โรคสะเก็ดเงินคืออะไร โรคสะเก็ดเงินเปนโรคผิวหนังอักเสบเรื้อรังที่พบบอยชนิดหนึ่งมีชื่อภาษาอังกฤษวา “Psoriasis” โรคนี้เกิด จากเหตุปจจัยหลายปจจัยประกอบกัน ไมไดเกิดจากสาเหตุใดสาเหตุหนึ่งเพียงสาเหตุเดียว ไมไดเกิดจาก เชื้อโรค สารเคมีหรือสภาวะทางฟสิกสที่เปนพิษตอผิวหนังโดยตรงแตเพียงอยางเดียว แตเปนผลจาก พันธุกรรมหรือยีนที่ผิดปกติหลายชนิดรวมกับปจจัยทางสิ่งแวดลอมทั้งภายในและภายนอกรางกายที่ไม เหมาะสมมากระตุนใหโรคปรากฏขึ้น อาการผื่นผิวหนังเปนไดหลายรูปแบบ ที่พบบอย คือ ผิวหนังอักเสบเปน ปนแดง (Erythematous plaque) ลอกเปนขุย เปนๆ หายๆ ผูปวยบางรายเปนเฉียบพลันแลวผื่นก็หายไป บางรายเปนผื่นผิวหนังอักเสบเรื้อรัง ความผิดปกติอื่นๆที่อาจพบได คือ ความผิดปกติที่เล็บ ขออักเสบ เปน ตน ผูปวยอาจมีอาการผิดปกติของเล็บหรือปวดขอนํามากอน หรือเกิดขึ้นพรอมๆกับอาการผื่นผิวหนังอักเสบ
เด็ก เปนโรคสะเก็ดเงินไดไหม?
โรคสะเก็ดเงินเปนในเด็กไดแตพบนอยกวาผูใหญมากทั้งนี้เพราะปจจัยกระตุนใหโรคปรากฏในเด็กมีไมมาก เชน การเปลี่ยนแปลงทางฮอรโมน ความเครียดทางจิตใจ เปนตน
ทําไมคนบางคนจึงเปนโรคสะเก็ดเงิน? คนเปนโรคสะเก็ดเงินเพราะมีความผิดปกติทางพันธุกรรมเปนพื้นฐานแลวมีสิ่งแวดลอมเปนปจจัยกระตุนให เกิดอาการและอาการแสดงทางผิวหนัง เล็บบางรายอาจเกิดอาการอักเสบของเอ็นและขอรวมดวย ผูปวยแต ละรายมีอาการแสดงของโรคแตกตางกันไดมาก ทั้งแงขนาด การกระจายและความรุนแรงของผื่น ที่กลาววา มีความผิดปกติทางพันธุกรรมไมจําเปนที่บิดา มารดา พี่นองหรือญาติผูปวยตองเปนโรคนี้ทุกคน เพียงแตวา ผูปวยโรคนี้จะมีแนวโนมทางพันธุกรรมที่จะเปนโรคนี้อยู ญาติพี่นองของผูปวยมีโอกาสเปนโรคนี้ไดสูงกวาคน ทั่วๆไปหรืออีกนัยหนึ่งคือมักพบคนในครอบครัวเปนโรคเดียวกับผูปวย
ทําไมถึงเรียกวา “โรคสะเก็ดเงิน”? เหตุที่เรียกโรคนี้วา “โรคสะเก็ดเงิน” เพราะลักษณะของผื่นในโรคนี้จะเปนปนหรือตุมสีแดงขอบเขตชัดเจน บนผิวของผื่นผิวหนังอักเสบของโรคนี้จะมีสะเก็ดสีขาวคลายเงินปกคลุมอยูศาสตราจารย กิติคุณนาย แพทยสุนิตย เจิมสิริวัฒน จึงใหชื่อโรคนี้วา“โรคสะเก็ดเงิน” เมื่อแกะเกาสะเก็ดใหหลุดลอกออกจาก ผิวหนังจะเห็นจุดเลือดออกบนผิวของผื่นที่อักเสบแดง ซึ่งเปนลักษณะจําเพาะของโรคนี้ ผูปวยบางรายอาจ ไมมีตุมหรือปนแดงที่มีสะเก็ดสีขาวใหเห็นก็ได ทั้งนี้ขึ้นกับระยะของโรค
สาเหตุของโรคสะเก็ดเงิน โรคสะเก็ดเงินเปนโรคทางพันธุกรรมชนิดหนึ่งที่มีแบบแผนการถายทอดทางพันธุกรรมไมชัดเจน พบวาถา บิดาและมารดาเปนโรค บุตรที่เกิดมามีโอกาสเปนโรคนี้สูงรอยละ 65-83 ถาบิดาหรือมารดาคนใดคนหนึ่งเปน โรค บุตรที่เกิดมามีโอกาสเปนโรคนี้ลดลงเหลือรอยละ 28-50 ถาทั้งบิดาและมารดาไมเปนโรคนี้เลย บุตรมี โอกาสเปนโรคนี้นอยลงไปเหลือเพียงรอยละ 4 ถามีพี่นองในครอบครัวเปนโรคนี้โดยที่บิดาและมารดาไมเปน โรคบุตรคนถัดไปมีโอกาสที่จะเปนโรคสูงขึ้นถึงรอยละ 24 ลักษณะทางพันธุกรรมเปนเพียงปจจัยพื้นฐานของ การเกิดโรค การเกิดอาการของโรคไมไดขึ้นกับปจจัยทางพันธุกรรมเพียงอยางเดียว ถึงผูปวยจะมีลักษณะ ทางพันธุกรรมของโรคสะเก็ดเงินอยู ถาไมมีปจจัยกระตุนหรือสงเสริมมากระทบผูปวยก็จะไมเกิดอาการของ โรค ดังนั้นผูปวยจึงควรสังเกตและพยายามจับใหไดวาปจจัย แวดลอมอะไรทําใหโรคของตนกําเริบ แลว พยายามหลีกเลี่ยงปจจัยตางๆ ที่ทําใหโรคกําเริบ พึงเขาใจวาปจจัยที่ทําใหโรคกําเริบในผูปวยแตละรายไม จําเปนตองเหมือนกัน
ปจจัยกระตุนหรือสงเสริมใหเกิดโรคสะเก็ดเงิน
สิ่งแวดลอมที่กระทบรางกายของผูปวยแลวทําใหโรคกําเริบแบงไดเปน 2 สวน คือ ปจจัยภายนอก และปจจัย ภายในตัวผูปวย
ปจจัยภายนอก สิ่งแวดลอมรอบตัวผูปวยที่อาจทําใหโรคกําเริบ คือ สิ่งมีชีวิตขนาดเล็กไดแกจุลชีพชนิดตางๆ สารเคมีและ สภาพทางฟสิกส ผูปวยตองสัมผัสสิ่งแวดลอมเหลานี้อยูเปนประจําทุกวัน ปจจัยแวดลอมเหลานี้บางครั้ง รุนแรง จะทําใหผิวหนังของผูปวยที่มีความผิดปกติพื้นฐานทางพันธุกรรมอยูเกิดอาการผิวหนังอักเสบขึ้นได บางครั้งปจจัยแวดลอมที่ระคายผิวหนังนอย แตมีปจจัยเหลานี้หลายๆปจจัยมากระทบผิวหนังพรอมๆกันก็ สามารถทําใหโรคสะเก็ดเงินที่สงบอยูกําเริบได ผูปวยโรคสะเก็ดเงินที่มีอาการกําเริบและควบคุมอาการ ของโรคไดไมดีดวยยาหรือการรักษาอื่นๆ แพทยผูดูแลรักษาและผูปวยตองรวมกันสังเกต เฝาดูปจจัย แวดลอมตางๆอยางละเอียดเพื่อที่จะหาปจจัยภายนอกที่มีความสัมพันธกับการกําเริบของโรค ปจจัยที่สําคัญ อีกกลุมหนึ่งคือปจจัยภายในตัวผูปวยเอง ไดแก โรคติดเชื้อซอนเรนของอวัยวะภายใน การเปลี่ยนแปลงทาง สรีรวิทยาบางอยาง เชน ระยะที่มีประจําเดือนของสตรีเพราะในชวงนี้มีการเปลี่ยนแปลงทางระดับของ ฮอรโมนในรางกาย นอกจากนี้การเปลี่ยนแปลงทางจิตใจรวมทั้งความเครียดและความรุมรอนจากการงาน สภาวะทางครอบครัว ความเจ็บปวยที่ผูปวยเปนอยูก็เปนสาเหตุที่ทําใหโรคกําเริบได ภายหลังจากการเฝาดู
และคนหาอยางดีแลวจะมีผูปวยสวนหนึ่งที่ไมสามารถหาปจจัยแวดลอมที่กระตุนใหโรคกําเริบได กรณีเชนนี้ ทั้งผูปวยและญาติอยาไดกังวลจนเกินไปขอใหวางใจเปนกลาง(อุเบกขา) มีขันติและติดตามเฝาดูและหา ปจจัยตางๆ เหลานั้นตอไป เพราะถึงจะหาปจจัยที่กระตุนโรคใหกําเริบไมได แพทยก็มี ยาพอที่จะทุเลา อาการของโรคได ไมมีปจจัยใดที่จะคงอยูตลอดไปในไมชาปจจัยตนเหตุที่กระตุนใหโรคกําเริบก็จะปรากฏให เห็นหรือไมก็ผานพนไป โรคที่รุนแรงจะสงบลงไดในที่สุด ขอยกตัวอยาง ปจจัยภายนอกที่แพทยพบวา สามารถทําใหอาการของโรคสะเก็ดเงินกําเริบได เพื่อชวยใหผูปวยเกิดความเขาใจจะไดคอยระวัง และหลบ หลีกปจจัยตนเหตุที่ทําใหโรคกําเริบดังกลาว ปจจัยทางเคมี สารเคมีที่ผูปวยสัมผัสที่สําคัญคือ อาหาร ยา สารเคมีในที่ทํางาน สารเคมีที่มีการบันทึกไววา สามารถทําใหโรคกําเริบไดแก ยาบางชนิดถาผูปวยรับประทานแลวจะทําใหโรคสะเก็ดเงินกําเริบ เชน ยา รักษาโรคจิตประสาทกลุม Lithium ยารักษาโรคมาเลเรีย ยารักษาโรคหัวใจกลุม Beta adrenergic blocking agent ยาสเตียรอยดชนิดรับประทานและฉีด ดังนั้นผูปวยควรหลีกเลี่ยงการซื้อยามารับประทานเอง เพราะยา หมอ ยาจีน ยาไทย บางชนิดแอบผสมสเตียรอยดเขาไปในสวนผสมของยา ยาสเตียรอยดทั้งชนิดรับประทาน และฉีดจะทําใหอาการของโรคสะเก็ดเงินสงบลงไดในระยะแรกๆที่ไดรับยา แตเมื่อใชไปในระยะยาวจะมี ผลขางเคียงสูงมาก เชน ทําใหเกิดโรคแผลในกระเพาะอาหาร โรคเบาหวานกําเริบ กลามเนื้อลีบและออน แรง ความดันโลหิตสูง กระดูกผุ เปนตน
