Bijbel in Gewone Taal voor jou

Deze Bijbel is een cadeau voor

Ter gelegenheid van

Plaats en datum

Colofon De Bijbel in Gewone taal voor jou is een gezamenlijke uitgave van Kwintessens en het Nederlands Bijbelgenootschap.

Bijbel in Gewone Taal voor jou 1e druk 2020 ISBN 978-90-8912-234-6 NUR 701 Bestelnummer Kwintessens 3406 Tekst kleurenpagina’s: Maaike van der Weij (namenkatern) en Erik Idema (achtergrondkatern en themakatern) Ontwerp omslag en lay-out kleurenpagina’s: Villa Grafica, Diemen Ontwerp en zetwerk bijbeltekst: 2K Denmark, Aarhus Drukken en binden: Royal Jongbloed Publishing Bijbeltekst: Bijbel in Gewone Taal ©2014 Nederlands Bijbelgenootschap, Haarlem Voor overige colofonvermeldingen zie p. 2 van deze uitgave. © 2020 Nederlands Bijbelgenootschap / Kwintessens Alle rechten voorbehouden.

Voor informatie over het citeren of overnemen van teksten uit deze uitgave, zie bijbelgenootschap.nl/voorwaarden. www.kwintessens.nl www.bijbelgenootschap.nl www.bijbelingewonetaal.nl

LEUK DAT JE DE BIJBEL GAAT LEZEN! De Bijbel in Gewone Taal voor jou is een speciale uitgave van de Bijbel, in woorden die we elke dag gebruiken.

Op drie plekken in deze bijbel vind je extra informatie.

We beginnen met informatie over de Bijbel. Middenin staan bladzijden met namen die in de Bijbel voorkomen.

Misschien staat jouw naam er wel tussen! En achter in deze uitgave vind je informatie over veertien thema’s die in de Bijbel een rol spelen.

We wensen je veel leesplezier!

Bijbel in Gewone Taal voor jou | 3

INHOUD 6

Wat voor boek is de Bijbel?

8

De opbouw van de Bijbel

11 Een kleine voorbeschouwing: 12 Mensen en God 12 De uittocht uit Egypte 12 Bijbelse koningen 12 Profeten 13 Ver van huis 13 Jezus en zijn volgelingen 13 Getallen

14 De talen van de Bijbel

15 Hoe zijn wij aan de Bijbel gekomen?

16 De Bijbel vandaag

Namen

18 Daniel 19 Lucas 20 Abraham 21 Tomas 22 Samuel 23 Jezus 24 Maria 25 Elisabet 26 Ester 27 Sara 28 Eva 29 Hanna 30 Andere namen

met korte verwijzing 32 Overige namen

THEMA’S

34 trouw 35 angst 36 vergeven 37 redding 38 dood 39 verliefd 40 geweld 41 geheim 42 bouwen 43 geven 44 vrede 45 kiezen 46 natuur 47 hoop

WAT VOOR BOEK IS DE BIJBEL? Stel je voor:

Je bent in een grote ruimte.

Overal waar je kijkt zie je kasten. Er liggen vellen papier, dikke boeken, boekrollen, notitiebriefjes en volgeschreven schriften.

Ze zijn beschreven in alle talen van de wereld.

In deze ruimte ligt meer wijsheid dan een mens kan onthouden.

Op al die papieren staan meer vragen dan je ooit kunt beantwoorden en er wordt meer verteld dan wat in één leven kan gebeuren.

Wie ze allemaal bij elkaar heeft gebracht? Dat is een verhaal op zich. Van sommige boeken en papieren is bekend wie ze geschreven heeft, van andere weet niemand dat.

Het enige dat we zeker weten is dat ze allemaal in deze grote, bijzondere ruimte terecht zijn gekomen. Zo’n ruimte is de Bijbel, het boek dat jij nu in handen hebt.

6 | Bijbel in Gewone Taal voor jou

De Bijbel is eigenlijk geen boek, het is een hele verzameling.

