Mei-Juni 2011
SPEEDWAY Magazine
Auteur: Niels Timmermans
Jaargang 1 - SPECIAL: DE GESCHIEDENIS VAN DE WIELERSPORT
Wist je dat: De UCI (Union Cycliste Internationale) de internationale wielerorganisatie is?
DE GESCHIEDENIS VAN DE WIELERSPORT EN ZIJN FIETS De wielersport is over de ganse wereld een erg aantrekkelijke en populaire sport. Wielrennen is een volkse sport waarbij je gemakkelijk in contact kan komen met jouw wieleridolen. Wielrennen heb je in alle soorten en maten: van rondjes rond de kerktoren tot heuse wielerrondes. Maar welke geschiedenis beschrijft deze sport? Welke helden heeft ze voortgebracht? En vooral, wie is de grootste renner aller tijden? De hoge Bi en de ‘Bottenschudder’ Geen wielersport zonder fiets, natuurlijk. Een wielrenner zonder zijn werktuig zou maar al te raar ogen. Net als de wielersport kent de fiets een rijke geschiedenis. Gedurende verschillende eeuwen hebben mensen telkens geprobeerd om de fiets zo aërodynamisch en snel mogelijk te maken. Racefietsen vandaag, bijvoorbeeld, zijn meer dan alleen maar louter een gebruiksvoorwerp. Een wielrenner of wielertoerist bouwt een soort van relatie op met zijn materiaal, maar er wordt ook enorm veel aandacht geschonken aan de soorten materialen die telkens lichter worden. Maar voor er natuurlijk van een racefiets kon gesproken worden, moest de fiets eerst uitgevonden worden. Die eer was weggelegd voor de Duitser Karl Drais, die in 1817 een soort houten looptuig wist te ontwikkelen. Hij schonk het de naam ‘Draisine’. De technologie van Drais was zo revolutionair, dat verschillende baronnen zich eraan waagden om het looptuig verder te ontwikkelen.
Speedway Magazine
Het eerste, echt op een fiets lijkende ontwerp, werd in 1865 ontworpen door de Fransman Pierre Michaux, in coöperatie met zijn zoon, Ernest Michaux. De fiets had echter het grote nadeel erg gevaarlijk te zijn bij valpartijen. De fiets werd daarom soms ook ‘De Bottenschudder’ genoemd. In 1867 kwam daar een verandering in, toen Michaux zijn hoge Bi aan het grote publiek voorstelde op de wereldtentoonstelling in Parijs. De hoge Bi was een opvallende verschijning die heel wat stuurmanskunst
een fiets bedacht waarbij de pedalen niet meer
vergde om ermee te kunnen rijden. Vooraan
aan het voorwiel waren gemonteerd, maar
bezat de fiets een groot en hoog voorwiel dat
tussen de wielen. Kracht werd overgebracht
nodig was om zich te kunnen verplaatsen, er
door een nieuwe techniek die de ontwikkeling
was immers een redelijk verzet voor de fiets
van de fiets in een stroomversnelling zou
nodig. Door zijn hoge voorwiel en kleine
brengen. Een ketting zorgde ervoor dat de
achterwiel was de hoge Bi een stuk veiliger. De
beweging van de fiets werd overgebracht op
fiets bezat nog geen kettingaandrijving en dus
het achterwiel. De eerste Rover van Starley
kon er geen kracht worden overgebracht op
woog zo’n zestien kilogram. Later werden
het achterwiel.
ondermeer de rubberen banden vervangen
Dé meest revolutionaire uitvinding in het
door banden van Dunlop, de allereerste
tot dan toe korte bestaan van de fiets, kwam er
luchtband. De fiets en binnenkort ook de
in 1880, toen James Starley
wielersport waren geboren. Vervolg pagina 2
[1]
Van Bordeaux naar Parijs Samen met de fiets ontstond het idee om een sport te maken van het fietsen. Op 31 Mei 1868 werd de eerste wedstrijd van slechts 1200 meter verreden in het Park Saint-Cloud in Parijs. Een twintigtal jaren was de technologie van de fiets zo gevorderd dat het geen statussymbool meer was. Iedereen kon en wou gebruik maken van de eenvoudige en snelle manier om zich van punt a naar punt b te verplaatsen. Fietsen werd populair en de allereerste wedstrijden voor het grote publiek werden georganiseerd. Ondermeer tussen Bordeaux en Parijs (1891), met afstanden die doorheen de geschiedenis van de wedstrijd zouden variëren van 550 tot 620 kilometer. De eerste winnaar van Parijs-Bordeaux werd
een graantje mee te pikken. De wielersport
alle bladen en kranten bleven overeind. Een
was vertrokken voor een prachtige toekomst.
publiciteitsstunt met massale belangstelling
De rijwielfabrikanten en bandenproducenten vonden in de wielersport
L’Auto, ging daarom maar al te graag in op het
aan te prijzen. Vooral in Engeland, maar ook in
idee van zijn medewerker Géo Lefèvre om een
Frankrijk gebeurde dat op wielerbanen, zoals
grote ronde door Frankrijk te organiseren. Een
op de Vélodrome Buffalo in Parijs, vlakbij de
monsterorganisatie die met veel verbijstering
Porte Maillot.
en argwaan door het grote publiek werd
De gewone man in de straat zag een glansrijke carrière op twee wielen wel zitten, manieren op promotie in de maatschappij.
en op één juli 1903 werd omstreeks 15 uur het
Wielrennen werd dus een sport van bakkers,
startschot gegeven voor de allergrootste
beenhouwers en andere gewone mensen.