ปจจัยทางชีวะ คือสิ่งมีชีวิตที่กอโรคกับคน ตั้งแตจุลชีพชนิดตางๆไดแกเชื้อไวรัส แบคทีเรีย เชื้อรา และ ปรสิตรวมทั้งแมลงตางๆดวย สิ่งมีชีวิตเหลานี้ทําใหเกิดโรคกับผูปวยแลวสงผลกระทบทําใหโรคสะเก็ดเงิน กําเริบ ตัวอยางเชน โรคคออักเสบจากไวรัส หรือเชื้อแบคทีเรียสเตร็พโตคอคคัส (Streptococcus species) โดยเฉพาะในเด็ก โรคติดเชื้อ HIV สามารถทําใหโรคสะเก็ดเงินกําเริบได อาการผื่นผิวหนังอักเสบของโรค จะรุนแรงควบคุมไดยาก ถาผูปวยเกิดโรคติดเชื้อดังกลาวซอนลงบนโรคสะเก็ดเงิน สําหรับโรคติดเชื้ออื่นๆ ก็สามารถกระตุนใหโรคกําเริบไดเชนเดียวกัน แตความสัมพันธอาจไมชัดเจนเหมือน 2 โรคดังกลาวแลว
ปจจัยทางฟสิกส ผิวหนังของผูปวยเมื่อกระทบกับสภาวะทางฟสิกสที่รุนแรง เชน การแกะเกา ขูด กด เสียด สี ทําใหผื่นของโรคสะเก็ดเงินกําเริบ และลุกลามออกไปได จึงมักพบผื่นของโรคสะเก็ดเงินบริเวณ ศอก เขา กนกบ เพราะเปนตําแหนงที่มีการแกะเกาเสียดสีมากที่สุด
ปจจัยภายในรางกาย ผิวหนังเปนอวัยวะที่อยูนอกสุดของรางกาย แตไมไดตัดขาดความสัมพันธไปจากอวัยวะภายในอื่นๆของ รางกาย ปจจัยภายในรางกายรวมถึงการเปลี่ยนแปลงที่เกิดในรางกาย เชนการเปลี่ยนแปลงของระดับ
ฮอรโมน โรคของอวัยวะภายในตางๆ เชน โรคตับ โรคไต เปนตน การเปลี่ยนแปลงและโรคตางๆ ของอวัยวะ ภายใน จะสงผลกระทบโดยตรงหรือโดยออมตอผิวหนังดวยเสมอ ดังนั้นผูปวยโรคสะเก็ดเงินจะมีอาการ กําเริบไดเมื่อเกิดโรคกับอวัยวะภายในอื่นๆ ปจจัยทางดานจิตใจ สภาพทางจิตใจของผูปวยมีอิทธิพลตออาการของโรคสะเก็ดเงิน เชนเดียวกับปจจัย ภายนอกและภายในรางกาย พบวาผูปวยที่เครียด หงุดหงิด โกรธงาย นอนไมหลับ ผื่นจะกําเริบแดงขึ้น คัน มากขึ้น ทําใหผูปวยตองแกะเกา สงผลใหโรคกําเริบ โดยสรุปวา โรคสะเก็ดเงินเปนโรคทางพันธุกรรมที่มีปจจัยทั้งภายในและภายนอกรางกาย รวมทั้งปจจัย ทางดานจิตใจ เปนปจจัยกระตุนใหเกิดโรคหรือสงเสริมใหโรคที่สงบอยูกําเริบเปนมากขึ้นหรือโรคยังคง เปนอยูและดําเนินตอไป
ตัวอยางปจจัยที่ทําใหโรคสะเก็ดเงินกําเริบ ปจจัยทางเคมี • • •
การระคายเคืองจาก ดีเทอรเจน ผงซักฟอก สบู ครีมที่มีกรดผสม เชน ครีมลอกหนา ขัดผิว ยาจีน ยาหมอ สมุนไพรตาง ๆที่ใชทาหรือรับประทาน ยาแผนปจจุบันบางชนิดทําใหโรคสะเก็ดเงินกําเริบ เชนยาลดความดัน และลดอัตราการเตนของ หัวใจ กลุม Beta- adrenergic blocking agents , Lithium , ยาแกปวด Indomethacin Quinidine , ยาตานมาเลเรีย ( Anti-malarial ) ยาสตีรอยดชนิดรับประทานและฉีด
ปจจัยทางชีวะ โรคติดเชื้อที่คอ หลอดลมอักเสบ ปอดอักเสบ โรคติดเชื้อที่ผิวหนัง และโรคติดเชื้อในทางเดินปสสาวะ ยุงแมลงกัดตอย
ปจจัยทางฟสิกส การกระทบกระแทก ถูกมีดบาด ยุงแมลงกัดตอย การแกะเกา กด ถู ดึง ลอก หยิก
ปจจัยทางจิตใจ ความเครียด เรารอน ความโกรธ หงุดหงิด ฉุนเฉียว
พฤติกรรมที่ควรหลีกเลี่ยง • • • • •
การดื่มเหลา การสูบบุหรี่ เลนการพนัน ความเครียดทั้งทางกายและทางใจเชน ความวิตก กังวล ความกลัว หงุดหงิด ฉุนเฉียว การเลนกีฬาหักโหม
การเปลี่ยนแปลงของระดับฮอรโมนในรางกาย • •
ระยะมีประจําเดือน/หมดประจําเดือน ระหวางตั้งครรภหรือหลังคลอด
อาการและอาการแสดง โรคสะเก็ดเงินมีอาการและอาการแสดง ที่อวัยวะตางๆ ดังนี้
1. ผิวหนัง ตั้งแตศีรษะจรดเทา รวมทั้งฝามือหรือฝาเทา
ผื่นผิวหนัง ของโรคสะเก็ดเงิน
ผื่นผิวหนังอักเสบของโรคสะเก็ดเงิน เกิดที่ตําแหนงใดของผิวหนังก็ได ผูปวยแตละรายมีอาการและอาการ แสดงแตกตางกันไดอยางมาก ตําแหนงผิวหนังที่พบผื่นบอย ไดแกบริเวณที่มีการเสียดสี แกะเกา เชน ศอก เขา แขน ขา กนกบ คอ ศีรษะ ลักษณะสําคัญของผื่นโรคสะเก็ดเงินคือเปนปนหนา มีสะเก็ดสีขาวคลายเงิน เมื่อแกะเกาใหสะเก็ดหลุดออก จะพบจุดเลือดออกอยูบนผื่นผิวหนังที่อักเสบแดง การแกะเกาทําใหตุมหรือ ปนผิวหนังที่อักเสบขยายวงกวางออกหรือทําใหเกิดตุมผิวหนังอักเสบเกิดใหมตามรอยเกา ผื่นผิวหนังอักเสบ แยกยอยเปนลักษณะตางๆ ลักษณะผื่นผิวหนังอักเสบโรคสะเก็ดเงิน มีรูปรางและการกระจายของผื่นดังนี:้ 1. ตุมแดง ตามรูขน 2. ปน แดง หนา เปนวงกลม บริเวณศอก เขา มือ กนกบ (Psoriasis vulgaris) 3. ผื่น แดง มีขุย บริเวณที่มีตอมไขมันมาก (Seborrheic area) เชน หนังศีรษะ หลังหู หนาผาก รอง จมูก หนาอก (Sebo-psoriasis) 4. ตุมแดง ขนาดเล็กกวา 1 ซม. กระจายตามตัว (Guttate psoriasis) 5. ผื่นแดงขนาด 4-5 ซม. คันกระจายตาม แขน ขา (Nummular psoriasis) 6. ผื่นหรือปนแดงตามขอพับ ขาหนีบ (Intertriginous psoriasis) 7. ผื่นแดงเปนวงแหวน คลายแผนที่ (Annular psoriasis, figurate psoriasis) 8. ผื่นหรือปนหนาแดงมีสะเก็ดสีขาวกระจายทั่วตัว (Psoriasis universalis) 9. ผื่นแดงลอกทั้งตัว ( Erythroderma)
