คำแนะนำการปลูกข้าวฟ่างลูกผสมสีแดง

คาแนะนาการปลูกข้ าวฟ่ างลูกผสมสี แดง คุณมนตรี คงแดง ผูจ้ ดั การฝ่ ายวิจยั และพัฒนา

คานา ข้าวฟ่ างมีการปลูกในประเทศไทยมาเป็ นเวลานาน โดยแต่เดิมมีการใช้พนั ธุ์พ้นื เมืองหรื อข้าว ฟ่ างสี ขาว แต่ในปั จจุบนั เกษตรกรส่ วนมากเปลี่ยนมาปลูกข้าวฟ่ างพันธุ์ลูกผสมสี แดงเนื่องจาก ให้ผลผลิตดีกว่า และเป็ นที่ตอ้ งการของตลาดมากกว่า ข้าวฟ่ างเป็ นพืชที่ใช้น้ าในการเจริ ญเติบโตน้อยกว่าข้าวโพด มีความทนแล้ง ได้ดี การเลือกใช้พนั ธุ์ขา้ วฟ่ างลูกผสมที่ดีในการปลูกทาให้ได้รับผลผลิตดีกว่า การที่เกษตรกรจะปลูกข้าวฟ่ าง ลูกผสมให้ได้รับผลผลิตสู งนั้นจาเป็ นต้องมีวธิ ี การปฏิบตั ิที่ดีควบคู่ไปด้วย โดยปฏิบตั ิตามคาแนะนาดังนี้

ฤดูปลูก ข้าวฟ่ างเป็ นพืชรุ่ นสอง ซึ่ งจะปลูกช่วงปลายฤดูฝนและเก็บเกี่ยวเมื่อเข้าฤดูหนาว (แล้ง) เพื่อ หลีกเลี่ยงปั ญหาฝนตกในช่วงเก็บเกี่ยวซึ่ งจะทาให้ขา้ วฟ่ างเกิดราที่ช่อ และนอกจากนี้ยงั หลีกเลี่ยงปั ญหาเรื่ องนก มากินข้าวฟ่ างก่อนเก็บเกี่ยว ช่วงเดือนที่เหมาะแก่การปลูกข้าวฟ่ าง คือเดือนสิ งหาคมถึงกันยายน

วิธีการปลูก การปลูกข้าวฟ่ างทาได้ 2 วิธี คือ การปลูกแบบเป็ นแถว และการปลูกแบบหว่าน

1.การปลูกแบบเป็ นแถว เป็ นการปลูกโดยใช้เครื่ องปลูก ซึ่ งมีวธิ ี ปฏิบตั ิดงั นี้

1.1.การเตรียมดิน ควรไถพรวนดินให้มีความร่ วนซุ ย เพื่อความสะดวกและเหมาะสมต่อการใช้เครื่ องปลูก ซึ่ งการ ไถพรวนอาจไถ 1 หรื อ 2 ครั้ง ตามความจาเป็ น โดยครั้งแรกควรไถลึกประมาณ 30 เซนติเมตร โดยทัว่ ไปข้าว ฟ่ างจะปลูกตามหลังข้าวโพด ดังนั้นเมื่อเก็บเกี่ยวข้าวโพดแล้วดินไม่ช้ืนแฉะเกินไปให้รีบทาการไถพรวนทันที

1.2.การปลูก หลังจากไถพรวนดินจนมีความร่ วนซุ ยดีแล้ว ควรรอให้ฝนตกก่อนทาการปลูก โดยมีฝนตก อย่างน้อย 20 มิลลิเมตร แล้วจึงปลูกขณะดินชื้นพอให้ขา้ วฟ่ างงอก โดยปรับเครื่ องปลูกให้มีระยะระหว่างแถว 60 เซนติเมตร ระยะระหว่างต้ น 8-10 เซนติเมตร (อาจต้องมีการถอนแยกเพื่อช่วยให้มีระยะระหว่างต้นตาม ต้องการ) โดยปลูกลึก 4-5 เซนติเมตร

