Dossier digitale meter

Hulp bij het koppelen van de digitale meter aan Customer Energy Management Systemen (CEMS)

Onze energievoorziening is in transitie naar milieuvriendelijke, hernieuwbare energiebronnen. De uitrol van de digitale meter is volop aan de gang. Hij is een van de bouwstenen van het slimme elektriciteitsnet van de toekomst. In de toekomst wordt het nog belangrijker om optimaal gebruik te maken van hernieuwbare energie. Door de toenemende elektrificatie (elektrische voertuigen, warmtepompen,PV,…) wordt ook het net steeds meer belast en zullen deze systemen intelligent aangestuurd moeten worden om pieken op het net te vermijden en onder controle te houden.

Hier zullen de CEMS een belangrijke rol spelen in de toekomst. De digitale meter zelf heeft namelijk geen intelligentie aan boord, maar stelt wel de meetdata ter beschikking via de zogenaamde P1 en S1 poorten die lokaal door de CEMS kunnen ingelezen en gebruikt kunnen worden om slimme sturingen te realiseren. De digitale meter wordt uitgerold bij burgers en kmo’s, de ‘customers’. Voor hen worden er customer energiemanagementsystemen ontwikkeld. Die moeten hen helpen om op een slimme en milieuvriendelijke manier om te springen met hun energieverbruik en eventuele productie, zonder alles voortdurend zelf in het oog te moeten houden.

Koppeling CEMS-Digitale meter

Vooraleer een CEMS aan de digitale meter gekoppeld kan worden moet de eindgebruiker op het portaal van Fluvius de communicatiepoorten activeren. Pas dan zullen de meetgegevens uit de P1/ S1 poorten (via RJ12 connector) gelezen kunnen worden door het CEMS.

Elke gemeten waarde heeft een code (foto tabel) die door het CEMS-systeem kan gefilterd worden uit de communicatiestroom (foto grijs). Zo heeft het verbruikte energie dagtarief code 1.8.1, en geïnjecteerde energie dagtarief code 2.8.1. Wanneer deze 2 door het CEMS-systeem van mekaar afgetrokken worden kan het de netto afgenomen energie uit het net bepalen en op een duidelijke manier weergeven aan de gebruiker. Bijkomende informatie vind je op maakjemeterslim.be. Dat is een onafhankelijk platform waarop o.a. fabrikanten hun producten die gelinkt zijn aan de digitale meter kunnen bekendmaken. Zo vind je op één plaats een overzicht van alle systemen die aan de digitale meter gekoppeld kunnen worden.

Help de eindverbruiker aan de juiste informatie

Als installateur staat u in direct contact met de eindklanten. Zij zitten met een hoop vragen, en zijn soms ook slecht geïnformeerd. Recentelijk vernietigde het Grondwettelijk Hof het principe van de virtueel terugdraaiende teller voor PV-eigenaars met een digitale meter. De Vlaamse regering bekijkt mogelijkheden om prosumenten met een digitale meter een gemiddeld rendement van 5% te garanderen. Bij het ter perse gaan lag deze compensatieregeling nog niet vast. Voor meer info: www.nelectra.be. Door deze beslissing zullen mogelijks nog meer prosumenten de plaatsing van de digitale meter willen weigeren. De plaatsing van de digitale meter is in Vlaanderen echter een wettelijke verplichting en kan dus niet zomaar geweigerd worden. De Vlaamse regering stapt wel af van de prioritaire uitrol die aanvankelijk voorzien was bij prosumenten en zij zullen voortaan dus worden meegenomen in de normale uitrol per gemeente, wijk en straat. Door het wegvallen van de terugdraaiende teller kan het net dus niet meer als (virtuele) batterij gebruikt worden. De geinjecteerde stroom kan verkocht worden aan de energieleverancier, maar daarvoor moet wel een contract afgesloten worden, als dit niet gebeurt zal de energie gratis op het net gezet worden. De prijs hiervoor zal uiteraard kleiner zijn dan wanneer er stroom uit het net gehaald wordt (dit omdat de eindfactuur naar de klant nog meer elementen bevat dan enkel de energieprijs).Het is dus van belang om zoveel mogelijk van de opgewekte

