Noorderlicht bestuursverslag 2015 by Noorderlicht Photography

Stichting Fotografie Noorderlicht

Bestuursverslag 2015

Ondertekend namens het bestuur:

Arie Wink voorzitter

Bas-Wouter Littel penningmeester

Groningen, 29 maart 2016

VOORWOORD: NIEUWE VOORUITZICHTEN

Noorderlicht stond in 2015 in het teken van de omslag

When Art Meets Science presenteerden we een signi-

naar een nieuwe toekomst. Tradities die gedurende de-

ficant aantal nieuwe media-kunstenaars. Het gekozen

cennia opgebouwd zijn, lijken toe te zijn aan een her-

thema nodigde hier bij uitstek toe uit. Het vervagen van

ziening.

de grenzen tussen fotografie en een andere kunstvorm daagde uit, en werd door het publiek als zeer positief

Een jaar geleden spraken we duidelijke taal in de inlei-

ervaren. Dankzij internationale coöperaties waren we in

ding van ons jaarverslag. Na lang te hebben geroeid

staat om twee foto-opdrachten te verstrekken binnen

met de riemen die we hadden, was de rek eruit. De

Data Rush. Beide ontwikkelingen – opdrachten en sa-

middelen om een aansprekend programma neer te zet-

menwerking met andere disciplines – vragen om méér

ten waren onvoldoende, zelfs na het minimaliseren van

(zie het beleidsplan voor 2017 en verder).

de staf, het schrappen van vrijwel alle PR en het hanteren van de kaasschaafmethode.

De projectafdeling van Noorderlicht draaide ook weer volwaardig mee. Voor het Drents Museum en het Mu-

Wij trokken met deze noodkreet aan de bel om het tij te

seum of Contemporary Photography in Chicago werd

kunnen te keren, en met de verwachting dat het Noor-

een tentoonstelling gemaakt over Noord-Korea. Voor

den ons steunt in onze ambitie om Noorderlicht, als

de fototriënnale in Hamburg werd een speciale presen-

toonaangevende noordelijke én internationale instan-

tatie gemaakt over hoe Noorderlicht omgaat met poli-

tie, op de kaart te houden. In dit voorwoord werpen we

tiek engagement in geënsceneerde fotografie. Andere

een blik op de situatie een jaar verder.

activiteiten, zoals de reizende tentoonstellingen en de Masterclass, werden gecontinueerd.

De inhoudelijke successen Na het afronden van het enorme project The Sweet and Op inhoudelijk vlak was 2015 een uitermate geslaagd

Sour Story of Sugar, wordt nu gewerkt aan een opvol-

jaar. De fotogalerie bood een sterke mix van internati-

ger: wij zijn er trots op dat in 2016 een meerjarenproject

onaal tot lokaal talent. Ken Schles toonde in Invisible

over Ghana actief in productie gaat, met particuliere fi-

City tijdloze kwaliteit, Carlos Spottorno bracht een aan-

nanciering (zie hoofdstuk 6.3).

klacht tegen de macht van de financiële industrie in een sterke mengvorm van ambacht en concept. De groeps-

De aandacht in de media bleef op peil. Ondanks de be-

tentoonstelling The Devil May Care stelde de speelse

perkte PR-middelen is de persmap imposant en doet

houding van een nieuwe generatie internationale kun-

nauwelijks onder voor die in recente jaren.

stenaars aan ons voor. Lokaal niveau werkten we samen met Vera en Eurosonic met concertfotografie, en

De randvoorwaarden

kreeg het liefdevolle project van Gea Schenk over Groninger tweelingbroers een plek. De samenwerking met

We gingen het jaar in met een keuze: rentmeester-

Minerva werd verder aangehaald, er vonden dit jaar

schap, of investeren in de toekomst? Noorderlicht

maar liefst vier samenwerkingsprojecten plaats.

koos voor instandhouding van het jaarprogramma. Wij achtten het een prioriteit om Noorderlicht onvermin-

De fotomanifestatie werd gecomprimeerd tot twee gro-

derd sterk neer te zetten in de aanloop naar de nieuwe

te groepstentoonstellingen in de Oude Suikerfabriek.

cultuurperiode. We werden hierin gesterkt door sig-

Data Rush en Pulse stonden als tentoonstellingen dia-

nalen vanuit de noordelijke politiek, en deden op hen

metraal tegenover elkaar. Elk trok zijn eigen publiek, en

een beroep om Noorderlicht te steunen in een moeilijke

de twee presentaties stimuleerden samen een dialoog

overgangsperiode.

over de enorme reikwijdte van de hedendaagse fotografie. In een samenwerking met de nieuwe stichting

Voorwoord: Nieuwe vooruitzichten

1. Exploitatieresultaat

2. FinanciĂŤle positie

3. Personele bezetting

4. Functioneren en positie

5. Aandachtspunten in de subsidieverlening (specifiek OCW)

6. Kwalitatieve beschrijving van verrichte activiteiten

1. Fotomanifestatie

2. Noorderlicht Fotogalerie

3. Projecten

4. Uitgeverij

5. Lezingen e.a.

7. Kwantitatieve beschrijving van de verrichte activiteiten

8. Educatieve activiteiten

9. Publiek

10. Ondernemerschap

11. Talentontwikkeling en internationalisering

12. Samenstelling van bestuur en directie, Code Cultural Governance

In februari deed zich een personele ontwikkeling voor:

Wij rekenen erop dat noordelijke overheden in het voor-

door langdurige ziekte van de directeur werd deze ge-

jaar hun collectieve steun aan Noorderlicht voor het

dwongen zich de rest van het jaar afzijdig te houden

jaar 2016 concretiseren. Daarmee zal de organisatie in

van de dagelijkse operationele leiding. Zonder budget

2016 een sterk maar compact programma neerzetten.

voor een vervanger verhoogde dit de druk op de rest

Noorderlicht kan daarna vanuit een realistische financi-

van de organisatie.

ële positie toewerken naar de periode 2017-2020.

Alle prioriteiten werden gelegd bij de kern, de artistieke

Wij ervaren een morele en monetaire steun van het

inhoud. Het aantal tentoonstellingen in de fotogalerie

Noorden als positieve daad van vertrouwen. Het laat

bleef beperkt, de manifestatie werd teruggebracht tot

zien dat Noorderlicht wordt erkend als waardevolle

de essentie, ten koste van het ‘feestelijke’ karakter dat

speler in heden en toekomst van de lokale, landelijke

er in het verleden ook bij hoorde. De inspanningen voor

en internationale cultuur. Een gezamenlijke inspanning

PR en marketing bleven minimaal.

van zowel Noorderlicht, het Noorden als het Rijk is hiertoe essentieel.

Het overleg met én tussen de noordelijke overheden nam meer tijd in beslag dan gehoopt. Het gaf tot vrijwel aan de jaarwisseling onzekerheid over de financiële gezondheid waarmee we het jaar konden afsluiten.

Naar een nieuwe toekomst De aanloop naar de nieuwe cultuurperiode stond centraal in het laatste deel van het jaar, waarbij enerzijds de omstandigheden waarin Noorderlicht moest werken in de periode 2013-2016, en anderzijds een verschuiving in de publieke rol van kunst & cultuur en een veranderend internationaal fotografisch landschap van belang waren. Gevoed door de ontwikkelingen in binnen- en buitenwereld, formuleerden wij een nieuwe ambitie voor de toekomst, die terug te vinden is in ons beleidsplan 2017-2020. In een vroegtijdig stadium deelden wij de uitgangspunten met onze noordelijke partners. Het was voor hen doorslaggevend om een overbrugging daadwerkelijk in gang te zetten. In 2015 bood de gemeente Groningen extra steun waarmee we het programma grotendeels overeind konden houden, terwijl het uiteindelijke verlies op de exploitatie binnen hanteerbare grenzen bleef.

Mark Curran

1. Exploitatieresultaat

Het jaar 2015 is afgerond met een negatief exploitatie-

Het inhoudelijke niveau van de activiteiten is blijvend

resultaat, ter hoogte van 42.000â&#x201A;Ź. Dit is voor het over-

sterk. Maar de gekrompen staf en de beperkte vaste

grote deel ten laste gebracht van het bestemmings-

middelen, onder andere op het vlak van PR, publieks-

fonds OCW, dat hiermee uitgeput is. Het restant is ten

bereik en educatie, zijn niet voldoende om het niveau

koste gegaan van het eigen vermogen.

van de activiteiten tot zijn recht te laten komen.

Het was vooraf duidelijk dat het jaar met een negatief

Noorderlicht voldoet aan de prestatiecriteria van het

resultaat afgesloten zou gaan worden. Vanuit de be-

ministerie voor wat betreft de eigen inkomsten. Dit

staande middelen, prognosticeerden we in het begin

geldt eveneens voor de prestatieverplichtingen op het

van het jaar een exploitatieresultaat in de orde van mi-

gebied van bezoekersaantallen en educatie.

nus 85.000â&#x201A;Ź. Het was niet mogelijk om dit tekort kleiner te maken, zonder de continuĂŻteit, de inhoudelijke kracht en daarmee ook de toekomst van Noorderlicht in gevaar te brengen. De ondergrens van de uitgaven was bereikt. Zowel onze prestatieverplichtingen als onze eigen ambities leidden tot die conclusie. Gedurende de loop van het jaar bleef deze prognose onveranderd. In het jaarverslag 2014 spraken wij onze zorg reeds uit, en deden wij een tijdig appel op de noordelijke overheden. Eind 2015 werd duidelijk dat de Gemeente Groningen voor het boekjaar 2015 een extra inspanning levert. Elders lichten wij onze verwachting toe dat deze steun in 2016 een vervolg krijgt, vanuit de gezamenlijke noordelijke overheden. Het exploitatietekort is structureel geweest in deze cultuurperiode, al drie jaar achtereen zien we een vergelijkbaar resultaat. In 2013 werd de pijn opgevangen door de frictiekostenregeling, die een goede afronding van lopende verplichtingen mogelijk maakte. In 2014 werd het ten laste gebracht van de eigen reserves, evenals in 2015. Het tekort is gelegen in de ontoereikende dekking voor de vaste activiteiten (galerie, manifestatie). De incidentele projecten van de stichting zijn zelfvoorzienend, en speelden geen rol in de tekorten. Elders in dit verslag wordt gereflecteerd op de balans tussen budget en noodzakelijke uitgaven, en waarom deze al drie jaar zo is.

Dina Litovsky

2. Financiële positie

Noorderlicht produceert de inhoudelijke programme-

waardoor de situatie in 2015 hanteerbaar werd – is er

ring van een fotogalerie in het centrum van Groningen,

een verlies. De huidige bedrijfsvoering is niet langer

en beheert deze. Als tweede kerntaak produceert zij

houdbaar in 2016.

een jaarlijkse fotomanifestatie, afwisselend in Groningen en Friesland. Ten slotte initieert en produceert zij

Er is overleg met de gezamenlijke noordelijke overhe-

projecten in binnen- en buitenland, binnen het inhou-

den over een extra injectie ter hoogte van 100.000€. Dit

delijke beleidskader van de stichting.

is conform het bedrag dat wij noemden bij het opmaken van de balans in 2014. Wij spreken onze verwachting

Vanwege de tweejaarlijkse cyclus van de manifestatie –

uit dat 2016 daarmee een jaar wordt zónder verliezen,

afwisselend in twee steden met elk een eigen karakter

mét een aansprekend programma dat een inhoudelijk

en uitgavenpatroon – is een vergelijking met de norm-

voorschot neemt op ons programma voor 2017-2020.

bedragen van de overheden elk jaar weer een uitdaging. De manifestatie legt nu eenmaal een grote druk

Het laatste jaar van de huidige cultuurperiode zien wij

op de beschikbare budgetten, en laat zich niet in een

dan ook in sterke mate als overbruggingsjaar: de om-

stramien vatten dat elk jaar opgeld doet.

schakeling naar een nieuw beleid wordt in gang gezet, om dit in de nieuwe periode goed voorbereid uit te kun-

De beschikbare middelen worden volledig ingezet voor

nen voeren.

de kerntaken: de galerie, de manifestatie en de organisatie erachter. De projecten vormen een financieel

Qua eigen inkomsten heeft Noorderlicht in 2013 en

zelfstandig surplus.

2014 al een grote voorsprong genomen op de eisen van het ministerie. Samen met het voldoen aan de

Aan het begin van deze cultuurperiode had Noorder-

norm in 2015, resteert een bovengemiddeld percenta-

licht een goede vertrekpositie. Het eigen weerstands-

ge over de eerste drie jaren van deze periode. Dit geeft

vermogen, een combinatie van middelen in het be-

een goed uitgangspunt voor onze aanvragen voor de

stemmingsfonds OCW, alsmede het eigen vermogen,

periode 2017-2020.

was goed. De organisatie was toereikend qua omvang, en had een goede spreiding van competenties.

2015

2014

2013 Gemidd.

Gerealis. Met ingang van 2013 leidden de bezuinigingen tot een

inkomsten

129.000 161.000 265.000 185.000

nieuwe situatie. Structurele tekorten dwongen tot inkrimping van de personele bezetting. De organisatie

Eigen

sprak in 2013 de ambitie uit om de schaalgrootte van

inkomsten

23%

27%

41%

30,3%

ringen door te voeren en de staf in te krimpen.

Normperc.

