Meetkundige van de natuur Na eerdere biografieën over legendarische wiskundigen als Gödel, Fermat, Pascal, Gauss, Descartes, Leibniz en Galois werd het hoog tijd voor Bernhard Riemann, die van onschatbare waarde was voor de ontwikkeling van de moderne wiskunde. Bernhard Riemann (1826-1866) was een bescheiden mens, maar als meetkundige droomde hij van een theorie die alle natuurwetten zou omvatten. Hoewel hij al sinds zijn jeugd een zwakke gezondheid had – hij leed aan hypochondrie en viel ten prooi aan verwoestende depressies –, wist hij zijn denken te bevrijden in de wetenschap. Stoutmoedig sloeg hij een richting in die het kader van de wiskunde te buiten ging – tot op het gebied van de fysica, de filosofie en zelfs de psychologie. Ondanks zijn korte leven – hij was nog geen veertig toen hij overleed – liet Riemann een ongelooflijk rijke erfenis na. Zijn werk ontsteeg de euclidische meetkunde, die sinds de Oudheid de overhand had, en maakte de weg vrij voor Einsteins relativiteitstheorie.
Leven en werk van een veelzijdig pionier aan de basis van de moderne wiskunde
DE AUTEUR
Rossana Tazzioli is in 1986 afgestudeerd in de wiskunde aan de universiteit van Genua en in 1993 gepromoveerd aan de universiteit van Bologna. In 2008 werd zij gasthoogleraar aan de Université Pierre et Marie Curie in Parijs. Momenteel is zij docent aan de universiteit van Lille 1 in het wiskundig Laboratoire Paul Painlevé. Tazzioli is gespecialiseerd in de (recente) geschiedenis van de wiskunde en publiceerde daarover tal van artikelen en boeken, waaronder de biografie Gauss – Prins der wiskundigen en veelzijdig wetenschapper, die ook in deze reeks is verschenen..
Deel 49 in de
biografie
www.veenmedia.nl ISBN 9789085713982 NUR 918 9 789085 713982
WBio COVER Riemann.indd 1
ROSSANA
‘Dit is echt een geweldig boek; ik heb het uit mijn hoofd geleerd.’
TAZZIOLI
De jonge Riemann over Legendres Essai sur la Théorie des Nombres, een verhandeling over de getaltheorie die in 1798 werd gepubliceerd en veel herdrukken heeft gehad
‘Sinds de tijden van Euclides tot aan Legendre, om maar de beroemdste moderne grondlegger van de meetkunde te noemen, is deze obscuriteit overwonnen noch door de meetkundigen noch door de filosofen.’ De moeilijkheden die de wiskundigen tegenkwamen bij kwesties die de grondslagen van de meetkunde betroffen, schreef Riemann zowel toe aan de verwarring tussen metrische en topologische begrippen, als aan het feit dat ‘het algemene begrip meervoudig uitgebreide grootheden volstrekt niet is uitgewerkt’. Riemann werd ook wel ‘de meest diepgaande filosoof van de meetkunde’ genoemd.
‘Na het schrijven van mijn habilitatie heb ik opnieuw mijn andere werk opgepakt, over de samenhang tussen elektriciteit, galvanisme, licht en zwaartekracht, en ik ben gekomen op het punt dat ik het zonder aarzeling in deze vorm kan publiceren. Maar tegelijk is mij verteld dat Gauss al heel veel jaren werkt aan deze kwesties en dat hij enkele vrienden, onder wie [W.] Weber, op de hoogte heeft gesteld van mijn geheimhoudingsverzoek. […] Ik hoop dat het voor mij niet te laat is en dat mij wordt erkend dat ik deze kwesties helemaal alleen heb uitgedacht.’ Natuurfilosofische onderzoeken lagen de jonge Riemann na aan het hart, zoals blijkt uit een brief aan zijn broer Wilhelm uit 1853
‘Dit is voor mij belangrijk omdat het de eerste keer is dat ik mijn werken kan gebruiken om een experiment te verklaren dat nog niet bekend is.’ Over zijn zoektocht naar een verklaring voor het verschijnsel van de residulading in de Leidse flessen, dat niet kon worden verklaard door de experimentele natuurkundigen van die tijd (1854)
biografie
Informatie over alle reeds verschenen boeken in de reeks: www.veenmedia.nl
biografie
RIEMANN
Riemanns werk was van groot belang voor Einstein
TAZZIOLI
R IEMA N N
RIEMANN
Meetkundige van de natuur
04-06-13 21:20