1.3.การใส่ ปุ๋ย พืชทุกชนิดมีความจาเป็ นต้องใช้ธาตุอาหารต่างๆ ในการเจริ ญเติบโตและสร้างผลผลิต ข้าวฟ่ าง ก็เช่นกัน ถ้าต้องการให้ได้ผลผลิตดี ควรมีการใส่ ปุ๋ยเพื่อให้มีธาตุอาหารเพียงพอ ซึ่ งการใส่ ปุ๋ยทาได้ดงั นี้ ใส่ ปุ๋ยรองพืน้ โดยใส่ พร้อมปลูก ซึ่ งโดยทัว่ ไปเครื่ องปลูกจะมีถงั สาหรับใส่ ปุ๋ยพร้อมอยูแ่ ล้ว ให้ ใส่ ปุ๋ยรองพื้นสู ตร 16-20-0, 20-20-0,15-15-15 หรื อสู ตรอื่นๆ ตามความเหมาะสม โดยใส่ ในอัตรา 25 กิโลกรัม ต่อไร่ ถ้าเป็ นไปได้ควรมีการวิเคราะห์ดินเพื่อหาสู ตรปุ๋ ยที่เหมาะสมกับพื้นที่ นอกจากนี้ถา้ ต้องการให้ได้ผลผลิต ดียงิ่ ขึ้น อาจมีการใส่ ปุ๋ยแต่งหน้าอีกครั้งหนึ่ง ปุ๋ ยแต่ งหน้ า ควรใช้ปุ๋ยยูเรี ย (46-0-0) โรยข้างต้น ในอัตรา 15-20 กิโลกรัมต่อไร่ ขณะข้าวฟ่ าง อายุ 15-30 วัน โดยใส่ ขณะดินมีความชื้นเพื่อให้ปุ๋ยละลายได้ดี

 การป้ องกันหนอนแมลงวันเจาะยอดข้ าวฟ่ าง (shoot fly) หนอนแมลงวันฯ จะกัดกินส่ วนยอดของต้นอ่อนข้าวฟ่ าง ทาให้ขา้ วฟ่ างแตกกอ ออกดอกและ เก็บ เกี่ยวได้ชา้ ลง และผลผลิตลดลง ดังนั้นในบางพื้นที่มีหนอนแมลงวันฯ ระบาด ควรมีการป้ องกันโดยโ รยยา ฟูราดาน ในแถวข้าวฟ่ างพร้อมการปลูก หรื อโรยใส่ ยอดข้าวฟ่ างหลังจากข้าวฟ่ างงอก โดยใช้ยาในอัตรา 3 กิโลกรัมต่อไร่

 การป้ องกันและกาจัดวัชพืช วัชพืชจะคอยแย่งน้ าและธาตุอาหารจากพืชหลัก ดังนั้นการปลูกข้าวฟ่ างให้ได้ผลดีตอ้ งมีการ ควบคุมและกาจัดวัชพืชให้ดีดว้ ย ซึ่ งการควบคุมวัชพืชให้ได้ผลดีและประหยัดแรงงานนั้นควรมีการใช้สารเคมี ร่ วมกับการใช้แรงงานคนและเครื่ องจักร

การใช้ สารเคมีควบคุมกาจัดหญ้ าในแปลงข้ าวฟ่ างควรปฏิบัตดิ งั นี้ พ่นยาคุมวัชพืชโดยใช้ยาอาทราซี นเท่านั้น ฉี ดพ่นในอัตรา 300 กรัมต่อไร่ โดยพ่นหลังจากปลูก ขณะดิน มีความชื้น ก่อนที่ขา้ วฟ่ างและหญ้างอก ในระยะที่ขา้ วฟ่ างเจริ ญเติบโต ถ้ามีวชั พืชในแปลงมาก และถ้าไม่ได้ใช้คนถากหรื อรถไถพรวนกลบ อาจใช้ยาพาราควอท (กรัมม็อกโซน) ฉี ดพ่นระหว่างแถวข้าวฟ่ าง ในอัตรา 80 ซี .ซี .ต่อน้ า 20 ลิตร (8 ช้อนแกงต่อ น้ า 1 ปี๊ บ) ทั้งนี้การฉี ดพ่นจะต้องใช้ความระมัดระวังไม่ให้ยาโดนต้นข้าวฟ่ าง เพราะจะทาให้ขา้ วฟ่ างไหม้ตายได้