20,5%

19,5%

18,5%

19,5%

Dit bleek optimistisch te zijn. In 2014 werd in volle om-

Het weerstandvermogen is aangetast door de tekorten,

vang duidelijk dat de ondergrens bereikt was. Verder

en het zou zeer prudent zijn om de financiële reserves

bezuinigen zou een serieuze aantasting van de inhou-

van de organisatie op korte termijn te versterken. Zeker

delijke kracht van de organisatie betekenen, een keuze

nu de manifestatie, de piek in onze uitgaven, in het be-

die niet opportuun werd geacht met het oog op de toe-

gin van het jaar plaats gaat vinden, is een solide buffer

komst.

van groot belang.

Ondanks een extra inspanning van de de Gemeente

Eerder spraken wij onze zorg uit over de huur van het

Groningen – die wij daarvoor zeer dankbaar zijn en

pand aan de A-Kerkhof. Het 10-jarig contract liep in

de activiteiten overeind te houden, door kostenbespa-

Algemene artikelen over Noorderlicht .......................7

Kranten over de galerie..............................................35

Groninger Gezinsbode

Tijdschriften over de galerie......................................51 Adformatie Focus Lust For Life Nieuwe Revu de Fotograaf

2015

Noorderlicht projekten..............................................235 “North Korean Perspectives in het Drents Museum”.

Fotograﬁe

Website’s/blogs over de galerie................................61 www.photoq.nl www.bwgallerist.com

Kranten over de manifestatie.....................................75 NRC Volkskrant Trouw Dagblad van het Noorden Leeuwarder Courant Friesch Dagblad Nederlands Dagblad

Web article (Also appeared in Jul-Aug print issue), “Alice Wielinga – A Life Between Propaganda and Reality,” Leica Fotographie International, 4.8.15 http://bit.ly/1E6s9HD Web listing, “North Korean Perspectives @ MoCP”, F-Stop Magazine, 4.20.15 http://bit.ly/1E6Y5i4

Suddeutsche Zeitung

Web listing, “North Korean Perspectives”, French Culture. 4.28.15 http://bit.ly/1z9VxPR

Website’s/blogs over de manifestatie.....................145 www.aestheticamagazine.com www.asff.co.uk www.bjp-online.com www.bleek-magazine.com www.bof.nl www.dailyphotonews.com www.decorrespondent.nl

Algemene artikelen over Noorderlicht

56 Tijdschriften over de galerie

Tijdschriften over de galerie

Web article, “North Korean Perspectives,” Visual Art Source, September 2015 http://bit.ly/1Ny4kzw Web mention, “Must-See Art Guide: Chicago,” Art Net News, 09.17.15 http://artnt.cm/1NGylim Web review, “Impossible Pictures: Views of North Korea,” Chicago Tribune 09.24.15 http://bit.ly/1OErSVn

Web article, “Can You Pick Out the North Korea Propaganda Shots?,” The Daily Beast. 7.28.15 http://thebea.st/1JPQrri Web article, “North Korean Perspectives,” Artsy. 7.28.15 http://bit.ly/1Mtb5Cv Web article, “North Korea: Inside the world’s most secret state – in pictures,” The Guardian. 8.6.15 http://bit.ly/1K5K0QU Web article, “12 Ways of Looking at North Korea,” Photo District News. 8.7.15 http://bit.ly/1DzZsHY Web article, “Chicago Art Show Gives a Rare Glimpse at Life in North Korea,” Artnet News, 8.12.15 http://artnt.cm/1ILkgJF Repost on World News Pro: http://bit.ly/1INK483 Repost on Seattle Sun Post: http://bit.ly/1JVUnLx Repost on the Daily Telegraph (AU): http://bit.ly/1Esht6n

Nance, Kevin. Web article, “Top visual arts exhibits this summer”, Crain’s Chicago Business. 5.8.15 http://bit.ly/1RAhzBn

Web article, “Photos Show A Rare Glimpse Of The ‘Real’ North Korea,” Hufﬁngton Post. 8.12.15 http://huff.to/1J4JvtW Repost on Huff PG Japan: http://bit.ly/1KIhll9

Sarazen, Lauren. Web article, “North Korean Perspectives”, Lens Culture. 5.13.15 http://bit.ly/1Gcv6uK

Web article, “Check out Museum of Contemporary Photography Video of Inside North Korea, “ koogle.tv, 8.13.15 http://bit.ly/1PpzIzJ

Algemene artikelen over Noorderlicht

Tijdschriften over de galerie

Web article, “Review: North Korean Perspectives/Museum of Contemporary Photography,” Newcity Art, 9.13.15 http://bit.ly/1OayCKf

Web article, “See North Korean Propaganda Reimagined,” Time.com, 7.22.15 http://ti.me/1CVhVys Web article, “North Korean Perspectives Review (in Korean),” Voice Of America, 7.24.15 http://bit.ly/1Mww4Fq

54 Tijdschriften over de galerie

Tijdschriften over de galerie

Web article, “Compelling photography from North Korea unveiled at MoCP – In Pictures,” Art Radar, 9.1.15 http://bit.ly/1JSkCRv Web article, “Prospettive nordcoreane,” Internationale, 9.2.15 http://bit.ly/1g7RHxU Web article, “Critics’ Picks,” Art Forum, 9.8.15 http://bit.ly/1EMRTP4

Web listing, “If You Are In Chicago…,” editionsbessard.com. 7.24.15 http://bit.ly/1IrOy7p

“North Korean Perspectives at MoCP in Chicago”. Web listing, “North Korean Perspectives at MoCP in Chicago and Drents Museum in the Netherlands”, Tomas Van Houtryve VII Photography, 2.15.15 http://bit.ly/1GuwMQT

Groninger Gezinsbode

Tijdschriften over de manifestatie.............................99 Vrij Nederland Focus Fotograﬁe de Kunstkrant Adformatie Chip Foto Magazine

Web article, “At MoCP, Artists Attempt To Find the Truth Behind The Ofﬁcial Lies In North Korea,” Chicago Reader, 8.19.15 http://bit.ly/1MDVJfU Web article, “Photographer Spotlight: Alice Wielinga,” LA Review of Books, 8.21.2015 http://bit.ly/1E8Be87

Lam, Jenny. Web mention, “11 art gallery exhibitions to check out in July”, Time Out Chicago. 6.30.15 http://bit.ly/1GNXaAf Web mention, “Ten cool things to do in Chicago in July”, Chicago Reader. 7.7.15 http://bit.ly/1KT7I6U Web article, “Alice Wielinga in North Korean Perspectives Exhibition,” Dutch Culture USA. 7.10.15 http://bit.ly/1Iroew2

Radio interview, “Weekend Passport: North Korean Perspectives,” WBEZ Worldview. 7.24.15 http://bit.ly/1MTFjwq

NRC Weekend de Volkskrant Dagblad van het Noorden Leeuwarder Courant de Fotograaf Fotograﬁe Kijk op het Noorden

Algemene artikelen over Noorderlicht

Web article, “Chicago MOCP Exhibit, North Korean Perspectives,” Juxtapoz, 8.18.15 http://bit.ly/1NhRZRc

Web listing. “Crain’s Chicago Business—Top Visual Arts Exhibits this Summer”, CCC In the News. 5.13.15 http://bit.ly/1ICBkpj Web listing, “Museum of Contemporary Photography Features Borderlands Project”, Pulitzer Center. 5.21.15 http://bit.ly/1PyVAwn Web listing, “Chicago (IL). North Korean Perspectives”, France-Midwest Express. 6.23.15 http://bit.ly/1e1Wu3i

www.koneksa-mondo.nl www.kunstspot.nl www.lensculture.com www.medium.com/vantage www.pf.nl www.photojournalismnow.blogspot.com.au www.photoq.nl www.photography-now.com www.photonmagazine.eu www.stedenintransitie.nl www.stichting-wams.nl www.vn.nl www.wired.com www.zin.nl

Dagblad van het Noorden Leeuwarder Courant NRC NRC Next Friesch Dagblad Frankfurter Allgemeine Zeitung

Persmap

Index

www.digifotopro.nl www.fotoexpositie.nl www.iamexpat.nl www.geasmidt.com www.focus.nl www.fotograﬁe.nl www.ﬂickr.com www.fr.artmediaagency.com www.freelens.com www.geasmidt.com www.iamexpat.nl www.j-o-y-c-e.com

NRC Twentse Courant Dagblad van het Noorden Leeuwarder Courant de Volkskrant Twentsche Courant Kijk op het Noorden Friesch Dagblad