wedstrijd ter wereld. Algemeen
Spektakel, brood en spelen
koerscommissaris Géo Lefèvre legde een deel
Met het ontstaan van de sportpers, die interesse toonde in de wielersport, werden de
zeker als je weet dat Mills onder zijn trui een
wedstrijden steeds spectaculairder en
soort picknick voor onderweg had
gevaarlijker. De nieuwe sport vormde een bron
meegenomen.
van inkomsten voor de kranten, die hun oplagen gestaag de hoogte in zagen gaan door
onlosmakelijk beelden op met wielrenners die
de verslagen van de verschillende heroïsche
op hun rug reservebanden dragen,
heldendaden van de renners. Het duurde dan ook niet lang of de
bestonden immers nog niet. De wedstrijden
kranten organiseerden zelf wedstrijden.
werden verreden op loodzware fietsen waarvan
Bestaande organisaties werden overgenomen,
het gewicht kon oplopen tot 20 kilogram in
maar er werden ook nieuwe wedstrijden de
combinatie met onaangepaste wollen kledij die
wereld in gestuurd. Na het succes van de
nauwelijks zweet opnam. De wedstrijden liepen
allereerste Parijs-Bordeaux, werd Parijs-Brest-
over onverharde wegen door onherbergzame
Parijs georganiseerd. Een wedstrijd van zo’n
dalen en over ongekende bergtoppen. Wie een
1200 kilometer, waarvoor de winnaar, Charles
monsterwedstrijd wilde uitrijden, moest stalen
Terront, meer dan drie volle dagen zonder
zenuwen hebben, in geval van een lekke band
slaap nodig had om de klus te klaren. De
of materiaalpech moesten renners immers zelf
laatste finisher kwam, volgens de legende, pas
het euvel verhelpen, maar een renner moest
tien dagen later aan in Parijs. De monsterinspanningen werden zelden
is dan ook niet verwonderlijk dat maar enkele
op echte menselijke kracht geleverd. Al snel
renners de massawedstrijden uitreden.
ontstond er een markt met allerlei
De eerste wedstrijd in België werd in 1892
wondermiddeltjes die van een ezel een echt
georganiseerd. Luik-Bastenaken-Luik werd
racepaard konden maken. Doping was immers
georganiseerd door de plaatselijke wielerclubs
niet verboden.
Pesant Club Liègeois en de Liège Cyclists
In 1896 organiseerde het wielerblad Le
Union. Léon Houa, een Belg, zou de
Vélo de allereerste editie van Parijs-Roubaix,
eerstvolgende drie edities van La Doyenne
een wedstrijd over verschillende stoffige
winnen. Telkens zat hij rond de tien uur op zijn
kasseistroken om de stad Roubaix, die op dat
fiets.
moment erg welvarend was door de Van professionalisme was er in de jonge
verschillende textielfabrieken. Josef Fischer,
jaren van de wielersport weinig te merken. Alle
een op dat moment zeer bekend Duits lange-
deelnemers waren amateurs die louter uit
afstandsrenner, won de allereerste editie van
ontspanning deelnamen aan de
de helleklassieker. Tot op vandaag is hij de
monsterwedstrijden. Daar kwam enkele jaren
enige Duitser die er ooit in slaagde Parijs-
echter verandering in toen de wielersport een
Roubaix op zijn naam te schrijven.
boost kreeg door de interesse van
De allereerste grote ronde
rijwielfabrikanten en verschillende sportkranten die in de wielersport wel een kans zagen om
Toch kregen Desgrange en Lefèvre een compact peloton van zestig renners bij elkaar
bedroeg 21,5 km/u. Een waar huzarenstukje,
ook beschikken over een ijzeren conditie. Het
onthaald.
want het vormde één van de schaarse
naast aandacht voor de paardensport ook veel
ploegleiders en motoren met reservemateriaal
Henri Desgrange, hoofdredacteur van
de perfecte voedingsbodem om hun producten
Georges Pilkington Mills. Zijn gemiddelde
De eerste jaren van de wielersport roepen
zou dus niet ongewenst zijn.
De concurrentie tussen de verschillende kranten en tijdschriften groeide naar een
van de afstand met de trein af, waarin hij zijn fiets meenam. Lefèvre legde vervolgens een deel van de afstand af tussen de renners om toch een soort controle te kunnen uitvoeren. Ook waren er onderweg enkele controleposten opgesteld die er moesten op toezien dat de renners wel de hele rit uitreden. De nachtelijke ritten vormden het grootste gevaar voor de renners, die erg vermoeid soms niet meer zagen waar hun fiets hen heenbracht. Op 19 juli finishte de allereerste winnaar van La Boucle, Maurice Garin, die de hele ronde in 94 uur en 33 minuten aflegde. De aankomst werd gehouden op de Vélodrome in het Parijse Prinsenpark. Hij had een dikke drie uur voorsprong op zijn eerste concurrent. Uiteindelijk haalden slechts 21 van de 60 gestarte renners de finish. De ronde werd het daaropvolgende jaar opnieuw georganiseerd omwille van het daverende succes. De Tour de France zou uitgroeien tot de allergrootste en allermooiste sportwedstrijd in de wereld.