Het woord ‘Bijbel’ komt van biblia, dat betekent: boeken. De Bijbel is een bibliotheek van 66 boeken. Veel daarvan bestaan uit verschillende delen, uit kleine en grotere stukken tekst die soms in elkaar zijn geschoven als losse vellen in een boek.

De Bijbel is ontstaan in de loop van honderden jaren.

Veel verhalen werden mondeling doorverteld, opgeschreven, veranderd, nog eens overgeschreven en weer veranderd. Ze werden vertaald in alle talen van de wereld …

En nu heb jij ze in handen.

Om je een beetje op weg te helpen met deze teksten, lees je op deze eerste bladzijden wat meer over hoe de Bijbel is opgebouwd. Ook kom je dingen te weten die je helpen om de verhalen beter te begrijpen.

Bijbel in Gewone Taal voor jou | 7

DE OPBOUW VAN DE BIJBEL Het Oude Testament en het Nieuwe Testament De boeken van de Bijbel zijn verdeeld in twee groepen: Het Oude Testament en het Nieuwe Testament. In het Oude Testament lees je teksten die ontstaan zijn vóórdat Jezus leefde. In het Nieuwe Testament gaat het over de periode van Jezus’ leven en daarna.

Het woord ‘testament’ betekent: verbond. Een verbond is een officiële afspraak tussen twee partijen. Je geeft aan dat je bij elkaar hoort en wat je van elkaar mag verwachten. In de Bijbel gaat het over een verbond tussen God en de mensen. Christenen geloven dat er door Jezus iets is veranderd aan dat verbond: er kwam een ‘nieuw testament’. Vandaar die namen.

De teksten van het Oude Testament worden ook gelezen door joodse mensen. Alleen noemen zij het niet Oude Testament, maar Tenach. De letters van dat woord verwijzen naar verschillende groepen bijbelboeken.

8 | Bijbel in Gewone Taal voor jou

De wet

Historische boeken

Poëzie

Grote profeten

Kleine profeten

OUDE TESTAMENT

De wet De eerste vijf bijbelboeken worden in het jodendom de Tora genoemd. Dat betekent: wet of onderwijs. Maar dat betekent niet dat er alleen maar regels in staan!

In de boeken van de Tora staan ook prachtige verhalen, waarvan je er vast wel een paar zult kennen.

Denk maar aan de boot van Noach, het verhaal van Jozef of het verhaal van Mozes in het rieten mandje. Mozes wordt vanaf het begin als schrijver van de boeken van de Tora aangewezen.

De historische boeken Na de Tora volgt een serie boeken waarin je kunt lezen over de geschiedenis van Israël. Er staan spannende, heftige en hoopvolle verhalen in. Soms gaat het over wat er gebeurt als mensen zomaar hun eigen gang gaan, in plaats van dat ze zich houden aan goede regels. Maar je leest ook over mensen die hoop en liefde brengen.

Poëzieboeken Wist je dat in de Bijbel ook gedichten en liederen staan? In de poëzieboeken vind je veel van

dat soort teksten bij elkaar. Het boek Psalmen is een beroemde verzameling van 150 liederen. En het boek Hooglied gaat helemaal over de liefde.

Grote profeten Jesaja, Jeremia en Ezechiël zijn beroemde profeten uit het oude Israël. Je vindt hun boeken terug bij de ‘grote profeten’. We noemen ze groot omdat hun boeken veel dikker zijn dan die van de kleine profeten. Van veel teksten weten we trouwens niet helemaal zeker wie ze geschreven heeft. Sommige boeken zijn lang geleden ontstaan, en ze zijn later nog aangevuld met nieuwe teksten die er goed bij passen.

Kleine profeten Helemaal achter in het Oude Testament vind je de kleine profeten. We noemen ze klein omdat hun boeken korter zijn dan die van de grote profeten.

Er staan bijzondere teksten in.