10. ตุมหนองตามฝามือฝาเทา นิ้วมือหรือนิ้วเทา (Localized pustular psoriasis) 11. ตุมหนองกระจายทั่วตัว ผูปวยมักมีอาการตามระบบรวมดวยเชน ไขสูง ปวดเมื่อย (Generalized pustular psoriasis) 12. ผื่นโรคสะเก็ดเงินที่เยื่อบุ ( Mucosal psoriasis) ตําแหนงที่พบผื่นแดงเปนขุยบอยอยูที่บริเวณ อวัยวะเพศ ผูปวยบางรายมีตุมหรือปนผิวหนังอักเสบเฉพาะที่ศอก เขา แขน ขา เพียง 2-3 แหงเทานั้น บางรายเปน ผื่นผิวหนังอักเสบบริเวณขอพับ เชน ขาหนีบ รองกน ตุมหนองตามฝามือฝาเทาหรือเปนตุมหนองเฉพาะที่ ปลายนิ้วมือหรือเทา ผูปวยโรคสะเก็ดเงินที่เปนรุนแรง ผื่นผิวหนังอักเสบแดงจะเปนทั่วทั้งตัว ผื่นแดงลอก เปนสะเก็ดทําใหผูปวยเสียโปรตีนไปกับสะเก็ดผิวหนัง นอกจากนี้ยังเสียความรอนในรางกายหรือน้ําทาง ผิวหนังมากกวาปกติ ทําใหผูปวยรูสึกออนเพลีย หนาวสะทานเพราะเสียความรอนไปทางผิวหนังตลอดเวลา ผูปวยบางรายมีอาการรุนแรงเปนไข ปวดเมื่อยตามกลามเนื้อ เกิดตุมหนองกระจายทั่วตัว ผูปวยโรคสะเก็ดเงินเกิดอาการเอ็นและขออักเสบ รอยละ5.4-7 รอยละ 75 ของผูปวยโรคสะเก็ดเงิน ที่มีอาการขออักเสบเกิดตามหลังอาการผื่นผิวหนังอักเสบ พบเพียงรอยละ 15 ที่อาการขออักเสบนําหนา อาการผิวหนังอักเสบ อีกรอยละ 10 อาการผิวหนังอักเสบและอาการขออักเสบเกิดขึ้นพรอมๆกัน อาการปวด ขอและขออักเสบในผูปวยโรคสะเก็ดเงินแบงเปนหลายกลุมตามลักษณะอาการและอาการแสดงทางผิวหนัง ดังนั้นอาการทางขอในผูปวยแตละกลุมยอมแตกตางกันขออักเสบที่พบบอยคือ ขอนิ้วมือ นิ้วเทา ขอเทา ขอศอก หรือขอไหล ขอตอของกระดูกสันหลัง ขอสะโพกก็พบได อาการบวมแดงรอนตามขอเหลานี้ แสดง ถึงการอักเสบที่รุนแรง ถามีควรปรึกษาแพทยเพื่อการรักษาที่ถูกตองและเหมาะสมตอไป
2. เล็บมือและเทา โรคสะเก็ดเงินของเล็บมือและเล็บเทา
ความผิดปกติที่เล็บมือพบไดถึงรอยละ50 เล็บเทาพบไดรอยละ 35 ลักษณะ ผิดปกติที่พบมีตั้งแต ผิวของเล็บเปนหลุมเล็กๆ จนถึงเล็บผิดรูปขรุขระทั้งเล็บ ลักษณะผิดปกติที่พบ นอกจากนี้ ไดแก เล็บหนามีขุยขาวใตเล็บ เล็บลอนจากพื้นเล็บ เปนตน
3. ขอ ทุกแหงของรางกายรวมทั้งขอกระดูกสันหลังดวย โรคขออักเสบสะเก็ดเงิน
ผูปวยโรคสะเก็ดเงินบางรายมีอาการขออักเสบรวมดวย อาการขออักเสบจะ เกิดตามหลังผื่นผิวหนังอักเสบ โรคขออักเสบสะเก็ดเงินเกิดพรอมๆ กับผื่นผิวหนังอักเสบ หรือมีอาการทาง
ขออักเสบนํามากอนก็ได ขอที่เกิดการอักเสบบอยคือ ขอนิ้วมือสวนปลาย ขอมือ ศอก เขา ขอกระดูกคอ กระดูกสันหลังเปนตน เมื่อมีอาการอักเสบจะมีอาการบวมแดงรอน ถาไมไดรับการดูแลรักษาที่ถูกตองจะเกิด อาการพิการของขอได
การดูแลรักษาผูปวยโรคสะเก็ดเงินอยางองครวมเปนอยางไร? โรคสะเก็ดเงินเปนโรคที่มีความผิดปกติทางพันธุกรรมเปนพื้นฐาน มีปจจัยภายนอก ภายในรางกายและ ปจจัยทางดานจิตใจของผูปวยเปนตัวกระตุนหรือสงเสริมใหโรคกําเริบ ดังไดกลาวมาแลววาโรคสะเก็ดเงิน ไมไดเกิดจากสาเหตุเดียว แตเปนผลของเหตุและปจจัยหลายๆอยางมากระทบกันแลวทําใหปรากฎอาการ ของโรคใหเห็น อาการของโรคจึงมีไดหลายรูปแบบ ยาหรือวิธีการรักษาโรคนี้ที่มีอยูในปจจุบันไมสามารถ แกไขที่ตนเหตุ คือความ ผิดปกติทางพันธุกรรมที่ผูปวยแตละคนมีอยูได การรักษาที่มีอยูจึงเปนเพียงการ ควบคุมอาการของโรคและรอเวลาใหปจจัยที่กระตุนใหโรคกําเริบ ผานพนไปหรือแพทยและผูปวยสามารถหา ปจจัยที่กระตุนใหโรคกําเริบพบแลวหาทางกําจัดปจจัยกระตุนเหลานั้น ตัวอยางเชน แพทยตรวจพบวาโรค สะเก็ดเงินกําเริบเพราะมีการติดเชื้อแบคทีเรียสเตร็ฟโตคอคคัสที่คอ แพทยก็จะใหยาปฏิชีวนะทําลายเชื้อส เตร็ฟโตคอคคัสที่คอพรอมๆไปกับการใหยาทาควบคุมผื่นผิวหนังอักเสบของผูปวยรวมไปดวย ผูปวยก็จะหาย จากอาการของโรคได เปนที่นาเสียใจที่สวนใหญของผูปวยโรคสะเก็ดเงินมักจะหาปจจัยที่กระตุนใหโรค กําเริบไมพบหรือบางครั้งหาพบแตผูปวยและแพทยไมสามารถกําจัดปจจัยที่เปน ตัวกระตุนใหโรคกําเริบไป ไดอยางถาวร ตัวอยางเชน ความเครียด ความวิตกกังวลเกี่ยวกับโรคที่ผูปวยเปนอยู ปญหาทางดาน ครอบครัว อาชีพ การงานรวมทั้งสิ่งแวดลอมรอบตัวอื่นๆ การควบคุมโรคสะเก็ดเงินใหไดดีจึงไมใชการใชยา หรือพึ่งแพทยแตเพียงอยางเดียว ผูปวยและญาติตองรวมมือกับแพทยสังเกตสิ่งแวดลอมหรือปจจัยแวดลอม รอบตัวที่ทําใหโรคกําเริบ คือ ปจจัยทางเคมี ชีวะ ฟสิกส ทั้งภายนอกและภายในตัวผูปวย รวมทั้งปจจัย ทางดานจิตใจดวย
หลักในการรักษาควบคุมโรคสะเก็ดเงินที่กําเริบ มีดังนี้ 1. กําจัด หรือหลีกเลี่ยง ปจจัยที่กระตุน หรือ สนับสนุนใหโรคกําเริบอาจจะเปนปจจัยที่อยูแวดลอมตัว ผูปวย หรืออยูในตัวผูปวย 2. ควบคุมรักษา ผื่นหรือปนของโรคสะเก็ดเงินที่กําลังเหอ ดวยยาหรือแสงอัลตราไวโอเลตโดยเร็ว หรือใชทั้ง 2 วิธีรวมกัน 3. ผูปวยและญาติ มีบทบาทที่สําคัญอยางมาก ในการดูแลรักษาผื่นผิวหนังอักเสบของโรคสะเก็ด เงิน กลาวคือการทําจิตใจใหสงบเย็นไมเรารอน ศึกษาหาความรูเรื่องโรคที่เปนอยู แพทยผูดูแล รักษามีหนาที่ใหคําแนะนํา ใหยาที่ถูกตองเหมาะสม หรือใชแสงอัลตราไวโอเลตควบคุมโรค ดังจะ ไดกลาวถึงตอไป ที่สําคัญแพทยควรใหความรูความเขาใจ เรื่องโรค วิธีการใชยาที่ถูกตองแกผูปวย และญาติ ตลอดจนใหกําลังใจ และความเห็นอกเห็นใจ ทั้งนี้เพื่อใหผูปวยและญาติไดทราบวิธีปฏิบัติ
ตัว วิธีการใชยาอยางถูกตอง ทําใหผลการรักษาบรรลุวัตถุประสงคตามที่มุงหวังไว ผูปวยและญาติ ควรทราบวา แพทยไมสามารถแกไข ความผิดปกติบางอยางทางพันธุกรรมที่มีอยูในเซลลของผูปวย ได ดังนั้น การกําจัด หรือ หลีกเลี่ยงปจจัยกระตุนหรือสงเสริมใหโรคกําเริบจึงมีความสําคัญพอๆ กับ การใชยาเพื่อควบคุมอาการผื่นผิวหนังอักเสบ เพราะถาสามารถกําจัดปจจัยเหลานี้ไปได ผื่นผิวหนัง อักเสบของโรคสะเก็ดเงินก็มีแนวโนมที่จะสงบลง การใชยาหรือแสงอัลตราไวโอเลต จะสามารถ ควบคุมอาการของโรคไดโดยงาย ผูที่จะทราบวาปจจัยกระตุนใหผื่นของโรคสะเก็ดเงินกําเริบดีที่สุด คือผูปวยและญาติที่อยูใกลชิด ดังนั้นทุกครั้งที่ผื่นโรคสะเก็ดเงินกําเริบเปนโอกาสดีที่สุดที่ผูปวย และญาติจะไดสังเกตและถามตัวเองวา ไดทํากิจกรรมอะไรหรือสัมผัสกับอะไรกอนหนาที่ผื่นของโรค จะกําเริบ หรือเจ็บปวยดวยโรคติดเชื้อซอนเรนที่อวัยวะใด ไดรับหรือสัมผัสสารเคมีอะไร โดยเฉพาะ ยา หรือผิวหนังไดรับบาดเจ็บจากสภาวะทางกายภาพอะไรบาง เชนการเสียดสีแกะเกา ปจจัย ทางดานจิตใจก็มีความสําคัญเปนอยางมากตอการเกิดและการกําเริบของโรค ผูปวยที่มีความเครียด เรารอน หงุดหงิด โกรธงาย ทําใหผื่นของโรคสะเก็ดเงินเปนมากขึ้นและไมสงบ ปญหาตางๆ ทางดานจิตใจ ผูที่รูดีที่สุดคือ ผูปวยและญาติผูใกลชิด ทั้งผูปวยและญาติควรไดรับการฝกฝน ทางดานจิตใจ เพื่อใหรูจักวิธีพิชิตความเครียด และปลอยวางปญหาตางๆลงบาง จะชวยใหจิตใจของ ผูปวยปลอดโปรง โลง สบาย เมื่อจิตใจสงบจะสงผลไปยังรางกายใหสงบเย็นลง ผื่นผิวหนังจะ ควบคุมดวยยาไดงายขึ้น ขอใหกําลังใจแกผูปวยที่ทุกขทรมานจากโรคสะเก็ดเงินทุกคนใหมีจิตใจที่ เขมแข็ง สามารถเอาชนะใจตนเองพิชิตความเครียดและโรคที่เปนอยูไดทุกคน