Apparaat Piekvermogen (kW) kWh/ cyclus kWh/ maad kWh/ maand kWh/ jaar

Wasmachine 40°C 2,2 0,6 9 5,4 64,8 Wasmachine 95°C 2,5 1,6 5 8 96 Droogkast (warmtepomp) 0,75 1,16 14 16,24 194,9 Vaatwas licht programma 2,2 0,6 30 18 216

stroom meteen te verbruiken of op te slaan (verhogen zelfverbruik), en zo weinig mogelijk te injecteren in het net. Vanaf 1/1/2022 zal het capaciteitstarief ingevoerd worden, met als doel mensen te stimuleren om zo weinig mogelijk pieken op het net te maken, en zo overbelasting van het net en/of verzwaringen van het net (stijging elektriciteitsfactuur) te vermijden. Daarom zal het capaciteitstarief gebaseerd zijn op vermogen (kW), en zal de grootste kwartierpiek per maand geregistreerd worden. Om grote schommelingen in de maandelijkse factuur te vermijden, wordt het gemiddelde van die piekwaarden over de laatste 12 maanden aangerekend. Op het moment van publicatie waren er nog geen tarieven bekend, en kan de impact dus nog niet berekend worden, maar het staat wel vast dat door slimme sturingen (CEMS) toe te passen om het vermogen te beheren de factuur kan verlaagd worden.

Mogelijkheden CEMS

Als installateur zal de klant u advies vragen welk CEMS-systeem voor zijn specifieke situatie (reeds aanwezige technieken in zijn installatie) het interessantst is om toe te passen. De grootste winst kan uiteraard geboekt worden door de grote verbruikers intelligent aan te sturen. Bij elektrische voertuigen (EV) zou het CEMS het laadvermogen kunnen aanpassen in functie van het PV-overschot, het capaciteitstarief of tijd van vertrek. Om het zelfverbruik te verhogen zijn er meerdere mogelijkheden die misschien niet allemaal even voor de hand liggend zijn. Uiteraard is een thuisbatterij hier de gemakkelijkste manier, maar op dit moment is dat nog een zeer dure manier. Zo zou je ook kunnen kiezen om de overtollige zonnestroom op te slaan in de vorm van thermische buffering, door het boilervat naar een hogere temperatuur te brengen (300l water 20°C opwarmen=6.98kWh), of de accumulatieverwarming of warmtepomp aan te schakelen om het huis op te warmen. Ook wasmachine, droogkast en vaatwas zouden geactiveerd kunnen worden om het zelfverbruik te verhogen (zie tabel).

Verder zouden CEMS ook met de weersvoorspelling sturingen energetisch kunnen optimaliseren. Op financieel vlak zouden ze de klant kunnen ontzorgen door sturingen aan te passen in functie van het capaciteitstarief (vermogenspiek in de hand houden), of de (in de toekomst) wisselende energieprijs.

 Bart Vannoppen (VOLTA)

UNIDRIVER36

Onze nieuwe universele Led driver met amplitude-dimtechnologie zorgt voor visueel onberispelijke en veilige LED-verlichting.

• Toolless aansluiting • Dimbaar TRIAC/1-10V/DALI2/Push • Instelbare uitgangstroom 350-1000mA • Amplitude dimming = geen PWM uitgangssignaal • Zero flickering, geen stroboscopisch effect!

Welke intelligentie zetten fabrikanten in om energie te besparen?

De digitale meter moet een belangrijke rol gaan spelen in het besparen -en intelligent inzetten- van energie. Maar dat kan hij niet alleen. De digitale meter is immers zelf niet slim. Hij zal dan ook een beroep moeten doen op externe intelligente sturingen. Wij gingen bij een aantal merken aankloppen op zoek naar systemen die energie besparen, al dan niet met behulp van de digitale meter.

ABB: digitale meter als onderdeel van intelligente sturing

“ABB free@home biedt de mogelijkheid om de digitale meter (de P1 poort), direct aan te sluiten op de USB ingang van het System Access Point (zie afbeelding), zodat de verbruiks (energie) data gelezen en gebruikt kan worden voor intelligente sturing. Hierdoor wordt een domoticasysteem echte “huisautomatisering’,” steekt Wouter van den Bos, Product Marketing Specialist Building Automation bij ABB van wal. “Domoticasystemen moeten vandaag de dag met meerdere oplossingen van verschillende fabrikanten binnen de woning kunnen communiceren met als doel om voor de consument een veilig, comfortabel en flexibel systeem te kunnen aanbieden. Daarbij denk ik bijvoorbeeld aan koppelingen met een videofonie-installatie of een audiosysteem, maar ook aan witgoedapparatuur zoals wasmachines en droogkasten. En wat hebt u daarvoor nodig? Enkel apparaten die met het IP netwerk van de woning kunnen communiceren. Velen noemen dit een IoT-oplossingen, maar waar het op neerkomt is dat de apparaten over open communicatie via IP/internet beschikken. Indien we tevens de beschikking hebben over een PV-installatie met batterijopslag, dan zijn we in staat om een vergelijk te maken tussen het energieverbruik en de opbrengst. Door binnen het domoticasysteem ook de zware energieverbruikers zoals wasmachines en droogkasten te integreren, kunnen we de intelligentie van het ABB free@home systeem gebruiken om ervoor zorgen dat bijvoorbeeld een droogkast energie-efficiënt aangestuurd wordt indien er voldoende opbrengst is door de PV-installatie. Hierdoor wordt een domotica-installatie, wat voordien voornamelijk voor comfort ingezet werd, een echt (Customer) Energie Management Systeem (CEMS). Door de verdergaande elektrificatie van de samenleving, met bijvoorbeeld de opkomst van de elektrische wagen, is ook hier te denken aan het slim laden van de batterij in het geval van overschot. ABB kan ook hier de communicerende AC of DC EV wallbox integreren voor een energie-efficiënte laadoplossing voor thuis.”

