Xây dựng văn hoá kiểm soát rủi ro BIDV: Sự cần thiết và những giá trị tích cực

VĩNH ĐứC

Nhận thức được sự ảnh hưởng rủi ro tác động đến hiệu quả hoạt động kinh doanh, uy tín, hình ảnh thương hiệu BIDV… ngày 06/7/2020, BIDV đã ban hành Nghị quyết số 534/ NQ-BIDV về văn hoá rủi ro và truyền thông đến các đơn vị, cá nhân trong toàn hệ thống tuân thủ, thực hiện…

sự cần thiết của Văn hoá kiểm soát rủi ro

Xuất phát từ đặc thù hoạt động kinh doanh ngân hàng: Do ngân hàng cũng là một doanh nghiệp nhưng hoạt động kinh doanh có tính chất đặc thù và do đó văn hóa doanh nghiệp trong ngân hàng cũng có những đặc điểm khác biệt. Ở phương diện quy mô và các yếu tố cấu thành có thể coi rủi ro trong hoạt động ngân hàng là tổng hòa các rủi ro của nền kinh tế. Rủi ro trong ngân hàng không chỉ ảnh hưởng tới bản thân ngân hàng mà tác động sâu rộng tới doanh nghiệp, các ngành, lĩnh vực kinh tế và các mặt đời sống kinh tế xã hội. Việc duy trì hoạt động ngân hàng an toàn, bền vững có tầm quan trọng đặc biệt. Do đó, đối với ngân hàng, việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp thuần túy như các doanh nghiệp thông thường chưa đủ để giúp ngân hàng phát triển an toàn bền vững. Ngân hàng cần đi sâu hơn vào đặc trưng kinh doanh ngân hàng - đó là kinh doanh rủi ro - để nghiên cứu, xây dựng và phát triển một nội dung quan trọng là Văn hóa Kiểm soát rủi ro (VHKSRR).

Để đáp ứng và hướng đến thông lệ, chuẩn mực quốc tế: Các tổ chức quốc tế về giám sát ngân hàng như Ủy ban Basel, Hội đồng ổn định tài chính G20 (FSB), IFC Worldbank, APRA Úc, OCC Hoa Kỳ đều đưa ra khuyến nghị ngân hàng cần thiết lập văn hóa rủi ro. Theo IFC, hơn cả việc thiết lập cơ cấu tổ chức và các chính sách đúng đắn, văn hóa rủi ro đóng vai trò rất quan trọng cho thành công của một tổ chức trong công tác quản lý rủi ro. Ngân hàng cần không ngừng phát triển một nền văn hóa hiểu biết về rủi ro, công nhận tầm quan trọng của quản lý rủi ro, chịu trách nhiệm cá nhân và nghĩa vụ giải trình cá nhân trong việc nhận diện và quản lý các loại rủi ro.

Xuất phát từ yêu cầu của NHNN tại Thông tư 13: Năm 2018, NHNN lần đầu tiên đề cập chính thức đến yếu tố văn hóa tại Thông tư 13 với thuật ngữ là “văn hóa kiểm soát”. Xuất phát từ yêu cầu chung của

NHNN, BIDV mở rộng làm sâu sắc hơn các giá trị cốt lõi trong quản lý rủi ro để xây dựng VHKSRR với mục đích củng cố, bồi đắp và truyền tải những giá trị riêng có của BIDV, làm nền tảng cho sự phát triển bền vững.

Xuất phát từ nhu cầu nội tại của BIDV: Có 3 phương pháp quản trị phổ biến là Pháp trị, Kỹ trị và Nhân trị. Ở góc độ quản trị rủi ro, BIDV đã áp dụng tất cả các phương pháp này thông qua việc: Điều hành, quản lý hoạt động của đơn vị bằng hệ thống Quy chế, chính sách, quy trình, quy định cụ thể, hệ thống kiểm tra giám sát, xử lý trách nhiệm…; ứng dụng khoa học/công nghệ vào quản trị như ứng dụng công nghệ thông tin với hệ thống Corebanking; lấy con người làm gốc, làm trung tâm (cán bộ là chủ thể của quản lý, mỗi cán bộ chính là nhà quản lý của chính mình và quản lý (giám sát chéo) những người xung quanh). Xây dựng VHKSRR là cách để BIDV bồi đắp thêm việc ứng dụng nhân trị vào hệ thống quản lý rủi ro của ngân hàng, nhằm tạo ra sự thống nhất về nhận thức và hành động đối với cán bộ toàn hệ thống khi đối diện với rủi ro.

