LC Tabloid by NDC mediagroep

zaterdag 15 september 2012

www.lc.nl

in het nieuws

fryslân

‘VVD moet het voortouw nemen’ p.5

Heen en weer geslingerd tussen twee adressen p.25

sinds 1752

Onderzoeker: De Friesland bepaalt wat wel en niet kan in ziekenhuis Dokkum

mislukte oogst

Fruittelers in nood door vorstnacht p.10 manon kamminga

De actiegroep ’Red de Sionsberg’ woont de presentatie van het feitenonderzoek bij met een spandoek.

Skeelerbrons na solo in stortregen p.15

FOTO’S LC/SIEP VAN LINGEN

Zorgverzekeraar trok aan de touwtjes bij Sionsberg MARSCHA VAN DER VLIES

DOKKUM - Zorgverzekeraar De Friesland was de feitelijke regisseur bij de sluiting van de klinische verloskunde in De Sionsberg. Dit is een van de vijftien conclusies die Reinoud Bon trekt in zijn feitenonderzoek naar het reilen en zeilen rondom het opdoeken van de afdeling in het Dokkumer ziekenhuis. Dit deed hij op verzoek van de gemeenteraad van Dongeradeel. Donderdagavond presenteerde Bon de resultaten. Bon spitte voor zijn onderzoek de correspondentie door tussen de verzekeraar en de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ). De verzekeraar heeft 75 procent van de markt in handen, zo blijkt. ,,Dus zij bepaalt wat wel en niet kan’’, zegt Bon. ,,De Friesland was niet tevreden over de visie van De

Onderzoeker Reinoud Bon (links) en bestuursvoorzitter Diana Monissen van De Friesland. Sionsberg en weet dat dus naar voren te brengen. Ik denk dat deze situatie landelijk ook zou kunnen gaan wringen.’’ De kwaliteit van de zorg op de afdeling zou niet deugen, volgens de Inspectie, maar Bon concludeert dat er geen tekortkomingen in de zorg bleken. Was dit wel zo, dan zou de afdeling acuut zijn gesloten en niet open blijven tot mei 2013.

Geld is de drijfveer geweest de beslissing te nemen, denkt hij. De Sionsberg dreigde om te vallen. Hij vermoedt overigens zelf ook dat het ziekenhuis het in z’n eentje op termijn niet zou redden. Hiervoor gaan de ontwikkelingen in de gezondheidszorg te snel. Vervolgens schortte het aan de communicatie rondom het verkondigen van de sluiting, stelt Bon. Het slechte nieuws kwam onduidelijk naar buiten. Bovendien wezen het ziekenhuisbestuur, de Inspectie en zorgverzekeraar De Friesland naar elkaar, waardoor ze minder geloofwaardig werden. Bestuursvoorzitter Diana Monissen van De Friesland heeft met veel inzet getracht de zaak weer in goede banen te leiden. Bon beveelt het inzetten van een ,,oliemannetje’’ aan dat in de toekomst de communicatie tussen de zorginstantie, inspectie en de zorgver-

zekeraar soepeler maakt. Ook moeten besluiten in de toekomst gezamenlijk gedekt worden. ,,Zeg niet: ‘het moet van de ander’.’’ Dat vrouwen in Dongeradeel voortaan verder moeten reizen voor hun bevalling, betekent niet per definitie een verslechtering van hun gezondheid en die van de baby, concludeert Bon. ,,Moeder- en babysterfte, die in Dongeradeel lager ligt dan elders, treedt vooral op bij vrouwen die al in het ziekenhuis liggen. Een aanrijtijd van drie kwartier verandert hier niets aan.’’ In een gezamenlijke reactie schrijven Zorggroep Pasana (waaronder De Sionsberg valt), het Drachtster ziekenhuis Nij Smellinghe en De Friesland Zorgverzekeraar dat er aan de klinische verloskunde steeds hogere eisen worden gesteld en dat hier op lange termijn niet meer aan kan worden voldaan in het Dokkumer ziekenhuis.

seizoenstart

Stormloop op kaartjes voor De Lawei p.38 het weer 9° - 19°

inhoud in het nieuws 2-5 binnenland 6-7 buitenland 8-9 economie 10-11 in het hart 12-13 sport 14-15 mobiel 16,19 podium 21,23 maar 24 fryslân 2537 familieberichten 32,33,34 cultuur 3839 uit 41 media & amusement 44-45 service 47

ADVERTENTIES losse nummers ma t/m vr 1,50, za 2,75

VA ND AA G 11: 00 - 15: 00 uu r

Postbus 394, 8901 BD Leeuwarden 261ste jaargang nr. 219 - 48 pagina’s

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - bibu@lc.nl

in het nieuws commentaar

Unie van staten Nederland kan verder met de Europese Unie. De eurosceptici hebben bij de verkiezingen een nederlaag gelegen. Maar dat betekent nog niet dat er voluit gas kan worden gegeven. Want de handrem zit er nog wel op. Er is opluchting in het Europese hoofdkwartier in Brussel, maar ook bij de andere leden van de Europese Unie. De steun van Nederland is hard nodig bij de nieuwe richting die de Europese Unie moet inslaan. Duidelijk is dat het populistische antieurogeluid van de PVV door de kiezers is verworpen .

Succes Rutte voor Barroso vingerwijzing Precies op verkiezingsdag riep voorzitter José Manuel Barroso van de Europese Commissie in zijn troonrede op tot een vedere integratie van Europa. De tijd van nationale oplossingen is voorbij. Nog deze herfst komen er voorstellen voor een versterkte economische en monetaire unie. Onder andere met een toezichthouder voor banken. En hij pleit voor een federatie van Europese staten. Daarvoor is politieke steun

nodig en veel meer onderlinge solidariteit van de lidstaten. Want naast de economische crisis heeft de Europese Unie ook te maken met een politieke crisis. Logisch dat de verkiezingsuitslag in Nederland in Brussel met vreugde is ontvangen. Het moet ook een vingerwijzing zijn voor Barroso en de zijnen dat premier Mark Rutte als een van de weinige zittende Europese leiders overeind is gebleven in de eurocrisis. Kijk naar het lot van de Franse president Nicolas Sarkozy en zijn evenknieu José Zapatero. Zo vanzelfsprekend is de steun van het volk en de solidariteit niet, ook niet voor Europese solidariteit. Barroso pleit voor een federatie van Europese staten. Nadrukkelijk geen superstaat, want daarmee zou de kat in de gordijnen komen. Toch wordt Europa zo een beetje Amerika. Waar de centrale bank ook sturing kan geven aan de economie door er opnieuw honderden miljarden dollars in te pompen. Voor Barroso is het de nieuwe manier van denken over een federatie van verenigde staten in Europa. > dejong@lc.nl

Mohammed in film bespot als oplichter en rokkenjager

Ambassades doel van boze moslims VAN ONZE BUITENLANDREDACTIE

TUNIS - Na het vrijdaggebed hebben moslims opnieuw ambassades en consulaten van de Verenigde Staten en andere westerse landen aangevallen. De demonstranten protesteren tegen een filmpje dat onlangs in de VS is geproduceerd. Daarin wordt de profeet Mohammed bespot en neergezet als oplichter en rokkenjager. Zeker drie mensen kwamen om het leven gekomen toen woedende demonstranten de Amerikaanse ambassade in Tunesië bestormden. Ongeveer dertig anderen raakten gewond. De politie in de hoofdstad Tunis opende het vuur om de menigte tegen te houden, maar toch wisten betogers het complex binnen te dringen. Ze gooiden brandbommen en stenen naar de ambassade. In de Libanese stad Tripoli staken woedende betogers vestigingen van de Amerikaanse ketens Kentucky Fried Chicken en Hardee’s in brand. Veiligheidstroepen openden het vuur op de betogers. Daarbij kwam een persoon om het leven en raakten 25 mensen gewond. In de Soedanese hoofdstad Khartoum bestormden honderden betogers de Duitse ambassade en staken een auto en vuilnisbakken in brand.

De politie zette traangas in om de betogers, die het ambassadeterrein hadden betreden, terug te dringen. De meeste betogers vertrokken, maar een kleine groep trok op naar de nabijgelegen Britse ambassade. Bij de Amerikaanse ambassade in de Egyptische hoofdstad Cairo raakte de oproerpolitie slaags met honderden demonstranten. Er werd traangas ingezet om te voorkomen dat de betogers de ambassade zouden bereiken. President Mohammed Morsi verscheen op de staatstelevisie om moslims op te roepen ambassades juist te beschermen: ,,Ons geloof vereist van ons dat we onze gasten, hun huizen en hun werkplaatsen beschermen.’’ in de Iraanse hoofdstad Teheran namen duizenden mensen deel aan een protestoptocht. De betogers

VS sturen een peloton mariniers naar Jemen

scandeerden ‘Dood aan Amerika’ en ‘Dood aan Israël’ en sommigen staken Amerikaanse en Israëlische vlaggen in brand. Volgens de Iraanse staatstelevisie hadden in andere steden vergelijkbare protesten plaats. Meer dan tweeduizend betogers kwamen samen bij een moskee in Diraz, net buiten Manamah, de hoofdstad van Bahrein, om te protesteren tegen de film. Ook hier werden Amerikaanse en Israëlische vlaggen verbrand. Veiligheidstroepen waren in geen velden of wegen te bekennen. Ook in Jeruzalem was het onrustig. Zo’n vierhonderd mensen trokken op naar het Amerikaanse consulaat in de stad. Betogers gooiden flessen en stenen naar de politie, die reageerde met schokgranaten. In Nablus op de Westelijke Jordaanoever gingen zo’n tweehonderd mensen de straat op om te protesteren tegen de film. De Verenigde Staten hebben een peloton mariniers naar Jemen gestuurd om mee te helpen bij de bescherming van de Amerikaanse ambassade in de hoofdstad Sanaa. Jemenitische veiligheidstroepen hielden vrijdag door het vuren van waarschuwingsschoten en de inzet van een waterkanon honderden demonstranten weg bij de Amerikaanse ambassade.

gurbe

Gurbe: Se hie der gjin boadskip oan.

Woning gedode vrouw onderzocht OOSTERWOLDE - Rechercheurs doen zeker tot en met zaterdag onderzoek in het huis van de omgebrachte Marijke Heijltjesde Bruijn uit Oosterwolde. De 67-jarige vrouw werd woensdag levenloos aangetroffen in haar woonboerderij aan de Klazingaweg. Wat zich heeft afgespeeld, is nog een raadsel. Politie en recherche hopen na het weekeinde een beter beeld te hebben. Zolang kamt een team van 25 rechercheurs de woning uit. ,,Het is een grote woning en het moet centimeter voor centimeter. Dat kost dus veel tijd’’, zegt politiewoordvoerder Anne van der Meer. Vandaag zijn de rechercheurs ook nog buiten de stelpboerderij bezig. Het lichaam is voor sectie overgebracht naar het Nederlands Forensisch Instituut in Den Haag. Vanavond komt de buurt

bijeen in het gemeentehuis van Ooststellingwerf. Hierbij zijn vertegenwoordigers van politie, gemeente en Slachtofferhulp aanwezig. Burgemeester Harry Oosterman nodigde zo’n veertig huishoudens uit. Buren is verteld dat de vrouw vermoedelijk tijdens een inbraak met geweld om het leven is gebracht. De 67-jarige woonde in een afgelegen stelpboerderij aan de Klazingaweg, net buiten Oosterwolde, verscholen achter bomen. Het slachtoffer was lid van de katholieke parochie van Oosterwolde. Ze deed onder meer bezoekwerk voor het Katholieke Vrouwengilde (K.V.G.). Dinsdagavond was de openingsavond van het vrouwengilde. Mevrouw Heijltjes kwam niet opdagen. Niemand sloeg echter alarm omdat ze regelmatig in het buitenland verbleef.

Betogers in Tunis wisten het terrein van de Amerikaanse ambassade binnen te dringen. Daar gooiden ze met brandbommen. FOTO AFP

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - bibu@lc.nl

in het nieuws

Ontslag bij werf Harlingen: spullen pakken en wegwezen Tranen vloeiden gisteren op de Harlinger werf Icon. Van de 75 werknemers werden er 24 op non-actief gesteld. Ze konden direct vertrekken.

Heerenveen lonkt naar kaasfabriek HEERENVEEN - Heerenveen is in beeld voor de komst van een grote kaas- en weifabriek van A-ware Food Group en het Nieuw-Zeelandse concern Fonterrra. Andere kandidaten zijn onder meer Veendam en Emmen. De fabriek vergt een investering van circa €125 miljoen. Dit najaar begint ook de campagne voor de werving van zo’n duizend melkveehouders. > pagina 11

Meevaller Lawei bij kaartverkoop DRACHTEN - Crisis of niet, de voorverkoop van de Lawei is met bijna 10 procent gestegen naar 40.000 kaarten. Dat is te verklaren door de vroegboekkorting van 10 procent en de verlaging van de btw naar 6 procent. Bij de Harmonie in Leeuwarden en Het Posthuis in Heerenveen staat de teller met 46.188 verkochte kaarten iets lager dan vorig jaar. > pagina 38

Friese vertaling Grimm-sprookjes GRONINGEN - Readkapke, Sniewytsje en De Wolf en de Sân Geitsjes. Vertaler Anne Tjerk Popkema werkt aan een lijvige Friese vertaling van de Sprookjes van Grimm. Het is voor het eerst dat de volksverhalen, die in 1812 verschenen, direct vanuit het Duits in het Fries worden vertaald. > pagina 38

Het opvallende schip M.Y. Skat lag deze zomer nog bij de werf van Icon Yachts in Harlingen. DICK OFFRINGA

n Amerika is het de normaalste zaak van de wereld. Bij ontslag loop je onder begeleiding naar je werkplek, je pakt je persoonlijke spullen, groet collega’s in het voorbijgaan en een half uur later sta je buiten. Bij Icon Yachts in Harlingen werd het personeel gisteren in de kantine bijeengeroepen. Daar werden de namen bekendgemaakt van de mensen die niet langer nodig zijn. Per direct werden ze op non-actief gezet. Kraanmachinist Sietse Boonstra (63) hoorde bij de ongelukkigen. Hij is onthutst. ,,Wy binne as kriminelen behannelle. Wy moasten alles ynleverje en daliks it terrein ferlitte. Je seagen grutte keardels dy’t hjir jierren wurke ha, gûlend fourtgean. Se mochten net iens mear ôfskied nimme fan de kollega’s wêr’t se jier-

ren mei wurke ha.’’ Boonstra heeft wel vaker reorganisaties en faillissementen meegemaakt, ,,mar soks ha ik noch nea belibbe.’’ Manager Maurice Kok heeft de dag heel anders ervaren. Volgens hem heeft Icon Yachts zo fatsoenlijk mogelijk gehandeld door de namen van ontslagen werknemers in één keer in de kantine kenbaar te maken. ,,Dat is veel socialer dan mensen één voor één op hun werkplek op de schouder te tikken en hen te vragen mee te komen. Daarmee rek je de periode van spanning voor de achterblijvers op. Dat is vaak ondragelijk.’’ Kok ontkent dat de ontslagen werknemers geen afscheid mochten nemen van hun collega’s en hun werkplek. Dat de bouwer van luxe jachten mensen zou ontslaan, was al enige tijd bekend. Het uitblijven van nieu-

Moeder laat diefje achter

FOTO DICK MANSHANDE

‘Grutte keardels gongen gûlend fuort’ we orders maakte dit noodzakelijk, zo stond in het reorganisatieplan. Na het akkoord over een sociaal plan stemde de ondernemingsraad ermee in. Het op non-actief stellen van personeel is geen ongebruikelijke methode meer, aldus FNV-bestuurder Albert Kuiper. ,,Ze krijgen hun loon gewoon doorbetaald totdat het UWV met het ontslag instemt. Het biedt de werknemers de mogelijkheid vast om zich heen te kijken

voor een andere baan. De bonden hebben volgens Kuiper een zeer mager sociaal plan moeten slikken. Een bouwer van luxe jachten onwaardig, stelt hij. ,,Maar voor die kritiek zijn de eigenaren niet gevoelig.’’ Icon vult tot maximaal vijftien maanden de WWuitkering aan tot 90 procent van het loon. Daarnaast worden de ontslagen werknemers begeleid naar ander werk. Icon Yachts werd in 2007 opgericht door vastgoedontwikkelaar Ton van Dam uit Bosch en Duin en de steenrijke Canadees-Russische Alexander Schnaider, tevens zakenpartner van de nog rijkere Donald Trump. Frappant: Trump maakte een tijdje een populair tv-programma waarin hij aankomende managers testte en bruusk de laan uitstuurde als ze hem niet bevielen: You’re fired!

Kopen bij Jumbo én Lidl niet goedkoper TILBURG - Koopjesjagers die hun boodschappen doen in meerdere supermarkten zijn niet goedkoper uit maar juist duurder. Dit blijkt uit promotieonderzoek van econoom Mark Vroegrijk van de Universiteit van Tilburg. Volgens Vroegrijk, onderzoeker bij de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek, winkelt 60 tot 80 procent van de consumenten in diverse supermarkten om zo geld te besparen. Ze kopen

dan hun koffie , krat bier of zakken chips en nootjes waar dat het goedkoopst is. Maar volgens de promovendus werkt de aanpak van deze koopjesjagers averechts. ,,Hoe meer supermarkten je bezoekt, hoe meer je wordt blootgesteld aan verleidelijke aanbiedingen.’’ De consument bespaart daardoor wel op afzonderlijke producten, maar doet meer aankopen dan wanneer hij al zijn boodschappen in één supermarkt had gedaan. (ANP)

NIEUWEGEIN - Een negenjarig winkeldiefje is donderdag door haar moeder achtergelaten in een winkel in Nieuwegein. De moeder was vrijdag nog niet komen opdagen. Het kind is opgevangen door Bureau Jeugdzorg. Medewerkers van de winkel zagen dat een vrouw, volgens de politie de moeder van het kind, twee tassen vollaadde met spullen en die aan haar dochter gaf. De moeder ging wat andere boodschappen afrekenen en stuurde haar kind met de tassen naar buiten. Daar hield een winkelbediende haar tegen, maar toen deed de vrouw alsof ze het kind niet kende. In de tijd dat op de gewaarschuwde politie werd gewacht, is de vrouw er tussenuit geknepen. (ANP)

ADVERTENTIE

,3&+!.0!+# 42'!/+! /5/ *$ 44" )-11+#&'%.'( +! .233.#550 42'!/+!

129.Excl. BTW

Draadloze zwart-witlaserprinter HL-2270DW

Winkelen in de Jumbo én de Lidl pakt duurder uit.

FOTO ANP/PHIL NIJHUIS

www.brother.nl

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - bibu@lc.nl

in het nieuws

Liberalen scoren in Brabant

Winst VVD op platteland DEN HAAG - De electorale kaart van Nederland is VVD-blauw geworden, met uitzondering van PvdA-bolwerken Friesland en Groningen en hier en daar een rode stip. De VVD dankt haar overwinning met name aan de grote winst in plattelandsgemeenten en voorsteden. Zoals verwacht wisten de liberalen vooral in Brabant het verschil te maken. De uitslagen op tv gaven een ietwat vertekend beeld van de uiteindelijke uitslag. Vooral de resultaten van de grote steden passeerden de revue en daar won de PvdA vaak net iets meer aanhang dan de VVD. In kleinere gemeenten, vooral in de Randstad en in Brabant hield de VVD echter huis: de ene na de andere werd met groot verschil aan de zegekar gebonden. In de gemeente Edam-Volendam kreeg de VVD zelfs ruim twee op de vijf stemmen, een toename van 70 procent vergeleken met 2010. De PvdA kwam bij lange na niet aan zulke grote cijfers. Alleen in Pekela en Leeuwarden scoorden de sociaaldemocraten een derde meer stemmen bovenop het aantal van 2010. De winst van de VVD in van

oudsher katholieke landsdelen lijkt vooral van het CDA te komen. In een voormalig CDA-bolwerk als Tubbergen (Overijssel) gaat de grote winst van de VVD bijna éénop-één ten koste van het CDA, terwijl de PvdA daar nauwelijks profiteert. Schrijnend is dat het CDA in Tubbergen toch nog drie op de tien stemmers achter zich kreeg de hoogste score landelijk - maar

VVD heeft CDA opgegeten als plattelandspartij daar tegelijkertijd het op een na grootste verlies leed: ruim 30 procent eraf. De VVD heeft het CDA als plattelandspartij opgegeten. In Brabant is het beeld niet anders. De VVD werd daar in alle gemeenten de grootste, op Tilburg, Eindhoven (PvdA) en Rucphen (PVV) na. Niet voor niets ging VVD-lijsttrekker Mark Rutte als laatste op campagne in Breda. (GPD)

Meevaller GroenLinks na zwaar verlies DEN HAAG - Ondanks het historische verlies van GroenLinks bij de landelijke verkiezingen blijft fractieleider Jolande Sap gewoon aan. ‘Jolande Sap vertrekt met onmiddellijke ingang als partijleider van GroenLinks. Of nee, toch niet. Ze is bij het partijbestuur in Utrecht, betekent dat soms.? Of toch niet?’ De geruchten over het aftreden van Sap stroomden donderdag onophoudelijk. Sap zelf had dan wel eerder gezegd dat ze niet van plan was te vertrekken, wat de verkiezingsuitslag ook mocht zijn. Het verlossende woord kwam pas uren later, aan het begin van

de avond. ,,Jolande Sap is en blijft de politiek leider van GroenLinks, ondanks het tegenvallende resultaat bij de verkiezingen’’, stelde de partijtop in een officiële verklaring. Wel gaat de partij, onder leiding van de Amsterdamse GroenLinks-wethouder Andrée van Es, onderzoek doen naar hoe het zo ver heeft kunnen komen. Een eerste lichtpuntje was er al aan het einde van ‘de donderdag van de geruchten’. De partij kreeg er een restzetel bij en verloor zodoende niet zeven maar zes zetels. Zodoende mag Jesse Klaver, de campagneleider bij deze verkiezingen en de nummer vier op de lijst, toch blijven. (GPD)

Voorzitters: oppositie nu de beste plek voor CDA DEN HAAG - Het CDA in den Haag is er nog niet uit of de partij moet meeregeren of niet. De provinciale voorzitters zijn duidelijk: ,,De oppositie in.’’ Vijf van de twaalf voorzitters vinden dat hun partij in de oppositie moet gaan met dit zeteltal, al wil één van hen dat alleen anoniem zeggen. In Zuid-Holland heeft voorzitter ad interim Johan Burger de stemming al gepeild: ,,Bij dit zeteltal moeten we niet meedoen aan een regering. We zijn nog bezig met de nieuwe structuur van de partij, met de inhoud. Dat proces moeten we afmaken.’’

Limburger Karel Leunissen moet zijn leden nog polsen maar persoonlijk vindt hij de oppositie de beste plek om het CDA-geluid te laten horen. ,,Ik denk dat je stem daar markanter is, dan als je als bindmiddel dient in een coalitie.’’ In Friesland heeft voorzitter Douwe Tamminga ook een voorkeur voor de oppositie. ,,We hebben veel jaren meegeregeerd. Nu zijn we zelf aan de beurt. We moeten eerst onze eigen agenda afwerken.’’ Daar duidt ook de Gelderse voorzitter Wiert Omta op: ,,We zijn nu de vijfde partij van het land. We moeten ons eerst herpakken.’’ (GPD

De psychose van het Is het eigenlijk wel nodig de broekriem aan te halen? De retoriek van het huishoudboekje dat op orde moet zijn, bijt zichzelf in de staart. WIO JOUSTRA

e komende dagen en weken zullen de media bol staan van termen als ‘de tering naar de nering zetten’ en ‘de broekriem aanhalen’. Mooier symbool voor de financiële prudentie van het Nederlandse volk, het volk van de Zilvervloot, dan ‘het kloppende huishoudboekje’ is er niet. Slechts ‘het appeltje voor de dorst’ komt er enigszins in de buurt. Over de deugden ervan zullen we de komende weken weer tot vervelens toe worden bijgepraat door bewindslieden. Want Prinsjesdag komt er aan en er moeten coalitieonderhandelingen op gang komen om een stabiele regering te kunnen vormen. Het terugdringen van het begrotingstekort en het voldoen aan de Europese normen van een tekort onder de 3 procent en een staatsschuld van minder dan 60 procent van het bruto binnenlands product wordt heilig verklaard. Allemaal onzin in tijden van economische crisis, als we de in Bolsward opgegroeide econoom Bas Jacobs mogen geloven. Hij kon voor de verkiezingen geen enkele politieke partij betrappen op een verstandig macro-economisch beleid. Bijna alle partijen slaan door in het op korte termijn saneren van de overheidsfinancien. ,,Hard bezuinigen is schadelijk voor de economie. De tol die je daarvoor de komende vier jaar betaalt is minder banen, stijgende werkloosheid, lagere economische groei en dalende koopkracht. Het creëren van een ‘houdbaarheidsoverschot’ is meer iets voor oliestaatjes.” Jacobs krijgt steun van niet de eerste de beste in de financiële wereld: Johan Witteveen, oud-minister van financiën en voormalig directeur van het Internationaal Monetair Fonds. In een interview met de Volkskrant betitelt hij de Haagse bezuinigingswoede als ‘een collectieve psychose’. ,,Als ze het doorzetten, worden we in een depressie gedrukt. Het is absurd en niet te begrijpen.” De VVD’er Witteveen lijkt zich daarmee af te keren van het beleid van zijn eigen partij, waar de financiele somberaars het voor het zeggen hebben. Hij herinnert er nog maar eens aan dat Nederland een enorm overschot heeft op de betalingsbalans: 9 procent meer export dan import,

het hoogste van alle landen in de Europese Unie. Het betekent dat de economie sterk is en dat Nederland een grote bedrijvigheid aan de dag legt. Maar dat is geen statistiek die in de rijtjes van de zwartkijkers voorkomt. ,,Het is raar beleid”, zegt de Groningse econoom Steven Brakman. ,,De 3 procent en de 60 procent zijn betrekkelijk willekeurige getallen. Het zou ook 3,5 en 55 procent kunnen zijn. We worden meegesleept in onze eigen retoriek, de retoriek van het huishoudboekje en die van het absoluut maken van willekeurige criteria.” Op de site ‘Me Judice’, waarop economen met elkaar in debat gaan, schreef hij samen met zijn collega Dirk Bezemer een stuk over dit onderwerp, dat inmiddels bijna vijfduizend keer is bekeken. Het belangrijkste misverstand is volgens hen dat de overheidsschuld moet worden terugbetaald, net als bij voorbeeld een consumptief krediet in ons privé huishoudboekje. Doen wij dat niet, zo is de politieke redenering, dan zadelen we in feite elke pasgeboren baby vanaf de geboorte op met onze staatschuld. Daarom is schuldsanering een bittere noodzaak. Brakman: ,,Wat hier over het hoofd wordt gezien is dat voor ons het aardse leven eindig is, maar voor de staat niet: die heeft het eeuwige leven. De staat kan schulden oneindig voor zich uitschuiven door na af-

‘De staat kan schulden oneindig voor zich uit schuiven’ lossing van de oude schuld meteen nieuwe schuld aan te gaan; gedrag dat zeer op prijs wordt gesteld door pensioenfondsen die daardoor altijd een veilige belegging hebben voor hun pensioenpremies. Wel kan bij oplopende schuld de rentebetaling van overheid naar obligatiehouder toenemen. De overheid moet dan misschien meer belasting heffen om de obligatiehouder rente te kunnen betalen.”

Getuigt dit van slecht rentmeesterschap? Volgens Brakman niet. Allereerst gaat het geld van belastingbetaler naar obligatiehouder. Voor de economie als totaal geen last: wat de een betaalt ontvangt de ander. Maar belangrijker is dat toekomstige generaties profiteren van investeringen in onderwijs, veiligheid, gezondheidszorg, infrastructuur en ook in het voorkomen van een economische depressie. ,,De baby’s hebben

Altijd CDA gestemd, maar nu Jacobi ATZE JAN DE VRIES

RAERD - Ongeveer een half miljoen mensen wendden zich woensdag af van het CDA. Nico van der Werf uit Raerd is een van hen.

Lutz Jacobi.

FOTO HOGE NOORDEN

Zijn leven lang stemde Van der Werf, boer aan de Dille, op het Christen Democratisch Appèl. Maar nu niet meer. Dat komt niet direct omdat hij afgehaakt is bij zijn eigen club, maar meer omdat hij is aangehaakt bij Lutz Jacobi.

De nieuwe liefde gaat zelfs zo ver dat de veehouder, die in het verleden vaak verkiezingsborden van het CDA op zijn land had staan, nu een PvdAbord verwelkomde. Van der Werf (50) ontmoette Jacobi, die ook in de gemeente Boarnsterhim woont, een tijd terug op een politieke avond. Ze raakten aan de praat ,,en se sei op in stuit dat se wolris by my delkomme soe. En dat docht se dan ek. De earste kear wie’k net iens thús, en doe kaam se noch in kear. Dat sprekt oan.’’

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - bibu@lc.nl

in het nieuws

Nederlandse huishoudboekje

De broekriem aanhalen is helemaal niet goed voor de economie en ook niet voor toekomstige generaties, stellen economen. niet alleen schuld maar meteen ook een groot vermogen op hun denkbeeldige bankrekening staan, en bij goed beleid zelfs een steeds groter vermogen. Daarom is het niet onredelijk in moeilijke tijden een extra inspanning te vragen aan toekomstige generaties in de vorm van een wat hogere lastendruk. In ruil daarvoor krijgen zij een beter draaiende economie.” Maar de huishoudboekjesretoriek

heeft zichzelf in de staart gebeten. De financiële markten zijn er in navolging van het kabinet volledig van in de ban geraakt. Pogingen van de overheid de crisis enigszins in goede banen te leiden, worden direct afgestraft op de financiële markten. ,,Op basis van gebrek aan inzicht”, aldus Brakman. ,,Het is jammer dat het kabinet dit onbegrip aanmoedigt met de misleidende beeldspraak van het huishoudboekje. Oproepen om min-

der dogmatisch met het begrotingsbeleid om te gaan, zodat wordt voorkomen dat we wegglijden in een economische depressie, zijn aan dovemansoren gericht. Het ‘huishoudboekje’ regeert zowel op de politieke als financiële markten. De beeldspraak krijgt een scherpe rand door noodzakelijk beleid onmogelijk te maken.” Witteveen spreekt zelfs van ‘bijna bewuste misleiding’ van de over-

FOTO ANP/LEX VAN LIESHOUT

Retoriek van het huishoudboekje bijt zichzelf in de staart

heid. De inflatie is momenteel hoger dan de rente en dus kan de overheid geld lenen waarmee gratis kan worden geïnvesteerd in allerlei nuttige zaken. Witteveen: ,,Nooit zijn de omstandigheden zo gunstig geweest. Maar niemand wijst er op of pleit ervoor. Want de mantra is dat de overheid geen schulden mag maken.” En de consument? Die houdt zijn geld op zak en op zijn rekening bij de Zilvervloot.

PvdA laat VVD graag voortouw nemen in formatie LAURENS KOK

De PvdA vindt het stiekem helemaal niet erg dat de VVD het voortouw moet nemen in de formatie. Het CDA kijkt de kat uit de boom en D66 wacht op zijn kans. Het is niet voor niets dat de VVD Henk Kamp als verkenner in de formatie naar voren schuift. De ervaren liberaal heeft een imago als rechtse houwdegen en is daardoor geloofwaardig voor de VVD-achterban. Tegelijkertijd is de VVD-bewindsman heimelijk geliefd bij de PvdA. De sociaaldemocraten weten wat ze aan

Wie moet vragen om steun staat minder sterk Kamp hebben. Hij is correct, discreet en afspraak is bij hem afspraak. VVD-leider Mark Rutte schoof zijn vertrouweling zelf naar voren, ande-

re lijsttrekkers stemden daarmee in. Kamp benadrukte in een toelichting dat hij een ‘instrument van de Kamer’ is en geen VVD-verlengstuk. De verkenner houdt de komende dagen waarschijnlijk kantoor in de Eerste Kamer. Kamp wil uiterlijk woensdag, een dag voor het kamerdebat over de verkiezingsuitslag, rapporteren welke kant het op moet met de formatie. Vanochtend is hij al om acht uur begonnen met gesprekken met alle lijsttrekkers. Rutte is als eerste aan de beurt. De snuffeltocht van Kamp zal er in de eerste plaats op gericht zijn te bekijken of er een coalitie met in ieder

geval VVD en PvdA gevormd kan worden. De sociaaldemocraten laten zich de aandacht welgevallen. Aan de persoonlijke verhouding tussen Mark Rutte en Diederik Samsom zal het niet liggen. Die zit goed, verzekeren PvdA’ers. Wel lijken beide voormannen nu al op ramkoers te liggen. Rutte wil immers koers houden, Samsom wil het roer omgooien. Maar dat is de taal van het verkiezingsfeest. Het duurt gewoon even voordat lijsttrekkers afstand kunnen nemen van de campagneretoriek. „Uiteindelijk zijn we allemaal professionals”, klinkt het van PvdA-zijde. „We voe-

len de verantwoordelijkheid.” De PvdA’ers wijzen er fijntjes op dat de VVD waarschijnlijk meer tijd nodig heeft om zijn steven tot de PvdA te richten dan andersom. Rutte heeft in zijn campagne gescoord met zijn aanvallen op de ‘vermaledijde socialisten’. Dat hij straks met ze samenwerkt is dan lastig te verkopen. Samsom, die in het gat dook van de eerlijke en redelijke staatsman, heeft het in dat opzicht gemakkelijker. Bovendien moet de VVD als grootste partij langs bij de sociaaldemocraten. Wie moet vragen om steun staat in de onderhandelingen gewoon minder sterk.