Noorderlicht

Noorderlicht Persmap 2015

Tijdschriften over de galerie

Kranten over de galerie

Index

DataRush

Algemene artikelen over Noorderlicht

Tijdschriften over de galerie

Website’s/blogs over de galerie

16 Algemene artikelen over Noorderlicht

68 Website’s/blogs over de galerie

72 Website’s/blogs over de galerie

Website’s/blogs over de galerie

Algemene artikelen over Noorderlicht

66 Website’s/blogs over de galerie

28 Algemene artikelen over Noorderlicht

Website’s/blogs over de galerie

Algemene artikelen over Noorderlicht

64 Algemene artikelen over Noorderlicht

26 Algemene artikelen over Noorderlicht

Algemene artikelen over Noorderlicht

20 Algemene artikelen over Noorderlicht

24 Algemene artikelen over Noorderlicht

Algemene artikelen over Noorderlicht

18 Algemene artikelen over Noorderlicht

Algemene artikelen over Noorderlicht

70 Website’s/blogs over de galerie

Website’s/blogs over de galerie

77 Kranten over de manifestatie

Kranten over de manifestatie

30 Algemene artikelen over Noorderlicht

Algemene artikelen over Noorderlicht

80 Kranten over de manifestatie

Kranten over de manifestatie

82 Kranten over de manifestatie

Kranten over de manifestatie

84 Kranten over de manifestatie

Kranten over de manifestatie

Kranten over de galerie

37 Kranten over de galerie

100

101

102

Tijdschriften over de manifestatie

103

104

Tijdschriften over de manifestatie

105

148

Tijdschriften over de manifestatie

149

152 Website’s/blogs over de manifestatie

98 Tijdschriften over de manifestatie

151

Website’s/blogs over de manifestatie

Kranten over de manifestatie

150

Website’s/blogs over de manifestatie

Kranten over de manifestatie

96 Kranten over de manifestatie

Kranten over de manifestatie

90 Kranten over de manifestatie

94 Kranten over de manifestatie

Kranten over de manifestatie

88 Kranten over de manifestatie

92 Kranten over de galerie

Kranten over de manifestatie

Kranten over de galerie

86 Kranten over de manifestatie

48 Kranten over de galerie

Kranten over de galerie

42 Kranten over de galerie

46 Kranten over de galerie

Kranten over de galerie

40 Kranten over de galerie

44 Kranten over de galerie

Kranten over de galerie

153

154

Website’s/blogs over de manifestatie

Tijdschriften over de manifestatie

100

106

101

107 Tijdschriften over de manifestatie

106

113

114

120

115

121 Tijdschriften over de manifestatie

120

127

128

134

129

135 Tijdschriften over de manifestatie

134

138

144

184

190 Website’s/blogs over de manifestatie

Website’s/blogs over de manifestatie

188

194 Website’s/blogs over de manifestatie

189

Website’s/blogs over de manifestatie

187

193

Website’s/blogs over de manifestatie

182

188 Website’s/blogs over de manifestatie

186

192 Website’s/blogs over de manifestatie

Website’s/blogs over de manifestatie

181

187

Website’s/blogs over de manifestatie

185

191

Website’s/blogs over de manifestatie

182 Website’s/blogs over de manifestatie

180

186 Website’s/blogs over de manifestatie

175

181

Website’s/blogs over de manifestatie

179

185

Website’s/blogs over de manifestatie

183

147

Website’s/blogs over de manifestatie

178

184 Website’s/blogs over de manifestatie

140

146

177

183

Tijdschriften over de manifestatie

139

145

Tijdschriften over de manifestatie

176

140 Tijdschriften over de manifestatie

Website’s/blogs over de manifestatie

174

180 Website’s/blogs over de manifestatie

175

Website’s/blogs over de manifestatie

173

179

Website’s/blogs over de manifestatie

168

174 Website’s/blogs over de manifestatie

172

178 Website’s/blogs over de manifestatie

Website’s/blogs over de manifestatie

167

173

Website’s/blogs over de manifestatie

171

177

Website’s/blogs over de manifestatie

133

139

Tijdschriften over de manifestatie

137

143

Tijdschriften over de manifestatie

132

138 Tijdschriften over de manifestatie

136

142 Tijdschriften over de manifestatie

131

137

Tijdschriften over de manifestatie

135

141

130

136

Tijdschriften over de manifestatie

170

176 Tijdschriften over de manifestatie

168 Website’s/blogs over de manifestatie

166

172 Website’s/blogs over de manifestatie

161

167

Website’s/blogs over de manifestatie

165

171

Website’s/blogs over de manifestatie

169

133

Tijdschriften over de manifestatie

164

170 Website’s/blogs over de manifestatie

126

132 Tijdschriften over de manifestatie

163

169

Tijdschriften over de manifestatie

125

131

Tijdschriften over de manifestatie

162

126 Tijdschriften over de manifestatie

124

130 Tijdschriften over de manifestatie

119

125

Tijdschriften over de manifestatie

123

129

Tijdschriften over de manifestatie

118

124 Tijdschriften over de manifestatie

122

128 Tijdschriften over de manifestatie

117

123

Tijdschriften over de manifestatie

121

127

116

122

Tijdschriften over de manifestatie

Website’s/blogs over de manifestatie

160

166 Website’s/blogs over de manifestatie

161

Website’s/blogs over de manifestatie

159

165

Website’s/blogs over de manifestatie

154

160 Website’s/blogs over de manifestatie

158

164 Website’s/blogs over de manifestatie

153

159

Website’s/blogs over de manifestatie

157

163

Website’s/blogs over de manifestatie

152

158 Website’s/blogs over de manifestatie

156

162 Tijdschriften over de manifestatie

151

157

Website’s/blogs over de manifestatie

155

119

Tijdschriften over de manifestatie

150

156 Website’s/blogs over de manifestatie

112

118 Tijdschriften over de manifestatie

149

155

Tijdschriften over de manifestatie

111

117

Tijdschriften over de manifestatie

148

112 Tijdschriften over de manifestatie

110

116 Tijdschriften over de manifestatie

105

111

Tijdschriften over de manifestatie

109

115

Tijdschriften over de manifestatie

104

110 Tijdschriften over de manifestatie

108

114 Tijdschriften over de manifestatie

103

109

Tijdschriften over de manifestatie

107

113

102

108

Tijdschriften over de manifestatie

189

195

196

Website’s/blogs over de manifestatie

141

142

197

143

198 Website’s/blogs over de manifestatie

197

204

205

206

212 Website’s/blogs over de manifestatie

211

218

219

225

220

226 Website’s/blogs over de manifestatie

225

228 Website’s/blogs over de manifestatie

226

232

221

227

Website’s/blogs over de manifestatie

223

235

229

230

236

Website’s/blogs over de manifestatie

274

238 Noorderlicht projekten

275

281

276

282

Noorderlicht projekten

280 Noorderlicht projekten

278

284 Noorderlicht projekten

273

279

Noorderlicht projekten

277

283

Noorderlicht projekten

272

278 Noorderlicht projekten

273

Noorderlicht projekten

271

277

Noorderlicht projekten

266

272 Noorderlicht projekten

270

276 Noorderlicht projekten

Noorderlicht projekten

279

285

280

286

Noorderlicht projekten

265

271

Noorderlicht projekten

269

275

Noorderlicht projekten

231

237

Noorderlicht projekten

268

274 Website’s/blogs over de manifestatie

266 Noorderlicht projekten

264

270 Noorderlicht projekten

259

265

Noorderlicht projekten

263

269

Noorderlicht projekten

267

231

Website’s/blogs over de manifestatie

262

268 Noorderlicht projekten

224

230 Website’s/blogs over de manifestatie

228

234 Website’s/blogs over de manifestatie

222

229

261

267

Website’s/blogs over de manifestatie

227

233

Website’s/blogs over de manifestatie

260

224

Noorderlicht projekten

258

264 Noorderlicht projekten

259

Noorderlicht projekten

257

263

Noorderlicht projekten

252

258 Noorderlicht projekten

256

262 Noorderlicht projekten

Noorderlicht projekten

251

257

Noorderlicht projekten

255

261

Noorderlicht projekten

217

223

Website’s/blogs over de manifestatie

254

260 Website’s/blogs over de manifestatie

216

222 Website’s/blogs over de manifestatie

253

217

Website’s/blogs over de manifestatie

215

221

Website’s/blogs over de manifestatie

210

216 Website’s/blogs over de manifestatie

214

220 Website’s/blogs over de manifestatie

209

215

Website’s/blogs over de manifestatie

213

219

Website’s/blogs over de manifestatie

208

214 Website’s/blogs over de manifestatie

212

218

207

213

Website’s/blogs over de manifestatie

252 Noorderlicht projekten

250

256 Noorderlicht projekten

196

251

Noorderlicht projekten

249

255

Noorderlicht projekten

195

250 Noorderlicht projekten

248

254 Noorderlicht projekten

194

249

Noorderlicht projekten

247

253

Website’s/blogs over de manifestatie

193

248 Noorderlicht projekten

246

210 Website’s/blogs over de manifestatie

192

247

Noorderlicht projekten

203

209

Website’s/blogs over de manifestatie

191

246 Website’s/blogs over de manifestatie

202

208 Website’s/blogs over de manifestatie

190

203

Website’s/blogs over de manifestatie

201

207

Website’s/blogs over de manifestatie

147

202 Website’s/blogs over de manifestatie

200

206 Website’s/blogs over de manifestatie

211

201

Website’s/blogs over de manifestatie

199

205

Website’s/blogs over de manifestatie

146

200 Website’s/blogs over de manifestatie

198

204

144

199

Website’s/blogs over de manifestatie

Noorderlicht projekten

287

Noorderlicht projekten

Projekten

232

233

239

240 Noorderlicht projekten

239

234

236

241

242

Noorderlicht projekten

240

241

237

243

244

Noorderlicht projekten

242

Pers over Noorderlicht

243

238

281

245

288

Noorderlicht projekten

244

245

282

283

289

290

Noorderlicht projekten

288

289

284

285

291

292

Noorderlicht projekten

290

291

286

287

293

294

Noorderlicht projekten

292

293

Noorderlicht projekten

294

2015 af. De clausules in het huurcontract hielden bijna een verdubbeling van de huur in, ingeval van continuering. Reden hiervoor is een eenmalige afkoopsom die in 2005 door de overheden aan de eigenaar toegekend is. Deze werd gekoppeld aan een huurverlaging gedurende de 10-jarige looptijd, voor Noorderlicht en co-huurder Noorderzon. Na lange onderhandelingen is deze verhoging van de baan. Noorderlicht heeft een nieuw contract ondertekend voor 5 jaar. Voor het jaar 2016 is een duidelijke uitspraak gedaan door staf en bestuur: een tekort op de exploitatie is niet acceptabel, en bij tegenvallende inkomsten zal hard geschrapt moeten worden in de activiteiten.

Fernando Moleres

3. Personele bezetting

Noorderlicht wordt georganiseerd door een flexibele

verbreding van de inhoudelijke basis van Noor-

organisatie: een minimale vaste kern die continu wordt

derlicht en vervullen een ambassadeursfunctie

aangevuld met tijdelijke freelance krachten. De pool

voor Noorderlicht in het buitenland. Het betreft:

van freelancers is groot, er wordt uit geput naar gelang de gewenste kwaliteiten en ervaring.

- Marc Prüst - Zelfstandig curator/producent. Voorheen werkzaam bij World Press Photo (NL)

De vaste kern zorgt voor continuïteit en heeft een

en Agence VU (F). Bij Noorderlicht verantwoor-

loondienst-relatie tot de stichting. Zij draagt de eind-

delijk voor de Northern Lights Masterclass. Cu-

verantwoordelijkheid voor inhoud, organisatie en het

rator voor incidentele projecten.

aansturen van de freelancers. Sinds de afronding van de reorganisatie bestaat deze kern nog uit 2,64 fte, ver-

- Hester Keijser - Zelfstandig curator/producent en blogger. Voorheen werkzaam bij Empty

deeld over drie personen.

Quarter Gallery (UAE). Assistent curator bij de Om de stabiliteit te vergroten, dient de vaste kern ver-

manifestatiethema’s, incidenteel curator voor

sterkt te worden, en de competenties daarin verbreed.

de fotogalerie. Medeverantwoordelijk voor so-

Vaste taken als publiciteit, marketing, office manage-

cial media.

ment, educatie en projectmanagement zijn wegbezuinigd en geflexibiliseerd als gevolg van de politieke be-

- Alex Supartono - Curator uit Indonesië, doet

zuinigingen sinds 2013, die in de visie van Noorderlicht

promotieonderzoek aan de universiteit van Sun-

van tijdelijke aard zal moeten zijn.

derland (GB) met specialisatie postkoloniale fotografie. Curator voor tentoonstellingen over dit

De bezetting is identiek gebleven aan vorig jaar: •

onderwerp in binnen- en buitenland.

Vaste staf voor organisatie, beleid & program-

Met ingang van 2015 is de laatste ID-baan verdwe-

mering (samen 2,64 fte):

nen. De betreffende persoon is nu in reguliere dienst van Noorderlicht gekomen. Deze lastenverhoging

Directeur, curator en galeriecoördinator

•

Ondersteunend personeel (1,72 fte):

Boekhouding, beeldbewerking & computerbe-

was onontkoombaar: dit betreft een essentiële functie (beeldbewerking, printuitvoering, computerbeheer) die door de huidige medewerker naar tevredenheid wordt uitgevoerd. Daarom is deze arbeidsplaats voor eigen rekening genomen.

heer Om de kwaliteit en impact waar Noorderlicht bekend •

Arbeidsrelaties met freelancers, productie:

Circa 40 krachten die bij tentoonstellingen

om staat te kunnen handhaven, zal het nodig zijn om het aantal formatieplaatsen in de nabije toekomst – in

zorgdragen voor productie, opbouw, inrichting,

ieder geval met ingang van de nieuwe cultuurperiode, liefst eerder – te verhogen.

vormgeving, promotie, beheer, surveillance, educatie.

Het feit dat de personele bezetting voorbij de ondergrens gegaan is, werd in 2015 pijnlijk duidelijk. De

•

Arbeidsrelaties met freelancers, inhoudelijk:

Drie associate curators die op wisselende projecten ingezet worden. Zij dragen zorg voor een

stichting werd geconfronteerd met een langdurige ziekte van de directeur. De verhoging van de druk op de rest van de staf was in deze situatie bijzonder groot.

Pulse

4. Functioneren en positie

Het activiteitenprogramma van Noorderlicht is in 2015

Als cultureel ondernemer werkte Noorderlicht aan

goed afgerond. Alle geplande activiteiten vonden door-

de opstart van een nieuw groot meerjarenproject. Met

gang en zijn conform de meerjarenintenties uitgevoerd.

particuliere financiering worden de ontwikkelingen in

De positie van Noorderlicht blijft sterk, binnen de ge-

Noord-Ghana in beeld gebracht, aan de hand van met

trapte schaal waarop de organisatie zich positioneert:

name foto-opdrachten en een lokaal educatietraject.

op lokaal gebied een algemeen kunsten cultuurpu-

Dit project is gekoppeld aan promotieonderzoeken bij

bliek, op landelijk gebied met name een in fotografie

universiteiten in Nederland en Ghana. In 2015 zijn de

geïnteresseerd publiek, en internationaal een vooral

handtekeningen gezet, in 2016 begint de uitvoering.

professioneel publiek. Als educator maakte Noorderlicht een lesmethode De continuïteit in het beleid wordt erkend door pu-

voor het Noorderpoort college met 15.000 leerlingen.

bliek en partners. Noorderlicht staat voor fotografie die prikkelt met kwaliteit en inhoud, die laat zien dat

De publiciteit van Noorderlicht bleef, op basis van

maatschappelijke relevantie en artistieke kwaliteit een

goede naam en ondanks het ontbreken van PR-bud-

krachtig verbond kunnen vormen.

get, zeer bevredigend. De persmap doet nauwelijks onder voor die van voorgaande jaren.

We zagen bij de galerieprogrammering een goede balans tussen internationale fotografie en een veranke-

De geplande samenwerking met Academie Minerva is

ring in de eigen omgeving.

dit jaar versterkt. De vooruitzichten voor een structurele intensivering zijn goed.

De fotomanifestatie maakte een verandering door. Budgettaire redenen brachten ons ertoe twee grote

Met diverse noordelijke musea zijn principe-afspra-

groepstentoonstellingen centraal te stellen. Data Rush

ken gemaakt over samenwerking in de komende jaren.

en Pulse gingen een succesvolle wisselwerking met elkaar aan, als twee totaal verschillende presentaties

Er is een nieuw beleid geformuleerd voor de periode

die een facet van de hedendaagse fotografie centraal

2017-2020, de plannen hiervoor zijn ingediend bij zo-

stelden.

wel het ministerie als bij de beide Groninger overheden. Bij onze andere structurele financier, de Provincie

De integratie van een sterke component met nieuwe

Friesland en de Gemeente Leeuwarden, zijn ze even-

media in Data Rush werd zeer goed ontvangen. De

eens aangeboden – daar ontbreekt echter een formele

symbiose die fotografie aan kan gaan met andere me-

meerjarenplan-vorming in de cultuur.

dia wordt in de toekomst verder uitgediept. Noorderlicht is productiepartner in de aanloop naar Het projectbureau was onder andere verantwoordelijk

Culturele Hoofdstad 2018, met de kanttekening dat

voor het reizen van een aantal tentoonstellingen, en de

het tijd wordt voor Friese concretisering. Weliswaar

productie van de tentoonstelling (en catalogus) North

heeft de organisatie van ‘2018’ ons vanaf het begin als

Korean Perspectives voor het Drents Museum en het

partner benoemd, en zijn er informeel veel enthousi-

Chicago Museum of Contemporary Photography.

asmerende toezeggingen gedaan, er is formeel nog steeds niets op inhoudelijk, noch geldelijk vlak afge-

De uitgever maakte eind 2014 een tweede editie van

sproken. Wij rekenen op meer daadkracht nu de vele

het Album Amicorum, deze werd in 2015 in gebruik ge-

personele wisselingen bij de organiserende stichting

nomen. Dit boek, dat als herinnering aan alle afstude-

afgerond zijn.

renden van de RuG wordt overhandigd, viel internationaal in de prijzen.