De allereerste wedstrijden in Vlaanderen De grote man achter de allermooiste wedstrijd in Vlaanderen, is Karel Van Wijnendaele, hoofdredacteur van Sportwereld, een krant die in 1913 nog in zijn kinderschoenen stond. Wijnendaele tekende een wedstrijd uit over de Vlaamse kasseistroken. De Ronde Van Vlaanderen kende in het begin nog geen hellingen, maar de onverharde wegen en kasseistroken waren minstens even zwaar. Het wedstrijdgebeuren kende een maar trage start door ondermeer de oorlogsjaren, maar nadien ‘boomde’ de wedstrijd en groeide ze uit tot een topevenement en -wedstrijd, die zeker en vast de titel ‘Vlaanderens Mooiste’ verdient. Vervolg pagina 3
toppunt tijdens de daaropvolgende eeuw. Niet
Speedway Magazine
[2]
Commercialisering van de sport Na de rijwielfabrikanten en de sportkranten kregen andere bedrijven ook
“Renners kregen al snel de status van helden door
interesse in de volkse sport. De radio sprong op het wielrennen, mensen zaten tijdens de zomer gekluisterd aan hun radiotoestel om het
hun bovenmenselijke
verloop in de Ronde van Frankrijk te volgen
prestaties en daar waar een
dankzij de dagelijkse uitzendingen die
wielerwedstrijd langskwam,
verzorgde. De eerste live-uitzending op
vierde het dorp feest tot diep
televisie werd in 1958 uitgezonden.
in de nacht.”
sponsors. Het merk Nivea en de renner
radiojournalist Jean Antoine vanaf 1935
Met de media volgden ook andere Fiorenzo Magni (tweede foto links) sloten als eerste een contact af. Andere renners volgden snel. De wielerorganisaties waren niet opgezet met deze nieuwe vorm van sponsoring en er werden boetes ingevoerd voor extrasportieve sponsors (sponsors buiten het sportieve gegeven, nvdr.). Toch was deze ontwikkeling niet meer te stuiten. Verschillende ploegleiders gingen contracten aan met merken, waardoor organisatoren beetje bij beetje wel merkenploegen moesten toelaten aan de start van de wedstrijden, wilden ze een bekend renner aan de start hebben. De UCI, de internationale wielerunie, opgericht in 1900, trok naar andere landen en de mondialisering van de wielersport werd een feit.
Helden van het volk Het grote publiek reageerde zeer enthousiast op de komst van de gloednieuwe
daar waar een wielerwedstrijd langskwam, vierde het dorp feest tot diep in de nacht. In elk dorp had je wel een plaatselijke wielerheld, die bij grote prestaties als een god werd binnengehaald. Fausto Coppi geldt in de geschiedenis van de wielersport nog steeds als een monument. Coppi (eerste foto links) of Il Campionissimo won tweemaal de Ronde Van Frankrijk en vijf keer de Ronde Van Italië (de Giro). In 1949 slaagde hij er als allereerste renner ooit in om de Ronde Van Frankrijk én de Ronde Van Italië te winnen. Hij deed het huzarenstukje nog een keertje over in 1952. Hij behaalde in zijn carrière 130 overwinningen, maar kwam op 2 januari 1960 om het leven door de ziekte malaria. Vandaag wordt Coppi nog geëerd door ondermeer een cyclosportieve tocht voor amateurrenners die elk jaar in Cuneo gehouden wordt. Alle deelnemers aan deze tocht dragen hetzelfde shirt met een grote foto van Coppi erop. Dichter bij huis gooide Briek Schotte of Ijzeren Briek grote ogen bij het publiek. Hij won tweemaal de Ronde Van Vlaanderen (in 1942 en 1948), werd tweemaal wereldkampioen (in 1948 en 1950) en eindigde ook éénmaal tweede in de Ronde Van Frankrijk, achter Gino Bartali (1948). Dé beste renner aller tijden blijft echter een kleine jongen die op 17 juni 1945 in Meensel-Kiezegem het eerste levenslicht zag. Eddy Merckx. Vervolg pagina 4
sport. Renners kregen al snel de status van helden door hun bovenmenselijke prestaties en
Speedway Magazine
[3]
Het godenkind Merckx Geen renner in de geschiedenis van het wielrennen kan zo’n palmares voorleggen als Eddy Merckx. En moest een renner eenzelfde palmares kunnen voorleggen, dan nog zou hij niet kunnen tippen aan Merckx. Eddy Merckx bracht een ware volksbeweging op gang, gaf Vlaanderen zijn geloof en zin in de koers terug. Een superlatief boven de superlatieven,
waarbij telkens één naam op kop van het
maanlanding volgden, genoot België van de
klassement en de tabellen zou staan, namelijk
allergrootste kampioen die het land ooit gekend
die van Merckx. Ook ging het niet al te best
had. Merckx zou zonder problemen een
tussen de ploegleider van de ploeg waarvoor
standbeeld op de maan gekregen kunnen
Merckx op dat moment reed, Faema, een ploeg
hebben.
van Italiaanse oorsprong.
Eddy Merckx, de balans
Er moest dus iets gedaan worden. Twee dagen voor Savona, de plaats waar Merckx een positief staal zou afleveren, bezocht Rudy Altig Merckx in zijn hotelkamer.
een trapje hoger dan de overtreffende trap. Merckx keek als kind op naar Stan Ockers, een renner uit Borgerhout. Ockers zou er een glansrijke carrière op nahouden met knappe prestaties op de weg en op de wielerbaan. Merckx werd geprikkeld door de koers.
“Eddy Merckx. Een superlatief boven de superlatieven, een trapje hoger dan de overtreffende trap.”