In één van de kleine profeten staat het beroemde verhaal van Jona, de profeet die door een grote vis werd opgeslokt.

Bijbel in Gewone Taal voor jou | 9

Evangeliën

Handelingen

Brieven

Openbaring

nieuwe TESTAMENT

De evangeliën Het Nieuwe Testament begint met vier evangeliën. Het woord ‘evangelie’ betekent: goed nieuws.

Deze boeken gaan over Jezus. Er wordt verteld wie Jezus is, wat hij deed, wat hij vertelde en wat dat betekende voor andere mensen.

De vier evangeliën vertellen elk op een eigen manier over Jezus.

Veel verhalen staan in alle vier de boeken. Maar er zijn ook verhalen die in drie, twee of zelfs maar in één evangelie verteld worden.

De Handelingen van de Apostelen Na het leven van Jezus gingen zijn leerlingen door met zijn werk.

Daarover wordt verteld in het boek Handelingen. Dit boek is geschreven door dezelfde schrijver als het Evangelie van Lucas.

Brieven In het Nieuwe Testament vind je ook veel brieven. Veel van deze brieven zijn geschreven aan groepen gelovigen. Ze werden voorgelezen en mogelijk ook doorgegeven naar andere plaatsen. Veel brieven zijn geschreven door Paulus. Kort nadat Jezus op aarde was, reisde Paulus de wereld rond om het goede nieuws aan mensen te vertellen. Zijn brieven zijn de oudste geschriften van het Nieuwe Testament. Ook voor gelovigen van nu hebben de bijbelse brieven nog veel betekenis.

De Openbaring van Johannes Het verhaal van de Bijbel is nooit afgelopen. Dat zie je aan het laatste bijbelboek: Openbaring van Johannes. De schrijver van dit boek vertelt over dingen die in de toekomst zullen gebeuren.

10 | Bijbel in Gewone Taal voor jou

EEN KLEINE VOORBESCHOUWING Stel je voor Je wilt iets vertellen over een beroemde voetballer. Maar degene aan wie je het vertelt weet niet wat een elftal is. Hij weet ook niet wat een competitie is of wat een spits is.

Dat wordt lastig, hè? Dan zul je vast eerst een paar dingen uitleggen voordat je jouw verhaal begint. Bij voetbal noemen ze dat een voorbeschouwing. Dat doen we op deze pagina’s ook met de Bijbel.

De Bijbel is geen moeilijk boek. (Nou ja, soms wel, maar daar hebben we het verderop nog wel over.) Het is een boek over mensen zoals jij, met vragen en gevoelens die jij ook hebt.

Maar het helpt wel als je een paar dingen weet.

Niet over een elftal, maar over een twaalftal; niet over een competitie, maar over een verbond; en niet over een spits, maar over een messias. We doen dat aan de hand van zeven onderwerpen. (Zoals je bij onderwerp 7 zult lezen, is dat een mooi bijbels getal.)

Bijbel in Gewone Taal voor jou | 11

1

Mensen en God

Veel volken in de tijd van de Bijbel geloofden dat er verschillende goden waren. Die werden aanbeden in beelden. Maar in Israël groeide het geloof in één God, die je niet kunt zien.

Het boek Genesis vertelt dat deze God aan het begin van alles staat. Het ontstaan van de wereld, van de mensen, van families met zussen en broers, het ontstaan van liefde en hoop … God heeft er alles mee te maken, zo vertelt de Bijbel.

En hij blijft houden van wat hij gemaakt heeft.

2 De uittocht uit Egypte Het volk Israël speelt een belangrijke rol in de Bijbel. De Israëlieten leefden lang geleden in slavernij in Egypte. Toen heeft God hen bevrijd en de Israëlieten gingen op weg naar een land waar het leven goed zou zijn. Dat land wordt ‘het beloofde land’ genoemd. De bevrijding uit Egypte wordt de ‘uittocht’ genoemd (of in het Grieks: Exodus). Veertig jaar lang trok het volk door de woestijn, op weg naar het land dat God hun had beloofd.

