Healthy Planet : Banmor

Page 1





บ้านหม้อ

เรื่อง : ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ ภาพ : คีรีบูน วงษ์ชื่น


Healthy Planet สุขคดีท่องเที่ยวชุมชนเพื่อการเรียนรู้ บ้านหม้อ เรื่อง ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ ภาพ คีรีบูน วงษ์ชื่น ออกแบบปกและรูปเล่ม ชลธิชา ตุไตลา เลขมาตรฐานสากลประจำหนังสือ

978-616-7374-61-1 บรรณาธิการอำนวยการ

ดวงพร เฮงบุณยพันธ์ กองบรรณาธิการ

สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) โดย สำนักสนับสนุนสุขภาวะชุมชน (สน.3) จัดพิมพ์และเผยแพร่โดย

สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) 979/116-120 ชั้น 34 อาคารเอส. เอ็ม. ทาวเวอร์ ถนนพหลโยธิน แขวงสามเสนใน พญาไท กรุงเทพฯ 10400 โทรศัพท์ 0 2298 0500 โทรสาร 0 2298 0230 www.thaihealth.or.th และ www.punsook.org พิมพ์ครั้งที่ 1

กรกฎาคม 2555


ดำเนินการผลิตโดย

เปนไท พับลิชชิ่ง Penthai Publishing โทรศัพท์ 0 2736 9918 โทรสาร 0 2736 8891 waymagazine@yahoo.com




คำนำ ท่ า มกลาง​ก ระแส​วิ ก ฤติ ​เ ศรษฐกิ จ ​โ ลก​ค รั้ ง ​ใ หญ่ ​เ ป็ น​ ประวัติการณ์​ใน​รอบ​หลาย​สิบ​ปี ทำให้​เกิด​การ​ตั้ง​คำถาม​ ว่าว​ กิ ฤติน​ จ​ี้ ะ​ใหญ่ข​ นึ้ อ​ กี เ​พียง​ใด จะ​ยดื เ​ยือ้ ข​ นาด​ไหน และ​ วิกฤติ​นี้​จะ​ส่ง​ผลก​ระ​ทบ​ต่อ​สังคม​ไทย​ชุมชน​หมู่บ้าน​ไทย​ มาก​น้อย​เพียง​ใด ความ​วิตก​ดัง​กล่าว​อาจ​จะ​ไม่​เกิด​ขึ้น​ เลย​หาก​ปัจจุบัน​ชุมชน​หมู่บ้าน​ไทย​ไม่​ถูก​ลาก​เข้า​สู่​ระบบ​ การ​ผลิตเ​พื่อ​ขาย นัก​วิชา​การ​หลายๆ ท่าน ได้​วิเคราะห์​ถึง​ระบบ​ เศรษฐกิจ​ของ​ประเทศไทย​ว่า​ใน​ระบบ​ทุนนิยม​ยัง​คง​มี​อีก​ ระบบ​ดำรง​อยู่​ใน​ลักษณะ​คู่​ขนาน นั่น​คือ​ระบบ​เศรษฐกิจ​ ชุมชน​หรือ​อาจ​จะ​กล่าว​เป็น​ศัพท์​สมัย​ใหม่​ได้​ว่า​ระบบ​ เศรษฐกิจ​แบบ​พอ​เพียง ใน​อดีต​ชุมชน​หมู่บ้าน​จะ​มี​วิถี​ชีวิต​ที่​เรียบ​ง่าย​เน้น​ ความ​พอ​เพียง มี​ครอบครัว​เป็น​หน่วย​การ​ผลิต การ​ช่วย​ เหลือซ​ งึ่ ก​ นั แ​ ละ​กนั ม​ น​ี ำ้ ใจ​เป็นพ​ นื้ ฐ​ าน​ของ​ชวี ติ มีพ​ ธิ กี รรม​ ต่างๆ เป็น​ระบบ​การ​จัดการ​ใน​ชุมชน​และ​ให้​ความ​สำคัญ​ ของ​บรรพบุรุษ ผูเ้​ฒ่า​ผู้​แก่ ครอบครัว ต่อ​มา​หลัง​จาก​รัฐ​และ​ระบบ​ทุนนิยม​ได้​เข้าไป​มี​ อิทธิพล​ต่อช​ ุมชน การ​ผลิต​เชิงเดี่ยว​และ​ลัทธิ​บริโภค​นิยม​ ทำให้ช​ าว​บา้ น​มร​ี าย​จา่ ย​ทเ​ี่ ป็นต​ วั เ​งินม​ าก​ขนึ้ เพียง​เท่านัน้ ​


ยัง​ไม่​พอ​สิ่ง​ที่​ทำลาย​ความ​เข้ม​แข็ง​ของ​ชุมชน​ที่​มาก​ที่สุด คือ รัฐ​และ​ทุน​เข้าไป​ถ่าย​โอน​ทรัพยากร​จาก​ระบบ​ชุมชน​ หมู่บ้าน ยิ่ง​รัฐ​และ​ทุน​เข้าไป​กอบโกย​มาก​เท่าไร ชุมชน​ หมู่บ้าน​ไทย​ยิ่ง​ประสบ​ความ​อ่อนแอ คำ​พูด​ดังก​ ล่าว​ไม่ใช่​ คำ​พูด​ลอยๆ ทีไ่​ม่มี​หลักฐ​ าน​รองรับ หาก​แต่​เมื่อ​กวาดตา​ ไป​ทวั่ แ​ ผ่นด​ นิ ไ​ทย หลังก​ าร​ประกาศ​แผน​พฒ ั นา​เศรษฐกิจ​ และ​สังคม​มากว่า 40 ปี จะ​มี​สัก​กี่​ชุมชน​ที่​คนใน​ชุมชน​ไม่​ ประสบ​ปญ ั หา​ความ​ยากจน ไม่ป​ ระสบ​ปญ ั หา​สงิ่ แ​ วดล้อม หรือไ​ม่​ประสบ​ปัญหา​สุขภาพ จาก​สถานการณ์​ดัง​กล่าว​ถึง​เวลา​แล้ว​หรือ​ยัง​ที่​ สังคม​ไทย​ควร​กลับ​มา​เน้น​การ​พัฒนา​ที่​ไม่​มอง​แต่​มิติ​ ประสิทธิภาพ การ​สร้าง​มูลค่า​และ​กำไร​หรือ​การ​ตลาด​ ด้าน​เดียว แต่​ควร​จะ​เป็น​เพื่อ​ประโยชน์​ของ​ชุมชน​และ​ สังคม เรา​ไม่​ควร​ลด​ทอน​ผู้คน​ลง​ไป​เป็น​เพียง​ตัวเลข หาก​ ควร​เป็น​เพื่อ​ส่ง​เสริม​ศักยภาพ​และ​ศักดิ์ศรี ​ความ​เป็น​ มนุษย์ คำ​ตอบ​สำหรับค​ ำถาม​ข้าง​ต้น​นี้ คงจะ​ต้อง​ช่วย​กัน​ ค้นหา ไม่​ว่า​จะ​ใช้ร​ ะยะ​เวลา​นาน​เท่าไร คณะ​ผู้​จัด​ทำ


10 บ้านหม้อ


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

11


12 บ้านหม้อ

01 ถึงเรือนชาน บ้านหม้อ สุดล​ กู ห​ ล​ู กู ต​ า ไม่มี ‘ต้นตาล’ เครือ่ งหมาย​ทางการ​คา้ ​ ของ​เมือง​เพ​ชรฯ โผล่​แม้​สัก​ต้น มี​ก็​เพียง​ทางหลวง​ขนาด 4 เลน​ทท​ี่ อด​ยาว​ไป พร้อม​กบั ร​ ถ​คนั เ​ล็กน​ อ้ ย​ใหญ่ท​ ว​ี่ งิ่ ก​ นั ​ ขวักไขว่​อยูใ่​น​เมือง​แห่ง​ขนม​หวาน อาจ​เป็น​เพราะ ‘ตำบล​บ้านหม้อ’ อยู่​ห่าง​จาก​ตัว เมือง​เพชรบุรเ​ี พียง​ถนน​หลวง​กนั้ นับเ​ป็นร​ ะยะ​ทาง​ได้เ​พียง 4-5 กิโลเมตร​เท่านั้น นาฬิกา​บอก​เวลา​เที่ยง​ปลายๆ จน​เกือบ​บ่าย แสง แดด ณ ช่วง​นั้น​ยิ่ง​ทำให้​บรรยากาศ​บ้านหม้อ​ร้อน​แล้ง​ มากกว่า​ปกติ ...แต่​ก็​ไม่​กี่​นาที​เท่านั้น


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

อาคาร​เรียน​หลังเ​ก่า ก่อสร้าง​ดว้ ย​ไม้ข​ นาด 2 ชัน้ ที​่ อยูห่​ ลัง​ป้าย ‘องค์การ​บริหาร​ส่วน​ตำบล​บ้านหม้อ’ ขนาด​ ใหญ่ พร้อม​ต้นไม้​แซม​เป็น​ระ​ยะๆ ทำให้อ​ ุณหภูมิ​แถว​นั้น​ ลด​ลง​ไป​ได้​หลาย​องศา ยังไ​ม่​รวม​กับ​น้ำ​เย็นๆ ที่ ‘เจ้า​ถิ่น’ ขัน​อาสา​ยก​มา​ต้อนรับ เจ้าถ​ นิ่ แ​ ห่งบ​ า้ นหม้อ มา​ใน​ชดุ ง​ า่ ยๆ กึง่ ร​ าชการ ครึง่ ​ บน​เป็นเ​สือ้ ย​ ดื ข​ าว​หา่ น​คู่ สวม​กบั ค​ รึง่ ล​ า่ ง​กางเกง​ราชการ ​สี​กากี “นีเ​่ ป็นโ​รงเรียน​เก่าจ​ ริงๆ ชือ่ โ​รงเรียน​บา้ น​พะเนียด​ ที่​ถูก​ยุบ​ไป​ตอน​ปลาย​ปี 2542 เพราะ​ทั้ง​โรงเรียน​มี​ครู​แค่ 9 คน กับ​เด็ก อีก 13 คน” ธีร​ศักดิ์ พา​นิ​ชวิทย์ นายก​ องค์การ​บริหาร​ส่วน​ตำบล​บ้านหม้อ หรือ ‘พีห่​ มี’ ของ​ลูก​ น้อง แนะนำ​สถาน​ที่ ด้วย​น้ำ​เสียง​นุ่มๆ ดูใจ​ดี ดู​จาก​ป้าย​ทำเนียบ นายก อบต.บ้านหม้อ​แล้ว ชื่อ​ของ​พี่​หมี อยู่​มา​แล้ว 3 สมัย​ซ้อน ตั้งแต่​กลาง​ปี 2544 จนถึ ง ​ปั จ จุ บั น แถม​ก่ อ น​ห น้ า ​นั้ น ​ยั ง ​ค วบ ตำแหน่ ง ​ป ระธาน​ก รรมการ​บ ริ ห าร​ต ำบล​บ้ า นหม้ อ (ตำแหน่ง​เดิม นายก อบต.)มา​ตั้งแต่ป​ ี 2540 เมื่อ​ต้น​ปี 2555 เขา​เพิ่ง​ไป​รับ​รางวัล​ชนะ​เลิศ ‘องค์กร​ปกครอง​ส่วน​ท้อง​ถิ่น​ที่​มี​การ​บริหาร​จัดการ​ที่​ดี’ ประเภท​องค์การ​บริหาร​ส่วน​ตำบล​ภาค​กลาง​ซึ่ง​ตำบล บ้านหม้อเ​คย​ได้ร​ บั ร​ างวัลน​ ม​ี้ า​แล้ว 4 ครัง้ คือ พ.ศ. 2546,

13


14 บ้านหม้อ


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

2547, 2549, 2551 และ 2554 ล่าสุด ถ้า​ถาม​ว่า​ตำบล​นี้​มอี​ ะไร​ดี? อาจ​จะ​ไม่​ถูก​นัก ต้อง​ถาม​ว่า คนใน​ตำบล​นี้​มี​อะไร​ดี น่า​จะ​เข้า​ ท่ากว่า

รูจ้ ัก​นา​ยกฯ รู้จักบ​้านหม้อ

แม้​ตาม​สูติบัตร​จะ​ระบุ​ว่า​อยุธยา​คือ​บ้าน​เกิด​ของ นา​ยกฯหมี แต่ก​ าร​ทเี่​ขา​มา​ได้ด​ ิบไ​ด้ด​ ถี​ ึงเ​มือง​เพ​ชรฯ ย่อม​ ต้อง​มสี​ าเหตุ เ มื่ อ ​รุ่ น ​พ่ อ ​ม า​ เกษี ย ณ​อ ายุ ​ร าชการ​ที่ ​ เมือง​เพชรฯ และ​ตดั สินใ​จ ตั้ง​ร กราก​ที่​นี่ คน​หนุ่ม​ เบื่ อ ​เ รี ย น​อ ย่ า ง​ธี ร ​ศั ก ดิ์ เลือก​ที่​จะ​กลับ​มา ‘เลี้ยง​ วัว (โคนม)’ ทีบ่​ ้าน ขยัน​ ขั น ​แ ข็ ง ​จ น​ตั้ ง ​บ้ า น​เ ป็ น​ ศูนย์ร​ บั ซ​ อื้ น​ ำ้ นม​ดบิ ดูแล​

15


16 บ้านหม้อ

เกษตรกร​เกือบ 200 คน ต่อด​ ว้ ย​การ​เป็นป​ ระธาน​สหกรณ์​ ผูเ้​ลี้ยง​โคนม ควบคูไ่​ป​กับก​ าร​ทำ​ธุรกิจ​จัดสรร​ที่ดิน เขา​สงั่ สม​คน​รจู้ กั ไ​ว้ต​ ลอด​ระยะ​เวลา​การ​ทำงาน ไม่​ นาน​นกั อดีตก​ ำนันต​ ำบล​บา้ นหม้อก​ ม​็ า​ชกั ชวน​ให้ธ​ รี ศ​ กั ดิ​์ ไป​สมัคร​ผู้ใหญ่​บ้าน 1 ใน 6 หมู่บ้าน​ของ​บ้านหม้อ อัน​ ได้แก่ หมู่​ที่ 1 บ้านไร่ หมู่​ที่ 2 บ้าน​ไร่​พ​ะเนีย​ด หมูท่​ ี่ 3 บ้าน​เหมือง​ทะโมน หมูท่​ ี่ 4 บ้าน​หลุม​ดิน หมู่​ที่ 5 บ้าน​โคก​มะกรูด หมู่​ที่ 6 บ้าน​ร่วมพัฒนา “เดิม​บ้านหม้อ​มี 5 หมู่บ้าน กำลัง​จะ​แบ่ง​ใหม่ เป็นห​ มูท​่ ี่ 6 ให้เ​รา​ไป​สมัคร เรา​ไม่มค​ี วาม​รู้ รูแ​้ ค่อ​ ยาก​ชว่ ย​ คน เลย​ลง​สมัคร ไม่มี​คู่​แข่ง​เลย ก็​เลย​ได้” ความ​หลัง​ปน​ เสียง​หัวเราะ​ของ​นา​ยกฯหมีเ​มื่อ​ปี 2536 เมื่อ​โชค​เข้า​ข้าง ถัด​จาก​นั้น​ไม่​นาน อดีต​กำนัน​ ตำบล​บ้านหม้อ​ใกล้​หมด​วาระ เลย​มา​ปรึกษา​ผู้ใหญ่​บ้าน​ มือใ​หม่ว​ า่ “อยาก​เป็นก​ ำนันไ​หม” ใน​ใจ​ผใู้ หญ่ห​ มีต​ อน​นนั้ ​ มี​แต่ค​ วาม​ไม่​มั่นใจ เลย​ตอบ​ไป​ว่า “ผม​ไม่รู้​จัก​ใคร​เลย” “พอ​แก​บอก​ว่า​เดี๋ยว​ช่วย ช่วย​เข้าหา​ชาว​บ้าน ผม​ เอง​อยาก​ทำงาน​พัฒนา เลย​ไม่ป​ ฏิเสธ”


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

ธง​ใน​การ​ทำงาน​ของ​นา​ยกฯหมี คือ ‘นัก​พัฒนา’ ไม่ใช่​นักการ​เมือง พอได้ต​ ำแหน่งม​ า งาน​แรก​ที่​เดิน​หน้า​ คือ เข้าหา​คน​ทุก​ระดับ​ตั้งแต่ ชาว​บ้าน นาย​อำเภอ ไป​ จนถึง ผู้​ว่าฯ เพื่อ​ให้​ได้​งบ​ประมาณ​มา​พัฒนา​ตำบล​มาก​ ขึ้น กำนันห​ มีเ​ดินห​ น้าท​ ำงาน​เต็มส​ บู จ​ น​ได้ง​ บ​มา​พฒ ั นา​ บ้านหม้อม​ าก​ขึ้น ประกอบ​กับ​ช่วง​นั้น (พ.ศ. 2541) สภา​ ตำบล​ถกู ย​ กฐานะ​ขนึ้ เ​ป็น อบต. เพือ่ ใ​ห้ม​ ค​ี วาม​คล่อง​ตวั ใ​น​ การ​ทำงาน​มาก​ขึ้น กำนัน​หมี​ตอน​นั้น​ลงทุน​ทิ้ง​เงิน​เดือน​นัก​ปกครอง​ ราว 3,000 บาท มา​รับ​เงิน​เดือน​นายก อบต. 1,500 บาท เพื่อ​แลก​กับ​การ​ได้ท​ ำงาน​พัฒนา​เต็ม​ที่

อดีตบ้านหม้อ คือการปั้นหม้อ ชือ่ ‘บ้านหม้อ’ สอดคล้อง​กบั ค​ ำ​บอก​เล่าข​ อง​ชาว​บา้ น ท​ บ​ี่ อก​วา่ สมัยก​ อ่ น​คน​แถบ​นี้ ประกอบ​อาชีพป​ นั้ ห​ ม้อเ​ป็น​ ส่วน​ใหญ่ เนื่องจาก​มี​ดิน​เหนียว​ที่ ‘บ้าน​หลุม​ดิน’ ปัจจุบัน​ คือ หมูท​่ ี่ 4 หมูบ่ า้ น​หลุมด​ นิ ซึง่ เ​ป็นว​ ตั ถุดบิ ส​ ำคัญส​ ำหรับ​

17


18 บ้านหม้อ

การ​ปนั้ และ​ใช้แ​ ม่นำ้ เ​พชรบุรเ​ี ป็นเ​ส้นท​ าง​ลำเลียง​สง่ ห​ ม้อ​ ที่​ปั้น​ไป​ขาย​ยัง​ตัว​เมือง​เพชร จึง​เรียก​กัน​ว่า หมู่บ้าน​ปั้น​หม้อ ก่อน​จะ​กร่อน​และ​ กลาย​มา​เป็น ‘บ้านหม้อ’ ใน​ปัจจุบัน ปี 2555 ที่​บ้านหม้อ​ไม่มอี​ าชีพ​ปั้น​หม้อห​ ลง​เหลือ​ อยู่​แล้ว เหลือ​ก็​เพียง​ของ​เก่า​ที่​คน​รุ่น​ปู่​รุ่น​ย่า​เก็บ​เอา​ไว้​ แล้ว​ถูก​โอน​มา​ให้​เป็น​สมบัติ​ของ ‘ศาลา​เหมือง​ทะ​โมน’ พิพิธภัณฑ์เ​ก็บ​ของ​เก่า​อัน​เป็น​ทภี่​ ูมิใจ​ของ​ชาว​บ้านหม้อ ปัจจุบัน​คน​บ้านหม้อ มีอ​ าชีพ​หลัก​คือ รับจ้าง รับ​ ราชการ และ​เกษตรกรรม มี​ประชากร​ราว 8,975 คน แยก​เป็น​ชาย 4,557 และ หญิง 3,204 ด้วย​ขบั ร​ ถ​ไป​ไม่ก​ น​ี่ าทีก​ ถ​็ งึ ต​ วั เ​มือง ทำให้ส​ งั คม​ของ​ บ้านหม้อข​ นาด 6.9 ตาราง​กโิ ลเมตร ออก​จะ​เป็นก​ งึ่ เ​มือง​ กึง่ ช​ นบท โดย​ผคู้ น​ใน​หมู่ 1 2 3 จะ​ออก​แนว ‘ชาว​บา้ น’ รับ​ งาน​เกษตรกร​และ​รบั จ้าง​เป็นส​ ว่ น​ใหญ่ ส่วน​หมู่ 4 5 6 จะ​


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

ค่อน​ไป​ทาง ‘คน​เมือง’ มีห​ มูบ่ า้ น​จดั สรร​ผดุ ข​ นึ้ ห​ ลาย​หย่อม สอดคล้อง​กับ​วิถี​ชีวิต​พนักงาน​บริษัทแ​ ละ​ข้าราชการ นอกจาก​ความ​แตก​ต่าง​ด้าน​สภาพ​สังคม​แล้ว หมู่ 1 2 3 กับ หมู่ 4 5 6 ด้าน​ภูมิศาสตร์ ยังถ​ ูก​กั้น​ด้วย​ ทางหลวง​ขนาด​ใหญ่ ทำให้​การ​ไป​มาหาสู่​เป็น​ไป​อย่าง​ ยากลำบาก ยัง​ไม่​ต้อง​พูด​ถึง​การ​พัฒนาที่ อบต. จำเป็น​ ต้อง ‘เลือก​ปฏิบัติ’ ไม่ใช่ว​ ่า​ปฏิบัติ​กับห​ มูไ่​หน​ดี หมูไ่​หน​แย่ แต่ป​ ฏิบัติ​ ให้​เข้า​ทาง​คน​ต่าง​ประเภท ต่าง​รสนิยม เขา​ชอบ​แบบ​ไหน​ ก็ท​ ำ​แบบ​นนั้ เช่น หมู่ 1-3 ชอบ​ทจ​ี่ ะ​เข้าหา​ภาค​รฐั พูดค​ ยุ เดือด​รอ้ น​ตอ้ งการ​อะไร​กแ​็ จ้ง​ อบ​ต. ผิดก​ บั ค​ น​หมู่ 4-6 ทีด​่ ​ู เหมือน​ชีวิต​จะ​พร้อม​แล้ว แค่ข​ าด​อะไร​ก็​ไป​เพิ่ม​เติม เช่ น ​นั้ น งาน​พั ฒ นา​ข อง​น า​ย กฯหมี ​จึ ง ​ไ ม่ ​ไ ด้ ​ หมายความ​แ ค่ ​สิ่ ง ​ป ลู ก ​ส ร้ า ง สาธารณู ป โภค​พื้ น ​ฐ าน คุณภาพ​ชีวิต​ด้าน​ต่างๆ ของ​คน​บ้านหม้อ​เท่านั้น แต่​ยัง​ ต้อง​พัฒนา ปรับ​จิต​ปรับ​ใจ​ให้​คน​กึ่ง​เมือง​กึ่ง​ชนบท ช่วย​ กัน​คนละ​ไม้​คนละ​มือ​เพื่อ​ชุมชน​สุข​ภาวะ​ให้​ได้

19


20 บ้านหม้อ

ดีไซน์ ให้มีส่วนร่วม งาน​แรก​เมื่อ​เข้า​มา​รับ​ตำแหน่ง​ของ​นา​ยกฯหมี​คือ วาง​ระบบ​ตำบล วางแผน​พัฒนา​ให้​ครบ​ทุก​มิติ ไม่​ว่า​จะ​ เป็น การ​ศึกษา สุขภาพ สิ่ง​แวดล้อม วัฒนธรรม ฯลฯ ทั้งหมด​อยูบ่​ น​พื้นฐ​ าน​ของ ‘การ​มสี​ ่วน​ร่วม’ และ​การ​มี​ส่วน​ร่วม​นี่เอง ที่​เป็น​จุด​อ่อนข​อง​คน​ บ้านหม้อ “ทำ​งาน​แรกๆ วันห​ นึง่ เจอ​ชาว​บา้ น​โทร​มา​ตอน​เช้า อยาก​ให้​อบต. ไป​ซ่อม​ถนน เรา​ก็​สั่ง​ลูก​น้อง​ให้ไ​ป​ดำเนิน​ การ แต่​งาน​ราชการ อยู่​ดีๆ จะ​ไป​สั่ง​ซ่อม​เลย มัน​เป็น​ไป​ ไม่ไ​ด้ ต้อง​มข​ี นั้ ต​ อน พอ​บา่ ย​ชาว​บา้ น​คน​เดิมโ​ทร​มา​ตอ่ ว่า ทำไม​แจ้ง​เช้า บ่าย อบต. ยังไ​ม่​ทำ เรา​จึง​รวู้​ ่าช​ าว​บ้าน​ไม่​ เข้าใจ​เลย​ว่า ลักษณะ​การ​ทำงาน​ของ อบต. เป็นย​ ัง​ไง” เมือ่ ไ​ม่รู้ ก็ต​ อ้ ง​ให้ค​ วาม​รู้ นายก​จงึ ล​ งทุนจ​ บั ป​ ากกา​ เขียน​หนังสือช​ อื่ ว​ า่ ‘อบต. คืออ​ ะไร’ แล้วพ​ มิ พ์เ​ป็นเ​ล่มอ​ อก​ มา​แจก​ชาว​บา้ น รวม​ทงั้ จ​ ดั อ​ บรม​หวั ข้อเ​ดียว​กบั ช​ อื่ ห​ นังสือ​ ควบคู่​กัน​ไป​ด้วย ชาว​บ้าน​ก็​ให้​ความ​ร่วม​มือ​ส่ง​คน​มา​ร่วม​ อบรม​กนั ค​ กึ คัก พอ​จบ​หลักสูตร​ผล​ทไ​ี่ ด้ค​ อื หลาย​คน​เข้าใ​จ อบต. มาก​ขึ้น อบต. ทำงาน​ง่าย​ขึ้น พร้อม​กับ​ธง​ใหม่​ใน​การ​ทำงาน​ว่า นโยบาย​และ​ โครงการ ชาว​บ้าน​ต้อง​เป็น​คน​คิด ส่วน อบต. เป็น​คน​ทำ


