‘HET WAS EEN ZANDBAK MET EEN LAAG SLIB’

schikt als zeehaven, beter dan de havens in Delfzijl en Emden, die langs ondiepe geulen achter een zandplaat lagen.

Maar, zo wil het verhaal, van Veen overleed in 1959 aan een hartaanval in de trein naar Den Haag, met de plannen voor een Eemshaven in zijn tas.

Zijn geesteskind leefde voort. ‘Eemshaven, het kan en het moet’, schreef professor Nanninga in de jaren 60 in het Nieuwsblad van het Noorden Nederland herrees na de oorlog, de economie floreerde en de zware industrie zocht vestigingsmogelijkheden, vooral rond havens. Maar Rotterdam had weinig plek meer.

De Eemshaven zou uitermate geschikt zijn als overloop voor de petrochemische industrie uit Rotterdam. In 1968, bijna tien jaar na Van Veens dood, gaf de provincie Groningen toestemming voor de bouw van de Eemshaven. En het Havenschap Delfzijl, waarin Rijkswaterstaat, Rijk, provincie en gemeente Delfzijl samenwerkten, kon aan de slag.

NATTE WERKEN

De ‘natte werken’. Dat was Bouma’s terrein. Zijn baas, hoofdingenieur-directeur Jan Christiaan Hoornenborg zat in het bestuur van het Havenschap en vertrouwde hem de klus toe. ,,Dus ik maakte wat schetsjes. Ik wilde iets wat goed verder te ontwikkelen was, zodat er desgewenst uitgebreid kon worden. De havenmond moest aan de rand van het diepe water komen te liggen, dus 1 kilometer zeewaarts. ‘We moeten maar gauw beginnen’ zei mijn baas, maar ik wilde meer tijd. Op de plek waar het Doekegat het diepste was, moest een bassin komen waar een schip in moest kunnen draaien. Hij wilde ophouden bij dat bassin, maar ik zei: ‘We moeten aan de Noordwestkant nog een hoge dijk maken, want daarvandaan komen de grote stormen, daar moet je oppassen.’ Daar was hij het wel mee eens. Zo kwam het hele noordelijke stuk erbij, dat is toch gelukkig geweest, want daar gebeurt nu veel.’’

Het kabinet van Joop den Uyl zette met de Eemshaven ook vooral in op werkgelegenheid. In de Nota over de Ontwikkeling Noorden des Lands was geconstateerd dat er steeds meer werkeloosheid was ontstaan onder landbouwkrachten. De Eemshaven zou alternatieve banen kunnen bieden. Het mocht wat kosten.

Tenminste 60 miljoen gulden stelde Den Haag ter beschikking. ,,Zo ging dat bij Rijkswaterstaat. Soms was er niks, soms was er ineens heel veel. Mijn baas wilde zo snel mogelijk beginnen, maar dan moet je precies weten wat je gemaakt wilt hebben. Waar de kades komen, bijvoorbeeld. We maakten dus eerst een schets, met het ontwerp en het bestek, waarin staat wat er wanneer moet gebeuren en hoe.’’ opgeschreven en niet wat er uiteindelijk was besloten. Uiteindelijk heb ik het bestek gemaakt tijdens de kerstdagen, die toevallig op het weekend volgden.’’

DIKKE DEKKER

Het werk werd aanbesteed en gegund aan aannemer Dekker uit Papendrecht. ,,Hij was de scherpste inschrijver. Dikke Dekker noemden we hem. Vanwege zijn postuur.’’

In 1971 begonnen de eerste zandzuigers het zand op te spuiten op de plek waar de dijk moest komen. Bouma, inmiddels benoemd tot hoofd van de Werkdirectie, had eens in de twee weken overleg met acht tot tien man in de bouwkeet op het opgespoten stuk land tegen de dijk aan. Met de ingenieurs, leden van Rijkswaterstaat. Met de mannen van de klei. De mannen van het zand. De mannen die over de asfaltbekleding van de dijk gingen.