ยาคุมหญ้ าที่ใช้ ในข้ าวฟ่ างได้ คอื อาทราซีน เท่ านั้น! ห้ ามใช้ ยาอะลาคลอร์ โดยเด็ดขาด

1.4.การเก็บเกีย่ วข้ าวฟ่ าง ข้าวฟ่ างแต่ละพันธุ์มีอายุเก็บเกี่ยวไม่เท่ากัน โดยทัว่ ไปข้าวฟ่ างในประเทศไทยมีอายุเก็บเกี่ยว ระหว่าง 90-110 วัน ซึ่ งการเก็บเกี่ยวควรเก็บเมื่อข้าวฟ่ างแก่เต็มที่ เมล็ดติดสี เข้ม ต้นเริ่ มแห้ง ใบแห้ง และควร เก็บในช่วงที่ไม่มีฝนตก โดยการเก็บเกี่ยวอาจทาได้ท้ งั ใช้แรงงานคน หรื อใช้เครื่ องจักรเก็บเกี่ยว

1.5.การปฏิบัติหลังการเก็บเกีย่ ว หลังการเก็บเกี่ยวข้าวฟ่ าง ถ้าเก็บด้วยแรงงานคนซึ่ งเก็บเกี่ยวโดยการตัดช่อ สามารถทาการสี ข้าวฟ่ างขายได้ทนั ที หรื ออาจตากข้าวฟ่ างรอไว้ก่อน เก็บไว้สีขายเมื่อได้ราคาที่ พอใจ ถ้าเก็บเกี่ยวด้วยเครื่ องจักร เครื่ องก็จะสี ขา้ วฟ่ างออกมาเป็ นเมล็ดขายได้ทนั ที

2.2.การปลูกแบบหว่าน การปลูกข้าวฟ่ างโดยทัว่ ไปเกษตรกรมักใช้วธิ ี การหว่าน เนื่องจากข้าวฟ่ างเป็ นพืชรุ่ นสองมัก ปลูกตามหลังข้าวโพด ซึ่ งช่วงที่เก็บเกี่ยวข้าวโพดเสร็ จแล้วมักมีฝนตกมากจนทาให้รถไถลงไถพรวนไม่ได้เพราะ ดินเปี ยกแฉะเกินไป ดังนั้นชาวไร่ ส่วนใหญ่มกั ปลูกข้าวฟ่ างโดยวิธีการหว่านแล้วพรวนกลบ โดยมีวธิ ี ปฏิบตั ิดงั นี้

2.1.การเตรียมแปลง หลังจากเก็บเกี่ยวข้าวโพดแล้วควรทาการตัดต้นข้าวโพด ถ้าเป็ นไปได้ควรมีการไถกลบ ต้นข้าวโพดลงดิน และเป็ นการเตรี ยมดินสาหรับปลูกข้าวฟ่ างด้วย

2.2.การหว่ านข้ าวฟ่ าง อัตราการปลูกข้าวฟ่ างที่เหมาะสมคือ มีจานวนต้น 26,000-30,000 ต้นต่อไร่ ดังนั้นการหว่าน เมล็ดพันธุ์ขา้ วฟ่ างควรหว่านให้สม่าเสมอ โดยใช้เมล็ดพันธุ์ประมาณ 1.5 กิโลกรัมต่อไร่ ซึ่ งควรทาการหว่าน เมล็ดหลัง จากฝนตกอย่างน้อย 20 มิลลิเมตร หรื อดินมีความชื้นพอให้ขา้ วฟ่ างงอก หลังจากหว่านแล้วควรรี บ พรวนกลบทันที โดยกลบลึกไม่เกิน 6 เซนติเมตร

2.3.การใส่ ปุ๋ย การปลูกข้าวฟ่ างแบบหว่านควรมีการใส่ ปุ๋ยด้วย เพราะการใส่ ปุ๋ยจะทาให้ได้ผลผลิตเพิ่มขึ้น ซึ่ ง การใส่ ปุ๋ยทาได้โดยการ หว่านปุ๋ ยพร้อมปลูก โดยใช้ปุ๋ยสู ตร 16-20-0, 20-20-0, 15-15-15 หรื อปุ๋ ยสู ตรอื่นๆ ตาม ความเหมาะสม โดยหว่านในอัตรา 25 กิโลกรัมต่อไร่