Het duurde dan ook niet lang of in 1961 begon voor Merckx zijn echte wielercarrière. ‘Niemand kon zich een voorstelling maken van het buitengewone talent van deze jonge Brabander, met zijn donkere, weerbarstige haar en zijn Euro-Aziatische gezicht, dat zacht, engelachtig en uitdrukkingsloos was’, aldus Philippe Brunel in het boek Merckx, mens & Mythe. De tegenstand verwachtte inderdaad niet zo’n taaie klant als Merckx, maar zijn talent kwam snel aan het licht toen hij in 1964 in Frankrijk wereldkampioen werd bij de liefhebbers. Merckx stootte snel door naar de profs en won in 1966 zijn allereerste Milaan San-Remo, een koers die hem nauw aan het hart lag en die hij nog 6 maal zou winnen. Eén van de vele records die nog steeds niet geëvenaard zijn door enig ander renner. Na wereldkampioen te worden bij de amateurs, wilde Merckx zich ook de beste kunnen noemen van het profpeloton. En dus stond hij in het wereldkampioenschap, een jaar later, in 1967, op het hoogste schavotje. De zegereeks van Merckx was begonnen en hij zou geen genade kennen. Zijn drang om overal en altijd de beste te kunnen zijn, leverde hem de naam van Kannibaal op. Zijn eerste overwinning in een grote ronde kwam er in 1968, toen hij als eerste Belg er in slaagde om de Ronde van Italië of Giro op zijn naam te schrijven. Eén jaar later sloeg echter het noodlot toe, toen Merckx tijdens de Giro ‘betrapt’ werd op doping. Merckx zag zichzelf genoodzaakt de ronde te verlaten en hield al huilend tegen pers en publiek vol dat hij proper fietste. Het verhaal wil echter dat het peloton genoeg had van de superioriteit van Merckx, net als de Girodirectie. De koers stevende af op een eentonig beeld
Speedway Magazine
‘Hij zei me dat als ik de Giro zou verliezen, deze koffer vol bankbiljetten van mij zou kunnen zijn’. Merckx gaf echter niet toe. ‘Ik zei hem dat hij de koffer moest dichthouden, zodat ik niet zou weten hoeveel geld ik ‘gemist’ had en later
geen spijt zou krijgen van deze weigering’. Een paar dagen later plaste Merckx zogezegd positief. Het vuur brandde in Merckx om alles en iedereen terug te pakken met een grootse prestatie die niemand zou zien aankomen.
De Tour van ’69: Merckx naar de
Merckx kaapte alles weg wat er in het wielrennen weg te kapen valt. Zijn teller bleef steken op 525 overwinningen, waarvan vijf keer de Tour en de Giro en ook wist hij het werelduurrecord te breken. Vandaag nog breken renners hun tanden stuk op de records van de Zwarte van Tervuren. Nu geniet Merckx van zijn welverdiende rennerspensioen. Na zijn carrière begeleidde hij zijn zoon, Axel Merckx, op weg naar ondermeer een memorabele overwinning in de Giro van 2000. Op 21 mei 2000 won zijn zoon een rit in de Giro, nadat Axel alle pech tegenkwam die een renner maar kan hebben. Hij sukkelde in de ravijn, had een paar maal materiaalpech, maar wist de koplopers toch nog in te halen. Een prestatie die Merckx live, tijdens het commentaar geven voor de VRT, kon meemaken. Balanceren tussen hoop en wanhoop. Merckx opende ook een fietsenfabriek,
maan Ondanks zijn positieve plas in de Giro, mocht Merckx toch starten in de Ronde van Frankrijk van dat jaar. Merckx had bij aanvang
die hij vandaag deels heeft overgegeven. Hij behoudt nog wel een groot aantal aandelen in het bedrijf.
van de Ronde al een theoretisch voordeel. Hij
Van lange broek naar koersbroek
had geen Giro in de benen en was dus frisser
Het wielrennen onderging tussen de periode
dan de andere renners die aan de start van de
van Merckx en vandaag een enorm ingrijpende
ronde stonden. In die tijd was het immers
verandering. Fietsen werden alsmaar lichter en
gebruikelijk dat de beste renners van dat
stijver, het materiaal veranderde van aluminium
moment alle koersen die voor handen waren,
in carbon. Ook de kledij veranderde. Van de
reden.
nauwelijks vochtopnemende truitjes en broeken
De Tour vertrok in Roubaix op zaterdag 28
ging het naar de strakke en nauwaansluitende
juni en kwam aan op 20 juni, op de vélodrome
koersbroek en wielertrui om zo weinig mogelijk
in het bos van Vincennes. Merckx was
luchtweerstand te creëren.
outstanding en liet de tegenstand slechts
Vervolg pagina 5
enkele luttele kruimels. Belgie stond in lichterlaaie. Dertig jaar na Sylvère Maes won eindelijk nog eens een Belg de Tour. België verkeerde in een uitzinninge roes van vreugde. De Tour van 1969 zou in zekere mate de vreugde omwille van de maanlanding overstijgen. Terwijl overal ter wereld miljoenen (en zelfs
“Winnaar van de Tour de France vergeten” Het zou een gepaste kop kunnen zijn in de krant de dag na de allereerste Tour-overwinning van Eddy Merckx. Terwijl iedereen uit zijn team al lang vertrokken was naar de festiviteiten die ter ere van Merckx gehouden werden, werd Merckx zelf gewoonweg uit het oog verloren. Merckx dwaalde na het afhandelen van alle formaliteiten moederziel alleen rond op de Vélodrome de Vincennes. Merckx wist niet waar hij moest zijn, had zijn koerskleren nog aan. Hij werd uiteindelijk door Marcel Dernoncourt, toen adjunct-commissaris van de Tour opgemerkt, zodat hij met twee uur vertraging toch nog op de juiste plek aankwam.
miljarden) mensen de
[4]
Bij het tijdrijden draagt een renner een
Het wielrennen kent evenveel
speciaal pak, een skinsuit, dat uit één stuk
verschillende fietsen als het verschillende
bestaat. De pakken zijn gemaakt uit lycra,
disciplines kent. Er zijn de tijdritfietsen,
hetzelfde materiaal als waaruit de
wegfietsen, crossfietsen (of veldritfietsen),
koersbroeken gemaakt zijn. Dit om bij de tijdrit
baanfietsen, mountainbikes, en BMX-fietsjes.
zo weinig mogelijk luchtweerstand te
Elk van deze fietsen heeft zijn specifieke
ondervinden. Ook de helmen hebben een
eigenschappen. Zo heeft een baanfiets slechts
aërodynamisch tintje.