Bijeenkomsten waar sloten koffie werden gedronken. Dat was heel belangrijk, zegt hij. Dat er koffie was.

ERUIT!

Bouma was eindverantwoordelijk. „Als er een ongeluk zou gebeuren zou ik voor de rechter moeten verschijnen.’’

Het werk was niet zonder risico’s. ,,Zo moest er riolering worden aangelegd. Maar dat stond niet nauwkeurig genoeg beschreven in het bestek. ’s Ochtends had ik staan kijken. In het opgespoten zand was een mansdiepe geul gemaakt met verticale wanden. De mannen stonden beneden in die geul met hun rioleringsbuizen. Ik vreesde dat het in zou storten en wilde dat het werk werd stilgelegd. Dus dat zei ik tegen het hoofd dagelijks toezicht, die dat weer doorgaf aan de sectiecommandant en die zei: ‘Stop met werken mensen, eruit!’ ’s Middags tijdens het overleg kwam het ter sprake. De aannemer was het er helemaal mee eens. Het ,,was een erg prettige samenwerking.’’

TEGENSLAGEN

Er waren weleens tegenslagen, zegt hij. ,,Op zee krijg je met storm hoog water opgeblazen, vooral in het winterse halfjaar. In het najaar van 1971 sloeg een vroege, uitzonderlijk zware storm de noordwesthoek van de zanddijk weg. Het was halftij en er liep een flinke stroom water binnen. Dan denk je wel: ‘hoe krijgen we dit weer dicht?’’’

Nieuwsblad van het Noorden kopte: ‘Het werk is mislukt’.

Bouma belde met deskundigen van Rijkswaterstaat. ,,Die zeiden dat dat wel een paar weken zou gaan duren. Maar aannemer Dekker keek ernaar en zei: ‘Morgen om half acht is het weer dicht.’ Hij had dit al eerder meegemaakt in zijn woonplaats Papenburg, in 1952 om precies te zijn, waar hij, toen een extra watersnoodramp dreigde, de dijk met een grote machine in één keer had gedicht. Dus hij wachtte tot het tij was gezakt en liet zand opspuiten aan weerszijden van de geul. Bij laagwater stroomt het water niet meer zo hard, dus kon het gat vervolgens in één keer worden dichtgegooid.’’

Dat het werk dus helemaal niet mislukt was, daar kwam nou helaas weer geen stukkie van in de krant.

DRAAIKOLKEN EN BOUWVAKKERS

Drie á vier jaar stond voor de klus. Vanuit de verte sloegen de kinderen van Oudeschip de draglines hunkerend gade op die spannende plek ‘achter diek’ waar ze van hun moeders niet mochten spelen, want daar waren draaikolken! En bouwvakkers!

Bouma: ,,Maar na twee jaar waren de havenbekkens zo goed als klaar, alleen de dijkbekleding was nog niet helemaal af.’’

Het resultaat, drie havens, vernoemd naar de koninginnen Emma, Wilhelmina en Juliana en een zwaaikom bij het Doekegatkanaal met een diagonaal van 440 meter, genoeg om schepen van 40.000 ton soepeltjes binnen te laten varen. Het ontwerp van Bouma, dat ruimte bood voor uitbreiding zou in later jaren zijn vruchten afwerpen: in 2008 werd de Beatrixhaven toegevoegd.

Hij heeft in later jaren wel eens hier en daar verteld wat voor bijzondere klus het was geweest. ,,Maar dat is niet zo makkelijk uitleggen aan een leek. Bovendien wisten de meeste mensen niet eens wat de Eemshaven was. Wat deed je daar dan, vroegen ze, heb je daar met een schop gestaan of zo?’’

