NKK NXT: VAN PILOT NAAR PIONIER

Tekst IMRE PLOEG

Het Nederlands Kamerkoor wil zijn verantwoordelijkheid nemen voor de koormuziek, een eeuwenoud genre dat nog altijd in groei is en aan verandering onderhevig. Het genre groeit als het waremet de actualiteit mee, of loopt daar zelfs op vooruit. En toch is koormuziek door alle eeuwen heen de kunstvorm van de menselijke maat, waarin het individu samensmelt met het geheel. De verantwoordelijkheid voor de koormuziek vertaalt zich in steeds sterkere mate in onze participatieprojecten en talentontwikkeling. We willen bruggen slaan tussen professionals en amateurs, tussen opleiding en werkzaam leven, tussen kunst en maatschappij en tussen verschillende groepen in de samenleving.

Waar staan we nu? Imre Ploeg, sinds november 2019 coördinator talentontwikkeling & participatie, beschrijft de stand van zaken en stip(pen) op de horizon.

Ons talentontwikkelingstraject NKK NXT is op moment van schrijven sputterend tot stilstand gekomen door COVID-19, maar vormt sinds drie jaar het kloppend hart van onze zoektocht naar nieuwe vormen van samenzang. In de eerste drie edities werd gezocht naar een balans tussen het vak van ensemblezanger en theatermaker, tussen traditie en vernieuwing en tussen co-creatie en persoonlijk leiderschap. Of zoals de huidige deelnemer Veronika Akhmetchina beschrijft: “Voor mij is NKK NXT een heel waardevol traject waarbij ik me verder ontwikkeld heb als zanger en ook als kunstenaar. Ik zie NKK NXT als een tool om mijn ambitie te vervullen, namelijk om me via mijn stem en lichaam uit te drukken en hiermee verhalen te vertellen. We werken team-based, op een democratische manier, waarbij we steeds een ander uit de groep het voortouw ‘geven’. Op deze manier is er ruimte en tijd voor de creativiteit van ons allemaal.” Veronika beschrijft prachtig de doelstellingen van het traineeprogramma: het groeien als ensemblezanger én autonoom maker, het ontwikkelen van leiderschap en didactische vaardigheden en het versterken van maatschappelijk bewustzijn.

In de eerste drie edities maakten de jonge talenten van NKK NXT voorstellingen over motieven die in hun persoonlijk leven een rol spelen, maar net zo goed een spiegel vormen voor de maatschappij. De eerste (pilot-)groep verdiepte zich in burn-outs onder jongeren (helaas nog altijd even actueel), en vorig jaar zagen we van de tweede groep een visioen over de wereld van het posthumanisme, waarin mens en technologie als het ware versmolten. Maar ook een wereld, zo liet de groep zien en horen, waarin het menselijke van de dingen onvermoeibaar overeind blijft staan. En terwijl in het seizoen 2019 – 2020 negen vrouwen bouwden aan hun voorstelling STAAN & OPVALLEN (tot het COVID-19 virus hard ingreep), begon ook het eerste samenwerkingsproject met een ander gezelschap: acht van de NKK NXT zangers uit verschillende jaargangen zouden een integraal onderdeel vormen van kaapdiegoeiekoop, een voorstelling van het gerenommeerde muziektheatergezelschap Silbersee. Op moment van schrijven is helaas nog niet duidelijk wat met deze voorstellingen zal gebeuren.

Laatstgenoemde samenwerking is exemplarisch voor het succes van NKK NXT. Het regende aan positieve feedback van publiek, betrokkenen en zusterinstellingen in het culturele veld. Tegelijkertijd is er nog genoeg te winnen. Zo geven deelnemers terug de productionele belasting hoog te vinden en is het zoeken naar een balans tussen input van professionals en eigenaarschap van de groep. NKK NXT is niet langer een pilotproject, maar wil een inspirerende wegbereider zijn voor vernieuwing van het genre. Om dat zo goed mogelijk te doen, bewandelen we de komende jaren drie wegen: verdere professionalisering van het traject; meer samenhang met de projecten van het NKK en het professionele werkveld; en meer diversiteit, zodat de impact van het programma wordt verbreedt.

Professionalisering

In samenwerking met het Koninklijk Conservatorium in Den Haag werken we het komende jaar aan het verfijnen van NKK NXT, in al haar facetten. Zo schrijven we samen een core curriculum en werken we ook bij NKK NXT aan de fair practice. Vanaf 2021 brengen we het aantal deelnemers terug naar acht, in de laatste fase versterkt door jong Utrechts talent uit een andere kunstdiscipline. We denken dat dit, naast meer inkomen voor de deelnemers, ook een positief effect heeft op het groepsproces en de vocale kwaliteit van de groep. Ook een bredere en internationaal georiënteerde werving van deelnemers helpen bij het geven van een kwaliteitsimpuls van het traject.

Samenhang met NKK en het professionele werkveld

Een belangrijke functie van NKK NXT is het voorbereiden van jonge professionals op het professionele werkveld. Daarbij past dat we zoeken naar kruisbestuivingen met andere ensembles. “Het zou fijn zijn om meer inzicht te krijgen in hoe andere zichzelf runnende ensembles te werk gaan, niet als voorbeeldmodel, maar ter inspiratie”, aldus Veronika. We zijn trots en blij dat we de komende jaren kunnen bouwen aan een langdurige samenwerking met Vocaal Talent Nederland, de Rotterdamse Operadagen en een nieuwe ontwikkelinstelling voor podiumkunsten in Utrecht.

Ook onze artistieke samenwerkingen vanuit NKK NXT breiden we uit. Over een paar jaar werken onze talenten samen met het Rosa Ensemble (Utrecht), in de voorstelling Minamitori, een requiem over de eindigheid van de mens. Andere partners met wie we in gesprek zijn over gezamenlijke projecten zijn Opera2day (Den Haag), Intro In Situ (Maastricht) en het mimeduo Boogaerdt & VanderSchoot (Rotterdam). Dat zoveel fantastische instellingen ons weten te vinden toont aan dat we op de goede weg zijn. Ook de brug tussen NKK en NXT gaan we concretiseren; het zal niet heel lang meer duren voor ze samen op het podium staan.

Diversiteit

Veronika: “De groep bestaat dit jaar enkel uit ‘witte vrouwen’, en daar zijn we ons natuurlijk ook van bewust. Wat voor boodschap, direct of indirect opgepikt door de buitenwereld, sturen we hiermee uit? In mijn droomwereld zou NKK NXT over 10 jaar een ensemble zijn bestaande uit een groep zangers met uiteenlopende achtergronden, etniciteiten en kwaliteiten. Zingen is van en voor iedereen, daarom vind ik het belangrijk om een breed palet aan zangers te laten klinken die samen een groep vormen. Voor mij is een krachtig ensemble er een dat individualiteit en verbondenheid samenbrengt. De wereld van klassieke muziek wordt nu nog als behoorlijk elitair en wit gezien. Ik wil hiermee breken, en strijden voor een inclusief en divers klassieke-muzieklandschap.” Het NKK deelt die ambitie en zoekt actief naar samenwerkingen met instellingen en makers die ons helpen in de verandering van ons eigen paradigma en de weg openen naar een meer inclusieve koorsector, waar van amateur tot wereldtop de verschillende geluiden van de wereld samenballen tot een krachtig geluid van empathie. En we hopen dat NKK NXT hier de komende jaren in mag pionieren.

Imre Ploeg, coördinator talentontwikkeling en participatie