Digital Pinball: Flipper Pinball (Vectrex

Digital Pinball

Flipper Pinball - Vectrex

De Vectrex is misschien wel de meest bijzondere spelcomputer die ooit is uitgebracht. Hij verschijnt in 1983 op de Europese markt, maar dat is een ongelukkig moment aangezien de videogamemarkt niet veel later instort. Zodoende zijn er maar weinig van gemaakt. Desalniettemin is de Vectrex, mede door de beperkte beschikbaarheid, heden ten dage een echt ‘collector’s item’. In dit artikel duiken we in de wereld van de Vectrex en bekijken we de enige pinball game die voor deze console is uitgebracht.

Vectrex met controller en game cartridges

Vectorafbeeldingen Wat gelijk opvalt is dat deze spelcomputer een ingebouwd crt-scherm heeft. Dit is een monochroomscherm en in tegenstelling tot de meeste andere spelcomputers maakt de Vectrex gebruik van vectorafbeeldingen. Hier is ook de naam ‘Vectrex’ van afgeleid. Zo’n afbeelding is opgebouwd uit eenvoudige meetkundige objecten, zoals punten, lijnen, krommen of polygonen. Omdat de afbeelding wordt beschreven door een formule, kan deze van grootte veranderen zonder kwaliteitsverlies. Dit is anders bij raster- of bitmapafbeeldingen, die opgebouwd zijn uit een vaste hoeveelheid pixels of beeldpunten. Bij vergroting kan zo’n rasterafbeelding er wazig of blokkerig uit gaan zien. Daar is geen sprake van bij de Vectrex.

Arcade in huis Ook de stand van het ingebouwde beeldscherm valt gelijk op: het is verticaal gepositioneerd. Dit is omdat de makers van de Vectrex het ‘arcadegevoel’ zoveel mogelijk hebben willen nabootsen. Eind jaren 70, begin jaren 80 zijn de arcadespellen

in arcadehallen immens populair. Iedereen die is opgegroeid in die tijd kent spellen als Space Invaders en Pac Man en heeft misschien ook wel een klein fortuin aan guldens aan die spellen besteed. Sommige populaire arcadespellen maken tevens gebruik van vectorafbeeldingen, zoals Asteroids en Tempest. Naast de scherpte van de afbeeldingen is ook de snelheid van deze spellen opvallend. Met de Vectrex kun je die scherpte en snelheid in huis halen.

Kleurloze bedoening De vectorafbeeldingen van de Vectrex hebben echter maar één kleur. Dat is wel een stapje terug als je weet dat de meeste concurrerende spelcomputers een palet van zestien kleuren hebben. Om dit te compenseren wordt er bij elk spel een gekleurde, transparante, kunststof plaat geleverd (de ‘overlay’), die je met klemmetjes voor het scherm kunt plaatsen. Hierdoor wordt er toch nog wat kleur aan het spel toegevoegd, maar wel op een zeer rudimentaire wijze. Er wordt echter wel een bijzondere accessoire voor de Vectrex verkocht, die het tevens mogelijk maakt om de vectorafbeeldingen in drie kleuren te tonen. 3D-imager Deze accessoire is de ‘3D-imager’. Dit is de allereerste 3D-bril die bij een spelcomputer voor thuisgebruik wordt geleverd in die tijd. Je kunt hiermee spellen in 3D spelen. Daarnaast voegt de bril drie kleuren toe aan de vectorafbeeldingen. Er zijn maar drie spellen uitgebracht die geschikt zijn voor de 3D-imager en Flipper Pinball valt daar niet onder. De 3D-imager werkt met een schijf die voor de helft transparant is (in drie kleuren) en de andere helft is niet transparant. De schijf stop je in de 3D-imager en als je de imager dan met de tweede controllerpoort van de Vectrex verbindt, gaat de schijf draaien, zodat je ogen om en om door de schijf kijken, waardoor een stereoscopisch beeld ontstaat. Dat dit echt een vooruitstrevend apparaat is, blijkt wel uit het feit dat Sega pas vier jaar later met hun versie voor de particuliere markt komt.