แนวทางเลือกวิธีการรักษาผื่นโรคสะเก็ดเงิน ผื่นโรคสะเก็ดเงินมีหลายชนิด การเลือกใชยาชนิดใด อยางไร หรือจะใชแสงรักษาผื่นผิวหนังที่ผูปวย เปน ขึ้นกับลักษณะของผื่นและวิจารณญาณของแพทยผูใหการดูแลรักษา หลักเกณฑในการพิจารณาเลือกวิธีการรักษามีดังนี้ • • • • • •
ลักษณะผื่น ตําแหนงของผื่น ความกวางของผื่น ยาหรือเครื่องมือที่แพทยมีอยู ความสะดวกและการยอมรับของผูปวยและญาติ ความชํานาญของแพทยที่เปนผูดูแล
ลักษณะผื่น
ผื่นที่เปนปนหนา ขนาดและจํานวนผื่น โดยรวมนอยกวารอยละ 20 ของพื้นที่ผิวหนังทั้งหมด ควร เลือกใชยาทาเปนหลัก ชนิดของยาทาที่เลือกใชขึ้นกับแพทยผูดูแลจะเห็นสมควร
ตําแหนงของผื่น
ตําแหนงของผื่นเปนปจจัยกําหนดในการเลือกรูปแบบของยาที่จะใชทา ตัวอยางเชน ผื่นบริเวณหนา ขอพับแขน ขา อวัยวะเพศ การเลือกยาทาจะใชครีมสตีรอยดที่มีฤทธิ์ไมแรงมากเพราะผิวหนัง บริเวณนี้บอบบาง ยาจะซึมผานเขาสูผิวหนังไดดีจึงไมจําเปนตองใชยาที่มีฤทธิ์แรง ยาทาในรูปขี้ผึ้ง เหนอะหนะ จึงไมเหมาะที่จะใชในบริเวณขอพับ ผื่นที่ศีรษะหรือบริเวณผิวหนังที่มีขนมาก ยาทาที่เหมาะกับผิวหนังบริเวณนี้ในรูปโลชั่น Solution, Gel เพราะยากลุมนี้เปนของเหลวซึมผานลงสูหนังศีรษะไดดี ยาในรูปขี้ผึ้งไมเหมาะที่จะใชบริเวณนี้ ผื่นบริเวณฝามือและฝาเทา ซึ่งมีผิวหนังชั้นขี้ไคลหนามาก ควรเลือกยาที่มีฤทธิ์แรงหรือยาทาในรูปขี้ผึ้ง หรือน้ํามัน เพราะขี้ผึ้งทําใหผิวหนังอุมน้ําและนุม ยาจะซึมผานลงสูผิวหนังสวนที่อยูลึกไดดี เทคนิคอีกอยาง หนึ่งในการทําใหยาซึมเขาสูผิวหนังไดดีคือการแชผิวหนังที่มีสะเก็ดหรือขุยหนาในน้ําอุนนาน 5-10 นาที
ผิวหนังจะอุมน้ําและนุมขึ้น เช็ดผิวหนังบริเวณนั้นพอหมาดๆแลวจึงทายา จะชวยใหยาซึมผานเขาสูผิวหนัง สวนลึกไดมากขึ้น เคล็ดลับอีกประการหนึ่งที่ชวยใหยาทาซึมผานเขาสูผิวหนังไดมากขึ้น คือการใชพลาสติก คลุมบริเวณผื่นที่ทายาแลวปดเทปกระดาษโดยรอบขอบพลาสติก เพื่อกันไมใหพลาสติกหลุด น้ําจากภายใน รางกายไมสามารถซึมออกสูภายนอกได บริเวณนั้นจะชุมน้ําและนุมทําใหยาซึมเขาผิวหนังไดมากเปน 10 100 เทาของผิวหนังปกติ
ความกวางของผื่น
ความกวางของผื่นผิวหนัง บอกถึงความรุนแรงของโรคและ เปนปจจัยสําคัญอีกปจจัยหนึ่งในการพิจารณาเลือกวิธีการรักษา ผูปวยที่มีผื่นผิวหนังอักเสบจากโรคสะเก็ด เงินกวางมากกวา รอยละ20-25 ของพื้นที่ผิวหนังทั้งหมดจัดเปนผูปวยที่เปนรุนแรงผูปวยกลุมนี้เหมาะที่จะใช ยารับประทาน ยาฉีด หรือใชแสงอัลตราไวโอเลตในการรักษาโรค ไมเหมาะที่จะใชยาทาเพราะการใชยาทา มักไมทั่วถึงและตองใชยาทาเปนจํานวนมากทําใหสิ้นเปลืองคาใชจาย
ยาหรือเครื่องมือที่แพทยมีอยู
สถานพยาบาลหรือโรงพยาบาลแตละแหงมียาและเครื่องมือทางการแพทยไมเทากัน การเลือกวิธีการ รักษาจึงขึ้นกับยาและเครื่องมือที่มีอยูในโรงพยาบาลแหงนั้นๆดวย เนื่องจากยารับประทานบางชนิดมีราคา แพงและเปนยาใหมจึงมีอยูเฉพาะในโรงพยาบาลศูนยการแพทยใหญๆเทานั้น แพทยผูดูแลรักษาผูปวยจะ เปนผูพิจารณาเลือกวิธีการรักษาที่เหมาะสมแกผูปวย
ความสะดวกและการยอมรับของผูปวยและญาติ
ความสะดวกและการยอมรับวิธีการรักษาของผูปวยและญาติ เปนปจจัยสําคัญอีกอยางหนึ่งในการ ตัดสินใจเลือกวิธีการรักษา เพราะมิเชนนั้นผูปวยและญาติจะไมใหความรวมมือในการรักษาเทาที่ควร ตัวอยางเชน การรักษาดวยแสงแดดเทียมผูปวยตองมาโรงพยาบาลสัปดาหละ 2-3 ครั้งถาผูปวยบานอยูไกล ไปมาไมสะดวก หรือผูปวยตองไปทํากิจการงาน เรียนหนังสือเปนตน วิธีการรักษานี้ก็จะไมเหมาะ บางครั้ง ผูปวยและญาติกลัวการฉายแสงแดดเพราะเขาใจวาเปนรังสี x-ray ถาแพทยผูดูแลไมใหคําแนะนําหรือ อธิบายใหผูปวยและญาติเขาใจ การรักษาในระยะยาวก็จะไมประสบผลสําเร็จเพราะผูปวยไมมารับการรักษา ตามที่วางแผนการรักษาไว
ความชํานาญของแพทยที่เปนผูดูแล
ความรูความสามารถของแพทยผูดูแลก็เปนปจจัยสําคัญตอการตัดสินใจเลือกวิธีการรักษาผูปวย ดังนั้น ผูปวยแตละรายไมควรคิดไปเองหรือเปรียบเทียบวาวิธีการรักษาโรคของตนทําไมไมเหมือนกับผูปวยรายอื่น ควรปรึกษากับแพทยผูดูแลรักษาและซักถามใหเขาใจปญหาโรคของตนเองและปฏิบัติตามที่ไดรับคําแนะนํา
การดูแลรักษาโรคสะเก็ดเงินของหนังศีรษะมีหลักเกณฑดังนี้ • •
• •
กรณีที่ขุยบนหนังศีรษะไมหนามาก แนะนําใหสระผมดวยแชมพูที่มีสวนผสมของน้ํามันดินรอยละ 2-8 (Tar shampoo) กรณีที่สะเก็ดหรือขุยบนหนังศีรษะหนาควรทําใหสะเก็ดบนหนังศีรษะนุมลงกอน วิธีทําใหสะเก็ดนุม ใหใชนํามันมะกอก หรือขี้ผึ้งผสม 1-3%Salicylic acid นวดหนังศีรษะทิ้งไว 4 ชั่วโมง หรือทิ้งไว ขามคืน อาจสวมหรือครอบศีรษะดวยผาหรือหมวกพลาสติกคลุมศีรษะทิ้งไวขามคืน รุงเชาสระผม ดวยน้ําอุนและแชมพูที่มีสวนผสมของน้ํามันดิน นวดใหทั่วศีรษะทิ้งไว 5 นาทีแลวลางน้ําออกใชหวีซี่ ถี่ๆคอยๆขูดสะเก็ดบนหนังศีรษะออก ควรขูดเอาสะเก็ดบนศีรษะออกดวยวิธีที่นุมนวลเพราะการขูด อยางรุนแรงจะทําใหเกิดผื่นสะเก็ดเงินขึ้นใหม ทาหนังศีรษะดวยสตีรอยดในรูป Lotion หรือ Solution วันละ 2 ครั้ง ยาจะซึมเขาสูผิวหนังไดดีกวา ครีมหรือขี้ผึ้ง จะชวยลดการอักเสบของหนังศีรษะ การใชวิตามินดี (Calcipotriol) ชนิด Solution นวดหนังศีรษะก็สามารถลดการอักเสบของหนังศีรษะ ได
•
เมื่อผื่นและสะเก็ดบนหนังศีรษะหายแลวควรสระผมดวยแชมพูยา สัปดาหละ 1-2 ครั้ง เพื่อควบคุม การกลับเปนซ้ํา