Catherine Balet

Noorderlicht treedt in de toekomst naar buiten als

Maar we liepen tegen de grenzen van het haalbare aan,

organisatie die een permanente activiteitenreeks naar

en trokken om die reden eind 2014 aan de bel.

buiten brengt, zowel binnen als buiten het eigen huis. De fotomanifestatie wordt daarin geïntegreerd, en is

Onze oproep is gehoord. In de loop van 2015 is veel

niet langer de jaarlijkse piek. Thematische projecten

gecommuniceerd tussen directie en bestuur van Noor-

krijgen de vorm van projectcycli, waarin een onderwerp

derlicht en de noordelijke overheden. De Gemeente

met regelmaat terugkomt in de programmering. Flexi-

Groningen heeft het voortouw genomen in 2015, en

biliteit, wendbaarheid en coöperatie staan centraal.

naar verwachting zullen de gezamenlijke noordelijke

Voor de detaillering verwijzen wij naar het betreffende

overheden Noorderlicht extra ondersteunen in 2016.

beleidsplan; hier volstaan wij met deze samenvatting.

Wij – alle partners samen – zien dit als een positief signaal voor de periode vanaf 2017, waarin wij onder

Er zijn drie themareeksen vastgelegd voor de toe-

betere omstandigheden de potenties van Noorderlicht

komst, projectcycli waarmee in 2016 al een aanvang

hopen te realiseren.

wordt gemaakt: Een extra aandachtspunt dat wij alvast noemen, in de -

Het antropoceen, als tijdperk waarin de mens

aanloop naar 2017, betreft de honorering van de kun-

een geologisch dominante factor is geworden in

stenaars waarmee Noorderlicht werkt. De omstandig-

de ontwikkeling van onze planeet.

heden limiteren onze mogelijkheden daarin. We maken het hen zo comfortabel mogelijk door hen het werk uit

De groeiende publieke belangstelling voor we-

handen te nemen en te zorgen dat zij geen kosten voor

tenschap & de relatie ervan met beeldende

hun presentatie hoeven te maken. Maar wij vinden ei-

kunst.

genlijk dat we op zijn minst een klein honorarium zouden moeten verstrekken. In alle jaren van onze bestaan

Fotografie als middel tot verdieping in achterlig-

hebben we die intentie echter maar sporadisch waar

gende sociale machtsprocessen in het tijdperk

kunnen maken. Inmiddels staat de slechte economi-

van de ‘1%’.

sche positie van kunstenaars hernieuwd in de belangstelling, ook in politieke kringen. Voor de periode vanaf

De toekomst oogt rooskleurig, het bovenstaande roept

2017 hebben wij kunstenaarshonoraria opgenomen in

visioenen op van een bloeiende organisatie waarvoor

de begrotingen.

geen brug te ver is. Het jaar 2015 is inhoudelijk sterk verlopen. Samengenomen met de voorgaande jaren biedt dit vertrouwen, het was een jaar waarin de basis gelegd is voor een toekomst als BIS-instelling in de aanstaande cultuurperiode. De toekomst hangt echter volledig af van de ondersteuning die Noorderlicht gaat ontvangen van de overheden. Alleen een gezamenlijke inspanning – van Noorderlicht, de landelijke overheid en de noordelijke overheden – kan dit tot stand brengen. Noorderlicht koos er in de afgelopen periode bewust voor om de magere jaren zonder aantasting van het activiteitenniveau door te komen, en accepteerde dat het eigen middelen in moest zetten om dat mogelijk te maken.

Agan Harahap

5. Aandachtspunten in de subsidieverlening (ministerie van OCW)

De totale aantallen in ogenschouw nemend, kunnen we

In 2015 kozen wij er al voor om meer afstand tot de

constateren dat Noorderlicht ruim voldaan heeft aan de

activiteiten elders in het land te nemen door de ope-

prognoses en prestatieverplichtingen. Het totale pu-

ningsdatum te vervroegen. Dit heeft een positief effect

blieksbereik doet met 506.000 niet onder voor dat in

gehad op de persaandacht, maar het maakte weinig

voorgaande jaren. Er is een natuurlijke fluctuatie in de

verschil voor de bezoekersaantallen; het effect van de

getallen qua tussen verdeling binnenland (identiek) en

goede pers werd deels weer tenietgedaan doordat de

buitenland (meer).

artikelen verschenen in een periode waarin een deel van het publiek nog op vakantie was, en de scholen

Op twee punten wijken de deelaantallen af. Ten eer-

nog gesloten.

ste voor wat betreft de bezoekers bij de jaarlijkse fotomanifestatie. De presentatie werd zeer positief ont-

Het ministerie bracht daarnaast in 2015 de aantallen

vangen door bezoek en pers. Desondanks moeten we

voor educatie onder de aandacht. In 2014 bleven deze

erkennen dat het bezoekersaantal bij de manifestatie

getallen achter bij de prognose. In dat jaar besteed-

terugloopt. Wij mochten dit jaar ruim 6.000 bezoekers

den wij het educatietraject uit aan het Fries Museum,

ontvangen in de Suikerfabriek, vergeleken met ruim

en was de doelgroep (Friese scholen) kleiner. Ook hier-

10.000 twee jaar geleden, toen we onze eerste presen-

voor geldt dat de minimale middelen tot gevolg hadden

tatie op die locatie verzorgden.

dat wij vanuit eigen middelen minder inspanning konden leveren dan we hadden gewild. Ook in 2015 zijn de

Wij zien hiervoor twee oorzaken. De productie van Data

aantallen iets lager dan de meerjarenprognose, maar

Rush en Pulse kreeg noodgedwongen prioriteit boven

dit betreft nu een geringe afwijking.

het verkopen ervan: het budget voor PR en communicatie was nihil. Zelfs de zichtbaarheid in de eigen om-

Op het moment dat de omvang van de bezuinigen in

geving was minimaal, zonder grote affiches of banieren

2013 definitief werd, kozen wij ervoor om al onze am-

in de stad. Zoals we eerder voorspelden, komen de

bities overeind te houden, in de hoop dat incidentele

grenzen van het profiteren van onze goede reputatie in

financiering het gat zou kunnen vullen. Dat bleek te op-

zicht. De PR-inzet is in 2015 nog eens extra gemist we-

timistisch. Wij denken dat Noorderlicht bewonderens-

gens de locatie in de periferie van de stad, waar geen

waardig gepresteerd heeft gezien de omstandigheden;

natuurlijke aanloop of zelfs maar zichtbaarheid bestaat.

maar met de kennis van nu was het verstandiger geweest om destijds een deel van de prognoses bij te

Een andere oorzaak, in mindere mate, zien wij in het

stellen.

toenemende aanbod elders in het land. September is al 25 jaar traditioneel de periode waarin Noorderlicht

Ons speerpunt op innovatie blijft gehandhaafd:

haar manifestatie organiseert. In recente jaren is de fotobeurs Unseen in Amsterdam dezelfde periode gaan

•

Het multidisciplinaire, museale karakter van de

betrekken, en in de oneven jaren ook nog het festival in

Data Rush-presentatie bij de fotomanifestatie

Breda. Er zijn nu eenmaal grenzen aan de investering

was een vruchtbare ontwikkeling. Wij zien de in-

in tijd en geld van zowel pers als publiek, hoe groot de

tegratie met andere actuele kunsten als waarde-

liefde voor de fotografie ook is. Dit fenomeen, in sa-

vol aandachtspunt voor de toekomst. De maat-

menhang met de voornoemde factor van het budget,

schappelijke actualiteit van het thema was zeer

heeft ons doen besluiten om in 2016 onze traditionele

groot.

septembermaand te verlaten. In plaats daarvan presenteren wij ons in Museum Belvédère in mei, gevolgd

•

Het meerjarenproject over Ghana is gereed qua

door meer Friese activiteiten in de periode die daarop

planvorming en financiering. In samenwerking

volgt.

met een particuliere financier en universiteiten

Gea Schenk

in Ghana en Nederland worden de situaties van

Noorderlicht ziet een herhaald verlies op de exploitatie

twee bevolkingsgroepen in Noord-Ghana on-

in 2016 niet als acceptabel. Financiële tegenvallers zul-

derzocht. Het project loopt door t/m 2018.

len gecompenseerd worden met harde bezuinigingen, waaronder het schrappen van activiteiten.

•

De samenwerking met PriccaPractice, de onderzoeksafdeling van Academie Minerva, werd

Maar onze verwachtingen zijn positief: zie elders in dit

aangehaald. Er vonden dit jaar liefst 4 samen-

verslag, waar wij spreken over onze verwachting dat de

werkingsprojecten plaats (zie hoofdstuk 6).

gezamenlijke noordelijke overheden incidenteel steun bieden in 2016. Hierover heeft gedurende de tweede

In zijn brief over de jaarrekening 2014 sprak het minis-

helft van het jaar veel constructief overleg plaatsgevon-

terie zijn zorg uit over de financiële situatie van Noor-

den.

derlicht. Met respect voor het behaalde kwantitatieve en kwalitatieve resultaat, vraagt het ministerie om aan te geven hoe deze situatie zal gaan verbeteren. Prestatie-tabel OCW Subsidie Prestatie-eis bezoekers Prestatie-eis scholieren PO VO

2013

2014

2015

€ 200.000 444.000 0 3.500

TENTOONSTELLINGEN Tentoonstelling in instelling 5 9 Tentoonstelling op andere locatie in NL 10 23 Tentoonstelling op andere locatie in buitenland 8 8 Aantal coproducties Totaal aantal tentoonstellingen 23 40 ANDERE ACTIVITEITEN Schoolgebonden activiteiten Openbare activiteiten Totaal aantal activiteiten 0 0 BEREIK Bezoeken tentoonstellingen 410.134 451.466 Bezoeken openbare activiteiten Bezoeken primair onderwijs bezoeken voortgezet onderwijs 2.654 959 Bezoeken MBO 495 210 Bezoeken HO 66 122 Totaal bezoeken 410.134 451.466 SPECIFICATIE PRESTATIE totaal bezoeken in instelling 7.767 9.048 totaal bezoeken op andere locatie in Nederland 320.128 331.532 totaal bezoeken op andere locatie in buitenland 82.239 110.886

11 7 6 24

12 12

505.533 236 1.756 650 200 505.769

9.283 334.959 161.527

Noot: deze tabel is een nieuwe richtlijn van het ministerie. In eerdere jaren werden activiteiten altijd behandeld als onderdeel van het gerelateerde evenement, nu worden ze geëxpliciteerd. Dit maakt een vergelijking tussen de jaren soms lastig.

DATA RUSH Baker Christopher Balet Catherine Barnard Lisa Bastashevski Mari Begley Josh Bridle James Caviezel Kurt Colson Max Crispin Sterling Cruz-Eberhard Anita Howe David Curran Mark Elahi Hasan Gonlag Arantxa Hammerand Andrew Hepner Lori Hepp Hannes Herms Roc Hodges Travis Høgsberg Simon Holtgreve Heinrich Kloss Thiemo Koroshegyi Arnold Larson Nate Shindelman Marni Litovsky Dina Losekoot Bas Mayrit Daniel McMurdo Wendy Menuez Doug Middel Cristina de Mintio Moleres Fernando Morone Jennifer Lyn Noto Giorgio di Overheul Joyce Pereira Gomes Fernando Pontes Laís Prins Rutger Rickard Doug Röder Julian Spohler Henrik Tänzler Waltraut Veermäe Ivar Wagenknecht Addie PULSE Bogren Martin Charpentier Stéphane Eldagsen Boris Georgiadis Ilias Hacken Rogier ten Janowski Nicolas Koenning Katrin León Helio On Daido Pongo Léonard Resnik Alisa Sen Ronny Sevinçli Yusuf Świtek Magdalena Takahashi Munemasa Tubbeh Gihan

6. Kwalitatieve beschrijving van verrichte activiteiten

6.1 Fotomanifestatie Noorderlicht 2015

maar wat gebeurt er áchter onze schermen? In nieuw en bestaand werk toonden zo’n vijftig kunstenaars

De fotomanifestatie vond in 2015 in Groningen plaats.

het spanningsveld tussen digitale vrijheid en de strijd

Het was de tweede maal dat de Oude Suikerfabriek de

om onze data. Voor het eerst toonde Noorderlicht ook

centrale locatie was. Inhoudelijk gezien was de mani-

3D-installaties en werk van multimediakunstenaars in

festatie meer dan ooit een eigen inhoudelijke produc-

samenwerking met When Art Meets Science (WAMS).

tie van Noorderlicht. De financiële omstandigheden,

Speciaal onderdeel van Data Rush was Fearless Ge-

gekoppeld aan het culturele veld om ons heen (er zijn

nius. Doug Menuez documenteerde op uitnodiging van

niet veel plekken meer voor beeldende kunst) waren

onder andere Steve Jobs de roerige beginjaren van

motivatie voor deze keuze.

technologie- en internetpioniers in Silicon Valley.