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - bibu@lc.nl

binnenland

Parlement stuurt regering Curaçao weg

Patiënten krijgen kunstevenwichtsorgaan MAASTRICHT - Artsen zijn er voor het eerst in geslaagd om een kunstevenwichtsorgaan te implanteren bij mensen. Woensdag kregen twee patiënten in het universitair ziekenhuis van Maastricht een implantaat waarmee hun evenwichtsgevoel weer hersteld moet worden. Het implantaat wordt gekoppeld aan de evenwichtszenuwen van de patiënt. De bedoeling is dat daardoor het evenwichtsgevoel hersteld wordt. Beide geopereerde patiënten hadden een volledige uitval van het evenwichtsorgaan. Bij de ene patiënt kwam dat door een erfelij-

ke aandoening, bij de andere patiënt door een hersenvliesontsteking. Volgens kno-arts Robert Stokroos, die de operaties leidde, zal pas over een aantal weken duidelijk zijn of de operatie echt geslaagd is. ,,Maar de eerste metingen vlak na de operatie lieten positieve resultaten zien’’, aldus Stokroos donderdag. De artsen hebben bewust gekozen om de implantaten in te brengen bij mensen waarbij het evenwichtsorgaan het helemaal niet meer deed. ,,Zo krijgen we de meest zuivere resultaten van het apparaat zelf’’, aldus Stokroos. (ANP)

Onderzoek naar dood studenten afgerond NIJMEGEN - De politie in Nijmegen heeft het onderzoek naar de aanrijding van twee studenten in de nacht van zaterdag op zondag afgesloten. De studenten scheikunde, een meisje van achttien en een jongen van negentien, werden in Ochten (Betuwe) overreden op straat. Ze waren zelf op straat gaan liggen. Het meisje overleed kort nadat een 26-jarige bestuurder uit Lienden over haar heen was gereden. De jongen kwam zwaargewond in het ziekenhuis terecht, waar hij dinsdag stierf. Hij kon nog vertel-

len dat hij en zijn vriendin lopend onderweg waren geweest naar huis, nadat ze de laatste trein vanaf het festival Appelpop in Tiel hadden gemist. Ochten ligt zo’n 10 kilometer van Tiel. Daar waren ze gaan liggen. De zwaargewonde jongen kon volgens de politie geen nadere verklaring meer afleggen. De bestuurder had niet gedronken en was niet onder invloed van drugs. De Radboud Universiteit in Nijmegen, waar de twee net een week studeerden, heeft in de Studentenkerk in de stad een herdenkingsplek voor hen ingericht. (ANP)

Willemstad, Curaçao: fraai stadsgezicht, maar bestuurlijk een chaos. WILLEMSTAD - Het volledige demissionaire kabinet op Curaçao moet vertrekken. Dit heeft een groep van twaalf parlementariërs donderdagavond besloten. De twaalf, onder leiding van Dean Rozier, namen moties aan waarin ze onder meer premier Gerrit Schotte en zijn ministersploeg naar huis sturen. Verder wil het ‘meerderheidsparlement’ dat de democratie in het land wordt hersteld, de financiële situatie wordt verbeterd, evenals de relaties binnen het Koninkrijk. Voorts moet de criminaliteit effectiever worden bestreden. De twaalf, die een meerderheid in het parlement vormen (totaal 21 zetels), splitsten zich deze week af, omdat ze vinden dat parlementsvoorzitter Ivar Asjes ’dictatoriaal en ondemocratisch gedrag’ vertoont en nieuwe vergaderingen verbiedt.

FOTO DVHN

Politieke situatie is volstrekt onduidelijk De vergadering van de meerderheid van volksvertegenwoordigers vond niet plaats in het parlementsgebouw, maar in een lokaal hotel. Ze hadden wel in het parlementsgebouw bijeen willen komen, maar daar werd hen de toegang geweigerd. De vergadering zou niet volgens de regels zijn aangevraagd. Buiten het gebouw werden de parlementariërs uitgejoeld door demonstran-

ten. Daarbij werd ook flink geduwd en vielen enkele klappen. De politieke situatie op Curaçao is volstrekt onduidelijk. Een minderheid van negen parlementariërs steunt de ‘oude’ voorzitter en wil van geen verandering weten. Ook de regering heeft vertrouwen in het oorspronkelijke parlement en erkent het nieuwe parlement niet. De twaalf parlementariërs die een meerderheid vormen en nu de moties hebben aangenomen, stellen dat zij de enige echte volksvertegenwoordiging vormen. Volgens Asjes en de regering handelen ze echter ‘illegaal’. Asjes heeft een aanklacht tegen de parlementariërs ingediend. Curaçao gaat op 19 oktober naar de stembus voor een nieuw parlement. De regering-Schotte viel begin augustus nadat twee parlementariërs de coalitie verlieten, waardoor de oppositie een meerderheid kreeg in het parlement. (ANP)

Slachtoffers internetfraude staan vaak in de kou Oplichting door internetverkopen loopt naar schatting in de miljoenen euro’s per jaar. Slachtoffers staan meestal met lege handen.

Urenlang posten in de bosschages hoorde er bij voor paparazzo Joop van Tellingen, die donderdag overleed. FOTO ANP

Kwaliteit ondergeschikt voor roddelfotograaf LOPIK – In zijn woonplaats Lopik is donderdag fotograaf Joop van Tellingen overleden. Hij streed ruim een jaar tegen kanker. Hij is 67 jaar geworden. Van Tellingen fotografeerde decennialang sterren en maakte geregeld zijn opwachting in diverse tv-programma’s, waardoor ook hij een bekende Nederlander werd. Hij was de belichaming van de Nederlandse paparazzo. Hij werkte voor alle roddelbladen, zoals Weekend, Story, Privé en Party.

Voor een plaat had hij veel over: uren posten in de bosschages hoorde erbij, vond hij. Kwaliteit was vaak ondergeschikt aan wie er op de foto stond. Hij fotografeerde talloze BN’ers, of die dat nu wilden of niet. Een jonge Willem-Alexander zou hem ooit bijna hebben aangevlogen. In een portret dat RTL5 jaren geleden van hem maakte, noemde Van Tellingen de roddelfotografie ‘een jungle’. „Er zijn geen wetten.” Toch zei hij zich maar zelden een indringer te voelen.

Hij wilde zó graag naar het al lang uitverkochte concert van George Michael dat hij de avond ervoor besloot twee kaarten te kopen via Marktplaats. De particuliere verkoper kwam betrouwbaar over, belde telkens keurig terug, zijn naam leverde op de internetzoekmachine van Google geen rare hits op en de George Michaelfan, een 43-jarige inwoner van Haarlem, besloot de gevraagde €180 over te maken op de bankrekening van de verkoper uit Putten. Nadat het geld was afgeschreven kwam er niet, zoals beloofd, een email met de tickets. De verkoper was vanaf dat moment onbereikbaar. Toen de fan een uur later weer de naam van de verkoper, Dennis Siersema, intikte op Google, verscheen er een bericht van een andere gedupeerde die waarschuwde voor oplichting door dezelfde man. Te laat. Het overkomt heel veel mensen, oplichting via internet, en zeker via Marktplaats. Hoewel kopen via het reguliere kanaal natuurlijk de enige

Marktplaats doet weinig voor gedupeerden van fraude. FOTO ANP/KOEN SUYK echt veilige optie is, trappen zelfs mensen met drie universitaire titels achter hun naam nog in de val, zegt André Vermeulen van de Fraudehelpdesk. Op de site www.opgelichtopinternet.nl staan inmiddels meer dan 1700 gedupeerden geregistreerd met een gezamenlijk schadebedrag van €2,2 miljoen. De Fraudehelpdesk is anderhalf jaar geleden opgericht op aandringen van de Tweede Kamer.

De organisatie geeft advies en brengt de meldingen onder aandacht bij de politie. Meer meldingen over één dader maakt de kans op vervolging groter. Een derde van het aantal slachtoffers is belazerd op Marktplaats. ,,De eerste acht maanden van dit jaar hebben we 395 meldingen gekregen. In totaal staat er bij deze gedupeerden van Markplaatsfraude €111.000 uit, maar dat bedrag moet je zeker met factor tien vermenigvuldigen’’, aldus Vermeulen. Het meldpunt is nog relatief onbekend. ,,En veel mensen doen helemaal niets als ze slachtoffer worden.’’ Degenen die wel in actie komen, worden nogal eens cynisch: de politie is veel te druk om er werk van te maken, aldus Vermeulen. ,,De politie neemt jou als slachtoffer niet serieus, dat is erg frustrerend. Meestal komt er geen strafvervolging. Negen op de tien keer doen ze niets.’’ Marktplaats zelf heeft ook een meldpunt, en daarop komen dagelijks zo’n 85 meldingen van vermoedelijke fraude binnen. Waarschuwingen van gebruikers over oplichters worden echter binnen een uur van de site verwijderd, nota bene door Marktplaats zelf. (GPD)

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - bibu@lc.nl

binnenland

Op jacht naar alternatieve bronnen van inkomsten: loten en oud papier

Sportclubs kreunen onder crisis GERARD DEN ELT

Het verenigingsleven kreunt onder wegvallende steun van gemeenten en sponsors. Loterijen, frituurvet en oude kranten bieden uitkomst. Duizenden noodlijdende verenigingen zijn op jacht naar alternatieve bronnen van inkomsten. De Grote Clubactie stuurt vandaag 400.000 jeugdleden van verenigingen op pad, die voor circa €10 miljoen aan loten zullen verkopen. Dat is 11 procent meer dan vorig jaar, zegt directeur Peter Smit. Van de opbrengst gaat 80 procent naar de 6500 deelnemende verenigingen. De VriendenLoterij, waarbij zich inmiddels zo’n 2000 clubs hebben aangesloten, houdt in oktober bel-

acties om verenigingen zo veel mogelijk loten aan de achterban te laten verkopen. De deelnemende clubs haalden daarmee vorig jaar €1,8 miljoen binnen. Dit jaar wordt een flinke toename verwacht, mede op basis van het aantal clubs dat zich voor de bel-acties heeft aangemeld. De helft van de opbrengst van de maandelijkse loterij is voor de clubs bestemd. Daarnaast is het oud papier herontdekt als inkomstenbron. In de Gooi- en Vechtstreek is de animo onder verenigingen volgens de Gewestelijke Afvalstoffen Dienst zo groot, dat een wachtlijst bestaat voor de wijken waar papier en karton mag worden ingezameld. Ook zijn er inzamelingen van gebruikt frituurvet, waarbij een liter 40 cent voor de club oplevert en een

volle container €32. Volgens inzamelaar Rotie, die het vet voor biodiesel gebruikt, kan een vereniging daarmee op jaarbasis €1664 verdienen. De acties zijn volgens sporteconoom Willem de Boer van levensbelang voor het verenigingsleven. ,,De clubs voelen aan twee kanten de crisis, want de gemeenten bezuinigen en de lokale bedrijven slaan hun sponsorbijdrage een jaartje over.’’ De Boer concludeert aan de hand van zijn onderzoek dat contributieverhoging sporters bij verenigingen wegjaagt. ,,Daar zit geen rek meer in. Wanneer het lidmaatschap met 10 procent wordt verhoogd, zegt 7 procent van de leden op. Bij 20 procent meer contributie loopt 30 procent van de leden weg.’’ De Vereniging Sport en Gemeen-

Het ophalen van oud papier is een alternatieve brond van inkomsten voor de sportclubs.

Grote Clubactie: 6500 deelnemende clubs Opbrengst van €10 miljoen Tachtig procent voor sportclubs

ten (VSG) constateert dat veel gemeenten hun verkapte subsidies aan het verenigingsleven afbouwen. Voor zaal- en veldhuur wordt steeds vaker de reële kostprijs in rekening gebracht, geen vriendenprijs. Volgens VSG-directeur André de

Jeu wordt soms het gras minder gemaaid of wordt het onderhoud aan de sportclubs zelf overgelaten, die daar dan ook weer vrijwilligers voor moeten zien te vinden. De Grote Clubactie zegt in veertig jaar €220 miljoen voor het verenigingsleven te hebben vergaard, maar meer dan ooit de noodzaak van aanvullende inkomsten te voelen. ,,We hebben in Nederland een rijk en bloeiend verenigingsleven, maar er wordt al jaren roofbouw op geplaagd’’, zegt directeur Peter Smit. De groei in de lotenverkoop van dit jaar is volgens hem volledig toe te schrijven aan de crisis. Smit: ,,De meeste reclameborden langs de voetbalvelden houden nog wel ballen tegen, maar leveren geen geld meer op. Want de bedrijven hebben het geld niet meer.’’

FOTO LC/JAN DE VRIES

Drie doden Kekerdom Rijke Brazilianen moeten vaker door dienstwapen vakantie vieren in Nederland NIJMEGEN - De drie doden die zondag werden aangetroffen in een woning in Kekerdom, zijn door vuurwapengeweld om het leven gekomen. Dit heeft sectie uitgewezen. Er is geschoten met het dienstwapen van recherchechef Jan Petter, die onder de doden was en in wiens huis het drama zich voltrok, aldus de politie. Petter (59) blijkt te zijn overleden aan een schotwond in het hoofd. De 47-jarige vrouw uit Millingen en haar 50-jarige vriend, die ook in de woning werden aangetroffen - beiden bekenden van Petter - kwamen

om door schotwonden in lichaam en hoofd. Deze feiten voeden de theorie dat Petter het stel heeft doodgeschoten en daarna zichzelf van het leven heeft beroofd. Toch wil de politie die conclusie nog niet trekken. ,,We onderzoeken nog wie het dienstwapen heeft gehanteerd en of er mogelijk andere vuurwapens in het spel zijn’’, aldus een woordvoerder van het korps Gelderland-Midden, dat het onderzoek leidt. Ook de aanleiding van de schietpartij is nog onderwerp van onderzoek. (GPD)

AMSTERDAM - In 2014 moeten zo’n 145.000 Brazilianen Nederland bezoeken. Dat is 45.000 meer dan in 2011. Die groei moet onder meer worden bewerkstelligd door een actieve Hollandpromotie in Brazilië, waar het Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen (NBTC), KLM, Schiphol en Amsterdam Marketing donderdag het startsein voor hebben gegeven. De vier partijen hebben zich voor drie jaar aan deze promotiecampagne verbonden. ,,Brazilië heeft de afgelopen jaren een sterke economi-

sche groei doorgemaakt en het is de verwachting dat deze groei de komende jaren doorzet. Daardoor groeit de middenklasse in Brazilië en wordt het voor steeds meer Brazilianen mogelijk internationaal te reizen’’, aldus het NBTC. Nederland werd vorig jaar door ruim 100.000 Brazilianen bezocht. Volgens het NBTC hebben Brazilianen positieve associaties met Nederland. ,,Amsterdam wordt ervaren als een levendige, bruisende stad en Nederlanders hebben de reputatie gastvrij en vriendelijk te zijn. Voor Brazilianen is Nederland een aantrekkelij-

ke bestemming voor een kort verblijf in combinatie met één of meer andere Europese landen’’, aldus het NBTC. De focus van de marketingactiviteiten ligt op de steden Sao Paulo en Rio de Janeiro. KLM vliegt tien keer per week direct van Amsterdam naar Brazilië: zeven keer naar Sao Paulo en drie keer naar Rio de Janeiro. De promotieactiviteiten bestaan onder meer uit de speciale website holland.com en acties op Braziliaanse sociale media. Daarnaast worden mogelijkheden tot samenwerking met touroperators en reisagenten verkend. (ANP)

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - bibu@lc.nl

buitenland Protest verdeelt Chilenen al een jaar JAN-ALBERT HOOTSEN

SANTIAGO - Al ruim een jaar protesteren studenten in Chili tegen de regering. De protesten worden harder, maar de studentenbeweging raakt verdeeld. Javiera Cárcamo (17) rilt terwijl ze wacht houdt voor de ingang van Liceo Insuco, haar school in het centrum van Santiago. Het is nu winter in Chili. ,,Als ze ons hier weg willen, dan moeten ze ons komen halen’’, zegt Javiera strijdbaar. Sigaretten en koffie houden haar overeind, lacht ze. Vorige week bezette een groep scholieren het Insuco, nadat dertien leerlingen door de directie waren geschorst. ,,We sympathiseerden met de studentenbeweging, en daar moest de directeur niets van hebben’’, zegt Javiera. De school is potdicht; tientallen stoelen staan opgestapeld voor de ingang. Pas als de dertien geschorste leerlingen weer naar school mogen, wordt de blokkade opgeheven. Bezettingen als deze zijn dagelijkse kost in Chili, waar honderdduizenden jongeren al ruim een jaar massaal demonstreren voor goedkoper onderwijs. Dat werd onder dictator Augusto Pinochet (1974-1990) grotendeels geprivatiseerd en daardoor schreeuwend duur. Een studie kost al gauw €6000 per jaar, een half jaarsalaris in een land waar de inkomensongelijkheid tot de grootste ter wereld behoort. De studenten zijn sinds mei 2011 al veertig keer massaal de

straat op gegaan. Het conflict zit echter muurvast. De regering van de rechtse president Sebastián Piñera wil het onderwijs niet wezenlijk hervormen en er hoogstens €1 miljard in investeren. De studenten vinden dat volstrekt onvoldoende. De impasse leidt tot frustraties. Waren de demonstraties vorig jaar nog vreedzaam, inmiddels vechten studenten wekelijks kleine veldslagen met de politie uit.

Studeren kost een half jaarsalaris Vorige maand raakten daarbij vijftig politiemannen gewond. De steun van de Chilenen voor de studenten neemt door de relletjes zienderogen af. In de studentenbeweging zelf gaat het ook niet goed. Vorige week riep ACES, de organisatie van middelbare scholieren, op tot een boycot van de gemeenteraadsverkiezingen in oktober. Hun universitaire evenknie CONFECH distantieerde zich daar meteen van. ,,De scholieren zijn gefrustreerd geraakt dat ze wel moeten opdraven bij demonstraties, maar bij hun eigen acties niet door de studenten worden gesteund’’, zegt Victor Arce van de site Factor Absoluto. ,,De studentenbeweging zou uit elkaar kunnen vallen.’’

Amerikaanse vijf dagen in vriezer - Een vrouw in de Amerikaanse stad Tulsa die vermist werd, is woensdag levend teruggevonden in een vrieskist. Daar had ze zich vijf dagen eerder verscholen, mogelijk uit vrees voor een naderende tornado. Door de kou zijn haar benen bevroren. Familieleden waren sinds zaterdag op zoek naar de 59-jarige vrouw. (ANP)

TULSA

Paus drie dagen lang te gast in roerig Libanon JESSICA MAAS

BEIROET - Paus Benedictus XVI begint vandaag aan een driedaags bezoek aan Libanon, op een moment dat de spanningen in het Midden-Oosten oplopen. „Hij komt met een vredesboodschap. Dat kan Libanon en het hele Midden-Oosten wel gebruiken. Zijn bezoek is belangrijk voor christenen en moslims.’’ Assaad (72) hoopt in Beiroet een glimp van de paus op te vangen. „Zijn bezoek zal velen wakker schudden.’’ De vlag van het Vaticaan wappert overal. Vanaf billboards zwaait een glimlachende Benedictus de Libanezen toe. Het feit dat de 85-jarige paus, juist nu de

spanningen met de dag oplopen, naar de regio komt, wordt door velen als historisch gezien. Libanon is het meest christelijke land in het Midden-Oosten: 40 procent van de vier miljoen inwoners is christen. Zelf omschrijft de paus zijn bezoek als ,,een pelgrimstocht voor vrede voor de hele regio’’. Het pauselijk bezoek is niet zonder risico. De oorlog in Syrië verdeelt de Libanezen - ook de christenen - tot op het bot. Bij gevechten tussen voor- en tegenstanders van de Syrische president Bashar al-Assad (sjiieten versus soennieten) in Noord-Libanon zijn al tientallen mensen gedood. De Libanese regering steunt formeel het regime in Damascus.

Stakende mijnwerkers vragen aandacht voor hun problemen.

FOTO AFP

Sfeer rond mijnen Zuid-Afrika grimmiger ELLES VAN GELDER

MARIKANA - De mijnwerkers in Zuid-Afrika blijven staken. Hun acties worden steeds grimmiger. Het regerende ANC staat erbij en kijkt er naar. Duizenden mijnwerkers lopen in een vast ritme over het dorre veld, met stokken, speren en machetes in de hand. ‘De politie heeft onze vrienden gedood, maar nu zijn ze bang voor ons’, zingen ze. Ze vertrappen het gras bij de Lonmin-mijn, waar vorige maand 34 van hun collega’s levenloos op de grond lagen nadat de politie het vuur op hen had geopend. Agenten kijken nu toe. Het is een goede dag voor de stakers, die bericht hebben gekregen dat ook bij twee andere mijnen nu het werk is neergelegd. Zo’n achtduizend mijnwerkers bij Gold Fields en zo’n twaalfduizend arbeiders bij Anglo American Platinum eisen nu ook een loon van €1250 per maand. Het is tien uur ‘s ochtends en de stakers hebben zich verzameld op het veld bij de Lonmin-mijn. „Van-

daag gaan we naar de smelterij. We gaan ervoor zorgen dat er niet gewerkt wordt’’, roept een stakingsleider via een geluidsinstallatie. „De boxen en microfoon zijn een cadeautje van Malema’’, beweert een staker. Julius Malema, de voormalige leider van de jeugdafdeling van rege-

Per maand €400 om zeven familieleden te onderhouden ringspartij ANC, speelt een belangrijke rol bij de mijnstaking. Hij heeft opgeroepen tot een nationale staking en zwengelt de onrust aan met opruiende toespraken. Malema is omstreden; er loopt een fraudeonderzoek tegen hem, hij is veroordeeld voor haatzaaien en uit het ANC gezet omdat hij twee-

spalt veroorzaakte. Nu speelt hij handig in op de onvrede bij de arme zwarten die na het einde van de apartheid een beter leven hoopten te krijgen. Het ANC beloofde een eerlijker samenleving, maar de kloof tussen arm en rijk neemt alleen maar toe. Tot de blanke zakenelite is nu een kleine groep zwarte Zuid-Afrikanen toegetreden. Onder hen zijn ook (oud-)ANC’ers, zoals multimiljonair Cyril Ramaphosa. Deze voormalige vakbondsleider voor de mijnwerkers zit nu in het ANC-bestuur en heeft aandelen in Lonmin. „De politie heeft op jullie geschoten om de belangen van Ramaphosa te beschermen’’, houdt Malema de stakers voor. De stakende mijnwerker Dann (43) houdt na belastingaftrek per maand €400 over, waarvan hij zeven familieleden onderhoudt, vertelt hij. Hij woont naast de mijn in een hutje van golfplaten. „Wij werken voor weinig loon als ratten 1,5 kilometer onder de grond terwijl de grote mannen van het ANC rijk zijn geworden.’’

IAEA: Iran verdonkeremaant bewijs nucleaire activiteiten WENEN - De Verenigde Staten beschuldigen Iran ervan dat het land bewijsmateriaal voor zijn vermeende nucleaire activiteiten achterhoudt. De Amerikaanse vertegenwoordiger bij het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) heeft Teheran ervan beschuldigd bewijsmateriaal van zijn nucleaire activiteiten te verdonkeremanen. Volgens Robert Wood is Iran bezig met het „systematisch slopen” van onderdelen van het militaire complex Parchin.

De Verenigde Naties willen zo snel mogelijk inspecteurs naar het complex sturen. Het vermoeden bestaat dat daar tests zijn gedaan die belangrijk zijn om atoomwapens te ontwikkelen. Iran ontkent dit, maar om zekerheid te hebben wil de VN zelf een kijkje ter plaatse nemen. Volgens Wood neemt Iran maatregelen die „duiden op een poging om bewijs weg te halen van activiteiten in het verleden op Parchin.” De Amerikaanse diplomaat zei dat donderdag op een bijeenkomst van het IAEA in Wenen.

De raad van de VN-organisatie stemde donderdag in met een resolutie waarin Iran bekritiseerd wordt. De resolutie spreekt onder meer uit dat er „ernstige zorgen” bestaan over de nucleaire vorderingen van Iran, dat tegen resoluties van de VNVeiligheidsraad ingaat door uranium te verrijken. In de 35 leden tellende raad stemde alleen Cuba tegen de resolutie. Drie landen, waaronder Egypte, onthielden zich van stemming. De resolutie drukt ook de wens uit dat het conflict met Iran op vreedzame wijze wordt opgelost. (Reuters)

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - bibu@lc.nl

buitenland

Poetin doet niet moeilijk: Servië krijgt 1 miljard dollar

Servië neigt weer naar Rusland JOOST VAN EGMOND

BELGRADO - De oude banden tussen Servië en Rusland, al eeuwen trouwe bondgenoten, worden de laatste tijd weer strakker aangehaald. De Servische president Tomislav Nikolic stond deze week op de stoep bij zijn Russische ambtgenoot Vladimir Poetin. Officieel was hij in Rusland om te praten over een strategisch partnerschap, maar wellicht belangrijker was een lening waarmee Belgrado salarissen en pensioenen kan uitbetalen. Poetin deed niet moeilijk: Servië krijgt 1 miljard dollar. Dat geld is hard nodig, want de

Servische economie zit in het slop. De werkloosheid is 24 procent, en de staatsschuld zit ruim boven de 50 procent van het bruto binnenlands product. Het wordt voor Servië steeds moeilijker te lenen op de kapitaalmarkt. Intussen zakt de dinar in waarde en dreigt een stijging van de voedselprijzen omdat de oogst door droogte is mislukt. Het Internationaal Monetair Fonds staat niet te springen om te helpen. Het bevroor eerder dit jaar betalingen omdat Servië zich niet hield aan afspraken over bezuinigingen. Ook heeft het fonds kritiek op de politieke invloed die de regering uitoefent op de nationale bank, en

dus wendt Nikolic zich nu tot Rusland. Voor Rusland is Servië een interessante partner: cultureel nabij en omringd door leden van de Europese Unie: Hongarije, Roemenië, Bulgarije en vanaf volgend jaar Kroatië. Strategisch ligt Servië perfect voor Ruslands South Stream gaspijplijn, een verbinding om gas via de Zwarte Zee en de Balkan naar Midden-Europa te pompen. In december start de aanleg ervan in Servië. Moskou steunt de Servische claim op Kosovo. De nationalist Nikolic is een verklaard russofiel, die eerder beloofde de banden met Moskou aan te halen. Zijn eerste buitenlandse reis ging naar het Kremlin. On-

Economie Servië zit in het slop Moskou steunt Servische claim op Kosovo Toenadering rijmt niet met EU-aspiraties langs zei hij alleen van zijn eigen land nóg meer te houden dan van Rusland. Die liefde zal alleen maar gegroeid zijn door Poetins vrijgevigheid. De steeds inniger relatie met Rus-

De Servische president Tomislav Nikolic (links) praat in de Russische badplaats Soichi met zijn Russische ambtgenoot Vladimir Poetin.

land staat op gespannen voet met Servië’s poging om lid te worden van de EU, economisch een veel belangrijker partner. In maart werd Belgrado officieel kandidaat lidstaat, maar echte toetredingsonderhandelingen komen er niet voor de relatie met Kosovo is verbeterd. Servië lijkt vroeg of laat zijn opstelling jegens Kosovo te moeten bijstellen, ondanks de steun uit Moskou. Het is dan ook geen toeval dat tegelijk met het bezoek van Nikolic aan Rusland diens rechterhand, vicepremier Aleksandar Vucic, in Duitsland was en dat land bejubelde als „onze strategische partner.’’ Voorlopig wil Servië niet alle kaarten op Rusland zetten.

FOTO AFP

Scheurtjes in tweede Schoolkinderen in China leren Belgische kernreactor dat helden een sigaret opsteken BRUSSEL - Niet alleen in een Belgische kernreactor bij Antwerpen zitten scheurtjes, ook in een reactor langs de Maas bij Hoei zijn problemen geconstateerd. Beide reactoren, Doel 3 en Tihange 2, waren al stilgelegd. Hun reactorvaten werden gemaakt door de inmiddels niet meer bestaande Rotterdamsche Droogdok Maatschappij (RDM). Volgens Electrabel zouden de problemen in Tihange minder ernstig zijn, maar de geplande herstart op 2 oktober kan niet doorgaan.

In een reactie stelt milieuorganisatie Greenpeace het onbegrijpelijk te vinden dat demissionair minister van economische zaken Maxime Verhagen nog altijd claimt dat er in Borssele niets aan de hand is, „ondanks het feit dat het reactorvat in de Zeeuwse kerncentrale van dezelfde maker is als de reactorvaten van Tihange en Doel.” De milieuorganisatie roept minister Verhagen en de Kern Fysische Dienst op om de centrake in Borssele zo snel mogelijk stil te leggen en aan een grondige inspectie te onderwerpen. (ANP)

REMKO TANIS

SHANGHAI - Terwijl overal het roken aan banden wordt gelegd, verheerlijkt China het paffen. De jeugd wordt zelfs blootgesteld aan propaganda voor de sigaret. De grote leider Mao? Rookte zijn eigen merk, met de hand gemaakte sigaren. De soldaten die tegen de Japanners streden? Hadden dat niet kunnen doen zonder het genot van een sigaret tussen de gevechten door. En Lu Xun, een van de grootste Chinese schrijvers? ‘Tabak vergezel-

de hem altijd op moeilijke dagen’, staat te lezen onder een foto van de schrijver, die in 1936 aan een longziekte overleed. Het Tabaksmuseum in Shanghai heeft een duidelijke boodschap: roken is cultuur. Roken is een rijke, Chinese traditie. Roken levert de staat veel geld op en tabak is altijd deel geweest van het leven van helden, die door roken tot grote daden kwamen. Vanaf dit schooljaar wordt die boodschap ook aan veel scholieren meegegeven. De overheid heeft het grootste tabaksmuseum ter wereld

gebombardeerd tot ‘geavanceerde, patriottische instelling voor onderwijs aan jeugdigen’. Dat betekent dat er nog meer schoolreisjes komen. ,,Het museum is een reclamestunt voor de sigarettenfabrikanten’’, concludeerden onderzoekers van de Fudan-universiteit onlangs. Kritische feiten over roken zijn er inderdaad lastig te vinden. Slechts in een zaaltje op de tweede verdieping is er aandacht voor de schadelijke gevolgen van roken, maar de insteek is vooral dat de geavanceerde Chinese tabaksindustrie het teergehalte in sigaretten heeft verlaagd.

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - economie@lc.nl

economie Bedrijf in Zwolle neemt Heerenveens HLM over HEERENVEEN - De Nederlandse Recreatie Groep in Zwolle neemt panelenbouwer HLM Specials in Heerenveen over en verplaatst de productie naar Heerenveen. Na de verhuizing van NRG in november stijgt het personeelsbestand in Heerenveen van zes naar achttien. Op piekmomenten in de productie zullen er ongeveer dertig mensen werken, aldus directeur Herman Oving. Het is zijn bedoeling dit aantal structureel te maken. De vestiging in Zwolle wordt opgeheven. HLM produceert geïsoleerde

kunststofpanelen voor onder meer de carrosseriemarkt. Het bedrijf legde zich na een doorstart in 2009ook toe op de chaletmarkt. Hiervoor werden wanden compleet met ramen en bedrading gemaakt. Chaletbouwer NRG was een van de afnemers van die panelen. In de visie van Oving zal het hout-skelet-chalet verdwijnen en plaatsmaken voor chalets op basis van geïsoleerde kunststofpanelen. Lichter, comfortabeler en duurzamer, licht hij toe. Het bedrijf staakt daarom de productie van houtskeletbouw.

Failliete klanten kosten payroller Grou de kop GROU - Opdrachtgevers betaalden niet meer en gingen op de fles. Nu is payrollbedrijf Apollo in Grou zelf ook failliet. Curator Jack Egberts heeft voor de 26 medewerkers ontslag aangevraagd. De meesten werkten als payroll- of uitzendkracht bij inlenende bedrijven, maar staan bij Apollo op de loonlijst. Bij payrolling zoekt een opdrachtgever zelf naar een geschikte werknemer,

maar de werkgeversrisico’s en de administratie worden overgedragen aan het payroll-bedrijf. ,,Een aantal debiteuren ging failliet en kon niet meer betalen”, verklaart Egberts. ,,Door tijdig op de rem te trappen is de schade nog beperkt gebleven.” Belastingdienst en de bank dienden vorderingen in van in totaal €180.000. Vorig jaar had het bedrijf volgens Egberts nog tweemaal zoveel payrollers in dienst.

Mede-oprichter Poiesz supermarkten overleden SNEEK - Willem Poiesz, medeoprichter van de gelijknamige Sneker supermarktketen, is woensdag op 86-jarige leeftijd overleden. Al op jonge leeftijd hielp hij mee met de verkoop in de Sneker groentezaak van zijn vader Lodewijk Poiesz. Met zijn broers Gerard en Theo opende hij in Sneek 1962 de eerste supermarkt van de keten. Hij was vaak in de winkel te

vinden en kende veel klanten persoonlijk. ,,Ome Willem” was bij uitstek een groente- en fruitman, zegtdirecteur Piet Smit. Willem Poiesz verliet het bedrijf in de jaren tachtig, maar de oud-directeur bleef nog lange tijd actief als commissaris. Poiesz liet zich tot vlak voor zijn overlijden nog geregeld zien in het distributiecentrum of bij de opening van nieuwe filialen.