Het verhaal van de bevrijding wordt verteld in de Tora en er wordt ook in andere bijbelboeken steeds weer naar 12 | Bijbel in Gewone Taal voor jou

verwezen. Veel bijbelschrijvers zeggen: ‘Wat God toen gedaan heeft, zal hij opnieuw doen. Hij zal mensen bevrijden.’

3 Bijbelse koningen Hoe zou het zijn als iedereen maar gewoon zou doen waar hij zin in had? Dan zou het een puinhoop worden – lees het boek Rechters er maar op na.

In verschillende bijbelboeken spelen koningen een belangrijke rol. Zo’n koning heeft een bijzondere opdracht: Hij moet goed voor zijn volk zorgen, op de manier die past bij God. Sommige koningen doen dat heel goed, andere helemaal niet.

4 Profeten Als koningen het niet goed doen, zijn er in de Bijbel vaak mensen die daar iets van zeggen. Dat is een taak van de profeten. Zij spreken namens God: ze vertellen wat goed is en wat niet goed is.

Vaak vertellen profeten ook wat er later gaat gebeuren. Daarmee laten ze zien hoe erg het is wat mensen doen, maar ook wat God en mensen kunnen doen om het goed te maken. Zo geven ze nieuwe hoop.

5 Ver van huis Veel bijbelteksten zijn ontstaan in een periode dat het volk Israël ver van huis was. Hun land, met de mooie stad Jeruzalem, was veroverd door het machtige leger van het land Babylonië.

Mensen uit Jeruzalem werden als gevangene naar Babylonië gebracht. Daar spraken ze elkaar moed in en vertelden ze verhalen.

We komen die verhalen op verschillende plekken in het Oude Testament tegen.

6 Jezus en zijn volgelingen Joodse mensen verwachten dat op een dag een bijzonder mens op aarde zal komen: de ‘messias’.

Dat betekent: gezalfde. Aan het begin van onze jaartelling leefde Jezus. Door alles wat hij zei en wat hij deed ontdekten mensen dat hij de vervulling was van de oude belofte dat de messias op aarde zou komen. Hij wordt gezien als de Zoon van God. Hij bracht God dichter bij de mensen en de mensen dichter bij God. Jezus had twaalf volgelingen. Zij worden apostelen of leerlingen genoemd. Daarnaast waren er nog veel andere mensen die Jezus volgden.

7 Getallen Wij gebruiken getallen om precies weer te geven hoeveel iets is. In de Bijbel hebben getallen vaak een bijzondere betekenis. Ze vertellen een eigen verhaal.

Zo heeft het getal 3 vaak te maken met een nieuw begin. Als in de Bijbel verteld wordt dat de derde dag aanbreekt, moet je opletten.

Dan begint iets nieuws.

En 7 is het getal van ‘compleet’.

Denk maar aan de week, die zeven dagen heeft.

Ook het getal 12 heeft te maken met ‘compleet’. Niet voor niets zitten er twaalf uren in een dag en twaalf maanden in een jaar.

Het volk Israël bestond uit twaalf stammen en Jezus had twaalf leerlingen.

Het getal 40 wordt vaak genoemd als mensen zich ergens op voorbereiden. Zo was het volk Israël veertig jaar in de woestijn, op weg naar het beloofde land.

En Jezus was veertig dagen in de woestijn om zich voor te bereiden op zijn weg met God. Er zijn nog veel meer bijzondere getallen in de Bijbel.

Bijbel in Gewone Taal voor jou | 13

DE TALEN VAN DE BIJBEL Van rechts naar links Veel teksten uit de Bijbel werden eerst mondeling doorgegeven. Daarna zijn ze opgeschreven. De teksten uit het Oude Testament werden eerst geschreven in het Hebreeuws. Dat is een taal met andere letters dan het alfabet dat wij kennen. Het Hebreeuws wordt gelezen van rechts naar links. Als je in een Hebreeuwse Bijbel het begin wil lezen, moet je dus achterin beginnen!