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

แต่​เรื่อง​ยัง​ไม่​ง่าย เพราะ​ความ​เข้าใจ​ของ​ชาว​บ้าน ไม่ไ​ด้ห​ มายความ​วา่ พ​ วก​เขา​จะ​ยนิ ดีม​ ส​ี ว่ น​รว่ ม ถ้าเ​รือ่ ง​นนั้ ​ ไม่ท​ ำให้ช​ วี ติ ส​ ว่ น​ตวั เ​ดือด​รอ้ น พวก​เขา​เลือก​อยูน​่ งิ่ ๆ หรือ​ ไม่ก​ ็​รอ​รับ ‘คำ​สั่ง’ มากกว่า เห็นท​ า่ จ​ ะ​ไม่ไ​ด้การ ทีม อบต.บ้านหม้อจ​ งึ ย​ ก​ทมี ไ​ป​ ตั้ง​เวที​ทุก​หมู่บ้าน เปิด​วง​คุย​เลย​ว่า​ อบต. และ​ชาว​บ้าน ควร​พัฒนา​งาน​ด้าน​ใด​บ้าง ทำ​อย่าง​นอ​ี้ ยู่ 2 ปีเ​ต็ม ไม่ไ​ด้ผ​ ล เก้าอีว​้ า่ ง​โล่ง ชาว​บา้ น​ ไม่​ยอม​โผล่​หน้า​ออก​มา ทีอ่​ อก​มา​เท่า​หยิบ​มือ​ก็​พูด​ถึง​แต่​ เรื่อง​ตัว​เอง

21


22 บ้านหม้อ

“มัน​เป็น​โครงสร้าง​ของ​สังคม​เมือง การ​มี​ส่วน​ร่วม​ เกิด​ขึ้น​เฉพาะ​กลุ่ม​เท่านั้น ทุก​คน​ไม่​ได้​เป็น​เจ้าของ​ร่วม​ กัน เลย​เปลี่ยน​วิธี​ใหม่” นา​ยกฯหมีต​ จี​ ุด​อ่อน

ซอยเท้าเข้าซอย เมื่อ​เวที​ใหญ่​ไม่​ได้​ผล ก็​ต้อง​ซอย​ให้​เล็ก​ลง อบต. บ้านหม้อ​ตัดสิน​ใจ​ว่า จะ​เปลี่ยน​จาก​คุย​เรื่อง​ใหญ่ ไป​คุย​ เรื่อง​เล็ก และ​ใช้​วิธี​เดิน​เท้า​เข้าไป​หา​แทนที่​จะ​นั่ง​รอ​ให้​ ชาว​บ้าน​มา​รับ​ฟัง​หรือ​พูด​คุย สอดคล้อง​กับ​สภาพ​ทาง​ภูมิศาสตร์​ของ​บ้านหม้อ​ ที่​ประกอบ​ไป​ด้วย​ซอย​เล็ก​ซอย​น้อย​กว่า 60 ซอย แล้ว​ เวลา​ที่​คน​อยู่​บ้าน​ส่วน​ใหญ่​คือ หลัง​เลิก​งาน นายก​ฯหมี​ จึง​เลือก​เอา​เวลา​แดด​ร่ม​ลม​ตก​อย่าง​นั้น เข้าไป​ไต่ถาม​ สาร​ทุกข์​สุกดิบ​ถึง​หน้า​ประตู​บ้าน และ​เป็น​ที่มา​ของ​ชื่อ​ โครงการ 1 เย็น 1 ซอย “ไป​นั่ง​คุย​กับ​ชาว​บ้าน​วัน​ละ 1-2 ซอย เอา​เก้าอี้​ ไป​ตั้ง​หน้า​บ้าน​เลย แล้ว​ล้อมวง​คุย​กัน ไม่มี​วาระ​ประชุม คุย​กัน​เรื่อง​สัพเพเหระ​ว่า​เดือด​ร้อน​เรื่อง​อะไร ถ้า​ อบต.


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

จะ​ทำ​อยาก​ให้​ทำ​เรื่อง​อะไร เขา​ก็​เล่า​ให้​ฟัง​ว่า บ้าน​นั้น​ ไม่​ถูก​กับ​บ้าน​นี้ บ้าน​นี้​ปล่อย​หมา​ออก​มา ถึงจ​ ะ​เป็น​เรื่อง​ ส่วน​ตัว แต่​มันไ​ด้​เรื่อง​การ​พัฒนา ชาว​บ้าน​บอก​ว่าไ​ด้​ใกล้​ ชิดก​ บั อ​ บต. ได้น​ งั่ ค​ ยุ ​ แบบ​เพื่อน​กัน” ผลพลอยได้ ​ จาก​โครงการ 1 เย็น 1 ซอย คือ ปัญหา​ จริงๆ ที​่ อบต. ได้ร​ บั ​ รู้ มีท​ ั้ง​ปัญหา​เฉพาะ​ หน้า ระยะ​กลาง​และ​ ระยะ​ยาว “เรื่อง​เฉพาะ​ หน้ า จะ​ไ ด้ ​รับ ​ก าร​ แก้ ไ ข​เ ร็ ว ​ขึ้ น ส่ ว น​ ระดับ​กลาง​และ​ยาว ถูก​เก็บ​ไว้​อยู่​ใน​แผน​ เพื่ อ ​แ ก้ ​ปั ญ หา​ต่ อ​ ไป” ปัญหา​ทย​ี่ งั ไ​ม่ไ​ด้ร​ บั ก​ าร​แก้ใ​น​ทนั ที จะ​ถกู น​ ำ​มา​รวม​ กัน​แล้ว​แยก​ประเภท จัด​หมวด แล้ว​แปรรูป​ออก​มา​เป็น ‘แผน​พัฒนา​หมู่บ้าน’ ทีม่​ ี​ครบ​ทุก​มิติ เพราะ ไป​รับ​ฟัง​มา​

23


24 บ้านหม้อ

จาก​ชาว​บ้าน​จริงๆ ที่​สำคัญ ‘การ​เข้าซ​ อย’ นี้​ไป​ได้​ดี​กับ​สังคม​กึ่ง​ชนบท​ กึ่ง​เมือง โดย​เฉพาะ​หมู่ 4 5 6 ทีม่​ ี​ความ​เป็น​เมือง​เกือบ ร้อยเปอร์เซ็นต์ บาง​วัน​ไม่มี​เรื่อง​คุย ทีม อบต. จะ​เอา​ถุง​ขยะ​กับน​ ้ำ​ หมักช​ วี ภาพ​ไป​แจก​ตาม​บา้ น ไม่ไ​ด้พ​ ดู เ​รือ่ ง​การ​พฒ ั นา​นนั่ ​ โน่น​นี่​แม้​สัก​คำ หลุดม​ า​แต่​เรื่อง​ส่วน​ตัว เช่น ต้นไม้ร​ ก ท่อ​ น้ำ​ตัน ลอก​ท่อ ฯลฯ “มั น ​ก ลาย​เ ป็ น​ว่ า ​ปั ญ หา​เ ล็ ก ๆ ที่ ​เ รา​ม อง​ข้ า ม แต่​กลับ​เป็น​ความ​จำเป็น​ของ​เขา และ​เขา​ก็ได้​รับ​การ​ เยียวยา”


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

อย่างไร​ก็ตาม​อุปนิสัย​แบบ​เมืองๆ ยัง​คง​เป็น​ อุปสรรค​ต่อ​งาน​พัฒนา นา​ยกฯหมี​ยอมรับ​ว่า ‘ความ ​เห็น​แก่​ตัว’ คือ​ปัญหา​ใหญ่ คน​ไม่​ค่อย​มี​ความ​เอื้อ​อาทร​ ต่อ​กัน จึง​ไม่​ค่อย​อยาก​ทำ​อะไร​ร่วม​กับ​ท้อง​ถิ่น เพราะ​ คิด​ว่า​ตัว​เอง​สามารถ​ยืน​ด้วย​ตัว​เอง​ได้ ความ​คิด​เรื่อง​ เอา​ตัว​รอด​จึง​มา​เป็น​อันดับ1 มากกว่าจ​ ะ​เดิน​เข้าหา​และ​ พึ่งพา อบต. นำ​มา​สค​ู่ วาม​คดิ ค​ วาม​เชือ่ ท​ ว​ี่ า่ ‘สิทธิม​ า​กอ่ น หน้าที​่ มา​ทีหลัง’ และ​รัฐ​ต้อง​มีหน้าท​ ี่​บริการ​ประชาชน โครงการ​อย่าง 1 เย็น 1 ซอย มีข​ ึ้น​มา ส่วน​หนึ่ง​ก็​ เพือ่ ล​ ะลาย​ความ​คดิ แ​ บบ​คน​เมือง​เต็มข​ นั้ ใ​ห้เ​จือจ​ าง​ลง​ไป ได้​ผล​บ้าง ไม่​ได้​ผล​บ้าง จาก​การ​ได้เ​ข้าไป​คุย ไป​สัมผัส​กับค​ น​เมือง นา​ยกฯ หมี​ค้น​พบ​ว่า คน​เหล่า​นี้​ไม่​ได้​ละเลย​ความ​เป็น​เจ้าของ​ ชุมชน จริงๆ แล้ว​เขา​อยาก​มี​ส่วน​ร่วม อยาก​ทำ​กิจกรรม​

25


26 บ้านหม้อ

ต่างๆ ด้วย “หลักก​ าร​มี​ส่วน​ร่วม​ทาง​ความ​คิดข​ อง​เขา​จะ​ดมี​ าก แต่ม​ จ​ี ดุ อ​ อ่ น​เรือ่ ง​การ​มส​ี ว่ น​รว่ ม​ทางการ​บริหาร เพราะ​เขา​ ถือว่าเ​วลา​ของ​เขา​มค​ี า่ เขา​จะ​ไม่เ​สียเ​วลา​หรือท​ มุ่ เ​วลา​ให้​ แก่อ​ งค์กร จริงๆ เขา​รัก​ชุมชน​ของ​เขา​นะ แค่​เรา​เอ่ย​ปาก เขา​ก็​ยินดี​ช่วย” ยก​ตั ว อย่ า ง ปี 2554 อบต. จั ด ​ง าน​ท ำบุ ญ​ ทอด​ผ้าป่า​เพื่อ​นำ​เงิน​มา​ซื้อ​อุปกรณ์​การ​แพทย์​ให้​ศูนย์​ ทันต​กรรม​บ้านหม้อ พอก​ระ​จาย​ข่าว​และ​ส่ง​เอกสาร​ขอ​ เรี่ย​ไร​เงิน​ตาม​กำลัง​ศรัทธา ผล​ตอบ​รับ​กลับ​มา​ดเี​กิน​คาด เครื่อง​มือ​ทันต​กรรม​ราว​สี่​แสน​กว่า​บาท ได้​มา​จาก​เงิน​ บริจาค​ล้วนๆ ไม่​กระทบ​งบ​ประมาณ​แม้ส​ ัก​สตางค์ “ต้อง​เรียก​วา่ ไ​ด้เ​งินจ​ าก​การ​มส​ี ว่ น​รว่ ม​ลว้ นๆ เลย” สิ่ง​ที่​นา​ยกฯ ภูมิใจ กุญแจ​สำคัญ​อีก​อย่าง​ของ​การ​ดึง​คน​บ้านหม้อ​ให้​ เข้า​มา​มี​ส่วน​ร่วม​คือ ‘ความ​โปร่งใส’ โครง​การ​ใดๆ ต้อง​ ไม่​หมก​เม็ด “เรา​เ ข้ า ​สู่ ​ยุ ค ​เ ปิ ด ​อ งค์ ก ร​ใ ห้ ​ทุ ก ​ค น​เ ข้ า ​ม า​ต รวจ​ สอบ​การ​ทำงาน ตรวจ​สอบ​งบ​ประมาณ โดย​การ​จัด​เวที​ และ​ประชาสัมพันธ์​เพื่อ​คุย​เรื่อง​ผล​การ​ดำเนิน​งาน หรือ​ เวลา​ทำ​ประชาคม​ระดับพ​ ื้นที่ อบต. จะ​ไป​กัน​ทั้ง​ทีม เอา​ เอกสาร​ไป​หมด ใคร​อยาก​ดู​อะไร ดูไ​ด้​หมด”


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

27


28 บ้านหม้อ

02 งานบุญบนกองขยะ สิ่ง​หนึ่ง​ที่​มอง​ไม่​เห็น​ใน​บ้านหม้อเ​ลย​คือ ‘กอง​ขยะ’ หรือข​ ยะ​ทถ​ี่ กู ท​ งิ้ ก​ นั เ​กลือ่ น​กลาด​แบบ​ทค​ี่ น​เมือง​หลวง​เขา​ ชอบ​ทำ​กัน ที่​นี่​ไม่มี เปล่า ไม่ใช่​ว่า​คน​บ้านหม้อ​จะ​รัก​ความ​สะอาด​กัน​ ทุก​คน แต่​เพราะ​ขยะ​คือ​เงิน​ทอง​สำหรับ​พวก​เขา โดย​ เฉพาะ​เหล่า​ผู้​สูง​อายุ คน​ริเริ่ม​เรื่อง​นี้ คือ พ.ท.บุญส่ง สังข์​สุข อดีต​นาย​ ทหาร​วัย​เกษียณ​อายุ 2 ปี ที่​ยัง​กระฉับกระเฉง​แข็ง​แรง เขา​รับ​หน้าที่​เป็น​ประธาน​ชมรม​ผู้​สูง​อายุ ควบ​ตำแหน่ง​ ประธาน​สภา​องค์การ​บริหาร​ส่วน​ตำบล​บ้านหม้อ พ.ท.บุ ญ ส่ ง ก็ ​ค ล้ า ย​กั บ ​น า​ย กฯหมี ​ที่ ​ไ ม่ ใ ช่ ​ค น​ บ้านหม้อ แต่ข​ อ​ฝาก​บนั้ ปลาย​ชวี ติ ไ​ว้ท​ น​ี่ ี่ และ​อาสา​ทำงาน​ ชนิด​เกิน​ร้อย ความ​ที่มา​เกษียณ​อายุ​ที่​บ้านหม้อ​และ​รู้จัก​มัก​คุ้น​ กับ​คน​ที่​นี่ ทั้ง​ได้​รับ​ความ​เคารพ​เชื่อ​ถือ​อยู่​พอ​สมควร พ.ท.บุญส่ง​จึง​เลือก​ทำงาน​กับ​สิ่ง​อัน​ไม่​พึง​ประสงค์​เป็น​ อันดับ​แรก นั่น​ก็​คือ ขยะ “บ้านหม้อม​ ค​ี น​อาศัยอ​ ยูเ​่ ยอะ ทำให้ข​ ยะ​มม​ี าก​ตาม​


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

กัน​ไป การ​จัดการ​ขยะ​ก็​มี​ค่า​ใช้​จ่าย​สูง เลย​คิด​หา​วิธี​กัน​ว่า​ จะ​ช่วย​กำจัด​ขยะ​กัน​อย่างไร​ดี” ก่อน​หน้า​นั้น ขยะ​ตำบล​บ้านหม้อ​มี​มาก​ถึง​วัน​ละ 20 ตัน ยิ่ง​ไป​กว่า​นั้น ยัง​ไม่มี​ทที่​ ิ้ง​อีก​ต่าง​หาก ทำให้​ต้อง​ เสีย​เงิน​ทั้ง​ค่า​ขน ค่า​ถัง​ขยะ ค่า​รถ และ​คน​งาน คำ​ตอบ​จึง​มา​ลง​ที่​ผู้​สูง​อายุ เพราะ​ประธาน​ชมรม​ ผูส​้ งู อ​ ายุเ​ข้าใจ​ดว​ี า่ คน​วยั เ​ดียวกันน​ นั้ ว​ า่ ง​และ​เหงา​อย่างไร ยิ่ง พ.ท.บุญส่ง อยู่​ฟาก​เมือง​อย่าง​หมู่ 6 ด้วย​แล้ว คน​แก่​ ไม่มี​อะไร​ทำ​นอกจาก​เฝ้า​บ้าน หลาย​คน​เป็น​ข้าราชการ​ เกษียณ “ปี 2545 ชมรม​ผส​ู้ งู อ​ ายุว​ างแผน​ตงั้ ค​ ณะ​กรรมการ หมู่บ้าน​ละ 2-3 คน เรียก​มา​คุย​กัน​เรื่อง​ขยะ ชม​รมฯ ต้ อ ง​ท ำ​กิ จ กรรม​กั น ​ปี ​ ละ 4 ครั้ง ให้​ผู้​สูง​อายุ​ มา​คุย​กัน ตรวจ​สุขภาพ พบปะ​สั ง สรรค์ ฯลฯ อยู่​แล้ว และ​เรา​เอง​ก็ได้​ รั บ ​ง บ​ป ระมาณ​จ า​ก อบ​ต. เรา​จะ​ต้อง​ช่วย​เห​ลอื ​อบต.เขา​บ้าง” แผน​งาน​จัดการ​ ขยะ​ขั้น​แรก​คือ การ​คัด​

29


30 บ้านหม้อ


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

31


32 บ้านหม้อ

แยก​ขยะ​แบบ​บ้าน​ใคร​บ้าน​มัน ก่อน​ลงมือ ทาง​ชมรม​จัด​ อบรม​วิธี​การ​คัด​แยก​ขยะ​ให้​ก่อน โดย​แบ่งเ​ป็น 3 ถุง คือ เศษ​อาหาร ขยะ​เป็น​พิษ เช่น หลอด​ไฟ แบตเตอรี และ​ ขยะ​รีไซเคิล เช่น กระดาษ ขวด​ต่างๆ ทีข่​ าย​ได้ ขยะ​ประเภท​เศษ​อาหาร ปลาย​ทาง​คือ ทำ​ปุ๋ย ซึ่งม​ ี​ คน​มา​รับ​ไป เหลือ​เพียง​ขยะ​เป็น​พิษ​ที่​ปล่อย​ให้​เป็น​ภาระ​ ของ​เจ้า​หน้าที่​เทศบาล ส่วน​ประเภท​ที่​นำ​กลับ​มา​ใช้​ใหม่​ ได้ ถูก​ส่ง​มา​ที่​ชมรม​ผู้​สูง​อายุ ณ ทีท่​ ำ​กา​ร อบ​ต. “ต้อง​เก็บ​ให้​เต็ม​ถุง​ก่อน สัก 3-4 ถุง ก็​ขน​มา​ให้ อบต. ขาย แล้ว​เอา​เงิน​เข้า​ชมรม​ผู้​สูง​อายุ” ชมรม​ผู้​สูง​อายุ​บ้านหม้อ​มี​ประมาณ 600 คน นอกจาก​เก็บข​ ยะ​แล้ว แต่ละ​คน​กจ​็ ะ​ไป​ตาม​บา้ น​ตา่ งๆ พูด​ คุย​และ​ให้​ความ​รู้​เรื่อง​การ​คัด​แยก​ขยะ จน​สมาชิก​ทุก​วัย​ ใน​บา้ น​คดั แ​ ยก​ขยะ​กนั เ​ป็นห​ มด ทำให้ข​ ยะ​ใน​บา้ นหม้อล​ ด​ ลง​ได้​วัน​ละ 1 ตัน ถัด​จาก​นั้น​คือ​การ​แปร​ ขยะ​ใ ห้ ​เป็ น ​ท อง พ.ท.บุ ญ ส่ ง​ และ​เพื่อนๆ ใน​ชมรม​สำรวจ​ กัน​แล้ว​ว่า​ใน​พื้นที่ มี​ที่​รับ​ซื้อ​ ขยะ​อยูถ่​ ึง 6 แห่ง แผนการ​ถัด​ มา​คือ จัด​งาน​บุญ ‘ทอด​ผ้าป่า​ ขยะ​เพือ่ พ​ ฒ ั นา​สงั คม’ โดย​ทอด​


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

กัน​ปี​ละ​ครั้ง ขยะ​มต​ี งั้ เ​ยอะ​แยะ ทำไม​ทอด​เพียง​ปล​ี ะ​ครัง้ คำถาม​ นี้ ประธาน​ชมรม​ผู้​สูง​อายุต​ ้อง​ตอบ​อยู่​บ่อยๆ “ทั้งๆ ที่​ทอด​ได้​มากกว่าน​ ั้น ก็​เพราะ​เกรงใจ​คน​ที่​ เขา​เก็บ​ขยะ​ขาย​เป็น​อาชีพ ถ้า​เรา​เก็บ​ขาย​เอง​หมด​เขา​ก็​ ขาด​ราย​ได้ แต่​ผู้​ด้อย​โอกาส​บาง​คน​เขา​ก็​สู้​อุตส่าห์​เก็บ​ไว้​ เพื่อ​นำ​มา​ทำบุญ​กับ​เรา​นะ” งาน​บุญ​ผ้าป่า​ขยะ จัด​ใน​เดือน​ธันวาคม​ของ​ทุก​ปี ทำ​พธิ เ​ี หมือน​กบั ก​ าร​ทอด​ผา้ ป่าธ​ รรมดา มีน​ ายก​องค์การ​ บริหาร​สว่ น​จงั หวัดม​ า​เป็นป​ ระธาน มีค​ น​ตา่ ง​ตำบล​มา​รว่ ม​ ด้วย​ก็​ไม่​น้อย ช่ ว ง​เ ช้ า ​ก่ อ น​พิ ธี ​ท าง​ศ าสนา​จ ะ​เ ริ่ ม ชมรม​จั ด​ โปรแกรม​ตรวจ​สุขภาพ กิจกรรม​ต่างๆ อาทิ บีบ​นวด​ คลาย​เส้น ตัดผม​ฟรี พอ 10 โมง​เช้า​พิธี​จึงเ​ริ่ม​ขึ้น หลังจ​ บ​พธิ ี คณะ​กรรมการ​ชมรม​ผส​ู้ งู อ​ ายุก​ พ​็ า​ผรู้ บั ​ ซื้อ​ขยะ​ที่​มี​ราวๆ 5-6 คน ไป​ดแู​ ละ​ประมูลข​ ยะ​ที่​ชาว​บ้าน​ ขน​มา​รวม​ไว้​ที่​เต​็นท์​ข้าง​ อบ​ต. “ใคร​ให้ร​ าคา​สงู สุด คน​นนั้ ก​ ไ็ ด้ไ​ป เงินท​ ไ​ี่ ด้ม​ า​จะ​เอา​ เข้าช​ ม​รมฯ ช่วย​ผส​ู้ งู อ​ ายุ ผูด​้ อ้ ย​โอกาส ช่วย​ซอ่ มแซม​บา้ น ทุน​การ​ศึกษา​แก่​ผู้​ยากจน” เงินส​ ว่ น​หนึง่ น​ ำ​เข้าก​ องทุนส​ วัสดิการ​ผส​ู้ งู อ​ ายุ ดูแล​ และ​ช่วย​เหลือ ทั้ง​ตอน​เจ็บ​ป่วย และ​เสีย​ชีวิต​ของ​สมาชิก

33


34 บ้านหม้อ

ช่วย​ซ่อมแซม​บ้าน​เรือน เป็น​ทุน​การ​ศึกษา​เด็กๆ อบรม​ อาชีพ​ให้​แก่​ผู้​ด้อย​โอกาส ผู้​พิการ เช่น สอน​ทำ​ดอกไม้​ จันทน์ “เรา​หา​ตลาด​ให้ โดย​สมาชิก​คน​ใด​ที่​เสีย​ชีวิต ญาติ​ ต้อง​ซื้อ​ดอกไม้​จันทน์จาก​ผู้​ด้อย​โอกาส​และ​คน​พิการ​ เท่านั้น” ปัจจุบนั สมาชิกช​ มรม​ผส​ู้ งู อายุ มีอายุต​ งั้ แต่ 50-70 ปี ใคร​อยาก​เข้า ตาม​ระเบียบ​ระบุไ​ว้ว​ า่ ต​ อ้ ง​อายุ 45 ขึน้ ไ​ป โดย​แบ่ง​สมาชิก​เป็น 2 ประเภท คือ วิสามัญ อายุต​ ั้งแต่ 45-59 ปี แบบ​สามัญ​คือ 60 ปี​ขึ้น​ไป ถ้าแ​ บ่งส​ มาชิกอ​ อก​ตาม​สวัสดิการ มี 3 ประเภท​คอื สมัคร​ครบ 3-5 ปี รับ​สวัสดิการ​ปี​ละ 300 บาท ครบ 6-8 ปี ปี​ละ 400 บาท ครบ 9 ปีข​ ึ้น​ไป รับป​ ี​ละ 500 บาท ส่วน​ค่า​สมาชิก​ราย​ปี​มี 2 ราคา​คือ 200 กับ 300 บาท เวลา​เจ็บ​ป่วย​มี​ค่า​รักษา​ ให้​ปลี​ ะ 300 บาท แต่ถ​ ้า​เสีย​ ชี วิ ต ​ไ ด้ 8,500 บาท และ 12,500 บาท ตาม​ลำดับ จน​ ปัจจุบัน​ชมรม​มี​เงิน​สะสม​กว่า 600,000 บาท