Bên cạnh đó, cùng với 64 năm hình thành phát triển, BIDV đã bồi đắp được văn hóa doanh nghiệp riêng có, với các cấu phần đã được văn bản hóa/tuyên ngôn chính thức gồm Bộ Quy chuẩn đạo đức nghề nghiệp, Bộ Quy tắc ứng xử, Văn hóa học hỏi sáng tạo,… VHKSRR sẽ là một cấu phần không thể thiếu góp phần bồi đắp, củng cố cho văn hóa doanh nghiệp nói chung của BIDV.

Để BIDV vận hành cần có cả phần cứng và phần mềm: Phần cứng là mô hình tổ chức, bộ máy, quy trình quy chế và con người, trong đó con người luôn là yếu tố quan trọng. Liên quan đến con người có nhiều nội dung như tuyển dụng, học tập, đào tạo, quy hoạch, bổ nhiệm… Tuy nhiên, đó vẫn chỉ là phần cứng của nhân sự. Phần mềm ở đây chính là môi trường văn hóa đối với rủi ro, là nhận thức, ý thức trách nhiệm với nghề, tâm huyết với truyền thống, với sự phát triển của BIDV. Phần mềm này đã có và tồn tại trong nhiều thế hệ cán bộ trước đây cũng như hiện nay của BIDV nhưng chưa thực sự trở thành một bộ khung nề nếp với những chuẩn mực đúng đắn trong nhận thức và ứng xử với rủi ro. Một trong các nguyên nhân dẫn đến tồn tại trong thực tiễn quản trị thời gian qua là sự nhận thức chưa đầy đủ về rủi ro dẫn tới hành động chưa phù hợp và khả năng kiểm soát rủi ro còn hạn chế.

Vì vậy, việc định hình các giá trị cốt lõi trong trong quản lý rủi ro tại BIDV để xây dựng VHKSRR có ý nghĩa chiến lược quan trọng để củng cố, nâng cao hiệu lực và hiệu quả của hệ thống quản trị rủi ro và kiểm soát nội bộ, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của BIDV.

ý nghĩa của Văn hóa kiểm soát rủi ro

Việc xây dựng VHKSRR mang lại lợi ích và ý nghĩa lớn với BIDV, bao gồm lợi ích tài chính và phi tài chính như: Góp phần giảm thiểu tổn thất rủi ro, đặt nền móng cho phát triển bền vững; Củng cố môi trường quản trị rủi ro và kiểm soát nội bộ, gia tăng lợi thế cạnh tranh bền vững nhờ việc tạo dựng bản sắc riêng về văn hóa kiểm soát rủi ro vững mạnh. Khẳng định vị thế và nâng cao hình ảnh BIDV về đổi mới quản trị, hướng đến thông lệ tốt, qua đó gia tăng giá trị ngân hàng trong mắt nhà đầu tư, giúp tối đa giá trị bán vốn để cải thiện hệ số CAR.

Xét một cách tổng thể, xây dựng văn hóa kiểm soát rủi ro mang lại 3 ý nghĩa lớn là: (i) Làm nền tảng cho suy nghĩ và hành động của mỗi cán bộ trong công việc hàng ngày để từng cán bộ luôn suy nghĩ cân nhắc, lường đón các rủi ro cho BIDV, tối ưu hóa các quyết định có rủi ro, chấp nhận rủi ro thông minh và hành động một cách cẩn trọng, trách nhiệm trong phạm vi chức trách, nhiệm vụ của mình; (ii) Định hướng hành vi của mọi cán bộ theo những chuẩn mực giá trị về kiểm soát rủi ro được HĐQT lựa chọn; cán bộ có cơ sở để lựa chọn nên làm gì và cần làm gì mỗi khi đứng trước rủi ro, đứng trước sự lựa chọn; (iii) Xây dựng, củng cố môi trường nội bộ vững mạnh vì sự phát triển an toàn, bền vững của hệ thống BIDV.

VHKSRR với cốt lõi là sự thống nhất về quan điểm nhận thức và hệ giá trị về kiểm soát rủi ro là khía cạnh then chốt của văn hóa kinh doanh ngân hàng, góp phần cấu thành nên “linh hồn” của BIDV.

VHKSRR khi được thực hành liên tục, nhất quán bởi mọi cán bộ từ lãnh đạo các cấp đến từng người lao động, nhân viên nghiệp vụ sẽ lan tỏa thẩm thấu tạo nên “hệ gien di truyền ADN” trong quản trị rủi ro và được lưu truyền qua các thế hệ, góp phần tạo nên lợi thế cạnh tranh riêng có của BIDV