Eén vorstnachtje doet fruittelers de das om Een drama dreigt voor de circa 35 fruittelers in de Noordoostpolder. Een nacht met zeer strenge vorst in februari heeft de oogst gedecimeerd. AAN DIRK VAN MEULEN

ismoedig loopt Krijn de Hamer tussen de rijen perenbomen. Volgende week begint de fruitteler in Kraggenbrug met de oogst van zijn 4 hectare Conference. Die zal bedroevend mager zijn. Slechts hier en daar hangt een vrucht. ,,Ik vrees dat de opbrengst 90 procent lager uitvalt dan normaalgesproken. Een drama. Een drama.” Bij de circa 12,5 hectare appels lijkt het beeld veel beter. Takken hangen vol met roodgekleurde Jonagolds, Elstars, Junami’s en Elises. ,,Maar vergis je niet”, waarschuwt De Hamer, ,,ook de appeloogst is ruim 40 procent minder.” De oorzaak van deze oogstellende in de Noordoostpolder en het noorden van Flevoland vormt de strenge vorst in combinatie met een warme decembermaand. Door die lenteachtige omstandigheden begonnen eind vorig jaar de boomsappen weer wat te stomen en vulden de cellen zich met water. Toen in de nacht van 3 op 4 februari het kwik daalde naar min 25 graden Celsius, en Nederland opgewon-

Oogst valt helft lager uit en fruitbomen gaan dood den de komst van een eventuele Elfstedentocht afwachtte, hield De Hamer zijn hart vast. Wat hij vreesde gebeurde: heel veel bloemknoppen waren kapotgevroren. Flevoland vormde het centrum van het koudegebied. In Limburg en Zeeland, waar ook concentraties fruittelers zitten, was de vorst minder streng (min 15 graden Celsius) en de schade ook minder groot. Gek genoeg zijn de oogstprognoses in de Noordoostpolder per bedrijf totaal verschillend. ,,Zo valt bij mijn buurman de peren-oogst mee terwijl de appeloogst weer veel geringer is.” Al met al schat De Hamer dat de opbrengst van zowel peer als appel ruim de helft minder zal zijn.

Minder appel, meer peer Nederland telt zo’n vijftienhonderd gespecialiseerde fruitbedrijven. Drie ervan liggen in Friesland. Ze telen vooral appels en peren. Opvallend is dat het appelareaal de afgelopen decennia flink is gedaald ten gunste van peren. Voor het eerst in de historie ligt dit jaar de oppervlakte peer (8300 hectare) net iets hoger dan de oppervlakte appelen. Tien jaar geleden was het appelareaal nog bijna twee keer groter dan dat van

peer. Deze ontwikkeling is het gevolg van het internationale succes van de Conference, een perenras dat goed te telen is in Nederland. Ons land exporteert zijn appels vooral naar Duitsland, Engeland en Rusland. De peren belanden vooral in Engeland, Rusland en Zweden. De appel spelt een belangrijke rol in onze fruitconsumptie. Van de 89 kilo fruit die een gemiddelde Nederlander jaarlijks verorbert, is 22 kilo appel.

beursamsterdam P AScX-Index 467,35 P Dow Jones 294,05 P DAX 482,54 I EUR-USD 1,5454

AEX 294,05 +3,75 %

2750 2500 2250 2000

Aegon Ahold, Kon. Air France-KLM Akzo Nobel Aperam ArcelorMittal ASML Holding Boskalis Westm.,Ko. Corio DSM, Kon. Fugro Heineken ING Groep KPN, Kon. Philips, Kon. PostNL Randstad Reed Elsevier Royal D. Shell A SBM Offshore TNT Express TomTom Unibail-Rodamco Unilever cert. Wolters Kluwer

Feb. März Apr. Mai Juni Juli

25/06 3,41 9,29 3,61 35,85 9,90 11,37 39,07 24,99 32,42 38,14 45,20 38,80 4,75 7,23 15,09 3,05 22,22 8,62 25,96 10,37 9,22 3,55 138,70 25,48 11,81

22/06 in % WWWWWWWWW -4,26 0,13 W WWWWWWW -3,24 WWW -1,20 WWWWWWW -3,09 WWWWWWWWW -4,49 WWWW -1,65 WWWWW -2,13 WWWWW -2,45 WW -0,69 WWWWW -2,22 WW -0,53 WWWWWWWWWW -5,96 1,13 WWW 0,17 W WWWWWWWWW -4,09 WWWWWWWW -3,73 W -0,13 W -0,42 WWWWW -2,49 W -0,11 WWWWWWWWWW -5,25 WWWW -1,53 WW -0,82 WWWWW -2,03

Voor actuele koersen zie www.lc.nl./koersen

AMX

2750 2500

294,05 -3,75 %

2250 2000

Feb. März Apr. Mai Juni Juli

25/06 3,41 9,29 3,61 35,85 9,90 11,37 39,07 24,99 32,42 38,14 45,20 38,80 4,75 7,23 15,09 3,05 22,22 8,62 25,96 10,37 9,22 3,55 138,70 25,48 11,81

Koersinformatie afkomstig van

Fruitteler Krijn de Hamer: ,,Ik heb een ton schade.’’

Telers rondom Marknesse kregenbegin vorige maand ook nog eens te maken met hagelschade. ,,Daar wordt nu alle fruit geplukt voor de sapindustrie.’’ De malaise in het gebied is de afgelopen weken verergerd doordat veel perenbomen dood gaan. De snel geel wordende bladeren duiden daar op. Vooral rond Dronten is sprake van een groot drama, weet De Hamer die voorzitter is van de Kring Flevoland Noord van de Nederlandse Fruittelers Organisatie (NFO). Dat vooral perenbomen het loodje leggen, komt door de kwee waarop de fruitbomen zijn geënt. Deze stam is afkomstig uit het Middellandse zeegebied en is nogal vorstgevoelig. Door de vorst is de bast aangetast waardoor het wortelstelsel afsterft. De NFO heeft een schadevergoeding gevraag van de overheid, maar veel fiducie in een positief antwoord heeft De Hamer niet. Net als veel van zijn collega’s is hij verzekerd tegen extreme weersomstandigheden. Maar doordat deze verzekering nog niet zo lang bestaat, is de premiepot magertjes gevuld. ,,Ik kan zo’n €10.000 beuren terwijl mijn schade ruim €100.000 bedraagt.” Kan een hogere prijs soelaas bieden? Ook elders in Europa hebben een zachte decembermaand en een strenge winter gevolgen gehad voor de fruitoogst. Die zal zo’n 7 procent minder zijn, weet De Hamer. ,,De prijzen voor appels en peren en sap zullen hoger zijn, maar die kunnen ons oogstverlies natuurlijk nooit compenseren.” De Hamer hoopt dat fruitboomkwekers vooruitgang boeken bij de kweek van vorstbestendiger kweeen. De les die hij zelf geleerd heeft, is dat de perenstammen beter beschermd moet worden, bijvoorbeeld door ze te bedekken met champignonmest.

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - economie@lc.nl

economie

Nieuwe vestiging goed voor 200 banen

Heerenveen in race kaasfabriek AAN DIRK VAN DER MEULEN

HEERENVEEN - Heerenveen ijvert voor de komst van de nieuwe grote kaas- en weifabriek van A-ware Food Group en de Nieuw-Zeelandse zuivelreus Fonterra. Concurrenten van de Friese gemeente zijn Emmen, Veendam en een vierde niet bij name genoemde gemeente, zo heeft A-Ware bekendgemaakt. De gemeente Heerenveen wil niet toelichten welke eventuele cadeaus zij in de strijd werpt. ,,De onderhandelingen bevinden zich nog

in een oriënterende fase”, verklaart woordvoerder Arjen Glas. De nieuwe fabriek heeft circa tweehonderd werknemers nodig. Heerenveen heeft bijna 1500 werklozen. A-ware, met het hoofdkantoor in Lopik, en Fonterra beoordelen de vier locaties aan de hand van zeventig punten. Grondprijs, ligging en uitbreidingsmogelijkheden zijn belangrijke criteria. In oktober valt de beslissing. Begin volgend jaar kan de bouw dan beginnen. Dit najaar starten de campagnes voor de werving van circa duizend melkveehouders. Fonterra (omzet €11,7 miljard) en

A-ware (omzet €1,2 miljard) zullen circa €125 miljoen investeren in de fabriek. Deze krijgt in eerste instantie een verwerkingscapaciteit van 700 miljoen liter melk, goed voor ongeveer 70.000 ton kaas. Ter vergelijking: de grootste kaasfabriek van Europa, die in Workum, krijgt een capaciteit van 110.000 miljoen ton. De partners hebben verschillende taken. A-ware wordt de kaasfabrikant en Fonterra neemt de wei af die bij vrijkomt bij de kaasproductie. Van de wei maakt het Nieuw-Zeelandse bedrijf melkeiwitingrediën-

Duizend melkveehouders gaan melk leveren ten voor yoghurtdrankjes, sportdrankjes, sportrepen, gezondheidsvoeding en medicinale producten. A-ware houdt zich bezig met het rijpen, versnijden, verpakken, de op-

slag en het transport van de kazen. Dit werk wordt onder meer gedaan voor de kaasfabriek in Workum van FrieslandCampina. Het bedrijf wil nu ook zelf kaas produceren om sneller in te kunnen spelen op de toenemende vraag van klanten naar kaas”. Dat ook Emmen en Veendam in beeld zijn, kan erop duiden dat A-ware eveneens melkveehouders wil werven in Duitsland. Duitse melkveehouders kunnen interessant zijn omdat zij een lagere melkprijs gewend zijn dan hun collega’s in Nederland.

Abis zoekt het in bijzonder vervoer Abis Shipping in Harlingen doopte donderdag twee nieuwe schepen. De rederij wil profiteren van de bouw van nieuwe windparken op zee en investeert flink. ANNEMIEK VAN DER PLOEG

e kolossale poten van een windturbine passen met gemak in het ruim van de Abis Dover. Maar ook driehonderd genodigden, een popband en twee vleugels kunnen er zonder problemen in. Het ruim van het schip heeft voor de gelegenheid een metamorfose ondergaan en doet dienst als galazaal. De aanleiding voor het feest zijn de dubbele scheepsdoop en het vijfjarig bestaan van het bedrijf. De Abis Dover en de Abis Dublin zijn de laatste aanwinsten van de rederij in Harlingen. De vloot telt inmiddels veertien schepen. Het succes van de Friezen is opmerkelijk, want de vrachtvaart is op dit moment geen vetpot. Er is overcapaciteit aan vrachtruim. Dat drukt de prijzen en drukt veel rederijen in de rode cijfers. Maar waar de meeste schepen bulkgoed vervoeren, zoals graan of kolen, zijn de Abis-schepen gebouwd voor een andere markt. De Dover en de Dublin kunnen varen met open dek en worden ingezet om grote en afwijkende ladingen te vervoeren. Door de massale bouw van windmolenparken is daar een groeiende vraag naar. Grote objecten zoals masten, gondels en wieken van windturbines kunnen rechtop in het laadruim staan en hoog boven het dek uittorenen. Dat is ondenkbaar bij het gros van de schepen, met hun gesloten ruimen. Ondanks de recessie heeft operationeel directeur Feico Hoogeveen vertrouwen in de toekomst. ,,Je moet je onderscheiden in deze markt en een niche opzoeken. Daar slagen we tot nu toe goed in”, zegt hij. Hoogeveen maakt zich geen zorgen over eventuele plannen van het nieuwe kabinet, die de bouw van Nederlandse windmolenparken op zee

Dubbel feest bij Abis Shipping in Harlingen , waar niet alleen een dubbeldoop van de Dover en de Dublin plaatsvond, maar ook het vijfjarig bestaan werd gevierd in het ruim van de Dover. FOTO JOACHIM DE RUIJTER kunnen torpederen. ,,Wij zijn niet afhankelijk van Nederland. Zo is Engeland booming, daar worden heel veel turbines op zee gebouwd.” Daarnaast zijn de schepen ook te gebruiken voor andere klussen, zoals het transport van pijpleidingen voor de olie-industrie. Dat gebeurt nu met pontons, maar die kunnen niet worden ingezet bij slecht weer. De schepen kunnen desgewenst

Reusachtige masten rechtop in het laadruim

Apple op record door iPhone 5

Tromp van Joure naar Heerenveen

Telefoongids schrapt banen

NEW YORK - Aan de euforie rond de nieuwe iPhone van Apple lijkt geen einde te komen. Het aandeel bereikte vrijdag op de beurs in New York de hoogste koers ooit: boven 696 dollar. Analisten hebben hoge verwachtingen van het toestel, dat woensdag werd gepresenteerd.

JOURE - Tromp Partners Architecten vertrekt na bijna zestig jaar uit Joure. Het bureau met achttien medewerkers verkast naar Heerenveen. De eigenaar verhuurt het pand op de Woudfennen nu in z’n geheel aan fusiegemeente Skarsterlân-Sleat/Gaasterland/Lemsterland.

AMSTERDAM - De Telefoongids, onderdeel van European Directories, schrapt nog dit jaar 30 procent van de in totaal 800 arbeidsplaatsen in Nederland. Deels gaat het om gedwongen ontslagen. De reorganisatie vloeit voort uit de overgang van print naar online. (ANP)

ook omgebouwd worden tot drijvend hotel. Wanneer een bedrijf een grote klus uitvoert op open zee, is het vervoer van de medewerkers van en naar de wal een flinke kostenpost. Door het inzetten van een hotelschip kunnen de mensen op locatie blijven, wat kosten bespaart. De maidentrip van de Abis Dover voert via Estland naar de Middellandse Zee. Het zusterschip Dublin

wordt eind van het jaar in de vaart genomen. Het volgende schip van dit kaliber wordt begin volgend jaar afgeleverd. Om zuiniger te varen, beschikken de Abis Dover en de Abis Dublin over zes kleinere, geschakelde dieselmotoren die elektriciteit opwekken uit dieselolie. Daarmee wordt de aandrijfcapaciteit efficiënter geregeld.

ADVERTENTIE

DE BESTE PRIJS VOOR UW GOUD EN ZILVER! EENVOUD IG | DISCREET

Kleine Kerkstraat 11

WWW.DEGOUDINKOPER.NL

SNEL | CONTANTE BETALING

8911 DK Leeuwarden

INFO@DEGOUDINKOPER.NL

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - bibu@lc.nl

in het hart

Boze Nepalese hindoes de straat op KATMANDU - Van het gezicht van deze Nepalese hindoe is letterlijk het protest af te lezen. Met honderden geloofsgenoten ging hij in de stad Katmandu de straat op om te protesteren tegen recent werk van de kunstenaar Manish Harijan. Die maakte een reeks afbeeldingen waarin hij hindoegoden combineerde met westerse striphelden. Volgens de boze hindoes is er spraken van godslastering. Harijan heeft ook doodsbedreigingen gekregen van woedende gelovigen. FOTO AP

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - bibu@lc.nl

in het hart

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - sport@lc.nl

sport Honkballers maken gehakt van de Zweden op EK ROTTERDAM - De Nederlandse honkballers hebben in de tweede ronde van het EK een riante zege geboekt op Zweden. Oranje won in Rotterdam met 17-1. Het ongelijke duel was al na zes innings voorbij. De wereldkampioen kon zich in de strijd om een finaleplaats ook geen fout permitteren tegen Zweden, de nummer drie van groep B. Nederland plaatste zich als winnaar van groep A voor de tweede ronde, maar draagt wel één nederlaag (tegen Tsjechië) met zich mee. Daardoor kan de ploeg van bondscoach Brian Farley zich eigenlijk geen zeperd meer veroorloven. Vanavond staat de cruciale wedstrijd tegen Spanje op het programma, zaterdag treft Oranje titelverdediger Italië. ,,Het wordt een ’must win’ voor ons," zei Farley over het aanstaande duel met

de Spanjaarden, die donderdag na verlenging wonnen van Tsjechië (6-5). Spanje heeft net als Nederland één nederlaag meegenomen naar de tweede ronde en is dus de belangrijkste rivaal voor een finaleplaats. Zo eenzijdig als de ontmoeting van de Nederlanders was, zo spannend waren de andere wedstrijden op de eerste dag van de finaleronde. Duitsland nam het gisteravond op tegen regerend Europees kampioen Italië. Lang hing een sensatie in de lucht maar in de slotfase sloegen de Italianen toch toe en wonnen met 0-3. Voor de Duitsers was het de tweede nederlaag in de finaleronde. Italië bleef ongeslagen. Zo makkelijk als donderdag zal Nederland het in de rest van het toernooi niet meer krijgen. Spanje en Italië zijn de komende tegenstanders. Nu gaat het toernooi echt beginnen.

Wagner en Tanner nieuw bij Raboploeg UTRECHT - De wielerploeg van de Rabobank heeft zich versterkt met de renners Robert Wagner uit Duitsland en de Australiër David Tanner. Rabobank wil daarmee verder bouwen aan de trein die de sprinters Theo Bos en Mark Renshaw aan zeges moet helpen. Wagner wordt gezien als een halve Nederlander, omdat hij een Nederland-

Keurntjes: Cambuur stap voorwaarts Tim Keurntjes (21) is naar Cambuur gekomen om zoveel mogelijk wedstrijden te spelen. Vanavond debuteert hij. GERRIT KLOOSTERMAN

aar hij bij Cambuur het meest aan moest wennen, is het ontbijt. Of beter gezegd, het gebrek daaraan. Voorheen stond Tim Keurntjes op, kamde zijn haar, pakte de tas en reed van zijn huis bij het Hoornse Meer linea recta naar FC Groningen, waar het ontbijt klaar stond. Dat is in Leeuwarden niet zo. Nu moet hij ’s ochtends zelf de boterhammen smeren. Voor hem is dat trouwens geen probleem, hij neemt het voor lief. Want Keurntjes wil weer voetballen, veel wedstrijden spelen. Toen Cambuur zich meldde was hij er snel uit. ,,Ik heb alleen maar tegen m’n zaakwaarnemer gezegd: ‘Zorg er voor dat het zo snel mogelijk in orde komt’.’’ Bij FC Groningen dreigde hij op dood spoor te belanden. Vorig seizoen speelde hij daar louter in het beloftenteam. Cambuur had negen maanden geleden al eens gepolst of de in Doetinchem geboren Keurntjes gehuurd kon worden. Dat bleek toen financieel geen haalbare kaart. De middenvelder wist er toen overigens niks van dat Cambuur hem begeerde.

Een voetballer van de intuïtie en mooie steekpassjes Drie jaar geleden vertrok hij als achttienjarige van De Graafschap naar Groningen. Hij werd gezien als een speler voor de toekomst. Op eigen benen staan in een nieuwe omgeving viel hem aanvankelijk niet mee. ,,Ik sta nog steeds achter de keuze die ik toen gemaakt heb, maar heb het tegelijk ook een beetje onderschat. Thuis werd alles voor me gedaan, nu moest ik zelf alles doen. Dat was aanpassen.’’ ,,Ik ging toen nog elke week naar huis, maar mijn lichaam had ook rust nodig. Nu ga ik zelden nog naar huis. De mensen die ik graag wil zien, komen nu naar mij in Groningen.’’ In het seizoen 2011/2012 stond hij vier keer in de basis bij de eredivisieclub en kreeg hij vier invalbeurten in

se vrouw heeft. Bovendien reed hij eerder voor Skil-Shimano, voordat hij overstapte naar Radioshack-Nissan-Trek. David Tanner maakt de overstap van Team Saxo Bank-Tinkoff Bank. Bos, die dit jaar zeven keer won, is verheugd met de twee nieuwelingen. ,,Dit is een goede vervolgstap in onze ontwikkeling. De basis wordt breder. We kunnen nu vaker inzetten op de sprint.’’ (ANP)

Vrouwen Heerenveen collecteren voor geld De voetbalsters grijpen de eredivisiewedstrijd van hun mannelijke collega’s aan om de begroting voor dit seizoen sluitend te krijgen. Speelsters, trainers en bestuur collecteren voor en na de wedstrijd rond het stadion.Mocht elke supporter €1 doneren, dan heeft Heerenveen in navolging van onder andere Ajax, PSV en FC Twente de financiële armslag om

mee te doen aan de BeNeleague, een samenvoeging van de hoogste vrouwenvoetbalcompetities van België en Nederland. Die competitie start na de winterstop (op 25 januari), nadat in beide landen de eigen competities zijn afgewerkt. Van beide landen zullen de bovenste vier strijden om het kampioenschap en plaatsing voor Europees voetbal. De onderste vier van de landen gaan spelen in de BeNe League B.

Bakker en Van der Laan terug, debuut Keurntjes LEEUWARDEN - Erik Bakker, Martijn van der Laan en Tim Keurntjes krijgen vanavond een basisplaats bij Cambuur. Cambuur speelt de tweede thuiswedstrijd van het seizoen tegen het nog puntloze Almere City. Erik Bakker neemt de plek in van de geblesseerde aanvoerder Yuri Rose. Martijn van der Laan verdringt

Lucas Bijker uit de basis. ,,Puur om voetbaltechnische redenen’’, aldus Cambuur-trainer Alfons Arts. ,,Lucas heeft het verder prima gedaan.’’ Tim Keurntjes krijgt van de technische staf de voorkeur boven Mark Diemers. Het wordt het competitiedebuut van de huurling en middenvelder van FC Groningen. Arts waakt voor onderschatting.

Tim Keurntjes donderdag tijdens de training van Cambuur. Foto Henk Jan Dijks

de hoofdmacht. In de voorbereiding op dit seizoen kreeg Keurntjes snel in de gaten dat hij weer tweede viool zou gaan spelen. ,,Naarmate het seizoen dichterbij kwam, werd me steeds meer duidelijk dat de kans op een basisplek nihil was. Trainer Robert Maaskant gaf ook aan dat verhuur beter voor mijn ontwikkeling zou zijn.’’ ,,Daarom zie ik Cambuur ook niet als een stap terug, maar juist als een stap vooruit. Het is belangrijk dat ik nu veel aan spelen toe kom. Het wordt voor mij een belangrijk seizoen om te laten zien wat ik kan, want het is bij FC Groningen mijn laatste contractjaar.’’ Keurntjes (,,mijn naam wordt vaak fout gescheven’’) zegt een type voetballer te zijn die niet met te veel opdrachten het veld ingestuurd moet worden. ,,Ik ben iemand die vooral op intu ïtie voetbalt en met steekpassjes de buitenspelers zoekt.’’ Eigenlijk is voetbal het enige voor hem, zegt hij. Op de vraag of hij nog andere hobby’s heeft, schudt Tim Keurntjes zijn hoofd. ,,Al is het ook weer niet zo dat ik voor een voetbalwedstrijd op tv altijd thuis blijf.’’

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - sport@lc.nl

sport

Belangrijke bijrol Elma de Vries in de jacht op skeelerbrons

Kamminga eindelijk WK-plak JOHAN STOBBE

SAN BENEDETTO - Ze was toe aan een WK-medaille, maar de puntenkoers was niet meteen het onderdeel waarop Manon Kamminga brons had verwacht. Het stormde vanochtend in het Italiaanse San Bebedetto del Tronto. De regen kwam met bakken uit de hemel. ,,En ik zie ook dat er zand in zit’’, zei inline-skater Manon Kamminga met de telefoon aan haar oor. ,,Ik denk niet dat we vandaag in actie komen als het weer zo blijft.’’ Op weg naar de baan was het glibberen over de weg. Diepe plassen maakten autorijden bijna onmogelijk. ,,Het lijkt wel alsof het hier is

overstroomd.’’ Toch wilde de twintigjarige Heerenveense dolgraag het wegparcours weer op. De omstandigheden liggen haar immers wel, zo bleek donderdagavond. Op de puntenkoers pakte Kamminga brons, haar eerste WK-medaille ooit. De regen was in haar voordeel. Of dat te maken heeft met het klimaat waarin ze opgroeide, betwijfelde Kamminga, maar ze kan er gewoon goed mee omgaan. ,,Het ligt me wel. Maar de puntenkoers was nou niet meteen het onderdeel waarop ik mezelf op het podium zag staan.’’ Meer verwachtte ze van het baantoernooi, maar dat viel met een val op de 500 meter en de negende plaats in de afvalkoers wat tegen. ,,Terwijl ik super in vorm ben. In de

voorbereiding kon ik gewoon met de mannen meetrainen.’’ Op de weg kwam die goede vorm er wel uit. Kamminga trok donderdagavond na de eerste sprint vol door, waar anderen de benen even stilhielden. Vijf ronden reed ze in de stromende regen volle bak aan kop en zo sprokkelde ze genoeg punten bijeen. Daarna was het vooral herstellen. ,,Ik kon niet meer meedoen in de sprints. Het begin kostte enorm veel kracht.’’ De Italiaanse Francesca Lollobrigida (goud) en de Chinese Ho Chen Yang (zilver) passeerden haar nog. ,,Maar ik ben hier enorm blij mee.’’ De ervaren Elma de Vries hielp mee aan de medaille. Ze liet een gaatje vallen toen Kamminga vermoeid terugkeerde in het peloton en

‘Af en toe gaf Elma me een duwtje’ Toernooi begon in Italiaans ziekenhuis Eerste WK-medaille ooit voor Heerenveense nam haar vervolgens op sleeptouw. ,,Ze gaf me af en toe even een duwtje.’’ De Vries genoot van de medaille van haar landgenote. ,,Dit was waar ik op hoopte”, zei ze. ,,Ik kon me zo nuttig maken en mijn aandeel hebben. Dat geeft een heel goed gevoel.”

Het toernooi van Kamminga begon raar. Nadat ze twee maanden geleden zwaar knieletsel opliep bij een fietsongeval, leek het noodlot een week geleden weer toe te slaan. ,,Op de dag van de opening kreeg ik last van tintelingen in mijn hand en ook aan de rechterkant van mijn gezicht. Bovendien kwam ik niet meer uit mijn woorden. Heel eng.’’ Met de medische staf van het Nederlands team ging Kamminga voor onderzoek naar het ziekenhuis. Een ct-scan liet geen zorgwekkende dingen zien en sporter en staf sloegen het advies om vier dagen te blijven voor onderzoek in de wind. ,,Ik heb getekend en ben weer vertrokken. Achteraf bleek het een migraineaanval. ’’

Lauran Brandsma korfbalt al weer Veel opmerkelijker dan de uitslag bij de hoofdklassewedstrijd Mid-Fryslân (12-10) donderdagavond was de rentree van Lauran Brandsma. ANNE ROEL VAN DER MEER

auran Brandsma (27) maakte donderdag weer eens haar opwachting in het eerste team van SCO. Niet na een paar weken of maanden, maar na een kleine drie jaar. Het was de tijd die ze nodig had om definitief af te rekenen met de rugpijn die haar teisterde als ze onverwachte bewegingen maakten en het gevoel gaf alsof ze ,,dwars doormidden brak”. Anderhalf jaar deed ze helemaal niets. Rusten moest ze, inactief zijn. ,,Voor een sportvrouw is dat natuurlijk ontzettend frustrerend. Ik wist niet waar ik het moest zoeken. Ik ging denken dat het tussen mijn oren zat.” Het leek alsof het een eeuwigheid duurde voordat iemand haar vertelde wat er exact aan de hand was. Sportarts Ron du Bois ontdekte dat Brandsma problemen had met de scharnieren van haar ruggenwervels. Het afgelopen jaar werkte ze keihard aan haar comeback. ,,Ik wilde koste wat kost weer korfballen. Dat ik hier nu sta is heel fijn, maar ook apart.” Tot 2009, toen ze moest afhaken, werd ze door anderen bij SCO op sleeptouw genomen. ,,Nu ben ik degene die rust moet brengen. Ik ben een van de oudsten in ons talentvolle team.” Brandsma wilde eigenlijk pas over een paar maanden, in de zaal, haar rentree maken. Door afwezigheid van Inge Delfsma moest ze noodgedwongen in de tweede veldwedstrijd al aan de bak. Haar rug leed er niet onder, maar dit weekeinde houdt ze zich vermoedelijk weer gedeisd. ,,Mijn en onze focus ligt op de zaal”, zei Brandsma. ,,We zijn vorig seizoen gedegradeerd naar de overgangsklasse, we willen dus kampioen worden. Met Hillebrand Diever hebben we een positieve trainer die meer vanuit de combinatie wil gaan spelen. Tijdens de veldcompetitie kijken we per week wie de fitste mensen zijn. We nemen geen risico’s. Maar uiteraard willen we ook punten halen om ons veilig te spelen.” Dat laatste lukte niet tegen Mid

Lauran Brandsma (midden) keerde eindeiljk terug in het eerste van SCO. Fryslân, waar Arjan Kreeft is begonnen aan zijn eerste klus als hoofdtrainer. Uitgerekend tegen SCO, de club die hij in diverse hoedanigheden 27 jaar lang diende, boekte de coach zijn eerste overwinning. ,,Nuttig”, vond hij. ,,We willen in deze fase voldoende punten halen om ons na de winter geen zorgen meer te hoeven maken. Maar we willen nu vooral ook vertrouwen kweken voor de zaalcompetitie.” Normaal speelt Mid Fryslân, de

‘Anderhalf jaar niets doen is frusterend voor sporter’

FOTO NIELS DE VRIES

club waarin Stânfries en Marfûgels in 2005 de krachten bundelden, de zaalwedstrijden in Grou en de veldwedstrijden op gewoon gras in Reduzum. Wegens de aanwezige verlichting werd donderdag bij wijze van uitzondering op het kunstgras van Grou gespeeld. Kreeft zou dat altijd wel willen. Maar ja, sentimenten. ,,Ik heb soms wel het gevoel dat veel mensen bij deze club vooral nog van Marfûgels óf Stânfries zijn. Ik ben als trainer maar een passant. Ik kan alleen maar

dingen aangeven, meer niet.” Alsof de duvel er mee speelde: het licht viel donderdag vlak voor de wedstrijd twee keer uit. Overbelasting. Na twintig minuten wachten werd de eerste bal toch gegooid. Leuk werd het duel, dat eindigde in 12-10 voor de thuisclub, echter geen seconde. ,,Ach, wedstrijden tussen Mid Fryslân, SCO en LDODK zijn nooit om aan te zien”, zei Kreeft lachend. ,,Geef me nog een paar weken en we spelen sprankelend.”

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - mobiel@lc.nl

mobiel

Alle reclameregisters open voor aarzelende kopers

mobielnieuws

Gratis lening voor auto bestaat niet Nu een auto kopen en de helft pas over twee jaar betalen! De Consumentenbond waarschuwt dat een uitgestelde betaling uiteindelijk toch gewoon een lening is. ROB VAN GINNEKEN

Elke rode auto mag meedoen aan de Ride Neuzen Rally.

Rally van rode auto’s Rode auto’s gezocht voor een bijzonder evenement op 21 oktober. Een autorally dwars door Nederland met als doel een geheime locatie en finish. De enige voorwaarde voor deelname is een rode auto. Sinds kort reist een speciaal team door Nederland om rode auto’s (goed) te keuren. Alle berijders van een rode auto lopen dus de kans dat hun voertuig wordt voorzien van een goedkeuringscertificaat. Mocht het team een rode auto over het hoofd zien, dan kan de bezitter daarvan zich eenvoudig aanmelden via internet.

De Rode Neuzen Rally is een landelijk evenement, waar zowel professionals (classic cars) als amateurs aan hun trekken kunnen komen. Alle soorten auto’s, groot of klein, mogen meedoen, zolang deze maar rood is. De puzzelrit voor rode auto’s kent twee klassen en twee routes. Inschrijven kan voor €50 per auto en €10 per persoon. Bij de aanmelding kan men de dichtstbijzijnde startlocatie kiezen. De opbrengst is voor de Stichting CliniClowns. > www.rodeneuzenrally.nl

Oldtimerdag Appelscha In Appelscha is zaterdag de zesde Oldtimerdag op het terrein van Buitenplaats De Hildenberg. De organisatie rept van ,,het grootste gratis toegankelijk oldtimerevenement van Nederland’’ en verwacht 2.000 voertuigen en 20.000 bezoekers. Er zijn automobielen, vrachtwagens, bussen, tractoren, bromfietsen, motoren, fietsen, legervoertuigen, caravans en campers te bewonderen.