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

ค่า​รักษา​พยาบาล​สำหรับ​สมาชิก​ชมรม​ผู้​สูง​อายุ​ เป็น​ส่วน​หนึ่ง​ของ​สวัสดิการ​ต่างๆ ที่ อบต. จัด​ให้ มี​ดังนี้ 1.คลอด​บุตร 500 บาท 2.เจ็บ​ป่วย​ปี​ละ​ครั้ง ครั้ง​ละ 300 บาท 3.บ้าน​เรือน​ประสบ​ภัย​ฉุกเฉิน (จ่าย​ตาม​จริง ครอบครัวล​ ะ​ไม่เ​กิน 2,000 บาท) 4.เสีย​ชีวิต​ได้ร​ ับ 5,000 บาท (ขั้นต​ ่ำ) 5.เยี่ยม​ผู้​ด้อย​โอกาส​เดือด​ร้อน ยากจน ไม่เ​กิน 300 บาท ต่อ​ปี 6.กรณี​ผู้​สูงอ​ ายุ 60 ปี​ขึ้น​ไป​และ​ผู้​พิการ​ที่​สมัคร - ครบ 3-5 ปี รับส​ วัสดิการ​ปลี​ ะ 300 บาท - ครบ 6-8 ปี รับ​สวัสดิการ​ปลี​ ะ 400 บาท - ครบ 9 ปี​ขึ้น​ไป รับส​ วัสดิการ​ปลี​ ะ 500 บาท 7.ถ้า​กองทุน​มเี​งิน​จำนวน​มาก​จะ​พิจารณา​ ให้การ​ช่วย​เหลือ​เด็ก​และ​ด้าน​อื่นๆ ฯลฯ

35


36 บ้านหม้อ

ฟังด​ เ​ู หมือน​งาน​ของ​ชมรม​ผส​ู้ งู อ​ ายุจ​ ะ​ประสบ​ความ​ สำเร็จ​ดว้ ย​ดี แต่​กว่า​จะ​มา​ถงึ ​วนั ​นี้​ได้ ล้มลุก​คลุก​คลาน​มา​ ไม่รู้​กี่​ครั้ง นับ​ตั้งแต่​ปี​แรก​ทกี่​ ่อ​ตั้งค​ ือ 2543 นา​ยกฯหมี​ขอ​เล่า​ย้อน​ไป​ถึง​จุด​เริ่ม​ว่า​เดิมที ‘ขยะ’ ก็​เหมือน​วา​ระ​อื่นๆ ที่​คน​ไม่​สนใจ เพราะ​รวู้​ ่าม​ ี​เจ้า​หน้าที่​ รับ​ผิดช​ อบ​อยู่​แล้ว “คน​แก่​ชอบ​ทำบุญ เลย​ลอง​เอา​เรื่อง​บุญ เรื่อง​ ธรรมะ​มา​เป็นโ​จทย์ ว่า ทำบุญด​ ว้ ย​ขยะ แทนทีจ​่ ะ​ควักเ​งิน​ ก็ ​ใ ห้ ​เ อา​ข ยะ​ม า​กั น ​ค นละ​ถุ ง ยิ่ ง ​ใ คร​เ อา​ม า​ม าก​ก็ ​ยิ่ ง​ ได้​บุญ​มาก เรียก​ว่า​เป็น​กลยุทธ์​อย่าง​หนึ่ง​เลย​นะ” ปี​ แรกๆ เงิ น ​ท อด​ ผ้ า ป่ า ​นั บ ​ร วม​ไ ด้ ​ ไม่​กี่​พัน​บาท แต่​ พอ​ปห​ี ลังๆ อาศัย​ ปาก​ต่อ​ปาก จน​ ไ ด้ ​ปี ​ล ะ ​ไ ม่ ​ต่ ำ​ กว่ า 50,00060,000 บาท บาง​ปี​ได้​มากกว่า​ นัน้ เ​พราะ​จดั ท​ อด​ ผ้าป่า 2 ครั้ง​เป็น​ กรณีพ​ ิเศษ


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

จูงใจ​เพิม่ ด​ ว้ ย​การ​มอบ​โล่ให้ ​​ ค​ รัวเ​รือน​ทบ​ี่ ริจาค​ขยะ​ ครบ​ทุก​เดือน งาน​นี้​ทั้งคน​แก่​และ​ไม่​แก่เ​ข้า​มาบ​รจิ​ าค​กัน​ คึกคัก ใน​ฐ านะ​ข อง​ผู้ น ำ​อ งค์ ก ร นา​ย กฯหมี ​บ อก​ว่ า กิจกรรม​นี้​สลาย​ความ​แข็งต​ ัวข​ อง​ชุมชน​ได้ คน​ต่าง​หมูเ่​ข้า​ มา​มี​ส่วน​ร่วม​และ​รู้จัก​กัน​มาก​ขึ้น โดย​เฉพาะ​ผู้​สูง​อายุ​แต่ละ​หมู่​ที่​ต่าง​กัน โดย 1 2 3 เป็น​ชาว​บ้าน ส่วน 4 5 6 เป็น​ข้าราชการ และ​ฝั่ง​ ที่​เข้า​มา​ร่วม​กิจกรรม​ส่วน​ใหญ่​คือ ชาว​บ้าน ส่วน​กลุ่ม​

37


38 บ้านหม้อ

ข้าราชการ​เกษียณ มัก​ต้อง​อยู่​เฝ้า​บ้าน​เพราะ​ส่วน​ใหญ่​ เป็น​ครอบครัว​เดี่ยว นอกจาก​งาน​บุญ​แล้ว อีก​ทาง​ที่​ผู้​สูง​วัย​ต่าง​หมู่​จะ​ ไป​มา​หาสู่​กัน​ได้​คือ ออก​เที่ยว​ด้วย​กัน “เรา​ขอ​งบ อบต. พา​ผู้​สูง​อายุ​ไป​ดงู​ าน ใคร​ไม่​เคย​ นอน​แอร์ ไม่เ​คย​ขึ้น​ลิฟต์ เล่น​น้ำตก ช็อบ​ปิ้ง เขา​ได้​เห็น ได้​ทำ​หมด ดีใจ แถม​ไป​ฟรี ปีน​ ี้​พา​ไป​นครนายก เปิดร​ ับ​ สมัคร​วัน​เดียว​เต็ม” ประธาน​ชมรม​ยิ้ม​ไป​เล่า​ไป ตอน​นี้ ชมรม​ผู้​สูง​อายุ​มี​สมาชิก​ราว 600 คน ยัง​ไม่​รับ​เพิ่ม​ทั้งๆ มี​คน​ประสงค์​จะ​สมัคร​อีก​เยอะ แต่ พ.ท.บุญส่ง ยืนยันว​ า่ ม​ ากกว่าน​ ี้ ดูแล​ไม่ไ​หว​จริงๆ บาง​คน ไม่​ได้​อยู่​บ้านหม้อ​ก็​ขอ​เข้า​มา​เป็น​สมาชิก ประธาน​ก็​ต้อง​ ปฏิเสธ​อย่าง​นิ่มน​ วล “เรา​สงวน​ไว้​ให้​คน​บ้านหม้อเ​ท่านั้น(ยิ้ม)”


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

โครงการ​ทอด​ผ้าป่าข​ ยะ ได้ก​ ลาย​มา​เป็น หนึ่ง​ใน​ระบบ​การ​จัดการ​สุข​ภาวะ​ชุมชน​โดย​ ชุมชน​ของ​ตำบล​บา้ นหม้อ โดย​อยูภ​่ าย​ใต้ ระบบ​ จัดการ​สิ่ง​แวดล้อม​และ​เกษตร​อินทรีย์ ที่​เน้น​ การ​อนุรักษ์​สิ่ง​แวดล้อม​แบบ​บูรณาการ โดย​ใช้​ ผู้​สูง​อายุ​เป็น​กลไก​ใน​การ​รวม​ตัว​กัน​เพื่อ​สร้าง​ จิต​สาธารณะ​ใน​การ​จัดการ​ขยะ​ระดับ​ครัว​เรือน ระดับ​เด็ก​และ​เยาวชน โดย​การ​สร้าง​มูลค่า​ของ​ ขยะ​เป็น​เงิน​คืน​สู่​สังคม อีก​ทั้ง​มี​แนวคิด​การ​ อนุรักษ์​วิถี​เกษตรกรรม​ตาม​หลัก​เศรษฐกิจ​พอ​ เพียง​เพื่อ​ให้​ประชาชน​ใน​ตำบล​ที่​ยัง​คง​มี​อาชีพ​ ดั้งเดิม​ได้​เกิด​การ​เปลี่ยนแปลง​พฤติกรรม​การ​ ใช้​สาร​เคมี​เป็น​เกษตร​อินทรีย์​และ​กลาย​เป็น ต้น​แบบ​ใน​การ​พัฒนา​ต่อ​มา

39


40 บ้านหม้อ


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

03 หมอยาแห่งลุ่มน้ำเพชรฯ นา​ยกฯหมี​ถึง​กับ​ออกปาก​เลย​ว่า กำลัง​สำคัญ​ของ​ งาน​พัฒนา​บ้านหม้อ​คือ ‘ผู้​สูง​อายุ’ ที่​รวม​ตัว​กัน​อย่าง​ เหนียว​แน่น​และ​เข้ม​แข็ง แต่​นอก​ชมรม​ยัง​มี​ผู้​สูง​อายุ​อีก​คน​หนึ่ง ด้วย​อายุ​ที่​ ล่วง​เข้าไป 80 ใน​ปี​นี้ (ระเบียบ​กำหนด​ให้ไ​ม่​เกิน 70 ปี) ยังแ​ ข็งแ​ รง มีล​ กู ห​ ลาน​นอก​สาย​เลือด​แวะ​เวียน​เข้าม​ า​เยีย่ ม​ ชนิด​หัว​บันได​บ้าน​ไม่​แห้ง เพราะ​คุณ​ปู่ คุณ​ตา​ท่าน​นี้ มี​ ของดี​ติดตัว ‘หมอ​หลี’ คือช​ อื่ ข​ อง นาย​ถาวร นงนุช สมาชิก​ รุ่น​ลาย​คราม​ของ​หมู่​ที่ 3 บ้ า น​เ หมื อ ง​ท ะโมน มา​ ตั้งแต่​รุ่น​พ่อคือ ‘หมอไข่’ เดิ น ​ท าง​จ าก​เมื อ ง​จี น ​ม า​ รับ​ใช้​อยู่​ใน​วัง​ตั้งแต่​สมัย​ รัชกาล​ที่ 5 “ปู่ ​ม า​กั บ ​อ าจารย์ ​ จาก​เ มื อ ง​จี น อาจารย์ ​

41


42 บ้านหม้อ

ท่ า น​เ ชี่ ย วชาญ​เ รื่ อ ง​ย า​ และ​ส มุ น ไพร สมุ น ไพร​ อาจารย์ ​เ ขา​รั ก ษา​ไ ด้ ​ทุ ก​ โรค อาจ​เป็น​เพราะ​เมื่อ​ ก่อน​โรค​ยัง​ไม่​เยอะ​ขนาด​ นี้” หลานปู่ไข่ ลูก(สาว) หมอ​หลี ‘เชษฐ์’-เชษฐ์​สุดา นงนุช ย้อน​ความ​หลัง​ให้​ ฟัง จาก​นั้น​ปู่​ก็​ล่อง​มา​ ตาม​แม่น้ำ​เพชรบุรี และ​มา​ตั้ง​รกราก​สร้าง​ครอบครัว​อยู่​ ทีบ่​ ้าน​เหมือง​ทะโมน และ​พ่อ​ของ​เชษฐ์​เกิด​ที่​นั่น เพราะ​ปช​ู่ อื่ ไ​ข่ ชาว​บา้ น​แถบ​นนั้ จ​ งึ เ​รียก​กนั ต​ ดิ ปาก​ ว่า ‘หมอ​ไข่’ ยาม​ใคร​เจ็บ​ไข้​ไม่​สบาย ก็​มักไ​หว้​วาน​ให้ไ​ป​ดู​ อาการ พอ​ตรวจ​ดแ​ู ล้วว​ า่ เ​ป็นอ​ ะไร หมอ​กจ​็ ะ​ขนึ้ เ​ขา​ไป​หา​ สมุนไพร ไม่ก​ ล​็ ง​ทะเล​เพือ่ ไ​ป​หา​วตั ถุดบิ ต​ า่ งๆ เอา​มา​ลา้ ง​ ทำความ​สะอาด​แล้ว​ปรุง​เป็น​ยา “สมัย​ก่อน​คน​เป็น​โรค​ฝีดาษ โรค​เกี่ยว​กับ​เลือด ฝี หนอง เสียเ​ยอะ หลาย​ครั้ง​ปู่​ก็​ต้อง​ไป​เป็น​หมอ​ตำแย​ให้” หลาน​สาว​ท้าว​ความ​เรื่อง​ปู่ ส่วน​พ่อ สมัย​เด็กๆ ก็​เที่ยว​ สะพาย​ย่าม ถือ​มีดหมอ เดิน​ตาม​ปไู่​ป​ไหน​ต่อ​ไหน เวลา​ นั้น​ได้​อาศัย​เรียน​รู้​วิชา​ไป​ด้วย


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

หมอ​ห ลี ไ ด้ ​เ รี ย น​จ นถึ ง ​ชั้ น ม.1 หลั ง ​จ าก​นั้ น​ ก็​มา​เป็น​หมอ​ชาว​บ้าน​เต็ม​ตัว จน​ระยะ​เวลา​ผ่าน​ไป ความ​เจริญ​ก้าว​ทางการ​แพทย์​มา​เยือน​บ้านหม้อ อาทิ สถานี​อนามัย แพทย์​ประจำ​ตำบล ฯลฯ ระบบ​บริการ​ สาธารณสุข​สมัย​ใหม่ เข้า​มา​จัด​ระเบียบ​ของ​เก่า ทำให้​ยา​ หลาย​ตำรับ​ของ​หมอ​ไข่​หาย​ไป “เหลือ​ไว้​แค่​ตัว​ยา​ที่​ตรวจ​สอบ​ได้​ว่า ไม่มี​ผล​ข้าง​ เคียง​แน่นอน เพราะ​ถ้า​เป็น​อันตราย​ทาง​จังหวัด​จะ​ไม่​ อนุญาต อีก​อย่าง​สมัย​นี้​โรค​ใหม่ๆ ก็เ​ยอะ โรค​เก่า​ที่​เคย​ รักษา​ได้​ก็​หาย​ไป​ด้วย แต่​พ่อ​ก็​ไป​อบรม​เพิ่ม​เติม​เรื่อง​ คุณภาพ ความ​สะอาด​และ​ปลอดภัย​กับ​ทาง​จังหวัด​เพิ่ม​ เติม” จาก​เดิม​ที่​เคย​เดิน​ไป​รักษา​กัน​ถึง​บ้าน มา​วัน​นี้​ใคร​ อยาก​รักษา​ต้อง​เป็น​ฝ่าย​มา​หา​หมอ​หลีเอง ยา​ตำรับ​หมอ​ไข่​ที่​ยัง​มี​มา​ถึง​ปัจจุบัน ส่วน​ใหญ่​จะ​ เกีย่ ว​กบั เ​รือ่ ง​เลือด ได้แก่ ยา​บำรุงส​ ตรีห​ ลังค​ลอด เช่น ยา​ พอก​แทน​การ​อยู่ไฟ ยา​รักษา​เลือด เพื่อ​ไม่​ให้เ​กิด​อาการ​ หนาว​เลือด (อาการ​หนาว​ทุก​ครั้ง​ตอน​ฝน​ตก​สำหรับ​สตรี​ ที่​ไม่​ได้​อยู่ไฟ​หลังค​ลอด) ยา​ขับ​น้ำ​คาวปลา ยา​ขับ​น้ำนม ยา​รักษา​มดลูก หรือ​ราย​ใด​ประจำ​เดือน​มา​ไม่​ปกติ เลือด​ ลม​เดิน​ไม่​ดี หมอ​หลีก็​รักษา​ให้ นอกจาก​นี้ มีย​ า​เด็ก รักษา​อาการ​ลนิ้ ข​ าว ปาก​เปือ่ ย

43


44 บ้านหม้อ

สำรอก แหวะ​นม ท้อง​ขึ้น ท้อง​เสีย ฯลฯ อีก​วิถี​ที่​ยัง​คง​แบบ​โบราณ​เอา​ไว้ คือ​สมุนไพร​ที่​ใช้​ เป็น​วัตถุดิบ เช่น ไม้เ​ลื้อย ราก​ไม้ แก่น​ต่างๆ ทีย่​ ัง​ต้อง​ ไป​หา​ตาม​ภูเขา หรือ หอย (แคลเซียม) ที่​หา​ได้​ตาม​ ชายทะเล ถาม​ว่า​หา​ยาก​ขึ้น​หรือ​ไม่ เพราะ​เมือง​เข้า​มา​บุกรุก​ ป่า​มาก​ขึ้น เชษฐ์​ส่าย​หัว “ยัง​พอ​หา​ได้ ตราบ​ใด​ยัง​มี​ทะเล มี​ภูเขา ตัวย​ า​ไม่​ หมด​หรอก” งาน​นี้​บท​หนัก​ตก​อยู่​ที่​คน​หา​วัตถุดิบ ซึ่ง​ไม่ใช่​ใคร​ ที่ไหน คู่​ชีวิต​ของ​เชษฐ์​นั่นเอง ที่​ควบ​หน้าทีท่​ ั้ง​ไป​หา​และ​ ขน​กลับ​มายัง​บ้าน เมื่อ​วัตถุดิบ​ต่างๆ มา​ถึง​โรง​ยา​แล้ว ขั้น​ตอน​ต่อ​มา​ คือ คัด​เลือก คัด​ทิ้ง​สิ่งป​ ลอมปน​และ​สกปรก​ต่างๆ ออก​ ไป เช่น เส้นผม ลวด ด้าย แล้วท​ ำความ​สะอาด จาก​นั้น​ นำ​มา​ตาก​แดด ทำ​กนั เอง​ทกุ ข​ นั้ ต​ อน เพราะ​ไม่ม​ นั่ ใจ​วา่ ถ​ า้ ​ ไป​จ้าง​คน​ข้าง​นอก​ทำ จะ​สะอาด​เพียง​พอ​หรือ​ไม่ “ขั้น​ตอน​ต่อ​มา คือ บด แม่​จะ​เป็น​คน​ทำ เรา​มี​ เครื่อง​บด​ที่​ใช้​มา​นาน บด​เสร็จ​เอา​แยก​เก็บ​ไว้​ตาม​ชนิด จาก​นั้น​ก็​เอา​มา​แยก​ใส่​ห่อ​ตาม​สูตร​ยา ซึ่ง​พ่อ​จะ​เป็น​คน​ ทำ​เอง” อีก​หนึ่ง​เอกลักษณ์​ของ​ยา​ คือ การ​ห่อ ยา​ทุก​ตัว​


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

ของ​ที่​นี่​จะ​ถูก​ห่อ​ไว้​ด้วย​ กระดาษ แล้วเ​ขียน​กำกับ​ สู ต ร​พ ร้ อ ม​คู่ มื อ ​ก าร​กิ น​ การ​ใ ช้ ​ไ ว้ ​บ น​ห่ อ ด้ ว ย​ ลายมื อ ​ข อง​ห มอหลี ​เ อง​ ทุก​ห่อ เคล็ ด ​ลั บ ​อี ก ​อ ย่ า ง​ ของ​ที่​นี่ คือ​ไม่มี​การ​ห่อ​ยา​ รอ​ไว้​ล่วง​หน้า จะ​เตรียม​ก็​ ต่อ​เมื่อ​มี​คน​เข้า​มา บอก​ อาการ ตรวจ​อาการ​เบื้อง​ ต้น เมื่อ​นั้น​หมอ​ไข่​ถึง​จะ​ ลุก​ไป​ตัก​ยา​มา​ใส่​ห่อใ​ห้ ส า เ ห ตุ ​ที่ ​ผู้ ​เ ฒ่ า ว​ ยั 80 ยังต​ อ้ ง​มา​นงั่ ห​ อ่ ย​ า เขี ย น​ส รรพคุ ณ ​พ ร้ อ ม​ก าร​ใ ช้ ​ด้ ว ย​ล ายมื อ ​ตั ว ​เ อง​นั้ น นอกจาก​ค วาม​เ ต็ ม ใจ​ส่ ว น​ตั ว ​แ ล้ ว ลู ก สาว​บ อก​ว่ า ‘งาน​รบั แขก’ แบบ​นท​ี้ ำให้พ​ อ่ ไ​ม่เ​หงา การ​ได้ค​ ยุ ก​ บั ค​ น​โน้น​ คน​น้ี ทำให้​แก​มช​ี วี ติ ​ชวี า จิตใจ​ด​ขี น้ึ ช่วย​ยดื ​อายุ​ได้​อกี ​ทาง “ส่วน​แม่ แก​มี​ความ​สุข​กับ​การ​ได้​อยู่​หลัง​ร้าน บด​ ยา​ไป แยก​ขยะ (ไว้​ทอด​ผ้าป่า) ไป” ฟัง​ลูกสาว​พูด​อยู่​นาน หมอ​หลีขอ​บ่น​แทรก​ขึ้น​บ้าง

45


46 บ้านหม้อ

ว่า ไม่ค​ อ่ ย​เข้าใจ​คน​กนิ ย​ า​สมัยน​ ี้ บาง​คน​เอา​ยา​พอก​ไป​กนิ ฉลาก​ที่​เขียน​ไว้ใ​ห้​กิน 4 เวลา ก็ย​ ัง​โทร​มา​ถาม​อีก​ว่า กิน​ ตอน​ไหน ต้อง​อธิบาย​ซ้ำไ​ม่รกู้​ ี่​รอบ “เด็ก​สมัยน​ ี้​มันแ​ ปลก กิน​ช้อน​กาแฟ​เล็ก หรือ​ช้อน​ กาแฟ​ใหญ่​ก็​โทร​มา​ถาม” น้ำ​เสียง​ของ​พ่อ​หมอ​สงสัย​ จริงๆ ทุก​วัน บ้านหมอ​หลีมี​คน​แวะ​เวียน​มา​ซื้อ​ยา​อย่าง​ สม่ำเสมอ ถือเ​ป็น​ราย​ได้​หลักข​ อง​ครอบครัว ทั้ง​ค่า​เรียน​ ลูก​หลาน ค่า​กิน​อยู่​ภายใน​บ้าน ก็ม​ า​จาก​ยา​ห่อ​ทั้ง​นั้น พี่​เชษฐ์​วางแผน​ไว้​แล้ว​ว่า ถ้า​พ่อ​กับ​แม่​สิ้น​บุญ​ไป ก็จ​ ะ​เข้าม​ า​รบั ช​ ว่ ง​ตอ่ เพราะ​ได้ร​ ับถ​ ่ายทอด​ วิชา​ความ​รจ​ู้ าก​พอ่ ม​ า​ หมด​แล้ว แต่​ถาม​ถึง​ รุ่น​หลาน ผู้​สืบทอด​ ต่อ​ยัง​ว่าง เพราะ​ไป​ ทำงาน​อื่ น ​กั น ​ห มด ไม่ ​ค่ อ ย​มี ​ใ คร​ส นใจ​ ศาสตร์ด​ ้าน​นี้ “งาน​พ วก​นี้ ​ ต้ อ ง ​อ า ศั ย ​ค ว า ม​ อดทน​มาก ละเอียด​


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

มาก แก่น​ยา​ต้อง​ไป​ฟัน​เอา​บน​เขา หอย​ก็​ต้อง​ไป​แบก​ จาก​ทะเล เหม็นก​ ็​เหม็น เด็ก​สมัย​นี้​ไม่​ค่อย​อดทน เขา​ไม่​ สนใจ” เคย​มค​ี น​ขา้ ง​นอก​มา​ขอ​เรียน​วชิ า​จาก​หมอ​หลี แต่ก​ ​็ ต้อง​คอตก​กลับไ​ป เพราะ​หมอ​หลีถอื ว่าข​ อง​แบบ​นม​ี้ ค​ี รูบา​ อาจารย์ จะ​ถ่ายทอด​แบบ​สุ่ม​สี่​สุ่ม​ห้า​ไม่​ได้ อย่าง​เชษฐ์ หมอ​หลีก็​ต้อง​เป็น​คน​ครอบ​ครู​ให้ “ถ้าใ​ห้ว​ ชิ า​คน​อนื่ ไ​ป เขา​จะ​ไป​ทำ​แบบ​เรา​หรือเ​ปล่า​ ก็ไ​ม่รู้ ของ​แบบ​นท​ี้ ำ​ไม่ด​ ม​ี นั เ​ข้าต​ วั เดีย๋ ว​เป็นโ​น่นเ​ป็นน​ ี่ ทัง้ ​ กับ​ตัว​เรา​และ​คน​ทเี่​รา​รักษา” มีค​ ุณธรรม 3 ข้อท​ ี่​เชษฐ์ หมอ​หลี และ​ครอบครัว ต้อง​ยดึ ถือต​ ลอด​มา คือ 1.เหล้าไ​ม่ก​ นิ บุหรีไ​่ ม่ส​ บู 2.จิตใจ​ ดี เอื้อเฟื้อเ​ผื่อ​แผ่ และ 3.ซื่อสัตย์​สุจริต ทุกๆ ปี บ้านหมอ​หลีต้อง​มี​พิธี​ยกครู​เพื่อ​บูชา​ครู และ​กัน​เงิน​ส่วน​หนึ่ง​มา​ทำบุญ ซึ่ง​ตลอด 80 ปี​ของ​หมอ​ หลี ได้​เป็น​เจ้า​ภาพ​เทศน์​มหาชาติม​ า​ถึง 3 งาน​แล้ว แถม​

47


48 บ้านหม้อ

บาง​ครัง้ บ​ าง​คราว ผูเ​้ ฒ่าก​ ร​็ บั ห​ น้าทีว​่ ทิ ยากร ให้ค​ วาม​รแ​ู้ ก่​ ผูท​้ เ​ี่ ข้าม​ า​ศกึ ษา​ดง​ู าน เพราะ​ทน​ี่ ถ​ี่ กู ย​ ก​ให้เ​ป็น ‘แหล่งเ​รียน​ รู้​ปราชญ์​ชาว​บ้านหมอ​สมุนไพร’

แพทย์สมัยใหม่ ณ สถานีอนามัย ภูมิปัญญา​โบราณ​ของ​หมอ​ไข่และหมอหลี ณ วัน​นี้​ จัด​อยู่​ใน​หมวด ‘ยา​บำรุง’ หาก​ยา​รักษา ต้อง​พึ่ง​หมอ​แผน​ ปัจจุบนั โดย​เฉพาะ​โรค​ยอด​ฮติ อ​ ย่าง เบา​หวาน ความ​ดนั มะเร็ง ต้อง​รักษา​กัน​ยาว นาน และ​แพง ใน​เขต​บา้ นหม้อเ​อง​กม​็ โ​ี รง​พยาบาล 2 แห่ง เอกชน​ กับร​ ฐั อ​ ย่าง​ละ 1 แห่ง ต่อเ​มือ่ ข​ า้ ม​ไป​ยงั อ​ ำเภอ​เมือง สถาน​ พยาบาล​มี​ให้​เลือก​หลาย​ระดับ หลาย​ราคา แต่​หนึ่ง​ใน​แผน​ระบบ​จัดการ​สุข​ภาวะ​ชุมชน​โดย​ ชุมชน​ของ​ตำบล​บ้านหม้อ มี ‘ระบบ​สุขภาพ​ชุมชน’ รวม​ อยู่​ด้วย โดย​มี​แนวคิด​การ​เชื่อม​โยง กา​รบู​รณา​การ​จัดหา​ บริการ​สุขภาพ​แบบ​มี​ส่วน​ร่วม​โดย​สถานี​อนามัย​และ​ อบต.บ้านหม้อ​ร่วม​กัน​ปรับ​ภารกิจ​ถ่าย​โอน​สถานี​อนามัย การ​จัดหา​บริการ​สุขภาพ​แก่​ประชาชน​ใน​ตำบล​ให้​เข้า​ถึง​


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

บริการ​ด้วย​กอง​ทุนฯ ของ​ตำบล และ​การ​หนุน​เสริม​ของ อสม. ใน​การ​หา​กา​รบู​รณา​การ​ของ​งาน​ผ่าน​กิจกรรม​ สร้างสรรค์ไ​ป​ยัง​ประชาชน​กลุ่ม​ต่างๆ ใน​ตำบล “โจทย์​ใหญ่​ของ​เรา​คือ คน​คิด​ว่า​อนามัย​หรือ​จะ​สู้​ โรง​พยาบาล​เอกชน​ได้ เรา​จงึ ค​ ดิ ว​ า่ งาน​อะไร​ทโ​่ี รง​พยาบาล​ แข็งแ​ รง​อยูแ​่ ล้วเ​รา​จะ​ไม่ท​ ำ แต่จ​ ะ​เลือก​ทำ​ใน​สงิ่ ท​ เ​ี่ ป็นช​ อ่ ง​ ว่าง​ของ​ชุมชน” ช่อง​ว่าง​ของ​นา​ยกฯหมี คือ​โปรแกรม​ตรวจ​สุขภาพ ตั้งแต่​ปี 2542 อบต.บ้านหม้อ จัดโ​ครงการ​ตรวจ​ สุขภาพ​ชุมชน เลือก 3 โรค​พื้น​ฐาน​ที่​ชาว​บ้าน​อยาก​รู้​และ​ ควร​รู้ เช่น ตรวจ​หา​ค่า​คอ​เรส​เต​อรอล ไตรกลีเซอไรด์ และ​เบา​หวาน มอบ​หมาย​ให้​สถานี​อนามัย​ดำเนิน​การ สนับสนุน​งบ​ประมาณ​โดย อบต. “เรา​เชือ่ ว​ า่ ท​ กุ ค​ น​ไม่ส​ ามารถ​เข้าส​ ร​ู่ ะบบ​บริการ​ของ​ รัฐ​ได้​ทั่ว​ถึง อย่าง​บัตร​ทอง​ก็​ไม่มบี​ ริการ​ตรวจ​หา​มะเร็ง ที่​ ผูห​้ ญิงเ​ป็นก​ นั เ​ยอะๆ มะเร็งป​ าก​มดลูก มะเร็งเ​ต้าน​ ม หรือ​ มะเร็งต​ ่อม​ลูกห​ มาก​ใน​ผู้ชาย กับ​การ​ตรวจ​ค่า​การ​ทำงาน​ ของ​ตับ ที่​ต้อง​ตรวจ​เพราะ​คน​เมือง​กิน​ไม่​เลือก” จาก​เดิม คน​เดิน​เข้า​สถานี​อนามัย​ไม่​ถึง 50 คน​ ต่อ​เดือน แต่​หลัง​มี​บริการ​ตรวจ​สุขภาพ ปัจจุบัน เดือนๆ หนึ่ง​มี​คน​รัก​สุขภาพ​และ​ผู้​ป่วย​มา​ใช้​บริการ​สถานี​อนามัย​ ไม่​ต่ำ​กว่า 1,000 คน ใน​อนาคต​นา​ยกฯหมี​ก็​เตรียม​

49


50 บ้านหม้อ

เพิ่ม​โปรแกรม​ตรวจ​อีก 6 โรค​เรื้อรัง อาทิ หลอด​เลือด เบา​หวาน ความ​ดัน ฯลฯ บริการ​ตรวจ​สุขภาพ​ของ อบต.บ้านหม้อ ไม่ใช่​ แค่​รอ​ให้​คน​เดิน​เข้า​มา แต่​ยัง​รุก​ไป​ถึง​หน้า​บ้าน คล้ายๆ โครงการ 1 เย็น 1 ซอย​ดว้ ย โดย​ทกุ ๆ 1-2 เดือน​แรก​ของ​ปี จะ​มี​ทีม​แพทย์​ออก​หน่วย​ตรวจ​ร่างกาย​ทุก​เสาร์-อาทิตย์ “ตาม​หัว​ไร่​ปลายนา​เรา​ไป​หมด เพราะ​คน​ทอี่​ ยู่​กับ​ บ้าน ไม่​ได้​ทำงาน​อะไร หรือเ​ป็น​เกษตรกร นอกจาก​บัตร​ ทอง​แล้ว จะ​ไม่มส​ี ทิ ธิก​ าร​รกั ษา​อะไร​เลย เรา​กไ​็ ป​ตรวจ​ให้ แล้ว​ก็​ชักชวน​ให้​เขา​ มา​ตรวจ​ต่อ​เนื่อง​ที่​ สถานีอ​ นามัย” นีค​่ อื ​ ช่อง​ว่าง​ทาง​สุขภาพ ที่ ​ก ลาย​ม า​เ ป็ น ​อี ก​ หนึ่ง​ภารกิจ​เด่น​ของ อบต.บ้านหม้อ


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

51


52 บ้านหม้อ

04 ดอกแค แต่พอเพียง ติ ด ​กั บ ​รั้ ว ​บ้ า นหมอ​ห ลี ไม่ ใ ช่ ​สิ ต้ อ ง​บ อก​ว่ า ​รั้ ว​ เดียวกัน คือพ​ ื้นที่​สเี​ขียว​ราว 5 ไร่ เจ้าของ​คือ ลูกเขย​ของ​ หมอ​หลี คน​ทม​ี่ หี น้าท​ ไ​ี่ ป​ขนึ้ เ​ขา​ลง​ทะเล​หา​วตั ถุดบิ แล้วข​ น​ กลับ​มา​ให้​ภรรยา แม่ยาย และ​พ่อตา ปรุงเ​ป็น​ยา​ต่อไ​ป เมือง​มน แสน​ธรรม​พล หรือ โย ชาว​อุบลราชธานี​ โดย​กำเนิด แต่ม​ า​เป็น​ลูกเขย​บ้านหม้อ และ เป็นเ​จ้าของ​ แหล่ง​เรียน​รู้ เกษตร​พอ​เพียง สุภาพ​บุรุษ​วัย 45 หน้า​กร้าน​แดด​นาย​นี้ เป็น​ ลูก ​ชาวนาร้อยเปอร์เซ็นต์ เรียบ​จบ​ด้าน​เกษตร จาก​


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

มหาวิทยาลัย​เกษตรศาสตร์ แล้วไป​เป็น​พนักงาน​กิน​ เงิน​เดือน​บริษัท​โภคภัณฑ์​ราย​ใหญ่​ที่สุด​ของ​ประเทศ​อยู่​ สิบ​กว่า​ปี เกี่ยว​เก็บ​ความ​รู้​มา​ทุก​กระบวนการ​ผลิต การ​ ตลาด​และ​ธุรกิจ จน​ออก​มา​ทำ​กิจการ​ส่วน​ตัว เขา​เลือก​เลี้ยง​กุ้ง​กับ​ บริษทั โ​ภคภัณฑ์ย​ กั ษ์ใ​หญ่ร​ าย​เดิม แต่ป​ ระสบ​ภาวะ​ขาดทุน​ เป็น​ล้าน โย​บอก​ว่า สาย​ป่าน​เรา​มัน​สั้น สู้​เขา​ไม่​ได้ “เห​มือน​ โช​ห่วย​กับห​ ้าง​ยักษ์​น่ะ” เขา​เปรียบ​เทียบ เลย​ตั ด สิ น ​ใ จ​เดิ น ​ท าง​ม า​บ้ า นหม้ อ บ้ า น​เชษฐ์ ศรี​ภรรยา พร้อม​ได้​แรง​หนุน​จาก​น้อง​เขย ให้​มา​ทำ​อะไร​ สัก​อย่าง​บน​ที่ดิน​เปล่าข​ ้าง​บ้าน “ตอน​นั้น​ชีวิต​ติดลบ ไม่รู้​จะ​ทำ​อะไร​แล้ว มา​ได้​ เห็นท​ ดี่ นิ ต​ รง​นี้ เรา​กอ​็ ยาก​ทำ​ทด​ี่ นิ ว​ า่ งๆ ให้เ​ป็นป​ ระโยชน์​

53


54 บ้านหม้อ

ตาม​ความ​รู้​ที่​เรียน​มา เลย​จัดการ​ยก​ร่อง ลง​ไม้​หลัก – ไม้​ ยืนต้น ไว้​ก่อน​อย่าง ส้ม​โอ สลับ​กับไ​ม้​ระยะ​สั้น เช่น พริก ข่า มะกรูด ตะไคร้ ก็​ลง​ไว้เ​ป็น​ราย​ได้ รอ​ต้น​ใหญ่ ... หลัก​ เศรษฐกิจพ​ อ​เพียง​ทเ​ี่ รา​รก​ู้ นั น​ นั่ แ​ หละ” วิทยากร​เท้าเ​ปล่า เล่า​ไป​เรื่อยๆ ทำไม​ถึง​เป็น​ส้ม​โอ? โย​ต อบ​ว่ า เพราะ​ ทุก​คน​รอบ​ตัว​ต่าง​ชอบ​กิน เขา​เอง​กด​็ ว้ ย เท่าน​ ก​ี้ เ​็ หลือเฟื อ ​แ ล้ ว ​ต่ อ ​ก าร​ล งแรง ปลูกล​ กู เ​ขียวๆ หนักๆ พันธุ์ ​ขาว​ใหญ่ ต่อ​ด้วย​น้อยหน่า พันธุ์​เพชร​ปากช่อง ก่อน​หน้า​นั้น​มี​มะปราง​ ด้วย​แต่ไ​ม่​สำเร็จ เพราะ​ไม่​ถูก​กับด​ ิน​แถว​นี้ ปี 2551 ส้ม​โอ​ขาว​ใหญ่​เกือบ​จะ​ได้​ เก็บก​ ินแ​ ล้ว โชค​ร้าย เจอ​น้ำท​ ่วม​มิดส​ วน ของ​ อร่อย​ตาย​หมด เจอ​ความ​ผิด​หวัง​มา​แล้ว​ทุก​รูป​แบบ เงินร​ อ้ ย​เงินล​ า้ น​เคย​ผา่ น​มอื ม​ า​แล้วห​ มด ทุกข์​ ที่มา​กับ​น้ำ​คราว​นั้น ทำเอา​โย​ซวนเซ​ไป​นิด​ หน่อย แล้ว​ก็​ลุก​ขึ้น​มา​ปลูก​กล้า​ใหม่ แทบ​ จะ​ทันที


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

“ มั น ​เ ป็ น ​เ รื่ อ ง​ ธรรมชาติ ใคร​จะ​ไป​ห้าม​ มัน​ได้ ท่วม​ได้​เรา​ก็​ปลูก​ ใหม่​ได้ เรา​เรียน​ที่​จะ​อยู่​ กับ​มัน ไม่​ไป​โทษ​เทวดา​ ฟ้าด​ นิ เรือ่ ง​พรรค์น​ เ​ี้ จอ​กนั ​ ทั่วโ​ลก ตัว​เล็ก​อย่าง​เรา​จะ​ รอด​ได้​ยัง​ไง” 6 ปี ​ผ่ า น ​ม า ​ใ น​ ฐานะ​ชาวสวน ชาวไร่ โย​ ยอมรั บ ​ว่ า ​ยั ง ​ไ ม่ ​ไ ด้ ​อ ะไร​ เป็ น ​ชิ้ น ​เ ป็ น ​อั น ยกเว้ น​ ราย​ได้​เล็กๆ น้อยๆ จาก​ไม้ร​ ะยะ​สั้น อย่าง ข่า ตะ​ไตร้ ใบ​กะ​เพรา พริก และ​ไม้​ที่​ไม่​ต้อง​ดูแล​มาก แต่ม​ ีด​อก​ให้​ ชนิดเ​ก็บ​แทบ​ไม่ทัน คือ ดอก​แค 5 บาท 10 บาท แม้จ​ ะ​เป็น​ราย​ได้​เล็ก​น้อย​แต่​เมื่อ​ มา​รวม​กัน ทำให้​โย​มี​กำลัง​ใจ​ทำ​ต่อ​ไป​ได้ พร้อม​สัจธรรม​ อีกข​ ้อ​หนึ่ง​ใน​ชีวิต “ต้อง​ทำความ​จริง​สวน​กับ​วัย ยิ่งเ​รา​แก่ข​ ึ้น​ก็​ยิ่ง​ต้อง​ พึ่ง​พวก​ต้น​เล็ก​เหล่า​นี้ เพราะ​กำลัง​เรา​จะ​ต้อง​ถดถอย​ไป​ เรือ่ ยๆ ช่วง​เรา​ยงั ม​ ก​ี ำลัง เรา​กต​็ อ้ ง​เอา​จาก​ลา่ ง​ขนึ้ แต่พ​ อ​ เรา​แก่ ก็​ต้อง​เอา​จาก​ต้น​ลง”

55


56 บ้านหม้อ

ราย​ได้​หลัก​จริงๆ ของ​โย​มา​จาก​ดอก​แค เขา​สมมุติ​ ให้ฟ​ งั ว​ า่ มีดอ​ ก​แค 25 ต้น เก็บไ​ด้ว​ นั ล​ ะ 20 กิโลกรัม ขาย​ ได้​เงิน​วัน​ละ 200 เดือน​ละ 5,000 ได้​ปลี​ ะ 50,000 ปี​ หนึ่งจ​ ะ​เก็บ​ดอก​ได้ 10 เดือน​ยกเว้น​หน้าห​ นาว 2 เดือน ข้อดี​ของ​ดอก​แค​คือ ออกดอก​ทุก​วัน มี​ข้อแม้​อย่าง​ เดียว​คือ ต้อง​ตื่น​มา​เก็บ​ให้​ทัน ไม่​อย่าง​นั้น​จะ​บาน​เสีย​ ของ​หมด แต่ค​ น​ส่วน​ใหญ่ม​ อง​ข้าม ไป​ปลูก​ไม้​ผล​ทยี่​ ากๆ ต้อง​รอ​นาน ดอก​แค​ของ​โย​สง่ ต​ ลาด​ให้แ​ ม่ค​ า้ ขาย​ ​​ ขา้ ว​แกง​ทกุ ว​ นั ไม่​เคย​มี​ปัญหา​เรื่อง​ตลาด เพราะ​ก่อน​จะ​ลงมือ​ปลูก เขา​ ได้​ไป​ตระ​เวน​ดู​ตลาด​ว่า​อะไร​มี ไม่มี อะไร​แพง อะไร​ถูก​ ไม่​ใช่นึก​อยาก​ปลูก​อะไร​ก็​ปลูก “คุณจ​ ะ​ผลิตอ​ ะไร เท่าไ​หร่ และ​ขาย​ให้ใ​คร ต้อง​รใ​ู้ ห้​ หมด​กอ่ น​ลงมือ” ปัญหา​อย่าง​เดียว​ของ​พโ​ี่ ย คือ ไม่มส​ี นิ ค้า ไม่มี​แรงงาน​ช่วย มี​แค่สองมือ แถม​อีก​มือ​หนึ่ง​ต้อง​ช่วย


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

​ภรรยา​ทำ​ยา​อีก เก็บ​ดอก​แค​เสร็จ เวลา​ที่​เหลือ​ต้อง​เอา​มา​ดูแล​ บรรดา​ไม้​ผล​ต่างๆ ทั้ง​รดน้ำ ใส่​ปุ๋ย ประคบประหงม​ให้​ ดี​ที่สุด ราย​ได้​ต่อ​เดือน 5,000 โย​บอก​อยู่​ได้​สบาย เพราะ​ ไม่ต​ อ้ ง​เสียค​ า่ ใ​ช้จ​ า่ ย​อะไร​มาก ผักก​ ป​็ ลูกก​ นิ เ​อง​ทงั้ พ​ ริก ทัง้ ​ ตำลึง พริก ปลา​ก็​เลี้ยง​เอง มี​ปลา​ดุก ปลา​นิล ปุ๋ย​ที่​ใช้​ก็​ใช้​ ขี้​วัว​ใช้​แกลบ​มา​บำรุง​ดิน ปุ๋ย​เคมี​ยอมรับ​ว่าใ​ช้​บ้าง “มี 5,000 ผม​เหลือ 5,000 สังคม​ผม​เท่าน​ ี้​น่ะ ไม่​ ขยับ​ก็​คือ​ไม่เ​สีย”

57


58 บ้านหม้อ

ถาม​โย​วา่ ชีวติ ต​ อน​นเ​ี้ ป็นอ​ ย่างไร​บา้ ง เขา​ตอบ​ทนั ที​ ว่า​แฮปปี้ เขา​เลือก​ที่​จะ​มอง​ท้องฟ้า มากกว่าเ​ข็ม​นาฬิกา เมื่อ​อยาก​รู้​เวลา และ​เขา​ก็​ตื่น​ตี 4 นอน 2 ทุ่ม ตรง​เวลา​ อย่าง​นี้ ทุก​วัน ถาม​อกี ว​ า่ ท​ ำไม​พชื ผ​ ล​ของ​พโ​ี่ ย​จงึ ข​ าย​ได้ เขา​บอก​วา่ ​ ทำเล​ที่ดิน​ค่อน​ข้าง​กลาง​เมือง​อย่าง​นี้ เป็น​ตัว​โฆษณา​ชั้น​ ดี ใคร​วิ่ง​รถ​ผ่าน​ไป​ผ่าน​มา​เห็น​หมด​ว่า​เขา​ปลูก​อะไร ใคร​ สนใจ​ตัว​ไหน​ก็​จอด​รถ​เดิน​เข้า​มา​คุย​กัน หมู่บ้าน​จัดสรร​ที่​ อยู่​ติด​กัน ยื่น​หน้า​มา​ก็​รู้​หมด​ว่าเ​ขา​ปลูก​อะไร “ทำไม​มา​ทำ​ไร่​ทำ​สวน​ใน​เมือง ก็​ต้อง​ตอบ​ว่า​ทำ​ กลาง​ป่า​กลาง​เขา ใคร​จะ​ไป​เห็น​ล่ะ” จริง​ของ​เขา ...ข้าราชการ​ทำงาน​เชิงร​ กุ เกษตรกร​อย่าง​เขา​กต​็ อ้ ง​ รุก​แบบ​นี้​เหมือน​กัน เช่น​เดียวกัน ส้ม​โอ​ก็​ขาย​ได้​ลูก​ละ 60-70 บาท น้อยหน่า​กิโล​ละ 70-80 บาท ถ้าไ​ป​ปลูก​อยู่​ใน​ป่า ก็ค​ ง​ ไม่มี​ใคร​มา​ซื้อ แต่​ลูก​อุบลฯ อย่าง​เขา​คิดไ​กล​กว่าน​ ั้น เขา​ ฝัน​ว่า​จะ​ส่ง​ไม้​ผลอ​อก​ไป​เมือง​นอก ใน​อนาคต​อัน​ใกล้ เรื่อง​ลู่ทาง​เขา​มอง​ไว้​หมด​แล้ว “คน​จะ​ทำ​เกษตร​มัน​ต้องใจ​รัก ใจ​รัก​ไม่​พอ​ต้อง​ ศรัทธา​ด้วย เชื่อ​ใน​สิ่ง​ที่​ทำ” แล้ว​สายตา​ของ​โย​ก็​ไป​หยุด​ อยู่​ทสี่​ ้ม​โอ ทีใ่​กล้​จะ​ได้​เก็บ​กิน​เต็มที​แล้ว


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

59


60 บ้านหม้อ


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

05 กล้วยกวน หวานๆ มันๆ ขึ้น​ชื่อ​ว่า​เป็น​เมือง​ขนม​หวาน แต่​จาน​หวานๆ ที่​ ชาว​บา้ นหม้อภ​ มู ใิ จ​นำ​เสนอ​กลับไ​ม่ใช่ ขนม​หม้อแ​ กง หรือ​ ขนม​ตาล แต่​กลับ​เป็น​เม็ด​เล็กๆ ดำๆ เคี้ยว​แล้ว​เหนียว​ ติด​ฟัน​อีก​ต่าง​หาก เหนียว​แค่​ไหน หาก ‘กล้วย​กวน​ชนิด​พิเศษ’ ขอ​ง อบ​ต.บ้านหม้อ ก็​อร่อย​จน​ได้​เข้าไป​อยู่​ใน​ร้าน​เซ​เว่​นอีเลฟเว่นใ​น​ฐานะ​ของ​ฝาก​จาก​เพชรบุรี ด้วย​รสชาติ​ที่​ใครๆ ก็​บอก​ว่า หอม หวาน มัน อร่อย จริง​หรือ​ไม่ สงสัย​ต้อง​บุก​ไป​ถึง​โรง​กวน​ขนม​พื้น​ เมือง ตำบล​บ้านหม้อ​ให้ร​ ู้​กัน ณ อา​คาร​เล็กๆ หัว​มุมถ​ นน​ของ​หมู่ 1 หญิงส​ าว 5-6 คน​กำลังง​ ว่ น​อยูก​่ บั ก​ ารก​วน การ​ตดั และ​การ​หอ่ กลิน่ ​ มันๆ หอมๆ ของ​กล้วย​กับก​ ะทิ​อวล​ไป​ทั่ว​บริเวณ ระหว่าง​ที่​สาวๆ กำลัง​ยุ่ง ณฤ​พล สังข์​พุก หรือ หนู ชาย​หนุ่มค​ น​เดียว​ใน​โรง​กวน ก็อ​ าสา​เล่าเ​รื่อง​ ก​ล้วยๆ ว่า​มี​ที่มา​จาก แผน​พัฒนา​ตำบล​ปี 2542 ซึ่ง​เอา​ความ​ ต้องการ​ของ​ชาว​บ้าน​ไป​เขียน​แผน​พัฒนา​ตำบล ช่วง​นั้น​ ชาว​บ้าน​ต้องการ​มี​อาชีพ​เสริม เวลา​เดียว​กับ​เศรษฐกิจ​

61


62 บ้านหม้อ

ฟอง​สบู่​แตก โจทย์​ใหญ่ค​ ือ แล้ว​จะ​ทำ​อะไร​กัน​ดี ชาว​บา้ น​ทต​ี่ อ้ งการ​อาชีพเ​สริมก​ ม​็ า​รวม​ตวั ก​ นั ส่วน​ ใหญ่เ​ป็นแ​ ม่บ​ า้ น มีบ​ าง​คน​ทท​ี่ ำ​โรงงาน​กล้วย​กวน แต่เ​ป็น​ ประเภท​ลูกจ้าง​ราย​วัน ครั้นพ​ อ​เศรษฐกิจไ​ม่​ดี ก็ถ​ ูก​ลด​วัน​ จ้าง ทั้งหมด​เลย​รวม​ตัว​กัน​เขียน​โครงการ​ขอ​งบ​ประมาณ อบต. แต่ด​ ว้ ย​ความ​ทช​ี่ ว่ ง​นนั้ อบต. มีง​ บ​จำกัด เลย​ทดลอง​ ไป​ซอื้ ก​ ล้วย​แผ่นจ​ าก​โรงงาน เอา​มา​ตดั แ​ ละ​หอ่ เ​อง แล้วน​ ำ​ ไป​ขายส่ง จึง​ยัง​ไม่มี​แบรนด์​กล้วย​กวน​เป็น​ของ​ตัว​เอง “ทำ​อยูร่​ ่วมๆ ปี มี​โครงการ​กระตุ้น​เศรษฐกิจ​มายัง​ ท้อง​ถิ่น เลย​มา​คุย​กัน​ว่า​อยาก​มี​ที่​สัก​แปลง​ตั้ง​โรงงาน​ กวน​กล้วย​กันเอง พวก​เรา​จะ​ได้​กำไร​เพิ่ม​มาก​ขึ้น การ​ จ้าง​แรงงาน​มาก​ขึ้น ร า ย ​ไ ด้ ​ก ร ะ จ า ย​ มาก​ขึ้น เช่น กล้วย มะพร้ า ว เรา​ก็ ​เ อา​ จาก​ท้อง​ถิ่น​ได้” ก ลุ่ ม ​ก ล้ ว ย​ ก ว น ​ไ ด้ ​เ งิ น ​ม า​ ประมาณ 100,000 สร้ า ง​โ รงงาน​ขึ้ น ​ม า​