Spellen op de Vectrex In totaal zijn er maar achtentwintig officiële spellen uitgebracht voor de Vectrex. Eén daarvan zit bij elke Vectrex ingebakken: Mine Storm. Dit is een spel dat veel op de populaire arcadegame Asteroids lijkt. De overige games staan op een cartridge, die je in de zijkant van de Vectrex kunt plaatsen. Veel van de spellen zijn conversies van arcadespellen met dezelfde naam, of gebaseerd op arcadespellen. Er zijn een paar uitzonderingen en het enige flipperspel voor de Vectrex is er één van. Na deze uitgebreide introductie van de Vectrex gaan we eens kijken of dit flipperspel het spelen waard is en of je het spel überhaupt nog kunt spelen als je zelf geen Vectrex hebt.

3D imager met bijbehorende games

Vectrex spelcomputers met populaire arcadegames

Flipper Pinball In Amerika heet de game ‘Spin Ball’, maar in Europa krijgt deze de twijfelachtige naam ‘Flipper Pinball’. Alsof wij hier in Europa niet begrijpen dat pinball een spel met flippers is, omdat we sinds de jaren 40 van de vorige eeuw onder een steen leven.

Vectrex advertentie uit de jaren 80, inclusief hysterische ouders

Wat spelverloop betreft is er geen verschil tussen de Europese en de Amerikaanse versie. Zoals bijna alle Vectrex games, wordt ook dit flipperspel uitgebracht in 1983. Ondanks de vier flippers is het een extreem simpel flipperspel. Vandaar ook de kleine schermafbeeldingen in dit artikel. Als je het spel start, zoomt het speelveld in, wat dankzij de vectorgraphics soepel gaat en er heel cool uitziet. Je hebt vijf ballen. Het spel speel je uiteraard met de joystick, die bij de Vectrex werd meegeleverd. De plunger stel je in door de joystick naar onder en boven te bewegen. De bal schiet je af met knop 4. Knop 2 en 3 bedienen respectievelijk de linker- en de rechterflippers. Tijdens het spelen kun je het speelveld een duw geven door de joystick naar links of rechts te bewegen. Dit kun je maar twee of drie keer achter elkaar doen, daarna heb je een TILT te pakken. En met knop 1 kun je het spel op pauze zetten. Dat lijkt misschien triviaal, maar Flipper Pinball is één van de slechts drie Vectrex-games waarbij dat kan.

De spelregels Met zo’n simpel flipperspel zullen de spelregels ook niet zo ingewikkeld zijn. Laten we beginnen bij het deel waarmee je de meeste punten kunt halen. De scoremultiplier gaat tot maximaal zes. Om deze te verhogen moeten alle popbumpers verlicht zijn. Om deze te verlichten moet de bal over een diamant in een rollover-lane bovenin het speelveld rollen. Eitje, zul je misschien denken, maar als de bal een verlichte popbumper raakt, gaat deze weer uit. Dat maakt het heel lastig om alle vier de popbumpers tegelijk te verlichten. Zeg maar gerust praktisch onmogelijk. De multiplier kun je ook verhogen door de ‘Ball Splitter’ te raken als deze zonder tijdslimiet geactiveerd is. De Ball Splitter is een soort ster die in het midden van het onderste speelveld verschijnt. Als je die ster raakt, krijg je ineens twee ballen. Multiball dus! De Ball Splitter verschijnt een korte tijd als je een setje droptargets op volgorde van links naar rechts of vice versa hebt geraakt. Er verschijnen ook bonuspijlen bij de spinners. Schiet je de bal vervolgens door zo’n spinner, dan is de Ball Splitter voor onbeperkte tijd geactiveerd. Pas als je ‘m dan raakt wordt de scoremultiplier verhoogt en krijg je uiteraard multiball. Tijdens multiball staat er ook een mooie driehoek tussen de flippers, die verhindert dat de bal snel tussen de flippers verdwijnt. Hartstikke fijn, maar je zult merken dat de outlanes ook behoorlijke balmagneten zijn. Gelukkig kun je ook ballsavers in de outlanes activeren. Dat gebeurt als je bal door alle rollover-lanes bovenin het speelveld hebt laten rollen. De ball saver wordt dan in één van de outlanes geactiveerd, helaas alleen voor een korte tijd, dus veel zul je er niet aan hebben.

