Sector De vastgoedmanagers van Credit Suisse en huurder FMO (Nederlandse Financierings-Maatschappij voor Ontwikkelingslanden) namen voor het FMO-gebouw in hun huurovereenkomst een aparte post op voor duurzame renovaties. Daarmee verwachten ze het FMO-gebouw in Den Haag de komende tien jaar op energielabel A te houden. Facility manager Sjoerd-Rienk van der Meer: ‘Het gebouw is echt een visitekaartje voor ons, maar ook voor de eigenaar, een Zwitsers internationaal vastgoedfonds.’
Energielabel A voor FMO FMO ondersteunt het bedrijfsleven in ontwikkelingslanden met leningen, participaties, garanties en andere investeringsbevorderende maatregelen. Daarmee wil het bedrijf groei creëren op een duurzame manier. Regelmatig bezoeken de medewerkers de bestaande projecten in het buitenland om te controleren of deze groei bereikt wordt. Wat is de impact van het project op de omgeving: hoeveel banen worden er gecreëerd en hoeveel gezinnen worden er bijvoorbeeld op het elektriciteitsnet aangesloten? Ook bij potentiële projecten wordt vooraf de mogelijke impact getoetst. Door deze manier van werken zit duurzaamheid geworteld in de bedrijfscultuur van FMO. Dat blijkt ook wel uit de verhalen van Sjoerd-Rienk van der Meer: ‘Een tijdje geleden was een van de lichtsensoren in de hal kapot, waardoor het licht ’s nachts bleef branden. Toen kreeg ik verschillende telefoontjes van collega’s dat het licht nog brandde.’
zijn: ‘We verwachten van onze klanten dat ze rekening houden met hun omgeving. Het is niet meer dan logisch dat we zelf ook op die manier opereren.’ FMO was verantwoordelijk voor de inrichting van het gebouw en plaatste lichtsensoren, vloerbedekking van gerecyclede vezel en een klimaatplafond. De eigenaar was verantwoordelijk voor de bouw. ‘Zij konden zich goed vinden in onze hoge verwachtingen van het gebouw en hielden daar rekening mee bij de bouw. Zo hebben ze hr-glas laten plaatsen in de ramen. Het Haagse gebouw is nu een van hun visitekaartjes: het staat op een zichtlocatie aan het spoor – vlakbij station Laan van NOI – en het heeft energielabel A.’
75 handdoeken per week Om het energielabel A te verstevigen inventariseert Van der Meer momenteel welke verbeteringen er mogelijk zijn in het gebouw. ‘We overwegen bijvoorbeeld om de fietsenstalling te vergroten ten koste van
de parkeerplaats. Veel van onze medewerkers komen op de fiets. Er liggen hier altijd schone handdoeken klaar voor als ze willen douchen en elke week gaan er 75 handdoeken doorheen.’ De energie die nodig is voor het wassen van de handdoeken weegt niet op tegen de uitstoot als die medewerkers met de auto zouden gaan. Van der Meer overweegt verder om een beheersysteem aan te schaffen. ‘Daarmee zou ik effectiever kunnen sturen op energieverbruik. Nu controleer ik dat elk half jaar, maar dan kan ik eigenlijk alleen grote verschillen waarnemen. Zoals toen we een nieuw serverpark hadden aangeschaft. We onderzoeken nu of zo’n beheersysteem waarmee je dagelijks en per ruimte kunt bijstellen echt iets voor ons oplevert. We hebben immers overal lichtsensoren hangen en onze
Visitekaartje Niet alleen de bedrijfscultuur van FMO, ook het gebouw ademt duurzaamheid. Bij de bouw in 2003 namen de eigenaar en huurder FMO diverse energiebesparende maatregelen. Dat is bijzonder, want de kantorenmarkt richt zich pas sinds 2006 op duurzaamheid. Van der Meer is nog altijd blij met de keuzes die bij de bouw gemaakt
34
NR 260 - 2011
Nederlandse Financierings-Maatschappij voor Ontwikkelingslanden (FMO) Architect: Van Mourik Architecten Oppervlakte: 9.500 m2 Medewerkers: 300 Werkplekken: 290 Parkeerplaatsen: 107 Bijzonderheden: Al in 2003 gebouwd volgens de nu geldende opvattingen over energiebesparing
WEEKBLAD FACILITAIR
Foto's: Agentschap NL
Sector
Slimme Energie Met de campagne Slimme Energie helpt Agentschap NL – NL Energie en Klimaat facility managers en gebouwbeheerders om energiebesparing in kantoren, zorgen onderwijsinstellingen te realiseren. Dit zorgt voor verbetering van het milieu, meer comfort en bovenal een aanzienlijke kostenbesparing. Kijk op www. slimme-energie.nl voor meer informatie over maatregelen, hulpmiddelen, praktijkvoorbeelden en financieringsmogelijkheden.
medewerkers zijn zich erg bewust van hun omgeving. Zij zullen niet zo snel hun computer de hele nacht aan laten staan.’ Bij de vernieuwingen houdt Van der Meer vooral in de gaten wat effectief is voor het gebouw. ‘We denken erover om de parkeerplekken te overdekken met zonnepanelen. Zo’n vernieuwing springt erg in het oog en het is leuk om te vertellen, maar het is de vraag hoeveel het uiteindelijk oplevert.’