De belangrijkste presentatie was Data Rush. Deze

Pulse

werd inhoudelijk als zeer sterk en maatschappelijk als uiterst actueel ervaren. In het kader van de transforma-

De tweede internationale groepstentoonstelling van het

tie van de manifestatie, van breed publieksevenement

festival, Pulse, toonde poëtische reacties van zestien

naar centrale thematische focus, was het een juiste

fotografen op de wereld om hen heen. In een inmiddels

stap voorwaarts. Hetzelfde geldt voor de keuze om an-

klassiek geworden tijdloze manier van fotograferen,

dere media te integreren. Het is een voorschot op het

waarin referenties naar fotografen als Daido Moriyama

toekomstige beleid van Noorderlicht, waarin interdis-

en William Klein genoemd kunnen worden, stond het

ciplinariteit en coproducties meer dan in het verleden

intuïtieve en schurende werk van deze fotografen lijn-

een belangrijk kenmerk worden van de Noorderlicht

recht tegenover Data Rush en ging daar tegelijkertijd

jaarprogramma’s.

mee in dialoog. In samenwerking met Fotobookfestival Kassel toonde Noorderlicht binnen Pulse het project On

De tweede presentatie in de Suikerfabriek was Pulse,

Daido voor het eerst als expositie. Deze hommage aan

een tentoonstelling die diametraal tegenover Data

Moriyama en eerbetoon aan de fotografie in brede zin

Rush stond. De twee tentoonstellingen gingen zo een

bevatte werk van onder meer Antoine D’Agata, Rinko

geslaagde dialoog aan, als twee verschillende maar

Kawauchi, Ken Schles, Anders Petersen en Alec Soth.

gelijkwaardige narratieve stromingen in de fotografie.

Making Oneself Bij de uitvoering zijn alle middelen toegespitst op het neerzetten van een inhoudelijk zo sterk mogelijke mani-

Dit derde thema binnen de fotomanifestatie werd ge-

festatie. De Suikerfabriek – feitelijk een prachtige maar

presenteerd in de Noorderlicht Fotogalerie. Zie de pa-

lege huls – is een dure locatie als productiepodium. Als

ragraaf over de galerie hieronder, voor een toelichting.

gevolg moest gesneden worden in het voorheen larderende programma, en in de promotie. Een daling in het

Satellietprogramma

publieksaantal, in vergelijking met de vorige Suikerfabriek-presentatie, was in deze omstandigheden helaas

Elders is dit verslag is het al uitgebreid genoemd:

niet te vermijden.

door de omstandigheden is het satellietprogramma niet meer. Zowel het door derden geproduceerde pro-

Data Rush

gramma (tot 60 locaties) als door Noorderlicht geproduceerde nevenlocaties zijn geschrapt. De organisatie

Dit jaar heeft de helft van de mensheid een internet-

concentreert zich nu volledig op één centrale locatie

verbinding. In Data Rush hield Noorderlicht ons digi-

waar een tentoonstelling wordt geproduceerd van mu-

tale leven tegen het licht. We verbinden alles met alles,

seale kwaliteit.

Boris Eldagsen

Het zodoende minimale externe programma bestond

gatieven en 750 prints, die zorgvuldig door zijn zoon

nu nog uit twee tentoonstellingen bij Academie Minerva

werden bewaard. People Poses Places is het tweede

en een tentoonstelling bij Museum De Buitenplaats. Me

deel van een reeks uitgaven over historische Oegan-

and you and everyone we don’t know werd samenge-

dese fotocollecties.

steld door Andrea Stultiens, en ging, in samenhang met de tentoonstelling in de Noorderlicht Fotogalerie, in op

De tentoonstelling werd samengesteld door Andrea

het portret in een interculturele context. Adri Schokker

Stultiens. People Poses Places is onderdeel van haar

stelde Constructing Realities samen, gerelateerd aan

promotieonderzoek aan PhDArts in Leiden. Ze is als

het Data Rush-thema. Museum De Buitenplaats pre-

docent werkzaam aan Academie Minerva en als onder-

senteerde zijn eerste fototentoonstelling, Portraits of

zoeker binnen het kenniscentrum van de Academie en

Nature, waarin een reflectie op tijd en ruimte centraal

de onderzoeksgroep PriccaPractice. In 2011 initieerde

stond.

ze het platform History In Progress Uganda dat historische foto’s uit en over Oeganda verzamelt en deelt om

6.2 Noorderlicht Fotogalerie

ze te voorzien van context, in een poging de geschiedschrijving van het land te nuanceren.

The Other Side (doorloop 2014 - 11 jan 2015) Stranded in the Mystery Zone (16 jan - 29 mrt 2015) Op 9 november 1989 viel de Berlijnse Muur, dramatisch symbool van het IJzeren Gordijn, dat Europa ruim veer-

Al meer dan 35 jaar is Vera wereldwijd een vooraan-

tig jaar in twee blokken verdeelde. 25 jaar later blikten

staand muziekpodium. ‘Underground’, maar zeker niet

twaalf Nederlandse fotografen terug. Zij maakten in de

‘marginaal’: U2, Nirvana, The White Stripes en vele

periode voor en rondom de verschillende revoluties re-

andere grootheden speelden er in een vroeg stadium.

portages in voormalige Oostbloklanden. Ze waren ge-

Vera blijft koppig bands programmeren die niet per se

tuige van historische momenten, zoals de val van de

zoeken naar het grote geld, een hedendaags unicum.

Berlijnse Muur, de opkomst van de Poolse vakbeweging Solidarnosc en de Roemeense Revolutie, maar legden

Fotograaf Dirk Wolf legde de Belgische rockhelden

ook het dagelijkse leven vast. Het analoge werk droeg

Triggerfinger vast. De band kwam graag terug, ook al

de toenmalige signatuur van de fotograaf en biedt zo

zijn ze kleine podia allang ontgroeid. De beelden rond-

tevens een breed overzicht van de Nederlandse foto-

om het optreden ademen een rijke geschiedenis. Nick

journalistiek in de jaren tachtig en begin jaren negentig.

Helderman ontmoette er in 2007 The Ex tijdens een

Met Vincent Mentzel, Bertien van Manen, Bert Verhoeff,

optreden met de Ethiopische saxofonist Getatchew

Hans van der Meer, Piet den Blanken, Sabine Joosten,

Mekuria. Hij volgde hen tijdens een tour, die in okto-

Ad van Denderen, Hans van den Bogaard, Bert Spiertz,

ber vorig jaar afgesloten werd in Ethiopië. Graficus en

Ton Broekhuis, Leo Erken en Ad Nuis.

vormgever Willem Kolvoort fotografeerde tussen 1989 en 1995, in een tijd dat Vera bekend stond als hét podi-

Musa Katamaru (doorloop 2014 - 11 jan 2015)

um voor de alternatieve gitaarmuziek. Hij deed ook de vormgeving van de Vera Krant en trad toe tot de Vera

Vanaf het midden van de jaren dertig van de vorige

ARTdivision, een groep vrijwilligers die tot heden in een

eeuw maakte de Oegandese timmerman en docent

eigen zeefdrukwerkplaats posters ontwerpt en drukt.

Musa Katuramu (1913-1986) met een simpele camera decennialang portretten van de mensen in zijn omge-

Met de opkomst van de digitale fotografie zag in 2001

ving. Ondanks – en misschien wel dankzij – zijn vele

de Vera Fotogroep het licht. Ook dit is een door vrijwil-

beperkingen als fotograaf, maakte Katuramu een ont-

ligers bestierde groep die vrijwel alle concerten in de

roerende collectie foto’s, bestaand uit zo’n 1500 ne-

club vastlegt.

Arnold Koroshegyi

Inzichten in de Oosterparkwijk (24 jan - 1 mrt 2015)

Ken Schles: Invisible City / Night Walk (4 apr - 21 jun 2015)

De fotocollecties van ouderen in de Oosterparkwijk in Groningen zijn als aanleiding gebruikt door 19 studen-

Invisible City toont ons een mythische periode in de ge-

ten om achter hun verschillende persoonlijke verhalen

schiedenis van New Yorks Lower East Side. De foto’s

te komen. In meerdere gesprekken, en soms wandelin-

van Ken Schles uit de jaren tachtig vormen een ruig

gen, onderzochten ze met de ouderen welke plekken in

en indringend portret van een stad die geteisterd werd

hun levens een belangrijke rol hadden gespeeld, en zijn

door geweld en misdaad en waar drugsverslaafden

en waarom. De geselecteerde – maar ook zelf gemaak-

en kunstenaars de dienst uitmaakten in de downtown

te – foto’s laten diversiteit tussen de geïnterviewde ou-

scene. Een explosieve maar creatieve cocktail die een

deren zien, waarvan sommigen hun hele leven in de

bedwelmend mengsel opleverde van licht, duisternis

Oosterpark gewoond hebben en anderen, na een leven

en verlangen.

in de scheepsvaart, in de Oosterpark aan wal gingen. De tentoonstelling met honderd zwart-wit foto’s viel saStudenten van Academie Minerva (o.l.v. fotografe An-

men met de verschijning van een nieuwe monografie

drea Stultiens), werkten samen met studenten van de

bij Steidl: Night Walk (2014), een boek dat naadloos

Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen aan de RUG (o.l.v.

aansluit bij Schles’ underground cultklassieker Invisible

UHD culturele geografe Bettina van Hoven) en bewo-

City (1988). Het boek dat onlangs in herdruk verscheen

ners van het verzorgingshuis de Oosterparkheem. Het

bij Steidl, wordt samen met Brassaïs ‘Paris de Nuit’ en

project is geïnitieerd door het lectoraat Image in Con-

Ed van der Elskens ‘Een liefdesgeschiedenis in Saint

text van het Kenniscentrum Kunst en Samenleving van

Germain des Prés’ beschouwd als een van de beste

de Hanzehogeschool.

beschrijvingen van het nachtleven van bohémiens in de twintigste eeuw.

Collodium Fotografie (6 mrt - 29 mrt 2015) The Devil May Care (27 jun - 16 aug) De collodiumtechniek, ook wel bekend als wet plate of tin-plate, is een fotografische techniek die stamt uit

Dear photography,

de 19e eeuw. Het bijzondere van dit zeer bewerkelijke procedé is dat de glasplaat alleen lichtgevoelig is als

Why have you grown so painfully serious and formal in

het nog nat is, vandaar de naam. Dat betekent dat de

these times? Where is your playfulness, the skips and

plaat binnen tien minuten belicht en direct daarna ont-

jumps, the mucking about, your devil may care attitude

wikkeld moet worden. Het resultaat heeft een mooie

that laughs about rules and conventions? Show me the

detaillering en warme tonen.

ones who dare have genuine, generous fun - be it with the camera, in front of the camera, behind the screen

De studenten van Academie Minerva hebben geduren-

or with the images they end up making, finding, dest-

de de week kennis gemaakt met de techniek en por-

roying and reconfiguring.

tretten van Groningers gemaakt, tijdens de jaarlijkse projectweek onder begeleiding van Peter van Hal en

- Sincerely, a curator.

Hiske Dooper, beiden gespecialiseerd in deze oude techniek.

Vijf jonge beeldende kunstenaars/fotografen kwamen in de zomer van 27 juni t/m 16 augustus 2015 de Noorderlicht Fotogalerie eens flink opschudden. Ze reageerden in de tentoonstelling The Devil May Care op de oproep van gastcurator Hester Keijser aan de fotografie

Rutger Prins

om meer lef en speelsheid. De tentoonstelling omvatte

Samsul Alam Helal (Bangladesh), Nepal Picture Library,

fotografie, video’s, installaties en een performance.

Abednego Trianto (Indonesië), Dow Wasiksiri (Thailand) en Liana Yang (Singapore).

Met Aso Mohammadi (CH), Augustin Rebetez (CH), Kenta Cobayashi (JP), Eman Ali (OM) en Vendula

Carlos Spottorno: Wealth Management & The Pigs

Knopova (CZ).

(17 okt 2015 - 10 jan 2016)

Deze tentoonstelling kwam mede tot stand dankzij een

Carlos Spottorno (1971) heeft met een verleden in de

bijdrage van Stead Bureau en Swiss Arts Council Pro

advertisingwereld een bijzondere belangstelling voor

Helvetia.

de taal en marketingtools van deze industrie. Noorderlicht bracht twee projecten van de Spaanse fotograaf,

Making Oneself (23 aug - 11 okt 2015)

die zijn maatschappijkritiek brengt met humor en satire.

Making Oneself was een tweeledige tentoonstelling,

In zijn recente boek Wealth Management parodieert

van zowel historisch onderzoek als een eigentijdse

hij de professionele services die banken bieden aan

showcase van de gang van zaken in fotostudio’s in

rijke particulieren. In de vorm van een brochure van de

Zuid- en Zuidoost-Azië en Oeganda. Daarbij werd ar-

fictieve WTF-bank gaat Wealth Management in op de

chiefmateriaal van het (koloniale) verleden geplaatst

krachten die de rijken rijker maken. Met dit boek won

in een hedendaagse sociale en politieke context. De

hij de prestigieuze Kassel Photobook Award in 2013.

tentoonstelling onderzocht het historische proces van culturele assimilatie en aanpassing in de genoemde

The Pigs (een acroniem voor Portugal, Italië, Grieken-

landen en gebieden met betrekking tot de fotografi-

land en Spanje) beschrijft met satirische beelden hoe

sche portrettraditie.

de financiële pers vier Zuid-Europese landen neerzette in de crisis. Vormgegeven als het Britse weekblad The

Keep the Best of Your Life

Economist liet Spottorno de trotse geschiedenissen van de landen frontaal botsen met de eigentijdse eco-

Kunstenaar Andrea Stultiens liet zien hoe Oegandezen

nomische realiteit.

zich nu en in het verleden presenteren en presenteerden, aan de hand van het werk van eigentijdse Oe-

Gea Schenk: Poppo & Engel (17 okt - 22 nov 2015)

gandese fotografen en een beeldselectie van History in Progress Uganda, een platform dat Stultiens en Ru-

In 2012 ontmoette Gea Schenk de tweeling Poppo

manzi Canon in 2011 begonnen en foto’s digitaliseert

en Engel (1927). Altijd zijn de broers samen geweest.

en deelt. Met Rumanzi Canon, Musa Katamaru, William

Na een leven van hard werken op de boerderij bij het

Kayamba, Arthur Kisitu, Edward Lule, Elly Kwakoma,

Groningse Wagenborgen, verhuisden ze op 82-jarige

Papa Shabani en Andrea Stultiens.

leeftijd naar een aanleunwoning in het dorp. Schenk volgde ze daar ruim twee jaar. Het leverde een intiem

Postcolonial Photo Studio

beeldverhaal op over kracht en kwetsbaarheid, verbroedering en verbondenheid.