één verzet, geen remmen, verhoogde pedalen
De koersfiets
(die ervoor moeten zorgen dat je niet met je
Wielrennen is zeker geen goedkope sport. Naast een gewone wegfiets, heeft een renner vaak ook nog één reservefiets, samen met twee tijdritfietsen. Vroeger reden renners op fietsen van 20 kilogram, vandaag weegt een fiets amper nog 7 kilogram. Verschillende
pedalen tegen de baan aanzit), alsook een kortere afstand tussen het stuur en het zadel. Wil je dus verschillende disciplines uitoefenen, zal je verschillend materiaal moeten aankopen.
Bedrog in de sport Net als bij de fietsen, is sponsoring steeds
constructeurs stellen zich de vraag hoe de fiets
duurder geworden in het wielrennen. Kapitaal
steeds lichter en lichter kan. De UCI heeft
en geld spelen een belangrijke rol op de
sinds enkele jaren een speciale regelgeving
transfermarkt. Sponsors betalen torenhoge
moeten invoeren die een minimumgewicht van
bedragen om hun logo langs de kant van de
6,8 kilogram aangeeft voor de fiets. Vaak zitten
weg te plaatsen of om op een trui of broek van
renners onder dat gewicht, zodat de
een wielerteam te komen. Er rust een enorme
mécanicien van het team er nog wat gewicht
druk op de renners.
moet bijhangen. Een fietskader alleen al is een erg dure
EEN RENNERSOUTFIT
De verleiding naar verboden middelen is dan ook enorm. Jonge renners kunnen niet
zaak. Kaders uit het beste materiaal kunnen
weerstaan aan de drang van de overwinning en
oplopen tot de prijs van 2.500 euro en meer.
doperen zich om toch maar die ene wedstrijd
Dan moet je nog de wielen, pedalen,
te winnen. Soms is er ook sprake van
kettinggroep, stuurlint, remmen met bijhorende
georganiseerde doping. Een pijnlijk geval is dat
shifters,... aanschaffen. Vergeet dan ook het
uit de Tour van 1998. Vervolg pagina 6
reservemateriaal niet.
Een goede fiets en uitrusting kost veel geld.
Wat draagt een renner en wanneer? • Een skinsuit (foto 1) bij een tijdrit. • Een koersbroek en een gewoon wielertruitje (foto 2) bij de gewone wegwedstrijden • Telkens draagt een renner speciale ‘klik’-schoenen. Dat zijn schoenen dit klikken in de pedalen, waardoor de voet vast aan het pedaal hangt. De renner zal hierdoor nooit van zijn pedaal schieten. • Bij koud weer: been- en armstukken
Speedway Magazine
[5]
Toen werd één van de verzorgers uit het
Damiano Cunego, Alejandro Valverde,..
generatie, is zeker Tom Boonen. Boonen
Festina-team, Willy Voet, vlak voor de start van
zuurstofrijk bloed hebben toegediend.
startte zijn carrière bij het voormalige U.S.
de Tour in Dublin tegengehouden met een
Vorig jaar betrapte men Alberto Contador,
Postal Team en brak snel door bij de profs.
grote hoeveelheid doping in zijn wagen. In het
de winnaar van de Tour, op clenbuterol.
Tijdens zijn eerste jaar bij de profs, in 2002,
voorjaar waren al een grote hoeveelheid pillen
Contador wacht nog steeds op een uitspraak
behaalde hij al een mooie derde plaats in
van het hormoon EPO teruggevonden in de
in zijn zaak die enorm gecompliceerd is,
Parijs-Roubaix. Dit bleek de voorbode voor
wagen van de TVM-ploeg.
omwille van de zeer kleine hoeveelheid die
veel meer moois in de toekomst. Boonen
teruggevonden is in zijn bloed. 5 picogram.
perste er tijdens zijn klassiekers, de Ronde Van
levens. Het meest bekende en beruchte
Contador beweert dat het clenbuterol in
Vlaanderen en Parijs-Roubaix, fenomenale
voorbeeld is zonder twijfel dat van Tom
vervuild Spaans vlees zou gezeten hebben,
solo’s uit.
Simpson. De rit op de mythische col Mont-
wat theoretisch, wegens de kleine hoeveelheid,
Ventoux werd de laatste voor Simpson.
mogelijk is.
Doping eiste al meermaals verschillende
Omstreeks 17u40 op 13 juli 1967 zou de Brit
Onlangs verscheen Tyler Hamilton op de
De Helleklasieker schreef hij al drie keer op zijn naam (in 2005, 2008 en 2009), hij won twee keer de Ronde Van Vlaanderen (in 2005
dood tegen de flanken van de Ventoux liggen,
Amerikaanse televisie. Hij en enkele andere
en 2006). Ook behaalde hij 6 etappezeges in
door de combinatie van wellicht amfetamines,
ploeggenoten van het voormalige U.S. Postal
de Ronde Van Frankrijk alsook een groene trui.
drank en de blakende zon. Simpson waggelde
Team beweerden dat doping nemen
al een tijdje op zijn fiets, viel eraf, maar
systematisch werd aangeraden door de
topseizoen in 2005, kwam er voor Boonen op
verplichtte de omstanders om hem toch op de
ploegleiding. Ook beweerden ze dat Armstrong
het wereldkampioenschap in Madrid. Boonen
fiets te zetten. Het duurde niet lang of Simpson
de Tour 1999, 2000 en 2001 niet zuiver
verschalkte alle renners in de spurt. VRT-
stuikte opnieuw in elkaar. Deze maal voorgoed.