Daarbij onder andere Daf 2500, Borgward Kromhout, Allis Chalmers, Ford Thunderbird, Jensen, Austin Martin, Bollinder, Hinkel, MG, Hanomag, Renault Alpine, Hillman Sport en MZ Trophy. Diverse clubs en raceteams presenteren zich en er zijn toerritten, een onderdelemarkt en demonstraties. > www.oldtimerdagappelscha.nl

e autowereld trekt alle reclameregisters open om aarzelende kopers over de streep te trekken. Daarbij gebruiken ze een duizelingwekkend arsenaal aan kortingsconstructies. Op één reclamepagina van bijvoorbeeld Kia noteren we acties als gratis lederen bekleding op een Sportage, maar ook €500 gratis brandstof en een kloek bedrag aan accessoires op een Venga. Verder is er tot €750 inruilvoordeel op hun compacte modellen en voor €750 ‘prepaid’ gratis tanken bij een Kia Cee’d. Zelfs dat is dan nog maar peanuts in vergelijking met andere merken. Vaak gaat het ‘van dik hout zaagt men planken’ en vliegen bepaalde voorraadmodellen met kortingen ter hoogte van de BTW de deur uit (19 procent). Meerdere grote automerken adverteren met inruilpremies die tot vele duizenden euro’s kunnen oplopen. Eén ding is zeker: de klant is op dit moment absoluut koning. Op zich is dat natuurlijk goed nieuws, maar consumentenorganisaties waarschuwen dat het niet alles goud is dat er blinkt. Zo waarschuwt de consumentenbond met name dat we voorzichtig moeten zijn met ‘uitgestelde betalingsregelingen’. Steeds vaker zie je aanbiedingen van het type ‘50/50’. Nu de helft betalen en de andere helft over bijvoorbeeld twee jaar. Met ‘0 procent rente’. Dat levert vanzelfsprekend spectaculaire reclamekreten op. Zo koop je een Suzuki Alto vanaf 3.999 euro. De rest mag zonder rente over een paar jaar worden betaald. Niet alleen

de importeurs, maar ook dealerbedrijven hebben een dergelijk oplossing inmiddels ontdekt. Je kunt ook occasions soms al met ‘0 procent’ financieren. Je bent een dief van eigen portemonnee als je zo’n kans laat liggen. Of toch niet? De Consumentenbond waarschuwt dat geld lenen altijd geld kost. Ook in dit geval. Zij verwijzen in hun ‘Geldgids’ naar de Nederlandse Vereniging van Financieringsadviseurs (NVF). Daar onderstreept men namelijk dat de kosten van zo’n lening uiteindelijk toch op enige wijze in de prijs van de auto worden versleuteld. NVF zegt bij monde van zijn voorzitter Carel In der Hees: „Na bijvoorbeeld twee jaar moet dan een groot bedrag in één keer worden betaald. Niet zelden moet men dan alsnog een lening afsluiten, maar dan tegen hoog tarief. En soms lukt dat niet eens omdat je niet aan de kredietnormen voldoet. Dan heb je als consument dus pas cht een probleem.” Kortom: wellicht is het een beter idee om bij aanschaf van een auto gewoon een korting op de auto te bedingen. Of een betere inruilprijs. Zeker als je het benodigde geld feitelijk wel hebt. Je wint bij uitgestelde betaling weliswaar een relatief klein be-

Beding korting of een hogere inruilprijs

blikinhetverleden

De Cadillac 62 Coupé uit 1942.

Cadillac Coupé Kort geleden werd in Basel het startsein gegeven voor de 22ste aflevering van de monsterrit Suisse-Paris. Bij dit exclusieve oldtimerevenement was ook dit jaar een grote rol weggelegd voor het merk Cadillac, dat een aardig aantal klassiekers liet meerijden. Een van de ongeveer 140 deelnemers was deze Cadillac Coupé Series 62 uit 1942. Een luxe wagen waarin het zeventig jaar geleden al goed toeven was

en waarmee zo’n lange rit niet echt een vervelende opgave moet zijn. Aan deze auto is al aardig te zien welke kant de designers in die tijd opgingen. De Caddy’s werden groter, dikker, protsiger en luxueuzer. Na de Tweede Wereldoorlog leverde Cadillac zo’n beetje de meest luxe auto’s die in de Verenigde Staten te koop waren.

Steeds vaker zie je aanbiedingen van het type ’50/50’.

FOTO GPD

drag door het enkele jaren ‘op de bank’ te laten staan, maar het is goed mogelijk dat je die winst al vooraf kwijt bent. Je kunt in zo’n constructie immers niet goed met een verkoper onderhandelen. Bijkomend verschijnsel is het feit dat sommige zogenaamde automerk gebonden financieringsmaatschappijen in afwachting van de volledige betaling van de auto het ‘overschrijvingsdeel’ van je kentekenbewijs als een soort onderpand achterhouden. Bovendien moet daar een hele papierwinkel worden afgewerkt om de lening daadwerkelijk te krijgen. Want nogmaals: het is gewoon een lening. Op het internetforum van ‘Vara’s Kassa’ noteren we ook een voorbeeld van een koper die wegens ziekte zijn auto aan de dealer terug verkocht. Die werkte heel netjes mee, maar van de financieringsmaatschappij kwam alsnog een onaangename verrassing door de uitgestelde betalingsregeling: „Tot mijn grote verbazing moest ik €600 boete betalen voor de vroege aflossing. Omdat gewoon dezelfde algemene voorwaarden gelden als bij een rentedragende lening.” Samenvattend: de ene aanbieding is de andere niet. Vooral bij uitstelde betaling en ‘nul procent rente’ is extra voorzichtigheid geboden. Zeker als je weet dat het aantal klassieke autofinancieringen afneemt en wordt vervangen door veel ondoorzichtiger kredieten van zogenaamde ‘automerk gebonden’ kredietverstrekkers als Ford Credit, GMAC en dergelijke. Dat gaat volgens de Consumentenbond nu al over een bedrag van in totaal €1,4 miljard.

W M aa k g e e l k b r ui o m k v an d st e kort ko ings r t i b on . ng !

Een warm welkom in uw vernieuwde Albert Heijn! Leeuwarden, Bilgaardpassage 1.

Met deze kortingsbon profiteert u van een feestelijke korting. En u bepaalt zelf hoe hoog uw korting wordt! Tegen inlevering van deze bon loopt uw korting op tot maximaal 5 euro bij besteding vanaf 50 euro. Profiteer nu van de welkomstkorting.

Welkomstkortingsbon.

Besteding € 10.00 t/m € 19.99

= €1

Besteding € 40.00 t/m € 49.99

Korting

= €4

Besteding € 20.00 t/m € 29.99

= €2

Besteding > € 50.00

Korting

Besteding € 30.00 t/m € 39.99

Korting

= €3

Korting

= €5

Deze kortingsbon is geldig t/m zaterdag 21 juli 2012 en alleen bij Albert Heijn, Leeuwarden, Bilgaardpassage 1. - Maximaal één kortingsbon per klant. - Alleen originele kortingsbonnen zijn geldig. - De korting wordt niet verrekend over tabak, geneesmiddelen, boeken, babyvoeding tot 1 jaar en artikelen die bij de servicebalie van Albert Heijn worden verkocht. Zoals postzegels, loten, telefoons, kraskaarten en cadeaubonnen.

Gewoon bij Albert Heijn.

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - mobiel@lc.nl

mobiel

Cowboys van de péage heben slechts oog voor de eigen kassa

Panne en Franse wegsleepellende MARJA BOONSTRA

Vakantiepech is nooit leuk. In Frankrijk staan de cowboys van de péage klaar om gestrande toeristen af te slepen. Kassa! Roep ‘dépannage’ in een gezelschap dat regelmatig de zomerse vrije weken doorbrengt in Frankrijk, en de vloeken vliegen je om de oren. Iedereen die met autopech te kampen krijgt in dit verder heus wel prettige vakantieland, heeft zijn eigen nachtmerries overgehouden aan het contact met de cowboys van de péage. Wie in Frankrijk strandt op de autoweg, wordt zo snel mogelijk afgesleept. Da’s verplicht en ook wel logisch. Een pechgeval op de vluchtstrook kan alleen maar aanleiding geven tot nog meer ellende. Maar dan ben je overgeleverd aan dépanneurs die weinig oog hebben voor jouw ellende, en des te meer voor de eigen kassa. Wij waren helemaal niet van plan te stoppen bij het dorp Lamotte Beuvron, onze auto deed dat wel. De Fiat Scudo, nog net geen drie jaar oud, hield er langzaam maar zeker mee op. We rolden met een vaartje van 10 kilometer per uur uit over de vluchtstrook en haalden nog net de tolpoort. In de stromende regen.

De dame achter het péageloket belde voor ons de dépanneur die heerst over dit stuk tolweg. Na tien minuten verscheen een takelautootje dat al een boel had meegemaakt. De chauffeur stak zijn hand uit. Niet om die van ons te schudden maar om het schroefoog op te eisen dat hij in de voorkant van de Scudo draaide om er de lier aan vast te maken. Binnen vijf natte minuten stond de auto op de wagen. Met vier kinderen propten we ons in de cabine. Gek, wij spraken dan wel Frans, de chauffeur verstond niks. Een kilometer of 6 verderop reed hij de poort van een sloopbedrijf binnen. Achterop het terrein, tussen overwoekerde wrakken, kwakte hij onze auto neer, wees met zijn vinger naar een gebouwtje en beende weg.

Het zat er dik in dat de EGR-klep ons opnieuw in de steek had gelaten

In het smerige kantoortje trok een door de wol en nicotine geverfde dame direct een pinapparaat uit de la. Wegsleepkosten €150, meteen afrekenen. Ze wees op een op het bureau geplakt papier met een telefoonnummer van de ANWB, en deelde achtereenvolgens mee: dat de plaatselijke hotels allemaal vol zaten wegens een hippisch festijn, dat alle naburige garages gesloten waren wegens vakantie en dat de monteur ter plekke al naar huis was. Tijd voor overleg op het met glas en andere rotzooi bezaaide terrein. Het zat er dik in dat de EGR-klep ons opnieuw in de steek had gelaten. Dat is een klep die goed is voor het milieu maar slecht voor de dieselmotor, aldus ingewijde monteurs. Kijk op internet en aanschouw alle EGR-ellende. Legio tips en adviezen hoe je het ding gewoon af kunt sluiten om alle ellende voor te zijn. Enfin, de garage in Nederland adviseerde de auto een paar uur te laten afkoelen en dan te proberen de klep met een flinke dot gas los te krijgen. Na enige tijd durfden we de contactsleutel weer om te draaien. Hoera, hij startte! Uitgelaten sloegen we de bocht om. Maar 300 meter verder hield de motor het opnieuw voor gezien. We hadden geen internationale reis- en kredietbrief van de ANWB

wel met Fiatgarantie en een reisverzekering. We belden de plaatselijke taxi, die ons in twee ritten naar de dichtstbijzijnde camping bracht, 10 kilometer verderop. Na drie kwartier in de wacht, kregen we Fiat aan de lijn. Ze beloofden terug te bellen. Dat gebeurde pas de volgende dag. Fiat wilde dat de auto weer bij de dépanneur werd gestald. Van de reisverzekering hoorden we dat we een hotel konden boeken. Dat lukte in Orléans, 50 kilometer verderop. Zondag kwam het verlossende telefoontje. Monteur Harry Boerhof uit Heino. Hij vertelde in een ononderbroken zin, die minstens vijftien minuten duurde, dat hij A de tijd van zijn leven had omdat hij vier maanden was ingehuurd als monteur en nu met zijn mobiele garage door Frankrijk mocht rondcrossen, B over een uurtje of zo bij onze auto zou zijn, C de sleutel zou oppikken en D vast en zeker de EGR-klep wel mores kon leren. Hij zou wel bellen als hij meer wist. Na een paar spannende uren kregen we witte rook uit Lamotte Beuvron. Nummer zes nam een taxi naar de auto. Daar stond een trotse Harry, die de Scudo had gerepareerd met een stuk wasmachinesteun. Onze vakantie kon beginnen.

France Assistance De ANWB is samen met de Duitse en Britse zusterorganisaties, de ADAC en de AA, bezig een wegenwachtdienst op te zetten in Frankrijk. Deze France Assistance (FA) werkt met ingehuurde freelancers uit de drie landen en een paar in Frankrijk gestationeerde Nederlandse wegenwachters. De bedoeling is gestrande toeristen weer op weg te helpen, om een veel duurdere repatriëring van auto’s te voorkomen. Dat lijkt aardig te lukken, aldus ANWBvoorlichter Markus van Tol, want dit jaar zijn er tot nu toe zo’n drieduizend auto’s vervangen en dat zijn er toch een tweehonderd minder dan vorig jaar. Dat scheelt een boel geld. Een van de monteurs die is ingehuurd voor de FA is Harry Boerhof, voormalig garagehouder en oud-praktijkdocent autotechniek bij de IVA in Driebergen. Vorig jaar verkocht hij zijn garage in Heino. Dit jaar is hij voor vier maanden ingehuurd als zomerwegenwacht. Hij blijft nog tot 1 oktober.

Trekhaak weg door druk op knop DOOR PETER LODEWIJKS

Na de automatisch openende achterklep en de uitklapbare deurbeschermers aan de zijkant komt Ford nu met weer een nieuwe feature: de elektrisch wegklapbare trekhaak. De deurbeschermer schiet mechanisch op zijn plek zodra de deur geopend wordt. Het ding voorkomt daarmee een onzachte aanraking

van de deur met bijvoorbeeld een muur of een buurauto. En om de vijfde deur te openen als je de handen vol hebt, volstaat een schop naar de bumper. Als de klep eenmaal openstaat, kan men op een knop drukken aan de zijkant van de kofferruimte, waardoor de trekhaak automatisch wegklapt. Het is overigens verstandiger om dat laatste in een eerder stadium te doen, want met de handen vol naar de bumper schoppen terwijl de

trekhaak uitgeklapt staat, is wellicht niet handig. De trekhaak is geschikt voor alle carrosserievarianten van de Focus en is uitgerust met een dertienpolige stekkerdoos voor de verlichting en hulpsystemen van moderne aanhangers. Het werkt alleen als de motor is uitgeschakeld. De inklapbare trekhaak kost €695, inclusief een ‘hellinghulp’ en ‘anti-slingersysteem’. Ford wil de haak ook op andere modellen gaan leveren.

De elektrische wegklapbare trekhaak van de Ford Focus.

FOTO GPD

! g a d n o z Koop Grou

www.lidl.nl

8 juli

11:00 - 17:00 uur

Griekse yoghurt

• Heerlĳk volle yoghurt • Romig en zacht van smaak • Inhoud: 1 kg per bak

awei

Oedsm

wei sma

Oed

tio

Sta

Deze g geldt n i d e i b aan zondag p o n é allé 8 juli!

2 bakken!

Stationsweg 38d 9001 EH Grou

3.58

Aanbiedingen gelden zolang de voorraad strekt. Mochten zĳ ondanks zorgvuldige planning te snel zĳn uitverkocht, dan vragen wĳ hiervoor uw begrip. De afgebeelde artikelen kunnen afwĳken. Zet- en drukfouten zĳn voorbehouden.

De schoonheid van een edelsteen Edelstenen zijn prachtige stukjes natuur. LYAM ontwerpt sieraden van goud en zilver, waarbij de edelsteen centraal staat. Bezoek ons atelier in Joure of onze webwinkel www.lyam.nl. atelier: De Protter 2 | Joure | 0513-418053 | info@lyam.nl | www.lyam.nl open: vrijdags 14.00-18.00 en 19.00-21.00 uur, andere dagen op afspraak

MAG IK DEZE DANS VAN U ?

BON | Stijldansen voor senioren

Vanwege het grote succes van vorig jaar (Saco Velt wist honderden mensen te enthousiasmeren) hebben Gemeente Leeuwarden en Dansschool Saco Velt besloten door te gaan met het laten kennis maken met stijldansen voor senioren. Dansliefhebbende (ongeveer) 60-plussers kunnen met de voetjes van de vloer. In vijf lessen brengt dansschoolhouder Saco Velt de deelnemers alle beginselen van het stijldansen bij.

Naam: Adres: Postcode + woonplaats: Telefoonnr: Aantal personen:

Voorkeursdagen Woensdag 9.45 - 10.45 uur Donderdag 9.45 - 10.45 uur

1e keus

2e keus

Prijs: € 25,- p.p.

Vorig jaar werd het project MAG IK DEZE DANS VAN U landelijk door meer dan 300 instanties georganiseerd. Dansschool Saco Velt kwam als beste uit de bus en ontving uit handen van Olga Commandeur de Award. Mogen wij u uitnodigen te komen dansen in een van de mooiste dansscholen van Nederland, de voormalige synagoge in Leeuwarden. Dansarrangement 60+ ! 5 reguliere dansochtenden ! Kennismaking met verschillende soorten (stijl)dans ! 60 minuten les met kleine kofﬁepauze ! Inschrijving het liefst als (echt) paar, maar ook als alleenstaande is mogelijk ! Lessen op woensdag- en donderdagochtend

van 9.45- 10.45 uur ! Speciale prijs van 25,- per persoon ! Aanvang woensdag 3 oktober 2012 Meer informatie en opgave via www.sacovelt.nl, tel. 058-2673939 of via de bon. Stuur deze op naar: Dansschool Saco Velt Sacramentsstraat 19 8911 GK Leeuwarden (t) 058-2673939 (e) info@sacovelt.nl

2 x 1 kg

3.WK27/2012

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - podium@lc.nl

podium

dagstelling

tegast

La Boqueria in Leeuwarder Beurs

Actie nodig tegen kortingsclaim AH Supermarkt Albert Heijn eist 2 procent korting van de leveranciers. Het concern claimt zo’n extra korting op de prijzen, omdat het is uitgebreid met onder meer tientallen C-1000winkels. De stelling: Leveranciers moeten in actie komen tegen de korting. HANS GEURTS

L La Boqueria in Barcelona.

et is een topattractie en klantenmagneet, de overdekte versmarkt La Boqueria aan de Ramblas in Barcelona, net als andere overdekte permanente voedselmarkten in steden overal in Europa. Ze bieden de beste voedingsmiddelen dagvers aan en hun gezellige drukte lokt toeristen van heinde en verre. Zo’n markt zou prachtig gevestigd kunnen worden in de Beurs in de Leeuwarder binnenstad. De hoofdstad wil de bibliotheek uit het markante beursgebouw en onderzoekt of er dan wellicht een warenhuis in zou willen trekken. Afgezien nog van de vraag of warenhuisketens momenteel naar nieuwe ‘outlets’ streven kan worden vastgesteld dat Leeuwarden aan warenhuizen niets tekortkomt. Een dagelijkse versmarkt in hartje Leeuwarden, nog onder dak ook, heeft de stad nog niet. Het beursgebouw staat op een ideale plek, want elk uur van de dag stroomt Leeuwarden aan het statige pand voorbij. Het gebouw is te voet uitstekend bereikbaar, per fiets ook, bus en trein zijn nabij en er zijn twee parkeergarages op prettig kleine afstand. Wat biedt zo’n markt aan? Van verse groentewaren tot alles wat zee en binnenwater heeft te bieden. Vlees natuurlijk, bak-

kerswaren, zuivel van de Friese boerderijen, in Fryslân gestookte en gebrouwen alcoholica, een en ander aangevuld met smakelijke kost die het eigen gewest niet voortbrengt. Er kan, naar buitenlands voorbeeld, hoog worden ingezet op bekroonde streekproducten. Zo’n aanbod waarborgt hoge kwaliteit en versterkt het aanzien van de markt. Toeristen komen daar graag op af. Fryslân is een voedingsproducent bij uitstek, alleen wordt het grote aanbod verspreid over de provincie lokaal aangeboden. Concentratie van alle mooie producten in een prachtig marktgebouw werkt juist versterkend en maakt de Leeuwarder binnenstad nog aantrekkelijker. Rond de beurs is voldoende ruimte voor de wekelijkse openluchtmarkt. Een dagelijkse complete en kwalitatieve verse voedselmarkt met een helder Fries product-imago kan van de stad een echt culi-centrum maken. Als dan ook de stedelijke chefkoks zich ’s ochtends in hun keukenuniform als klanten door de Beurs bewegen, dan zou Leeuwarden van een eigen Boqueria mogen spreken. Dat beursgebouw, daar moet handel in worden gedreven.

everanciers, waaronder zuivelfabrikanten, moeten collectief de rug recht houden en de 2 procent betalingskorting die Albert Heijn eenzijdig heeft aangekondigd niet accepteren. De supermarktorganisatie wil leveranciers met bestaande contracten op deze manier dwingen bij te dragen aan de groeiplannen van het concern. De Nederlandse Melkveehouders Vakbond (NMV) vindt dit onacceptabel en ziet deze brutale actie van Albert Heijn bovendien als een van de gevolgen van de oneerlijke marktmachtverdeling. De vakbond zal zuivelfabrieken en andere leveranciers van harte ondersteunen als zou worden besloten tot een leverantiestop aan Albert Heijn. De NMV verwacht dat uiteindelijk de voedselproducenten de prijs zullen betalen voor de gratis financiering-zonder-terugbetaling die Albert Heijn zich op deze wijze toeëigent. Het is een bekend gegeven dat melkveehouders en collega’s uit de andere agrarische sectoren te kampen hebben met structureel te lage prijzen, waardoor steeds meer boeren, zeker met de huidige kostenstij-

gingen, vaker in de problemen komen. De bond wijst er al jaren op dat dit het gevolg is van ongelijke machtverdeling in de markt, waardoor boeren geen eerlijke prijs voor hun producten kunnen uitonderhandelen. Mededingingswetten zouden op dit punt aan de huidige marktomstandigheden moeten worden aangepast. Gelukkig zien veel politici dit ook. De NMV hoopt dat zij de beloften die zij op dit punt gemaakt hebben na de verkiezingen ook waar maken. De bond ziet het initiatief van de SP om een ombudsman voor boeren in het leven te roepen dan ook als een goede stap in deze richting. Ook de veel te lange betalingstermijn die supermarkten hanteren is

Maatregel is klap in het gezicht van leveranciers

de NMV een doorn in het oog. Supermarkten hanteren betalingstermijnen tot wel drie maanden en ook aan die termijn heeft Albert Heijn deze week weer eenzijdig een verlenging geknoopt. Het lijkt slikken of stikken te zijn. Er zou daarom een wettelijk bepaalde maximum betalingstermijn moeten komen volgens de vakbond. De NMV gaat ervan uit dat Albert Heijn, net als elk ander bedrijf, een goed onderbouwd plan moet hebben als het wil uitbreiden. Wanneer dit via normale financieringskanalen niet realiseerbaar is, zal Albert Heijn wellicht minder moeten groeien. Het op deze wijze afdwingen van gratis financiering bij leveranciers getuigt volgens de bond van arrogantie. Nog maar enkele weken geleden zetten vele agrarische bedrijven als eigen Hollandse Helden van Albert Heijn hun deuren gastvrij open voor consumenten/klanten van Albert Heijn. De opgelegde 2 procentsmaatregel en de veel te lange betalingstermijn zijn een klap in het gezicht van diezelfde leveranciers. Hans Geurts is voorzitter van Nederlandse Melkveehouders Vakbond

SYBE VAN DER MEULEN Redacteur LC

destemming Rutte en Samsom komen er samen wel uit. EENS

ONEENS

62%

38%

Aantal stemmen: 360

Meer stemming op LC.nl

Albert Heijnvestiging in het Leeuwarder station.

FOTO LC/NIELS WESTRA

Reageren op het nieuws? ingezonden@lc.nl of www.lc.nl

LAATSTE 40 STUKS! De volledige belastingvrije Spark BiFuel en Aveo Diesel GEEN BTW

GEEN BPM

GEEN WEGENBELASTING

LAATSTE 20 STUKS OPGEKOCHT VAN IMPORTEUR + GEREGISTREERD IN JUNI!!

Chevrolet Spark LS Bifuel Prijs normaal € 11.395,-

nu vanaf € 8.483,-

OP=OP

14% BIJTELLING

LAATSTE 20 STUKS OPGEKOCHT VAN IMPORTEUR + GEREGISTREERD IN JUNI!!

Chevrolet Aveo LT 13CDT Prijs normaal € 18.095,-

nu vanaf € 12.850,-

Kortingen oplopend tot € 5.245,Opties Spark:

Opties Aveo:

Airco, Stuurbekr., Centr. Vergrendeling, Electrische Ramen, Deelbare Achterbank, ESP, Radio CD Mp3, USB.

Airco, Cruise Control, Blue Tooth + Telefoon, Electr. Pakket, Radio CD MP3, USB, ESP, Start Stop systeem.

Volle tank €19,95

Reeël verbruik 1:22

Engelsma en Wijnia Leeuwarden | Leo Twijnstrastraat 2 | 058-2666255 | www.engelsmawijnia.nl Siton Drachten | De Knobben 25 | 0512-514455 | www.siton.nl Siton Heerenveen | Kattebos 162 | 0513-622100 | www.siton.nl * Exclusief aﬂeverkosten. Deze actie geldt niet i.c.m. andere acties. Sommige afgebeelde kenmerken kunnen optioneel zijn, enkel beschikbaar op een bepaalde versie of niet beschikbaar in Nederland. Wijzigingen in prijs en model, evenals druk- en zetfouten voorbehouden. Vraag uw dealer naar alle volledige voorwaarden of kijk op www.chevrolet.nl.

Het gemiddelde brandstofverbruik varieert van 5,0l/100km tot 6,8/100km. De gemiddelde CO2-uitstoot varieert van 110 gr/km tot 119 gr/km.

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - podium@lc.nl

podium

ingezonden Obama en Osama

FOTO LC/SIEP VAN LINGEN

Vispas Kees van der Werff is nogal aangeslagen dat hij €120 moet neertellen voor het vissen zonder vispas (LC, 12 september). Beste Van der Werff, je moet er gewoon rekening mee houden dat je als sportvisser tot de grootste boeven van ons landje wordt gerekend. Mensen van Staatsbosbeheer, waterpolitie en dorpspolitie komen als vliegen op de stroop af wanneer je een hengeltje uitgooit. Wanneer ze je op een overtreding betrappen, ben je nog niet jarig. Dan maar stoppen met deze hobby en met moeder achter de geraniums gaan zitten? Ik denk er niet aan. Je kunt nu voor een riant

bedrag een vergunning voor drie hengels aanvragen, dus wie doet me wat. Pas wel op dat je geen levend visje als aas gebruikt en ook niet meer dan twee snoekbaarzen per vistocht meeneemt, want dan ben je weer het haasje. Meer dan twee snoekbaarzen zul je overigens niet gauw vangen, na vijftien vistochten staat mijn score op één van 51 centimeter. Die heb ik vanzelfsprekend niet verkocht aan een hotel, een Chinees restaurant of een handelaar, want dat is ook bij de wet verboden. Eit Hoekstra. Burgum

Het salaris van de leden van de raad van bestuur (RvB) van de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) ligt ver boven de Balkenende-norm, terwijl deze bank een publieke organisatie is. Het is aan de raad van commissarissen (RvC) om te bepalen of het noodzakelijk is de RvB een bonus toe te kennen. Totaal Lokaal vindt het van weinig maatschappelijk besef getuigen dat Hayo Apotheker als lid van de RvC heeft ingestemd met een bonus aan de voorzitter van de RvB van €144.000. Een voorzitter die alleen aan salaris al €446.000 ontvangt. Apotheker meldt nu dat hij naast zijn werk voor de BNG, zijn functie als burgemeester en zijn commissariaat bij PPG Fibre Glass, voorzitter wordt van de raad van toezicht van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden (NHL). Hij denkt aan

zijn nieuwe functie zestig uur per jaar te besteden. Het is niet aan Totaal Lokaal om te oordelen over bijbanen van onze burgemeester, zolang die niet ten koste gaan van zijn functioneren als burgervader. Maar is er geen sprake van een enorm afbreukrisico voor SúdwestFryslân als onze burgemeester instemt met exorbitante bonussen bij BNG? En gelooft u echt dat het mogelijk is om als voorzitter van de raad van toezicht controle te houden over een organisatie als de NHL als je daaraan nog geen anderhalf uur per week besteedt? Zolang Súdwest-Fryslân niet op orde is, ziet Totaal Lokaal liever dat Apotheker zich concentreert op zijn functie als burgemeester.

De redactie stelt reacties van lezers op de inhoud van de krant op prijs. U kunt ze sturen per brief, per fax of per e-mail.

Vergeet niet uw naam en volledig adres te vermelden. Ingezonden brieven mogen maximaal 150 woorden tellen, bijdragen voor Te Gast maximaal 400. Inzendingen kunnen worden ingekort.

e-mail: ingezonden@leeuwardercourant.nl

Klaas Jan Semplonius, Totaal Lokaal. Workum

De uitgever van de LC mag geplaatste bijdragen eventueel in een databank bestemd voor elektronische uitgaven opnemen.

hoektanden van de wolf duidelijk ziet, denk je niet dat de wolf glimlacht. Ik waarschuw de vrije wereld zich niet door de islamitische glimlach te laten misleiden. Ik denk dat de belangrijkste reden voor Obamas orders om Osama bin Laden te

doden was, dat de twee concurrenten werden in hun pogingen de vrije wereld te vernederen en te onderwerpen. Safaa Al Shechly. Stiens

Socialer

Nout Wellink

De echte linkse kiezer weet wel waar de PvdA van Diederik Samsom heen wil: regeren met VVD, D66, CDA ofwel, zoals ik het noem, Groen Rechts. De PvdA heeft nu weer zo’n sociaal programma net als destijds Balkenende en Bos, die de SP buitenspel zetten. Het eerste debat toen was tussen Jan Marijnissen (SP) en Jacques Tichelaar (PvdA). Deze zei op een bepaald moment, dat Nederland tien keer socialer zou worden. Hoeveel socialer zouden we nu worden? De PvdA zal heel veel water bij de wijn moeten doen en zal hard moeten bezuinigen. Het zal mij benieuwen of het weer bij de zwaksten gezocht moet worden.

Voormalig president van De Nederlandsche Bank Nout Wellink zei onlangs in KRO Brandpunt dat er centraal leiderschap moet komen in Europa voor het oplossen van de financiële crisis. In feite pleitte hij voor de politiek als dienstmaagd van de financiële markten in plaats van in dienste van het algemeen belang. Niet als gewezen bankdirecteur maar wel als vooraanstaand democraat van CDA-huize zet hij daarmee zichzelf op ondubbelzinnige wijze te kijk. Maar dat geldt ook voor al zijn financiële slippendragers, van welke partijpolitieke signatuur dan ook, die persoonlijk welvaren bij de financiële crisis.

D. Pultrum. Houtigehage

Apotheker

adressen: Postbus 394, 8901 BD, Leeuwarden

In het tijdperk van Obama trok Amerika zich terug uit de leiding van de vrije wereld. In het tijdperk van Obama zal Amerika Afghanistan weer aan Iran en de Taliban uitleveren. In het tijdperk van Obama kan Amerika de kinderen en weerlozen in Syrië niet beschermen. In het tijdperk van Obama werden Amerikaanse ambassades een gemakkelijk doelwit voor terroristen in Egypte en Libië, zonder een stevige Amerikaanse reactie. Er zijn echter wel excuses aangeboden door de Amerikaanse ambassade in Caïro aan de Egyptische terroristische organisaties na de aanval, in plaats van die te veroordelen. In het tijdperk van Obama worden de middeleeuwse regimes in SaoediArabië en Qatar aangemoedigd om nieuwe islamitische regimes te paaien in de Arabische landen. Het resultaat was dat de Amerikaanse ambassadeur in Libië om het leven is gekomen door moslims. Deze chaos zal de veiligheid van Israël en de vrije wereld bedreigen. Een Arabische dichter zei: als je de

tom

Wouter ter Heide. Zwolle

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - maar@lc.nl

aanhethof

William en Kate woedend over topless foto’s Ze verloven, ze trouwen, ze krijgen kinderen en ze gaan op reis. Waar zijn de vorsten deze week mee bezig? Aan het hof maakt een rondje langs de paleizen.

et is het lot van wereldberoemde jonge stellen: speculaties in de tabloids en andere media over het eerste kind. Dus overkomt het ook de Britse prins William en diens echtgenote Kate Middleton, die vorig jaar april in het huwelijk traden. Sinds de plechtigheid, die ruim zestien maanden geleden door miljoenen televisiekijkers werd gevolgd, duiken in zowel de Britse als de Amerikaanse media met enige regelmaat foto’s op van Kate waarop een ‘babybuikje’ te zien zou zijn. William gaf deze week zelf voeding aan de speculaties door te zeggen dat hij twee kinderen wenst. Hij deed de onthulling tijdens het bezoek dat hij en zijn echtgenote brachten aan Singapore. In het kader van het regeringsjubileum van Williams oma, koningin Elizabeth II, maakt het paar een rondreis naar onder meer Maleisië, Singapore en de Salomonseilanden. Toch was het niet Williams ontboezeming over de kinderwens die opschudding veroorzaakte. Het Franse magazine Closer wist vrijdag alle aandacht op zich gericht door de publicatie van foto’s van Kate in bikinibroekje, maar zonder topje. De foto’s zijn genomen toen het paar vorige week op vakantie was

Ophef in België over biografie gemankeerde prins Laurent

Het enige waarin prins Laurent - aan de wandel met eega Claire en hun kinderen Aymeric, Louise en Nicolas - succesvol is gebleken, is het vaderschap. op een Frans kasteel in de Provence, eigendom van een neef van de Britse vorstin. De foto’s, van grote afstand genomen met een telelens, zijn vaag. Maar dat het om Kate en William gaat is onmiskenbaar. Het is na de blootfoto’s van een in Las Vegas feestende prins Harry het volgende incident waarbij het Britse koningshuis in grote verlegenheid is gebracht. Hoewel topless zonnen formeel verboden is in Frankrijk, raadplegen de Britse

rarejongens

royals Franse advocaten over eventuele juridische stappen. ,,Omdat met de publicatie van de foto’s een grens is overschreden", aldus een woordvoerder. Volgens de BBC zijn de foto’s vorige week ook aangeboden aan Britse kranten, maar die wilden er niet aan. De Britse tabloids zijn veel voorzichtiger geworden na het afluisterschandaal rond en de teloorgang van tabloid News of the World.

