่ฟาน (Turpan) ตามการ
อ่านอย่างจีน เป็นเมืองโบราณที่อยู่ในเขตของ เฟม มิ่งเม้าเท่น (Flaming Mountains) เขตที่ติดอันดับมีอุณ ภูมสิ งู ทีส่ ดุ ในโลก ความครัน่ เนือ้ ครัน่ ตัวจากความร้อน ระอุน�ำพาความเหนื่อยล้าอ่อนเพลียแก่เรา ค�่ำคืนที่มี ท้องฟ้าเป็นหลังคา เรานับดาวต่างแกะ ก่อนผล็อย หลับไป และในเช้าที่ดวงอาทิตย์ขยันขันแข็ง ส่องแสง แยงตาตั้งแต่ไก่ยังไม่ขัน เฟมมิ่งเม้าเท่น ตระหง่านโดด เด่นเป็นพื้นหลังให้ห้องที่ไม่มีฝาผนังกั้นของเรา
จากความร้อนที่สุดแสนจะบรรยาย เราเดินทางด้วย ระยะทางที่มากกว่าการเดินทางจากเหนือสุดไปใต้สุด ของประเทศไทย สู ่ ทั ช เคอกั น (Tashkurgan)
เมื อ งเล็ ก ๆ ตรงพรมแดนของสามประเทศ อัฟกานิสถาน ปากีสถาน ทาจิกิสถาน สวรรค์
บนดินถือก�ำเนิดขึ้นตรงหน้าเราที่ทะเลสาบคาลากูล หน้าร้อนที่อุณหภูมิติดลบ ลมยะเยือกไม่ปราณีกับ ความอดทนของคนเมืองร้อน การนอนกระโจมชนเผ่า เคอกิซอาจจะพูดได้ว่าเลวร้ายกว่าที่คาดด้วยความ หนาวที่ยาตรามาอย่างไม่บันยะบันยัง แต่นั่นท�ำให้ เกิดความนับถือและชื่นชมชนเผ่าเร่ร่อนอย่างเคอกิซ อยู่ในใจ
010
SPIRIT OF ASIA
ดาวพร่างพรายอยู่เต็มท้องฟ้า ห้องน�้ำ ในยามกลางคืนไม่ใช่เรื่องที่เราควรเสี่ยง คนน� ำ ทางหั น หน้ า มาแล้ ว พู ด เหมื อ น อ่านใจเราออก “ฝั่งนี้ห้าม คุณต้องข้าม ถนนไปฝั่งนู้นถึงจะใช้เป็นห้องน�้ำได้” เราสองสาวมองหน้ากัน ก่อนตกลงกัน ว่า จะไม่มีใครหันหน้ามา หากอีกคนยัง ไม่บอก เราหันหลังให้กันก่อนปลดเบา ท่ามกลางความมืดมิด ท่ามกลางอุณภูมิ ติดลบ ท่ามกลางดวงดาวที่ตายแล้วนับ ล้านดวง
อุยกูร์ บนแผ่นดินเกิด
011
ผ้าห่มยิ่งหนายิ่งดี แต่แค่นั้นไม่พอ ผ้าผืนหนาหลายสิบผืนที่เราน�ำมาปูและเตรียม ห่มนอนถูกรื้อออกด้วยฝีมือของลูกชายเจ้าของกระโจม เขาเตรียมที่นอนให้ใหม่เพื่อ ต่อสู้ความหนาวเหน็บที่จะเกิดในคืนนี้ให้ได้อย่างอยู่หมัด เขาเคลื่อนไหวตัวช้าผิด กับเราที่ลุกลี้ลุกลน พาลท�ำให้ความกดอากาศที่ต�่ำมากบนความสูงเกือบสี่พันเมตร เหนือระดับน�้ำทะเลบีบรัดกะโหลกเรา จนต้องโอดครวญปวดหัวอยู่นานสองนาน เขา จัดแจงผ้าห่ม ม้วนเป็นทรงพลางให้เราแทรกตัวเข้าไปนอน ถุงนอนนั่นเองที่เขาท�ำ
012
SPIRIT OF ASIA
ราตรีอันยาวนานเริ่มขึ้น เราสามคนซุกกายอยู่ในถุงนอนผืนหนา ไม่มีใครกระดิกตัว ไม่มีใครพลิกตัว การพลิกหนึ่งครั้งนั่นท�ำให้เราเสียความอบอุ่นไปแล้วครึ่งชั่วโมงที่ กว่าความร้อนในร่างกายจะส่งผ่านมายังผ้าที่โอบอุ้มเราไว้ เราผ่านมันมาได้ แต่เรา ไม่เคยชนะมัน ธรรมชาติชนะมนุษย์อยู่เสมอมา เช้าแล้ว เช้าที่แสดงให้เห็นว่าเราพ่าย แพ้ราบคาบ น�้ำหูน�้ำตาไหลเปรอะเปื้อนทั่ววงหน้า
เราพ่า ยแพ ้ ให ค้ วามงาม และความเลื อ ดเย็ น ของ ธรรมชาติ พ่ายแพ ้ ให้
ความมีเสน่หห์ มดจด ของมณฑลซิ น เจี ย ง
และเราจะพ่ายแพ้อีกหลาย ครั้ ง เมื่ อ การเดิ น ทางครั้ ง ใหม่มาถึง