In Postcolonial Photo Studio toonde fotografiehistoricus Alex Supartono hoe het concept en de techniek

Angelika Dass: Humanae (28 nov 2015 - 10 jan

van de fotostudio uit de koloniale tijd is terug te vin-

2016)

den in het kritische werk van hedendaagse fotografen uit Zuid- en Zuidoost-Azië. Met Eiffel Chong (Malei-

In september 2015 nam de Braziliaanse fotografe An-

sië), Supranav Dash (India), Agan Harahap (Indonesië),

gelica Dass deel aan een expert-meeting en de ten-

Fototriennale Hamburg

toonstelling tijdens Noorderlicht You and me and eve-

in combinatie met andere media – hun visie geven op

ryone we do not know in Academie Minerva. Tijdens

Noord-Korea. Deze projecten bieden een tegenwicht

haar aanwezigheid vulde ze haar beroemde serie Hu-

aan het gecontroleerde beeld, zoals verspreid door de

manae aan met 50 portretten uit Groningen. In dit ‘work

Noord-Koreaanse staat.

in progress’ produceert ze een alsmaar uitdijende catalogus van alle mogelijke huidtonen van de mens. De

North Korean Perspectives is samengesteld door Marc

kleur uit de kleurenkaart van Pantone die overeenkomt

Prüst in opdracht van Noorderlicht. Het was te zien in

met het gemiddelde van 11 pixels uit de neus op de

het Drents Museum (3 apr - 30 aug 2015) en het Mu-

foto van een persoon, wordt de achtergrond van het

seum of Contemporary Photography in Chicago (23 jul

portret.

- 4 okt 2015).

Studenten verkenden het eigen gezicht met behulp van

Reizend: Data Rush in New York, St. Brieuc, Lime-

een zogenaamde identi-kit, een forensisch instrument

rick

waarmee ieder mogelijk gezicht gemaakt kan worden. Tijdens een projectweek werkten studenten boven-

Het thema van de fotomanifestatie kreeg op drie lo-

dien, begeleid door portretfotograaf Ringel Goslinga,

caties een reprise. Het waren telkens deelpresentaties,

aan de opzet van een eigen portretserie. Hoe verhoudt

waarin de verstrekte opdrachten centraal stonden. Bij

de afbeelding van het individu zich tot een universele

het festival Photoville in New York zijn de beide op-

boodschap? Dit is één van de vragen binnen het door-

drachten gepresenteerd, in combinatie met een ‘video

lopende onderzoek van de onderzoeksgroep PriccaP-

walkthrough’ van het gehele Data Rush-project zoals

ractice (photographic Research in Cross-disciplinary

dat in Groningen te zien was.

and Cross-cultural Artistic Practices). Bij het Photoreporter festival in Saint Brieuc werd het

6.3 Projecten

werk van Mari Bastashevski getoond - het festival was co-financier van de opdracht. In de Limerick City Gal-

Nieuwe productie: North Korean Perspectives in

lery of Art werd de opdracht die we aan de Ierse foto-

Assen & Chicago

graaf Mark Curran vertrekten getoond.

Welke indruk krijgen wij van Noord-Korea aan de hand

Reizend: Stranded in the Mystery Zone in Hamburg

van de voor ons beschikbare foto’s? Dat was de centrale vraag in de fototentoonstelling North Korean Per-

Op speciaal verzoek van de Gemeente Groningen ver-

spectives die tegelijk met De Kim Utopie te zien was in

zorgde Noorderlicht een bijdrage aan de uitwisseling

het Drents Museum. Ging De Kim Utopie vooral over

tussen Hamburg en Groningen tijdens het Havendagen-

het geïdealiseerde Noord-Korea, in de fototentoonstel-

festival. Er werd gekozen voor een deel van het eer-

ling werd de officiële versie van de staat versus een

der in onze galerie getoonde project over pop-podium

alternatieve kijk op het land getoond.

Vera, als uniek Gronings bolwerk van eigenzinnigheid. De werken zijn enkele meters groot op doek geprint, en

Tegenover de goedgekeurde foto’s van het staatspers-

opgehangen in het Levantehaus-winkelcentrum.

agentschap KCNA en fotografen als Philippe Chancel en Pierre Bessard, staan beelden van internationale fo-

Speciale productie: Fototriënnale Hamburg

tojournalisten die in Noord-Korea werken, zoals David Guttenfelder en Thomas Van Houtryve. Maar ook beel-

De triënnale nodigde Noorderlicht uit om zichzelf te

den van internationale kunstenaars zoals Alice Wielinga

presenteren in ‘container city’, waar zo’n 40 internatio-

en Seung Woo Back, die door fotografie – al dan niet

nale instellingen elk een container in de buitenlucht ter

Levantehaus Hamburg

beschikking kregen, onder de rook van de Deichtorhal-

gen samen te gaan stellen, maar gezien de financiële

len. Noorderlicht staat internationaal bekend als instel-

situatie bij zowel Noorderlicht als MartiniPlaza is dit

ling die maatschappelijke betrokkenheid weet te kop-

doel niet geconcretiseerd.

pelen aan visuele schoonheid en originaliteit. In deze presentatie benadrukten we onze reikwijdte daarin,

Doordat de directeur waarmee Noorderlicht deze af-

door 4 fotografen te presenteren die geënsceneerde

spraken maakte in 2014 is vertrokken, verwachten wij

fotografie gebruiken om hun boodschap uit te dragen.

dat de samenwerking na 2016 beëindigd wordt. De bijbehorende bezoekersaantallen zijn in de nieuwe meer-

Nicholas Kahn (USA) & Richard Selesnick (GB) werken

jarenaanvraag daarom niet langer meegenomen.

als duo samen, en creëren ficties die zich in een onduidelijk verleden óf toekomst afspelen. Truppe Fleder-

Northern Lights Masterclass

maus refereert naar een middeleeuws carnaval waarin de machtelozen de machthebbers bekritiseren. Het

De Northern Lights Masterclass vond ook in 2015 we-

carnaval speelt zich af voor dovemansoren.

derom plaats. Een groep internationale fotografen aan het begin van hun carrière werden begeleid in hun in-

Georgio di Noto (I) werkte tijdens de Arabisch lente. In

houdelijke en zakelijke ontwikkeling. Gedurende een

Tunisi, 8.06.2013 maakte hij gebuik van het licht van

programma van een jaar werd werk gemaakt en geëva-

smartphones, foto’s die bewoners zelf maakten van de

lueerd. De groep kwam 3 maal voor een lang weekeinde

opstand -social media en digitale communicatie speel-

bijeen in Groningen, samen met de vaste begeleiders,

den een grote rol- werden in een speciale donkere ka-

gastdocenten en gastsprekers. (Zie ook hoofdstuk 11.)

mer belicht op een groot vel fotopapier. Vanaf 2016 wordt de structuur aangepast, naar een Francisco Reina (ES) werkt vanuit Den Haag. The Art

hogere flexibiliteit waarbij studenten op elk gewenst

of Power gaat over de illusie dat instituties het collec-

moment in kunnen stappen. Er is een aparte website

tieve maatschappelijke belang vooropstellen. Zeker in

ontworpen voor de masterclass, met als doel werving,

Spanje is dit beeld gedurende de crisis ontkracht. Hij

informatievoorziening en verslaglegging.

retoucheerde de openingen uit belangrijke gebouwen van macht, en benadrukte zo het gebrek aan transpa-

In voorbereiding: reizende tentoonstellingen

rantie. Ten tijde van dit schrijven zijn diverse reizen van NoorSeung Woo Back (ZK) transformeerde voor Utopia

derlicht-producties in 2016 in voorbereiding:

gevonden beelden op ansichtkaarten en posters uit Noord-Korea, in dystopische uitzichten. De extreme

•

Invisible City gaat naar de Deichtorhallen in Berlijn.

bewerkingen benadrukken hoe onrealistisch de NoordKoreaanse presentatie van zichzelf als utopische samenleving in werkelijkheid is.

•

The Other Side (Nederlandse fotografen achter het ijzeren gordijn) gaat naar The National Museum in Gdansk, Polen.

Wisselexposities Martiniplaza In het Groningse congres- en expositiecentrum MartiniPlaza presenteert Noorderlicht al een aantal jaren permanent fotografie in de openbare ruimtes, in de vorm van synopsi van bestaande tentoonstellingen. Wij hoopten om voor MartiniPlaza speciale tentoonstellin-

•

The Sweet and Sour Story of Sugar krijgt een volgende grote museumpresentatie in Brazilië.

Photoville New York

In voorbereiding: Ghana

gehouden, maar wel met de hoge drukkwaliteit waar we om bekend staan, geprepareerd met onze in-house

De opvolger van het meerjarige researchproject The

prepress en gemaakt bij een Groninger drukkerij.

Sweet and Sour Story of Sugar staat in de startblokken. Het suikerproject was een enorm success, we

North Korean Perspectives

slaagden erin om met extern geld een diepgravend internationaal samenwerkingsproject uit te voeren.

Deze catalogus verscheen ter gelegenheid van de gelijknamige tentoonstelling in het Drents Museum en

Na de afronding in 2014 is Noorderlicht op zoek ge-

daarna het fotomuseum in Chicago. Al het werk in de

gaan naar mogelijkheden om een nieuw project op de

tentoonstelling is erin opgenomen. De productie van

rails te zetten. Dit is meer dan gelukt. De onderhande-

het boek is gefinancierd door de twee musea. Even-

lingen met een private financier zijn in 2015 afgerond,

eens met technische voorbereiding in eigen huis en

we gaan in Ghana een groot meerjaren project uitvoe-

gedrukt in Groningen.

ren, waarin fotografische opdrachtverstrekking, lokale talentontwikkeling en universitair onderzoek samenko-

Terugblik op Album Amicorum

men. Vorig jaar produceerde Noorderlicht het Album AmicoEr zijn contracten ondertekend waarin een totaal be-

rum, een fotoboek dat aan alle afstuderenden van de

drag van 300.000€ is vastgelegd. Er is een speciaal

Rijksuniversiteit wordt uitgereikt als blijvende herinne-

projectteam voor aangesteld, dat in 2015 op onder-

ring aan – en binding met – de universiteit en de stad.

zoeksreis naar Ghana is geweest.

Dit jaar ontving het boek de eerste prijs bij de internationale CASE (Council for Advancement and Support of

Het team gaat vanaf 2016 foto-opdrachten verstrekken

Education) Design Awards.

aan zowel westerse als Ghanese fotografen, omtrent de situatie van twee bevolkingsgroepen in Noord-Gha-

6.5 Lezingen e.a.

na. Het project loopt synchroon met promotie-onderzoeken aan universiteiten in Ghana en Nederland. Het

In de fotogalerie

mondt uit in tentoonstellingen en publicaties in beide landen, en een opleidingstraject in Ghana.

13 januari - Godert Walter - Vertalersgeluk

Het is het streven om het talentontwikkelings-traject in

Een avond met boekhandel Godert Walter (vaste part-

een komend stadium te verbreden, met behulp van fi-

ner van Noorderlicht) waarin prijswinnende vertalers -

nanciering uit fondsen.

misschien wel de aandachtigste lezers van een roman - over hun werk in gesprek gingen.

6.4 Uitgeverij

6 juni - Nacht van kunst en wetenschap

Data Rush Tijdens de zesde editie van De Nacht van Kunst & WeTer gelegenheid van de manifestatie verscheen de ca-

tenschap ging het publiek in een persoonlijke zoektocht

talogus Data Rush. De manifestatie bestond uit drie

naar ‘het onbekende’, een tocht door de Groninger bin-

tentoonstellingen: Data Rush en Pulse in de Oude

nenstad waarbij de nadruk van programmaonderdelen

Suikerfabriek, en Making Oneself in de Noorderlicht

lag op cross-overs tussen kunst en wetenschap. De

Fotogalerie. Alle tentoonstellingen zijn in dit boek op-

Fotogalerie was tijdens de Nacht geopend als onder-

genomen. De uitvoering is als paperback eenvoudig

deel van het programma.

Kahn & Selesnick

27 juni - Artist talk - The Devil May Care

11 september - Film

Een presentatie bij deze tentoonstelling in de fotoga-

Zienemaan organiseerde een 3-daags filmfestival op

lerie (zie eerder). Met Aso Mohammadi, Eman Ali en

het terrein van de Oude Suikerfabriek. Ter gelegenheid

Vendula Knopova.

van Data Rush was de openingsfilm van het festival Ex_Machina, het regiedebuut van Alex Garland.