การดูแลรักษาผื่นสะเก็ดเงินของเล็บ ความผิดปกติของเล็บในโรคสะเก็ดเงินพบไดบอย ความชุกของความผิดปกติที่เล็บพบตั้งแตรอยละ 10- 55 เล็บมือเปนมากกวาเล็บเทา ผูปวยโรคสะเก็ดเงินของขอพบมีความผิดปกติของเล็บสูงถึงรอยละ 70 ความ ผิดปกติของเล็บมืออาจพบเพียงเล็บเดียวหรือเปนหลายเล็บ นอยรายที่จะมีความผิดปกติทั้ง 20 เล็บ ลักษณะความผิดปกติของเล็บมีตั้งแต เปนรอยบุม วงสีแดงเรื่อๆที่เล็บ จุดเลือดออกใตเล็บ เล็บรอนจากพื้น เล็บ จนถึงเล็บขรุขระผิดรูป การดูแลรักษาเล็บที่ผิดปกติ ยังไดผลไมดี ผูปวยบางรายความผิดปกติของเล็บตอบสนองตอยาทาสตี รอยด แตตองทาเปนเวลานานและควรอยูภายใตการดูแลของแพทย เพราะการทายาสตีรอยดที่แรงเปน เวลานานๆอาจทําใหเกิดผิวหนังบริเวณจมูกเล็บบางลง นอกจากนี้ยังมีการใชยาทากลุมวิตามินดี (Calciprotriol ointment) ทาที่จมูกเล็บรวมกับยาทาสตีรอยดพบวาไดผลในผูปวยบางราย เคล็ดลับในการ ทายาใหไดผลคือ ในรายที่มีขุยหรือสะเก็ดหนาใตเล็บตองทําใหสะเก็ดหลุด ยุย เสียกอนดวย 30-40 % Urea หรือใช 10-20 % Salicylic acid ในรูปครีมหรือขี้ผึ้งทาทิ้งไวขามคืน ตัดหรือขูดสะเก็ดออกแลวจึง ทายาสตีรอยดหรือ Calcipotriol ointment ผลการรักษาความผิดปกติของเล็บตองใชเวลานานเปนเดือนๆ ผูปวยจึงตองมีความอดทนในการทายา เมื่อไดพยายามรักษาจนเต็มที่แลวผลจะเปนอยางไรก็ควรยอมรับ อยาเครียดเพราะจะไมเกิดผลดีตอโรคโดยรวม ปจจุบันยังคงมีการศึกษาทดลองใชยาใหมๆในการรักษาความ ผิดปกติที่เล็บอยู หวังวาจะมีความคืบหนาไปในทางที่ดี ในระยะเวลาอันใกลนี้
ยาทารักษาโรคสะเก็ดเงิน เมื่อเกิดผื่นแดงที่ผิวหนังของผูปวยโรคสะเก็ดเงิน อาการที่พบรวมดวยคือ แสบรอนหรือคัน แพทยมี หนาที่เลือกใชยาหรือแสงอัลตราไวโอเลตเพื่อควบคุมผื่นผิวหนังอักเสบ ยาที่ใชในการรักษาผูปวยมี 3 กลุม คือ ยาทา ยารับประทาน และยาฉีดโดยมีหลักในการพิจารณาคือ ถาผื่นผิวหนังอักเสบไมเกินรอยละ 20 ของ พื้นผิวของรางกายใหเลือกใชยาทากอน ถาผื่นผิวหนังอักเสบเกินรอยละ 20 ของพื้นผิวของรางกายใหใชยา รับประทาน หรือฉายแสงอัลตราไวโอเลต ยาทาที่นิยมใชในปจจุบันมีดังตอไปนี้ 1. ยาทาสตีรอยด เปนยาที่ใชรักษาผื่นโรคสะเก็ดเงินบอยที่สุด ยาทาสตีรอยดอาจอยูในรูปครีม ขี้ผึ้ง เจลหรือสารละลาย (Solution) การเลือกใชยาทาสตีรอยดชนิดใด ในรูปใดมีหลักพิจารณาดังนี้ ผื่นหนา เปนตามแขนขา มือหรือเทาใชยาทาสตีรอยดฤทธิ์แรงในรูปขี้ผึ้ง ผื่นบางหรือเปนบริเวณหนา ขอพับตางๆ ใชยาทาสตีรอยดฤทธิ์ออนหรือแรงปานกลาง ควรเลือก ยาทาสตีรอยดรูปครีมไมควรใชในรูปขี้ผึ้งเพราะมีฤทธิ์แรงเกินไปและเหนียวเหนอะหนะ ผื่นที่ศีรษะหนาใหใชยาทาสตีรอยดฤทธิ์แรงในรูปครีมเหลวหรือครีมน้ํานม(Milky lotion) ถาผื่น ที่ศีรษะมีลักษณะบางใชยาทาสตีรอยดรูปน้ํา(Solution) จะซึมเขาถึงหนังศีรษะไดดียาทาสตีรอยด รูปขี้ผึ้งไมเหมาะกับหนังศีรษะเพราะเหนอะหนะ และทาใหถึงหนังศีรษะไดยากเพราะติดเสนผม ขอดีของยาทาสตีรอยด คือ ทําใหผื่นยุบไดเร็ว ใชงาย หาซื้อไดทั่วๆไป ขอดอยของยาทาสตีรอยด เมื่อใชทานานๆจะเกิดภาวะดื้อยา เมื่อผื่นยุบลงถาหยุดยาทันทีผื่น มักกลับเปนใหมไดเร็วและรุนแรงขึ้น อาจมีการติดเชื้อแบคทีเรียหรือเชื้อราแทรกซอนไดงาย การใช ยาทาสตีรอยดที่มีฤทธิ์แรงเปนเวลานานๆ ยาจะถูกดูดซึมไดมาก และกดการทํางานของตอมหมวก ไต มีผลตออวัยวะอื่นๆ ของรางกายเหมือนกับการรับประทานยาสตีรอยด โดยเฉพาะในผูปวยเด็ก ผูสูงอายุ ผูที่มีผื่นผิวหนังอักเสบเปนพื้นที่กวาง หรือมีผื่นในบริเวณขอพับ หนาและบริเวณอวัยวะเพศ การใชยาสตีรอยดจึงควรอยูภายใตการดูแลของแพทย ผูปวยไมควรซื้อยาทาเองโดยไมมีความรู เพราะจะเกิดผลเสียมากกวาผลดี ยาสตีรอยดชนิดรับประทานและฉีดเปนขอหามใชในโรคสะเก็ดเงิน เพราะจะทําใหโรค รุนแรงขึ้นจนกลายเปนโรคสะเก็ดเงินชนิดตุมหนองหรือโรคสะเก็ดเงินชนิดผื่นแดงทั่วตัว ยา สตีรอยดชนิดรับประทานจะทําใหผื่นดีขึ้นในระยะแรกที่เริ่มรับประทานเทานั้นเมื่อรับประทานไปนานๆ
หรือหยุดยาเมื่อผื่นดีขึ้น โรคสะเก็ดเงินจะกําเริบกลับขึ้นมาใหมและมักจะรุนแรงมากกวาเดิม ผูปวย และญาติจึงควรระมัดระวังไมไปซื้อยารับประทานเองเพราะยาแกแพชนิดรับประทานที่รานขายยาจัด ใหหรือแมแตยาหมอ ยาลูกกลอนยาจีน ยาสมุนไพรตางๆ ก็อาจมียาสตีรอยดผสมอยู 2. ยาทากลุมน้ํามันดิน (Crude coal tar or wood tars) เปนสารเคมีพวก Hydrocarbon ที่ไดมาจาก ธรรมชาติ เชน ถานหิน หรือตนไมที่ตายทับถมกันมานาน สารเคมีเหลานี้มีฤทธิ์ทําใหผื่นของโรค สะเก็ดเงินหายได กลไกการออกฤทธิ์ของยานี้ยังไมทราบแน ปจจุบันน้ํามันดินที่ใชในการรักษาโรค สะเก็ดเงินมีหลายรูปแบบและมีขอบงชี้ในการใชยาดังนี้ แชมพูผสมน้ํามันดิน (Tar shampoo) บางครั้งมีการผสม Salicylic acidในแชมพูที่มีน้ํามันดิน เพื่อชวยลอกสะเก็ดหนาบนศีรษะ น้ํามันดินที่ผสมอยูในแชมพู ใชในการรักษาโรคสะเก็ดเงินของ หนังศีรษะและโรคขี้รังแคทั่วๆไปไดดวยน้ํามันดินผสมอยูใน Petrolatum ในความเขมขนรอยละ 2-5 ใชรักษาผื่นโรคสะเก็ดเงินที่หนาไดผลดี โดยเฉพาะผื่นหนาที่ฝามือและฝาเทา ขอดีของยากลุมน้ํามันดิน คือเมื่อยาออกฤทธิ์ทําใหผื่น หรือ ปน ผิวหนังอักเสบ สงบลง เมื่อ ผื่นผิวหนัง อักเสบสงบลงมักสงบไปไดยาวนาน การกลับเปนซ้ําใหมเกิดไดแตชากวาเมื่อใชยาทาสตี รอยด ขอดอยของยากลุมน้ํามันดิน ยานี้ไมมีบริษัทผลิตสําเร็จรูปขายในหองตลาดเมืองไทย จะหา ซื้อยานี้ไดจากโรงพยาบาลใหญๆทั่วไป ยกเวน แชมพูผสมน้ํามันดินที่มีผูผลิตออกขายในทองตลาด หลายบริษัท ครีมที่ผสมน้ํามันดิน มีสีและกลิ่นไมนาใช ผูปวยบางรายทนกลิ่นยาไมได ขอดอยที่ สําคัญอีกอยางหนึ่ง คือ ยาออกฤทธิ์ชาไมทันใจผูปวยและญาติ ดังนั้นผูที่ใชยาทากลุมนี้จึงตองให เวลานานเปนสัปดาหกอนที่จะเห็นผลของยา ตําแหนงที่ไมควรใชยากลุมน้ํามันดินคือ บริเวณหนา และอวัยวะเพศ เพราะผิวหนังบริเวณนี้บาง เกิดการระคายเคืองไดงาย 3. ยากลุมแอนทราลินหรือดิทรานอล (Anthralin or Dithranol) แอนทราลิน เปนสารเคมีกลุม Hydroxyanthrones สกัดจากผลไมประเภทถั่ว (Legume) ที่เรียกวา Vouacopoura araroba พบในทวีปอเมริกาใตและเอเชียใต สารสกัดจากพืชชนิดนี้มีฤทธิ์ฆาเชื้อรา ตอมาพบวามีฤทธิ์รักษาโรคสะเก็ดเงิน สารในกลุมนี้ชนิดแรกที่นํามารักษาโรคสะเก็ดเงินคือ Chrysarobin ตอมาบริษัท Bayer ในประเทศเยอรมันไดสังเคราะหสารชนิดหนึ่งที่มีสารโครงสราง คลาย Chrysarobin เรียกวา Cignolin มีฤทธิ์ในการรักษาโรคสะเก็ดเงินไดผลดี ประเทศแถบยุโรป เรียก Cignolin วา Dithranol ประเทศสหรัฐอเมริกาเรียกวา Anthralin กลไกการออกฤทธิ์ กลไกการออกฤทธิ์ยังไมเปนที่เขาใจกันอยางชัดเจน ยามีฤทธิ์กดการสราง mitochondrial DNA ลดการหมุนเวียนของเซลล จึงมีฤทธิ์กดการแบงตัวของเซลลผิวหนัง นอกจากนี้ยังมีฤทธิ์กด การอักเสบโดยหามการทํางานของเซลลเม็ดเลือดขาว(Neutrophil,Monocyte) ยานี้จึงใชไดผลดีใน ผื่นของโรคสะเก็ดเงิน ยาแอนทราลิน มีใชกันอยูในรูปขี้ผึ้ง ครีมหรือ zinc paste ความ เขมขนรอย ละ 0.05-4 เนื่องจากยานี้ระคายผิวหนังมากไมควรใชยาชนิดนี้ที่บริเวณหนา ขอพับตางๆ การทายา ตองระมัดระวังไมใหถูกผิวหนังปกติ นอกจากนี้ยายังเปรอะเปอนเสื้อผา ผาปูที่นอนและลางออกยาก ปจจุบันมีบริษัทไดผลิตยาแอนทราลินละลายในครีมไขมันที่เปนของแข็งในอุณหภูมิหองเมื่อทาลง บนผิวหนังครีมนี้จะปลอยยาแอนทราลินออกสูผิวหนัง ครีมชนิดนี้สามารถลางน้ําออกไดงาย เทคนิค การทายาแอนทราลินใหเกิดผลขางเคียงนอย คือ ใชยาในรูปที่ละลายน้ํา (Water soluble vehicle) ทาบนผื่นสะเก็ดเงินทิ้งไวนาน 10-30 นาทีแลวลางออก ถาไมพบอาการระคายเคืองก็คอยๆเพิ่มเวลา ทายาครีมแอนทราลินใหนานออก เทคนิคนี้ชวยลดผลขางเคียงของยาแอนทราลินได ชวยให ผลการรักษาดีขึ้น ปจจุบันมีบริษัทนําเขายาครีมแอนทราลินมาจําหนายในประเทศไทยแลว ผลการรักษาดวยยานี้ใชเวลานานกวายาสตีรอยด ราคายาสูง แตยานี้ใชไดผลดีกับปนผิวหนังอักเสบ ของโรคสะเก็ดเงินที่หนาๆ ขอบงชี้ในการใชยาแอนทราลิน มีดังนี้ ผื่นโรคสะเก็ดเงินที่เปนปนหนา (Stable chronic plaque type of psoriasis) ปนหนาของโรค สะเก็ดเงินที่ศีรษะ การใชยาครีมแอนทราลินควรอยูภายใตการดูแลของแพทยและพยาบาลที่มีความรูเรื่องยา
ขอควรระวังในการใชยาทาแอนทราลิน
ไมควรใชกับผื่นโรคสะเก็ดเงินที่แดงและมีน้ําเหลืองเพราะยามีฤทธิ์ระคายเคืองอาจทําใหโรคกําเริบ กลายเปนโรคสะเก็ดเงินชนิดตุมหนองกระจายทั่วตัว ไมควรใชกับผื่นโรคสะเก็ดเงินบริเวณ หนา คอ ขอพับ ขาหนีบ อวัยวะเพศ เพราะเกิดการระคายเคืองไดงาย ไมใชกับผูที่มีประวัติแพยาแอนทราลิน 4. Salicylic acid เปนกรดผสมอยูในครีมหรือขี้ผึ้งมีฤทธิ์ชวยลอกสะเก็ด ขุย บนผื่นสะเก็ดเงิน ความ เขมขนที่มีใชอยูในรูปครีมSalicylic 2-5%หรือขี้ผึ้ง 5-10% ใชทาผื่นสะเก็ดเงินที่หนาๆ จะชวย ลดขุยและลอกสะเก็ดบนผื่นของโรคสะเก็ดเงินชวยใหยาทาชนิดอื่นซึมผานเขาผิวหนังไดดี ยานี้ เหมาะที่จะใชในบริเวณศีรษะ ฝามือ ฝาเทา ที่ผื่นหนามาก ไมควรใชบริเวณขอพับและในเด็ก เพราะ กรด Salicylic อาจทําใหเกิดอาการระคายเคือง หรือถูกดูดซึมเขาสูรางกายจนเกิดพิษ 5. ยาทากลุมอนุพันธุของวิตามิน ดี3 (Calcipotriol) เปนสารในกลุมวิตามิน D3 ออกฤทธิ์เหมือน ๆ กัน Calcipotriol มีทั้งในรูปครีม ขี้ผึ้ง หรือ Solution เปนสารที่ไมมีสีหรือกลิ่นเหม็น จึงแกปญหาของ ยากลุมน้ํามันดินและแอนทราลินไปได กลไกการออกฤทธิ์ สารในกลุมวิตามิน D3, Calcipotriol ออกฤทธิ์กดการแบงตัวของเซลลผิวหนังและทําใหเซลล ผิวหนังเจริญสมบูรณ (Terminal differentiation) นอกจากนี้ยังมีฤทธิ์ตานการอักเสบโดยลดการ สรางสารสื่อกลาง(Chemical mediator) ขอบงชี้ในการใชยาทา Calcipotriol มีดังนี้ ใชทาผื่นของโรคสะเก็ดเงินชนิดปนหนาโดยทาวันละ 2 ครั้ง ไมควรใชยานี้ในรูปขี้ผึ้งที่บริเวณ ใบหนา ขอพับ เพราะเหนอะหนะ และระคายเคืองผิวหนังงาย ควรเลือกใชยา Calcipotriolในรูปครีม จะชวยลดผลขางเคียงดังกลาวได ผลการรักษาที่ชัดเจนใชเวลาประมาณ 3-4 สัปดาห แพทยจึงควร ตองอธิบายใหผูปวยทราบกอนใช จํานวนยาที่ใชไมควรเกิน 100 กรัม/สัปดาห ใชรักษาโรคสะเก็ดเงินของหนังศีรษะ มีการศึกษาทดลองใช Calcipotriol solution รักษาโรค สะเก็ดเงินที่หนังศีรษะพบวาไดผลในบางราย รายที่ผื่นบนศีรษะมีสะเก็ดหนามากควรตองลอก สะเก็ดออกกอนโดยการหมักหนังศีรษะดวยน้ํามันมะกอก หรือใชกรด Salicylic รูปครีม หรือขี้ผึ้งทา ลอกสะเก็ดที่หนังศีรษะกอนทา Calcipotriol
ขอควรระวังในการใชยา Calcipotriol ขอควรระวังคือยานี้ทําใหเกิดอาการระคายเคืองตอ ผิวหนังปกติที่อยูรอบๆ ผื่น หรือทําใหผื่นแดงขึ้นได จึงควรแนะนําผูปวยใหหยุด ลดจํานวนครั้งที่ทายา หรือ ทายาใหบางลง เมื่อเกิดอาการแดงขึ้นภายหลังจากที่ทายา เมื่อลดจํานวนครั้งที่ทาหรือลดจํานวนยาทาที่ใช แลวยังมีอาการแดง แสบ ระคายเคืองที่ผื่นก็ควรเปลี่ยนไปใชยาทาชนิดอื่น ปญหาสําคัญของยา Calcipotriol อีกอยางหนึ่งคือราคายาคอนขางสูง 6. ยาทากลุมเรตินอล เปนที่ทราบกันดีวาวิตามินเอ มี บทบาทในการเจริญเติบโตและแบงตัวของเซลลผิวหนังจึงมีการศึกษาทดลองและนําวิตามินเอ ตามธรรมชาติมาใชรักษาโรคผิวหนังที่มีสะเก็ดหนา พบวาผลขางเคียงของยาในรูปรับประทานสูง ตอมาจึงมีการสังเคราะหยากลุมอนุพันธุวิตามินเอขึ้นมีทั้งในรูปรับประทานและทาเฉพาะที่ ไดมีการ นํายากลุมอนุพันธุวิตามินเอ มาใชในการรักษาโรคผิวหนังหลายชนิดเชน สิว ฝามือฝาเทาหนา รวมทั้งโรคสะเก็ดเงินดวย ยาทากลุมอนุพันธวิตามินเอ (Retinol) เริ่มมีการศึกษาและนํามาใชรักษา ผูปวยโรคสะเก็ดเงินบางแลว ผลการรักษายังอยูในระยะศึกษาทดลอง และยังไมมีจําหนายใน ประเทศไทยจึงจะไมกลาวถึงในรายละเอียดในที่นี้ ยานี้มีชื่อวา Tazarotene สําหรับยาอนุพันธุ วิตามินเอในรูปรับประทานมีการนํามาใชรักษาโรคสะเก็ดเงินมานานจะไดกลาวถึงตอไปในหัวขอยา รับประทาน 7. ยาทาใหผิวชุมชื้น (Emollients) ผื่นผิวหนังอักเสบของผูปวยโรคสะเก็ดเงินจะไวตอปจจัยกระตุนภายนอกมากเปรียบเหมือนกับ คนที่กําลังโกรธถามีอะไรมากระทบจะเกิดอาการอาละวาดฟาดหางกับผูที่อยูใกลเคียง ผูปวยโรค สะเก็ดเงินที่ผื่นของโรคกําลังอักเสบแดง นอกจากการใชยาทารักษาอาการอักเสบของผิวหนังแลว