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

พร้ อ ม​ซื้ อ ​อุ ป กรณ์ ส่ ว น​ที่ ดิ น​ไ ด้​ช าว​บ้ า น​ใ จบุ ญ ​ย ก​ใ ห้ เพราะ​อยาก​เห็น​ที่ดินส​ ่วน​ตัวเ​ป็น​ประโยชน์​แก่ท​ ้อง​ถิ่น เมื่อ​กระบวนการ​ส่วน​ใหญ่ คน​หมู่ 1 ผลิต​กันเอง ต้นทุนข​ อง​กล้วย​กวน​กต​็ ำ่ ล​ ง ยอด​ซอื้ เ​พิม่ ม​ าก​ขนึ้ ปรากฏ​ ว่า ผลิต​ไม่ทัน ต้อง​ซื้อ​เตา​กวน​เพิ่ม​อีก​หนึ่ง ลำพั ง ​ร าคา​ที่ ​ย่ อ ม​เ ยา​ค ง​ไ ม่ ​ท ำให้ ​ก ล้ ว ย​ก วน​ บ้านหม้อข​ าย​ดบิ ข​ าย​ดี แต่เ​พราะ​คน​ซอื้ ไ​ป​แล้วม​ ก​ี าร​บอก​ กัน​ปาก​ต่อป​ าก​ของ​พ่อค้า​คนกลาง ทำให้​มี​ยอด​ซื้อ​สั่ง​เข้า​ มา​จาก​ทวั่ ป​ ระเทศ ประกอบ​กบั ม​ ค​ี ณะ​ตา่ งๆ เข้าม​ า​ดง​ู าน​ ที่​บ้านหม้อ​เป็นจ​ ำนวน​มาก บอก​ต่อ​กัน​ไป​เรื่อยๆ “พอ​บูม​มาก​ก็​มี​การ​ต่อ​เติม ขยาย​ห้อง​เพิ่ม​เอา​ไว้​ เก็บ​วัตถุดิบ​และ​ต้อนรับ​คน​ที่มา​ดู​งา​นบ่อยๆ” ยุค​รุ่ง​ยุค​ แรก​ของ​กล้วย​กวน ล่วง​เข้าป​ ี 2549 เกิดร​ ฐั ประหาร​และ​ปญ ั หา​ทางการ​ เมือง ซึ่ง​ส่งผ​ ลก​ระ​ทบ​มา​ถึง​กล้วย​อย่าง​ช่วย​ไม่​ได้ อันดับแ​ รก​ยอด​ขาย​ตก วัตถุดบิ ข​ นึ้ ร​ าคา ทัง้ น​ ำ้ ตาล มะพร้าว ค่า​ครอง​ชีพ​ต่างๆ ถีบตัว​สูง​ขึ้น กล้วย​กวน​ บ้านหม้อ​ถึง​ทาง​ตัน จำเป็น​ต้อง​หยุด​การ​ผลิต ตอน​นั้น​ ทุก​คน​คิด​เหมือน​กัน​ว่า “มันจ​ บ​แล้ว” พอการ​เมือง​เริม่ เ​ปลีย่ น​ขวั้ รัฐบาล​มโ​ี ครงการ​ชมุ ชน​ พอ​เพียง ผูใ้ หญ่บ​ า้ น​มา​ประชาคม​กบั ช​ าว​บา้ น​วา่ ใคร​อยาก​ ทำ​อะไร​ให้​เสนอ​โครงการ​ไป ชาว​บ้าน​หมู่ 1 จึงอ​ ยาก​ต่อ

63


64 บ้านหม้อ


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

65


66 บ้านหม้อ


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

67


68 บ้านหม้อ

ย​อด​กล้​วย​กวน​อีก​ครั้ง​หนึ่ง​เพราะ​กำลัง​คน เครื่อง​มือ สถาน​ที่​มี​พร้อม​อยูแ่​ ล้ว ขาด​เพียง​ทุน เมื่อไ​ด้​ทุน​มา สิ่ง​ที่​ปรับเ​ป็น​อัน​ดับ​แรกๆ เลย คือ​ สูตร “เรา​ก วน​ใ ห้ ​ห วาน​น้ อ ย​ล ง​เ พื่ อ ​ล ด​ก าร​ป ริ ม าณ​ น้ำตาล มัน​ก็​พอ​ไป​ได้ แล้ว​เพิ่ม​ผลิต​ภัณฑ์​อื่นๆ เข้า​มา เช่น ขนม​หม้อ​แกง ขนม​บ้า​บิ่น ที่​ช่วย​หนุน​เสริม​ราย​ได้​ ให้​มาก​ขึ้น” เจ้าของ​สูตร​ตัว​จริง​อย่าง จุก-จิ​รา​พร บัว​คลี่ เสร็จ​จาก​ งาน​หน้า​เตา ก็​มา​ร่วม​วง​เล่า​ ว่า นอกจาก​สูตร​ที่​ปรับ​ลด​ลง​ เพื่อ​ความ​ประหยัด​แล้ว สูตร​ที่​ ว่า​นี้​ยัง​เพิ่ม​ความ​มัน จน​กลาย​ มา​เป็น​จุด​ขาย​ของ​กล้วย​กวน​ บ้านหม้อม​ า​จนถึง​วัน​นี้ นอกจาก​นี้ กล้วย​ทุก​หวี ​ที่ ​ใ ช้ ​เ ป็ น ​วั ต ถุ ดิ บ ปลู ก ​แ บบ​ ปลอด​สาร​พิษ มะพร้าว​เลือก​ จาก​สวน​ที่​ไม่​ใช้​สาร​เคมี แถม​ ตลอด​กรรมวิธี​การ​ทำ ไม่มี​การ​ ใช้​สาร​กัน​บูด


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

ขั้ น ​ต อน​ก าร​ท ำ​ก ล้ ว ย​ก วน​สู ต ร​บ้ า นหม้ อ มีด​ ังนี้ 1.ปอก​กล้วย 2.นำ​กล้วย​มา​บด​ให้​แหลก 3.นำ​มะพร้าว​มา​คั้น ให้​ได้​น้ำ​กะทิ 4.เอา​กล้วย​บด​เท​ใส่​กระ​ทะ 5.ใส่ก​ ะทิ​ลง​ไป กวน​รวม​กัน​ให้​มัน 6.ใส่​น้ำตาล​ทราย 7.ใส่​เคล็ด​ลับ​สำคัญ อย่าง​แบะ​แซ เพื่อ​ให้​ กล้​วย​กวน​มี​ความ​เหนียว อีก​เคล็ดล​ ับ​ที่​จุก​กระซิบบ​ อก​มา​คือ ถ้า​ใช้​กล้วย​งอม​หรือ​สุก​จัด น้ำ​จะ​เยอะ กล้วย​กวน​จะ​ไม่​อร่อย ทีบ่​ ้านหม้อ​จึง​เลือก​ ใช้​แต่​กล้วย​สุก​พอดี 8.กวน 2 ชั่วโมง 9.เอา​ขึ้น​มา รีดใ​ห้​เป็น​แผ่น​บาง 10.ทิ้ง​ไว้​ให้​เย็น​ตัวก​ ิน​เวลา​ราว 3 ชั่วโมง 11.ตัด​เป็น​ก้อน​เล็กๆ แล้ว​ห่อ

69


70 บ้านหม้อ

ยิง่ ไ​ป​กว่าน​ นั้ กล้วย​กวน​แต่ละ​เม็ด มีค​ วาม​ละเอียด​ อ่อน​ถึง​ขั้น อากาศ​หนาว​หรือ​ร้อน ต้อง​ใช้​วิธี​กวน​ต่าง​กัน แต่โ​ดย​พนื้ ฐ​ าน​แล้ว ส่วน​ผสม​ของ 1 กระ​ทะ​จะ​ใช้ก​ ล้วย​บด​ ราว 30 กิโลกรัม น้ำตาล 5 กิโลกรัม มะพร้าว 4-5 กิโลกรัม รวมๆ แล้ว​ต้นทุน​เฉลี่ย​กิโลกรัม​ละ 70 บาท วันๆ หนึ่ง​โรง​กวน​บ้านหม้อ​ผลิต​ได้​ราว 8 กระ​ทะ​หรือ 208 กิโลกรัม กำลัง​การ​ผลิต​ตอน​นี้​มปี​ ระมาณ 7 คน จุก​ที่​สวม​ บท​หวั หน้าโ​รง​กวน​ขนม​พนื้ เ​มือง​อกี ต​ ำแหน่ง บอก​วา่ ย​อด​ ขาย​แบบ​ยงั ไ​ม่ห​ กั ต​ น้ ทุนอ​ ยูท​่ ี่ 150,000 บาท​ตอ่ เ​ดือน แต่​ ถ้าห​ กั ล​ บ​กลบ​หนีท​้ กุ อ​ ย่าง​แล้วจ​ ะ​เหลือร​ าว 20,000 บาท นอก​เหนือ​จาก​นี้ ก็จ​ ะ​มี​ การ​เก็บ​กะลา​มะพร้าว กาก​ม ะพร้ า ว​ที่ ​เ หลื อ​ จาก​ก าร​ท ำ​ก ล้ ว ย ทำ​ ขนม ไป​ขาย​ตอ่ แ​ ล้วเ​ก็บ​ เงินม​ า​เป็นก​อง​กลาง ใช้​ เป็ น ​ค่ า น้ ำ ค่ า ​อ าหาร​ ราย​วัน “ทีน​่ เ​่ี รา​จา่ ย​คา่ แรง​ แพง​กว่า​ที่​อื่น อย่าง​ค่า​ ห่อ​กับ​ตัด (เป็น​ก้อน)


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

อยู่​ที่​ถุง​ละ 14 บาท แต่ถ​ ้าห​ ่อ​อย่าง​เดียว​ถุง​ละ 8 บาท” ตลาด​หลักๆ ของ​กล้วย​กวน​บ้านหม้อ มีกระจัด กระจาย ทั้ง​ใน​กรุงเทพฯ ใน​เซ​เว่​นอีเลฟเว่น หรือ​บางที​ โรงงาน​ต่างๆ ทำ​ไม่​ทัน​ออ​ร์เด​อร์ ก็​ซื้อ​ของ​บ้านหม้อ​ไป​ ผสม แต่​ถ้า​ใน​กรณี​บ้านหม้อข​ อง​ขาด จะ​ไม่​ไป​ซื้อท​ ี่​อื่น​มา​ ขาย​ต่อ จะ​ใช้​วิธี​บอก​ไป​ตรงๆ ว่าม​ ี​ไม่​พอ ใคร​ชอบ​กิน​กล้วย​กวน​แบบ​ไม่​กลัว​ติด​ฟัน จุก​บอก​ ว่า ควร​กิน​ให้​หมด​ภายใน 1 เดือน และ​วาง​ไว้ใ​น​ที่​แห้ง​ ตลอด​เวลา อร่อย​ทั้งที​ก็​ต้อง​ปลอดภัย​ต่อ​สุขภาพ​ด้วย ทาน​ เสร็จ​แล้ว​อย่า​ลืม​แปรง​ฟัน​ด้วย​นะ

71


72 บ้านหม้อ

06 วุ้น ข้าวเกรียบ อาลัว หวานอย่างมีระดับ ใน​บ้านหม้อ​ใช่​จะ​มี​แค่​กล้วย​กวน​ที่​ชวน​ชิม ยัง​มี​ ขนม​หวานๆ หอมๆ รอ​อยู่​อีก​หลาย​อย่าง ที่​บ้าน​โคก​ มะกรูด หมู่ 5 เจ้าของ​ร้าน​ใจดี ลักขณา ธรรม​โชติ แห่ง​ ร้าน​ขนม​ไทย​เพชร​พร รอ​ต้อนรับ​แขก​แปลก​หน้า​ด้วย ‘วุ้น​น้ำตาล​กรอบ’ คำ​แรก​ที่​กัด นอกจาก​ความ​กรอบ​ตาม​ชื่อ​แล้ว ความ​หอม​ของ​เนือ้ ว​ นุ้ น​ ำ้ ตาล​สด​ขา้ ง​ใน​กย​็ งั อ​ วล​ไป​ทวั่ ป​ าก แม้จ​ ะ​ออก​หวาน​ไป​สกั ห​ น่อย​สำหรับค​ น​ไม่ก​ นิ ห​ วาน แต่ข​ นึ้ ​ ชื่อ​ว่า​ขนม มันก​ ็​ต้อง​หวาน​เป็น​ธรรมดา


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

ปล่ อ ย​ใ ห้ ​ค วาม​ห วาน​ผ่ า น​ล งคอ​ไ ป​ห ลาย​ชิ้ น ลัก​ขณา​นั่ง​อมยิ้ม​ก่อน​บอก​ถึงที่​มา​ที่​ไป​ของ​ขนม​ชนิด​นี้​ ว่า ของดี​เพชรบุรี​อย่าง​น้ำตาล​สด เอา​มา​แปรรูปท​ ำ​ขนม​ อะไร​ได้​บ้าง จน​มา​ลงตัว​ที่​วุ้น​น้ำตาล​สด รสชาติ​หวาน​หอม​ อร่อย แต่ต​ ิดต​ รง​ที่​หมด​อายุ​เร็ว คิดไ​ป​คดิ ม​ าเล​ยล​อง​นำ​วนุ้ น​ ำ้ ตาล​สด​ไป​อบ​แห้งด​ ว้ ย​ ตูพ​้ ลังงาน​แสง​อาทิตย์ท​ ส​ี่ ามีอ​ อกแบบ​และ​ตอ่ เ​อง โดย​ทกุ ​ ขั้น​ตอน​จะ​ไม่มี​การใส่สาร​ปรุง​แต่ง​หรือ​สาร​กัน​เสีย​ใดๆ ทั้ง​สิ้น และ​ใช้​น้ำตาล​สด​ที่​รอง​มา​จาก​ต้นตาล​โดยตรง

73


74 บ้านหม้อ

ใคร​อยาก​ลอง​ทำ​กิน ขั้น​ตอน​คร่าวๆ มี​ดังนี้ 1. นำ​นำ้ ตาล​สด​มา​ตม้ ใ​ห้เ​ดือด แล้วก​รอง​ดว้ ย​ ผ้า​ขาว​บาง 2. นำ​ผง​วนุ้ ผ​ สม​นำ้ ตาล​สด​ให้เ​ข้าก​ นั ตัง้ ไ​ป​ให้​ ผง​วุ้น​ละลาย​ตัว 3. เท​น้ำตาล​ทราย​ใส่​ลง​ไป เคี่ยว​กัน​จน​ได้ที่ 4. นำ​ส่วน​ผสม​ที่​ได้ ไป​หยอด​ลง​บน​พิมพ์​ที่​ เตรียม​ไว้ ตัง้ ​ทง้ิ ​ไว้​ให้​เย็น หรือ​วนุ้ ​จบั ​ตวั ​กนั 5. แซะ​วุ้น​ออก​จาก​พิมพ์ นำ​ไป​วาง​บน​ถาด​ที่​ เตรี ย ม แล้ ว ​เ ข้ า ​ตู้ ​อ บ อบ​จ น​แ ห้ ง ​ต าม​ ต้องการ


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

นอกจาก​วนุ้ ก​ รอบ​นำ้ ตาล​สด​แล้ว ร้าน​เพชร​พร​ยงั ม​ ​ี ของ​อร่อย​อีก​หลาย​เบอร์ ไม่ว​ ่าจ​ ะ​เป็น ขนม​อาลัวท​ ี่​งาน​นี้​ ไม่ไ​ด้ม​ า​แบบ​ธรรมดา แต่เ​ป็นอ​ าลัวช​ าววังร​ ป​ู ด​อกกุห​ ลาบ และ​ขนม​เก่า​แก่​ของ​เพชรบุรอี​ ย่าง ข้าว​เกรียบ​งา “อาจ​จะ​ดู​เป็น​ขนม​พื้นๆ บ้านๆ แต่​ทำ​ขาย​แทบ​ ไม่ทัน” ลัก​ขณา​ บอก​อกี ว​ า่ เดิมที​ ทีบ​่ า้ นหม้อม​ ก​ี าร​ รวม​กลุ่ม​ทำ​ข้าว​ เกรียบ​งา​กัน​อยู่​ แล้ ว แต่ ​ส่ ว น​ ผสม​รสชาติ​ไม่ต​ ่าง​จาก​ที่​อื่น แต่​ร้าน​ขนม​เพชร​พร​เลือก​เปลี่ยน​ส่วน​ผสม​สำคัญ จาก​น้ำตาล​ที่​เหลือ​จาก​การ​ทำ​ทอง​หยิบ​ทอง​หยอด ก็​ เปลี่ยน​มา​เป็น​น้ำตาล​โตนด ตาม​คอน​เซ็ปท์​ขนม​ที่​ย้ำ​ ว่า ‘ต้อง​ดี​ที่สุด’ เท่านั้น​ยัง​ไม่พ​ อ น้ำตาล​โตนด​ที่​ใช้​ทำให้​ ข้าว​เกรียบ​งา​ของ​บ้านหม้อ​มี​สี​น้ำตาล​อ่อน​เหมือน​สี​ของ​ น้ำตาล​โตนด และ​สามารถ​มอง​เห็น​เนื้อ​มะพร้าว​และ​ งา​ดำ​ได้​ชัดเจน เรือ่ ง​สาร​อาหาร​กไ​็ ม่เ​ป็นร​ อง​ใคร เพราะ​ขา้ ว​เกรียบ​งา ​ทุก​แผ่น​ของ​ที่​นี่​ทำ​จาก​ข้าว​กล้อง ให้​รสชาติม​ ัน อร่อย ที่​ สำคัญส​ ดุ วัตถุดบิ ท​ งั้ หมด​ได้จ​ าก​ใน​ชมุ ชน กระจาย​ราย​ได้​

75


76 บ้านหม้อ

ให้​ชุมชน​อีกท​ าง จน​ได้เ​ป็น ‘แหล่ง​เรียน​รู้ กลุ่ม​ขนม​ไทย​ เพชร​พร’ ที่​คน​ต่าง​ถิ่น​ตบเท้า​เข้า​มา​ดู​งาน​ชนิด​หัว​บันได​ ไม่​เคย​แห้ง กว่าจ​ ะ​มา​ถงึ ว​ นั น​ ี้ สามสิบก​ ว่าป​ ท​ี แ​ี่ ล้ว ลักขณา​เคย​ เปิด​ร้าน​เสริม​สวย​มา​ก่อน แต่​เพราะ​เวลา​งาน​เข้า​มา​กิน​ พื้นที่​ชีวิต​มาก​จน​เกิน​ไป ใคร​อยาก​แต่ง​หน้า​ทำ​ผม​ก็​มา​ เคาะ​ประตู​กัน​กลาง​ดึก หรือไ​ม่​ก็​เช้า​มืด ทีส่​ ำคัญ ราย​ได้​ แค่​พอ​เลี้ยง​ตัว แต่​ไม่ไ​ด้ใ​น​สิ่ง​ทฝี่​ ัน​ทั้งหมด จาก​นั้น​ก็​ไป​หา​อาชีพ​เสริม สามี​ไป​เป็น​เซลส์แมน​ ขาย​สินค้า​อุปกรณ์​เครื่อง​ครัว​บริษัทห​ นึ่ง ระหว่าง​นั้น​ก็ได้​ วิชา​มา​เยอะ​ทั้ง​สูตร​ขนม อุปกรณ์ เครื่อง​มือ ฯลฯ จึง​ ตัดสิน​ใจ​ทำ​ขนม​ปุย​ฝ้าย​ขาย จน​ครอง​ตลาด​ใหญ่ 2 แห่ง คือ​ตลาด​เพชรบุรี​และ​ตลาด​หัวหิน เวลา​ไ ล่ เ ลี่ ย ​กั น ลั ก ขณา​ไ ป​เ รี ย น​วิ ​ช าเบ​เ ก​อ รี ที่ ​ สถาบัน​ชื่อ​ดัง​ใน​กรุงเทพฯ และ​เอา​ความ​รู้​ที่​ได้​มา​ลอง​ทำ ผลิต​ภัณฑ์​ใหม่ๆ เช่น แยม​โรล คุกกี้ ขนมปัง ยิ่ง​ทำให้​ ตลาด​ขนม​ไป​ไกล​มาก​ขึ้น จน​มา​ถึง​เมนู​สำคัญ​อย่าง เค้ก “ไม่​เคย​เรียน​แต่​มั่นใจ​ว่าท​ ำได้ ทำ​หน้าเ​ค้ก​ให้​เรียบ​ คง​ไม่ต​ า่ ง​จากฉาบ​ปนู เ​ท่าไ​หร่ แฟน​นา่ จ​ ะ​ทำได้ พอ​ลอง​ทำ​ แบบ​ลัก​จำ​เขา​มา ก็​ทำได้ เลย​ไป​เรียน​จริงๆ จังๆ พัฒนา​ ขึ้น​มา​หลาย​สูตร เชื่อ​ไหม​ว่า ทำ​เค้ก 10 วัน​มากกว่าเ​งิน​ เดือน 2 เดือน​อีก ผล​ตอบแทน​มัน​สูง​จริงๆ ยิ่ง​ช่วง​นั้น


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

(ปี 2527-2528) ใน​เพชรบุรไ​ี ม่ค​ อ่ ย​มใ​ี คร​รจ​ู้ กั ธ​ รุ กิจเ​บ​เก​อรี เรา​เลย​ปรับ​ร้าน​เป็น​เบ​เก​อรี​เต็ม​ตัว” ปรากฏ​ว่ า ร้ า น​เ บ​เ ก​อ รี ข าย​ดี ​เ ป็ น ​เ ท​น้ ำ ​เ ท​ท่ า นอกจาก​คู่​แข่ง​ที่​น้อย​จน​แทบ​จะ​นับ​ราย​ได้ การ​ตั้ง​ราคา​ที่​ สูง​กว่า​รา​ยอื่นๆ ทำให้เ​พชร​พร​ยิ่ง​ขาย​ดิบข​ าย​ดี ยก​ตัวอย่าง ร้าน​อื่น 80 บาท เพชร​พร 120 บาท ของ​แพง​กลับ​ขาย​ดี​กว่า เพราะ​ราคา​ที่​บวก​เพิ่ม​เหมือน​ เป็นการ​เติม​มูลค่า​และ​ภาพ​ลักษณ์​ลง​ไป​ใน​ขนม​ชิ้น​นั้น กลยุทธ์​นี้​ถูก​ใช้​กับ​ขนม​ทุก​อย่าง​ใน​ร้าน​เพชร​พร​มา​จนถึง​ ปัจจุบัน “คุณ​เชื่อ​ไหม หม้อ​แกง​ที่​อื่น 35 เรา​ขาย 45 เรา​ ขาย​หมด​ก่อน เพราะ​ร้าน​อื่น​ใส่​เม็ดบ​ ัว เรา​ใส่​ลูก​ตาล แต่​ การ​ใช้​กลยุทธ์​เรื่อง​ราคา จำ​ไว้​เลย​ว่า​เรา​ต้อง​ให้​มากกว่า​ เจ้า​อื่นๆ มัน​คือค​ วาม​ต่าง”

77


78 บ้านหม้อ

แต่​เมื่อ​เวลา​ผ่าน​ไป บ้านหม้อค​ ลา​คล่ำ​ไป​ด้วย​ร้าน​ เบ​เก​อรี เพชร​พร​เตรียม​ปรับต​ ัวอ​ ีก​รอบ เริ่ม​ผ่อน​การ​เน้น​ เบ​เก​อรี ขยับห​ า​ตวั อ​ นื่ ม​ า​ทดแทน แต่ง​ าน​นไ​ี้ ม่มม​ี า​เริม่ น​ บั 1 ใหม่ หาก​เลือก​ใช้​วิธี​การ​ต่อย​อด ตั้ง​ต้น​จาก​การ​เป็น​จังหวัด​ท่อง​เที่ยว​ของ​เพชรบุรี ใคร​ไป​ใคร​มา​ต้อง​หิ้ว​ขนม​กลับ​บ้าน​แทบ​ทั้ง​นั้น และ​จะ​ดี​ ไหม​ถา้ จ​ ะ​เอา​ขนม​ทด​ี่ ท​ี สี่ ดุ จ​ าก​ทต​ี่ า่ งๆ ใน​เมือง​เพ​ชรฯ ไม่​ ว่า​จะ​เป็น​บ้า​บิ่น​จาก​ท่ายาง ขนม​ชั้น​จาก​บ้านแหลม หรือ​ ขนม​หม้อแ​ กง​แม่ๆ ทั้ง​หลาย มา​ไว้​ทเี่​พชร​พร “นี่​คือ​การ​ปรับ​ตัว​เข้า​สู่​ภาค​ธุรกิจ​อย่าง​เป็น​ขั้น​เป็น​ ตอน” และ​เป็น​ไป​ตาม​คาด ร้าน​ค้า​รวม​ขนม​อร่อย​ไป​ได้​ ดี แต่​หลัง​จาก​นั้น มี​คำถาม​จาก​ลูกค้า​เข้า​มา​ว่า อะไร​คือ​ สินค้า​ของ​ทาง​ร้าน คำ​ตอบ คือไ​ม่มี​เลย​แม้แต่อ​ ย่าง​เดียว “ถ้าจ​ ะ​ทำ​สนิ ค้าข​ อง​ตวั เ​อง​ขนึ้ ม​ า​สกั อ​ ย่าง เรา​จะ​ทำ​ อะไร​ดี ก็​หา​เอา​จาก​ของ​เดิม​ที่​ทำ​กัน​อยู่​คือ ข้าว​เกรียบ​งา แต่​ทำ​อย่างไร​ให้​ต่าง เรา​เลย​ไป​จัด​กลุ่ม​ทำ​ข้าว​เกรียบ​งา แต่​สูตร​ต้อง​เป็น​อย่าง​ที่​เรา​คิด” จน​กลาย​มา​เป็น​ข้าว​เกรียบ​งา สูตร​เฉพาะ​ของ​ร้าน ตาม​มา​ด้วย​วุ้น​กรอบ​น้ำตาล​สด อาลัวช​ าววัง ฯลฯ และ​ ที่​เพิ่ม​เข้าไป​ใน​ทุก​ผลิตภัณฑ์​คือ มผช. หรือ มาตรฐาน​ ผลิตภัณฑ์ช​ ุมชน​ที่​ออก​โดย​กระทรวง​อุตสาหกรรม ทีเ่​น้น​