Nieuw contract Als Van der Meer weet welke vernieuwingen nodig zijn om het gebouw op label A te houden, stapt hij naar de vastgoedma-
nagers van Credit Suisse. Zij financieren de vernieuwingen. ‘Dat hebben we in het nieuwe contract officieel vastgelegd. In de vorige contractperiode speelde het nog niet zo, want toen was het gebouw nog nieuw. Maar gedurende de looptijd van dit contract – tien jaar – verwachten we wel wat aanpassingen te doen. We hebben het gebouw onlangs laten keuren en in 2013 en 2016 kijken we weer waar we staan.’ Het kostte Van der Meer weinig moeite om de eigenaar te overtuigen van het belang van de investeringen. ‘Ze laten dit pand graag zien en we hebben een goede samenwerking. Zij zijn bijvoorbeeld ook erg tevreden met de door ons gekozen inbouw en denken graag mee. Dat zie je terug in zo’n huurcontract.’ Hoewel de eigenaar in 2011 de echte investeringen zal doen, voert Van der Meer nu ook al wat aanpassingen door. Zo heeft hij net een verbouwing van het restaurant achter de rug. ‘Bij die verbouwing namen we meteen de inrichting van het restaurant mee; hier en daar wat frissere kleuren op de muren en nieuw meubilair. Daarmee versterken we de rol van informele ontmoetingsruimte. Mensen gaan hier graag zitten om te overleggen en ze kunnen hier ook hun laptop aansluiten; we werken overal
met draadloos internet en in elke tafel zit een aansluiting voor ons netwerk. Het restaurant is de enige plek in het gebouw waar geen bewegingsensoren zijn’, vertelt hij. ‘Dat is niet nuttig, omdat er zo vaak mensen aanwezig zijn. Daarom wordt daar ledverlichting geplaatst. De open cultuur van het restaurant is ook goed terug zien in de rest van het gebouw. Er zijn weinig gesloten kamers en de kamers die er zijn hebben een transparante uitstraling doordat veel wanden en deuren van glas zijn. Op veel plekken staan voorwerpen en kunst uit de landen waar de medewerkers geweest zijn. Van der Meer: ‘We stimuleren onze medewerkers om die voorwerpen een plaatsje te geven op hun werkplek. Dat zorgt voor inspiratie.’ Hoewel er 300 medewerkers zijn, heeft FMO 290 werkplekken ingericht. ‘In principe heeft elke medewerker zijn eigen plek, maar omdat we veel reizen is het geen probleem om af en toe een plek te delen. Elke medewerker heeft een eigen trolley voor z’n persoonlijke spullen. We hebben speciale kasten waar ze die trolleys kunnen opbergen.’
Energie-uitstoot Wat betreft het verminderen van de energie-uitstoot zet Van der Meer in op alle fronten. ‘We doen duurzame aanpassingen in het gebouw, maar zeventig procent van onze uitstoot zit hem in het vliegverkeer. Dat komt doordat ons werkveld internationaal is en wij opereren vanuit één kantoor in Den Haag. We moeten dus regelmatig naar diverse landen over de hele wereld om onze klanten en potentiële klanten te bezoeken. Daar proberen we bewust mee om te gaan.’ Zo heeft FMO speciale ruimtes ingericht voor videoconferencing en wordt vrijwel alles gecompenseerd. ‘Zelfs de energie die vrijkwam bij de bouw van dit gebouw hebben we gecompenseerd. We hebben onze footprint dan ook aardig in beeld.’ Elk jaar geeft Van der Meer een overzicht van die footprint in de jaarverslagen. ‘Dan laat onze uitstoot door vliegverkeer zien, maar ook het energieverbruik van het gebouw. Zo zien we precies of we ons gebouw nog energiezuiniger kunnen maken.’ De uitstoot in 2009 was 3629 ton CO2, deze uitstoot wordt volledig gecompenseerd. Anieke Menninga
WEEKBLAD FACILITAIR NR 260 - 2011
35