ควรทายาเพิ่มความชุมชื้นใหผิวหนังบอยๆดวยเพื่อเปนการชวยลดอาการระคายเคือง และลดการ อักเสบของผื่นผิวหนังลงไปไดอีกทางหนึ่ง
ยารับประทาน ยารับประทาน ที่ใชรักษาโรคสะเก็ดเงิน 1. เมโธเทรกเซท (Methotrexate) 2. กรดวิตามินเอ ไดแก Etretinate, Acitretin 3. ไซโคสปอริน (Cyclosporin)
ยารับประทาน Methotrexate (MTX)
เปนยาตานการเมตาบอไลตของเซลล ออกฤทธิ์ตานการทํางานของเอนไซม Dihydrofolate reductase ที่ใชในการสราง DNA ของเซลลเมื่อยาเขาสูรางกายจะทําใหเซลลผิวหนังแบงตัวชาลง ทําใหผื่นของโรค สะเก็ดเงินยุบลง ยายังกดการทํางานของเซลลอื่นๆ ในรางกายที่แบงตัวเร็ว เชน เซลลไขกระดูก ยามีทั้งรูป รับประทานและฉีด เมื่อยาเขาสูรางกายจะกระจายไปที่เซลลตับและไต จึงมีผลตอเซลลตับและไต
ขอบงชี้ในการใชยาMTX
ผูปวยที่จําเปนตองใชยารับประทาน MTX คือ ผูปวยโรคสะเก็ดเงินที่มีลักษณะดังนี้ 1. ผื่นเปนมากเกินรอยละ 20 ของผื่นที่ผิวหนังหรือเปนรุนแรง 2. ผูปว ยโรคสะเก็ดเงินที่ผื่นผิวหนังอักเสบ ไมตอบสนองตอยาทา หรือผื่นของโรคเปนในตําแหนงที่ ทําใหผูปวยไมสามารถออกสังคมได หรือผื่นของโรคสะเก็ดเงินทําใหผูปวยมีความพิการไมสามารถ ทํางานได เชน เปนมากที่มือ เทา หรือทําใหผูปวยมีความทุกขทางจิตใจอยางมาก 3. ผื่นของโรคสะเก็ดเงินที่ควรไดรับยา MTX คือ ผื่นแดงลอกทั้งตัว (Erythroderma), ตุมหนองทั้งตัว (Acute pustular psoriasis of Von Zumbusch) ตุมหนองเฉพาะที่ ที่มีผลกระทบตอการดําเนินชีวิต ตามปกติของผูปวย
ขอหามในการใชยา MTX 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
หญิงตั้งครรภ ผูปวยโรคตับหรือโรคไตที่การทํางานของอวัยวะทั้ง 2 เสื่อมลง ผูปวยที่ซีด เม็ดเลือดขาวและเกล็ดเลือดต่ํากวาปกติ ผูปวยโรคกระเพาะที่รุนแรงหรือเปนๆ หายๆ โรคตับแข็ง ผูปวยที่ดื่มเหลามาก ผูปวยทั้งหญิงและชายที่ไดรับยา MTX ตองไมมีบุตรใน ระหวางที่รับประทานยาหรืออยางนอยตอง หลังจากหยุดยา MTX 12 สัปดาห 8. ผูปวยที่เปนโรคติดเชื้อระยะรุนแรง เชน วัณโรค กรวยไตอักเสบ 9. ผูปวยที่ไมปฏิบัติตามที่แพทยแนะนําหรือออนดอยทางปญญา
การตรวจทางหองปฏิบัติการที่ควรทํากอนไดรับ MTX
ผูปวยโรคสะเก็ดเงินทุกรายที่จะไดรับ MTX ควรไดรับการซักประวัติและการตรวจรางกายอยางละเอียด และ ควรตรวจทางหองปฏิบัติการดังนี้ 1. ตรวจเลือดดูความเขมของเม็ดเลือดแดง จํานวนเม็ดเลือดขาว และเกล็ดเลือด 2. ตรวจดูหนาที่ของไต โดยการตรวจปสสาวะ ตรวจเลือดดูระดับ Creatinine, Uric acid
3. เจาะเลือดดูหนาที่ของตับ เชน Serum bilirubin, SGOT, SGPT และ Alkaline phosphatase 4. ถายภาพรังสีทรวงอก 5. การเจาะตับเพื่อตรวจดูพยาธิสภาพอาจตองทําในผูปวยบางรายหรือในผูปวยที่ไดรับยา MTX 1.5-2 กรัม ไปแลว
ผูปวยโรคสะเก็ดเงินที่ไดรับ MTX ควรไดรับคําชี้แจงและอธิบายอยูเสมอๆ ดังนี้ 1. ผูปวยทั้งหญิงและชายที่อยูในวัยเจริญพันธุ ควรตองคุมกําเนิด เมื่อหยุดยา MTX ควรเวนชวงอยาง นอย 12 สัปดาห กอนจะเลิกคุมกําเนิดและสามารถมีบุตรได 2. อยารับประทานยาอื่นๆเพิ่มเติมโดยไมแจงกับแพทยผูดูแลตรวจเพราะยาที่ไดรับประทานใหมอาจมี ปฏิกิริยากับยา MTX และเปนอันตรายถึงชีวิตได 3. งดเครื่องดื่มประเภทแอลกอฮอล (เหลา เบียร ไวน) เพราะยา MTX และแอลกอฮอล จะทําลายตับ ของผูปวยทําใหเกิดตับอักเสบ 4. ใหรับประทานยาตามที่แพทยแนะนําอยางเครงครัด 5. รับประทาน MTX สัปดาหละครั้ง หรือ 3 มื้อ ไมใชรับประทานทุกวันติดตอกัน 6. ใหติดตอกับแพทยผูดูแลทันทีกรณีที่สงสัยวาจะรับประทานยาเกินขนาด 7. ถามีอาการ เจ็บคอ เปนไข ไอ หรือหายใจไมออกใหไปพบแพทยและแจงใหทราบวารับประทานยา MTX อยู 8. รายงานแพทยผูดูแลและแพทยคนอื่นๆ ที่รักษาวากําลัง รับประทาน MTX อยู เมื่อสงสัยวาเกิดผล ขางเคียงของยา 9. หยุดรับประทานยา MTX เมื่อมีอาการที่สงสัยจะเปนโรคติดเชื้อ เชน ไขหวัด ทางเดินปสสาวะอักเสบ ปอดอักเสบ 10. อยานํา MTX ของทานไปใหผูปวยอื่นรับประทาน หลังจากผูปวยได MTX ตองติดตามตรวจเลือดทุก สัปดาห 1-4 สัปดาห ตรวจหนาที่ของตับและไตทุก 1-4 เดือน ถายภาพรังสีทรวงอกปละ 1 ครั้ง
ผลขางเคียงของยา MTX 1. ผลขางเคียงที่พบบอยคือ อาการคลื่นไส ไมสบายในชองปาก 2. ผลขางเคียงที่รุนแรง คือ ไขกระดูกไมทํางาน ทําใหเม็ดเลือดแดง เม็ดเลือดขาวและ/หรือเกล็ด เลือดต่ํา ทําใหผูปวยติดเชื้องาย อาจถึงเสียชีวิต ผลขางเคียงทางดานโลหิตวิทยา พบบอยใน สัปดาหแรก โดยเฉพาะในผูสูงอายุ 3. ตับอักเสบจากยาหรือตับแข็ง โดยเฉพาะในผูปวยที่อวน เปนเบาหวานหรือผูปวยที่ดื่มเหลา ผลการรักษาดวยยา MTX ผื่นผิวหนังอักเสบในโรคสะเก็ดเงินตอบสนองตอยา MTX ไมเหมือนกัน ผื่นผิวหนังอักเสบชนิดปนหนาที่ดื้อตอยาทา เมื่อใหยารับประทาน MTX รอยละ 80-90 ของผูปวยผื่น ยุบลง รอยละ 50 จึงอาจตองใชยาทากลุมสตีรอยด น้ํามันดินหรือ Calcipotriol รวมดวยเพื่อควบคุม อาการทางผิวหนังไดดีขึ้น MTX สามารถควบคุมโรคสะเก็ดเงินชนิดตุมหนองทั่วตัวไดถึงรอยละ 79 ผูปวยโรคสะเก็ดเงินที่มีอาการปวดขอ ยาMTX ควบคุมอาการของโรคไดประมาณ 1/3 - 1/2 ของ ผูปวย เมื่อควบคุมอาการของโรคไดแลวผูปวยยังตองรับประทานยาตอไปอีกระยะหนึ่ง แพทยผูดูแล จะลดขนาดยาลงใหเหลือนอยที่สุดที่ยังสามารถควบคุมอาการของโรคไดทั้งนี้เพื่อหลีกเลี่ยงผลอัน ไมพึงประสงคจากการใชยา
ยารับประทานกลุม เรตินอยด (Retinoids) ยากลุมเรตินอยด คืออะไร?
