Sector Zorginstellingen moeten energiebesparende maatregelen nemen die ze binnen vijf jaar kunnen terugverdienen. Dat staat in het Activiteitenbesluit van de Wet milieubeheer. In de praktijk blijken veel instellingen niet op de hoogte van deze verplichting. In de regio Rijnmond controleren gemeenten actief of bedrijven en instellingen aan de wet voldoen. De DCMR Milieudienst Rijnmond (DCMR) gaat na hoe organisaties ervoor staan, brengt verbeterpunten in kaart en ziet erop toe dat organisaties ze naleven. Zorginstelling de Zellingen is een van de organisaties die dankzij een eigen, proactieve aanpak succes boekte in de praktijk.
Zonder dwang voldoen aan de Wet milieubeheer Veel organisaties vallen sinds 2008 onder het Activiteitenbesluit van de Wet milieubeheer. Dit betekent dat ze verplicht zijn om nadelige gevolgen voor het milieu zo veel mogelijk te voorkomen. Daarnaast dienen zij alle energiebesparende maatregelen te nemen die een terugverdientijd hebben van vijf jaar of minder. Deze verplichting geldt voor alle organisaties met een minimaal jaarlijks elektriciteitsverbruik van 50.000 kWh of gasverbruik van 25.000 m³. Dat is het merendeel van alle utiliteitsgebouwen in Nederland. Ook veel zorginstellingen vallen onder de regelgeving uit het activiteitenbesluit. De instellingen zijn zelf verantwoordelijk voor de uitvoering ervan, maar de gemeente mag controleren of zij aan hun verplichting voldoen en naleving afdwingen. Dat klinkt heel strikt, maar in de praktijk zoeken gemeenten liever de samenwerking met bedrijven en organisaties op om het milieu te verbeteren. Een goed voorbeeld daarvan is de aanpak van de DCMR Milieudienst Rijnmond (DCMR). De dienst bezocht vrijwel alle zorginstellingen in haar regio.
Slimme energie: rendabele maatregelen voor energiezuinige gebouwen U bent facility manager of gebouwbeheerder en u wilt voldoen aan de Wet milieubeheer, uw binnenklimaat verbeteren én besparen op uw energierekening? Agentschap NL ondersteunt u hierbij met het programma Slimme energie. Op www.energiebesparingindezorg.nl vindt u instrumenten en maatregelen om in uw zorginstelling aan de slag te gaan met energiebesparing.
controle. Eenvoudig gezegd lopen we daarbij samen met de facilitair beheerder een pand door om in kaart te brengen hoe het scoort op duurzaamheid. Dat doen we met de checklist Energiebesparingen en Winst van Kenniscentrum Infomil. Hierop staan de dertig meest succesvolle energiebesparingsmaatregelen die samen tachtig procent van de mogelijke besparingen dekken. Tijdens de ronde geven we aan wat een organisatie nog moet doen.’ De DCMR vraagt de zorginstellingen vervolgens een plan van aanpak te maken voor de uitvoering van de maatregelen. Dit plan legt de organisatie aan de DCMR voor en na goed-
Verbeterpunten De DCMR handhaaft de Wet milieubeheer namens vijftien gemeenten in de regio Rijnmond. ‘Daarbij wijzen we op de voordelen, in plaats van te dreigen met boetes en dwangsommen’, vertelt Christian de Laat, projectmanager bij de DCMR. ‘Inmiddels hebben we onder meer ruim 130 zorginstellingen bezocht. Bij elk van hen maakten we eerst een afspraak voor een
34
NR 288 - 2011
WEEKBLAD FACILITAIR
keurig kan de facilitair beheerder het uitvoeren. De Laat: ‘Elk jaar controleren we de voortgang. Komt het project niet van de grond of verloopt het naar ons idee te langzaam? Dan geven we aan dat organisaties een boete riskeren.’