Trots

Toen koningin Juliana op 7 juni 1973 de scheepstoeter luidde heeft Bouma haar even mogen ontmoeten, als een van de mannen die het mogelijk hadden gemaakt. Ze stonden in een kringetje in afwachting van het koninklijke ontmoetingsmoment en mochten niet van hun plaats, anders wist de Commissaris der Koningin niet meer wie wie was als hij hen moest voorstellen.

DIRK SAATHOFF (58) UIT WEENER. WERKT BIJ AG EMS ALS KAPITEIN. ’V

Pieter Bouma heeft in later jaren wel eens verteld wat voor bijzondere klus de Eemshaven was geweest. ,,Maar dat is niet zo makkelijk uitleggen aan een leek.”

Dat bestek schreef hij uiteindelijk maar zelf. ,,De man van het dagelijks toezicht, die dat zou doen had alleen het vergadergeleuter

De havenmond moest aan de rand van het diepe water komen te liggen an maart tot oktober vaar ik meestal per dag vier keer op en neer. De afstand is 18 kilometer. Daar doen we ongeveer 50 minuten over. In de winter loopt de route ook via Emden. Het werk kan wel eens inspannend zijn als het slecht weer is. Dan moet je goed geconcentreerd zijn. Bij mooi weer is het varen leuk. Dan zijn de mensen aan boord ook allemaal vrolijk. Op het schip kunnen maximaal 1200 passagiers. De meeste komen uit Duitsland; veel mensen uit de omgeving van Papenburg, het Emsland, en uit het Ruhrgebied. Passagiers uit Groningen gaan een dagje naar Borkum. Het eiland is zo mooi. Het heeft een prachtig schoon strand. Dat zie je nergens anders. Je kunt er heel goed ontspannen. Het is niet bepaald een party-eiland. Ja, het is een kuuroord. Mensen met astma of die klachten hebben overgehouden aan corona, gaan ernaartoe omdat ze baat hebben bij het zeeklimaat. We vervoeren overigens niet alleen mensen, maar ook vrachtwagens, personenauto’s en soms ook speciale vrachten, zoals hijskranen. Een paar jaar geleden is de Münsterland bij Niestern Sander in Delfzijl omgebouwd voor aandrijving op liquid natural gas (lng). Daardoor is het varen rustiger en schoner voor het milieu geworden. Je hebt geen zwarte rookpluimen en herrie vanuit de machinekamer meer. Ik werk twee weken op, een week af. En als ik werk, woon ik net als de overige tien bemanningsleden op het schip. Nadat ik in Leer de zeevaartschool had doorlopen heb ik tot 2002 op grote schepen gevaren. Ik wilde meer in mijn vaderland zijn. Sindsdien werk ik met veel plezier bij AG Eems. In deze baan ontmoet je veel mensen. De samenwerking met de Nederlandse collega’s is heel goed. Zo lang ik gezond ben, ga ik met dit werk door.”

Pieter Bouma was trots. Trots dat deze bijzondere klus ruim op tijd en binnen het budget was geklaard. Trots op deze plek die ooit een zandbak was met een laag slib. Trots op de Eemshaven.

De majesteit kwam langs. Ze schudde hem de hand en keek hem vriendelijk aan. Ze zei niets.

Dag Eemshaven | 10 juni 2023 | 10.00-17.00 uur

DEELNEMENDE BEDRIJVEN

1.TKF - 3d video’s fabriek

- Aankomst trein

- Diverse activiteiten

- Rondvaart

- Toiletten

3.Buss Terminal Eemshaven

- Educatiezaal

- Foodtrucks

- Rondrit terrein

- Toiletten

4.Defensie

- Militaire voer- en vaartuigen

- Diverse doe-activiteiten

- Rondleidingen M/V New Amsterdam

- Toiletten

5.Growind

- Bezichtiging windturbine

6.Werkman Hoofcare

- Demo productieproces

- Hoefijzer gooien

7. Zeemanshuis

- Open huis

8.KNRM

- Open huis

9.Amasus

- Vaartocht

10.Dienstensteiger (vaartochten)