5 september - Artist talk - Angelika Dass & Nii Obodai 20 september - Lezing Dass (Brazilië) & Obodai (Ghana) spraken over hun werk, tijdens de fotomanifestatie te zien bij Academie

‘Privacy & surveillance vanuit juridisch perspectief’,

Minerva.

door Dr. Eleni Kosta (Tilburg University).

27 oktober - Lezing - Gea Schenk

4 oktober - Lezing

Een presentatie bij de tentoonstelling over de Gronin-

‘Honest design. De technische dimensie van privacy &

ger tweelingbroers Poppo en Engel, in de fotogalerie.

surveillance’, door Dr. Jaap-Henk Hoepman (Radboud Universiteit, Nijmegen).

28 oktober - Openbaar college - Ringel Goslinga Gastdocent Goslinga werkte met studenten van Academie Minerva, over het opzetten van persoonlijke projecten met portretfotografie. Tijdens dit openbare college ging hij hierop in.

Tijdens de fotomanifestatie De Data Rush tentoonstelling werd qua installaties opgezet in samenwerking met de stichting When Art Meets Science. WAMS verzorgde een lezingen-/discussiereeks op de zondagen gedurende de manifestatie, in de Suikerfabriek. 23 augustus - debat over Data Rush Debat tussen kunstenaars en wetenschappers over de spanning tussen vrijheid en controle, privacy en surveillance. 6 september - Lezing ‘De ethische dimensie van privacy & surveillance’, door Prof. Jeroen van den Hoven (TU Delft).

Philippe Chancel

7. Kwantitatieve beschrijving van de verrichte activiteiten

Het prestatieoverzicht is opgenomen in de jaarreke-

geisoleerde eigen lokatie) en Friese (2014, met

ning. Wij vermelden daarbij ieder jaar dat een deel van

aanloop museumpubliek) edities.

de bezoekersaantallen contactmomenten betreft. Onze permanente presentatie in evenementencentrum Mar-

•

Het totale aantal voor educatie wijkt niet veel

tiniPlaza brengt veel mensen in contact met Noorder-

af van de planning. Echter, er is een verschui-

licht. Die aantallen zijn opgenomen in de publieksaan-

ving geweest van leerlingen die ons komen be-

tallen. Het format biedt echter geen mogelijkheden om

zoeken naar het verzorgen van educatie op de

gerichte bezoekers van contactmomenten te scheiden.

scholen zelf. Het aantal leerlingen dat de manifestatie bezocht is zodoende gedaald, maar

Met het vertrek van de directeur van MartiniPlaza is

het aantal leerlingen dat wij bereikten met onze

de verwachting echter dat na 2016 de samenwerking

lesmethode compenseert dit.

beëindigd wordt. Eerder al werd op grond van beleidskeuzes van het Groninger Forum onze presentatie daar

•

Het aantal extra projecten, bovenop de vaste taken, is conform verwachting.

geschrapt. De cijfers die we opgenomen hebben in onze aanvraag 2017-2020 corresponderen met de cijfers in de vorige periode, minus de publieke locaties.

Realisatie 2015

Planning

Over het algemeen is goed te zien dat alle prestaties

Bezoekers hoofdlocatie

6.025

12.000

Bezoekers satellieten

300

5.000

Educatieve bezoeken

2.606

3.000

9.108

12.000

Bezoekers projecten

209.461

48.000

Tot. bezoekers binnenland

344.242

403.000

waarvan in publieke ruimte

280.000

355.000

Tot. bezoekers buitenland

161.527

35.000

Totaal bezoekers

505.769

438.000

Websitebezoeken

198.010

240.000

Facebook

9.667

2.200

Twitter

8.067

3.500

van Noorderlicht binnen de bandbreedte van ons geformuleerde beleid voor 2013-2016 vallen. De oorzaken van de enige afwijking zijn in hoofdstuk 4 reeds behandeld. •

Het bezoek aan de galerie is stabiel, een fractie hoger dan het jaar ervoor.

•

De manifestatie trok ruim 6.000 bezoekers in de Suikerfabriek plus 1.500 in de fotogalerie, samen 7.500 tegenover een prognose van 12.000. De geslonken PR-budgetten, de inkrimping van het programma en de toenemende media- en publieksconcurrentie van evenementen elders in het land zijn hier debet aan. Het bezoek aan het satellietprogramma was nihil, wegens het wegbezuinigen van dat programma.

Ook al bereikten we toch weer een imposante advertentiewaarde bij onze free publicity, ruim 1.700.000 euro, het wordt duidelijk dat alléén

Aantal galerietentoonstellingen Bezoekers galerie Aantal extra projecten

media-aandacht niet voldoende is.

De bezoekersontwikkeling dient beoordeeld te worden ten opzichte van de getallen in 2013 wegens de asymmetrie tussen de Groninger (2013,

Ivar Veermäe

8. Educatieve activiteiten

Bij al haar activiteiten biedt Noorderlicht de mogelijk-

financiële krapte en onderbezetting van de staf. Daar-

heid tot educatieve deelname. De opties variëren van

door moest de promotie voor de educatieve activiteiten

rondleidingen tot actieve participatie met leskaarten

beperkt blijven.

en -programma’s. Onze primaire doelgroep voor jongereneducatie zijn middelbare scholieren – zij die de

Ook de datum speelde een rol. De Noorderlicht 2015

kritische leeftijd hebben bereikt waarop het van groot

Fotomanifestatie ging vroeg van start. De tijdsduur er-

belang is om te leren omgaan met een overstelpende

van was verlengd, juist om aansluiting te vinden op de

beeldcultuur.

planning van scholen. Dit laat onverlet dat de piek in de promotie en media-aandacht in een periode viel waarin

Waarneming en reflectie zijn kernbegrippen in het edu-

de scholen nog gesloten waren.

catieprogramma. Het kritisch kijken naar het aangereikte beeld om ons heen, een voorzichtig omgaan met

Fotogalerie

het beeld dat wij over onszelf delen via social media, zijn van groot belang bij het opgroeien tot kritisch con-

Bij de galerie zijn op aanvraag rondleidingen mogelijk

sument en sociaal participant.

op alle niveaus. Deze worden op maat gegeven, aangepast aan het niveau van de betreffende groep.

Het aantal bereikte scholieren (2.606) is weer vrijwel op het niveau waar wij ons aan gecommitteerd hebben, na

In de praktijk waren tot nu toe rondleidingen in de ga-

een dip in 2014.

lerie geen speerpunt. Wegens de financiële situatie is ervoor gekozen om dit niet actief ‘in de markt’ te zet-

Het aantal bezoeken bij de manifestatie is hoger dan

ten. In de volgende cultuurperiode krijgt dit hernieuwde

het jaar ervoor, maar nog niet terug op het niveau van

aandacht.

2013. Het is ons gelukt om dit te compenseren door actief naar scholen te te gaan, met ons lesprogramma

Lesmethode

en de bijbehorende tentoonstelling Act of Faith. Het blijft onze ambitie om ons succesvolle lespakket

Manifestatie

‘waarheid en werkelijkheid in de fotografie’ te actualiseren. Het al enige tijd uitverkochte pakket is door dui-

De manifestatie vormt ieder jaar een focus voor edu-

zenden scholieren gebruikt. De tweede editie staat op

catie-activiteiten. Dat geldt zeker dit jaar, nu het Data

de agenda voor de volgende cultuurperiode.

Rush-thema dicht aan de belevingswereld van jongeren raakt. Scholen zijn actief benaderd. Bezoeken van

Op kleinere schaal is een nieuw lespakket gemaakt,

klassen zijn altijd gekoppeld aan een rondleiding door

specifiek voor het Noorderpoort (een regionaal oplei-

een Noorderlicht-gids.

dingscentrum met zo’n 20.000 leerlingen). Het functioneert samen met de Noorderlicht tentoonstelling Act of

Er zijn kijkwijzers ontwikkeld voor docenten en scholie-

Faith, die al enige jaren educatief wordt ingezet binnen

ren, die werden gebruikt als richtlijn. Leerlingen worden

het NPC bij het vak burgerschap.

uitgedaagd om foto’s vanuit verschillende perspectieven, zowel beeldend als inhoudelijk, te bestuderen en

Onder de titel ‘Kijk, het is niet wat het lijkt’ krijgen scho-

te ontdekken.

lieren kritische vragen over mensen en gebeurtenissen op foto’s, en worden gestimuleerd er kennis over te

Het aantal leerlingen dat hiervan gebruik maakte bleef

vergaren en een mening te verwoorden. Dit pakket is in

iets achter bij de verwachtingen. Elders in dit verslag is

2015 actief in gebruik genomen.

reeds een voorschot genomen op de redenen hiervoor:

Willem Kolvoort

Volwassenen Ook voor volwassen wordt een aantal activiteiten georganiseerd. Voor het algemene publiek kunnen rondleidingen geboekt worden, en worden lezingen georganiseerd. Maar de grootste focus bij volwassen ligt op talentontwikkeling, waarbij samenwerking met Academie Minerva en de jaarlijkse Masterclass de twee speerpunten zijn. Deze worden nader toegelicht in hoofdstuk 11.

Angelika Dass

9. Publiek

De totale omvang van het publiek was conform het

industrie, de medische sector en het onderwijs er in

meerjarenbeleid, met deelafwijkingen bij de manifes-

gelijke mate eruit.

tatie en bij educatie. De redenen hiervoor zijn elders uitgebreid behandeld. In de loop van 2015 is een klein-

Bij de geografische herkomst zien we een afwijking ten

schalig onderzoek gedaan naar het publieksprofiel en

opzichte van de verleden resultaten. De bezoekers zijn

–waardering. De waardering van het publiek voor de

voor 75% afkomstig uit de drie noordelijke provincies,

activiteiten van Noorderlicht was hoog.

en voor 25% uit de rest van Nederland en het buitenland. De galerie en de manifestatie geven een identiek

Er zijn enquêtes gehouden onder bezoekers aan de

beeld. In het verleden was de verhouding tussen het

manifestatie en aan de galerie. Bezoekers aan de web-

noorden en de rest van het land 50/50 onder manifes-

site kunnen online een enquête invullen.

tatiebezoekers. Wij zien het gebrek aan middelen voor landelijke PR als voornaamste reden voor de verschui-

Er waren 140 respondanten bij de manifestatie; 194

ving.

in de galerie. Online wilden we geen agressieve popups gebruiken; het resultaat blijkt een te geringe online

De doorgebrachte tijdsduur bij de galerie is 30-60 mi-

respons te zijn, te weinig om zinvol te analyseren.

nuten; bij de manifestatie volgens de enquete langer dan een uur; we schatten de daadwerkelijk doorge-

Het fysieke publiek is aselect bevraagd. Gedurende

brachte tijd in op ruim twee uur (deze optie stond niet

afgebakende periodes (bijvoorbeeld de laatste week

op het formulier).

van de manifestatie) ontving iedere bezoeker een formulier. Het is aan hen om het al dan niet in te vullen.

Er zijn diverse vragen gesteld over de waardering voor Noorderlicht: artistieke inhoud, engagement, informa-

De leeftijdsverdeling is gelijkmatig, van 20 tot aan 65+.

tievoorziening, klantvriendelijkheid. Op alle vragen gaf

We zien een kleine opleving in het 50-65 segment, cor-

90% van de respondanten ‘uitstekend’ of ‘goed’ als

responderend met de leeftijd waarop hun kinderen zelf-

antwoord. De rest ‘redelijk’, ‘slecht’ werd zo goed als

standiger zijn.

nooit genoemd. Slechts één vraag werd minder positief beantwoord, de bekendheid van de actuele editie van

Van de respondanten heeft 50% (manifestatie) tot 38%

de manifestatie werd als ‘redelijk’ tot ‘slecht’ bestem-

(galerie) kinderen, met name in de 16+ leeftijd.

peld. Dit stemt overeen met ons beeld van een tekortschietend PR budget.

De gewekte interesse is hoog: liefst 21% (manifestatie) en 30% (galerie) vraagt om op de mailinglijst voor de

Een derde gebruikt social media bij de informatievoor-

Noorderlicht nieuwsbrief geplaatst te worden.

ziening over Noorderlicht. Op het moment gebruiken we Facebook en Twitter. De laatste wordt relatief wei-

De bezoekers zijn in hoofdzaak hoger opgeleid. 75%

nig gebruikt, terwijl er wel een actieve vraag bleek te

(manifestatie) tot 81% (galerie) heeft een universitaire/

bestaan naar Instagram. Naar aanleiding van deze sug-

HBO opleiding.

gesties hebben we een account geopend, vanaf voorjaar 2016 is Noorderlicht actief Instagrammer.

De verhouding m/v is gelijkmatig. Precies 50/50 bij de galerie, 39M/61V bij de manifestatie.