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

79


80 บ้านหม้อ

ตรวจ​กระบวนการ​ผลิต บรรจุ และ​ส่ง​ออก นอก​เหนือ​ไป​ จาก​มาตรฐาน อย. ทีม่​ ี​อยู่​แล้ว สามทหาร​เสือข​ อง​รา้ น ข้าว​เกรียบ​งา อาลัว และ​วนุ้ ​ กรอบ​นำ้ ตาล​สด ทุกช​ นิ้ ผ​ า่ น​การ​อบ​โดย​ตอ​ู้ บ​พลังงาน​แสง​ อาทิตย์​ที่​ตอน​แรก​ได้​รับ​ความ​อนุเคราะห์​โดย​กระทรวง​ วิทยาศาสตร์แ​ ละ​เทคโนโลยี แต่​กำลัง​การ​ผลิต​แค่​ตู้​เดียว​ ไม่​เพียง​พอ​ต่อป​ ริมาณ​ขนม คู่​ชีวิต​ของ​ลักขณา​จึง​งัด​วิชา​ช่าง​ขึ้น​มา คว้า​ค้อน ตะปู เลื่อย ลงทุน​ต่อ​ตู้​เอง โดย​ได้​แรง​บันดาล​ใจมา​จาก​ ตู้​อบ​ขนม​หม้อ​แกง​แบบ​โบราณ จน​สำเร็จ​ออก​มา​เป็น ตูอ​้ บ​ไฟฟ้าพ​ ลังงาน​แสง​อาทิตย์ ทีต​่ ดิ พ​ ดั ลม (บ้านๆ) ช่วย​ ระบาย​ความ​ร้อน​ข้าง​หลัง ทีส​่ ำคัญ ทัง้ ต​ ก​ู้ นิ ค​ า่ ไ​ฟ​ แค่ว​ ัน​ละ 35 บาท ลักขณา​ ดีด​ลูกคิด​ไว้​แล้ว เมื่อม​ า​รวม​ กับ​ค่า​วัตถุดิบ​ต่างๆ ที่​หา​ได้​ ใน​ท้อง​ถิ่น​ทั้งหมด พอ​เ รา​ถ าม​อ อก​ไ ป ราย​ไ ด้ ​ห มุ น เวี ย น​ต่ อ ​เ ดื อ น​ ของ​ร้าน​เพชร​พร​มี​ประมาณ​ เท่าไ​หร่ ลักขณา​ไม่ต​ อบ​อะไร​ มาก​ไป​กว่า​รอย​ยิ้ม


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

81


82 บ้านหม้อ

07 ของไม่หวานการศึกษา อาคาร​เ รี ย น​ห ลั ง ​เ ก่ า ​ที่ ​ปั จ จุ บั น ​ก ลาย​ม า​เ ป็ น​ ทีท่ ำการ​ของ อบต.บ้านหม้อ คือ โรงเรียน​บา้ นไร่พ​ ะเนียด โรงเรียน​ประจำ​ตำบล​ที่​ถูก​ยุบ​ไป เนื่องจาก​มี​ครู​แค่ 9 คน กับ​เด็ก​อีก 13 คน เพ​ราะ​เด็กๆ พา​กัน​ไป​เรียน​ที่​ตัวเ​มือง​ ซึ่ง​มี​โรงเรียน​ให้​เลือก​หลายสิบแห่ง เดิน​ทาง​ก็​ใกล้​แค่​ขับ​ รถ​เครื่อง​ไม่​กี่​นาที เมื่อ​ไม่มี​โรงเรียน ไม่มี​เด็ก โจทย์​หนัก​ของ​ส่วน​ งานการ​ศึกษา​บ้านหม้อ​คือ ‘แล้ว​เรา​จะ​ทำการ​ศึกษา​ เรื่อง​อะไร’


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

พัน​ทิ​ภา สุก​ช่วง หรือ น้ำ นัก​วิชาการ​ศึกษา ดูแล​ ส่วน​การ​ศึกษา และ​ศูนย์​พัฒนา​ทักษะ​ทางการ​ศึกษา​ของ​ บ้านหม้อ นำ​โจทย์น​ จ​ี้ าก​นา​ยกฯหมีม​ า​คดิ ต​ อ่ หลังจ​ าก​เข้า​ มา​ทำงาน​ใน​ปี 2542 ตอน​นั้น​เด็ก​และ​เยาวชน​บ้านหม้อ มี​ปัญหา​ติด​เกม​และ​ติด​ยา หนักเ​ป็น​พิเศษ​ช่วง​ปิด​เทอม อบต. กับ​ กศน.(การ​ศึกษา​นอก​ระบบ​และ​การ​ ศึกษา​ตาม​อัธยาศัย) เลย​จัด​กิจกรรม​เรียน​พิเศษ​ภาค​ฤดู​ ร้อน ชักชวน​ลูก​หลาน​กำนัน ผู้ใหญ่​บ้าน​มา​ได้ 20 คน เน้น​ให้​ไป​สนุกก​ ับ​นันทนาการ วาด​รูป เล่ม​เกม ฯลฯ เพื่อ​ ให้เ​ด็กๆ ใช้​เวลา​ว่าง​อย่าง​ไม่น​ ่า​เป็น​ห่วง แต่​ก็​ไม่​ประสบ​ ความ​สำเร็จ​เท่า​ไหร่ เพราะ​ชวน​ได้​แค่​เด็กๆ จาก​หมู่ 1 2 3 ข้าม​สะพาน​ไป​ไม่ถ​ ึง​เด็กๆ หมู่ 4 5 6 ทีเ่​ลือก​ไป​ใช้​ เวลา​ว่าง​ใน​ตัว​เมือง​มากกว่า จน​ตอ้ ง​ใช้โ​ครง​การ​เวิรค์ ๆ อย่าง 1 เย็น 1 ซอย เข้า​ มา​ช่วย​ประชาสัมพันธ์​ไป​ถึง​หน้าบ​ ้าน​ว่า ถึงไ​ม่มี​โรงเรียน​ แต่ อบต. ก็​มสี​ ่วน​งานการ​ศึกษา พร้อม​ทำ​แบบ​สอบ​ถาม​ เด็กๆ และ​พ่อ​แม่​ละแวก​นั้น​ไป​ด้วย​ว่า ต้องการ​พัฒนา​ ทักษะ (ลูกหลาน) ด้าน​ใด “คุยไ​ป​คยุ ม​ า เรา​กลับเ​จอ​วา่ พ​ อ่ แ​ ม่ม​ ป​ี ญ ั หา​เรือ่ ง​คา่ ​ ครอง​ชีพ เงิน​ไม่​พอ​ต่อ​ค่า​เรียน​ลูก เรา​จึงต​ ัดสิน​ใจ​ทำ​ฐาน​ ข้อมูล​เด็ก​บ้าน​หม้อ​จริงๆ โดย​ไป​อำเภอ ขอ​ดู​ทะเบียน​ ราษฎร์ ไป​ขอ​คัดล​ อก​ชื่อเ​ด็ก​อายุ 3-15 ปี เรา​พบ​ว่า สิ้นป​ ี

83


84 บ้านหม้อ

2551 ทั้ ง ​ต ำบล​มี ​เ ด็ ก 1,551 คน จาก​นั้น​เรา​ก็​ ลงพื้น​ที่​เลย​ว่า จำนวน​นี้​ มี​จริง​ไหม ต้อง​ไป​หลัง 6 โมง​เย็น​จะ​ได้​เจอ​ทั้ง​บ้าน พอ​ไป​คุย​เลย​ได้​รู้​ว่า หมู่ 4 5 6 บาง​ครอบครัวต​ อ้ ง​ จ่าย​ค่า​เรียน​พิเศษ​เดือน​ ละ 20,000 บาท อยาก​ ให้​ลูก​ได้​เรียน​กับสถาบันดังๆ” แผนการ​ต่อ​มา​ของ​ทีม​การ​ศึกษา​บ้านหม้อ​จึง​ตั้ง​ เป้า ‘ลด​ราย​จ่าย​ครัว​เรือน จน​ออก​มา​เป็น​โปรแกรม​สอน​ พิเศษ เสาร์-อาทิตย์ เน้น​วิ​ชา​หลักๆ เช่น คณิตศาสตร์ ภาษา​อังกฤษ จูง​ใจ​เด็กๆ ด้วย​การ​ไป​ติดต่อ​ครู​อาจารย์​ ชื่อ​ดัง​ที่​สอน​ใน​ตัว​เมือง เพื่อ​สร้าง​ความ​มั่นใจ​ให้​แก่​พ่อ​ แม่​และ​ตัว​เด็ก​เอง ทั้งหมด​ฟรี แถม​มี​อาหาร​ให้​ทาน​ระหว่าง​วัน ผล​ตอบ​รับ​เลย​ ดี​เกิน​คาด แต่​พอ​เทอม 2 จู่ๆ เด็กก​ ลับ​ค่อยๆ หาย​ไป​ จน​เหลือ​ไม่​ถึง​ครึ่ง​ห้อง ทีม​การ​ศึกษา​ร้อน​ใจ​จึง​ยก​หู​ถึง​ บรรดา​พ่อแ​ ม่ “เด็กต​ อบ​วา่ เบือ่ ค​ รูท​ โ​ี่ รงเรียน เจอ​กนั จ​ นั ทร์ถ​ งึ ศ​ กุ ร์


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

ยัง​ต้อง​มา​เจอ​วัน​เสาร์​อีก” น้ำเฉลย เมื่อ​เด็ก​เบื่อ​ครู ทีม​การ​ศึกษา​ก็​คิด​กัน​หนัก​ว่า​จะ​ ไป​ต่อ​อย่างไร ใคร​บาง​คนใน​ทีม​เสนอ​ขึ้น​มา​ว่า อย่าง​นั้น​ ก็​ต้อง​เอา​เด็ก​มา​สอน​เด็ก เด็ ก ​ใ น​ที่ ​นี้ ​ห มาย​ถึ ง ​นั ก ศึ ก ษา​ปี ​ที่ 4 ที่ อบต. ทำ​เอ็มโ​อ​ยร​ู ว่ ม​กบั ม​ หาวิทยาลัยร​ าชภัฏเ​พชรบุรี ให้ม​ า​ชว่ ย​ ฝึกสอน​วิชา​พื้น​ฐาน​ต่างๆ ใน​แบบ​พี่​สอน​น้อง “เด็ก​อยาก​เรียน​มาก​ขึ้น เหมือน​เขา​ได้​เรียน​กับ​พี่ ช่อง​ว่าง​ระหว่าง​วัย​น้อย​ลง แล้ว​ครู​ฝึกสอน​เขา​จะ​มี​สื่อ​ ทัน​สมัย มี​เกม​มา​เอน​เต​อร์​เทน​น้องๆ เรา​ไม่​เน้น​ว่า​เด็ก​ ต้อง​เก่ง ขอ​แค่​ละลาย​พฤติกรรม​เด็ก​ที่​ก้าวร้าว เพราะ​ เด็ก​ส่วน​ใหญ่อ​ ยูใ่​น​ครอบครัวเ​ดี่ยว พ่อ​แม่ล​ ูก เด็กๆ ไม่มี​ โอกาส​รู้จัก​กัน​เลย” โปรแกรม​สอน​พิเศษ มี​การ​ประเมิน ​ผล​กัน​ทุก​ปี อย่าง​ปล​ี า่ สุด เด็กๆ เรียก​รอ้ ง​อยาก​เรียน​จนิ ต​คณิต พันท​ ภ​ิ า​ อาสา​ไป​ติดต่อ​สถาบัน​จินต​คณิต​ที่​ดี​ที่สุด​ใน​เมือง​เพ​ชรฯ พร้อม​ข้อ​เสนอ​ที่​วิน-วิน​ทั้ง 2 ฝ่าย โดย​ทาง อบต. บอก​ไป​ตาม​ตรง​ว่า มีง​ บ​ประมาณ​ จำกัด แต่​ถ้า​สถาบัน​ยินดี​มา​สอน​ให้ ชื่อ​เสียง​ก็​จะ​ตาม​มา โดย​ไม่​ต้อง​โฆษณา เพราะ​อย่าง​น้อยๆ เด็ก​บ้านหม้อ​ก็​ ต้อง​รู้​ว่า​ครู​สอน​จินต​คณิต​มา​จาก​ไหน อาศัย​บอก​กัน​ไป​ แบบ​ปาก​ต่อ​ปาก

85


86 บ้านหม้อ

ผล​ปรากฏ​ว่า คอร์ส​จินต​คณิต​ของ​บ้านหม้อ เปิด​ รับ​สมัคร​ได้​เพียง​อาทิตย์​เดียว...เต็ม อีก​วิชา​หนึ่ง​ที่​เด็ก​บ้านหม้อ​ค่อน​ข้าง​จะ​เสีย​เปรียบ​ คือ สนทนา​ภาษา​อังกฤษ ชนิด​ที่​ว่า วัน​ไหน​พา​ครู​ฝรั่งเ​ข้า​ ห้องเรียน​มา เด็กๆ ตี​ตัวอ​ อก​ห่าง​แทบ​ทุกค​ น อย่า​ว่า​แต่​เด็ก​เลย นัก​วิชาการ​ศึกษา​อย่าง​น้ำ ก็​ เกิด​อาการ​ตัว​ชา​เหมือน​กัน​เมื่อ​ต้อง​พบปะ​สื่อสาร​กับ​คน​ ตา​สี​น้ำ​ข้าว “วัน​หนึ่ง​แม่​ซึ่ง​เป็น​ครู พา​ครู​ฝรั่งม​ า​ทบี่​ ้าน ฝาก​ให้​ เรา​ช่วย​ดูแล ครู​ฝรั่ง​พูด​ไทย​ไม่​ได้​สัก​คำ เรา​ก็​ส​ปีค​ไม่​ได้​ สัก​คำ ลืมห​ มด​แล้ว นั่ง​มอง​กัน​ไป​มอง​กัน​มา เครียด พอ​ ถึง​กลาง​วัน หิว​ทั้ง​คู่ เรา​ก็​กวัก​มือ​เรียก​ให้ม​ า​กิน​ข้าว เขา​ ก็พ​ ูด​ว่า Lunch เรา​บอก​ให้​เปิดป​ ระตู เขา​ก็ Open the Door แค่​นี้​เรา​ได้​ศัพท์​แล้ว เรา​พูด​ภาษา​ไทย​อะไร เขา​ก็​ พูด​อังกฤษ​ตาม​มา เลย​เอา​มา​เล่า​ให้​นา​ยกฯ ฟัง ว่า​ทั้ง​ วันเ​รา​ได้ศ​ พั ท์เ​ยอะ​แยะ​เลย​โดย​ไม่ต​ อ้ ง​ทอ่ ง ส่วน​ใหญ่เ​ป็น​ ศัพท์ท​ ี่​ใช้​ใน​ชีวิต​ประจำ​วัน​ด้วย” พอ​เล่าจ​ บ นา​ยกฯหมีก​ ็​ควัก​เงิน​ให้​ทันที 10,000 บาท บอก​ให้​น้ำไ​ป​ลอง​จัดค​ อร์ส English on Tour แบบ​ นี้​ดู ทริป​แรก​น้ำ​พา​เด็กๆ 15 คน​ไป​เที่ยว​ทะเล​กับ​ครู​ ฝรั่ง​คน​เดิม ปรากฏ​ว่า ครู​กับ​นักเรียน​ได้​แลก​เปลี่ยน​ศัพท์​


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

กัน​โดย​ไม่​ต้อง​ท่อง เด็กๆ ก็ส​ นุก​พร้อม​ได้​ศัพท์​กลับ​บ้าน​ กัน​ไป​หลาย​คำ ของ​แถม​ทตี่​ าม​มา​คือ ความ​กล้า​พูด กล้า​ แสดงออก​ของ​เด็กๆ อัน​เป็น​เป้า​หมาย​สำคัญ​ของ​ทีม​การ​ ศึกษา ที่​ไม่เ​น้น​อัด​วิชาการ อีกเ​รื่อง​ที่​เน้น​ไม่​แพ้ก​ ัน​คือ ความ​เท่า​เทียม เพ​ราะ​เด็กๆ แต่ละ​หมู่​ของ​บ้านหม้อ​จะ​มี​มา​ทุก​ ฐานะ บาง​คน​มา​พร้อม​กระติก​น้ำ​เก็บ​ความ​เย็น​รูป​บาร์​บี้​ หรือเ​บ็น​เท็น ผิด​กับ​บาง​คน​ที่​เอา​มา​แค่​ขวด​น้ำ​เปล่า เช่น​ เดียว​กับ​ดินสอ ปากกา พก​กัน​มา​แบบ จัดห​ นัก แต่​ครู​น้ำ​ของ​เด็กๆ ก็​มี​วิธี... “อุปกรณ์​เช่น ดินสอ ปาก​กา​สวยๆ เรา​ไม่​ให้​เอา​ มา​เลย อบต. จะ​เตรียม​ไว้​ให้​สี​เดียว ลาย​เดียวกัน​หมด เพื่อ​ลด​ปัญหา​ใคร​รวย​กว่า จนกว่า ทุก​อย่าง​ต้อง​เท่า​กัน​ แม้แต่ข​ นม” อย่าง​เด็กผ​ ห​ู้ ญิง ครูน​ ำ้ ร​ ใ​ู้ จ​เลือก​ลาย​สาว​นอ้ ย​บาร์บ​ ​ี้ ให้ ส่วน​ผู้ชาย​ก็​ลาย​เบ็น​เท็น เพราะ​ครู​น้ำ​เชื่อ​ว่า เด็กๆ​ จะ​เ ป็ น ​ห รื อ​ คิ ด ​อ ย่ า งไร ขึ้ น ​อ ยู่ ​กั บ​ การ​ป ลู ก ​ฝั ง แล้ ว ​ผ้ า ​ข าว​ จะ​เชื่อ​ฟัง

87


88 บ้านหม้อ

ทุก​วัน​นี้​งาน​ด้าน​การ​ศึกษา ยัง​อยู่​ใน​จุด​ที่​ต้อง​ พัฒนา​ต่อ​ไป แต่​ก็ได้​แรง​หนุน​จาก​เด็กๆ กลุ่ม​ใหญ่ ทั้ง​ รุน่ เ​ก่าท​ จ​ี่ บ​ไป​แล้วแ​ ต่ย​ งั ค​ ง​กลับม​ า​ชว่ ย​งาน​เป็นพ​ เ​ี่ ลีย้ ง​ให้​ น้องๆ รุ่น​หลัง​อยูเ่​สมอ “เรา​ได้​ปรับ​ทัศนคติ​คน​บ้านหม้อ จาก​เดิม​โรงเรียน​ เรา​โดน​ยุบ ชาว​บ้าน​ไม่​เชื่อ​มั่น แต่​ตอน​นี้ เขา​เห็น​ว่า​เรา​ ทำได้ มีเ​ด็กๆ มา​รว่ ม​กจิ กรรม​กบั ศ​ นู ย์พ​ ฒ ั นา​ทกั ษะ​ตลอด​ ช่วง​ปิด​เทอม” ความ​รู้​นอก​ห้องเรียน​ของ​ศูนย์​พัฒนา​ทักษะ ไม่​ ได้​มี​เท่า​นี้ ด้วย​ชุมชน​บ้านหม้อ​ยัง​มี​ของดี​อีก​เยอะ โดย​ เฉพาะ​ศิลป​วัฒนธรรม คน​ที่​นี่​เก่ง​เรื่อง​กลอง​ยาว รำวง อบต.ก็ส​ นับสนุนใ​ห้เ​กิดก​ าร​ถา่ ยทอด​ความ​รู้ ชวน​รนุ่ เ​ดอะ​ มา​สอน​เด็กๆ ตี​กลอง​ยาว รำ​ไทย จน​เด็กๆ ได้​รำ​เป็น​ ตัวแทน​จังหวัด อบต. เอง​เมื่อ​เห็น​ว่า ไป​ได้​ดี จึง​ให้​งบ​ประมาณ 80,000 บาท ตั้ง​ศูนย์​ศิลป​วัฒน​ธรร​รม​ขึ้น​มา​โดย​ใช้บ​ ้าน​ ของ​ปราชญ์​ด้าน​นี้​เป็น​ที่ทำการ “ป้าเ​จ้าของ​บา้ น​แก​ชอบ​รำ ชอบ​ให้เ​ด็กม​ า​วงิ่ ใ​น​บา้ น​ เยอะๆ ช่วง​แรกๆ ใคร​มี​มา​ม่า มีก​ ับข้าว​ก็​หิ้วก​ ัน​มา จน​ บ้าน​นี้​กลาย​เป็น​ศูนย์​รวม​ของ​เด็กๆ ไป​แล้ว” นอกจาก​นี้ ยัง​มี​คอร์ส​อื่นๆ เช่น ศิลปะ ทำ​ขนม​ไทย ใคร​ใคร​่อยาก​ เรียน​อย่าง​ไหน เรียน


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

เหนือ​สิ่ง​อื่น​ใด โครงการ​ถ่ายทอด​วาม​รู้​จาก​รุ่น​สู่​ รุ่น ไม่​ได้​มี​เพื่อ​อนุรักษ์​ภูมิปัญญา​เก่า​เท่านั้น แต่​เจตนา​ ของ​ครู​น้ำ​และ​ทีม​ศูนย์​พัฒนา​ทักษะ ยัง​ต้องการ​ลด​ช่อง​ ว่าง​ระหว่าง​วยั เพราะ​ผส​ู้ งู ว​ ยั ไ​ม่น​ อ้ ย มักท​ ะเลาะ​กบั ล​ กู ๆ หลานๆ หรือ​เข้า​ข่าย​อาการ​ที่​เรียก​ว่า คุย​กัน​ไม่รู้​เรื่อง น้ำเ​ลย​เริม่ ต​ น้ แ​ วะ​เวียน​ไป​ตาม​บา้ น​ตา่ งๆ เทียว​หา​ ว่าบ​ ้าน​ไหน​มี ‘ผู้ใหญ่ช​ ่าง​เล่า (ความ​หลัง)’ อยูบ่​ ้าง เมื่อไ​ด้​ คน​เดิน​เรื่อง น้ำก​ ็​จัดการ​ชวน​เด็กๆ ที่​ชอบ​ฟัง​มา​ล้อมวง “คน​แก่​ก็​มี​ความ​สุข​มี​ลูก​หลาย​ราย​ล้อม เด็กๆ ก็​ ชอบ คนสองวัยไ​ด้​เข้า​ใกล้​กัน​มาก​ขึ้น​ค่ะ”

89


90 บ้านหม้อ


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

08 เรือยาวรุ่นจิ๋ว (แต่แจ๋ว) คน​ที่ ​นี่ ​เ ชื่ อ ​กั น ​ว่ า ‘แม่ น้ ำ ​เ พชรฯ’ คื อ ​แ ม่ น้ ำ​ ศักดิ์สิทธิ์ เพราะ​แม่น้ำ​อื่น​ไหล​จาก​เหนือ​ลง​ใต้ แต่​แม่น้ำ​ เพชรฯ ​ไหล​ย้อน​จาก​ใต้​ไป​เหนือ ด้วย​ตา​เปล่า น้ำ​เพชร​ฯวัน​นี้ ใส​และ​เย็น​มาก ที่​ ผ่าน​มา​อาจ​มส​ี กปรก​ไป​บา้ ง แต่ส​ ดุ ท้าย​ดว้ ย​ความ​รว่ ม​มอื ​ ร่วมใจ​ของ​คน​ทกุ อ​ ำเภอ น้ำเ​พชร​ฯก็ก​ ลับม​ า​ใส​เย็นอ​ กี ร​ อบ และ​พร้อม​เสมอ​กับ​การ​แข่งเ​รือ​ยาว แถม​เป็น​เรือ​ยาว​รุ่น​จิ๋ว​ด้วย ย้อน​กลับไ​ป​ทห​ี่ มู่ 1 บ้านไร่ วัดป​ ระจำ​หมูบ่ า้ น​อย่าง​ วัด​เสา​ธง​เรียง​มี​เรือ​จอด​ทิ้งไ​ว้ เป็น​เรือ​ขนาด 23 ฝีพาย​ที่​ ชาว​บ้าน​ยืม​ไป​พาย​ใน​งาน​วัดก​ ัน​บ่อยๆ จาก​นั้น​ทหาร​มา​ ยืมเ​รือข​ องวัดไ​ป​พาย ถึงฤ​ ดูแ​ ข่ง ชาว​บา้ น​ไม่มจ​ี ะ​พาย เลย​ ไป​พาย​กับ​ตำบล​บ้านลาด แต่พ​ อ​พาย​ชนะ บ้านลาด​กลับ​ กวาด​รางวัลไ​ป​หมด จาก​จุ ด ​นั้ น ชาว​บ้ า นไร่ ​แ ห่ ง ​ต ำบล​บ้ า นหม้ อ​จึ ง​ คิด​อยาก​มี​เรือ​ของ​ตัว​เอง​อย่าง​จริงจัง เลย​เริ่ม​ทำ​กัน​ดู ประกอบ​กับ​หมู่ 1 เอง ขึ้น​ชื่อ​เรื่อง​ฝีมือ​ช่างไม้​เป็น​ทุน​เดิม​