Niko Home Control biedt inzicht in energieverbruik

Voor een groter energierendement moet je de verbruikspatronen goed begrijpen. Niko komt dan ook met oplossingen die inzicht geven in het elektriciteits-, gas- en waterverbruik. Voor Niko Home Control met busbekabeling is er een eenvoudig te koppelen meetmodule. Bij Niko Home Control met traditionele bekabeling kan de draadloze hub via de meegeleverde P1 kabel verbonden worden met de digitale meter. Daarnaast geeft Niko Home Control hen inzicht in de energieproductie van hun woning. Ze kunnen zelfs regelen wanneer hun eigen opgewekte elektriciteit het beste kan worden gebruikt. Zo kunnen klanten met een SMA-omvormer en een slimme hub die verbonden is met een digitale meter meteen zien hoeveel energie opgewekt en direct verbruikt wordt (ook wel zelf-consumptie genoemd.) Toch volstaat inzicht in het totale elektriciteits- en gasverbruik niet om écht te achterhalen waarop consumenten kunnen

besparen, vooral omdat sommige huishoudens een toestel hebben dat aanzienlijk meer energie slurpt dan gedacht. Hiervoor biedt Niko de slimme plugs en wandcontactdozen aan: deze kunnen 24/7 opgevolgd worden en maken het eenvoudig om het exacte energieverbruik van verschillende toestellen te meten. Daardoor wordt ongezien verbruik opgemerkt of een openstaande vriezer of ijskast op tijd gesignaleerd. De Niko Home app stuurt automatisch een melding bij abnormaal verbruik van elektriciteit of gas. Een slim huis wordt pas echt intelligent als alle verschillende systemen met elkaar communiceren. Dankzij de koppeling met enkele bekende merken, waaronder NIBE, Vaillant, Mitsubishi Electric, Bulex, Duco en Saunier Duval, is het bijvoorbeeld mogelijk om de temperatuur en ventilatiesnelheid in bepaalde kamers in te stellen of om tijdelijk de boilertemperatuur te verhogen met Niko Home Control. En dankzij de verbinding met IFTTT kunnen gebruikers Niko Home Control koppelen aan de slimme toestellen van meer dan 500 merken. Met de slimme energiemeldingen van de Niko Home app, ontvangen klanten automatisch een bericht als er sprake is van overproductie. Als de klant thuis is, kunnen wasmachine, droger of vaatwasser handmatig worden ingeschakeld. Is de klant niet thuis, dan kan Niko Home Control die taak overnemen. Met de solar mode van Niko Home Control kunnen geconnecteerde toestellen automatisch geactiveerd worden als er te veel zonne-energie wordt opgewekt. Zo wordt de zelfconsumptie automatisch verhoogd en worden distributiekosten teruggebracht.

Legrand komt met slimme teleruptoren en contactoren

“Het energiegebeuren is in volle ontwikkeling bij Legrand,” klinkt het bij Jurgen Van Zaelen, product manager bij Legrand. “Voorlopig kan onze toekomstige ecometer enkel gekoppeld worden op de Franse slimme meter. Bij Legrand willen we echter op een andere manier omgaan met het energieverbruik en we denken dat het interessanter is om op circuitniveau te gaan meten en te interreageren. In de komende maanden komen we dan ook met slimme teleruptoren en contactoren, die niet alleen belastingen kunnen schakelen, maar ook het stroomverbruik gaan meten. Samen met de slimme stopcontacten krijgen we op die manier het energieverbruik van de hele woning in kaart en kunnen we dan eventueel ingrijpen op zware verbruikers. In een latere fase volgen nog andere producten: een ecometer die ook gas- en waterverbruik in kaart kan brengen en een loadshedder. Die laatste wordt superbelangrijk, want hij zal in functie van het verbruik bepaalde belastingen kunnen in- of uitschakelen. Zo kan men beslissen om een bepaald stroomverbruik niet te overschrijden en bepaalde kringen niet in te schakelen. Waar we uiteindelijk naartoe willen is het optimaal inzetten van de geleverde en geproduceerde stroom in een woning. Als bijvoorbeeld de zonnepanelen volop stroom genereren, dan wordt de boiler verwarmd of de wagen opgeladen.