Men wordt op de hoogte gebracht van de activiteiten via een evenredige mix van kranten en ander gedrukte

De werkzame status is relatief vaak (24%) die van kleine zelfstandige. Bij de beroepen waarin men werkzaam is, cq de studie die men volgt, springen de creatieve

media (41%), eigen drukwerk zoals flyers en affiches (17%), onze website en sociale media (42%), en mondop-mond reclame (29%). Bij de galerie loopt 4% impul-

Ken Schles

sief naar binnen tijdens het flaneren door de stad. Bij de manifestatie -wegens de afgelegen locatie- waren alle bezoeken doelgericht. Het lage percentage dat ons eigen drukwerk noemde valt op; dit wijten we wederom aan de minimale middelen waardoor we bijna alles op de -goed geslaagde- free publicity hebben ingezet. De motivatie om Noorderlicht te bezoeken varieert gelijkmatig van liefde voor artistieke schoonheid (35%), tot leergierigheid (36%), de reputatie van Noorderlicht (27%), en een dagje uit (gemiddeld 25%, maar meer bij manifestatie dan bij galerie). Het wordt relatief weinig (8%) als sociale gebeurtenis geinitieerd, ook al komt 71% wel in gezelschap binnen. Een kwart van de bezoekers komt voor het eerst over de vloer, driekwart is terugkerend bezoekerr. Vrijwel iedere bezoeker (95%) ziet zich als cultureel consument in brede zin, de helft zegt maandelijks een culturele activiteit te ondernemen. Fotografie wordt uiteraard vaak genoemd (68%), evenals musea (79%), galerieen (43%) en muziek (62%). Iets minder populair zijn toneel (39%), dans (26%) en lezingen/discussies (34%). Deze resultaten geven een beeld van de Noorderlicht bezoeker. Het stemt vrij accuraat overeen met het profiel van het Noorderlicht publiek zoals ons dat voor ogen stond, vanuit onze alledaagse ervaring. Dit legt direct een tekortkoming van dit soort enquetes bloot: het is een gewild instrumentarium, maar uiterst beperkt in het verschaffen van inzicht. Als dergelijke bezoekers niet positief tegenover Noorderlicht zouden staan, dan waren ze niet gekomen. En eenvoudigweg een dag kijken naar onze bezoekers geeft al snel een idee van het profiel. Aan zij die thuis blijven kunnen we helaas geen vragen stellen, terwijl dat eigenlijk veel interessanter zou zijn.

Carlos Spottorno

10. Ondernemerschap

Gedurende de jaren 2013 - 2015 is Noorderlicht erin

•

Het Vrienden van Noorderlicht-programma. Er

geslaagd om aan de eisen voor het behalen van eigen

kan helaas echter nog te weinig tijd energie

inkomsten te voldoen. De eerste twee jaren overstegen

besteed worden aan het onderhouden van de

we de norm ruimschoots, en ook in 2015 overstegen

vriendenband. Er is belangstelling, maar de be-

we de inkomstennorm.

dragen zijn nog niet significant.

Ieder jaar wordt een deel eigen inkomsten op de jaar-

•

De onderhandelingen met een private financier

begroting ingecalculeerd. Dit is ieder jaar het onzekere

over een bijzonder meerjarenproject in Ghana

deel van een begroting die in haar basis uit structu-

zijn afgerond. De contracten zijn ondertekend,

rele inkomsten bestaat. Eventuele tegenvallers bij de

een projectplan is gereed, een extern project-

inkomsten konden tot nu toe opgevangen uit het in ver-

team is aangesteld. De samenwerking met het

leden jaren opgebouwde weerstandsvermogen. Vanaf

universitaire researchdeel staat op de rails, de

nu geldt dit niet langer.

eerste fotograaf heeft een opdracht ontvangen om in Ghana te gaan fotograferen. En: de eerste

Het ondernemerschap van Noorderlicht zien we in

tranche van de financiële bijdrage is ontvangen.

2015 onder andere bij:

In 2016 gaat het project actief van start (zie H.4).

•

De Northern Lights Masterclass, die volledig

•

wordt gefinancierd uit deelnemersgelden.

Er is gewerkt aan het opstarten van externe fondsenwerving voor de meerjarige reeks ‘Landschap als Arena’, die zich verspreid over

•

De tentoonstelling en het begeleidende boek

het noorden afspeelt en uiteindelijk toewerkt

North Korean Perspectives, waarvan de pro-

naar projecten bij Culturele Hoofdstad 2018.

ductie gefinancierd is door het Drents Museum en het Chicago Museum of Contemporary Photography.

•

Noorderlicht gaat haar expertise op het vlak van printtechniek en beeldbewerking ter beschikking stellen aan derde partijen uit de non-profit

•

Reizende tentoonstellingen, waarvan de kosten

sector. Hiermee is in 2015 een start gemaakt,

telkens gedragen zijn door de ontvangende par-

in 2016 wordt aan dit expertisecentrum actief

tij.

ruchtbaarheid gegeven.

Internationale coöperaties met het Photorepor-

Het lukt nog steeds om de project-tak van Noorderlicht

ter Festival in Frankrijk en NEPN in Groot-Brit-

op basis van zelf-financiering te laten werken. Noor-

tannië, waarmee de verstrekking van een aantal

derlicht beseft terdege dat het zoeken naar nieuwe

foto-opdrachten mogelijk werd gemaakt.

vormen van financiering hoort bij het bestaan als moderne kunstinstelling. Het blijft echter duidelijk dat hier

•

Samenwerking met de nieuwe stichting When

grenzen aan zijn: de bezuinigingen hebben de gehele

Art Meets Science, waardoor de installaties die

cultuursector in competitie gebracht in een zoektocht

deel uitmaakten van Data Rush mogelijk werden

naar schaarse middelen.

gemaakt. We zien dan ook in de Noorderlicht-praktijk dat aanvul•

Fondswerving voor de galerie, die resulteerde in

lende financiering zich beperkt tot de concrete activi-

een bijdrage van Pro Helvetia als ondersteuning

teitenlasten. Het is, ondanks pogingen daartoe, nooit

voor het tonen van een aantal Zwitserse kunste-

gelukt om een externe bijdrage in te zetten ter dekking

naars.

van de overhead van de organisatie.

Collodium workshop

11. Talentontwikkeling en internationalisering

Nieuwe samenwerkingsprojecten gaven een blijvende

Talentontwikkeling is een voortzetting van het beleid in

impuls aan het internationale karakter van Noorderlicht.

voorgaande jaren. Noorderlicht kenmerkt zich door gelijke kansen in de programmering. Leeftijd, reputatie of

De tentoonstellingen in het buitenland waren een mix

herkomst spelen geen rol. Een onbekend talent maakt

van:

evenveel kans op een tentoonstelling als een gevestigde naam. Een westerse fotograaf krijgt dezelfde blik

•

Reizende producties

als een fotograaf uit een niet-westers land.

•

Op verzoek gemaakte speciale

De Masterclass Northern Lights verliep wederom goed.

tentoonstellingen

Veel jonge fotografen, van internationale herkomst, investeerden significant tijd en geld om zich te laten

•

Co-producties

scholen in inhoudelijke en zakelijke kant van de documentaire fotografie. Gedurende een periode van een

Het aantal buitenlandse presentaties blijft op niveau, en is dit jaar conform de richtaantallen in het beleidsplan. De tentoonstellingen die Noorderlicht elders presenteert, zijn merendeels internationaal van karakter, en

jaar komen de studenten driemaal bijeen, in sessies van een aantal dagen, onder begeleiding van de vaste masterclassdocenten, plus een wisselende groep gastsprekers en gastdocenten.

daarnaast brengen wij ieder jaar werk van veel internationale fotografen naar Nederland, waarvan er velen op

De samenwerking met Academie Minerva is geïn-

eigen kosten naar de opening komen.

tensiveerd, met name met de PriccaPractice-onderzoeksafdeling. Deze afdeling richt zich op de relatie

Voor 2016 staan reeds drie buitenlandse presentaties op de agenda. De tentoonstelling van Ken Schles gaat naar de Deichtorhallen in Hamburg, het groepsproject

tussen beeldcultuur en maatschappelijke processen, en brengt daartoe studenten, onderzoekers en gasten samen.

The Other Side met Nederlandse fotografen over het Oostblok vóór de val van de muur gaat naar Polen, en

In het aanstaande Ghana-project komt een sterke

het Suikerproject krijgt een grote tentoonstelling in Bra-

educatieve component. Hierbij wordt onder andere

zilië (de derde in dat land).

samengewerkt met de bekende Ghanese fotograaf Nii Obodai, die reeds een actieve binding met Academie

Noorderlicht wordt met regelmaat benaderd als beoordelaar van portfolio-reviews bij evenementen over de gehele wereld. Wij gaan hier terughoudend mee om, en laten ons met name vertegenwoordigen door onze associate curators. Noorderlicht wordt internationaal gezien als een van de belangrijkste inhoudelijke spelers in de fotowereld. We zien dit terug in het relatieve gemak waarmee bovengenoemde projecten tot stand komen. We zouden onze reputatie nog intensiever zouden kunnen en willen verzilveren. In het personele plan voor de volgende cultuurperiode wordt de artistieke staf daarom uitgebreid met een verantwoordelijkheid voor internationale samenwerkingen.

Minerva heeft.

The Devil May Care

12. Samenstelling bestuur en directie, Code Cultural Governance

Bestuur

Directie

Het bestuur komt circa driemaal per jaar bijeen voor

Directeur

reguliere bijeenkomsten, waarin samen met de directie de gang van zaken in brede zin besproken wordt.

Ton Broekhuis

IJkpunten hierbij zijn aan het eind van het jaar een projectplan met jaarbegroting voor het aanstaande jaar, en

Curator

aan het begin de jaarafronding in de vorm van het bestuursverslag en de financiĂŤle verantwoording.

Wim Melis

Voorzitter

In 2015 heeft de directeur zich om gezondheidsredenen terughoudend moeten opstellen. Zijn werkzaam-

Dhr. A. Wink (directeur Noord Nederlands Toneel, voor-

heden werden geconcentreerd op de contacten met

malig directeur dienst Ruimtelijke Ordening en Econo-

politiek en het culturele veld, met het oog op beleids-

mische Zaken van de Gemeente Groningen, voormalig

matige keuzes, continuĂŻteit en samenwerkingsverban-

gemeentesecretaris)

den voor nu en in de toekomst.

Penningmeester

De curator heeft voor een groot deel de operationele leiding overgenomen.

Dhr. B.W. Littel (partner Ernst & Young)

Code Cultural Governance Secretaris 1 Het bestuur is verantwoordelijk voor het in acht Dhr. W. van de Pol (College van Bestuur Noorderpoort)

nemen van de Code

Algemene bestuursleden

Dit was altijd al zo. De inmiddels opgestelde nieuwe statuten van de stichting worden in 2016 geforma-

Dhr. J.G. Vierkant (directeur Atlas Theater Emmen,

liseerd. Hierin is de verantwoordelijkheid van het be-

Voormalig directeur MartiniPlaza, voormalig directeur

stuur voor naleving van de Code hard vastgelegd.

Noord Nederlands Orkest).

2 Het bestuur kiest besturingsmodel Dhr. P. Tuinman (voormalig advocaat) Er is gekozen voor het bestuur-directiemodel. Een Bovenop de lopende zaken, treden de bestuursleden

Raad van Toezicht-constructie wordt niet geschikt ge-

op bij crisissituaties en gelegenheden waar hun speci-

acht voor een organisatie met de geringe omvang die

fieke expertise relevant is. In het afgelopen jaar span-

Noorderlicht heeft.

de het bestuur zich extra in omtrent de problematiek rondom de huisvesting, en de contacten met het poli-

3 Duidelijkheid over taken, bevoegdheden en werk-

tiek apparaat gedurende een langdurige ziekte van de

wijze

directeur. De eindverantwoordelijkheid van het bestuur betreft J.G. Vierkant treedt in het voorjaar van 2016 af. In 2015

louter de management-aspecten, de directie heeft

is begonnen met een actieve werving van nieuwe be-

artistiek-inhoudelijke autonomie. Gelijktijdig met het

stuursleden.

vastleggen van de nieuwe statuten wordt een nieuw di-

Doug Menuez

rectiereglement vastgesteld waarin de verhouding tus-

De formalisering van een aantal zaken bevindt zich

sen bestuur en directie, alsmede financiële bevoegd-

in de afrondingsfase (nieuwe statuten, bestuursregle-

heden worden vastgelegd.

ment, directiereglement). Hierin is tevens het conformeren aan de Governance Code Cultuur – hetgeen

4 Bezoldiging bestuur

altijd al geschiedde zonder dat dit statutair vastlag – geformaliseerd.

Het bestuurslidmaatschap van de Stichting is onbezoldigd.

5 Rol, taken en werkwijze Zie punt 3.

6 Samenstelling bestuur Het bestuur heeft onafhankelijke leden, afkomstig uit bedrijfsleven en politiek. In het bestuur hebben minimaal vijf personen zitting, waaronder een voorzitter, secretaris en penningmeester. Qua deskundigheden is het uitgangspunt dat er in ieder geval leden zijn met financiële, juridische en politieke kennis en ervaring.

7 Inzet versus vergoeding Van het bestuur wordt enerzijds een controlerende en adviserende rol verwacht, anderzijds wordt verwacht dat zij actief bijspringen wanneer hun vakinhoudelijke kennis nodig is. Het bestuur heeft geen rol in de dagelijkse uitvoering en ontvangt geen vergoedingen.

8 Procedures omtrent en controle van financieel beleid en risicobeheer De voorzitter en penningmeester houden zicht op de financiële positie van de organisatie, in overleg met de directie. Intern voert de organisatie een permanente budgetbewaking uit.

9 Verantwoordelijkheid bestuur voor functioneren directie Het bestuur is verantwoordelijk voor aanstelling van de directie en evalueert het functioneren ervan. Salariëring van de directie wordt vastgesteld door het bestuur.