91


92 บ้านหม้อ

อยู่​แล้ว เลย​เรี่ย​ราย​กัน​คนละ 100 บาท 500 บาท แล้ว​ แต่​กำลัง ซื้อ​ไม้​กระท้อน ซื้อเ​ครื่อง​มือ ช่วย​กัน​ขัด​สี เรือ​ ลำ​แรก​จาก​ไม้ก​ ระท้อน​ก็​เลย​เกิด​ขึ้น “ทำ​ไป​คยุ ก​ นั ไ​ป ว่าจ​ ะ​ทำ​ออก​มา​เป็นเ​รือห​ รือม​ นั จ​ ะ​ เป็นอ​ ะไร (ยิ้ม) จะ​เป็น​ไม้​จิ้มฟ​ ัน​ซะ​ล่ะ​มั้ง” เจ้าของ​เรื่อง​เล่า​ข้าง​ต้น​คือ จี หรือ จี​รพันธ์ พิมพ์​ สว่าง ที่​ดูแล ‘แหล่ง​เรียน​รู้ กลุ่ม​เรือ​ยาว’ ย้อน​ประวัติ​ ต่อว่า เรือ​ไม้​กระท้อน​ได้​ลง​สนาม​ครั้ง​แรก​ใน​วัน​สืบสาน​ แม่น้ำ​เพชรฯ เดือน​ตุลาคม ปี 2548 แต่​ด้วย​ความ​ที่​เป็น​ เรือ​ใหม่ จม​บ้าง ลอย​บ้าง คน​ดู​ก็​ขำ อะไรๆ ยัง​ไม่​ค่อย​ ลงตัว เลย​ไม่ไ​ด้​ถ้วย​ใดๆ กลับ​มา “แต่ ​เ ด็ ก ๆ เข้ า ​ม า​ สนใจ​มาก​ขึ้น พอ​ถึง​หน้า​ เรือ เดือน​สิงหาคม เขา​ จะ​มา​ช่วย​พาย ดูแล ขัดส​ ี ปี​ถัด​มา​เลย​สร้าง​เรือ​ใหม่ 2 ลำ ของ​ผู้ใหญ่​กับ​เด็ก อย่าง​ละ​ลำ พอ​ปี 2550 นายก อบต. เห็น​ว่าช​ ุมชน​ สนใจ เลย​จดั ง​ บ​สนับสนุน​ มา​ให้​ปี​ละ 5,000 บาท จน​ค่ อ ยๆ เขยิ บ ​ขึ้ น ​เ ป็ น


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

10,000 บาท​ใน​หลาย​ปต​ี อ่ ม​ า เด็กๆ ก็เ​พิม่ ข​ นึ้ ห​ ลาย​เท่าต​ วั เด็ก​รุ่น​แรกๆ โต​ขึ้น​ก็​เขยิบ​ไป​พาย​ลำ​ใหญ่” บ้ า น​ข อง​จี ​คื อ ​แ หล่ ง ​เ รี ย น​รู้ และ​ที่ ​เ ก็ บ ​เ รื อ ​ข อง​ กลุ่ม​เรือ​ยาว ขณะ​เดียวกัน​ก็​หา​เลี้ยง​ชีพ​ด้วย​ธุรกิจ​รับ​ทำ​ เฟอร์นเิ จอร์ไ​ป​ดว้ ย พอ​เข้าห​ น้าเ​รือ ก็จ​ ะ​ได้ต​ อ้ นรับส​ มาชิก​ ตัว​เล็กๆ หน้า​ใหม่ๆ เสมอ บาง​คน​อายุ​แค่ 9 ขวบ​ก็​มา​ ขอ​จับ​พาย​แล้ว “เขา​เห็น​พาย​มา​ตั้ง​แต่​เล็กๆ เลย​อยาก​มา​ขอ​พาย​ บ้าง ก็​ให้​เริ่ม​จาก​ช่วย​วิด​น้ำ​เรือ​ก่อน พอ​เรือ​จอด​ปุ๊บ​เขา​ ต้อง​รบี ล​ ง​ไป​วดิ พอ​สกั พ​ กั ก​ ใ​็ ห้เ​ริม่ ฝ​ กึ พ​ าย​กบั ร​ นุ่ ใ​หญ่ เอา​ ให้​ได้​จังหวะ​ก่อน” อย่าง​ลูกชาย​จี​ตอน​นี้​อายุ 20 แล้ว ก็​ เริ่ม​จาก​วิด​น้ำ​เหมือน​กับ​คน​อื่นๆ จน​ตอน​นี้​เป็น​ฝีพาย​ ประจำ​ลำ​ใหญ่ไ​ป ชื่ อ ​เ สี ย ง​ข อง​ฝี พ าย​บ้ า นหม้ อ ​ไ ม่ ​เ ป็ น ​ร อง​ใ คร นอกจาก​ถ้วย​รางวัล​เกิน​นิ้ว​นับ จน​ต้อง​เอา​ไป​บริจาค​ให้​

93


94 บ้านหม้อ

โรงเรียน​เอา​ไป​ใช้​ต่อ แล้ว​ยัง​ได้​รับ​เทียบ​เชิญ​ให้​ไป​แข่ง​ จาก​ต่าง​อำเภอ​เฉลี่ยป​ ี​ละ​กว่า 10 ครั้ง แต่ส​ ำคัญ​กว่าน​ ั้น​ คือ เด็กๆ ได้​ทำ​ใน​สิ่ง​ที่​เขา​ชอบ​แม้ว่า​มัน​จะ​เหนื่อย​และ​ หนัก​ก็ตาม “เขา​ชอบ​ของ​เขา การ​จะ​เป็น​ฝีพาย​ได้​ต้อง​อด​ทน​ จริงๆ เพราะ​มนั ท​ งั้ เ​หนือ่ ย ทัง้ ป​ วด​เอว แต่ส​ นุกน​ ะ ต้อง​ใช้​ ความ​สามัคคีก​ ัน​มากๆ อย่าง​เรือ​รุ่น​เล็ก 7 ฝีพาย ทุก​คน​ ต้อง​ไป​พร้อม​กัน​หมด ถ้า​คน​หนึ่ง​หยุด​พาย​เรือ​จะ​แพ้​ ทันที” สามี​ของ​จี​ก็​ช่วย​ลาก​เรือ​ทุก​ครั้ง​ที่​มี​แข่ง พา​เด็ก​ ไป​เป็น​โขยง เสีย​ค่าน้ำ ค่า​เดิน​ทาง จน​หลาย​ครั้ง​ก็​ถึง​ กับ​เข้า​เนื้อ จน​บาง​ครั้ง​ก็​ถาม​ตัว​เอง​ว่า จะ​ดิ้นรน​ทำ​ไป​ ทำไม ไหน​จะ​งาน​ดูแล หรือ​ที่​เรียก​ว่า​ประ​แป้ง​เรือ การ​ ทำบุญ​แม่ย​ ่านาง ไป​จนถึง​ทำ​กับข้าว​เลี้ยง​ฝีพาย​ทเี่​ธอ​นับ​ เหมือน​ลูก “ถ้า​เรา​ไม่ไ​ป เห็น​ลำ​อื่น​ไป เรา​ก็​อยาก​ไป​เนอ​ะ ไป​ แข่ง​แต่ละ​ครั้ง เชื่อ​ไหม คน​ดมู​ ากกว่าค​ น​แข่ง​เสีย​อีก”


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

95


96 บ้านหม้อ


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

ชวน​เที่ยว​บ้านหม้อ

97


98 บ้านหม้อ

พิพิธภัณฑ์ ศาลาเหมืองทะโมน จาก​ที่​นัก​วิชาการการ​ศึกษา​อย่าง​น้ำ ได้​ไป​เยี่ยม​ หลาย​หลังคา​เรือน​เพือ่ น​พบปะ​คน​เก่าค​ น​แก่ น้ำย​ งั ไ​ด้พ​ บ​ ของ​เก่า​ของ​แก่​ประจำ​บ้าน​หลาย​อย่าง จน​เกิด​ความ​คิด​ อยาก​ให้ค​ น​รุ่น​ใหม่ไ​ด้​เห็น​อย่าง​ที่​เธอ​เห็น​บ้าง ‘พิพิธภัณฑ์’ คือ​คำ​ตอบ​ทลี่​ อย​เข้า​มา​ใน​หัว พร้อม​ กับ​การ​ตระ​เวน​ไป​ขอ​ของ​เก่า​ตาม​บ้าน​ต่างๆ ยิ้ ม ​ก ลั บ ​ม า​ก็ ​มี หน้ า ​ห งาย​ก ลั บ ​ม า​ก็ ​บ่ อ ย แต่ ​ สุ ด ท้ า ย​น้ ำ ​ก็ ไ ด้ ​ข อง​ม า​พ อ​ป ระมาณ ส่ ว น​ส ถาน​ที่ ​ไ ด้ ​ รั บ ​ค วาม​อ นุ เ คราะห์ ​จ าก​เ จ้ า ของ​ศ าลา​ป ฏิ บั ติ ​ธ รรม​ เรือน​เก่า ริม​แม่น้ำ​เพชรฯ ใน​พื้นที่​หมู่ 3 มอบ​ให้​เป็น​ สาธารณประโยชน์ ใน​บรรดา​ของ​เก่า​ประดา​มี น้ำ​ภูมิใจ​กับ เครื่อง​ฝัด​ ข้าว หรือส​ ีฝัด​มาก​ที่สุด


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ

“ชิ้น​นี้​อายุ 90 ปี ได้จ​ าก​บ้าน​ลุง​เพ็​ชร แสน​สำราญ แก​เก็บไ​ว้ ไม่ย​ อม​ขาย ทัง้ ท​ ม​ี่ ค​ี น​มา​ขอ​ซอื้ เ​ป็นห​ มืน่ ๆ แก​ก​็ ไม่​ยอม บอก​ว่า​ถ้าใ​ห้​ลูก​หลาน​ไป​ขาย เงิน​มา​ก็​ไม่​ได้​อะไร แต่​ถ้า​เอา​มา​ให้​เด็กๆ ได้ด​ ู เด็ก​จะ​ได้ไ​ป​บอกๆ กัน​ต่อ ลูก​ ลุง​เพ็​ชร​เอง​ก็​ไม่ค​ ่อย​พอใจ แรกๆ มีม​ า​ขอ​คืน แต่พ​ อ​เห็น​ เด็กๆ เล่น​กัน​สนุก สนใจ​เครื่อง​ฝัดข​ ้าว​กัน​ใหญ่ ก็​เปลี่ยน​ ใจ แถม​ยงั เ​อา​ของ​มาบ​รจ​ิ าค​ให้เ​พิม่ อ​ กี ” สีฝดั ข​ อง​ลงุ เ​พ็ช​ ร​ เครื่อง​นใี้​หญ่ ขนาด​ทำ​จาก​ไม้​ทั้ง​ท่อน สำหรับ​คน​รุ่น​ใหม่ เครื่อง​ฝัด​หรือ​สีฝัด เป็น​เครื่อง​ ฝัด​ข้าว​ที่​ต้อง​ใช้​กำลัง​คนใน​การ​หมุน​เครื่อง เพื่อ​ให้​เม็ด​ ข้าว​แยก​จาก​รวง​ข้าว เป็น​ภูมิปัญญา​ของ​คนใน​ชุมชน​ใน​ อดีต เครือ่ ง​ฝดั ข​ า้ ว​นเ​ี้ ปรียบ​เสมือน​โรง​สข​ี า้ ว​เล็กๆ ภายใน​ ครอบครัว

99


100 บ้านหม้อ


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ 101


102 บ้านหม้อ

ใกล้​เคียง​กัน ยัง​มี ‘หมวก​ไม้’ ของ​ลุง​เพ็​ชร​คน​เดิม หมวก​ใบ​นี้​ทำ​จาก​ไม้​ทองหลาง รูปท​ รง​คล้าย​หมวก​ทหาร​ โบราณ เดิมใ​ช้ส​ มัยส​ งครามโลก​ครัง้ ท​ ี่ 2 ตอน​ทล​ี่ งุ เ​พ็ช​ ร​ยงั ​ ประจำ​การ​ทภ​ี่ าค​ใต้ ต่อม​ า​เมือ่ ป​ ลด​ประจำ​การ ลุงเ​พ็ช​ ร​ก​็ ยัง​ใช้​ใส่ใ​น​ชีวิต​ประจำ​วัน ถัด​ไป​ไม่​กี่​ก้าว ก็​เป็น​ของ​ลุง​เพ็​ชร​เจ้า​เดิม​อีก แต่​ เป็น ‘เครื่อง​ทำ​ขนม​ปลาก​ริม’ อายุก​ ว่า 50 ปี เจ้า​เครื่อง​นี้​ ลุง​เพ็​ชร​ประดิษฐ์​ขึ้น​เอง​โดย​ใช้​ตะปู​เจาะ​เป็น​รู​ถี่ๆ ลง​ใน​ แผ่นไ​ม้ ให้ไ​ด้ข​ นาด​เท่าเ​ส้นป​ ลาก​รมิ ขนม​โปรด​สอง​สข​ี อง​ ใคร​หลาย​คน ภายใน​ศาลา​เหมือง​ทะ​โม​น​ยัง​มี​ของ​เด็ด​รอ​อยู่​อีก​ มาก อาทิ เครื่อง​ทำ​ลอด​ช่อง หม้อ​โบราณ​ที่​เป็น​ที่มา​ของ​ ชือ่ บ​ า้ นหม้อ ยุง้ ท​ ท​ี่ ำ​จาก​ตาล​ทงั้ ต​ น้ ค​ ว้าน​ตรง​กลาง​เป็นท​ ​ี่ เก็บ​ข้าว เครื่อง​ฉาย​หนัง​กลาง​แปลง​ขนาด​เล็กๆ ไว้​ดู​กัน​ ใน​บ้าน จักรยาน​โบราณ Raleigh ที่​เจ้าของ​ขี่​มาบ​รจิ​ าค​ ก่อน​ตาย​ไม่​นาน ฯลฯ


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ 103


104 บ้านหม้อ

เจดีย์แดง

ใน​เว็บไซต์​ของ อบต.บ้านหม้อ มี​ที่​เที่ยว​บอก​ไว้​ที่​ เดียว​คือ เจดีย์​แดง เป็น​เจดีย์​ก่อ​อิฐ​ถือปูน มี​แผนผัง​เป็น​รูป​สี่เหลี่ยม​ จัตุรัส ย่อ​มุม​ไม้​สิบ ฐาน​สิงห์ มี​ทาง​เดิน​ก่อ​ด้วย​อิฐ​รอบ​ องค์​เจดีย์ ส่วน​ฐาน​ก่อ​อิฐ​สอ​ดิน ขนาด​กว้าง​ประมาณ 17 x17 เซนติเมตร สูง 20 เมตร พื้นที​่ภายใน​เรือน​ ธาตุ​เป็น​ห้อง 8 เหลี่ยม มี​ประตูเ​ข้า​ทาง​ทิศต​ ะวัน​ออก​แต่​ ไม่มี​ร่อง​รอย​การ​ทำ​บันได​ทาง​ขึ้น จึง​ไม่​สามารถ​ทราบ​ถึง​


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ 105

ลักษณะ​การ​ใช้​งาน ไม่ป​ รากฏ​หลักฐ​ าน​แน่ชดั เ​กีย่ ว​ กับ​ประวัติการ​ก่อสร้าง จาก​รูป​แบบ​ สถาปัตยกรรม​ของ​เจดีย์ สันนิษฐาน​ ว่า น่าจ​ ะ​มีอายุ​อยู่​ใน​ช่วง​ตั้งแต่​กลาง​ พุทธ​ศตวรรษ​ที่ 23 ซึ่ง​สอดคล้อง​ กับ​หลัก​ฐาน​พงศาวดาร​ใน​สมัย​กรุง​ ศรี อ ยุ ธ ยา ที่ ​อ าจ​จ ะ​เ กี่ ย วข้ อ ง​กั บ​ ประวั ติ ก าร​ก่ อ สร้ า ง​เ จดี ย์ ​แ ดง มี ​ ข้อความ​ตอน​หนึ่ง​กล่าว​ถึง​สมเด็จ​ พระเจ้าเ​สือ (ขุนห​ ล​วงสร​ศกั ดิ)์ เสด็จ​ มา​ล้อม​ช้าง​เถื่อน​ใน​ป่าเ​พชรบุรี ใน​ปี​ จุลศักราช 1064 ปี​มะเมีย จัตวา​ศก ตรง​กับ พ.ศ. 2245 ถึงแ​ ม้วา่ ใ​น​พงศาวดาร​ไม่ไ​ด้ก​ ล่าว​ถงึ ก​ าร​สร้าง​เจดีย์ แต่​จาก​ชื่อ ‘บ้านไร่​พะเนียด’ อัน​เป็น​ทตี่​ ั้ง​ของ​เจดียแ์​ ดง ก็​ แสดง​ให้​เห็น​ว่า​บริเวณ​นเี้​คย​เป็นท​ ตี่​ ั้ง​เพนียด​คล้อง​ช้าง​มา​ ก่อน จึง​เป็น​ไป​ได้​ว่า ใน​คราว​ที่​สมเด็จ​พระเจ้า​เสือ​เสด็จ​ ล้อม​ช้าง​ที่​เพชรบุรี​นั้น อาจ​โปรด​เกล้าฯ ให้​สร้าง​เพนียด​ และ​เจดีย์​แดง​ขึ้น​ด้วย​ก็​เป็น​ได้ กรม​ศลิ ปากร​ได้ป​ ระกาศ​ขนึ้ ท​ ะเบียน​เจดียแ​์ ดง​เป็น​ โบราณ​สถาน​ของ​ชาติ


106 บ้านหม้อ

กินอิ่มนอนอุ่น ที่โฮมสเตย์ป้าอี๊ด จริงๆ ทั่ว​ตำบล​บ้านหม้อ​มี​โฮม​สเตย์อ​ ยู่ 32 หลัง ราคา 350 ต่อ​คืน​พร้อม​อาหาร​เช้า เท่า​กัน​ทุก​หลัง​ ส่วน​ใหญ่เ​อา​ไว้​รองรับ​คณะ​ที่มา​ดงู​ าน ซึ่ง​มี​เข้า​มา​ไม่ข​ าด​ สาย และ​หนึง่ ใ​น​หลายๆ โฮม​สเตย์ท​ อ​ี่ ยูใ​่ น​ระดับ Recommended คือ โฮม​สเตย์ป​ ้า​อี๊ด ทีค่​ วบ​ตำแหน่ง​โรง​อาหาร​ ของ​ชาว​บ้านหม้อ​ด้วย ตลอด​ทั้ง​วัน​มี​คน​เดิน​เข้า​มา​ฝาก​ท้อง​กับ​ป้า​อี๊ด​ไม่​ ขาด​สาย เพราะ​รส​มือ​ป้า​ไม่​แพ้​ใคร​จริงๆ ไม่​ว่า​จะ​เป็น​ อาหาร​พื้นๆ อย่าง ผัด​ผัก​รวม​มิตร หมู​ทอด ลาบ​เห็ด แกงส้ม​ชะอม​ไข่ ที่​อร่อย​ถึง​เครื่อง​ถึงใจ ไม่มี​มื้อ​ไหน​เลย​ ทีจ่​ ะ​กิน​ข้าว​แค่​จาน​เดียว แต่ท​ ต​ี่ อ้ ง​ยก​ให้เ​ป็นเ​มนูเ​ด็ดค​ อื แกง​ปา่ ป​ ลา​เห็ดโ​คน ทีเ​่ นือ้ ป​ ลา​สด​มาก เข้าก​ บั พ​ ริกแ​ กง​ทใ​ี่ ส่ม​ า​ไม่ย​ งั้ ซด​รอ้ นๆ


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ 107

กับข้าว​สวย ได้​ไข่​เจียว​มา​ด้วย เอา​อะไร​มา​แลก​ก็​ไม่​ยอม ค่ำๆ ป้าอ​ ดี๊ ก​ ถ​็ อด​ชดุ แ​ ม่ค​ รัวเ​ปลีย่ น​บท​เป็นเ​จ้าของ​ โฮม​สเตย์ ทีเ่​ตรียม​ห้อง​นอน​สะอาด​สะอ้าน​ไว้ต​ ้อนรับ ไม่​ ได้​หรู​เลิศอ​ ย่าง​โรงแรม 5 ดาว แต่ก​ ็​กิน​อิ่ม นอน​อุ่น อุ่น​ มากๆ เพราะ​อุณหภูมเิ​ฉียด 40 องศา​ใน​หน้าร​ ้อน พอ​ตก​ดึก ป้า​อี๊ด​ใจดี เคาะ​ประตู ก๊อก ก๊อก “ผ้า​ห่ม​พอมั้ยลูก” ใน​มือ​ป้าถ​ ือ​ผ้า​นวม​ใหญ่ ดู​หนา​ หนัก กับ​สายตา​อ่อน​โยน “ไม่เ​ป็นไร​คะ่ ป​ า้ อุน่ พ​ อแล้ว” คำ​ปฏิเสธ​อย่าง​สภุ าพ ก่อน​จะ​หัน​หลัง​ทชี่​ ุ่ม​เหงื่อ​กลับ​ไป​นอน​ต่อ


108 บ้านหม้อ


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ 109


110 บ้านหม้อ


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ 111


112 บ้านหม้อ

ภาค​ผนวก


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ 113

องค์การ​บริหาร​สว่ น​ตำบล​บา้ นหม้อ ทัง้ 6 หมูบ่ า้ น มีพ​ นื้ ทีป​่ ระมาณ 6.9 ตาราง​กโิ ลเมตร ครอบคลุมแ​ นว​ถนน​ เพชรเกษม​ทั้ง 2 ฝั่ง นับ​ตั้งแต่ส​ ะพาน​ข้าม​แม่น้ำเ​พชรบุรี (ถนน​เพชรเกษม) คน​พื้นที่​เรียก​ว่าสี่แยก​ทางหลวง​หรือ สีแ่ ยก​บา้ นไร่พ​ ะเนียด ไป​จนถึงแ​ ยก​เขา​บนั ได​อฐิ ประกอบ​ ด้วย

หมู่ 1 บ้านไร่

ชาว​บ้าน​หมู่​ที่ 1 มี​ทั้ง​เชื้อ​สาย​ไทย​และ​เชื้อ​สาย​จีน เดิม​เล่า​ต่อก​ ัน​มา​ว่าน​ ิยม​ทำ​ไร่ท​ ำ​นา ทำ​สวน​มะม่วง สวน​ ละมุด ปลูกพ​ ชื ผ​ กั ส​ วน​ครัวไ​ว้ข​ าย​และ​กนิ เ​อง​ใน​ครอบครัว พืน้ ทีส​่ ว่ น​ใหญ่จ​ งึ เ​หมาะ​แก่ก​ าร​เพาะ​ปลูก ทำ​เกษตรกรรม ซึ่ง​อาจ​เป็น​ที่มา​ของ​ชื่อ​หมู่บ้าน​ว่า ‘บ้านไร่’

หมู่ 2 บ้านไร่พ​ ะเนียด

บ้านไร่​พะเนียด ชื่อ​นี้​สันนิษฐาน​ว่า เป็นช​ ื่อ​มี​ที่มา​ แต่​เดิม​สมัย​อยุธยา​ตอน​ปลาย เพราะ​ปรากฏ​หลัก​ฐาน​ ว่า​บริเวณ​หมู่ 2 (บ้านไร่​พะเนียด) เคย​เป็น​พะเนียด​ คล้อง​ช้าง​มา​ก่อน ทั้งนี้ โดย​บริเวณ​ฝั่ง​ตรง​ข้าม องค์การ​ บริหารส่วนตำบล​บา้ นหม้อ หมู่ 2 เคย​เป็นพ​ ะเนียด​คล้อง​ ช้าง​สมัย​กรุง​ศรีอยุธยา บริเวณ​ดัง​กล่าว​เคย​พบ​ซาก​ลาน​ ปูน​ด้วย​อิฐ​แดง ชนิด​เดียว​กับ​เจดีย์​แดง อยู่​เป็น​บริเวณ​ กว้าง​ประมาณ​ไร่​เศษ


