De Namenlijst

De actueel

Namenlijst

tOtstandkOMing database vOOr n at iOnaal hOlOcaust naMenMOnuMen t

— dO Or WALTER VAN ROSSUM

Ruim 102.000 Joodse en 220 Sinti en Roma slachtoffers van de Holocaust, die geen eigen graf hebben, krijgen 73 jaar na de Tweede Wereldoorlog een eigen monument. In Amsterdam zal een monument verrijzen waarop alle namen van deze Holocaustslachtoffers worden vermeld. De totstandkoming van de namenlijst die gebruikt wordt voor de namen op het monument kent een lange geschiedenis. Er zijn verschillende bronnen: De Oorlogsgravenstichting, Het Joods Monument (Joods Historisch Museum), Een Naam en een Gezicht (Herinneringscentrum Kamp Westenbork) en het Nationaal Holocaust Namenmonument.

GESCHIEDENIS Voor zowel ‘het Joods Monument’, ‘Een Naam en een Gezicht’ en het Namenmonument was de oorspronkelijke bron de ‘Gedenkboeken’ van de Oorlogsgravenstichting in Den Haag. Deze werden na de Tweede Wereldoorlog samengesteld ter herinnering aan de 125.000 Nederlandse slachtoffers zonder aanwijsbare rustplaats. Het doel van de gedenkboeken is al die slachtoffers op passende wijze te herdenken, opdat zij naam voor naam in de herinnering blijven voortleven. Voor het verzamelen van de personalia van de omgekomenen werd een beroep gedaan op verschillende instanties, zoals het Nederlandse Rode Kruis, het toenmalige Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie (nu het niod, het Nederlands Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Ge nocidestudies) en de ministeries van Defensie en Buitenlandse Zaken. Tenslotte zijn alle verzamelde gegevens, voor zover mogelijk, geverifieerd bij de diverse gemeentelijke bevolkingsregisters.

JOODS MONUMENT Het Joods Monument gedenkt de meer dan 104.000 personen die in Nederland als Joden werden vervolgd en de Holocaust niet overleefden. Sinds 2006 wordt de website beheerd door het Joods Historisch Museum. Iedereen heeft een eigen pagina, zo mogelijk voorzien van een foto, en relaties met gezins- en familieleden. Door reacties van websitebezoekers en door het beschikbaar komen van nieuwe bronnen zijn in de loop van de jaren veel gegevens aangevuld en gecorrigeerd.

EEN NAAM EN EEN GEZICHT Herinneringscentrum Kamp Westerbork heeft een database, ‘Een Naam en een Gezicht’, met de namen van vervolgden, Voor het aanvullen van deze database werden onder meer transportlijsten en de kaarten uit de Joodsche Raad Cartotheek gebruikt. Doordat de informatie in ‘Een Naam en een Gezicht’ en ‘het Joods Monument’ steeds werd aangevuld en gewijzigd, maar los van elkaar, ontstonden er storende verschillen tussen de twee databases. In de jaren 2013-2017 hebben Herinneringscentrum Kamp Westerbork en het Joods Historisch Museum de databases naast elkaar gelegd en zijn ze de verschillen gaan onderzoeken. Nog steeds bleken er overlevenden in te staan, soms ontbraken nog slachtoffers, en in veel gevallen liep de spelling van namen uiteen, of waren er verschillen in geboorte- of overlijdensdata. Uitgebreid speurwerk in archieven, zoals het opzoeken van geboorte- en overlijdensaktes, heeft geresulteerd in een nieuwe database, ‘De Nationale Database Vervolgingsslachtoffers (ndvs)’, die nu de basis is voor zowel het ‘Joods Monument’ als voor ‘Een Naam en een Gezicht’. Deze database wordt door de twee instellingen gezamenlijk beheerd. De database van de Oorlogsgravenstichting en de database ndvs van Kamp Westerbork en het Joods Historisch Museum vormen samen de basis voor de namen op het Nationaal Holocaust Namenmonument.

HOLOCAUST NAMENMONUMENT Chelly Overdijkink-Abram, secretaris van het Namenmonument, is naast Jacques Grishaver, voorzitter van het Nederlands Auschwitz Comité, het centrum bij de totstandkoming van de namendatabase voor het monument. In zijn algemeenheid komen alle vragen, en dat zijn er best veel, per mail, post of telefoon bij het secretariaat binnen en beantwoord. Het gaat dan onder andere over de database op de website en over de adoptie van namen. Met regelmaat wordt er een nieuwsbrief gestuurd en staan er artikelen

Namenwand Nederlands paviljoen in Auschwitz Impressie Holocaust Namenmonument

in het Auschwitz Bulletin. Het secretariaat bekijkt de Facebook-pagina’s en geeft regelmatig reacties terug aan mensen.

mensen gestuurd. Na betaling duurt het ongeveer zes weken tot men het certificaat ontvangt.

DATABASE Er stonden, en misschien staan er nog wel, fouten in de database op de website van het Namenmonument. Men kan dan via een correctieformulier op de site de fout doorgeven aan het Auschwitz Comité. Het secretariaat zoekt dit dan uit via de Oorlogsgravenstichting, Kamp Westerbork, het Joods Historisch Museum of spit zelf diverse stambomen na. De mensen die een correctieformulier hebben ingevuld krijgen vervolgens antwoord en de eventuele wijzigingen worden doorgevoerd in De Nationale Database Vervolgingsslachtoffers.

NAAM ADOPTEREN Het gebeurt regelmatig dat mensen, en dat zijn vooral oude(re) personen, niet weten wat ze moeten doen om een naam te adopteren. Vaak hebben ze geen computer. Dan vraagt het secretariaat om hun persoonsgegevens en de te adopteren namen. Het secretariaat vult alles in op de adoptiepagina van de website. De bevestiging met het rekeningnummer plus kenmerknummer worden per post aan deze Men kan ook een verhaal met betrekking op bijvoorbeeld de geadopteerde naam opsturen naar de webmaster van de site. Er wordt dan bekeken of dit verhaal op onze website geplaatst kan worden.

GEMEENTEN Het secretariaat heeft met veel gemeenten contact over de vraag hoeveel inwoners uit hun gemeenten zijn weggevoerd en of zij de namen kunnen uitzoeken en invoeren voor adoptie (adoptie van een naam op een steen van het monument). De gemeenten krijgen dan de certificaten. Er staan zes namen op een certificaat. Een voorbeeld. De laatste gemeente waar het secretariaat certificaten voor geregeld heeft was gemeente De Marne (een gemeente in Groningen en ontstaan na een herindeling). Hier moest het secretariaat, per gemeente die onder De Marne valt, totaal 215 namen adopteren.

LAATSTE LOODJES Momenteel is het Auschwitz Comité druk in gesprek met Herinneringscentrum Kamp Westerbork en het Joods Historisch Museum over de overdracht van een kopie van De Nationale Database Vervolgingsslachtoffers. Kamp Westerbork heeft alle namen nogmaals nagekeken en waar nodig gecorrigeerd. De gecorrigeerde versie ontvangt het Auschwitz Comité binnenkort. Dit is belangrijk omdat er begonnen moet worden de namen met lasers op de reeds gebakken stenen aan te brengen, iets wat zeker vier maanden in beslag zal nemen.

Tot slot willen wij langs deze weg het Joods Historisch Museum, Herinnerscentrum Kamp Westerbork en de Oorlogsgravenstichting bedanken voor hun medewerking bij het tot stand komen van de database met de namen die zullen worden geplaatst op het Nationale Holocaust Namenmonument.

www.holocaustnamenmonument.nl www.namenmonument.nl