S1NGLE

RABENAU

Vreemde gewoontes, rare folklore of gekke gebouwen. Maar verzamelt deze zomer de leukste vakantiefoto’s en ansichten van lezers. De vakantie is voor de meeste mensen wel voorbij. Gelukkig hebben we de foto’s nog. Annereinou Dijkstra uit Ede verbaasde zich over een stukje Fries chauvinisme op de zeedijk bij Workum. Remco Loonstra uit Kollumerzwaag ontdekte in de Braziliaanse hoofdstad Brasilia rare toestanden. Elke zondag wordt de hoofdrijbaan door de stad, die van noord naar zuid loopt, afgesloten voor het autoverkeer. Dit doen ze om de mensen de ruimte te geven om te fietsen, wandelen, skateboarden en rolschaatsen. Loonstra mag voortaan gaan fietsen met de LC-zeiltas. Ook uw verbazing over uw vakantiebestemming delen met

de lezers van de LC? Stuur dan een foto of ansichtkaart. Foto’s kunnen naar maar@lc.nl. De kaart mag naar Leeuwarder Courant, Maar, Postbus 394, 8901 BD Leeuwarden. De meest opmerkelijke inzendingen plaatsen we in de krant. Op lc.nl/rarejongens en facebook.nl/leeuwardercourant zijn alle inzendingen te bekijken. De leukste foto of kaart van de week wordt beloond met een oerdegelijke LC-zeiltas. O ja, vergeet niet uw eigen adres te vermelden zodat u - mocht u winnen - van ons ook weer post krijgt.

BUORREN TWA

MOATST DYN SYSTEEM MAR RIS OPWURDEARJE.

Ophef is er ook bij onze zuiderburen. Aanleiding is het boek over prins Laurent dat al voor verschijnen een media-storm heeft veroorzaakt. Hoewel de Franse vertaling nog niet eens klaar is, buitelen Waalse en Vlaamse kranten over elkaar heen om als eerste met de sappigste details te komen over het leven van de gemankeerde prins. "Het is nochtans geen schandaalboek", meent auteur Mario

Danneels.‘Een schandaalboek over prins Laurent’ kopte een Waalse krant gisteren groot op de voorpagina. De jongste zoon (48) van het Belgische koningspaar is de meest besproken figuur van het Belgische vorstenhuis. Ooit was hij reservetroonopvolger, maar inmiddels is hij uitgespuugd. ,,Publiekelijk nog wel, door zijn eigen vader." Dat koning Albert II vorig jaar de ongebruikelijke stap nam om zijn zoon voor het oog van de natie de les te lezen, was onvermijdelijk. Laurent had de adviezen van zijn vader en van premier Yves Leterme in de wind geslagen en ging op reis naar de voormalige Belgische kolonie Congo. Het was een privéreis en daar hadden regering en hof niets mee te maken, aldus Laurent. Het was niet de eerste keer dat het zwarte schaap van de koninklijke familie ophef veroorzaakte, maar in de woorden van Leterme wél de laatste keer. Aan de basis van de problemen van Laurent ligt het slechte huwelijk van zijn ouders, aldus Danneels, die dertien jaar geleden al onthulde dat Albert een buitenechtelijk kind had. "Laurent is zowel door zijn vader en moeder als door zijn oom koning Boudewijn en tante koningin Fabiola verwaarloosd." > www.royalblog.nl

Leeuwarder Courant - maandag 18 september 2012 zaterdag 15 september 2012

www.lc.nl

cultuur^uit media^amusement service fryslân

Houkepoort van visitekaartje tot fiasco p.26

38 44 47

fryslân

Sexy volleybalsters op een kalender p.35

Tussen twee Tussen tweeadressen adressen JANTIEN DE BOER

LEEUWARDEN - Een op de vijf kinderen in Nederlandse schoolklassen groeit op in twee huizen. Het aantal co-ouders na een scheiding stijgt snel.

Pasveer in de P.C. Hooft Pasveer in de AMSTERDAM – Het LeeuP.C. Hooft warder Pasveerkorps heeft

Vorig jaar werden in Nederland 32.510 huwelijken ontbonden; met samenwoners erbij gaat het om 100.000 scheidingen per jaar. Veel ouders kiezen ervoor om samen, in verschillende huizen, voor de kinderen te zorgen. Die zijn na een breuk vaak de dupe van haperende communicatie tussen hun ouders. Ze hebben last van loyaliteitsconflicten en hun schoolprestaties kelderen. De Leeuwarder scheidingsadvocaat Ingrid Dechesne: ,,Tot diep in de volwassenheid hopen ze vaak dat het tussen hun ouders toch nog goed komt.’’ Ingrid Dechesne en haar collega Anita van Wijk hebben een advoca-

donderdagavond zijnLeeubeste AMSTERDAM – Het beentje Pasveerkorps voorgezet op heeft een warder hotspot in Amsterdam: de donderdagavond zijn beste P.C. Hooftstraat. Het beentje voorgezet opkorps een werkte mee aan de Vogue hotspot in Amsterdam: de Fashion’s Night Out, een P.C. Hooftstraat. Het korps mode-evenement de werkte mee aan deinVogue hoofdstad.Night SindsOut. optredens Fashion’s Sinds bij stadionconcerten van optredens bij Guus Meeuwis Guus Meeuwis wordt het korpswordt vakerhet voor Pasveerkorps vaker voor evenementen gevraagd. evenementen > pagina 38 in het land gevraagd. > pagina 38

Ambtenaren gaan samen Ambtenaren BURGUM samen – Stapje voor gaan stapje worden de organisaties

BURGUM – Stapje en voor van Achtkarspelen Tystapje wordende dekomende ambtelijke tsjerksteradiel organisaties van Achtkarjaren samengevoegd tot één spelen en orgaan. DeTytsjerksteradiel raden van de de komende jarenscharen stap voor beide gemeenten stap achter samengevoegd totsaéén zich de weg van orgaan. De raden de menvoegen. Tot 40van procent beide gemeenten scharen van het personeel krijgt met zich achter de geleidelijke de reorganisatie te maken. weg van 29 samenvoegen, die > pagina de beide colleges voorstaan. De ambtenaren zelf gaat dit allemaal niet snel genoeg. Tot 40 procent van het personeel krijgt met de reorganisatie te maken. WOLVEGA - Een 27-jarige > pagina vrouw uit29Wolvega is donderdagavond - bij de verkoop van twee auto’s - korte tijd gegijzeld door twee mannen en een vrouw. De Wolvegase had de auto’s te WOLVEGA - Een 27-jarige koop aangeboden. Een 43vrouw uit Wolvega is donjarige Jouster beweerde een derdagavond - bijen debracht verkoper te hebben koop van twee auto’s - korte de vrouw erheen. Maar de tijd gegijzeld door koper bleek niet tetwee bestaan. mannen en een vrouw. De Wolvegase had de auto’s te koop aangeboden. Een 43jarige Jouster beweerde een koper te hebben en bracht de vrouw erheen. LEEUWARDEN - ErMaar zijn de koper bleek niet tepleeggebestaan. ongeveer honderd De Jouster wilde dede auto’s zinnen nodig voor opvang zelf Wolvan verkopen. pubers. DeToen vraagde is toevegase datopdat ontdekte, wilde genomen Jeugdhulp ze er vandoor gaan,liever maarniet ze Friesland kinderen werd auto vastgepakt meer in in de tehuizen plaatst. door Jouster,wordt die hulp Voor de pubers vooral kreeg van een 43-jarige man gedacht aan oudere echtpauit Ze wist de renGroningen. van wie de kinderen al de politie waarschuwen, die deur uittezijn. in de buurt > pagina 29 van haar woning de Jouster aanhield.

Een op vijf kinderen groeit op in twee huizen ten- en mediationpraktijk voor familiezaken. Ingrid: ,,Nieuwe relaties van ex-partners zijn altijd extra complicerend.’’ Nieuwe liefdes kunnen omgangsregelingen doen vastlopen, en ze verstoren vaak de verhoudingen tussen ex-echtelieden waardoor zoons en dochters worden vermalen. Gelukkig wordt de stem van kinderen luider, merkt ze. ,,Hoe opener ze worden, hoe beter.’’ Sinds een jaar kunnen kinderen van gescheiden ouders op internet terecht bij Villapinedo.nl. De oprichters van de site publiceren vandaag een manifest waarmee ze ouders wakker willen schudden. ,,Weten jullie wel hoe moeilijk het is om van jullie allebei te houden, terwijl dat soms van één van jullie niet mag?’’, schrijven ze. ,,Ouders zijn vaak nog heel erg bezig met hun eigen verdriet en boosheid’’, zegt bestuurslid Desiree de Jong van Villapinedo. ,,Ze hebben totáál niet in de gaten dat ze het hun kinderen met hele kleine dingetjes moeilijk maken.’’ Ze spreken bijvoorbeeld negatief over de nieuwe liefde van hun ex. Kinderen raken daardoor verscheurd. Scheidingsonderzoeker Ed Spruijt van de Universiteit van Utrecht publiceert in november een scheidingshandleiding voor scholen. Hij verbaasde zich erover dat scholen vaak wel handleidingen hebben voor als een van de ouders komt te overlijden, maar niet op een protocol kunnen terugvallen als ouders de relatie verbreken. > morgen in sneon & snein: Dag papa, dag mama.

Gijzeling bij autoverkoop

Oproep: vang pubers op

meer nieuws > www.lc.nl

Ouders hebben totaal niet in de gaten dat ze het hun kinderen met hele kleine dingetjes onmogelijk maken.

FOTO ANP/ROOS KOOLE

laatste nieuws > www.lc.nl

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - fryslan@lc.nl

fryslân column

asing walthaus

Man en beer

n de bioscoop draait ’Ted’, een komedie over een volwassen man en zijn sprekende teddybeer. Lachen natuurlijk, zo’n grote vent en dan nog steeds dikke maatjes met zijn knuffel. Een beer is immers voor kinderen als de eenjarige Jitse, die ik dit weekeinde meemaakte. Wat voor humeur die ook had, elke keer als hij zijn teddybeer zag, drukte hij die stevig tegen zich aan. Zo ziet intens, primitief knuffelen eruit. ,,Ik heb mijn teddybeer nog altijd’’, bekende mijn buurman in de pauze van de film. ,,Ik

Op de kast in de slaapkamer ook’’, moest ik na enig nadenken toegeven. ,,Ik geloof dat hij ergens op zolder ligt.’’ Een derde uit ons gezelschap had zijn oude teddybeer op de kast in de slaapkamer staan. Let wel, het gaat hier dus om volwassen, stemgerechtigde mannen met baardgroei en een goede maatschappelijke betrekking. Om uit te zoeken of dit toeval

was, vroeg ik een filmganger die ik niet kende of hij misschien zijn teddybeer nog bezat. ,,Ik had een aap’’, zei hij. ,,En die ligt nog bij mijn ouders.’’ Dat beschouwen we als een ja. Een vriend, die niet naar de film is geweest, heeft hem ook nog. ,,Onder mijn bed in een grote zak, met andere knuffels van vroeger.’’ Een VVD’er meldde er zelfs het merk bij, ,,een echte Steiff’’. Uit voorzorg hadden zijn ouders de knop uit het oor verwijderd. De conclusie moet dus zijn dat mannen hun beer nog hebben, maar hem niet meer knuffelen. Beer ligt ergens in huis, als een herinnering aan iets zachts en dierbaars van de prilste kindertijd, zo leggen we het voorlopig uit. ,,Helemaal niet’’, zei de eerste vrouw aan wie ik dit voorlegde. ,,Mannen hebben hun eerste teddybeer, omdat hun moeder die voor hen bewaarde. En die wil op een gegeven moment wel van die ouwe troep af.’’ Dat kan natuurlijk ook. Maar mijn theorie vind ik mooier.

De geheimen en de Houkepoort, bedoeld als het visitekaartje voor chic wonen in Sneek, is een fiasco. Er is nog geen huis gebouwd en een ambtenaar wordt verdacht van fraude.

> asing.walthaus@lc.nl

gehoordgezien tel. 058-2845845 - tips@lc.nl BORREL De Nederlandse Vereniging van Havenmeesters congresseerde donderdag in Koudum. De mannen en vrouwen zo’n honderd in totaal - hoorden diverse lezingen aan over de toekomst van het IJsselmeer en de watersport. Na een bezoek aan Lemmer stond er ter afsluiting in de Galamadammen een borrel klaar. LANDLEVEN Het bedrijf Stoer Yn Hout uit Burgum heeft eind deze maand een leuke klus. Het mag op 22 en 23 september onder meer de stand inrichten van het blad Landleven. Anne Tuinstra en Folly Hilboezen reizen daarvoor naar het Openluchtmuseum in Arnhem. Daar worden dan de ‘Beleef het Landleven-dagen’ gehouden. WALSTROOM Schippers kunnen al een tijdje in de haven van Drach-

ten stroom tappen uit vijf walkasten, maar die worden komende woensdag aan de Loswal en de Lier officieel in gebruik gesteld. Wethouder Marjan van der Aart van Smallingerland zal de zogenoemde walstroomkast ‘openen’. Zonder tussenkomst van de havenmeester kunnen schippers op ieder gewenst moment van de dag stroom aftappen tegen een tarief van €0,27 per kilowattuur. HIMMELJE De bezem gaat zaterdag door het nieuwe Theater Sneek. Medewerkers en vrijwilligers houden een ‘himmeldei’. ,,De timmer- en werklieden hebben met de laatste klussen in het theater nogal wat stof doen opwaaien en het interieur kan wel een schoonmaakbeurt gebruiken’’, aldus de medewerkers. Het theater zal op 1 en 2 november officieel worden geopend.

De havenmeesters Schipper (Huizen) Prot (Scheveningen) en De Ronde (Arnhem) bij de borrel in Koudum. FOTO SIMON BLEEKER

Wonen op Houkepoort lijkt voorlopig een illusie.

FOTO LC/SIEP VAN LINGEN

Rijk ligt dwars bij plannen met park Groot Vijversburg TYTSJERK - De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) is niet blij met de ambitieuze uitbreidingsplannen voor Groot Vijversburg in Tytsjerk. De RCE vindt dat de €6 miljoen kostende ingreep ten koste gaat van de cultuurhistorische waarden van villa Op Toutenburg en het door Lucas Pieter Roodbaard ontworpen park. Het gaat met name om een historisch pad dat verdwijnt. De gemeenteraad van Tytsjerksteradiel legt dit negatieve advies van het rijk echter naast zich neer. Hij ging donderdagavond unaniem akkoord met het afgeven van een bouwvergunning voor het beeldenpark, dat het Friese Kröller-Müller moet worden.

Naast het negatieve advies van het rijk ligt een positieve aanbeveling van welstandscommissie Hûs en Hiem. ,,It is in duvelsk dilemma tusken twa advizen”, zegt wethouder Geerling Schippers. Als de raad het licht voor de vergunning niet op groen had gezet, was een subsidie aan het project van het Samenwerkingsproject NoordNederland (SNN) in gevaar komen. Tytsjerksteradiel maakte zelf eerder al €450.000 vrij voor de plannen. Een risico van het negeren van het negatieve advies, dat overigens na de wettelijke termijn werd ingediend, is dat de Rijksdienst naar de rechter stapt om de ingrepen tegen te houden. Volgens Schippers is er echter nog alle ruimte om de dienst het plan te

laten steunen. Op 26 september praten de architect, de RCE en de gemeente over het conflict. ,,De arsjitekt wol in konsesje dwaan. De angel giet der út”, weet Schippers. De bedoeling is dat Groot Vijversburg na de ingreep, die over twee jaar klaar moet zijn, 150.000 bezoekers per jaar ontvangt. Een van de ingrijpendste aanpassingen is het deels in de grond verzonken glazen paviljoen dat in verbinding komt te staan met de villa. Het stuk weiland ten westen van het park wordt een door de Duitse kunstenaar Thobias Rehberger ontwikkelde sprookjeswereld. Hier komt een dorp voor vogels, een corridor van fruitbomen en bomen waaruit het regent en wellicht zelfs een zwembad in vijvervorm.

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - fryslan@lc.nl

fryslân

blunders bij Houkepoort KOEN PENNEWAARD

e eerste bewoners strijken in 2004 neer op het gebied tussen Houkesleat en Grienedyk, belooft de gemeente Sneek begin 2000. Bert Bouma, een van de weinige oude bewoners die weigerde te verkassen, wacht nog altijd op nieuwe buren.

Maar het ziet er voorlopig niet naar uit dat hij op een housewarming wordt uitgenodigd. Eind jaren negentig ontstond het idee om stad en water dichter bij elkaar te brengen. Houkemar, zo noemen de gemeentebestuurders het plangebied oorspronkelijk. Na een paar jaar krijgt het woonplan de naam Houkepoort.

‘Geheim kaperseiland’ verbindt Sneek met meer, zo kopt de Leeuwarder Courant op 1 februari 2000. De directeur van het gerenommeerde Rotterdamse stedenbouwkundig bureau Kuiper Compagnons, de Indiase Ashok Bhalotra, tekende een ontwerp, waarin 325 exclusieve woningen rond een haven worden gesitueerd. Zeilschepen met staande mast kunnen er zo afmeren. ,,Het is alsof je tussen twee rotswanden door een geheime kapershaven binnenvaart’’, zegt toenmalig gemeentelijk hoofd stadsontwikkeling Frans Hijmans in het artikel. Wie door de met wooncomplexen omgeven smalle vaarroute naar de haven vaart, komt uit bij een 40 meter hoge toren. Het baken moet de stad vanaf de Snitser Mar zichtbaar maken. Aan de voet van het bouwwerk komen appartementen in een colosseumvormig complex. Met minder moet u geen genoegen nemen, houdt Bhalotra de raad voor. ,,Dit plan is niet ontstaan uit noodzaak, maar uit verlangens.’’ Een woonparadijs, in een zee van 40 hectare watersportgenot. De kosten worden geraamd op zo’n €60 miljoen. De tijd verstrijkt, zonder dat er

‘Dit plan is niet ontstaan uit noodzaak, maar uit verlangens’ aan de oever van de Houkesleat zichtbaar iets gebeurt. De gemeente verwerft de benodigde gronden. De economische crisis zet de woningmarkt in 2008 op slot. Op het stadhuis wordt gepuzzeld. Om diversiteit in het woningaanbod te houden, wil Sneek het ambitieuze plan overeind houden, maar dan gefaseerd en soberder. In 2010 wordt daarom €2 miljoen afgeboekt op de grondexploitatie. Waar decennialang uitgestrekte weilanden en drassige, deels begroeide vlaktes het beeld tussen Sneek en de Snitser Mar kenmerk-

Schaduw op luxe wijk Natuurlijk, de locatie is fraai. Aan de rand van de stad, met directe vaarverbinding tot Houkesleat en achterliggende meren en poelen. Maar stroperige besluitvorming, rechtszaken, een ingestorte woningmarkt waardoor al forse financiële tegenvallers in de boeken zijn opgenomen en als klap op de vuurpijl een ambtenaar die wordt verdacht van valsheid in geschrifte werpen nu een schaduw over wat de meest luxueuze woonwijk van de stad moest worden.

ten, beginnen graafmachines in 2009 met hun vernietigende werk. Bergen aarde verplaatsen zich als enorme molshopen over het gebied. Daarna komen de kiepauto’s met zand, worden havens gegraven en walbeschoeiingen aangebracht. Er komt geen eind aan de voorbereidende werkzaamheden, terwijl er nog geen huis is verkocht. Tot verwondering van ambtenaren van Súdwest-Fryslân, de gemeente waarin Sneek inmiddels is opgegaan. Bij het doorspitten van het plan Houkepoort stuiten medewerkers op onrechtmatigheden. De gemeente betaalt zonder het tijdig te merken al €10 miljoen aan de aannemer, die volgens de stukken op het gemeentehuis daarvoor slechts €7 miljoen zou moeten ontvangen. De verdenking van fraude door de projectleider, die in juli aan het licht komt, zorgt voor verbijstering. Het is duidelijk dat op diverse fronten het toezicht op de realisatie en uitvoering van Houkepoort ernstig is tekortgeschoten. Het rijksrechercheonderzoek zal op veel vragen antwoord moeten geven. Dat zal niet gemakkelijk zijn, verwacht persofficier van justitie Henk Mous. De idylle Houkepoort is wreed verstoord. Heel verrassend is dat misschien niet. Op de website van de vroegere gemeente Sneek luidt de verwijzing naar de toekomstige woonwijk veelbetekenend: ,,Ontdek de geheimen van Houkepoort op www.houkepoortsneek.nl’’. Men was gewaarschuwd.

Taakstraffen molenbrand LEEUWARDEN - De jongens die in april brand stichtten bij molen Windlust in Burum, waardoor deze afbrandde, zijn veroordeeld tot taakstraffen. De rechter achtte de vijf daders schuldig aan opzettelijke brandstichting. Twee twaalfjarige jongens kregen een taakstraf van zestig uur; drie jongens van tussen de twaalf en vijftien jaar moeten negentig uur aan het werk. Een zesde jongen werd vrijgesproken. Wat de knapen moeten doen, is niet bekend, laat het openbaar ministerie weten; dat is aan bureau HALT.

Meisje gewond bij botsing bus BEETSTERZWAAG - Een 17-jarig meisje uit Jubbega is donderdagnamiddag gewond geraakt, nadat de lijnbus waarin zij zat met een vrachtwagen botste. Dit gebeurde op snelweg A7 ter hoogte van Beetsterzwaag. De bus remde af vanwege de drukte en werd daarop van achteren geraakt door de vrachtwagen, bestuurd door een 32-jarige man uit Geldermalsen. Na de klap begon de bus te slingeren en raakte hij in de berm een telefoonpaal van de ANWB.

Provincie haalde grenspaal weg SIEGERSWOUDE - De stokoude gietijzeren grenspaal die was verdwenen van het land van de familie De Jong in De Wilp is terecht. De paal is er weggehaald voor restauratie door medewerkers van de provincie Fryslân. Tjeerd de Jong, die maandag aangifte deed bij de politie, was daarvan niet op de hoogte gesteld. De grenspaal stamt uit 1874. De familie De Jong heeft de paal op de oorspronkelijke plek gezet, tussen De Wilp en Siegerswoude.

Georgiërs gepakt voor diefstal GORREDIJK - Twee Georgiërs van 28 en 29 jaar zijn donderdagmiddag opgepakt in Gorredijk, toen ze spullen probeerden te stelen uit een drogisterij aan de Hoofdstraat. Een derde dader is nog voortvluchtig. Winkelpersoneel betrapte de drie mannen met een geprepareerde tas en koopwaar, waarop zij op de vlucht sloegen, maar later konden worden aangehouden.

Start burgemeester in ‘dynamische’ gemeente DRACHTEN - Tjeerd van Bekkum (45) is donderdagmiddag onder grote belangstelling beëdigd als nieuwe burgemeester van Smallingerland.

Tjeerd van Bekkum ontmoet zijn voorganger als burgemeester van Smallingerland, Bert Middel. Achter Middel burgemeester Ferd Crone van Leeuwarden. FOTO JILMER POSTMA

De warme raadzaal puilde uit. Een groot deel van het publiek moest de beëdiging van de VVD’er volgen via tv-schermen in andere ruimten in het gemeentehuis, zoals de trouwzaal. Onder toeziend oog van onder anderen commissaris van de koningin John Jorritsma en enkele voorgangers van Van Bekkum - Pieter van der Zaag (CDA), Bert Middel (PvdA) en waarnemer Gerrit Jan Polderman (VVD) - kreeg de nieuwkomer de ambtsketen omgehangen en de voorzittershamer uitgereikt.

,,Smallingerland is een fantastische, dynamische gemeente’’, zei hij in de raadzaal. ,,De schop staat hier continu in de grond.’’ Van Bekkum werd op 16 november 1966 geboren in Drachten. Hij bleef er wonen tot 1987 en trouwde er in 1995. Hij was de laatste zeven jaar eerste burger van buurgemeente Marum. Zijn standpunt over de herindeling van gemeenten is opmerkelijk: ,,Je zal mij nooit horen zeggen dat ik delen van andere gemeenten erbij wil hebben omdat wij zo groot en zo goed zijn. Maar voor Drachten wil ik wel de regiofunctie in stand houden. En gemeenten moeten ongeveer even groot zijn. Dat is het beste, vind ik. Misschien is Súdwest-Fryslân nu wel té groot.’’

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - fryslan@lc.nl

fryslân

rechtbank

Is stalker gevaarlijk genoeg voor tbs?

aar stalker weet van geen ophouden. ,,Ik denk dat het pas stopt als hij dood is’’, schrijft de vrouw uit Kollumerzwaag in haar slachtofferverklaring die door de officier van justitie wordt voorgelezen. Lang geleden had ze een relatie met de 51-jarige verdachte uit Westergeest. Hardnekkig probeert hij haar terug te winnen. Omdat hij ervan overtuigd is dat ze van godswege op zijn levenspad is gebracht. Toen hij twee jaar geleden na zes jaar stalking door de rechtbank werd veroordeeld tot gevangenisstraf, hoopte ze dat het voorbij zou zijn. Maar zodra hij vrij kwam, nam hij de draad weer op. Hij vertoonde zich bij haar werk en schreef brieven en e-mails naar haar familie en het kerkblad. In haar verklaring zegt de vrouw dat ze doodsbang is dat hij gevaarlijk kan worden. Door de stress heeft ze ernstige psychische problemen en veel last van angst. Ze vraagt €2120 smartengeld. Als de rechter hem het dossier voorhoudt, valt het de man moeilijk zijn mond te houden. In emotionele interrupties maakt hij zijn slachtoffer en justitie uit voor leugenaars. ,,Ik word afgeschilderd als een monster’’, zegt hij verontwaardigd. En hij waarschuwt de rechtbank: ,,Jullie denken dat God niets ziet, maar Hij ziet alles.’’ Omdat de rechtbank tijdens een eerdere zitting, waarop hij zich ook al moeilijk liet beteugelen, benieuwd was naar zijn psychische toestand, is hij onderzocht bij het Pieter Baan Centrum (PBC). Dat maakt in zijn rapport melding van een complexe en ernstige problematiek en van een persoonlijkheidsstoornis met paranoïde, theatrale en narcistische trekken. Als hij dat hoort, volgt er weer een eruptie: ,,God zal de persoon straffen die dat opschrijft. Sprookjes zijn het.’’ Het PBC noemt de verdachte verminderd toerekeningsvatbaar en acht de kans op herhaling groot. Maar een behandeling voor stalkers hebben ze daar niet. In een combinatie van voorwaardelijke straf met behandeling zien de deskundigen

Verdacht: man (51) uit Westergeest Van: stalking vrouw uit Kollumerzwaag Eis: 12 maanden, tbs met dwangverpleging geen heil. Maar of hij tbs met dwangverpleging moet krijgen, dat laten ze aan de rechtbank over. De vraag is of de man daarvoor gevaarlijk genoeg is. Officier van justitie Caroline de Groot meent van wel. Ze beroept zich op een uitspraak van de Groninger rechtbank in een vergelijkbare zaak. Ook daar was geen sprake van directe fysieke bedreiging, maar de rechters vonden dat de verdachte een gevaar vormde voor de psychische gezondheid van zijn slachtoffer. Dat is hier ook het geval, zegt de officier. De elf jaar jongere vrouw is psychisch in gevaar als de man onbehandeld vrij zou komen. Daarom eist ze naast twaalf maanden gevangenisstraf en de tenuitvoerlegging van de nog openstaande voorwaardelijke straf van zes maanden ook tbs met dwangverpleging. Daar verzet advocaat Bart Canoy zich tegen. Hij vindt dat het gedrag van zijn cliënt niet bedreigend of dwingend is, maar moet worden gezien als lastigvallen. Dat is geen strafbare stalking. De man is volgens zijn advocaat ,,in de verste verte niet gewelddadig’’. Daarom acht hij tbs ,,absoluut niet aan de orde’’. De Groninger zaak waarnaar de officier verwijst, is volgens hem van een veel ernstiger soort. Zijn conclusie: de voorlopige hechtenis van tien maanden, inclusief de observatie in het PBC, is een meer dan voldoende zware straf. Dus zou de verdachte over twee weken na de uitspraak vrij moeten komen. De advocaat erkent dat zijn cliënt zal moeten leren inzien dat diens gedrag als lastig wordt ervaren. Maar daar is het zware middel van tbs volgens hem niet voor nodig. Daar kan zijn sociale omgeving bij helpen. Uitspraak over twee weken.

Achter de zeedijk is nog veel te ontdekken Er valt veel te ontdekken achter de zeedijk. Samenwerking kan toeristen van over de hele wereld trekken. ERIK VAN DER VEEN

erelderfgoed Waddenzee heeft veel méér te bieden dan alleen zijn eilanden. In het NoordDuitse Rysum bekijken bestuurders en ondernemers uit Friesland, Groningen en Duitsland daarom vandaag of hiervoor een nieuwe NederDuitse waddenalliantie valt te smeden - geïnspireerd op de ’Oud Friese Handelsroute’ die in de middeleeuwen in dit gebied floreerde. Volgens mede-initiatiefnemer Lammert de Hoop uit Hiaure ligt de focus in het toeristisch promotiebeleid voor de Wadden nu te sterk op de eilanden. Daardoor gaat verloren dat er ook op het vasteland, ’achter de dijk’ nog een wereld valt te beleven, met pittoreske vissershaventjes, eeuwenoude dorpen, spectaculaire natuur en landschappen en unieke culinaire specialiteiten. In het gebied tot 25 kilometer onder de waddenkust zijn aan beide kanten van de grens honderden ondernemers actief, van hotelhouders tot ambachtelijke makers van streekproducten. Door dat nu nog versnipperde aanbod te bundelen en wereldwijd onder een vlag te presenteren, kan het waddenkustgebied beter inspelen op de internationale toeristische trends, zegt De Hoop. ,,Toeristen, of ze nou uit Tokio komen of uit Maastricht, zoeken hun vakantie steeds meer uit op basis van twee criteria: beleving en authenticiteit. En daarvoor zoeken ze wereldwijd. De trend is: Search global, find local. De waddenkust voldoet bij uitstek aan die eisen. Dank-

Samenwerking moet meer toeristen lokken zij internet en social media kunnen we het gebied veel beter internationaal profileren.” De Nederlandse kant van de kustregio wordt op de netwerkbijeenkomst in Rysum vertegenwoordigd door zestig bestuurders en ondernemers uit het Lauwersland (de ge-

meenten Kollumerland, Dongeradeel, Schier- monnikoog en De Marne). Als het aan De Hoop ligt, is de conferentie in Rysum het startpunt van een hechtere toeristische samenwerking over de lands-, provincie- en gemeentegrenzen heen. De noodzaak tot grensoverschrijdende krachtenbundeling werd onlangs ook al onderstreept door een studie in opdracht van de Kamer van Koophandel. Volgens dat rapport zou het Noorden veel meer gasten uit het buitenland kunnen trekken door zijn attracties en cultuur-historische bezienswaardigheden thematisch te combineren in arrangementen en pakketreizen.

Promotievloot Lauwersland luidt toeristisch congres in De conferentie in Rysum wordt vandaag ingeluid door Lauwersland Promotie Tour. In het kielzog van drie historische noordelijke boten stoomt het toeristisch bedrijfsleven uit de noordelijke kuststreek op naar Greetsiel. Onder het motto ’proef & beleef het Lauwersland’ presenteren ondernemers rond het haventje van dit Noord-Duitse visserdorp het beste wat de regio heeft te bieden op het gebied van gastvrijheid en culinaire geneugten. Meer dan zo’n promotiemarkt stond de Nederlandse initiatiefne-

mers volgens woordvoerder Lammert de Hoop eigenlijk helemaal niet voor ogen, toen ze Greetsiel benaderden. Hun gastheren tuigden echter meteen een conferentie op. ,,Voor ons was het ook een totale verrassing dat die Duitsers het zo enthousiast oppikken”, zegt De Hoop. Los van die doortastendheid aan gene zijde van de grens, krijgt de Lauwersland Promotie Tour volgens hem een blijvend karakter. Er zijn al contacten gelegd voor vergelijkbare promotiemarkten in onder meer Almere, Zwolle en Hoorn.

50 jaar geleden Ook Kollum heeft ‘muur’ Ook Kollum heeft nu zijn ,,muur’’. De gemeente heeft een hoge afrastering gemaakt rond een terrein achter het gebouw voor gemeentewerken aan de Putstraat, kennelijk met het doel spelende kinderen te weren en het parkeren van wagens op dit terreintje, waar enkele jaren geleden een aantal krotwoningen is afgebroken, tegen te gaan. De afrastering is hoog. ,,Wel een huis hoog’’, aldus een inwoner van Kollum. Uiteraard wekte de afrastering van zware betonnen palen en prikkeldraad associaties bij sommige Kollumers en zo is vannacht een opschrift aangebracht op een blinde muur van het gebouw voor gemeentewerken vlak bij de ,,muur’’: Sectorgrens Oost-West-Berlijn. Het gaat er niet af. Er schijnt een goed soort verf gebruikt te zijn. De schoonheid van het gebied achter de zeedijk moet meer toeristen kunnen trekken.