114 บ้านหม้อ

หมู่ 3 บ้าน​เหมือง​ทะ​โมน เรือ่ ง​เล่าส​ บื ต​ อ่ ก​ นั ม​ า​วา่ บ​ า้ น​เหมือง​ทะ​โมน เดิมเ​ป็น​ เพียง​เหมือง​ทา่ น้ำท​ ม​ี่ ค​ี วาม​ลกึ แ​ ละ​อดุ ม​สมบูรณ์ม​ าก ชาว​ บ้าน​โดย​ทวั่ ไป​นยิ ม​มา​อาบน้ำต​ รง​เหมือง​นี้ อีกท​ งั้ เ​ป็นท​ ต​ี่ งั้ ​ ของ​โรงเรียน​ประจำ​ตำบล​ชื่อ​ว่า​โรงเรียน​เหมือง​ทโมน จึง​ ใช้​ชื่อ​นี้​เรื่อย​มา

หมู่ 4 บ้าน​หลุม​ดิน

สมัย​ก่อน​ตำบล​บ้านหม้อ​มีชื่อ​เสียง​ใน​เรื่อง​การ​ปั้น​ ดิน​เผา​มาก สังเกต​ได้​ว่า​มี​โรงงาน​เตา​อิฐ​อยู่ และ​การ​ใช้​ เครื่อง​ปั้น​ก็​ต้อง​ใช้​ดิน​เป็น​องค์​ประกอบ​หลัก​และ​ดิน​ดี​จะ​ อยู่​ที่​ตำบล​บ้านหม้อ​เท่านั้น จึง​มี​การ​ขุด​หลุม​เอา​ดิน​ไป​ ใช้​จน​พื้นที่​ดัง​กล่าว​เป็น​หลุม ปัจจุบันจ​ ึงไ​ด้​ตั้ง​ชื่อห​ มู่บ้าน​ นี้​ว่า​หลุมด​ ิน

หมู่ 5 บ้าน​โคก​มะกรูด

บ้าน​โคก​มะกรูด แยก​ออก​มา​จาก​บ้าน​หลุม​ดิน เนื่องจาก​ว่า​บ้าน​หลุม​ดิน​เดิม​มี​ชุมชน​อาศัย​อยู่​อย่าง​หนา​ แน่น ประชากร​ดั้งเดิม​ทำ​อาชีพ​เกษตรกรรม เหตุท​ ี่​เรียก​ ว่า​บ้าน​โคก​มะกรูด เพราะ​จาก​เดิม​มี​วัด​เก่าอ​ ยู่​ชื่อ วัด​โคก​ มะกรูด จึง​ใช้​ชื่อ​นเี้​รียก​ต่อ​มา​จนถึง​ปัจจุบัน

หมู่ 6 บ้านไร่พ​ ัฒนา

เดิม​เป็น​ส่วน​หนึ่ง​ของ​หมู่ 4 และ 5 เมื่อป​ ระชากร​ มี​จำนวน​มาก​ขึ้น จึง​แบ่ง​เขต​ออก​มา​เป็น​หมู่​ที่ 6 และ​


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ 115

ชาว​บ้าน​ร่วม​กัน​พัฒนา​ให้​เกิด​ความ​สะดวก และ​สะอาด​ มาก​ขึ้น

ที่​ตั้ง

องค์การ​บริหาร​ส่วน​ตำบล​บ้านหม้อต​ ั้ง​อยู่ ณ บ้าน​ เหมือง​ทะ​โมน หมู่​ที่ 3 ถนน​สมาน​ประชา​กิจ อยูห่​ ่าง​จาก​ ทีว​่ า่ การ​อำเภอ​เมือง​เพชรบุรี 4 กิโลเมตร โดย​มอ​ี าณาเขต​ ดังนี้ - ทิศ​เหนือ จด​ตำบล​ไร่ส​ ้ม อำเภอ​เมือง​เพชรบุรี - ทิศ​ใต้ จด​ตำบล​ต้น​มะม่วง อำเภอ​เมือง​เพชรบุรี​ และ​เทศบาล​ตำบล​บ้านลาด อำเภ​อบ้าน​ลาด - ทิศ​ตะวัน​ออก จด​เทศบาล​เมือง​เพชรบุรี ตำบล​ ต้น​มะม่วง อำเภอ​เมือง​เพชรบุรี​และ​ตำบล​คลอง​กระแชง อำเภอ​เมือง​เพชรบุรี - ทิศ​ตะวัน​ตก จด​ตำบล​ไร่​ส้ม อำเภอ​เมือง​เพชรบุรี​ และ​ตำบล​บ้าน​หาด อำเภอ​บ้านลาด

ประชากร

ประชากร​ทั้งหมด 7,382 คน เป็น​ชาย 3,468 คน เป็นห​ ญิง 3,914 คน ประชากร​แฝง​ประมาณ 3,000 คน มีจ​ ำนวน​ครัวเ​รือน​ทั้งหมด 3,204 ครัวเ​รือน


116 บ้านหม้อ

ภูมิประเทศ ลักษณะ​ภูมิประเทศ​เป็น​พื้นที่​ราบ​เต็ม​พื้นที่ แบ่ง​ เป็นย​ า่ น​การ​คา้ พ​ าณิชย์ ย่าน​เกษตรกรรม​ชนบท และ​ยา่ น​ ที่​อยู่​อาศัย ซึ่ง​บาง​ส่วน​เป็น​เขต​ชุมชน​หนา​แน่น

การ​ศึกษา

โรงเรียน​มัธยม 1 แห่ง - โรงเรียน​คงคา​ราม วัด/สำนักสงฆ์ 4 แห่ง - วัด​เสา​ธง​เรียง - วัด​ประดิษฐ์​วนาราม - วัด​คงคา​ราม - วัด​ถ้ำ​แก้ว - สำนัก​ปฏิบัติ​ธรรม​ถ้ำ​หว้า

การ​สาธารณสุข

ตั้งอ​ ยู่​หมูท่​ ี่ 4 ตั้ง​อยู่​หมูท่​ ี่ ตั้ง​อยูห่​ มูท่​ ี่ ตั้ง​อยู่​หมูท่​ ี่ ตั้ง​อยูห่​ มู่​ที่ ตั้งอ​ ยู่​หมูท่​ ี่

1 2 4 5 5

- สถานี​อนามัยป​ ระจำ​ตำบล มี 1 แห่ง - ศูนย์​บริการ​สขุ ภาพ​ชมุ ชน​ตำบล​บา้ นหม้อม​ ี 1 แห่ง 1. สถาน​พยาบาล​เอกชน​มี 1 แห่ง - โรง​พยาบาล​เพ​ชร​รัช​ต์ ตั้ง​อยู่​หมู่​ที่ 6 2. ร้าน​ขาย​ยา​แผน​ปัจจุบันม​ ี 1 แห่ง - ร้าน​บ้าน​ยา ตั้งอ​ ยู่​หมูท่​ ี่ 4 อัตรา​การ​ม​แี ละ​การ​ใช้​สว้ ม​ราด​นำ้ 100 เปอร์เซ็นต์


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ 117

ความ​ปลอดภัยใ​น​ชีวิต​และ​ทรัพย์สิน 1. ชุด​สาย​ตรวจ​ตำบล​บ้านหม้อ​ร่วม​กับ กำนัน​ ผู้ใหญ่​บ้าน - ศูนย์ อป​พร. ใน​เขต​ตำบล​บ้านหม้อ - ตู้​ยาม​สาย​ตรวจ​ตำรวจ​เคลื่อนที่ ตำบล​บ้านหม้อ - กล้อง​วงจรปิด

อาชีพ

ประชากร​ใ น​เ ขต​อ งค์ ก าร​บ ริ ห าร​ส่ ว น​ต ำบล​ บ้ า นหม้ อ ​ป ระกอบ​อ าชี พ ทาง​ด้ า น​เ กษตรกรรม รั บ​ ราชการ รับจ้าง​ทั่วไป อุตสาหกรรม​ใน​ครัว​เรือน ค้าขาย ธุรกิจ​ส่วน​ตัว

หน่วย​งาน​ธุรกิจ​ใน​เขต​องค์การ​บริหาร​ส่วน​ตำบล

1.ปั๊ม​น้ำมัน​และ​ก๊าซ จำนวน 2 แห่ง - ปั๊ม​ฉลอง​ขวัญ ตั้ง​อยู่​หมู่​ที่ 4 - ยูนิค​แก๊ส ตั้งอ​ ยู่​หมู่​ที่ 1 2.โรงงาน​อุตสาหกรรม จำนวน 2 แห่ง - โรงน้ำแข็ง​ธาร​ทิพย์ ตั้ง​อยูห่​ มู่​ที่ 1 - โรงงาน​เส้น​หมี่ ตั้ง​อยูห่​ มู่​ที่ 5 3.ธนาคาร จำนวน 1 แห่ง - ธนาคาร​ไทย​พาณิชย์​จำกัด ตั้งอ​ ยูห่​ มู่​ที่ 5 - ธนาคาร​กสิกร​ไทย สาขา​เพชร​ไพบูลย์ ตั้งอ​ ยู่​หมู่​ที่ 4


1 แหล่งเรียนรู้ การบริหารจัดการท้องถิ่นแบบมีส่วนร่วมบูรณาการทุกภาคส่วน แหล่งเรียนรู้ การจัดทำแผนยุทธศาสตร์การพัฒนาที่เหมาะสมกับพื้นที่เขตเมือง/ แผนสามปี แหล่งเรียนรู้ กลยุทธ์ในการจัดเก็บข้อมูล(1เย็น1ซอย) แหล่งเรียนรู้ ผู้นำพาความสำเร็จ แหล่งเรียนรู้ การสื่อสารชุมชน แหล่งเรียนรู้ อปพร. แหล่งเรียนรู้ ผ้าป่าขยะเพื่อพัฒนาสังคม แหล่งเรียนรู้ ศูนย์พัฒนาทักษะทางการศึกษา แหล่งเรียนรู้ กศน.ตำบลบ้านหม้อ แหล่งเรียนรู้ กองทุนสวัสดิการชุมชนตำบลบ้านหม้อ แหล่งเรียนรู้ กองทุนสวัสดิการพัฒนาสตรีตำบลบ้านหม้อ แหล่งเรียนรู้ กองทุนหลักประกันสุขภาพ แหล่งเรียนรู้ การบริการสาธารณสุขพื้นฐาน แหล่งเรียนรู้ อสม.ตำบลบ้านหม้อ แหล่งเรียนรู้ ปราชญ์ชาวบ้านหมอสมุนไพร ม.3

2

3

แหล่งเรียนรู้ กลุ่มเรือยาว แหล่งเรียนรู้ โรงกวนขนมพื้นเมือง แหล่งเรียนรู้ กลุ่มขนมหวานฟ้ามุ่ย แหล่งเรียนรู้ สมาธิบำบัด แหล่งเรียนรู้ กลุ่มส่งเสริมเกษตรอินทรีย์ แหล่งเรียนรู้ เกษตรพอเพียง

1 ม.1

2

ม.2

3 ม.2

1


3

แผนที่องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านหม้อ 4

แหล่งเรียนรู้ ผลิตภัณฑ์ผ้าใยบัว แหล่งเรียนรู้ กลุ่มขนมไทยเพชรพร แหล่งเรียนรู้ ผลไม้แปรรูป แหล่งเรียนรู้ น้ำมันมะพร้าวสกัดเย็น

5

ม.5

แหล่งเรียนรู้ ศูนย์พัฒนาครอบครัว

สัญลักษณ์แสดงสถานที่สำคัญต่างๆของตำบลบ้านหม้อ สถานที่ตั้งโฮมสเตยในตำบล

4

สถานที่ตั้ง อบต. บานหมอ

ม.6

เขาบันไดอิฐ

5

สถานที่ตั้งฐานเรียนรู สถานที่ตั้งเจดียแดง สถานที่ตั้งวัดตางๆ

ม.4 เขาวัง

สถานที่ตั้งโรงเรียน


120 บ้านหม้อ

ระบบ​การ​จัดการ​สุขภ​ าวะ​ชุมชน​โดย​ชุมชน​ของ ​ตำบล​บ้านหม้อ ประกอบ​ด้วย​ระบบ​ย่อย ดังนี้ 1)ระบบ​การ​บริหาร​จัดการ​ตำบล องค์การ​บริหาร​ ส่วน​ตำบล​บ้านหม้อ​ได้​มี​การ​พัฒนา​ยก​ระดับ​การ​จัดการ​ บริหาร​องค์กร​บน​ฐาน​คิด​การ​สร้าง​การ​มี​ส่วน​ร่วม​ด้วย​ สาน​โครงสร้าง​สมั พันธภาพ​ของ​ภาคีท​ งั้ ภ​ ายใน อบต. และ​ ภายนอก อบต. อาทิ ภาค​ท้อง​ที่ ภาค​ประชาชน และ​ หน่วย​งาน​ต่างๆ ทีเ่​กี่ยวข้อง​ใน​พื้นทีใ่​ห้ส​ อด​รับก​ ับ​วิถชี​ ีวิต​ ของ​คน​สังคม​เมือง​และ​สังคม​ชนบท ระบบ​การ​บริหาร​ จัดการ​องค์กร​จึง​ทำงาน​แบบ​บูรณ​า​การ​ของ​ทุก​ภาค​ส่วน​ ใน​พื้นที่​ให้​เข้า​มา​มี​ส่วน​ร่วม​กับ​ อบต. โดย​การก​ระ​จาย​ บทบาท​และ​อำนาจ​ผ่าน​ระบบ​กลไก​ของ​รัฐ เข้าไป​ผลัก​ ดัน​ภาค​ประชาชน​ให้​เกิด​การ​รวม​ตัว​ใน​ลักษณะ​องค์กร​ ชุมชน​ให้เ​กิดภ​ าวะ​การ​จดั การ​ตนเอง และ​แทรก​แนวคิดแ​ ก่​ ประชาชน​ให้​เห็น​ถึง​รูป​แบบ​การ​ทำงาน​ของ​การ​ปกครอง​ ท้อง​ถนิ่ ท​ ต​ี่ า่ ง​มส​ี ว่ น​รว่ ม​ตอ่ ก​ าร​พฒ ั นา​สงั คม ศักยภาพ​ของ​ ตนเอง​โดย​ผา่ น​กจิ กรรม​สร้างสรรค์ และ​กอ่ ใ​ห้เ​กิดก​ ารก​ระ​ เพือ่ ม​ ข​ อง​องค์กร​ชมุ ชน​ทข​ี่ ยาย​ฐาน​การ​ทำงาน​เชือ่ ม​โยง​ไป​ สูห​่ น่วย​งาน​หรืออ​ งค์กร​อนื่ ๆ โด​ย อบ​ต. เป็นเ​พียง​ผห​ู้ นุน​ เสริม​ให้​เกิด​สังคม​กึ่ง​เมือง​กึ่ง​ชนบท​บน​วิถี​ชีวิต​ความ​เป็น​ ไทย ภาย​ใต้​สังคม​ที่​เอื้อ​อาทร​ต่อ​กัน สังคม​รู้จัก​กัน 2)ระบบ​การ​เรียน​รู้​ชุมชน เน้น​การ​จัดการ​ให้​เด็ก​


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ 121

สามารถ​เรียน​รู้​ได้ต​ าม​อัธยาศัย โดย​การ​หนุน​เสริม​ให้​เกิด​ ทักษะ​ให้​สอดคล้อง​กับ​วิถี​ท้อง​ถิ่น มี​การ​เชื่อม​ประสาน​ องค์กร​ภายนอก​เพื่อ​เข้า​มา​ร่วม​ใน​การ​สร้าง​การ​เรียน​รู้​ให้​ เด็ก เสริม​ทักษะ​การ​ดำเนิน​ชีวิต​ตาม​วิถี​ไทย และ​สร้าง​ อาชีพ​ให้​แก่​คนใน​ตำบล​แก้ไข​ปัญหา​ลด​ช่อง​ว่าง​ระหว่าง​ ฐานะ​และ​ลด​ราย​จ่าย​ครัว​เรือน 3)ระบบ​การ​จดั การ​สงิ่ แ​ วดล้อม​และ​เกษตร​อนิ ทรีย์ เน้น​การ​อนุรักษ์​สิ่ง​แวดล้อม​แบบ​บูรณาการ โดย​ใช้​ผู้​สูง​ อายุเ​ป็นก​ ลไก​ใน​การ​รวม​ตวั ก​ นั เ​พือ่ ส​ ร้าง​จติ ส​ าธารณะ​ใน​ การ​จดั การ​ขยะ​ระดับค​ รัวเ​รือน ระดับเ​ด็กแ​ ละ​เยาวชน โดย​ การ​สร้าง​มลู ค่าข​ อง​ขยะ​เป็นเ​งินค​ นื ส​ ส​ู่ งั คม อีกท​ งั้ ม​ แ​ี นวคิด​ การ​อนุรักษ์​วิถี​เกษตรกรรม​ตาม​หลัก​เศรษฐกิจ​พอ​เพียง​ เพือ่ ใ​ห้ป​ ระชาชน​ใน​ตำบล​ทย​ี่ งั ค​ ง​มอ​ี าชีพด​ งั้ เดิมไ​ด้เ​กิดก​ าร​ เปลีย่ นแปลง​พฤติกรรม​การ​ใช้ส​ าร​เคมีเ​ป็นเ​กษตร​อนิ ทรีย​์ และ​กลาย​เป็นต้น​แบบ​ใน​การ​พัฒนา​ต่อ​มา 4)ระบบ​สวัสดิการ​ชุมชน เน้น​การ​จัด​สวัสดิการ​ ดูแล​แบบ​ครบ​วงจร (เกิด แก่ เจ็บ ตาย) ใน​ประชาชน​ที่​ มี​การ​รวม​กลุ่ม​กัน​ด้วย​ความ​มี​จิต​อาสา​มี​ความ​ศรัทธา​ใน​ การ​จดั ส​ วัสดิการ รวม​ถงึ ก​ าร​ดำเนินก​ าร​ตาม​นโยบาย​ของ​ รัฐ​ที่​ให้ อบต. เป็น ​ผู้​ประสาน​ให้​เกิด​แนว​ปฏิบัติ​ร่วม​กัน​ ของ​ประชาชน​ใน​ตำบล​เพื่อ​ส่ง​เสริม​การ​ช่วย​เหลือ​เกื้อกูล​ ใน​ระหว่าง​กลุ่ม เพื่อ​ส่ง​เสริม​การ​ออม สร้าง​อาชีพ​ใหม่


122 บ้านหม้อ

โดย​อาศัย​องค์การ​บริหาร​ส่วน​ตำบล​การ​สนับสนุน​การ​ ดำเนิน​การ 5)ระบบ​วัฒนธรรม​และ​ภูมิปัญญา​ท้อง​ถิ่น เน้น​ การ​อนุรักษ์​ภูมิปัญญา​และ​การ​สืบทอด​สู่​คน​รุ่น​หลัง​หาก​ คนใน​ชุมชน​มี​สติด​ ี จะ​ก่อ​ให้​เกิด​ปัญญา ความ​รู้ สามารถ​ นำ​ภมู ปิ ญ ั ญา ตลอด​จนหลักธ​ รรม​ทาง​ศาสนา หรือค​ วาม​ร​ู้ ที่​มี​อยู่​ใน​วิถี​ชีวิต​เดิม ไป​ใช้​เป็น​หลัก​ดำเนิน​ชีวิต​อย่าง​มี​ ความ​เข้มแ​ ข็ง จะ​ทำให้ไ​ม่เ​กิดป​ ญ ั หา​ทาง​สงั คม ชุมชน​กจ​็ ะ​ พึ่งพา​ตนเอง​ได้​อย่าง​ยั่งยืน ซึ่งส​ อดคล้อง​กับ​หลัก​ปรัชญา​ เศรษฐกิจ​พอ​เพียง 6)ระบบ​เศรษฐกิจ​ชุมชน เน้น​การ​สร้าง​อาชีพ​เสริม เพิม่ ร​ าย​ได้ นำ​ทรัพยากร​ใน​ตำบลมาใช้ เพือ่ ส​ ร้าง​ธรุ กิจใ​น​


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ 123

ครัว​เรือน​โดย​ลักษณะ​อาชีพ​เป็นการ​ดำเนิน​งาน​ร่วม​กับ​ สมาชิกใ​น​ครัว​เรือน หรือ​เป็นการ​รวม​ตวั ​ของ​กลุม่ แ​ ม่บ​ า้ น​ ใน​ตำบล​ที่​มี​ความ​เข้ม​แข็ง และ​มุ่ง​เน้น​อนุรักษ์​และ​สร้าง​ งาน​ให้​คนใน​ตำบล​ทั้ง​อาชีพ​เสริม​และ​อาชีพ​หลัก 7)ระบบ​สุขภาพ​ชุมชน มี​แนวคิดก​ าร​เชื่อม​โยง​กา​ร บู​รณา​การ​จัดหา​บริการ​สุขภาพ​แบบ​มี​ส่วน​ร่วม​โดย​สถานี​ อนามัย​และ ​อบต.บ้านหม้อ​ร่วม​กัน​ปรับ​ภารกิจ​การ​ถ่าย​ โอน​สถานี​อนามัย การ​จัดหา​บริการ​สุขภาพ​แก่​ประชาชน​ ใน​ตำบล​ให้เ​ข้าถ​ งึ บ​ ริการ​ดว้ ย​กอง​ทนุ ฯ​ของ​ตำบล และ​การ​ หนุนเ​สริมข​ อง อสม. ใน​การ​หา​กา​รบูร​ ณา​การ​ของ​งาน​ผา่ น​ กิจกรรม​สร้างสรรค์​ไป​ยังป​ ระชาชน​กลุ่ม​ต่างๆ ใน​ตำบล


124 บ้านหม้อ


ทิพย์พิมล เกียรติวาทีรัตนะ 125


เพลง​ศักยภาพ​ชุมชน คำร้อง-ทำนอง เรียบ​เรียง​ดนตรี ขับ​ร้อง​โดย

วสุ ห้าวหาญ ศราวุธ ทุ่งข​ ี้​เหล็ก ฟาง​แก้ว พิชญา​ภา, ศราวุธ ทุ่งข​ ี้​เหล็ก, สมชาย ตรุ​พิมาย

หนึ่ง​สมอง​สอง​มือ​ที่​มี รวม​เป็น​หลาย​ความ​คิด​ดีๆ ออก​มา​ยืน​ตรง​นี้ ทำ​เพื่อ​เมือง​ไทย​ด้วย​กัน ไม่ว​ า่ จ​ ะ​อยูท​่ ไ่ี หน เรา​เป็นค​ น​ไทย​เปีย่ ม​ความ​สามารถ เป็น​กำลัง​ของ​ประเทศ​ชาติ พัฒนา​บ้าน​เมือง​ก้าว​ไกล เป็น​คน​เหนือ อีสาน กลาง​ใต้ ก็​รกั ​เมือง​ไทย​ดว้ ย​กนั ท​ ง้ั ​นน้ั (สร้อย) หาก​เรา​ร่วม​มือ​ร่วมใจ ทำ​สิ่ง​ไหน​ก็​ไม่​เกิน​แรง โครงสร้าง​ชุมชน​แข็งแกร่ง เพราะ​เรา​ร่วม​แรง​ร่วม​มือ​ สร้างสรรค์ จัดการ​ทรัพยากร​ช่วย​กัน ด้วย​มุม​มอง​ที่​เรา​ แบ่ง​ปัน ใช้​ความ​คิด​สร้างสรรค์​ให้​เต็ม​ศักยภาพ อยู่​ชนบท​ห่าง​ไกล ทำ​นา​ทำ​ไร่ พอ​เพียง​เลี้ยง​ตัว ใช้ช​ มุ ชน​ดแู ล​ครอบครัว ใช้ค​ รอบครัวด​ แู ล​ชมุ ชน ปูพ​ นื้ ฐ​ าน​ จาก​หมู่บ้าน​ตำบล สร้าง​แปลง​เมือง​ไทย​ให้​น่า​อยู่​ดัง​ฝัน


เข้าไปฟังและดาวน์โหลดเพลงศักยภาพชุมชนได้ที่ www.punsook.org

ชุมชน​ทอ้ ง​ถนิ่ บ​ า้ น​เรา เรียน​รร​ู้ ว่ ม​กนั เ​พือ่ ก​ าร​พฒ ั นา ชุมชน​ท้อง​ถิ่น​บ้าน​เรา เรียน​รรู้​ ่วม​กัน​ช่วย​กัน​พัฒนา อยู่​ตาม​เมือง​ใหญ่​เมือง​หลวง หัวใจ​ทุก​ดวง​ซ่อน​ไฟ​ มุ่ง​มั่น ก้าว​ออก​มา​จาก​รั้วท​ ี่​กั้น​จับ​มือ​กัน​ทำ​เพื่อเ​มือง​ไทย คนละ​มือส​ อง​มือค​ ือ​น้ำใจ โอบ​กอด​ชุมชน​ไว้​ด้วย​ความ​สุข​ ยืนนาน หนึ่ง​สมอง​สอง​มือ​ที่​มี รวม​เป็น​หลาย​ความ​คิด​ดีๆ ออก​มา​ยืน​ตรง​นี้ ทำ​เพื่อ​เมือง​ไทย​ด้วย​กัน หาก​เรา​ร่วม​มือ​ร่วมใจ ทำ​สิ่ง​ไหน​ก็​ไม่​เกิน​แรง โครงสร้าง​ชุมชน​แข็งแกร่ง เพราะ​เรา​ร่วม​แรง​ร่วม​มือ​ สร้างสรรค์ จัดการ​ทรัพยากร​ช่วย​กัน ด้วย​มุม​มอง​ที่​เรา​ แบ่ง​ปัน ใช้​ความ​คิด​สร้างสรรค์​ให้​เต็ม​ศักยภาพ ด้วย​ มุม​มอง​ที่​เรา​แบ่ง​ปัน ใช้​ความ​คิด​สร้างสรรค์​ให้​เต็ม​ ศักยภาพ..





Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.