gewonnen zou hebben. De zaak komt
commentator Michel Wuyts gooide er zijn
De tourdokter van dienst, Ferrocio, kon niets
binnenkort voor de rechtbank.
magische woorden ‘Tommeke, Tommeke, wat
meer doen: ‘Toen we begonnen te reanimeren,
Tommeke, Tommeke, wat doe je nu?
doe je nu?’ tegenaan. Een quote die voor de
was hij al dood. Men is anderhalf uur met hem bezig geweest omdat men alles moest controleren, daarna heeft men hem overgebracht naar het ziekenhuis’, aldus de Tour-dokter. Verboden middelen zijn al doorheen de hele geschiedenis van het wielrennen niet weg te denken geweest. Een recent voorbeeld is dat van de zaak Fuentes, waarbij de gelijknamige Spaanse dokter verschillende renners, waaronder grote namen zoals
Ondanks alle bedrog blijft wielrennen één van de allermooiste sporten op aarde. Vaak wordt vergeten dat wielrennen soms té veel met zijn negatieve kant, doping, in het nieuws komt. Veel meer dan voetbal of atletiek bijvoorbeeld. We hoeven niet altijd terug te gaan naar de vroege jaren van het wielrennen om prachtige, heroïsche prestaties gade te slaan. Eén van de allerbeste renners uit deze
De absolute bekroning van een
eeuwigheid aan Boonens lijf zou plakken. Ook Philippe Gilbert behoort tot één van de allerbeste renners ooit. Gilbert wist dit jaar een fenomenale zegereeks op zijn naam te schrijven. Gilbert, die voor Omega-Pharma Lotto rijdt, slaagde er in om voor het eerst in de geschiedenis van het wielrennen de Brabantse Pijl, Amstel Gold Race, Waalse Pijl en Luik-Bastenaken-Luik achter elkaar te winnen. Philippe Gilbert verpulverde daarbij steeds te wankelende tegenstand die moest toezien hoe de Waal, die zijn carrière begon bij de Franse ploeg Française des Jeux, met sprekend gemak de zeges één na één op zijn palmares bijvoegde.
Een mooie toekomst verzekerd Het mondiale wielrennen staat nog in zijn kinderschoenen. Vandaag is het nog steeds een hoofdzakelijk Europese sport met vooral Europese renners, maar daar wil de UCI iets aan doen. De Internationale Wielerunie trekt steevast bij een wereldkampioenschap naar verre landen, zoals bijvoorbeeld Australië, waar vorig jaar het wereldkampioenschap plaatsvond. Ook organiseren vele organisaties koersen in Azië of op het Amerikaanse continent. Het valt niet uit te sluiten dat binnen enkele jaren er een grote stroom aan jonge, niet-Europese renners, hun plekje zal vinden in de wielersport. Het wielrennen bezit zeker en vast nog toekomst. Een toekomst vol heroïek, spanning, suspens, emoties, sensatie en prachtige sportprestaties. (Niels Timmermans) Gilbert bij zijn overwinning in de Amstel Gold Race, dit jaar.
Speedway Magazine
[6]
Sven Nys
3 ANDERE WIELERDISCIPLINES OP EEN RIJTJE
De allerbeste veldrijder ter wereld, al meer dan tien jaar lang. Nys won alles wat er te winnen valt in het veldrijden. Hij werd al zeven keer Belgisch kampioen, één maal Wereldkampioen, won tien keer de Superprestige en acht keer de Wereldbeker. Momenteel probeert Sven het ook op de mountainbike. Zijn doel is een medaille op de Olympische Spelen van 2012 in Londen
Het Veldrijden. Een oer-Vlaamse sport om duimen en vingers bij af te likken. Naast het wegwielrennen bestaan er ook andere disciplines in het wielrennen. Het veldrijden is er één van. De geschiedenis van het
malen winnen. Liboton zou voor eeuwig als één van de grote meesters in het veldrijden aanzien worden, net als Albert Vandamme en Erik De
veldrijden is niet bekend. Er bestaan verschillende variaties die
Vlaeminck. De laatste jaren is het veldrijden veel professioneler
allemaal een andere onstaansplek aanduiden. Meestal wordt aangenomen dat het veldrijden bij enkele baanrenners is onstaan, die ervan hielden over hindernissen te springen en door het veld en het slijk te rijden. In 1910 werd het allereerste nationale kampioenschap in België verreden, met als winnaar Philippe Thys, de winnaar van de Ronde Van
geworden. Renners komen met grote mobilhomes naar de start van een wedstrijd en ook het materiaal is veel
“Veldrijden is Vlaanderen op zijn best”
Frankrijk in 1913, 1914 en 1920. Het veldrijden werd snel een
verschillende keren om de sport te mondialiseren, maar momenteel heeft dat nog niet het beoogde succes. In het veldrijden bestaan drie verschillende klassementen. De Wereldbeker is een klassement gebaseerd op de UCI-
populaire sport. Een geliefkoosd tijdverdrijf tijdens de lange en koude winter. Het concept is en blijft eenvoudig. Eén veld, een groepje
steviger en sneller geworden. De UCI probeerde al
punten. Vervolgens heb je nog de Superprestige en de GVATrofee.
renners en een feesttent met bijhorende catering en daarna volgt de
Renners die vandaag veel aanhang kennen zijn: wereldkampioen
Vlaamse kermis. Veldrijden is Vlaanderen op zijn best. Ook Roger De
en Tsjecisch kampioen Zdenek Stybar, Belgisch kampioen Niels Albert
Vlaeminck en Roland Liboton worden als steengoede veldrijders uit de
en Sven Nys.
vroegere tijden beschouwd. De Vlaeminck zou Parijs-Roubaix nog vele
Speedway Magazine
[7]
Duo: Michael Mørkøv en Alex Rasmussen De beste baanrenners van dit ogenblik zijn de Denen Michael Mørkøv en Alex Rasmussen. Het duo behaalde zeges in ondermeer de zesdaagse van Kopenhagen (2009) en de zesdaagse van Gent (2008). In 2008 werd het duo wereldkampioen koppelkoers.