2.4.การป้ องกันหนอนแมลงวันเจาะยอดข้ าวฟ่ าง (shoot fly) ในพื้นที่ที่มีหนอนแมลงวันฯ ระบาด สามารถป้ องกันได้โดยหว่านยาฟูราดานพร้อ มการปลูก ข้าวฟ่ าง โดยใช้ยาอัตรา 3 กิโลกรัมต่อไร่

2.5.การป้ องกันและกาจัดวัชพืช การปลูกข้าวฟ่ างแบบหว่านสามารถป้ องกันวัชพืชได้โดยการใช้ยาอะทราซี นฉี ดพ่นใน อัตรา 300 กรัมต่อไร่ ควรฉี ดพ่นหลังจากพรวนกลบเมล็ดข้าวฟ่ างขณะดินมีความชื้นก่อนข้าวฟ่ างและหญ้างอก 2.6.การเก็บเกีย่ วข้ าวฟ่ าง และการปฏิบัติหลังการเก็บเกีย่ ว ทาได้เช่นเดียวกันกับการ ปลูกข้าวฟ่ างแบบเป็ นแถว

ปัญหาที่อาจเกิดขึน้ และวิธีการแก้ไข 1.ข้ าวฟ่ างไม่ งอก สาเหตุ : ปลูกขณะดินมีความชื้นไม่พอ (ดินสองหน้า) แล้วฝนไม่ตกซ้ า น้ าท่วมขังหรื อดินแฉะเกินไปจนเมล็ดเน่า กลบเมล็ดข้าวฟ่ างลึกเกินไป แมลงกัดกินเมล็ด เมล็ดพันธุ์มีความงอกไม่ดี วิธีแก้ไข : ปลูกเมื่อดินมีความชื้นเพียงพอต่อการงอก ถ้ามีน้ าท่วมขังต้องรี บระบายน้ าออกจากแปลง กลบเมล็ดข้าวฟ่ างให้มีความลึกไม่เกิน 6 เซนติเมตร โรยยาฟูราดานป้ องกันแมลง เพาะเมล็ดตรวจสอบความงอกก่อนปลูก

2.ต้ นเหลืองแคระแกร็น สาเหตุ : ขาดธาตุอาหาร น้ าท่วมขังในแปลงเป็ นเวลานาน วิธีการแก้ไข : ใส่ ปุ๋ยให้พอเพียง (ตามคาแนะนา) ระบายน้ าออกจากแปลงเมื่อมีน้ าขัง

3.ข้ าวฟ่ างแตกกอ สาเหตุ : มีหนอนแมลงวันเจาะยอดข้าวฟ่ างระบาด ปลูกช้ากว่าแปลงอื่นจนมีแมลงขยายพันธุ์มากัดกิน วิธีการแก้ไข : โรยยาฟูราดาน อัตรา 3 กิโลกรัมต่อไร่ ตอนปลูก หรื อโรยลงยอดขณะแมลงเริ่ มระบาด ปลูกในช่วงเดียวกันกับแปลงที่อยูใ่ กล้เคียงในบริ เวณนั้น เพื่อป้ องกันการขยายสะสมของ แมลงจากแปลงอื่น

4.ต้ นหักล้ม สาเหตุ : ฝนแล้งมากหลังจากออกดอกทาให้ลาต้นอ่อนแอ พันธุ์ไม่ตา้ นทานการหักล้ม วิธีการแก้ไข : ปลูกข้าวฟ่ างตามฤดูกาล อย่าปลูกช้าเกินไปจนฝนหมดก่อน ถ้าปลูกช้าควรเลือกใช้พนั ธุ์ ข้าวฟ่ างที่มีอายุส้ นั ใช้พนั ธุ์ขา้ วฟ่ างที่มีระบบรากและลาต้นแข็งแรง ต้านทานการหักล้ม

5.ช่ อข้ าวฟ่ างเป็ นรา สาเหตุ : มีฝนตกในช่วงข้าวฟ่ างแก่ วิธีป้องกัน : ปลูกข้าวฟ่ างให้ถูกตามฤดูกาลไม่ปลูกเร็ วเกินไปจนทาให้ขา้ วฟ่ างแก่ ในช่วงที่ยงั มี ฝนอยู่