FOTO LC/SIEP VAN LINGEN

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - fryslan@lc.nl

fryslân

Inwoners vieren feest na jaren bouwen in de buurt

Mondriaanbuurt in het nieuw ANDRE HORJUS

LEEUWARDEN - Het is vandaag feest in de Leeuwarder Mondriaanbuurt De hele operatie vergde zes jaar. Bewoners werden uitgebreid bij de plannen betrokken en stemden in meerderheid voor de vernieuwing. Ongeveer de helft keerde, na een verblijf in een tijdelijke woning, terug in de vernieuwde wijk. ,,Dit is een schoolvoorbeeld van hoe het zou moeten’’, stelde wethouder Thea Koster. ,,Het is ontzettend belangrijk dat bewoners een stem hebben in dit

soort plannen.’’ Gistermiddag was het officiële moment van oplevering. In de voetbalkooi aan de Mondriaanstraat konden buurtbewoners genieten van een hapje en een drankje en de kinderen stonden in de rij voor een softijsje. De buurt, waar ze al zestien jaar woont, is erg mooi geworden, vindt Yolanda Landstra van het leefbaarheidsteam. ,,Het is perfect. Er is ook veel minder overlast en criminaliteit.’’ Een andere bewoonster, Linda Bakker, verhuisde van de flat aan de Kei - met uizicht op de Mondriaan-

wijk - naar het Rietveldplein. ,,Je merkt dat mensen veel meer met elkaar bezig zijn en op hun buurt passen. Ook zijn er veel meer activiteiten voor de kinderen, elke vrijdag voetballen bijvoorbeeld.’’ Aanvankelijk waren de bewoners nog bang voor de afbraak van het buurtwerk, nu de klus achter de rug is. Het leefbaarheidsteam, waarin bewoners vertegenwoordigd zijn, was bang voor het voortbestaan van de hulp door medewerkers van onder meer de Sociale Dienst en Welzijn Centraal. Drie van de vijf hulpverleners zouden volgens het team niet terugke-

Kinderen uit de Mondriaanbuurt genieten van de hapjes, zoals dit meisje dat met smaak haar ijsje verorbert.

Wethouder: schoolvoorbeeld van hoe het moet 170 woningen gesloopt, 143 nieuwe gebouwd Bewoonster: Het is perfect, er is minder overlast

ren in de wijk. Vanuit een speciaal kantoor in de wijk boden zij de afge-

lopen jaren steeds hulp op maat bij financiële of andere problemen. Ook de politie hield er spreekuur. Daarmee wilden gemeente, Welzijn Centraal en WoonFriesland niet alleen een uiterlijke metamorfose van de achterstandswijk bereiken, maar ook problemen achter de voordeur aanpakken. Wethouder Koster benadrukte donderdag dat er voldoende hulpverleners voor de bewoners beschikbaar blijven, maar dat de hulp wel minder intensief zal zijn, omdat de hectiek van de verhuizingen nu achter de rug is. ,,We blijven ons voor u inzetten, daar sta ik voor.’’

FOTO HOGE NOORDEN/JACOB VAN ESSEN

Ambtenaren Wâlden stap voor stap naar nieuwe organisatie

Uitruk naar ziekenhuis en school duurt te lang

BURGUM - De ambtelijke organisaties van Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel worden de komende jaren stap voor stap samengevoegd tot één orgaan.

HEERENVEEN - De uitruktijden van de Heerenveense brandweer voldoen aan de wet, maar overschrijden geregeld de Friese normen.

Een meerderheid voor deze variant van samenwerken tekent zich af in de raden van de beide gemeenten. Hiermee scharen de politieke partijen zich achter de geleidelijke weg van samenvoegen die de beide colleges voorstaan. In deze voorzichtige variant moeten de gemeenteraden steeds akkoord gaan met nieuwe vormen van samenwerking. De ambtenaren zelf gaat dit allemaal niet snel genoeg. ,,Sy witte op dizze manier net rjocht wêr’t sy oan ta binne”, zegt Gerda Postma van de PvdA. Haar paar partij is het daarom

met de beide ondernemingsraden eens dat alle ambtenaren van beide gemeenten het best zo snel mogelijk opgaan in één organisatie, met daarboven twee colleges. ,,It komt no foar dat ôfdielingen gearfoegd wurde en dat bliken docht dat de ict net op elkoar oanslút”, weet Postma. ,,Dan moat de ried grien ljocht jaan om der foar te soargjen dat sy beide mei ien systeem wurkjen gean. Dat sjit gewoan net op.” De PvdA staat alleen in het standpunt om de organisaties snel in elkaar op te laten gaan. Het klantcontactcentrum en de dienst toezicht en handhaving deden de gemeenten al samen. Nu lijkt zich ook een meerderheid af te tekenen om afdelingen communicatie, personeelszaken en belastingen en financiën samen te voegen. Ze vallen

dan onder één uitvoeringsorgaan met een eigen management. Vanaf 2015 moet de operatie klaar zijn. In Burgum werken zo’n 260 ambtenaren, in Buitenpost zo’n 220. Tot 40 procent van het personeel krijgt met de reorganisatie te maken. De ingreep moet volgens de beide gemeenten leiden tot meer klanttevredenheid, lagere kosten en minder kwetsbaarheid op het gebied van inzet van personeel. Er wordt vooral gesneden in managementfuncties. Burgers kunnen straks gewoon op hun ‘eigen’ gemeentehuis terecht. De verdergaande samenwerking leidt volgens de gemeenten niet tot een fusie. Politiek-bestuurlijk willen Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel zelfstandig blijven. Op 27 september hakken de beide raden knopen door.

Vooral de afdeling Buitenbaan van OSG Sevenwolden en de basisscholen in De Knipe zijn niet binnen de Friese tijdsnorm te bereiken. Berekeningen gaan uit van een uitruktijd die tijdens alle dagdelen langer is dan dertien minuten. Ook de uitruktijd naar ziekenhuis De Tjongerschans valt op. Deze is op zijn gunstigst12,5 minuten. De cijfers zijn voor b. en w. geen aanleiding voor wijzigingen bij de brandweer. Dit blijkt uit cijfers van burgemeester en wethouders. Zij reageren hiermee op de FNP, die de indruk heeft dat de Friese brandweer vaak te laat is. Wettelijk gezien moet de

brandweer altijd binnen achttien minuten bij een school of ziekenhuis zijn. De rijksoverheid streeft naar acht minuten, maar dit is in dunbevolkte provincies moeilijk haalbaar. Daarom hanteert Friesland een norm van twaalf minuten. ADVERTENTIE

MINERVA MINERVA ACADEMIE ACADEMIE VOOR VOOR POPCULTUUR POPCULTUUR

OPEN OPEN DAG DAG

22 22 JUNI JUNI 16 16 -- 19 19 UUR UUR

WWW.HANZE.NL/POPCULTUUR WWW.HANZE.NL/POPCULTUUR

(advertorial)

SPECSAVERS DRAAGT ZORG VOOR MEER DAN ALLEEN BRILLEN PROFESSIONEEL OOG- EN HOORONDERZOEK Bij Specsavers kunt u niet alleen terecht voor een grote collectie moderne monturen, de winkel biedt ook oog- en hoorzorg van de hoogste kwaliteit. Klanten zijn van harte welkom om langs te komen voor een professionele oogmeting. Deze oogmeting wordt altijd gedaan door een opticien met minimaal een driejarige overheidserkende opleiding. Ook uw gehoor kunt u toevertrouwen aan iemand met verstand van zaken. Alle audiciens van Specsavers zijn volledig gediplomeerd. Bij Specsavers kunnen klanten altijd gratis een vrijblijvende, uitgebreide hoortest laten uitvoeren. GRATIS NETVLIESCHECK Als aanvulling op het oogonderzoek biedt Specsavers een nieuwe service: de preventieve NetvliesCheck. Specsavers biedt deze controle als eerste

optiekketen gratis aan, aan mensen boven de 45 jaar. De NetvliesCheck is een preventieve controle van de gezondheid van de ogen. Met deze service kunnen mogelijke netvliesafwijkingen, die kunnen wijzen op onder andere hoge oogdruk, netvliesslijtage of diabetische retinopathie (complicaties van suikerziekte), vroegtijdig worden gesignaleerd.

DECLARATIE BIJ UW ZORGVERZEKERAAR Wij hebben samenwerkingen met bijna alle zorgverzekeraars. Naast de extra kortingen die wij voor u met uw zorgverzekeraar hebben afgesproken, declareren wij voor u. Dat scheelt administratieve rompslomp met het opsturen van bonnetjes! Op onze website www.specsavers.nl kunt u snel bekijken hoeveel uw zorgvoordeel bedraagt!

Meinou Inia Travaille: “Het mooie van Specsavers vind ik dat professionaliteit en de gezondheid van de ogen en oren centraal staat. Zo hebben we de modernste apparatuur op het gebied van oog- en hooronderzoek. Met deze apparatuur kunnen heel precies én snel oogmetingen en gehoormetingen worden verricht. Ook mijn team wordt regelmatig geschoold op gebied van service, kwaliteit en product, zo zijn wij altijd op de hoogte van de laatste ontwikkelingen en trends.” Marijke Bakker is er trots op dat Specsavers ook de

Meinou Inia Travaille (Opticien) Specsavers Leeuwarden

Marijke Bakker (Opticien) Specsavers Drachten

Richard Ossentjuk (Opticien) Specsavers Heerenveen

NetvliesCheck aanbiedt: “Deze professionele oogservice is nu voor iedereen boven de 45 binnen handbereik. Bij een oogarts of ziekenhuis moet vaak een afspraak worden gemaakt en zijn er geregeld wachttijden. Bij ons kun je binnenlopen wanneer het jou uitkomt. Door regelmatig een NetvliesCheck te doen, kunnen mensen de vinger aan de pols houden. Want hoe sneller je een bepaalde aandoening ontdekt, hoe groter de kans dat deze te verhelpen is.”

1+1 gratis

UW SPECSAVERS-WINKEL IN DE BUURT! Specsavers Leeuwarden Nieuwestad 52 (naast Wibra) 058 216 2846 Specsavers Drachten Noorderbuurt 33 (naast Primafoon) 0512 549 798 Specsavers Heerenveen Dracht 83 (naast Overdiep Herenmode) 0513 620 666

monodek latex Wit, Ral 9001 of Ral 9010. Dekt in één keer. 10 liter. 6-8 m² per liter. Per stuk 77.99 incl. extra kluspaskorting 70.19 Per liter 7.02 Bij aankoop van 2 stuks, per stuk 39.-

laminaat wit eiken Geschikt voor slaap- en hobbykamer. Garantie 7 jaar. Verkoop per pak (ca. 2,73 m²) 17.72 13.62 incl. extra kluspaskorting 12.26 Bijpassende plinten apart verkrijgbaar.

extras

6.49 4.99

extraas

klusping kort

35.

Per liter 3.51

sief

inclu

a klusping kort

sief

inclu

10%

extra korting

toiletzitting aiden Zwart of wit. Met softclose en quickreleasesysteem.

49.99 26.-

s u l k as p

23.

Koop nu voor €10.- de zomerkluspas en ontvang t/m 12 augustus 2012 10% extra korting op alles, dus ook op alle aanbiedingen. Voor actievoorwaarden zie praxis.nl.

sief

inclu

extraas

klusping kort

Aanbiedingen geldig t/m zondag 15 juli 2012. Kijk op praxis.nl voor onze adressen en de actievoorwaarden.

alle planten

2+1 gratis* *Goedkoopste plant gratis.

Doe het zelf. Doe het samen.

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - fryslan@lc.nl

fryslân

Van drankbestrijding naar preventie Een jonge club, de ANDO. Vijftig jaar is voor de traditie van drankbestrijding tenslotte weinig. Zaterdag wordt het jubileum gevierd. NICO HYLKEMA

chte drankbestrijding, zo weet voorzitter Doede Boon (74) ook wel, is veel ouder dan de Algemene Nederlandse Drankbestrijdings Organisatie (ANDO). Daarvoor moeten we terug naar de beginjaren van de arbeidersbeweging, zo’n 150 jaar geleden. Organisaties als de Nederlandse Vereniging tot Afschaffing van Alcoholhoudende Dranken, bepaalden toen het beeld. Met de rode beweging ontstond ook de blauwe der geheelonthouders. De bestrijding van drankmisbruik ging gelijk op met die voor de verheffing van de arbeider. Een beetje socialist of sociaaldemocraat was in de jaren ook van de blauwe knoop. In die tijd gingen arbeiders nog wel eens met hun loonzakje direct naar de kroeg. Daarom was de doelstelling van de drankbestrijdingsorganisaties het uitbannen van de duivel alcohol. In die traditie past de ANDO nog hooguit als erfgenaam. Drankbestrijding, aldus secretaris Afke Toren, is veranderd in preventie van misbruik. ,,Wy binne net mear de beweging fan it opheven fingerke.’’

De vraag is of de ANDO nog eens vijftig jaar op haar conto kan schrijven.

Het drankgebruik onder jongeren verontrust de leden van de vijftigjarige drankbestrijdingsorganisatie ANDO.

Ze voelen zich bijna een beetje vertegenwoordigers van een uitstervend ras. Toren en Boon zijn beiden nog echte geheelonthouders. In die zin passen ze wel in de oude traditie, maar het ideologische kantje is er af. ,,As wy op in feest binne, witte minsken dat wy gjin alkohol hoege. Dat akseptearje se, lykas wy akseptearje dat in oar wolris in slokje nimt. Matich gebrûk is ek gjin probleem. It giet ús om misbrûk.’’

Nieuwe organisaties als STAP, die zich bezig houden met alcoholpreventie onder jongeren hebben dat standpunt ook ingenomen. En natuurlijk het voorkomen dat jongeren onder de achttien aan de drank gaan. ,,Wy witte no troch de wittenskip, dat it skea tabringt oan jonge harsens.’’ ,,Mar wy dogge ek noch mei’’, vertelt Toren. Ze stonden bijvoorbeeld met een bus bij de PC in Franeker.

,,Mar wy wiene jûns wol fuort, want oars wurdt de bus beplakt mei stickers.’’ Er is een eigen krant, ‘Nuchter bekeken’, er is voorlichting op scholen. De vraag is of de ANDO nog eens vijftig jaar op haar conto kan schrijven. De vergrijzing is onmiskenbaar binnen de organisatie, geven de voorzitter en secretaresse volmondig toe. Toren: ,,Mar dat is wol in algemien ferskynsel. De jongerein

FOTO LC/SIEP VAN LINGEN

docht wol mei, mar wol net de ferantwurdlikheid nimme.’’ Maar al zingt de ANDO het misschien niet zo lang uit, de boodschap blijft wel overeind. De oude geheelonthouders hoeven alleen maar naar het alcoholgebruik onder jongeren te kijken. Dit benauwt hen toch wel een beetje. Comazuipen, de campings met muren van kratjes bier, de zuipketen op het platteland.

Ook de reclame bij sportevenementen ‘griist harren oan’. Boon: ,,Sa’n Heineken Holland House op de Olympische Spelen. Allinnich dy namme al.’’ Anderzijds overtuigt het de ANDO’ers van hun bestaansrecht. De noodzaak van preventie, zeker die onder de jongeren, is dusdanig dat Boon en Toren voor hun organisatie nog een heel lang leven beschoren zien.

Omrin levert energie voortaan meteen aan de gemeenten

Eis 15 maanden voor poging tot beroving

LEEUWARDEN - Afvalverwerker Omrin kan alle Friese gemeenten van gas en licht voorzien, tegen lagere kosten dan de energiebedrijven. Het gaat om ’biogas’ en elektricitieit die uit afval worden gewonnen.

CHIEL EVERS

Op deze manier kunnen de gemeenten optimaal van hun eigen intergemeentelijke afvalverwerking profiteren. De gemeenten kopen nu gezamenlijk energie in via hun stichting OV Fryslân. Het prijsverschil tussen aardgas en rechtstreeks geleverd Omrin-gas zou 9 cent per kubieke meter bedragen. Bij een geschatte gasvraag van 8,5 miljoen kuub gaat het dan al om een kostenbesparing van bijna ?800.000 per jaar. Ook in de stroom-

vraag van de gemeenten (60 gigawattuur per jaar) zou Omrin in de toekomst ruimschoots kunnen voorzien. Het idee voor een speciaal energiebedrijf wordt later deze maand aan de gemeentebesturen voorgelegd. De exploitatie van de nieuwe NV zou uit een opslag op de gas- en stroomprijs kunnen worden bekostigd. Volgens de stichting OV Fryslân is er zo’n€340.000 per jaar voor nodig. Het is wel zaak dat het bestuur in publieke handen komt, omdat de energiecontracten van de gemeenten anders aanbesteed zouden moeten worden. Afvalverwerker Omrin maakte gisteren de scheidingsresultaten bekend van het afgelopen jaar. Hieruit blijkt dat er in 2011 in Oudehaske 6,6

miljoen kilo kunststof afval uit huishoudelijk restafval is gescheiden. Omrin zit hiermee op 19,7 kilo per huishouden, een stijging van 20 procent vergeleken met 2011 en ruim 4 kilo boven het landelijk streefgewicht. Anders dan de meeste regio’s scheiden de deelnemende gemeenten in Omrin - de noordelijke provincies - niet bij de burgers thuis. Het plastic afval wordt op ecopark De Wierde uit de afvalberg verwijderd. Vergeleken met bronscheiding, zo stelt Omrin, zijn de deelnemende gemeenten goed af. Als burgers zelf het plastic scheiden, komen ze op gemiddeld 16 kilo. Binnenkort neemt Omrin een foliescheider in gebruik, waardoor de hoeveel gescheiden plastic afval nog groter wordt.

LEEUWARDEN - Voor een poging om een man van in de zestig te beroven hoorde een Leeuwarder (23) vijftien maanden cel eisen waarvan drie voorwaardelijk. Officier van justitie Ed Boelen sprak over een laffe beroving op een aardige man. Het slachtoffer had de overvaller, die zich uitgaf voor schoonmaker, op Hemelvaartsdag koffie aangeboden. Zijn gast probeerde hem uit te schakelen met een stroomstootwapen, maar dat had geen effect. In plaats van buiten westen te raken, liep de man zijn balkon op en schreeuwde om hulp.

Daarop nam de overvaller de benen. De politie wist de verdachte op te sporen. Hij was werkzaam in de schoonmaakbranche en zijn dna is aangetroffen op een zonnebril en een plastic tas die de overvaller bij zijn vlucht achterliet. Die dingen waren net daarvoor van hem gestolen, beweerde de verdachte. Die ontkende iets met de mislukte overval te maken te hebben. Hij zou op de bewuste dag in bed hebben gelegen, met de deur op slot. Zijn advocaat Ersen Albayrak zei dat de verdachte de schijn tegen heeft, maar vond dat er te weinig bewijs is voor schuld. Het slachtoffer vraagt €810 smartengeld. De rechter doet uitspraak over twee weken.

XXXXX XXXXXX

XXXXX XXXXXX xxx xxxxx xxx

xxx xxxxx xxx xxx xxxxx xxx

xxx xxxxx

xxx xxxxx xxx xxx xxxxx xxx

xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx

xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx

xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx

xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Pellentesque ornare, nisi mollis congue laoreet, diam elit auctor urna.

xxx xxxxx xxx xxxxx

xxx xxxxx Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Pellentesque ornare, nisi mollis congue laoreet, diam elit auctor urna, sed faucibus Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Pellentesque ornare, nisi mollis congue laoreet, diam elit auctor urna, sed faucibus

XXXXX XXXXXX xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx

  XXXXX XXXXXX XXXX XXXX XXXXX XXXXXX

XXXXX XXXXXX xxx xxxxx

xxx xxxxx xxx xxxxx

xxx xxxxx

xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx

xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx

xxx xxxxx xxx xxx xxxx

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Pellentesque ornare, nisi mollis congue laoreet

XXXXX XXXXXX Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Pellentesque ornare, nisi mollis congue laoreet, diam elit auctor urna, sed faucibus

XXXXX XXXXXX

xxx xxxxx

libero est vel massa. Quisque eu urna sit amet lacus scelerisque pretium vitae a risus. Praesent congue.

xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx

                                                                        

   

xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Pellentesque ornare, nisi mollis congue laoreet, diam elit auctor urna, sed faucibus libero est vel massa. Quisque eu urna sit amet lacus scelerisque pretium vitae a risus. Praesent congue. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Pellentesque ornare, nisi mollis congue laoreet, diam elit auctor urna, sed faucibus libero est vel massa. Quisque eu urna sit amet lacus scelerisque pretium vitae

XXXXX XXXXXX xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx

XXXXX XXXXXX

XXXXX XXXXXX xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Pellentesque ornare, nisi mollis congue laoreet, diam elit auctor urna, sed faucibus libero est vel massa. Quisque eu urna sit amet lacus scelerisque pretium vitae a risus. Praesent congue. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Pellentesque ornare, nisi mollis congue laoreet, diam elit auctor urna, sed faucibus

XXXXX XXXXXX XXXX XXXX

libero est vel massa. Quisque eu urna sit amet lacus scelerisque pretium vitae

XXXXX XXXXXX xxx xxxxx xxx xxxxx

XXXXX XXXXXX

xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Pellentesque ornare, nisi mollis congue laoreet, diam elit auctor urna, sed faucibus libero est vel massa. Quisque eu urna sit amet lacus scelerisque pretium vitae a risus. Praesent congue. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Pellentesque ornare, nisi mollis congue xxxxxxxx laoreet, diam elit auctor urna, sed faucibus libero est vel massa. Quisque eu urna sit amet lacus scelerisque pretium vita

xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Pellentesque ornare, nisi mollis congue laoreet, diam elit auctor urna, sed faucibus libero est vel massa. Quisque eu urna sit amet lacus scelerisque pretium vitae a risus. Praesent congue. Lorem ipsum xxxadipiscing xxxxx elit. dolor sit amet, consectetur Pellentesque ornare, nisi xxx mollis congue xxxxx laoreet, diam elit auctor urna, sed faucibus libero est vel massa. Quisque eu urna sit

xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx

xxx xxxxx

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Pellentesque ornare, nis

XXXXX XXXXXX XXXXX XXXXXX XXXXX XXXXXX xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx

XXXXX XXXXXX XXXX XXXX xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx

xxx xxxxx

xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx

xxx xxxx

XXXXX XXXXXX XXXXX XXXXXX

XXXXX XXXXXX XXXXX XXXXXX xxx xxxxx xxx xxxxx

xxx xxxxx xxx xxxxx

libero est vel massa. Quisque eu urna sit amet lacus scelerisque pretium vitae

xxx xxxxx xxx xxxxx

xxx xxxxx - xxxxx

xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx

xxx xxxxx xxx xxxxx

xxx xxxx

xxx xxxxx xxx xxxxx

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur xxx xxxxxxxx xxxxx, xxxx xx adipiscing elit. Pellentesque ornare, nisi mollis congue laoreet, diam elit auctor urna, sed faucibus libero est vel massa. Quisque eu urna sit amet lacus scelerisque pretium vitae a risus. Praesent congue. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Pellentesque ornare, nisi mollis congue laoreet, diam elit auctor urna, sed faucib

xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Pellentesque ornare, nisi mollis congue laoreet, diam elit auctor urna, sed faucibus libero est vel massa. Quisque eu urna sit amet lacus scelerisque pretium vitae a risus. Praesent congue. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Pellentesque ornare, nisi mollis congue laoreet, diam elit auctor urna, sed faucib Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit.

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Pellentesque ornare, nisi mollis congue laoreet, diam elit auctor urna, sed faucibus

XXXXX XXXXXX Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Pellentesque ornare, nisi mollis congue laoreet, diam elit auctor urna, sed faucibus

XXXXX XXXXXX

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Pellentesque ornare, nisi mollis congue laoreet, diam elit auctor urna, sed faucibus libero est vel massa. Quisque eu urna sit amet lacus scelerisque pretium vitae a risus. Praesent congue. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. xxxx xxx Pellentesque ornare, nisi mollis congue laoreet,xxxx diamxxxxxx elit auctor xxxurna, sed faucibus libero est vel massa. Quisque eu urna sit

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Pellentesque ornare, nisi mollis congue laoreet, diam elit auctor urna, sed faucibus

XXXXX XXXXXX

xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx xxx xxxxx

XXXXX XXXXXX

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Pellentesque ornare, nisi mollis congue laoreet, diam elit auctor urna, sed faucibus libero est vel massa. Quisque eu urna sit amet lacus scelerisque pretium vitae a risus. Praesent congue. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Pellentesque ornare, nisi mollis congue laoreet, diam elit auctor urna, sed faucibus libero est vel massa. Quisque eu urna sit Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Pellentesque ornare,

XXXXX XXXXXX XXXX XXXX Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur xxxx elit. Pellentesque ornare, nisi adipiscing mollis congue laoreet, diam elit auctor urna, sed faucibus libero est vel massa. Quisque eu urna sit xxxx xxxxxx xxxxx pretium vitae a amet lacus scelerisque risus. Praesent congue. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit.

nisi mollis congue laoreet, diam elit auctor urna, sed faucibus libero est vel massa. Quisque eu urna sit amet lacus scelerisque pretium vitae a risus. Praesent congue. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Pellentesque ornare, nisi mollis congue laoreet, diam elit auctor urna, sed faucibus libero est vel massa. Quisque eu urna

XXXXX XXXXXX Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Pellentesque ornare, nisi mollis congue laoreet, diam elit auctor urna, sed faucibus libero est vel massa. Quisque eu urna sit amet lacus scelerisque pretium vitae a risus. Praesent congue. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Pellentesque ornare, nisi mollis congue laoreet, diam elit auctor urna, sed faucibus

XXXXX XXXXXX

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Pellentesque ornare, nisi mollis congue laoreet, diam elit auctor urna, sed faucibus libero est vel massa. Quisque eu urna sit amet lacus scelerisque pretium vitae a risus. Praesent congue. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Pellentesque ornare, nisi mollis congue laoreet, diam elit auctor urna, sed faucibus libero est vel massa. Quisque eu urna sit Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Pellentesque ornare, nisi mollis congue laoreet, diam elit auctor urna, sed faucibus

libero est vel massa. Quisque eu urna sit Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Pellentesque ornare, nisi mollis congue laoreet, diam elit auctor urna, sed faucibus libero est vel massa. Quisque eu urna sit amet lacus scelerisque pretium vitae a risus. Praesent congue.

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - fryslan@lc.nl

fryslân

Sexy aan de muur

LEEUWARDEN - Op hoge hakken en in korte cocktailjurkjes presenteerden donderdagavond twaalf dames van de Leeuwarder volleybalvereniging Leevoc hun sexy kalender. Het idee ervoor ontstond onder de douche. Het leek Anja Bouma en Marianne Nijsingh een leuk idee om zo het veertigjarig bestaan van Leevoc op te luisteren. Twaalf meiden, elke maand een, deden mee. De kalender is voor €14,95 te bestellen op de website van Leevoc. De opbrengst gaat naar de Bas van der Goor Foundation, een stichting die zich inzet voor kinderen met diabetes. FOTO LC/NIELS WESTRA

SCHIERMONNIKOOG

ACHTKARSPELEN

HEERENVEEN

SMALLINGERLAND

DONGERADEEL

PVV: busorder naar Fries bedrijf

Subsidie voor dorpscentrum

Vuurlopen mag in Heerenveen

Drachtster wijk wil park terug

Fonteinslanden houdt hekken

LEEUWARDEN - De gunning van de fabricage van zes elektrische bussen voor Schiermonnikoog aan een Chinees bedrijf roept verzet op in provinciale staten. Volgens de PVV-fractie krijgt het bedrijf staatssteun van China. De order moet terechtkomen bij Nederlandse bedrijven, liefst in Friesland, vindt de PVV. De fractie wil er woensdag een debat over in provinciale staten. De PvdA in de Tweede Kamer wil ook duidelijkheid over de mogelijke staatssteun van China.

KOOTSTERTILLE - Het multifunctioneel centrum (mfc) in Kootstertille is een stap dichterbij. Achtkarspelen trekt er bijna €800.000 voor uit. Nu de stichting achter het nieuwe dorpshuis een sluitend exploitatieplan heeft overlegd, gaat het college van burgemeester en wethouders akkoord met de investering. Het gebouw kost zo’n €2 miljoen. Ook de provincie betaalt mee. In het centrum komen een huisartsenpraktijk, een fysiotherapiepraktijk, een gymzaal en een jeugdhonk.

DE KNIPE - Vuurlopen, een techniek om mensen zelfvertrouwen bij te brengen, wordt voortaan toegestaan in de gemeente Heerenveen. Marloes Egberts en Gaby Lawant van Kik Kindercoaching in De Knipe introduceerden de methode dit voorjaar. Kinderen steken berkenhout aan en lopen daarna over de gloeiende houtskool. ,,We wilden dit graag volgens de regels doen’’, zegt Lawant. Ze liep hierbij echter tegen een algemeen stookverbod aan en stapte naar de bezwarencommissie.

DRACHTEN - Het Reidingpark in de Drachtster wijk De Bouwen verpaupert en moet heroverd worden door de bewoners. Dat vinden de wijkraad en de bewoners van De Bouwen. Ze hebben een plan hebben gemaakt dat de samenhang in de buurt moet versterken. Dit plan is vanmiddag aangeboden aan de gemeente. Bewoners zien ,,met lede ogen aan dat het Reidingpark verwaarloosd wordt en een ontmoetingsgebied is voor hangjongeren.’’ De oplossing: meer activiteiten organiseren in het park.

DOKKUM - Voorlopig blijven de hekken in de wijk Fonteinslanden in Dokkum staan. Ze weghalen kan gevaar opleveren voor bijvoorbeeld spelende kinderen, vindt de gemeente Dongeradeel. Woningcorporatie Thús Wonen heeft voor de bouwvakvakantie de verwaarloosde tuinen van de leegstaande en verpauperde woningen aan de De Vriesstraat toonbaar gemaakt. De hekken zijn wel rechtgezet. De gemeente heeft er bij de woningstichting meermalen op aangedrongen de hekken weg te halen.

WESTSTELLINGWERF

ACHTKARSPELEN

HARLINGEN

PROVINCIE

HET BILDT

Huizenbouw makkelijker

Zandstorm niet beboet

Flirt met Göteborg

Noorden wil visie

Visvijver Blikvaart

WOLVEGA - Weststellingwerf wil het bouwen van nieuwe huizen binnen de bebouwde kom makkelijker maken. Bedoeling is dat ‘plafondloos’ gebouwd kan worden. Er wordt hiermee geen grens gesteld aan het aantal nieuwe huizen. Daar tegenover staat dat er in het buitengebied slechts beperkt gebouwd mag worden. De nieuwe woningen binnen de dorpskernen moeten wel aan strenge voorwaarden voldoen. Zo geldt dat de bebouwing binnen het bouwvlak en binnen de voorgeschreven hoogtes moet blijven.

LEEUWARDEN - Een vloerenbedrijf in Twijzel hoeft geen schade te vergoeden aan de aangrenzende autohandel. De autoverkoper had via de kantonrechter in Leeuwarden ruim €8400 geëist, omdat een deel van het wagenpark van 45 occasions door stuifzand vies was geworden. Dat gebeurde toen het vloerenbedrijf vorig jaar zijn terrein opnieuw liet bestraten in een periode van droogte. Volgens de kantonrechter heeft het vloerenbedrijf niet onrechtmatig gehandeld.

HARLINGEN - Harlingen overweegt een stedenband aan te gaan met de Zweedse stad Göteborg. Onlangs was er een Zweedse delegatie op bezoek bij de Frisian Yacht Club in Harlingen. Hier legden de Zweden de mogelijkheid van een stedenband op tafel. Oud-burgemeester Paul Scheffer voelde veel voor een stedenband en had connecties met plaatsen in Zuid-Amerika. ,,Deze kwamen nooit van de grond omdat er onvoldoende draagvlak voor was’’, aldus woordvoerder Trientsje van der Meer.

LEEUWARDEN - De provinciebesturen van Friesland, Groningen en Drenthe roepen inwoners en deskundigen te hulp voor hun toekomstvisie. Zij mogen tot half oktober opstellen insturen over hun beeld van Noord-Nederland in 2040. De auteurs van de beste stukken krijgen een cheque waarmee ze ingediende ideeën mogen financieren. ‘Noordervisie 2040’ zal als grondslag dienen van de strategische agenda, die de provincies met het oog op Haagse en Brusselse subsidies willen opstellen.

SINT ANNAPAROCHIE - Aan de Blikvaart bij Sint Anne wordt een forelvisvijver aangelegd. In het voorjaar kunnen de eerste hengels worden uitgegooid. Klaas Leystra en Dirk de Vries uit Grou lopen al bijna tien jaar rond met de vijverplannen. De forse grondprijzen in hun eigen gemeente dreven de twee noordwaarts, richting het Bildt. Op zo’n 100 meter van camping De Blikvaart zijn twee vijvers uitgegraven. De kleinste is voor kinderfeestjes. In de grote vijver zijn vier eilandjes aangelegd.

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - bibu@lc.nl

in het hart

Statiegeld op plastic flessen is passé Na een lobby van het bedrijfsleven verdwijnt volgend jaar het statiegeld op plactic flessen. Het milieu lijdt er niet onder.