KIES JE GESCHENK!

Als je meer dan 50€ aan een Kyoritsu toestel uitgeeft, ontvang je GRATIS een geweldig geschenk! Hoe meer je uitgeeft, hoe groter de beloning. Registreer online via www.ccinv.be/nl/Kyoritsu80*

Maar energie meten draagt ook bij tot een veiligere woning. Onze Smart Home oplossing verwittigt de bewoner als een toestel gedurende lange tijd geen stroom verbruikt (de koelkast bijvoorbeeld), kan dit wijzen op een defect.”

Hager ontwikkelde assortiment energiemeters

“Bij een gebouw- en energiebeheer, denken we meteen aan het beheer, de automatisering en de centralisatie van verlichting, rolluiken en verwarming,” analyseert Paul Duerinckx, product manager bij Hager. “Het regelen van de verwarmings-, elektrische, openings-, ventilatie- en airconditioningapparatuur... is een effectieve manier om het energieverbruik te beperken en een energiebesparend gedrag te vertonen. Met de geconnecteerde oplossingen van Hager past de zoektocht naar dagelijkse besparingen zich aan de levensstijl van de consument aan, zonder aan comfort in te boeten. Moeten we kiezen voor communicerende elektriciteitsmeters of kunnen we zonder? Het antwoord op deze vraag is vrij eenvoudig: als er meters in een installatie aanwezig zijn, dan is hun functie informatie geven over de geïnstalleerde systemen en verbruikers, op het juiste moment en aan de juiste personen. En de vraag naar de controle van energie-informatie dankzij slimme meters wordt vandaag de dag steeds noodzakelijker en zal dat de komende jaren nog toenemen. Daarom ontwikkelde Hager een volledig assortiment energiemeters die communiceren met behulp van verschillende technieken elk met hun eigen specifieke kenmerken: impuls, Mbus, Modbus en KNX. De nieuwe “domovea” KNX-domoticaserver, die begin 2020 op de markt werd gebracht, beantwoordt aan deze verwachtingen voor de residentiële sector en utiliteitsgebouwen. Dankzij een nieuwe TXF121-interface kunt u nu eenvoudig traditionele energiemeters aansluiten op de KNX-bus en uw klanten nieuwe mogelijkheden bieden voor centrale energiemonitoring. Deze module wordt links van de traditionele meter geïnstalleerd, is verbonden met de KNX-bus en communiceert via een infraroodverbinding met de energiemeter. Hij is compatibel met het volledige gamma van tellers (behalve ECM140D & ECR140D) en maakt programmering mogelijk via easy link of system link (ETS). De combinatie van de meetwaarden met de domovea-visualisatieserver zal de eindklant toelaten om overal en altijd een realtime zicht te hebben op zijn verbruik en kosten.”

Schneider integreert het meten via een open ModBus communicatieprotocol

Bij Schneider is het meten geïntegreerd via een open ModBuscommunicatieprotocol (via RS485) op de homeLYnk (klassieke meter). Er kan ook een draadloze PowerTag-oplossing geplaatst worden in combinatie met de Powerlink die altijd communiceert (Modbus) naar de homeLYnk. Deze homeLYnk centraliseert de informatie en stelt de gebruiker in staat de installatie te bedienen: - Dashboard aan boord: meting en monitoring afwijkingen - Uurregeling om het energieverbruik te optimaliseren - Supervisie en alarmering volgens vooraf vastgestelde criteria

homeLYnk / spaceLYnk

Wiring

Memory extension GSM modem EnOcean

Metering Acti9 Smartlink DMX USB 2.0

RS485

e.g. MODBUS RTU

IP KNXnet/IP routing KNXnet/IP tunnelling Modbus TCP BACnet Web services http/https/FTP/SMTP

KNX TP

Lighting Sun protection Temperature Alarm Measuring Etc

A/V products IR Serial RS232 DC 24 V 2 W (100mA)

MTN693003 Power supply REG DC 24 V / 0,4 A