Baanwielrennen. De stamvader en leerschool van iedere wielrenner. De geschiedenis van het wielrennen begint op de baan.
de tijd weinig veranderd, alleen is er een overkapping boven
Het is daarom ook helemaal niet verwonderlijk dat de
de meeste banen gekomen die het toestaat ook in de
baan de beste leerschool is voor een jonge renner.
winter op de piste te rijden. Spijtig genoeg wordt het
Het verhaal van de wielerbanen start in Engeland, in de jaren 1870. Vele fietsen- en bandenconstructeurs zagen in het aanleggen van een wielerbaan een goede manier om hun producten aan de man te brengen. De baansport stond in zijn kinderschoenen toen de wielersport
baanwielrennen bij ons en bij de landen op het
“De baansport stond in zijn kinderschoenen toen de wielersport nog in zijn kinderschoenen stond”
eveneens nog groen achter de oren zag. Het
Europese vasteland de laatste jaren minder en minder populair, deels door het feit dat Zesdaagsen minder op televisie worden uitgezonden. Dit heeft als gevolg dat vele eigenaars van banen er de brui aan geven en dat ook vele organisatoren van Zesdaagsen geen
baanwielrennen trok veel bekijks, veel mensen uit het
sponsors meer vinden, waardoor ook zij genoodzaakt
gewone volk konden een kaartje kopen en voor enkele uren de miserie en ellende van de buitenwereld vergeten. Ze vergaapten
zijn te stoppen. In het Verenigd Koninkrijk echter is het baanwielrennen opnieuw immens populair, de Britten behoren
zich aan de fantastische en fenomenale trucs van de renners op het
immers met ondermeer topbaanrenners als Chris Hoy en Bradley
parket. Baanwielrennen was een lucratieve sport. De baan is doorheen
Wiggins tot de beste teams van de wereld.
4 VERSCHILLENDE BAANDISCIPLINES UITGELEGD
Speedway Magazine
ACHTERVOLGIN G
KEIRIN
OMNIUM
PUNTENKOERS
Deze discipline kan individueel of in ploeg van twee gedaan worden. Telkens probeer je je tegenstrevers in te halen, dus één rondje te dubbelen.
In deze discipline rijden zes renners achter een derny. Wanneer deze van de baan afgaat, spurten de renners naar de streep toe.
Een combinatieklass ement van alle bestaande disciplines op de baan met als vormen Endurance en de Sprint.
De lengte variëert van 40 km voor de mannen tot 25 km voor dames en junioren. Om de 2,5 km wordt er gesprint. De eerste renners in de spurt krijgen respectievelijk 5, 3, 2 en 1 punt(en). Wanneer een renner een ronde voorsprong neemt krijgt deze 20 punten. Diegene die de meeste punten heeft, wint de wedstrijd.
[8]
Motorcross zonder motor Deze sport, het BMX’en doet veel denken aan de motorsport. De deelnemers aan de wedstrijden dragen een motorhelm, ze dragen zelfs min of meer dezelfde beschermkledij als een motorcrosser. Dat is maar goed ook, want een val in het grind veroorzaakt al snel pijnlijke (schaaf)wonden.
BMX. De thuishaven voor een beginnend veldrijder. Hou je van actie? Van toffe stunts met de fiets? En van snelheid? Dan is BMX zeker iets voor jou! BMX ofwel Bicycle Motorcross komt oorspronkelijk uit Amerika, waar men met een fiets over de
worden wedstrijden op speciaal aangelegde parcoursen georganiseerd, maar ook in het straatbeeld tonen de BMX’ers wat ze in hun mars hebben. Ze doen allerlei acrobatische trucs met hun fiets: ze
hellingen van motorcrossparcoursen begon te rijden. Dat met de specifieke kleine fietsjes. Andere jongeren pikten het idee in 1960 op en het BMX’en werd een ware rage. Toch duurde het nog tot diep in de jaren tachtig vooraleer de sport echt professioneel werd. Het BMX’en is dus een vrij recente sport. In de jaren tachtig ontstonden er ook de allereerste
springen op bankjes, trapleuningen,.. Naast deze twee
Een gemiddelde BMX-race duurt 30 à 40 seconden.
BXM-teams, zoals Hutch, Redline en Mongoose. De sport vereist enig lef en durf. De start is het meest belangrijk bij een BMX
meest bekende vormen van BMX, bestaan er ook nog vele andere varianten. BMX’en is sinds kort ook een Olympische sport. Sinds 2008 werd de sport aan het Olympisch rijtje toegevoegd. Vele veldrijders, zoals bijvoorbeeld Sven Nys of Tom Meeusen, leerden hier hun technische vaardigheden en
capaciteiten scherp te stellen. Het kunstje waarbij de veldrijder
wedstrijd. De start gebeurt door middel van een hydraulisch starthek,
over de balkjes sprint, heeft dus zijn wortels in deze kleine, maar zeer
waar de BMX’ers surplacen tot het startlicht op groen springt en het
snelle en aangename sport. Om je een idee te geven: een gemiddelde
starthek wegschiet. Dan komt het er natuurlijk op aan zo snel mogelijk
BMX-race duurt ongeveer 30 à 40 seconden. Geen katje om met
de aankomst te bereiken. Er bestaan verschillende soorten BMX. Er
handschoenen aan te pakken dus.