NICO HYLKEMA

tatiegeld en belasting op plastic verpakkingen verdwijnen binnenkort, zo is de verwachting. Bedrijven zullen een fonds vormen om de inzameling van het afval te bekostigen. Lange tijd heeft Nederland het probleem van inzameling van plastic verpakking afgehandeld met een verpakkingsbelasting op producten en met statiegeld. De verpakkingsindustrie wil ervan af en heeft een uitstekende lobby gevoerd om dit voor elkaar te krijgen. Het is een bewerkelijk en duur systeem voor bedrijven. Supermarkten moeten petflessen inzamelen, vrachtwagens moeten met grote volumes rondrijden, kortom statiegeld is voor het bedrijfsleven een omslachtig en duur systeem. Of afschaffing beter voor het milieu is, is nog maar de vraag. Of wordt het milieu de dupe van de gemakzucht van de verpakkingsindustrie? Wethouder Isabelle Diks (PAL

Groen Links) van Leeuwarden gelooft dit laatste niet. Zij nam namens de gemeenten deel aan de onderhandelingen. ,,Er is stevig gepraat’’, zo stelt zij vast. De gemeenten wilden niet zo maar akkoord gaan met het verlies van statiegeld en verpakkingsbelasting. Begrijpelijk, want de inkomsten vloeiden in de gemeentekas om het inzamelen van verpakkingsafval te betalen. Nu zullen bedrijven zelf een fonds in het leven roepen, waaruit de inzameling betaald moet worden. Diks verwacht dat de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) uiteindelijk wel een raamovereenkomst sluit, die geaccepteerd wordt door de leden. Een gevolg hiervan is wel, dat het plastic in de bulk van het afval terecht te komen, zeker in Friesland waar afvalsturing Omrin aan nascheiding doet, in plaats van inzamelen bij de burger thuis. Dit terwijl mensen best bereid zijn bijvoorbeeld petflessen naar de supermarkt te brengen, als daar een kleine vergoeding tegenover staat. Dit voorjaar werd in de Leeuwar-

Inkomsten: Jaarlijks ontvangt Leeuwarden uit het Afvalfonds €457 per ton plastic afval. Het fonds is gevuld met statiegeld en verpakkingsbelasting om de inzameling en verwerking te bekostigen. Daarmee zit Leeuwarden met een geschatte hoeveelheid van 1000 ton plastic in het afval op bijna een half miljoen. Van de €457 gebruikt Leeuwarden €67 voor de inzameling en €390 gaat naar Omrin. In de totale afvalstroom van Leeuwarden gaat ruim €11 miljoen om. Dat is inclusief de afvalstoffenverwijdering, inzameling en

Menselijke controle is de laatste stap bij nascheiding van plastic afval.

verwerking van huishoudelijk afval, inzameling en verwerking deelstromen, milieucontroleurs en kwijtschelding afvalstoffenheffing. Na de afschaffing van het statiegeld en de verpakkingsbelasting, doneert de verpakkingsindustrie geld in een fonds vullen om de inzameling en verwerking te betalen. Daarover gaan de huidige besprekingen. Voor de industrie moet het nieuwe systeem wel voordeliger uitpakken. Gemeenten willen vanzelfsprekend niet het kind van de rekening worden.

‘Er is stevig gepraat’ der binnenstad een actie met statiegeld – een dubbeltje per stuk - op kleine blikjes en flesjes gehouden. Het bleek een enorm succes. Kinderen gingen op zoek naar het zwerfafval en verdienden zo een zakcentje. Ook elders blijkt dit soort acties succesvol in de strijd tegen het zwerfafval. De GroenLinks-wethouder begrijpt daarom de angst voor afschaffing van het statiegeld, maar deelt die niet. ,,Je kunt wel roepen dat statiegeld zo’n mooi systeem is en je hakken in het zand zetten, maar dan zet je jezelf wel op slot. Ik heb dan ook aan het bedrijfsleven gevraagd of ze met een beter systeem kan komen en me daar ook van kunnen overtuigen.’’ Zij eist ook van de verpakkingsindustrie dat die concrete maatregelen neemt om de stroom afval tegen te gaan. ,,Begin nu eens met dat losse plastic dopje op die petflessen. Juist die dopjes verdwijnen in het milieu. Je maakt mij niet wijs, dat het zo’n probleem is die dopjes vast te maken.’’ Het klinkt mooi, maar uiteindelijk heeft minister Joop Atsma een gewillig oor gehad voor de verpakkingsindustrie om van het gehate statiegeld en de verpakkingsbelasting af te komen. Hebben de gemeenten niet gewoon verloren? Volgens Diks is het niet zo zwart wit. ,,Verpakkingsbelasting op producten zou moeten helpen mensen bewust te maken van het afvalprobleem. Bij wasmachines en ander witgoed heeft dat ook zo gewerkt, maar bij gewoon verpakkingsmateriaal van kleinere producten niet.’’ Leeuwarder afvalambtenaar Hans Boer: ,,Als je geen prijsmechanisme om inzameling te stimuleren gebruikt moet je harde regels stellen. Hoe kunnen we de wildgroei aan geraffineerde nieuwe verpakkingen verminderen. Commercieel gezien mag die groei aantrekkelijk zijn, maatschappelijk gezien zeker niet.’’ Na- of bronscheiding Door de discussie over het statiegeld heen speelt nog een tweede: die tussen na- en bronscheiding. Laat je de scheiding door de burgers doen in glas-, plastic, blik-, bio- en papierbakken, of kan alles op een grote hoop en zorgt de afvalverwerker wel dat die stoffen eruit worden gehaald. Tegen de landelijke trend in, heeft afvalverwerker Omrin in Friesland

voor het laatste gekozen. En met succes. De Leeuwarder afvalambtenaar Hans Boer vindt nascheiding zeker voor dichte stedelijke gebieden een goede oplossing, maar in ruime buitenwijken zou wellicht bronscheiding – scheiding door burgers thuis – betere resultaten boeken. ,,Wellicht kunnen we in de toekomst beide doen.’’ Diks heeft geen problemen met nascheiding van het plastic afval, zoals Omrin die op de Wierde in Oudehaske verzorgt. Al zijn de meeste Nederlandse gemeenten meer van de bronscheiding. ,,Ik durf de stelling wel aan, dat nascheiding in ons geval gunstiger uitvalt dan bronscheiding.’’ In de hal van Omrin in Oudehaske loost een vrachtwagen zijn lading ongescheiden afval. Direct valt al de grote hoeveelheid plastic afval op. Na enige schud-en-zeefwerk is veel van het harde plastic al uit de stroom verdwenen. Daarna gaat de rest door een ingenieus systeem, waar infrarood licht de verschillende soorten plastic detecteert en blaaspijpjes de kunststof afval uit de stroom blazen. Tenslotte controleren twee mannen nog eens op ongerechtigheden als papier. Het resulteert in 92 procent zuiver plastic afval. Directeur Hein Grafhorst van Omrin komt met cijfers. Daaruit blijkt, dat nascheiding zeker niet slechter uitvalt dan bronscheiding en vermoedelijk zelfs beter is. ,,Onderzoek op verzoek van bronscheidende concurrenten’’, grijnst hij. Nadeel is natuurlijk, dat burgers niet bewust zijn van het afvalprobleem. De norm voor afvalscheiding is 15 kilo plastic afval per aangesloten huishouden. ,,Wij zitten dit jaar naar verwachting op ruim 26 kilo, iets beter dan bronscheiding.’’ De nieuwe raamovereenkomst tussen industrie, gemeenten en ministerie moet nieuwe investeringen mogelijk maken, die voor een nog beter resultaat zorgen. Al pakt nascheiding voor het milieu goed uit, toch mis je de betrokkenheid van de burger, die nu alles weer bij elkaar in de kliko gooit. Diks: ,,Met papierinzameling blijft het goed gaan. Als het maar geld oplevert en dat doet het voor gemeente en burger. En je houdt de scheiding van chemisch afval en gewoon afval.’’

‘Nascheiding is gunstiger’

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - bibu@lc.nl

in het hart

Afvalscheiding bij Omrin.

FOTOâ&#x20AC;&#x2122;S LC/WIETZE LANDMAN

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - cultuur@lc.nl

cultuur Sprookjes van Grimm in Friese vertaling GRONINGEN – ‘De sprookjes van Grimm’ worden in het Fries vertaald. Deze herfst verschijnt ‘De mearkes fan Grimm’ bij uitgeverij Bornmeer. Het is voor het eerst dat vijftig vertellingen uit de wereldberoemde bundel ‘Kinder- und Hausmärchen’ van de gebroeders Jacob en Wilhelm Grimm direct vanuit het Duits in het Fries worden vertaald. De vertaling is van Anne Tjerk Popkema uit Groningen, die eerder tekende voor ‘De hobbit’ en de Friestalige Donald Duck. Hij legt nu de laatste hand aan de sprookjesbundel, die in november verschijnt. ,,Ik folje myn dagen mei Readkapke en Sniewytsje, ik wurd der hearlik rêstich fan.’’ Het is dit jaar precies tweehonderd jaar geleden dat de volkssprookjes in Duitsland verschenen. De Friese bundel wordt rijkelijk

Het korps gaf eerst een show bij de Bijenkorf, om vervolgens per bus door te reizen naar de P.C. Hooftstraat, een van de beroemdste en duurste winkelstraten van het land. De Vogue Fashion’s Night Out

Het Pasveerkorps in Amsterdam.

Bij de een loopt de voorverkoop behoorlijk terug, de ander scoort juist veel beter. De verkoop van het theaterkaartje verloopt grilliger dan ooit. SIETSE DE VRIES

,,Heden, wat hat beppe in ôfgryslik grutte mûle!’’ ILLUSTRATIE PETER BOERSMA geïllustreerd door de kunstenaars Peter Boersma en Hilda Groenesteyn. > Facebook: FryskeGrimm > www.taalburopopkema.nl

Pasveerkorps in actie bij mode-‘event’ AMSTERDAM – Het Leeuwarder Pasveerkorps marcheerde donderdagavond door Amsterdam. Dat gebeurde in het kader van de Vogue Fashion’s Night Out.

Korting Lawei stuwt voorverkoop op

is een evenement met allerlei activiteiten, dat zich op verschillende dagen in 23 landen afspeelt. Vogue is een internationaal modeblad. Het Pasveerkorps werd voorafgegaan door enkele modellen die de Vogue-vlag droegen. Sinds de optredens bij de stadionconcerten van Guus Meeuwis wordt het Pasveerkorps vaker voor allerlei evenementen in het land gevraagd.

ij De Lawei in Drachten is de voorverkoop met bijna 10 procent gestegen naar 40.000 kaarten. Volgens directeur Stef Avezaat heeft dat alles te maken met de voorverkoopkorting van 10 procent en met de verlaging van de btw. ,,Onze brochure lag al bij de drukker toen bekend werd dat de btw terugging naar 6 procent, maar die konden we nog net terughalen om de prijzen aan te passen. Samen met de vroegboekkorting scheelt dat 23 procent op een kaartje.’’ Na een telefonische enquête waren ze bij De Lawei tot de slotsom gekomen dat een korting alleen iets oplevert als die substantieel is en alleen werkt bij grote namen. De losse verkoop is met 25.000 kaartjes al een aantal jaren stabiel. Avezaat: ,,Dat is ook de reden dat we zo zwaar hebben ingezet op de voorverkoop. Die 40.000 zijn we alvast maar kwijt.’’ Toch gaat de crisis niet aan De Lawei voorbij. Zo daalde de zomerverkoop van 4000 naar 2700 kaarten. Avezaat: ,,Vooral het jeugdtheater blijft achter. Daar begrijp ik niets van, want een kaartje kost maar €7,50. Maar misschien gaan de mensen liever naar de kinderboerderij, dat is nog goedkoper.’’ Bij De Harmonie in Leeuwarden stond de teller woensdag aan het einde van de ochtend op 46.188 kaarten. Dat zijn er minder dan vorig jaar, maar dat is volgens hoofd programmering Pietie van der Veen zeer goed te verklaren. ,,Vorig jaar hadden we Bert Visscher, Theo Maassen en Najib Amhali. Die waren samen goed voor 10.000 kaarten.’’

Wel heeft de voorverkoop van De Harmonie al een paar jaar te lijden van de trend dat theaterbezoekers hun kaarten later bestellen. Pietie van der Veen: ,,Ik begrijp dat en het is eigenlijk ook wel gezond. Ik kan me voorstellen dat iemand zich niet nu al wil vastleggen voor april. Maar voor ons als theater is het wel jammer natuurlijk.’’ Woensdag gingen nog 156 kaarten voor het concert van het NNO met liedjes van The Beatles over de toonbank en Pietie van der Veen verwacht dat er vandaag en vrijdag ook nog wel de nodige verkocht worden. Een matige voorverkoop zegt met andere woorden niet altijd iets over de belangstelling. Maar een beetje meer zekerheid is wel wenselijk. ,,Als zo’n vroegboekkorting werkt bij De Lawei, dan zouden wij die misschien ook moeten overwegen.’’ Net als in Drachten is ook bij De Koornbeurs in Franeker de voorverkoop gestegen met zo’n 10 procent. Maar die winst is relatief, zegt directeur Rob Roos, want het aantal van 9000 verkochte kaarten ligt nog altijd een stuk lager dan zes, zeven jaar geleden. ,,Theaterkaartjes zijn meer een impulsaankoop geworden. De tijden dat mensen het merendeel

‘Die 40.000 kaartjes zijn we alvast maar kwijt’

van de kaartjes in de voorverkoop aanschaften is definitief voorbij.’’ Dat er dit jaar toch sprake is van een stijging heeft volgens Roos te maken met het relatief aantal grote namen, zoals die van Youp van ’t Hek, Jochem Myjer en Wim van Helsen. ,,Die btw-verlaging kwam voor ons te laat. Maar onze bezoekers krijgen binnenkort een brief, dat ze dat geld terugkrijgen. Als wij die extra btw niet in rekening hadden hoeven brengen, hadden we misschien nog meer kaartjes verkocht.’’ Theater Sneek heeft geen vergelijkingsmateriaal, maar programmeur Frouk Oostra spreekt met 17.000 kaarten van een vliegende start. Volgens haar is dat in hoofdzaak te danken aan de programmering met veel grote namen als Youp van ’t Hek, Bert Visscher en Karin Bloemen. Wel zijn voor de voorstellingen in het tweede helft van het seizoen veel minder kaarten verkocht dan voor die van de komende maanden. Directeur Gerard Wolters van het Posthuistheater in Heerenveen heeft er dit jaar met 11.000 kaarten 1200 minder verkocht dan vorig jaar. Het past volgens hem in de trend van een jaarlijkse terugloop van 5 procent. Dat dat percentage nu iets groter is, komt door de programmering, die dit jaar minder artiesten telt die op voorhand goed zijn voor een uitverkochte zaal. Voorgaande jaren werd de lagere voorverkoop altijd gecompenseerd door een hogere verkoop van losse kaartjes, maar hij zegt geen garantie te hebben dat zulks dit jaar weer gebeurt. ,,De grilligheid is zo groot geworden, dat ik niets meer durf te voorspellen.’’

FOTO EVERT ELZINGA

Dordrecht tien dagen in teken van Bach DORDRECHT - Dordrecht staat de komende tien dagen in het teken van componist, dirigent en organist Johann Sebastian Bach (1685-1750). Het Bachfestival - eens in de twee jaar - brengt nationale en internationale artiesten naar de stad voor meer dan 150 concerten en andere activiteiten. Naast barokmuziek is er ook jazz en wereldmuziek te beluiste-

ren, waarmee de betekenis van Bach voor de 21ste eeuw wordt onderstreept. Verder is er muziektheater, tangodans, streetdance en Bach voor skaters. De muzikale hoogtepunten worden verwacht van de Swingle Singers uit Londen, De Nederlandse Bachvereniging, La Risonanza uit Italië en Cappella Amsterdam. Veel concerten zijn gratis toegankelijk, voor een aantal moet worden betaald. (ANP)

Schouwburg De Lawei in Drachten heeft zwaar ingezet op de voorverkoop.

FOTO LC/SIETSKE BOUMA

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - cultuur@lc.nl

cultuur

Muziek van Wovenhand wordt met ieder album ruiger

Over het graan en het vuur

David Eugene Edwards van Wovenhand. PETER BRUYN

Op het nieuwe album klinkt Wovenhand furieus en bijbelvast. De Amerikaanse band staat dit weekeinde op het Take Root Festival in Groningen. De Amerikaan David Eugene Edwards, frontman van Wovenhand, is een merkwaardige muzikant. Enerzijds wortelt zijn met ieder album ruiger wordende muziek in dezelfde bodem als eerder de rock van Jeffrey Lee Pierce’s Gun Club en Nick Cave’s Birthday Party, maar zijn spirituele anker is de bijbel. Al zijn het niet zozeer hel en verdoemenis die hem aanspreken, maar draait het veel meer om het balanceren op het slappe koord tussen verleiding en verlossing.

,,Graan en vuur komen in veel songs op dit album terug’’, zegt Edwards over ‘The laughing Stalk’. ,,Als ik één centraal thema moet noemen, dan is het het verhaal van Simson en de Filistijnen.’’ Simson neemt - na een dramatisch verlopen liefdesgeschiedenis met een Filistijnse vrouw - wraak door driehonderd vossen met de staarten aaneengebonden en fakkels daartussen de graanvelden in te jagen. ,,Wat mij boeit is hoe het Oude Testament relateert aan het Nieuwe Testament, al geef ik toe dat dat Simson-verhaal complex is. Maar wat ik ermee wil zeggen, is dat het vuur het graan overwint. Het spirituele blijft.’’ David Eugene Edwards is inmiddels vierenveertig. Als kleinzoon van een predikant in de Kerk van de Nazarener slaagde hij er in zijn vaste ge-

loof te combineren met een bovengemiddelde liefde voor rock-’n-roll. In 1992 begon hij zijn groep 16 Horsepower, die in de tweede helft van de jaren negentig vooral in Europa een aanzienlijke aanhang kreeg en door de duidelijke country- en folkwortels en gebruik van banjo en concertina goed aansloot bij de Americanagolf die het oude continent overspoelde. Toen 16 Horsepower begin 21ste eeuw uiteenviel, was Edwards reeds met Wovenhand begonnen. Meer zijn persoonlijke ding. En ook meer harde rock waarin de folkwortels dieper verstopt zijn. Op het nieuwe, zevende Wovenhand-album krijgt vrijwel iedere song een basis van zware ‘gitaardrones’. ,,Ik hou van drones en die vind je op ieder van mijn platen wel terug. Een drone is

‘Drones zijn ze bodem waaruit mijn muziek groeit’ voor mij als een golf waarop ik muzikaal kan surfen. De drones zijn in feite de bodem waaruit mijn muziek groeit. Alleen creëerde ik in het verleden die drone vaak met een orgel of hurdygurdy en zijn het nu het rondzingen en de boventonen van de gitaarpartijen.’’ De intensiteit waarmee Edwards optreedt, herin-

nert aan de muziek die The Birthday Party en The Gun Club zo’n drie decennia geleden maakten. Ook Jeffrey Lee Pierce en Nick Cave worstelden met de ‘verleiding’. Maar David Eugene Edwards heeft die rock’n’rollverleidingen altijd weten te weerstaan, lijkt het. ,,Dat wil niet zeggen dat ik denk sterker te zijn dan zij, hoor’’, zegt de Amerikaan. ,,Ik heb hen nooit persoonlijk gekend en zij mij niet. Wat mij fascineert is hun muziek en dat ze zingen over zaken die mij ook bezighouden. En wat voor mij het belangrijkste is: ze probeerden allebei eerlijk te zijn.’’ Wovenhand speelt zaterdag op het Take Root Festival in de Oosterpoort in Groningen. > www.takeroot.nl

Lennon zette zijn bril af voor fotograaf Claude Vanheye FRANÇOISE LEDEBOER

Het Amsterdam Museum toont de komende maanden portretten van popsterren, in Amsterdam op de plaat gezet door Claude Vanheye. Fotograaf Claude Vanheye vertelt graag dat het er in het circuit van popsterren anders toegaat dan vroeger. Vroeger, dat was in 1969, toen John Lennon en Yoko Ono hem uitnodigden voor de lunch in het Hilton Hotel, daags na de grote fotosessie voor hun Bed-In for Peace-actie. Van John Lennon maakte hij in het Hilton de enige bekende foto zonder bril, waardoor de bebaarde Lennon eruit kwam te zien als een reïncarnatie van Christus op een Byzantijnse icoon.

Vanheye noemt zijn afspraak met Lennon en Ono als voorbeeld van het ingrijpende verschil tussen vroeger en nu. Hij mocht meemaken hoe Ono (,,Ik vond haar trouwens heel warm en aardig’’) de tegensputterende Lennon overhaalde zijn bril af te zetten. Dat is nu ondenkbaar. Vanheye: „Tegenwoordig worden popsterren afgeschermd, hun veiligheid wordt voortdurend bewaakt.’’ Nadat de carrière van Vanheye in 1969 - hij was toen twintig - een grote vlucht nam, kon hij The Who in de kleedkamer van het Concertgebouw fotograferen, vlak voor de groep de rockopera ‘Tommy’ zou opvoeren. De foto’s waarop Roger Daltrey en de zijnen wachten tot ze kunnen beginnen, bekijkt Vanheye nog steeds met verbazing: „Ongelooflijk dat ik daarbij mocht zijn. En kijk eens hoe ont-

spannen ze erbij zitten.’’ Nog zo’n ontspannen foto is er van Michael Jackson, in 1977 tijdens een wandeling op de Elandsgracht. Elders ligt Mick Jagger - nog verbluffend jong te relaxen op een hotelbed en geniet Tom Waits van een wandeling door de Jordaan op Koninginnedag in 1977. Zelfs Herman Brood staat er op een foto in het Vondelpark opvallend relaxed bij. Hoe kreeg Vanheye popsterren met hun vaak niet geringe ego’s waar hij ze wilde hebben? „Ik begon meestal met niets, heel eenvoudig, ik ging eerst een relatie opbouwen. Mijn eerste taak was ze rustig krijgen.’’ Claude Vanheye - ‘Famous Popstars in Amsterdam’; tot en met 4 november in het Amsterdam Museum. > www.amsterdammuseum.nl

Tom Waits in de Jordaan.

FOTO CLAUDE VANHEYE

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - uit@lc.nl

uit

kijk op: lc.nl/agenda voor het complete overzicht van UIT-gegevens

uitgelicht

Expansie pakt uit Sommige dorpen vieren elk jaar een feestje, Jubbega pakt eens in de vijf jaar uit. Met Expansie. Een manifestatie die dit jaar nogal het een en ander omvat, met als belangrijkste element muziek. Vijf dagen duurt het muziekfestival. Vanavond (do) staan Army of Fire en Femmes Vattaal (19 u), en Die Twa, Django Wagner, Helemaal Hollands en de Amstel Coverband op het podium (21 u, €12,50). Vrijdagmiddag komen Imca Marina en shantykoor de Odd Swallows naar Jubbega (13.30 u). ’s Avonds treden onder anderen Scrum en Fragment op (21 u, €12,50). Scrum keert zaterdagavond terug en krijgt dan gezelschap van Memphis Maniacs, Hûnekop en Skraal (21 u, €15). Volendamse klanken bepalen de sfeer op zondag, met Jan Smit (21 u, €15). En alsof dat nog niet genoeg is, staan maandag ook de nodige acts gepland. De Fjouwer Fryske Troubadours (15 u, €8) houden overdag de stemming erin. Melrose en de De Edwin Evers Band (foto) (21 u, €15) besluiten het muzikale deel van het festival, dat met vuurwerk wordt afgesloten. Zondag lijkt meer op een straatfestival met straattheater, ganzenen schapendrijven, workshops zandsculpturen maken, een bellentuin, schminken, springkussens, een clown, een karikatuurtekenaar en optredens van absurdist Berry Knapen en de Mobiele Eenheid. Maar ook dan klinkt muziek van de Dixieland Cracker Jacks, Goodness! Gracious, De Healers en Janna Eijer.

Oldtimerdag Agrarische Appelscha dagen

Greidhoekfestival

Tijdens de Oldtimerdag in Appelscha zijn, na jarenlange restauratie, oude vrachtwagens, bussen, fietsen, tractoren, motoren, auto’s, solexen, legervoertuigen, caravans, campers, fietsen, brommers en stationair draaiende motoren in volle glorie te bewonderen. Tegelijk met de jaarmarkt komen zo’n tweeduizend voertuigen, daterend uit de periode 1900 tot 1986, naar Appelscha. Sommige met complete lading, andere met bestuurders in passende kleding. Met klinkende namen als Bollinder, Hinkel, Borgward Kromhout en Allis Chalmers. Verschillende raceteams met zowel auto’s als motoren laten zich van hun sterkste kant zien..

Het Greidhoek-festival biedt een lekker breed programma. Tsjêbbe Hettinga en Nyk de Vries leveren poëzie, de film ‘De greidegeast’ van Elmar Kuiper wordt vertoond, er zijn beeldhouwwerken te zien van Jehannes Hibma. En er is muziek: dEROELS, The Fortunate Sons (tributeband met repertoire van Creedence Clearwater Revival), Lody Franzen, Rezelman, De Nije Gurbes en een kinderdisco. Vertier voor iedereen, dus.

Appelscha - centrum: oldtimerdag, za, 9-18 u, www.oldtimerdagappelscha.nl

De Agrarische Dagen zijn ontstaan uit de veemarkt die vanouds op de derde donderdag van september in de stad Franeker werd gehouden. Daaromheen is een thema- en feestweek gegroeid. Tijdens de Agrarische Dagen vieren Franeker en de omliggende dorpen feest, rondom een thema. Dit jaar is gekozen voor het thema: kleurrijke Agrarische Dagen. De opening van de feestdagen vindt op woensdagavond plaats met een circusachtige act. Dit circus- en variété-achtige karakter komt het publiek de hele week tegen in de programma-items. Er zijn veel activiteiten op sportief en muzikaal gebied, er is markt en de Agrarische dagen worden afgesloten met vuurwerk. Franeker - binnenstad: Agrarische Dagen, wo/do 9-1 u, www.agrarischedagen.nl

Wommels - zwembad De Klomp: pop en meer, za, 19 u, €8, www.greidhoekfestival.nl

Gratis pop

Hebeca

Het nieuwe seizoen van Poppodium Romein wordt ingeluid met een weekend vol gratis optredens. De eerste avond vooral met aanstormende Friese bands, zoals Brückenbauer uit Joure, Smack The Apple, Buffalo Roam, Souldaten en Garments. Klapper is Le Le (foto), van Pepijn Lanen (Jeugd Van Tegenwoordig) en Rimer Veeman. Zaterdag staat in het teken van dreinende dubstep. Bar9 uit Engeland, Joe Loud uit Finland, en verschillende anderen zullen de diepe bassen door de eeuwenoude fundamenten van de Westerkerk jagen. Een dag later draait het om metal. Dan zorgen In Solitude uit Zweden, en de Friese bands Methusalem, Braincasket, Sadotank en Lyonite voor de herrie.

In het Russische dorp Hebeca (= hemel) leven de mensen volgens eeuwenoude tradities. Het leven is zwaar, maar niemand klaagt. Want saamhorigheid brengt plezier en het harde werken geeft voldoening. Er is geen behoefte aan vooruitgang, maar alles verandert als Viktor Vodka terugkeert naar zijn geboortedorp. Hij maakt van de oude raketfabriek een vodkastokerij, waar alle inwoners kunnen werken. In eerste instantie zijn ze sceptisch, maar het duurt niet lang tot zij een voor een de landarbeid verruilen voor het fabriekswerk. Langzaam veranderen zij in egoïstische wezens, die uit zijn op luxe, vodka, seks en geld. Ze willen steeds meer en sneller. Zelfs Vodka kan niet aan hun eisen voldoen. Leidt dit tot een catastrofaal einde voor Hebeca? Of weet iemand het tij te keren?

Leeuwarden - Poppodium Romein: pop, vr 19.30 u, za 20 u, zo 15 u, gratis, www.poppodiumromein.nl

Jistrum - P-plaats einde Marwei: iepenloftspul, vandaag (do, uitverkocht), za (uitverkocht), vr 21 sept, za 22 sept, €26,50, 20 u, www.hebeca.nl

d v er r assen vo lledig v er b az en d vo o r d elig

N .N L K ij k o p AC TIOfolder e voor de nieuw

o Back t OOL b SCH

TOPKWALITEIT

LANGE MOUW

TROPPIE

blik 750 ml wit

diverse kleuren katoen maten S-XXL

orange of multi fruit 10x200 ml

R IE K U IT D E F A B E R K ! -M VA N H E T A

professionele MEESTER KWAST patentpunt

1.49 nr. 18 2.49 nr. 14

2.79

DAMES SHIRT

Elders 9.95 14.95

2.99

ASSORTI KLEUR

TRENDY

lijn of 10 mm ruit 80 blz.

sla het horloge om je pols met de flexibele siliconen band!

A4 SCHRIFT

Elders 0.99 1.49

MASTERCLASS

0.32

BOEK met DVD

meditatie, pilates, yoga of tai chi goed voor body en mind

Elders 5.99 6.49

HEREN/DAMES

DEO SPRAY

2.99

diverse geuren 150 ml

Elders 1.29 1.49

VRUCHTEN LIMONADE

BASIC

1.49

SILICONEN HEREN HORLOGE SHIRT katoen/elasthan zwart of wit maten M-XXL verkrijgbaar met ronde hals of V-hals

2.19

Elders 6.49 7.95

Elders 5.99 9.95

GROTE UITVOERING

KATOEN

met drukknoopjes diverse dessins

kabel motief 3 kleuren 50x80 cm

BABY SLABBER

S E T/2

Disney DRINK FLES met speen

0.89

3-PACK

DEXTRO ENERGY

1.99

sinaasappel + vit.C of peppermint 3x47 gram

0.69

Elders 1.99 2.49

Elders 1.65 1.79

BAD MAT bad- of TOILET MAT 50x40 cm

2.99

E+L SPORTS

3.19 4.79

TRAININGS VEST junior of senior diverse kleuren

0.98

TI P V O O R G EN ! V ER EN IG IN

Elders 2.99 3.99

1.29

Kijk op onze website voor meer informatie, openingstijden, onze nieuwsbrief en onze productfolder: WWW.ACTION.NL DOKKUM Altenastreek 68 DRACHTEN Moleneind ZZ 63a GORREDIJK Brouwerswal 4c HEERENVEEN Molenplein 13

JOURE Roggemolenstraat 2-4-6 KOLLUM * Mr. Andreaestraat 14b LEEK Synagogeplein 31 LEEUWARDEN Cambuurplein 46-48

LEEUWARDEN Schrans 93 LEEUWARDEN De Centrale 34 LEMMER Tramweg 6 OOSTERWOLDE Stipeplein 8

SNEEK Normandiaplein 7 SURHUISTERVEEN De Dellen 16 RODEN Westerbaan 3

WOLVEGA Sportlaan 1 WORKUM Sud 25 ZUIDHORN Overtuinen 2c

Zet- en drukfouten voorbehouden. Aanbiedingen gelden van zo. 05-08 t/m za. 11-08 in Nederlandse filialen.

GROND VERF

NU VAKANTIE-GEKTE bij Mega-Camp

  

 

&/DB, :$!@$7 ',;, >;7?;H0 Meindl, Lowa, Grisport, etc. &8B 5$ A!DG%'!E ='!D7'

& 9''! 6F$:DG6F$ toiletten & 4#C; @$: 8<C$ & 4#C; H!$$7 & 4#C; !D7G$

 

  





  & /DB$!G$ "'!:;E$7 & 1'@ @;7')G 1ok zeer veel artikelen voor super water plezier

    

    



  



Van uw oude, metalen gasﬂes naar een kunststof gasﬂes. Vraag naar de voorwaarden bij ons in de winkel.





& 2F$$E;F & /-.;6@ & *+ <DE$!

   

&/DB, :$!@$7 '; 2!$G%'0 /C@5;<"0 3;G$ 2;:% &8B A' ;75 camp



   



       De Megastunter voor camping, outdoor, tuinmeubelen en recreatie!

Vraag naar de voorwaarden. Druk- en zetfouten voorbehouden, afbeeldingen kunnen afwijken

 



 

 /DB, E(%$G $7 uitvoeringen

2 2500 m !

    



   

 

& /DB :'5$<<$7 $7 CDEB'$!D7H$7 & 8B =$:%$GE

      Volop gratis parkeren - Donderdagavond koopavond! Wolfsbergenweg 47 - 7822 AV Emmen - 0591 - 65 99 88



    

DE OPRUIMEXPERT

ZET HET VOORDEEL VOOR U KLAAR! 499.-

cm 94 LCD LCD-TV 37BV701.

MICRO SD

• Full HD • HDMI en USB mediaspeler • Geschikt voor Digitenne

16 GB

TABLET GALAXY TAB 7.0 PLUS.

79.-

• 1.2 GHz Dual Core processor • Uitbreidbaar geheugen • Dun en licht SENSEO HD7810/60. • 1 of 2 kopjes tegelijk • Auto uit • Ultiem gemak

150 Experts, altijd 1 bij u in de buurt! www.expert.nl/winkels

Prijs- en modelwijzigingen en eventuele druk- en zetfouten voorbehouden. Aanbiedingen zijn geldig zolang de voorraad strekt en uiterlijk t/m zaterdag 21 juli 2012. Genoemde prijzen zijn exclusief verwijderingsbijdrage.

