Poincaré

Page 1

Wiskundige en filosoof Henri Poincaré (1854-1912), een onopvallende en rustige man, was een revolutionair in de wiskunde, ‘het levende brein van de rationele wetenschap’. Hij begon zijn wiskundecarrière in de Normandische universiteitsstad Caen en betrad van daaruit het toneel van de wiskunde met een ongeëvenaarde creativiteit. In nauwelijks meer dan dertig jaar publiceerde hij een duizelingwekkende hoeveelheid korte en lange artikelen en ook boeken over de meest uiteenlopende onderwerpen, variërend van zuivere wiskunde en theoretische natuurkunde tot aan mechanica en astronomie. Daarnaast schreef hij ook populaire werken over wetenschap en filosofie die zowel helder als humoristisch waren. Hij had niet altijd het laatste woord, misschien omdat hij zijn zienswijzen zo duidelijk formuleerde – op zich al een zeldzaam verschijnsel – dat men erover kon debatteren. Het is dan ook een groot genoegen om Poincaré te (her)ontdekken.

De vertaling is zorgvuldig, de literatuurverwijzingen zijn nuttig. PROF. FERDINAND VERHULST Mathematisch Instituut, Universiteit Utrecht DE AUTEUR

Umberto Bottazzini (1947) is hoogleraar in de geschiedenis van de wiskunde aan de universiteit van Milaan. Hij is lid van de International Academy for the History of Sciences en schreef onder andere The Higher Calculus. A History ory of Real and Complex Analysis from Euler to Weierstrass.

Deel 50 in de

biografie

UMBERTO BOTTAZZINI

Wiskundigen denken dat ze in hun redeneringen geen beroep meer doen op de intuïtie, maar volgens de filosofen koesteren ze dan illusies. Volgens Poincaré hebben de filosofen in zekere zin gelijk.

‘Al twee weken spande ik me in om aan te tonen dat er helemaal geen functie kon bestaan van het type dat ik sindsdien fuchsiaanse functies heb genoemd; ik was toen behoorlijk onwetend; elke dag ging ik aan mijn bureau zitten en bracht dan een of twee uur door met een groot aantal combinaties uit te proberen zonder tot een resultaat te komen. Op een avond had ik zwarte koffie gedronken, geheel tegen mijn gewoonte, en ik kon niet slapen: de ideeën kwamen in groten getale in mij op, ik voelde hoe ze op elkaar botsten, totdat er zogezegd twee aan elkaar bleven haken om zo een stabiele combinatie te vormen. ’s Morgens had ik het bestaan van een klasse van fuchsiaanse functies bewezen, namelijk die afgeleid waren van de hypergeometrische functies. Ik hoefde de resultaten alleen nog maar op te schrijven, wat me maar een paar uur kostte.’ Uit een lezing voor de Parijse psychologenvereniging over de manier waarop wiskundige vondsten tot stand komen. Gepubliceerd in Science et méthode (1908).

‘Op een dag, terwijl ik de boulevard overstak, kwam de oplossing ineens in me op. Ik probeerde deze niet meteen uit te diepen, en het was pas na mijn militaire dienst dat ik de kwestie weer ter hand nam. Ik had alle elementen, ik hoefde slechts te verzamelen en te ordenen. Ik redigeerde dus mijn memorandum in één keer en zonder enkele moeite.’ Poincaré schreef zijn wiskundige artikelen in één ruk en met groot gemak, alsof hij alleen maar iets op papier hoefde te zetten dat hij al helemaal tot in de puntjes had uitgedacht.

biografie

Informatie over alle reeds verschenen boeken in de reeks: www.veenmedia.nl

biografie

POINCARÉ

Deze biografie doet recht aan het vele fundamentele werk van Poincaré in de filosofie, de wiskunde en de natuurkunde. Dat is een opmerkelijke prestatie, omdat de breedheid van Poincaré ongekend was. Bijzonder aardig is ook dat de culturele achtergrond van Poincaré en zijn relaties met andere geleerden en filosofen uitvoerig aandacht krijgen.

BOTTAZZINI

P O IN CA RÉ

‘Om rekenkunde te bedrijven, om meetkunde te bedrijven of welke andere wetenschap dan ook, is er iets anders nodig dan zuivere logica. Dat andere kunnen we met geen ander woord aanduiden dan intuïtie.’

POINCARÉ Wiskundige en filosoof

www.veenmedia.nl ISBN 9789085714095 NUR 918

WBio COVER Pointcare plus verhulst.indd 1

09-07-13 16:52


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.