Wat zijn de nieuwste trends in verlichting?

De trends in een sector detecteren kan uitstekend op een vooraanstaande beurs. En hoewel de recentste Light + Building een stuk compacter was dan de vorige jaren was er voor de oplettende bezoeker genoeg nieuws te ontdekken. De grote spelers waren niet aanwezig maar dat gaf andere fabrikanten de kans om zich te profileren. Wij ontdekten alvast een aantal belangrijke trends.

De tweejaarlijkse Light + Building moest vanwege de pandemie meerdere malen uitgesteld worden. Afgelopen jaar werd -op verzoek van de industrie- beslist om een eenmalige editie in het najaar te organiseren. Daarbij waren nauwelijks Aziatische fabrikanten aanwezig (want daar heerste COVID-19 nog steeds) en ook tal van grote Europese ‘vaste klanten’ lieten de najaarseditie van 2022 schieten. Voor de speciale editie van de toonaangevende internationale vakbeurs voor verlichting en gebouwentechniek kwamen 92.838 bezoekers uit 147 landen naar Frankfurt am Main. Maar liefst 58% minder dan in 2018 met 220.000 bezoekers.

Het belang van energieefficiëntie en duurzaamheid

Voor het eerst was op Light + Building hal 8 bezet met Intersec Building. Daar werden producten en diensten op het gebied van connected security technology getoond, een aspect dat in de gebouwentechniek steeds belangrijker wordt.

Op het gebied van elektrotechniek, huis- en gebouwautomatisering ging de aandacht vooral uit naar technische innovaties die bijdragen tot een grotere energie-efficiëntie in woningen en gebouwen. Ook regeneratieve energiebronnen zoals zonne- of fotovoltaïsche panelen, laadbeheersystemen voor e-mobiliteit, energiemanagement en lichtregeling behoren tot de groeigebieden.

Efficiëntie en duurzaamheid spelen ook een belangrijke rol in de verlichtingssector. Hoogwaardige, modulaire verlichtingssystemen, in combinatie met een digitale regeling, verschaffen licht wanneer helderheid daadwerkelijk nodig is.

Innovaties bij de chipfabrikanten

Een heel interessante hal om te bezoeken is deze met de chipfabrikanten! Zij zijn immers de voorlopers van technologieën die uiteindelijk in een eindproduct of oplossing zullen komen. Zaken die opvielen bij deze chipfabrikanten waren de volgende:

• Leds met efficiëntie tot over 200 lm/W, wat tot voor kort alleen nog maar in laboratoria aangetoond kon worden.

• De bouwsector moedigt steeds meer ontwerpen aan die natuurlijk licht in gebouwen brengen. Daarbij krijgen Human Centric Lighting (HCL) en circadiaanse, biologische verlichting steeds meer aandacht. De meeste bestaande HCL-systemen werken op basis van het veranderen van het visuele CCT (gecorreleerde kleurtemperatuur).

• De fabrikanten richten zich ook op niet-visuele elementen die het menselijke circadiaanse ritme, van wakker worden tot slapengaan, echt aanpakt. Dit wordt bereikt door zowel het kleur- als spectrumafstemming te variëren van energiek azuurblauw tot een rustige, kalmerende warmwittint. Door twee afzonderlijke led-spectra te combineren, hebben markten zoals gezondheidszorg, onderwijs en kantoren eindelijk een oplossing die onafhankelijke controle van deze kritieke functionaliteit biedt, waardoor biologisch effectief licht, de stemming en het welzijn op een duurzaam niveau kan verbeteren.

• Zoals bij de vorige editie van Light + Building zijn de horticulture leds ook dit jaar weer een van de belangrijkste product portfolio’s van de led-fabrikanten. Horticulture leds voor indoor, vertical en greenhouse toepassingen. Wat je ziet is dat nu ook het groene spectrum toegevoegd wordt aan het blauw en rood en dus overgaan op “full-spectrum” licht. Deze hebben het voordeel dat ze beter zijn in het stimuleren van de fotosynthese, het voorkomen van ziekten en het maken van meer bioactieve stoffen

• Een hoge kleurweergave of CRI is tegenwoordig niets speciaals meer om je te onderscheiden als led-fabrikant: iedereen maakt leds met CRI of kleurweergave die tegen de 100 (95+) loopt.