Elke euro telt Een van de organisaties die de DCMR bezocht was Stichting Zorgbeheer de Zellingen. De stichting biedt een breed pakket aan zorgdiensten voor inwoners van Capelle aan den IJssel en omgeving. Manager facilitaire dienst Anky van Geel vertelt: ‘We hebben vier locaties. Een thuiszorginstel-
Sector ling en een verpleeghuis in Capelle aan den IJssel en twee zorgcentra in Krimpen aan den IJssel en Nieuwerkerk aan den IJssel. Voordat de DCMR in beeld kwam, stonden energiebesparingen al hoog op de agenda. De huidige organisatie is het resultaat van een fusie. Toen we alle energiekosten destijds optelden, kwamen we uit op ruim zes ton. Te veel. Zeker in de zorg, waar elke euro telt. We wilden dus besparen en tegelijkertijd voldoen aan geldende wet- en regelgeving. Bovendien hebben we als zorginstelling een maatschappelijke functie. Dat betekent onder meer dat we verantwoord moeten ondernemen door bijvoorbeeld ons energieverbruik terug te dringen.’ Stichting de Zellingen pakte het grondig aan en voerde Energiezorg in. Duurzaamheid kreeg een prominentere plek in beleids- en onderhoudsplannen. De Zellingen trok Vera de Jong aan als coördinator facilitair beheerder. Zij ging aan de slag met de uitvoering van de plannen voor Energiezorg. De Jong: ‘Een belangrijk onderdeel van onze aanpak is monitoring. We houden de prestaties van onze gebouwen nauwlettend in de gaten en vergelijken de energieprestaties regelmatig met een benchmark. Zien we vreemde afwijkingen, dan kunnen we daar direct op inspelen. Daarnaast kijken we zorgvuldig naar energiecontracten en kopen we in tegen een scherpe prijs. Om energiebesparingen hoog op de agenda te houden, is het een vast onderwerp in het wekelijkse werkoverleg.’ De grondige aanpak van de Zellingen viel ook de DCMR op. De milieudienst wees verpleeghuis Rijckehove in Capelle aan den IJssel zelfs aan als best practice-pand. De Foto's: Agentschap NL
De binnentuin van locatie Rijckehove.
Geel: ‘Het nieuwbouwpand staat er tien jaar en voldoet in alle opzichten aan de Wet milieubeheer. De DCMR organiseerde hier een bijeenkomst voor andere zorginstellingen. Daar stond centraal hoe we duurzaamheid onderdeel hebben gemaakt van onze bedrijfsvoering, welke maatregelen we hebben genomen en wat dit oplevert. We gebruiken daarbij onder meer de tools en informatie van Agentschap NL. Tijdens de bijeenkomst bracht het agentschap die zelf onder de aandacht bij andere zorginstellingen.’ De Jong vult aan: ‘Ook onze andere vestigingen kwamen goed uit de test van de DCMR. Op één na: het zorgcentrum in Krimpen aan den IJssel kwam er niet genadig van af. We wisten dat het verouderd was en daarom stond het pand ook op de planning om grondig gerenoveerd te worden. Het leek ons niet zinvol daar nog te investeren in energiebesparende maatregelen, maar de DCMR zag dat anders. Samen hebben we bekeken wat we nog konden doen binnen de beschikbare terugverdientijd. Uiteindelijk hebben we led-verlichting aangebracht, bewegingsmelders geplaatst en de ketels onder handen genomen.’
Renovatie ‘We zien vaak dat organisaties niet meer investeren in energiebesparende maatrege-
len omdat er een renovatie aankomt’, stelt De Laat. ‘Met het oog op de Wet milieubeheer zijn ze toch verplicht om dat te doen. Mits een organisatie de investeringen kan terugverdienen uiteraard. We verwachten niet dat ze een plafond uitbreken om energiezuinige verlichting te kunnen plaatsen.’ De grondige aanpak van Zorgbeheer de Zellingen is zeldzaam in de zorgsector, volgens De Laat. ‘Van de ruim 130 zorginstellingen die we bezochten, wist meer dan de helft niet hoe hoog het energieverbruik was en energiebesparende maatregelen hebben ze niet of nauwelijks genomen. We zien wel dat organisaties snel overstag gaan als we op bezoek zijn geweest. Ze waarderen onze aanpak en een strenge brief vinden ze vaak ook niet zo erg. Het helpt hen het onderwerp intern snel op de agenda te zetten. Het is vooral belangrijk om goed te monitoren. Je ziet dan snel waar veel energie verloren gaat en kunt daarop inspelen. Besteed je de maatregelen uit aan een derde? Geef dan goed aan wat je wilt en wat je doelstellingen zijn. Een gespecialiseerd bedrijf kan helpen je panden te verduurzamen en de investeringen snel terug te verdienen. Zo kun je op termijn zelfs verdienen aan je investeringen en dat geld kan weer direct terugvloeien naar de zorg.’ Remco Verhezen
WEEKBLAD FACILITAIR NR 288 - 2011
35