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - media@lc.nl

44 media^ amusement

Louis Theroux gaat diepte NICO DE BOER

debladen politie- en andere functionarissen die in Colombia betrokken zijn bij de strijd tegen de drugsTussen stembus en uitslag ligt handel. precies de dag dat de meeste Sinds vorige week heeft Nieuweekbladen verschijnen. De Groene verschijnt later, andere we Revu een nieuwe columnist: bladen zwijgen over de stembus. crimineel in ruste (voor zover althans bekend) Willem Holleeder. Wat hij schrijft, is niet zoZonder de verkiezingsuitslag te zeer een column, als wel een kennen, kan Vrij Nederland wel sterk verhaal zoals dat in een voorspellen dat de formatie nog bruine kroeg niet zou misstaan, een hele hijs wordt. Dat ligt zeker niet met een paar pilsjes natuurlijk niet alleen aan de achter de kiezen. Deze week: nieuwe krachtsverhoudingen, Hoe De Schone Prinses Het maar ook aan het feit dat de Leven Van De Boef Redt. dames en heren politici nu zonWeinig journalisten zijn zo der influisteringen van de vorgoed ingevoerd in het dossier stin de geschillen moeten zien Osama Bin Laden als Peter L. bij te leggen. Het blad ziet de Bergen. De Amerikaans-Britse nodige leeuwen en beren op de journalist, die een boek schreef weg naar de Trêveszaal. over de liquidatie van de leider Vorige week stelde VN de van Al-Qaeda, mocht Bin Laden financiële strapatsen en malverzelfs ooit eens interviewen. Het saties van menig VVD-bestuurder aan de kaak. Deze week moet brein achter de aanslagen van 9/11 had geen enkel gevoel voor oud-minister en –partijleider humor, en als hij al eens een Gerrit Zalm het ontgelden. De ‘grapje’ maakt was het er een goedlachse liberaal liet als direcvan het soort ,,Ik ben een echte teur bij DSB de nodige steken heer, want ik bemin meerdere vallen en haalt ook in zijn huidivrouwen”. ge functie bij ABN Amro een Onlangs was de vermissing onvoldoende. van Tanja Groen weer in het De handelwijze van de medinieuws. De achttienjarige stucijnlobby wordt doorgelicht aan dente uit Maastricht verdween de hand van de introductie van een nieuw middel voor diabetici. negentien jaar geleden spoorloos, maar op aanwijzing van Dat is duurder en niet aantooneen wichelroedeloper werd baar beter, maar wordt toch op grote schaal voorgeschreven. VN onlangs haar fiets uit de Maas opgevist. Wie is deze Loet van legt uit hoe dat kan. Marseille komt steeds vaker in der Gouw en hoe komt hij aan zijn wijsheid: ,,Ik ben heel nuchhet nieuws vanwege moorden en afrekeningen in het cirminele ter. Ik zweef niet, zoals andere mensen in dit vakgebied’’. Hij drugscircuit. Het blad nam een laat zich leiden door energiespokijkje in de getto’s van de Zuidren die mensen in de grond Franse stad. In de beeldreportaachterlaten. ge prachtige verstilde foto’s van ROELAND SPREY

NEDERLAND1

17:56 PP: Zendtijd Politieke Partijen 17:59 TROS: EenVandaag 18:00 NOS: Journaal 18:15 AVRO: EenVandaag (h) 18:45 NOS: Sportjournaal 19:00 TROS: Lingo 19:25 AVRO: Strictly come dancing extra 20:00 NOS: Journaal 20:30 TROS: Politie Antwerpen. Een wapenhandelaar wordt bij ‘n overval neergeschoten. Op de plaats van de moord wordt de sleutelbos van ex-crimineel Dillis gevonden. Fien raakt in de ban van vermeend seriemoordenaar Maarte/d Ryck. 21:30 EO: Onverwacht bezoek 22:20 MAX: Erica op reis 23:05 VARA: 1 voor de verkiezingen 00:00 NOS: Journaal 00:20 VARA: 1 voor de verkiezingen (h) 01:20 NOS: Journaal (h) 02:15 NOS: Tekst TV 06:00 NOS: Tekst TV 08:45 MAX: NL in Beweging! (h) 09:00 VPRO: Vrije geluiden (h) 09:50 VPRO: Boeken (h)

ÉÉN

NEDERLAND2 16:00 16:05 16:30 17:00 17:05 17:35 18:20 18:55 19:25 19:55 20:25 20:50 21:20 22:00 22:55 00:20 00:30 01:20 01:50 02:46 06:00 09:00 09:25

16:20 Architects of Change 16:45 Clips 17:05 De topcollectie van... 17:35 Buren 18:00 Journaal 18:12 Het Weer 18:15 Dagelijkse Kost 18:30 Blokken 19:00 Journaal 19:40 Iedereen beroemd 20:05 Het Weer 20:10 Thuis 20:40 Midsomer Murders 22:15 Journaal laat 22:30 Brothers & Sisters 23:11 Keno 23:13 Euromillions 23:15 Het Weer 23:20 American Gigolo 01:10 Dagelijkse kost 01:25 Iedereen beroemd 01:45 Journaallus 09:00 Zomerbeelden

CANVAS

NOS: Journaal NCRV: Man bijt hond (h) NTR: Helden van toen NOS: Journaal NCRV: Schepper & Co in het land MAX: Taptoe Delft KRO: Toen was geluk heel gewoon (h) NCRV: Man bijt hond EO: Melk en honing KRO: De wandeling MAX: Met het mes op tafel VARA: Politieke Junkies 2012: de campagne blootgelegd VARA: Zembla NOS: Nieuwsuur NTR: Film op 2: Vreemd bloed IKON: Nachtzoen NOS: Nieuwsuur (h) AVRO: EenVandaag (h) NOS: Nieuwsuur (h) NOS: Tekst TV NOS: Tekst TV EO: Nederland helpt (h) BOS: Jotika - Getrouwd met God, één met Boeddha (h)

De documentaires van Louis Theroux zijn informatief en onderhoudend. De vermaarde Britse filmmaker excelleert in een persoonlijke vorm van journalistiek waarin hij pijnlijke vragen niet uit de weg gaat. Zo pakte zijn manier van werken bijzonder goed uit tijdens zijn verblijf in Bangkok, waar hij Thaise vrouwen ontmoette die zich aanbieden aan westerse mannen. Fascinerend was zijn confrontatie met neonazi’s in Californië wier leider zich ruiterlijk en trots een racist noemde. Hetzelfde gold voor Theroux’ film over de radicale subcultuur van ultranationalistische Joodse kolonisten, die koste wat kost willen wonen in de door Israël sinds 1967 illegaal bezette Palestijnse gebieden ten westen van de Jordaan. In zijn nieuwe reportageserie Extreme Love bezocht de Brit eerder onder anderen demente bejaarden in een verzorgingshuis in Arizona en mensen die hun ouderen zelf verzorgen. In de aflevering van vanavond bezoekt hij opnieuw de VS. Hij loopt in New Jersey mee op een school voor autistische kinderen, van jong tot bijna volwassen. De school heeft een methode waarbij de pupillen zich in hun eigen tempo en naar hun eigen mogelijkheden vaardigheden kunnen aanleren. In de VS stijgt het aantal kinderen met autisme of een aanverwante stoornis spectaculair, net als overigens in Nederland. In de VS krijgt al één op de honderd kinderen de diagnose. Die opmerkelijke stijging komt mede doordaten

NEDERLAND3

19:30 VARA: De Wereld Draait Door 20:25 NTR: College Tour. Twan Huys interviewt, samen met studenten, prominente gasten uit de politiek, media, cultuur en wetenschap. -We verwelkomen topadvocaat Wim Anker. 21:20 VPRO: Louis Theroux: Autism 22:30 NOS: NOS op 3 22:45 Powned: PowNews 23:10 NOS: Studio Sport: EK Honkbal 23:35 VARA: De Wereld Draait Door (h) 00:30 Powned: PowNews (h) 00:50 NOS: NOS op 3 (h) 01:10 VARA: NachteGiel 04:00 NCRV: Barend & Wijnand 06:00 NOS: Tekst TV 06:28 Z@pp: Z@pp

16:00 100’’ 16:02 Lou Grant 17:00 100’’ 17:02 De keuze van... 18:00 100’’ 18:02 Comedy Inc. 18:30 100’’ 18:32 Lonely Planet: Six Degrees China 19:30 100’’ 19:32 Fans of Flanders 20:00 TerZake 20:35 Episodes 21:05 Irina Palm 22:45 Mag ik u kussen? 23:15 Fans 23:55 Canvaslus

BBC1

De Britse journalist Louis Theroux verdiept zich in zijn nieuwe reportageserie Extreme Love in de leefwereld van autistische kinderen.

16:05 Marrying Mum and Dad 16:35 Splatalot 17:00 Who Let the Dogs Out? 17:30 Blue Peter 18:00 Newsround 18:15 Pointless 19:00 BBC News at Six 19:30 Regional News and Weather 20:00

Louis Theroux met autistische jongen en zijn moeder. peuters op grote schaal worden getest op autisme, dat zich vooral kenmerkt door moeizame sociale contacten en communicatieproblemen. Theroux volgt diverse families met een autistisch kind, thuis en op school. Hij praat met de ouders en benadert de kinderen met zijn gebruikelijke ironische afstandelijkheid, al pakt dat hier niet altijd even gelukkig uit. De Brit kijkt geregeld met bedwongen verbijstering toe hoe ouders met hun autistische kind omgaan en dit soms - noodgedwongen - met harde hand onder de duim proberen te houden. Het is

RTL4

16:00 RTL Nieuws 16:05 Over de kook 16:35 Royal Canin dog challenge, 4 Cats & Dogs only 17:05 Dr. Phil 18:00 RTL Nieuws 18:15 Editie NL 18:35 RTL Boulevard 19:30 RTL Nieuws 19:55 RTL Weer 20:00 Goede tijden, slechte tijden. Bing doet er alles aan om zijn huid te redden en weet zeker dat dit hem lukt. Tim vraagt Ludo om hulp. Bianca vindt dat Anton zich opdringerig gedraagt. 20:30 The voice of Holland. Spectaculaire muzikale zoektocht van Marco Borsato, VanVelzen, Nick & Simon en Trijntje Oosterhuis naar de beste nieuwe zangstem van Nederland. 22:30 Big fat Gypsy wedding 23:30 RTL Nieuws 23:40 RTL Weer 23:45 RTL Boulevard (h) 00:40 Teleshop 4 00:41 Cupido TV 04:30 Morning chat 05:45 Car tracks 06:00 Teleshop 4: Woningwijs 06:30 Jacques Cousteau

RTL5

Eggheads 19:30 Celebrity MasterChef 20:00 Celebrity Antiques Road Trip 21:00 Mastermind 21:30 Gardeners’ World 22:00 Parade’s End 23:00 QI 23:30 Newsnight 00:05 Archipelago 01:55 Lymelife 03:25 BBC News 07:00 Zigby 07:10 Louie 07:20 Little Robots 07:30 64 Zoo Lane 07:40 Dipdap 07:45 Rastamouse 08:00 Roar 08:30 Project Parent 09:00 The Scooby-Doo Show 09:20 Dennis & Gnasher 09:30 The Slammer 10:00 12 Again

BBC2

ARD

18:15 Put Your Money Where Your Mouth Is 19:00

Moeizame sociale contacten een wereld waar hij zich minder raad weet dan in die van Joodse kolonisten of Californische neonazi’s die hij gemakkelijker aan het praten krijgt dan deze kinderen. Vreemd is dat niet. Zijn documentaire biedt een onverhulde,

16:55 Masterchef: The professionals 17:35 The king of Queens 18:05 Everybody loves Raymond 18:30 The king of Queens 19:00 Topchef tegen Sterrenchef 20:00 Oh oh Europa. waarin zeven markante duo’s en een joviale reisleider gedurende elf weken, per bus, op vakantie gaan. De vakantie start in Nederland en eindigt in Zuid-Europa. 20:30 Welcome home Roscoe Jenkins. Een populaire talkshowpresentator reist samen met zijn gezin vanuit Los Angeles naar het diepe zuiden van Amerika om daar familieleden te bezoeken. Hij onderneemt deze trip met tegenzin. 23:00 American pie 6: Beta House 00:50 Oh oh Europa 01:20 Teleshop 5 01:21 Stoute meiden TV 03:00 Tommy Teleshopping 05:30 RTL De Journal 06:00 Teleshop 5 06:01 Morning chat 07:00 Woningwijs 07:15 Car tracks 07:45 Woningwijs 08:00 Dit is mijn toekomst

The One Show 20:30 Cash Britain 21:00 EastEnders 21:30 Miranda 22:00 In With the Flynns 22:30 Mrs Brown’s Boys 23:00 BBC News at Ten 23:25 Regional News and Weather 23:35 Would I Lie to You? 00:05 Come Fly with Me 00:35 The National Lottery Friday Night Draws 00:45 EastEnders 02:40 Weatherview 02:45 Hairy Bikers’ Bakeation 03:45 Rip Off Britain 04:30 Celebrity MasterChef 05:00 BBC News 07:00 Breakfast

16:00 Tagesschau 16:10 Elefant, Tiger & Co 17:00

FOTO GPD

NET5 16:05 17:05 18:00 19:00 19:55 20:30

22:30 23:30 00:20 01:15 02:15 02:55 05:10 07:05 08:55

Ready steady cook McLeod’s daughters MasterChef Australia Achter gesloten deuren De vierling Boot Camp. Sophie is totaal onhandelbaar. Haar ouders hebben het met haar gehad. Na een feestje van haar ouders wordt ze ontvoerd. De volgende dag wordt ze wakker op een boot richting haar grootste nachtmerrie. Law & Order: Special Victims Unit Achter gesloten deuren (h) McLeod’s daughters (h) Ready steady cook (h) Relatie & Advies Achter gesloten deuren Hart van Nederland & Shownieuws (h) McLeod’s daughters Tommy Teleshopping

Tagesschau 17:15 Brisant 18:00 Verbotene Liebe 18:50 Null gewinnt 19:45 Wissen vor 8 19:50 Das Wetter im Ersten 19:55 Börse im Ersten 20:00 Tagesschau 20:15 Mensch Mama! 21:45 Tagesthemen 21:58 Das Wetter im Ersten 22:00 Polizeiruf 110 23:30 Donnal Leon - Venezianisches Finale 00:55 Nachtmagazin 01:15 Mord in bester Gesellschaft Das eitle Gesicht des Todes 02:48 Tagesschau 02:50 Das Rattennest 04:20 Weltreisen 04:53 Tagesschau 04:55 Die schönsten Bahnstrecken der Welt 05:30 Felix und die wilden Tiere 05:55 Karen in Action! 06:20 Oiski! Poiski! 07:10 Shaun het schaap 07:35

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - media@lc.nl

media^amusement

in met autisten

uitgekozen Helden

De Wandeling

Ferslave

In Helden van Toen schuiven drie gasten aan bij presentator Ben Kolster. Vanmiddag ontmoeten acteur IJf Blokker (’Barend Servet’), journaliste en programmamaakster Ria Bremer en tekenaar en schrijver Harrie Geelen elkaar. (Nederland 2, 16.30 uur)

Verslaggeefster Hella van der Wijst wandelt met de jonge weduwe Petra van Rij. Zij verloor haar man zes jaar geleden toen hij als zeiler meedeed aan de Volvo Ocean Race, een maandenlange wereldreis. Van Rij schreef een boek over haar verwerking. (Nederland 2, 19.55 uur)

Taptoe Delft

College Tour

Een registratie van de Taptoe Delft, het tweejaarlijkse evenement dat vorige week plaatshad in de binnenstad van Delft. Daar presenteerden zich vijftien muziekkorpsen, waaronder drum- en showfanfare Advendo uit Sneek. (Nederland 2, 17.35 uur)

Twan Huys interviewt, samen met een zaal vol studenten, Wim Anker. Hij is net als zijn tweelingbroer Hans een vurige strafpleiter.. Wim Anker is meermalen uitgeroepen tot ‘s lands beste strafpleiter, nipt gevolgd door zijn broer. (Nederland 3, 20.25 uur)

In de tweede aflevering van vertellen Michel en Alex hun verhaal. Ze zijn zwaar verslaafd aan GHB, een chemische harddrug en een van de gevaarlijkste drugs die er is. Want als je verslaafd bent en je kan de drugs niet op tijd innemen, dan kun je zelfs in coma raken. Opmerkelijk is dat de drugs thuis kan worden gemaakt, met bijvoorbeeld gootsteenontstopper. Alex heeft acht keer geprobeerd af te kicken en wil nu definitief zijn verslaving afsluiten. Michel is al wat langer bezig en woont in de verslavingskliniek Breegweestee in Eelde, een kliniek voor jongeren tot en met 23 jaar. Ferslave, 17.05 uur en daarna vanaf 18.20 uur ieder uur.

filmselectie

rauwe kijk in de leefwereld van autisten en die van hun familie, ontdaan van alle (speelfilm)romantiek, met soms ontroerende en hartverscheurende taferelen. Hartverscheurend is de bekentenis van Paula, een moeder van een tweeling, die even onbereikbaar als lastig is. Op zeker moment verzucht ze: „Ik doe er alles aan om ze gelukkig te maken, maar ik kan niet meer, ik ben kapot. God vergeve me, maar ik heb weinig plezier van ze.’’ Ook voor haar echtgenoot is de last haast ondraaglijk. Een glimlach kan er nauwelijks nog af. Een andere moeder, wier zoon geregeld

SBS6 16:25 17:25 18:20 19:00 19:20 20:00

20:30

22:45 23:05 23:10 23:40 01:40 07:00 08:00 09:00 09:30 10:00

De grote verbouwing Lachen om home video’s The price is right Hart van Nederland Shownieuws - Vroege editie De gemene deler. Een up tempo kennisquiz met een twist. De kandidaten spelen niet alleen tegen elkaar, maar ook met elkaar: elk antwoord moet unaniem worden gegeven. En elke seconde telt! Knight & day. Op het vliegveld loopt de vlotte June Havens de charmante Roy Miller letterlijk tegen het lijf. Aan boord van het vliegtuig begint June een spannende ﬂirt, niet wetende dat Roy een geheim agent is. Hart van Nederland Piets weerbericht Shownieuws Underworld evolution Nachtmagazine Little house on the prairie (h) Tommy Teleshopping According to Jim De Levende Steen Gemeente Tommy Teleshopping

RTL7

16:00 16:20 16:40 17:00 18:00 18:30 19:00 19:35 20:30

22:00 01:20 02:01 02:02 05:00 06:00 06:01 06:30 07:00 09:00 09:50

motzgurke.tv 08:05 Wissen macht Ah! 08:30 neuneinhalb 08:40 Die Pfefferkörner 10:00 Tagesschau

ZDF

16:00 heute - in Europa 16:15 Die Pyramide 17:00 Heute 17:10 Hallo Deutschland 17:45 Leute heute 18:05 Soko Kitzbühel 19:00 heute 19:20 Wetter 19:25 Der Landarzt 20:15 Der Alte 21:15 Flemming 22:00 heute-journal 22:29 Wetter 22:30 heuteshow 23:00 Das Blaue Sofa 23:30 Lanz kocht 00:35 heute nacht 00:50 heute-show 01:20 Ruby 03:00 Der Alte 04:00 Flemming 04:45 Citydreams 05:00

agressieve buien heeft, vraagt zich deemoedig af of God haar soms wilde straffen. Maar niet alle moeders zijn aan het eind van hun Latijn, voelen zich schuldig of zitten bij de pakken neer. En zoals Theroux zelf ervaart, is de ene autist de andere niet. Zijn eigen voorkeur gaat zichtbaar uit naar de meest toegankelijke, de kleurrijke Nicky, die in zijn gedrag nog het meest lijkt op de autistische ‘idiot savant’ die Dustin Hoffman gestalte geeft in de film Rain Man uit 1988. (GPD) Louis Theroux: Extreme Love, Autism, Nederland 3, 21.20 uur.

RTL Z Nieuws De succesfactor Special: De kijker aan zet RTL Z Nieuws Helden Van 7: Billy the exterminator Helden Van 7: Dog the bounty hunter RTL Sport Inside Stop! Politie Voetbal International. waarin wordt gediscussieerd over de laatste ontwikkelingen rond voetbal. Er worden wedstrijden, strategieën en hoofdrolspelers geanalyseerd. Scarface RTL Sport Inside Teleshop 7 Stoute meiden TV Car tracks Teleshop 7 Woningwijs Car tracks Tel sell Tommy Teleshopping Dit is mijn toekomst

VERONICA

One Fine Day (Michael Hoffman, 1996) Acteurs George Clooney en Michelle Pfeiffer hebben het leuk samen, in de huid van gescheiden echtelieden die jongleren met kinderen en carrière. (RTL 8, 20.30-22.40 uur) Knight & Day (John Whitesell, 2010) Tom Cruise en Cameron Diaz knallen van het scherm als respectievelijk geheim agent en gelegenheidsassistent in een dolle tocht in o.a. Spanje, Scarface (Brian da Palma, 1983) Cubaanse immigrant Tony Montana (Al Pacino) wordt een

06:00 Disney XD 18:00 Veronica’s funniest commercials ever! 18:10 My wife and kids 18:40 According to Jim 19:05 The big bang theory 19:30 That 70’s Show 20:00 Two and a half men. Jake tekent een paar getatoeeerde billen en daar maakt Judith zich zorgen om. Maar wanneer Judith bevriend raakt met de eigenaresse van de getatoeëerde billen raakt Charlie in paniek. 20:30 Wegmisbruikers!. Rechts inhalen, bumperkleven en levensgevaarlijke inhaalmanoeuvres. Wegmisbruikers worden geconfronteerd met hun verkeersgedrag. Presentator André van der Toorn praat met Koos Spee over de verkeersregels. 21:30 Top Gear: Botswana special 22:35 Duck Dynasty 23:05 Top Gear 00:15 Wegpiraten betrapt! 00:35 Party Heat 01:30 Nachtprogrammering 04:30 Hart van Nederland (late editie) 06:00 Disney XD

Hallo Deutschland 05:35 Fleckgeﬂutscht 06:00 Henry der Schreckliche 06:10 Enyo 06:30 pur+ 06:55 Bibi und Tina 07:45 Mia and me - Abenteuer in Centopia 08:10 1, 2 oder 3 08:35 Bibi Blocksberg 09:25 H2O: Just Add Water

NDR

Boot Camp (Christian Duguay, 2007) Lastige tieners worden afgebeuld op een eiland nadat hun ouders de voogdij hebben overgedragen. Het vriendje van slachtoffer Mila Kunis probeert ten einde raad zijn liefje te bevrijden. Losjes gebaseerd op feiten. (NET 5, 20.30-22.30 uur)

16:00 NDR aktuell 16:10 Mein Nachmittag 17:10 Wünsch dir Sass! 18:00 Niedersachsen 18.00 18:15 Lust auf Norden 18:45 DAS! Norddeutschland und die Welt 19:30 Hallo Niedersachsen 20:00 Tagesschau 20:15 die nordstory 21:15 Die Reportage

RTL8

Mae Whitman, Michelle Pfeiffer, George Clooney en Alex D. Linz in One Fine Day. FOTO KIPPA

uiterst gewelddadige misdaadtycoon nadat hij anno 1980 zijn criminele inborst de vrije loop laat in zuidelijk Florida. (RTL 7, 22.00-1.20 uur) Vreemd Bloed (Johan Timmers, 2010)

16:00 Efteling tv: De Schatkamer 16:30 Jungleclub 16:40 Bassie & Adriaan en de verdwenen kroon 16:55 Green-Kids 17:00 Ernst, Bobbie en de rest 17:10 Hoe schoon is jouw huis? 17:40 The bold and the beautiful 18:05 Judge Hatchett 18:35 Judge Maria Lopez 19:00 The Elle/dGeneres Show 20:00 The nanny. Fran moet haar amandelen laten verwijderen in het ziekenhuis. Dit zorgt voor de nodige commotie. 20:30 One ﬁne day. Op een ochtend zijn Melanie en Jack te laat voor het schoolreisje van hun kinderen en zitten ze met elkaar opgescheept. Ze zijn niet klaar voor een relatie, maar de liefde laat zich niet leiden. 22:40 Dr. Phil 23:35 De Pfaff’s 00:26 Stoute meiden TV 02:01 Tommy Teleshopping 05:30 Woningwijs 06:00 Dit is mijn toekomst 06:31 Fabeltjeskrant 06:35 Wolleke 06:42 Uki 06:47 PipaPanda

21:45 NDR aktuell 22:00 NDR Talk Show 00:00 Heavy Metal trifft Karniggels: Detlev Buck goes Wacken 02:00 NDR Talk Show classics 03:00 Tagesschau vor 20 Jahren 03:15 Hallo Niedersachsen 03:45 Nordmagazin 04:15 Schleswig-Holstein-Magazin 04:45 Hamburg Journal 05:15 DAS! Norddeutschland und die Welt 06:00 Inside the British Isles 06:30 Esquisses de France 07:00 Die Sendung mit der Maus 07:30 Sehen statt hören 08:00 Ratgeber: Auto - Reise - Verkehr 08:30 Die Reportage 09:00 Nordmagazin 09:30 Hamburg Journal 10:00 SchleswigHolstein-Magazin

TV NOORD 18:00 18:24 18:26 18:30 18:54 18:56 19:00

Noord Vandaag Het Weer Pronkjewailtjes Noord Vandaag Het Weer Pronkjewailtjes Elk uur herhalingen

Licht surrealistisch slagersdrama rond een jonge tiener die vanaf de vroege jaren zeventig probeert weg te komen van de familieslagerij. Fantastisch debuut van cineast Johan Timmers met Wim Opbrouck en Jelle Jong als vader en zoon. (Nederland 2, 22.55-0.20 uur)

OMROP FRYSLAN 16:00 16:01 16:02 17:00 17:01 17:03 17:42 17:50 18:00 18:15 18:20 19:00

NOS nijs Hjoed yn 1 minút Klipkar TV NOS nijs Hjoed yn 1 minút Ferslavingssoarch Noard Nederlân RegioNed Berneprogramma Hjoed It Waar Ferslavingssoarch Noard Nederlân Herhalingen

TV DRENTHE 16:00 16:01 16:30 16:31 17:00 17:01 17:30 17:34 17:42 17:51 17:58 18:00 18:18 18:34 18:45 18:47

DISCOVERY CHANNEL

Drenthe Nu Dag TV Drenthe Nu Dag TV Drenthe Nu Dag TV Drenthe Nu Uit in Drenthe RegioNed Drenthe’s muziekmix Drenthe Nu Journaal Drenthe Nu Verslaafd! Daolders RegioNed

16:45 Cafe racer 17:10 Chasing classic cars 18:05 Auction hunters 19:05 Gold divers 20:00 Mega world 21:00 Toughest Military Jobs 22:00 Werner Herzog’s Into the Abyss 00:00 American guns 01:00 American chopper 01:55 Toughest Military Jobs 02:50 Werner Herzog’s Into the Abyss 04:40 Danger coast 05:05 Against the elements 06:00 How machines work 06:25 Dual survival 07:15 Man, woman, wild 08:05 Wheeler dealers 08:55 Frontline battle machines with Mike Brewer 09:45 Aviators

RADIO 16:00 18:00 19:00 22:00 23:00 00:00 07:00 09:00 12:00 13:00

Omrop Fryslân Aktueel Radio Froskepôle De jûn fan Fryslân De dei foarby Met het oog op morgen Omrop nonstop.nl Omrop Fryslân Aktueel Op & ut Omrop Fryslân Aktueel Sneon yn Fryslân

NATIONAL GEOGRAPHIC

16:00 Locked up abroad 17:00 Britain’s greatest machines 18:00 The link 19:00 The dog whisperer 20:00 9/11 21:00 Breakout 22:00 The dog whisperer 23:00 Breakout 00:00 The dog whisperer 01:00 9/11 02:00 The dog whisperer 03:00 Breakout 04:00 The dog whisperer 05:00 9/11 06:00 Megastructures 07:00 Alaska wing men 08:00 Alaska state troopers 09:00 Richard Hammond’s engineering connections 10:00 Doomsday preppers

Leeuwarder Courant - zaterdag 15 september 2012 - service@lc.nl

service

Vanavond en vannacht trekt een enkele bui over Friesland. Tussendoor klaart het af en toe op. Bij een afnemende wind koelt het af naar een graad of 12. Morgen schuiven eerst nog wolkenvelden over de regio en is er weinig ruimte voor de zon. Verder kan lokaal een spat regen vallen. In de middag knapt het weerbeeld op en komt de zon steeds vaker tevoorschijn. Het blijft dan overwegend droog en er staat een matige westenwind. Op de Wadden staat eerst een vrij krachtige wind. De temperatuur stijgt naar ongeveer 18 graden. Zondag belooft een prima nazomerdag te worden. De zon schijnt regelmatig en het blijft droog. De westenwind draait geleidelijk naar het zuidwesten en voert tijdelijk warmere lucht aan. Het wordt op veel plaatsen een graad of 19. Ook maandag is het nog aan de warme kant, maar in de loop van de dag komt langzaam koelere lucht opzetten. Er staat een meest matige westenwind. Vanaf dinsdag wordt het overdag slechts 16 graden en van tijd tot tijd trekken storingen over. Soms is er ruimte voor de zon.

Canarische Eilanden

-10

zonnig

regenbui

hagel

bewolkt

regen

onweer

opklaringen

sneeuw

mist

Surf voor recente lokale satelliet- en radarbeelden naar de LC-weersite op: http://www.lc.nl

colofon

dagpuzzel Sudoku

samen met de Friese Koerier Directie: Gert Jan Oelderik Uitgever: Siebe Annema Hoofdredactie: Hans Snijder en Bert de Jong (adjunct).

Familieberichten: Op de advertentiecontracten of overeenkomsten tot plaatsing van losse advertenties zijn (mede) van toepassing de Regelen voor het Advertentiewezen van de Stichting ROTA zoals gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam onder nummer 41198699. De Regelen voor het Advertentiewezen zijn beschikbaar op www.stichtingrota.nl.

Redactie: Chefs: Douwe Wijbrands, Arend van der Meulen, Saskia van Westhreenen en Cor de Boer (provincie); Irene Overduin (economie); Renze Lolkema (sport); Adwin de Kluyver (cultuur); Roel Snijder (bijlagen). Wietze Landman (coördinator foto); Jan de Boer (coördinator beeld); Linda Zeggelaar (coördinator internet); Alie Veenhuizen (art direction).

Abonnementsprijs: Per maand €24,45, uitsluitend automatische betaling; per kwartaal €73,65, bij automatische betaling €72,10. Postabonnementen buiten ons verspreidingsgebied op aanvraag. Losse nummers ma. t/m vr. €1,50; za. €2,75

Op ingezonden bijdragen zijn de algemene publicatie voorwaarden van toepassing. Deze zijn bij het redactie-secretariaat verkrijgbaar. Telefoon redactie: 058-2845655. E-mail: redactie@lc.nl.

Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgever worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, scan, fotokopie, elektronisch of op welke wijze dan ook.

ADRES

BEZORGING/ABONNEMENTEN

Leeuwarder Courant Sixmastraat 15 Postbus 394 8901 BD Leeuwarden Tel. 058-2845845 E-mail: redactie@lc.nl Internet: www.lc.nl

Bezorgtijden: maandag tot en met vrijdag tot 17.30 uur. Op zaterdag tot 8.00 uur. Krant niet ontvangen? Tel. 088-8002008 Van maandag tot en met vrijdag tot 19.30 uur. Op zaterdag tot 12.00 uur. Abonnement: www.lc.nl/abonneren

De door de abonnee en/of lezer aan de uitgever verstrekte (persoons)gegevens worden opgenomen in een gegevensbestand, dat wordt aangewend voor de uitvoering van de abonnementsovereenkomst, alsmede voor het inlichten van de abonnee en/of lezer over relevante diensten en producten van de Leeuwarder Courant en andere relevante producten en diensten van de uitgever van de Leeuwarder Courant. Een en ander zal in overeenstemming gebeuren met de bepalingen van de Wet Bescherming Persoonsgegevens. Het volledige privacy statement vindt U op http://www.ndcmediagroep.nl/adportal/ info/algemenevoorwaarden.html. Druk: NDC Grafisch bedrijf

ADVERTENTIES Familieberichten: www.familieberichtenonline.nl of 088-8005700 (werkdagen 8.3017.00 uur, zondag 18.00-19.00) Rubrieksadvertenties: www.rubrieks.nl of tel. 088-8004000. Fax: 088-8004407. Personeelsadvertenties: 058-2845252 of via e-mail: banen@ndcmediagroep.nl

Oplossing woordzoeker: expediteur

DE LEEUWARDER COURANT OP TABLOID VANAF 29 SEPTEMBER EEN NIEUWE MAAT D e Leeuwarder Courant heeft bijzonder goed nieuws voor u. Vanaf zaterdag

op tabloid is een maat om dagelijks naar uit te kijken. Zaterdag 29 september

29 september verschijnt de krant als tabloid. Een eigentijds en handzaam

valt hij voor het eerst bij abonnees op de mat. Een prachtig vormgegeven

krantenformaat. De keuzes van de LC-redactie over het nieuws uit Frysl창n en

krant in een nieuw formaat, maar vooral met het vertrouwde gevoel van de

de rest van de wereld komen in de tabloid nog beter tot zijn recht. Met nieuwe

Leeuwarder Courant.

rubrieken en bijlagen, meer verdieping en duiding, biedt de Leeuwarder

Ga naar www.lc.nl/tabloid voor meer informatie of schrijf u in voor een abonnement op www.lc.nl/nu

Courant op tabloid meer inhoud voor hetzelfde geld. De Leeuwarder Courant

Alles wat Friesland beweegt