Veel aandacht voor slimme verlichting

Er was veel aandacht voor slimme verlichting of intelligente lichtsturingen op de beurs, met -gelukkig- steeds meer aandacht voor standaardisatie. De belangrijkste toegepaste protocollen in de verlichting op de verschillende stands waren:

• Z-wave: smart home, veel nieuwe producten die interoperabiliteit hebben in het ecosysteem van Z-wave zoals smart switches, inverters/controller modules, energie monitoring & control SW, touchscreen controls, connected home security & sensors, communication bridges

• Het is duidelijk dat de populariteit van KNX niet aan het dalen is: er was een gigantisch grote stand met enorm veel 3e partij KNX leden/leveranciers (22 stuks) en meer dan 100 anderen die KNX compatibele producten op hun eigen stand hadden staan.

• Het belangrijkste protocol op gebied van verlichting blijft Dali. De Dali Alliance, de wereldwijde brancheorganisatie voor Dali was er aanwezig waarbij de bezoekers vertrouwd konden raken met nieuwe Dali-draadloze connecti- viteitsopties via haar certificeringsprogramma's. Hier konden we demonstraties zien van functies zoals groepering, scène-instelling, gebouwbesturing, sensoren, noodverlichting en kleurbesturing met hardware. Wireless-to-Dali gateways zijn nu beschikbaar om bestaande bedrade Dali apparaten aan te sluiten in een niet-Dali draadloos eco- systeem, met Bluetooth mesh-to-Dali en Zigbee-to- Dali gateways in ontwikkeling. Dali + certificering zal Dali naar verwachting verder ontwikkelen tot een wereldwijd gestandaardiseerd verlichtingsprotocol.

• Een uitgebreid aanbod van de EnOcean, energie zelfvoorzienende systemen: energie-opnemende sensoren en schakelaars die communiceren via open standaarden zoals EnOcean (ISO/IEC 14543-3-1X), Bluetooth of Zigbee om een interoperabele omgeving te creëren voor de ontwikkeling van slimme verlichting en bouwsystemen. Tentoongesteld was ook de STM 550 multisensorfamilie op zonne-energie die temperatuur, vochtigheid, verlichting, versnelling en magnetische contactsensoren in één compacte eenheid integreert.

• Casambi, het draadloos lichtregelsysteem gebaseerd op Bluetooth, was op de vorige Light and Building al op veel plekken te zien en het was voor mij niet langer de vraag of dit door zou breken want ze waren alom aanwezig op deze editie van Light and Building. Ze werken samen met toonaangevende ontwerpers en fabrikanten van armaturen, drivers en lichtregelmodules.

De natuur als inspiratiebron

Leuk en interessant was het feit dat de natuur een belangrijke inspirator was voor veel fabrikanten. Daarin speelde duurzaamheid een grote rol. Ontwerpers gebruiken geavanceerde materiaalinnovaties voor hun holistische ontwerpen. Een aantal merken communiceren veel over hoe hun licht de kamer ontsmet. Kortom, "gebruik onze lampen en de kamer is kiemvrij". En dat is natuurlijk een gevolg van de pandemie, maar de vraag is: hoe relevant zal dit nog zijn in de toekomst?

Een keur aan materialen en designs

Naar trends en gebruik van verschillende materialen was er tussen de fabrikanten een grote variatie te zien. Zo ontdekten we de volgende inspirerende tendensen:

• Actueel zijn de symmetrische lampen, zoals cirkels en bogen.

• Heel veel kleuren overal, met -heel innovatief- de mogelijkheid om eigen gepersonaliseerde kleurencombinaties te bekomen

• Organische vormen

• Matte materialen, zoals onder meer vilt. Ook beton en keramiek gaan op zoek naar het matte effect.

• Hier en daar zagen we ook akoestische armaturen

Wat ontbrak?

Wat ik niet gezien heb en echt revolutionair vind, zijn de fabrikanten die met 3D printers ter plekke armaturen met verschillende materialen en kleuren op maat kunnen maken. Wellicht is dit bestemd voor de volgende editie van Light & Building in 2024.

 Wouter Wissink (Technologisch adviseur led bij VOLTA)