“Glassies: da’s ook een manier om fouten in het spel te rechtvaardigen”

Spin Ball op de ParaJVE emulator

Speelveld uit de handleiding Overlay en cartridge

En dan hebben we de belangrijkste spelregels wel gehad. De meeste punten haal je door combinaties van drop targets en spinners met bonuspijl te schieten, bijvoorbeeld de droptargets linksboven en de spinner rechtsonder, of de droptargets linksonder en de spinner met bonuspijl rechtsboven. Als je alle droptargets hebt geraakt en vervolgens de driehoek die tussen de flippers staat bij multibal krijg je de hoogste score die je in één keer kunt halen tijdens het spel: 10.000 punten.

De gameplay Het balgedrag is vergelijkbaar met andere flipperspelletjes die begin jaren 80 zijn uitgebracht; redelijk natuurgetrouw, maar het lijkt soms meer op een stuiterbal dan een

Flipper Pinball op de Vectrex

stalen knikker. Dat zie je vooral als je de bal net hebt afgeschoten. Dan blijft de bal geruime tijd in het gedeelte boven de rollover-lanes rondstuiteren. Gevolg van dat stuiteren is dat het spel wel vol actie zit. En het gevolg daarvan is weer dat je die bal ook megasnel kwijt bent. Daar helpt dat enorme blok in het midden van het speelveld ook aan mee. Balcontact met dat blok kun je beter mijden, want de bal verdwijnt geheid tussen je flippers op de terugweg. Die flippers staan ook nog eens veel te ver uit elkaar, dus weinig overlevingskansen in het onderste speelveld. De uitdaging zit ‘m vooral in het uitvoeren van de combinaties om veel punten te halen, zoals bij de spelregels beschreven. Ik ben er niet over uit of je dit nou met veel oefenen onder de knie kunt krijgen, of dat het puur geluk is omdat de bal als een malle over het scherm stuitert. En als je zelf niet onthoudt welke combinaties je allemaal geschoten hebt is het moeilijk om de voortgang van je spel te bepalen. Dat komt omdat de score en de scoremultiplier niet zichtbaar zijn tijdens het spelen. Bij elkaar opgeteld heb ik met Flipper Pinball geen lekker spelletje flipper kunnen spelen. Maar misschien baart oefening daadwerkelijk kunst. Soms zie je de bal wel eens dwars door flippers of popbumpers vliegen, maar dat hoort volgens de handleiding bij het spel. Ze noemen dit ‘glassies’. Er staat letterlijk (doch vrij vertaald): ‘net als bij een echt flipperspel springt de bal wel eens over een bumper of ander element, waardoor het lijkt alsof de bal erdoorheen gaat. Blijf in dat geval gewoon doorspelen. Je krijgt hier geen punten of strafpunten voor’. Tja. Da’s ook een manier om fouten in het spelprogramma te rechtvaardigen.

Die gaan we weer spelen! Zeker in dit geval geldt: er gaat niets boven het echte werk. Als je zelf al een Vectrex hebt, denk ik niet dat Flipper Pinball de game is die je als eerste weer gaat spelen op deze bijzondere spelcomputer. Nee, dan kies je in mijn beleving eerder voor een arcadeklassieker. Als je zelf geen Vectrex hebt, en die kans is groter, dan moet je op zoek naar een goede emulator. Voor de Vectrex zijn maar weinig emulators gemaakt, maar ParaJVE springt met kop en schouders boven de rest uit. Alles wordt geëmuleerd: het knipperen van het scherm, de opbouw van de vectors, het chassis, de bolling van het scherm. Alle Vectrex games zitten er ook nog eens bij, inclusief overlays. Flipper Pinball kun je er ook mee spelen, maar deze staat als ‘Spinball’ in het rijtje games met ‘emulation issues’. Als je het spel start wordt al snel duidelijk waarom: het speelveld lijkt ten opzichte van de bal een halve centimeter naar links te zijn verschoven. Toch benieuwd? Kijk dan op www.dosgamers.com/parajve. Om een echt goede indruk te krijgen van het spel en van de Vectrex kun je het beste wat gameplay video’s op YouTube bekijken. Je zult versteld staan!