- Rob Ubels (2 ribs) en H2 Marine Solutions (waterstofrib)

11.Drijvende steiger (vaartochten)

- Bijma Sleepdienst en Loodskotter Eems No.1

12.Collé

- Hoogwerker

- Bedrijfsbezoek

13.Nijlicht

•Noorderpoort (Zircus Zorry)

(centrale punt; parkeren/toiletten/eten/startpunt busrondritten) oalition 12

•Popkoor Songbird

•Google

•Elzinga Groep

•Skydronepictures

•Foto-expositie ‘Natuur Eemshaven’

•Stork

•Ocean Grazer

(Kranen) (Loodswezen) 16 15 17

- Centrale punt, parkeren, toiletten, eten en startpunt busrondritten

- Diverse bedrijfspresentaties (zie kader)

14. Theo Pouw Groep

- Diverse activiteiten

- Banenmarkt

15. RWE

- Rondrit terrein

16.EemsEnergyTerminal (LNG)

- Rondrit langs terrein

17. ENGIE

- Rondrit terrein

- Diverse activiteiten

Eemshaven, gefeliciteerd met je 50-jarig jubileum!

We zijn vereerd om al sinds 1980 deel uit te maken van jouw succes. Op naar nog vele vruchtbare jaren samen!

Met trots, Elzinga Groep

ADVERTENTIE

Eco Fuels Netherlands BV maakt werk van de toekomst

Biodiesel speelt een belangrijke rol en kan een nog belangrijkere rol spelen in het verduurzamen van weg- en watertransport om daarmee aan de Europese doelstellingen om 55 procent CO2 te besparen in 2030 te voldoen. Hoewel het bedrijfsproces ingewikkeld lijkt is het dat zeker niet legt directeur Aart van Eekelen uit namens Eco Fuels Netherlands BV uit. ,,Een biodiesel op basis van gebruikte vetten is het perfecte duurzame alternatief voor fossiele brandstoffen. In plaats van het verwijderen van het afval, draaien wij dit om in ongeveer 162.000 ton biodiesel per jaar. Onze grondstof is niet in conflict met het gebruik van levensmiddelen of de diervoederindustrie. Landbouwgrond is niet doelbewust gecon- verteerd naar bouwgrond voor gebruikte vetten. Daarom kunnen wij een CO2-besparing van meer dan 85 procent garanderen ten opzichte van fossiele brandstoffen.’’

Een hoog rendement, maar Eco Fuels Netherlands BV legt de lat voor de toekomst nog hoger vervolgt Van Eekelen. ,,Wij willen onze naam blijven waarmaken en willen onze CO2-uitstoot in de toekomst nog verder omlaag brengen. Daar doen we dan ook ontzettend ons best voor binnen onze bedrijfsvoering. Momenteel zijn we vooral bezig met procesverbeteringen maar in de toekomst is het gebruik van zonne-energie/windenergie en integratie met nabijgelegen bedrijven belangrijk om dit te kunnen realiseren. Onze productielocatie is niet voor niets gelegen in de Eemshaven in het Noorden van Nederland. Met een directe haven en zee toegang zijn wij dicht bij onze markten en kunnen wij zowel via waterwegen als via wegtransport leveren.’’

De biodiesel van Eco Fuels Netherlands BV wordt gebruikt om te mengen met fossiele brandstoffen, hoofdzakelijk in Nederland, Engeland en Duitsland. De medewerkers van Eco Fuels Netherlands BV zorgen er voortdurend voor dat het product voldoet aan alle eisen van de klant en dat zoveel mogelijk afval wordt omgezet in Eco brandstoffen.

Nieuwsgierig wat het bedrijf voor u kan betekenen? Zoek gerust eens contact. De medewerkers heten iedereen van harte welkom. Neem voor meer informatie ook eens een kijkje op www.eco-fuels.nl.