วิตามิน เอ เปนสารอาหารที่จําเปนตอการแบงตัวและเจริญเติบโตของเซลลเยื่อบุรางกาย เชน ผิวหนัง เยื่อบุชองปาก จึงมีผูนําวิตามิน เอ มารักษาโรคสะเก็ดเงิน พบวาไมไดผล ตอมามีการคนพบกรดของวิตามิน เอ (Retinoids) พบวามีฤทธิ์ในการรักษาผื่นผิวหนังอักเสบของโรคสะเก็ดเงินไดดี ปจจุบันสารกลุมนี้เรียกวา Retinoids ซึ่งรวมถึงวิตามิน เอ ดวย ยารับประทานกลุม Retinoids ที่ใชรักษาโรคสะเก็ดเงินมี 3 ชนิด คือ
Etretinate, Acitretin และ Isotretinoin ในประเทศไทยปจจุบันนิยมใช Acitretin แทน Etretinate เพราะ ยา Acitretin มีชวงครึ่งชีวิตสั้นกวา Etretinate มาก ทําใหหลีกเลี่ยงผลเสียที่จะเกิดกับเด็กในครรภ กรณีที่ ผูปวยตั้งครรภหลังจากหยุดยา ผูปวยรายใดควรไดรับยา Acitretin หรือ Etretinate? การพิจารณาให Acitretin แกผูปวยโรคสะเก็ดเงิน แพทยผูดูแลจะเปนผูพิจารณาโดยมีหลักเกณฑดังนี้
ขอบงชี้ในการใชยา Acitretin
เปนโรคสะเก็ดเงินที่รุนแรง ผื่นผิวหนังอักเสบของโรคสะเก็ดเงินไมตอบสนองตอยาทา ผื่นผิวหนังอักเสบเปนมากเกินรอยละ 20 ของพื้นที่ผิวหนังไมสามารถใชยาทาไดทั่วถึง ผูปวยโรคสะเก็ดเงินที่เปนมาก หรือดื้อตอยาทาและไมสามารถมารับการฉายแสงอัลตราไวโอเลต บี หรือรับประทานยาPsoralen รวมกับการฉายแสงอัลตราไวโอเลต เอ (PUVA = Psoralen + UVA) ได เพราะการฉายแสงอัลตราไวโอเลตตองมารับการฉายแสงที่โรงพยาบาลสัปดาหละหลายวัน ผูปวยที่ตองเรียนหนังสือหรือทํางานจะมีปญหาเรื่องการลางานหรือหยุดเรียนเพื่อมารับการฉายแสง อัลตราไวโอเลตที่โรงพยาบาล 5. ผูปวยโรคสะเก็ดเงินที่มีตุมหนองกระจายทั่วตัว 6. ผูปวยโรคสะเก็ดเงินที่เปนผื่นแดงลอกทั่วตัว 1. 2. 3. 4.
ขนาดของยาที่ใช
ขนาดยาที่ใชคิดตามน้ําหนักตัว 0.25-0.6 มก./กก./วัน
ผลการรักษาดวยAcitretin เปนอยางไร?
ผลการรักษาดวย Acitretin ในผูปวยโรคสะเก็ดเงินแตละรายจะแตกตางกันขึ้นกับชนิดของผื่นที่ผูปวย เปน ยา Acitretin สามารถควบคุมผื่นโรคสะเก็ดเงินที่เปนตุมหนองทั่วตัวและผื่นหนาตามฝามือฝาเทา ไดดี แตผื่นของโรคสะเก็ดเงินที่เปนปนหนา (Plaque type psoriasis) จะตอบสนองตอยา Acitretin ไดไมดี
ขอควรระวังในการใชยา Acitretin
ผลขางเคียงของยาที่พบเสมอคือริมฝปากแหง แตก ผิวแหง คัน ผมรวงทั่วศีรษะ ผลขางเคียงตออวัยวะ ภายในพบไดนอย เชน ตับอักเสบ กระดูกพรุน การเปลี่ยนแปลงของระดับ Triglyceride, Cholesterol ใน เลือด ในสตรีที่รับประทานยา Acitretin ตองคุมกําเนิดในระหวางที่รับประทานยาและตองคุมกําเนิดตอเนื่อง ไปอีกนาน 2 ป หลังหยุดยาเพราะยานี้สะสมอยูที่ไขมันในรางกาย สามารถทําใหเด็กในครรภพิการได
ยา Cyclosporin ในการรักษาโรคสะเก็ดเงิน
มีหลักฐานทางวิทยาศาสตรหลายชิ้นที่แสดงวาผูปวยโรคสะเก็ดเงินมีความ ผิดปกติของระบบภูมิคุมกันในสวนของเซลลเม็ดเลือดขาวชนิด T lymphocytes จึง ไดมีการศึกษาทดลองใชยากดระบบภูมิคุมกันมารักษาโรคสะเก็ดเงินและพบวา Cyclosporin ซึ่งเปนยากดภูมิคุมกันของรางกายที่ไดจากเชื้อรา ทําใหโรคสะเก็ดเงิน ดีขึ้นได กลไกการออกฤทธิ์
ยา Cyclosporin ออกฤทธิ์กดการทํางานของ T lymphocytes ซึ่งเปนเซลลที่ทําใหเกิดการอักเสบที่ ผิวหนัง และกระตุนเซลลผิวหนังใหแบงตัวเพิ่มจํานวน ยานี้จึงทําใหผื่นผิวหนังที่อักเสบและหนาตัวในโรค สะเก็ดเงินดีขึ้น
ขอบงชี้ในการใช Cyclosporin รักษาโรคสะเก็ดเงิน
ใชในรายที่ผื่นโรคสะเก็ดเงินที่รุนแรงปานกลางถึงรุนแรงมากไมตอบสนองตอการรักษาปกติ เชน ยา ทา แสงอัลตราไวโอเลตบี Psoralen รวมกับแสงอัลตราไวโอเลตเอ เมโธเทร็กเซท
ขนาดที่ใช
ขนาดของยา Cyclosorin A เริ่มที่ 3 มก./ กก./ วัน แบงใหวันละ 2 ครั้ง ถายังไมสามารถควบคุมอาการ ไดใหพิจารณาเพิ่มขนาดยาทุก 2 สัปดาหจนถึงขนาด 5 มก./ กก. / วัน เปาหมายในการใชยาไมไดอยูที่ผื่น หายหมด เมื่อสามารถคุมอาการผื่นไดเปนสวนใหญก็ใหยาตอไปในขนาดควบคุม 3 มก. / กก. / วัน ไมควร ใชยา Cyclosporin นานกวา 1 ป เพราะผลขางเคียงของยาสัมพันธกับขนาด และระยะเวลาที่ใชยา โดยเฉพาะพิษตอไต ความดันโลหิตสูง และมะเร็ง
ขอหามในการใชยา Cyclosporin ไดแก
ผูปวยที่มีไตพิการ โรคความดันโลหิตสูงที่ควบคุมไมได ประวัติเปนโรคมะเร็งมากอน หญิงตั้งครรภหรือ กําลังใหนมบุตร ผูปวยที่กําลังมีการติดเชื้อโรคอยู ผูมีความบกพรองของระบบภูมิคุมกัน ผูที่มีประวัติแพยา Cyclosporin มากอน
ยากดระบบภูมิคุมชนิดอื่นๆ (Other immunosuppressive agents)
ความรูเรื่องยากลุมนี้เกิดขึ้นพรอมกับการเปลี่ยนอวัยวะตางๆ เชน เปลี่ยนไต หัวใจ ตับ และ ปอด ผูปวย ที่เปลี่ยนอวัยวะตองใชยากดภูมิคุมกันตนเองไมใหไปทําลายอวัยวะที่เปลี่ยนใหม ยากลุมนี้รุนแรกๆ คือ Cyclosporin มีฤทธิ์กดการทํางานของเซลลเม็ดเลือดขาวที่เรียกวา T-cell ลิมโฟไซต เปนเซลลของระบบ ภูมิคุมกันที่ทําหนาที่ทําลายสิ่งแปลกปลอม เมื่อยากลุมนี้กดการทํางานของเซลลเม็ดเลือดขาวทําให อวัยวะที่ไดรับการปลูกถายอยูไดนานเพราะระบบภูมิคุมกันของรางกายไมทําลายอวัยวะที่ไดรับใหม ปจจุบัน ความรูเรื่องพยาธิกําเนิดของผื่นโรคสะเก็ดเงินพบหลักฐานวาเกิดจากการทํางานระบบภูมิคุมกันชนิดพึ่ง เซลลผิดปกติ T-cell ลิมโฟไซตจะเคลื่อนเขามาที่หนังแทและหนังกําพราทําใหเกิดการอักเสบและทําให หนังกําพราแบงตัวเพิ่มมากผิดปกติ หลอดเลือดแดงในหนังแทขยายตัวเกิดผื่นแดง T-cell ลิมโฟไซตเขามา อยูรอบหลอดเลือด หลั่งสารเคมีหลายชนิดทําใหเกิดการอักเสบในชั้นหนังแท จากความรูนี้จึงมีการนํายากด ระบบภูมิคุมกัน มารักษาโรคสะเก็ดเงินชนิดรุนแรง พบวาไดผลดี ยากลุมนี้มีทั้งชนิด รับประทาน ฉีด และทา ปจจุบันมียากดภูมิคุมกันที่ยังอยูในระยะศึกษาทดลองหลายชนิดจึงไมขอกลาวถึงในรายละเอียด จะใหเฉพาะ ชื่อยาไวเพื่อผูสนใจไปคนควาเพิ่มเติม 1. Cyclosporin 2. Mycophenolate mofetil 3. Tacrolimus 4. Ascomycin 5. Sirolimus 6. Monoclonal antibodies ชนิดตางๆ 7. Cytokines 8. Fusion proteins 9. Anti-metabolite