Jezus sprak waarschijnlijk Aramees. Toch zijn de boeken van het Nieuwe Testament niet in die taal geschreven, maar in het Grieks. Ook het Oude Testament werd al vroeg vertaald in het Grieks, zodat ook mensen die geen Hebreeuws spraken deze teksten konden lezen.

14 | Bijbel in Gewone Taal voor jou

HOE ZIJN WIJ AAN DE BIJBEL GEKOMEN? Mooi boek?

Jij hebt een mooie bijbel in handen. Netjes gedrukt en met een stevige kaft eromheen. De verhalen die erin staan, zijn al door miljoenen mensen gelezen in de loop van vele eeuwen. Maar ze hadden niet allemaal zo’n mooi boek als jij.

Handschriften Sommige teksten uit de Bijbel zijn eerst mondeling doorgegeven. Na een tijd werden ze opgeschreven, overgeschreven, nog eens overgeschreven … Zo vonden ze hun weg in de geschiedenis. In latere tijden zijn oude handschriften teruggevonden. Soms met de tekst van complete bijbelboeken, soms ook met kortere stukken.

Wetenschappers bestuderen die handschriften heel goed. Zo proberen ze te ontdekken welke handschriften het oudst zijn en het meest lijken op het origineel. Want er is geen handschrift waarvan we zeker weten dat dat ‘het origineel’ is.

Vertalingen De Bijbel is oorspronkelijk geschreven in het Hebreeuws

en het Grieks. Later werd er een Latijnse vertaling van gemaakt: de ‘Vulgaat’. Al in de middeleeuwen kwamen er ook andere vertalingen.

Maar voor veel mensen werd de Bijbel pas beschikbaar vanaf de zestiende eeuw, de tijd van de Reformatie. De Duitse monnik Maarten Luther (1483-1546) vond dat er een complete vertaling van de hele Bijbel moest zijn in de taal van het volk. Ook in Nederland werd zo’n vertaling gemaakt.

Kinderbijbels Misschien ken je sommige bijbelverhalen al, omdat ze op school, thuis of in de kerk aan je zijn voorgelezen. Dat gebeurt vaak met een kinderbijbel. Het verschil met déze bijbel is dat je nu zelf kunt zien wat er precies staat.

Bijbel in Gewone Taal voor jou | 15

DE BIJBEL VANDAAG Meer dan vijfhonderd talen!

De Bijbel is het meest gelezen boek ter wereld. Hij is in meer dan vijfhonderd talen vertaald en er komen nog steeds nieuwe vertalingen bij.

Met deze bijbel kun jij zelf onderzoeken wat de teksten jou te vertellen hebben.

Je kunt op vier manieren beginnen met lezen:

1 Gebruik het namenkatern: kies een naam uit en lees het verhaal dat daarbij hoort.

2 Gebruik het themakatern: Voor veel mensen over de hele wereld is de Bijbel niet alleen een mooi, maar ook een belangrijk boek.

Zij herkennen in de Bijbel hun eigen hoop en verlangen, hun zorgen en hun verdriet. Voor hen hebben de bijbelteksten betekenis voor het leven van vandaag en morgen.

Over wat de bijbelteksten precies betekenen wordt verschillend gedacht. Er zijn mensen die zeggen: ‘Alles wat in de Bijbel staat is waar.

Zoals het er staat, zo is het ook.’ Anderen zeggen dat de teksten misschien anders bedoeld zijn.

kies een thema dat jou aanspreekt en lees de teksten die daarbij horen.

3 Misschien wijst iemand je op een tekst die zij of hij bijzonder vindt. Dat kan een leerkracht zijn, je vader of moeder, of een vriend of vriendin.

4 Begin gewoon ergens, dan kom je vanzelf een mooie tekst tegen.

We wensen je veel leesplezier!

16 | Bijbel in Gewone Taal voor jou