NGUYỄN ĐỨC SƠN

NGUYỄN ĐỨC SƠN

TIỂU SỬ

Tên thật là Nguyễn-Đức-Sơn, sinh ngày 18 tháng 11 năm 1931 tại làng Dư Khánh (Thanh Hải), tỉnh Ninh Thuận (Phan Rang), chính quán tỉnh Thừa Thiên, ăn chay trường không phải vì đạo... gì hết mà chính là do chút lòng công bình tự nhiên đổi với trời đất. Nhưng đúng như lời Bửu Ý viết trong tự truyện đăng ở giai phẩm Văn mang số kiểm duyệt ngày 16.3.1973 thì “thuộc loại người du côn”, là “hình ảnh của con tê giác, từ tính tình đến cách ăn nói, dáng đi. Húc bừa về phía trước, không kể thiệt hơn, không tính hậu quả. Thêm thù và bớt bạn. Đơn độc quắt queo. Dã man nghiệt ngã. Chỉ thong dong ở chốn không người: rừng và biển (...) đã từng cộng tác với mấy tạp chí có giá trị và uy tín ở Saigon, nhưng đến nay, vì thái độ và giọng điệu kiêu kỳ, gây hấn, dần dà tạp chí nào cùng tự động gạt bỏ tên.” Có sống nhiều năm ở Saigon nhưng không hề thấy chút chi cái đẹp của thành phố và tự hỏi không hiểu vì sao hàng tỉ người có thể sống trong những đô thị lớn trên thế giới. Sẽ tự cứa cổ tự tử ngay nếu một ngày nào đó đầu thai lên thấy đất của các đô thị, nhà cửa và khu kỹ nghệ tràn lấn quá một nửa diện tích của núi, rừng, sông, biển, thác, suối, ao, đầm, hồ... Tự nhận là tha thiết với xã hội Vô Chính Phủ khó có thể có trên thế giới này. Từ đó, từ đó thôi, cũng dễ tắt thở rồi. Vậy chớ cái gì làm cho nó có thể còn sống được cho tới ngày nay? Ông Phật, ông Khổng và nhất là ông Lão, đành rồi. Nhưng còn một ông bao trùm hết và hốt ba ông kia bốc cao lên: ông Nghệ Thuật.

Đã xuất bản ba tập truyện ngắn và tám tập thơ mà tập sau

cùng, Du Sỹ Ca, vì gặp rắc rối nên vẫn chưa hoàn thành dù ruột đã in xong từ đầu tháng 6 năm 1973.

QUAN NIỆM VỀ TRUYỆN NGẮN

Quan niệm của tôi về truyện ngắn? Không có. Tóm tắt cái quan niệm ấy? Làm sao được. Tuy nhiên tôi có chút ý kiến này: trong tất cả các ngành nghệ thuật dùng chữ viết, chỉ có thơ ca là có trong trời đất, còn tất cả truyện ngắn, truyện dài, kịch... may ra mới đạt tới cái gì sâu thẳm và cao vời. Tôi chỉ lấy làm lạ rằng hình như trên thế giới chưa có một người cầm bút nào thật sự trở nên đại văn hào, thật sự có tầm ảnh hưởng lớn lao lúc còn sống hay sau khi chết mà chỉ nhờ duy có truyện ngắn của mình chớ không nhờ thêm vào truyện dài, kịch, thơ. Truyện ngắn tự nó không có đủ khả năng sao? Cha tôi thì muốn tin như vậy. Nhưng tôi thì không nghi ngờ. Tôi cũng mê truyện ngắn ghê gớm. Quá thật, liệu truyện dài là một chuỗi ngọc thì truyện ngắn ít ra cũng phải là một hạt mình châu. Học giả Thạch Trung Giả ưa nhắc ý đó.

Cách đây hơn mười năm, trong tạp chí Văn Nghệ số 21 đặc biệt về ý kiến về truyện ngắn, tôi cũng đã phát biểu nhiều điều dù rằng đăng sai và thiếu. Trong tập truyện ngắn Cát Bụi Mệt Mỏi (An Tiêm, 1968), tôi cũng cho trích đăng lại nhưng vẫn thiếu và sai như nội dung chính tập truyện đầu tay in lần thứ nhất đó. Nay xin trích lại một chút: “Truyện ngắn thì ngắn, truyện dài thì dài. Nhưng nếu truyện dài là một cái gì hoàn tất thì truyện ngắn cũng phải là một cái gì hoàn tất dù nó có mở rộng nhiều chân trời xa xôi. Đó là điều dễ hiểu nhưng ít người chịu hiểu. (...) Truyện ngắn cũng nhất thiết không phải là những truyện quá ngắn ngủi và nhất là vô duyên như kiểu “A very short story” của Hemingway. (...) Một truyện ngắn hay

Nguyễn Đức Sơn.