Speedway Magazine
[9]
WIELERVERHALEN OM VAN TE SNOEPEN Verhaal 1: De fles teveel voor Zatte Zaaf Geen sport die doorheen de geschiedenis
zien dat de renner dorst heeft.
meer beschreven is dan het wielrennen.
Véél dorst. Er komt een tweede
Niet alleen omwille van de prachtige
fles wijn aan te pas. De renner
prestaties die voortvloeiden uit de kuiten
heeft echter niets in zijn maag.
van menig renner. Ook omwille van sappige
De drank begint al snel te
anekdotes die een renner kraakten of
werken. Zaaf is moe. Zaaf
maakten. Koers is literatuur. Hieronder volgt
moet tegen een boom
een vermaard verhaal binnen de
rusten. Uitrusten, ja dat
wielerwereld.
heeft hij nu nodig. Die
“Koers is literatuur”
voorsprong zal hij wel
De fles teveel voor Zatte Zaaf 27 juli 1950. De zon schijnt genadeloos op de hoofden van de renners. Niets brengt nog verkoeling. Uit het hele peloton stijgt een zucht van onvrede op. Een zucht van onvrede omwille van het warme weer, maar ook omdat twee renners toch verkiezen in dit warme weer het hazenpad te kiezen. Er wordt gefloten, renners lachen de twee idioten uit die bij deze tropische temperaturen alleen hun weg willen zoeken. De twee gekken zijn Abdel-Kader Zaaf en Marcel Molines, een landgenoot van Zaaf, die overigens een Algerijn is. Zaaf houdt van dit vak, maar vindt zelf ook nergens verkoeling. Langs de weg ziet hij zijn lichtpuntje in de duisternis. Een man met een fles. Zaaf heeft geluk. De man heeft medelijden met de renners en geeft Zaaf de fles. Wanneer Zaaf zijn mond zet aan de flessenhals, juicht zijn lichaam inwendig. Niets beters dan lekker frisse wijn om verkoeling te brengen. De twee renners houden een stop. Ze hebben toch meer dan genoeg voorsprong op de rest van het peloton dat helemaal geen zin heeft in zware inspanningen op een bloedhete dag. De inwoners van Frankrijk zijn gastvrij en
Colofon Voor deze uitgave werd beroep gedaan op verschillende bronnen: • AARSBERGEN, A., De Grootste Wielerkampioenen. s.l., Rainbow 978, 2010 • WAUTERS, B. De Flandriens. s.l., Borgerhoff & Lamberigts, 2010 • CORNILLIE, P. De zomer van ’69. s.l., Roularta Books, 2009 • WUYTS, M. Eddy!, s.l., Houtekiet, 2010
Speedway Magazine
behouden, het peloton is nog kilometers ver... Tegen zijn wil sukkelt hij in slaap.
Hij wil maar één ding. Koersen. Hij is renner en zal die verdomde Tour uitrijden.
Het peloton passeert de renner. Nieuwsgierige
Met een houten kop of niet, hij zal de Tour
hoofden draaien zijn kant op. Lachjes stijgen
uitrijden. Rennershoofden aan de start kijken
op uit de grote meute renners. Zaaf is zat.
met argwaan naar de Algerijn in het pak. Zaaf
Wanneer hij eindelijk uren later terug
is zot, klinkt er doorheen het peloton. Abdel-
bijkomt, merkt Zaaf dat hij in slaap gesukkeld
Kader Zaaf is opgelucht. Hij kan weer koersen.
is. Hij zoekt in allerijl zijn fiets. Waar is in
Of toch niet? Een aandachtig medewerker spot
godsnaam die fiets gebleven? Een vriendelijke
de Algerijn. Dat nummer was gisteren toch
man geeft hem de fiets aan. Welke kant moest
buiten tijd aangekomen? De medewerker haast
hij nu weer uit? Juist, ja, die kant. Zaaf springt
zich naar de koersdirectie. De Tourbaas schrikt
op zijn fiets. In de verkeerde richting.
zich een hoedje. Zot Zaafje. De Algerijn wordt
Waar blijft in godsnaam dat verdomde peloton? De Tourdirecteur gromt. Dit kan wel eens een slecht imago opleveren voor de Tour. Hij besluit Zaaf te sturen naar een ziekenhuis. Zaaf
uit koers gehaald, maar zijn legende zal altijd met de Tourkaravaan meerijden. Niemand die ooit nog het verhaal van de zatte Algerijn zal vergeten. Wat hij meebracht uit Frankrijk voor zijn
ziekenhuis. Maar dat wil Zaaf niet. Zijn
Algerijnse familie? Geen touroverwinning, want
Algerijns temperament speelt op. Hij wil
hij zou de Tour maar één keer uitrijden. Ook
koersen. Ja, hij wil de Ronde Van Frankrijk
geen tourzege. Een fles Franse wijn, vermoed
uitrijden. Zijn rit meepikken. Wat geld
ik. Volgens Zaaf zijn die daar van goede
meebrengen voor de familie in Algerije. In zijn
kwaliteit.
ziekenhuisbed doktert hij een plan uit. Hij knoopt de lakens van zijn bed aan elkaar, trekt
Niels Timmermans
zijn rennersplunje aan en zet het op een lopen.
• LAMON, L. Memorabele momenten uit 100 jaar veldritgeschiedenis. s.l., BMP, 2009
Copyright © 2011, Niels Timmermans Publishers Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
SPEEDWAY MAGAZINE Verantwoordelijke uitgever: Niels Timmermans Volgend nummer: 31 Juli 2011
[10]