Ινές Κανιατί
Η Τρελοβγενιώ
ΚΡΑΤΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ θεατρική περίοδος 2013-2014
Διοικητικό Συμβούλιο Πρόεδρος
Μένη Λυσαρίδου
Καλλιτεχνικός Διευθυντής
Γιάννης Βούρος
Αντιπρόεδρος
Φίλιππος Γράψας Μέλη
Δημήτρης Χαλκιάς Γιώργος Κιουρτσίδης Άννα Χατζησοφιά Γρηγόρης Βαλτινός Γιάννης Χρυσούλης
Το ΚΘΒΕ εποπτεύεται και επιχορηγείται από το Υπουργείο Πολιτισμού & Αθλητισμού. Το ΚΘΒΕ είναι μέλος της Ένωσης των Θεάτρων της Ευρώπης.
Πρώτη παράσταση
Παρασκευή 7 Φεβρουαρίου ΜΙΚΡΟ ΘΕΑΤΡΟ ΜΟΝΗΣ ΛΑΖΑΡΙΣΤΩΝ θεατρική περίοδος 2013-2014
Ινές Κανιατί
Η Τρελοβγενιώ
Ινές Κανιατί Η Τρελοβγενιώ Εκδοχή Γ΄
Μετάφραση: Διασκευή: Σκηνοθεσία: Σκηνικά-κοστούμια: Μουσική: Φωτισμοί: Οργάνωση παραγωγής: Παίζουν με σειρά εμφάνισης:
Ρενέ Ψυρούκη Μαρία Τσιμά - Γιάννης Αναστασάκης Γιάννης Αναστασάκης Κέλλυ Βρεττού Σωτήρης Δεμπόνος - Αντώνης Λιβιεράτος Βασίλης Παπακωνσταντίνου Ηλίας Κοτόπουλος
Μαρία Τσιμά Γιάννης Καραμφίλης
Στην αρχή της παράστασης ακούγεται η φωνή της Χαράς Αναστασάκη.
Σας έλεγα ο χρόνος είναι μόνο παρελθόν, το παρόν δεν υπάρχει, δεν προλαβαίνει να υπάρξει. Εκείνο που μόλις έγινε, μόλις ειπώθηκε είναι κιόλας ανάμνηση. Κι εσείς υπάρχετε σαν παρελθόν μέσω της μνήμης. Αυτό που λέτε «η ζωή μας» είναι ένας συρφετός εικόνες που τις συνάζετε σαν έναν θίασο εκ του προχείρου, όποτε είναι ανάγκη, όποτε θέλετε να δώσετε μια παράσταση με σκηνοθέτη τη μνήμη, που δεν έχει στο μεταξύ καμιά υποχρέωση να παρουσιάζει επί σκηνής μια πειθαρχημένη σειρά πραγμάτων, μια συρραφή γεγονότων όπως ακριβώς έχουν συμβεί. Ο χώρος πάλι δεν είναι αναγκαστικά εξαρτημένος από τον χρόνο. Μπορείτε να κάνετε μετατοπίσεις. Έτσι καθώς ωριμάζει κανείς, βλέπει τα πράγματα διαφορετικά. Ο χρόνος, η μνήμη, ο χώρος, έχουν αλλάξει σχέσεις (και διαστάσεις), τίποτα δεν είναι σταθερό. Τάκης Σινόπουλος, Συλλογή 2, 1965-1980, Ερμής, Αθήνα 1980.
5
Σημείωμα σκηνοθέτη Όλα παρόντα. Και τα παρελθόντα και τα παρόντα και τ’ απόντα. Τάκης Σινόπουλος
Το 2003, στο πρώτο ανέβασμα του έργου από την ομάδα μας, τη ΣΤΙΓΜΗ, έγραφα στο σημείωμά μου στο πρόγραμμα: «Έπεσα πάνω στην Τρελοβγενιώ το καλοκαίρι του 2001, σ’ ένα μικρό βιβλιοπωλείο της Θεσσαλονίκης. Άρχισα αμέσως να τη σκέφτομαι. Και τη Μαρία. Και τη Μαρία Τσιμά ως Μαρία. Δεν ξέρω γιατί οι συνδέσεις. Ακολούθησαν άλλες δουλειές στο μεταξύ, αλλά η Τρελοβγενιώ εκεί! Να επιμένει να ακουστεί, να ερμηνευτεί, να παρασταθεί στη σκηνή. Δουλέψαμε τη διασκευή πολλούς μήνες. Όλο και αποκαλύπτονταν στα μάτια μας κρυμμένες περιοχές. Δυσκολίες. Υπαναχωρήσεις. Επιμονές. Όνειρα. Ένας κατακλυσμός από αισθήματα που έπρεπε να αφεθούν. Να ελεγχθούν . Να αφεθούν. Και τώρα ήρθε η στιγμή. Ακούστε τη Μαρία. Και την Τρελοβγενιώ. Το αξίζουν». Από κείνο το καλοκαίρι πέρασαν σχεδόν 13 χρόνια. Επιστροφή στη Θεσσαλονίκη! Η Μαρία ερμηνεύει πλέον την τρίτη εκδοχή της παράστασης (με τον Γιάννη δίπλα της στη θέση του Χριστόδουλου), έχοντας ήδη ταξιδέψει τις λέξεις της Κανιατί στην Κεφαλονιά, στη Σαντορίνη, στην Καλαμαριά, στο Κερατσίνι, στην Αθήνα, στη Σύρο, στην Καβάλα. Από τον ονομαστό Απόλλωνα της Ερμούπολης, σε αρχαιολογικά μουσεία, σε αίθουσες όπου παίχθηκε θέατρο για πρώτη φορά. Και κάθε φορά οι θεατές να φεύγουν βουρκωμένοι. Χαίρομαι. Γιατί νιώθω πως το θέατρο δίνει την ευκαιρία όχι μόνο σε μας να εκφραστούμε, αλλά και στο κοινό. Λέω τότε πως αξίζει η δουλειά που κάνουμε, πως έχει νόημα να συνεχίσουμε. Ευχαριστώ πολύ του ΚΘΒΕ που αγάπησε την Τρελοβγενιώ μας και την έκανε και δική του. Συνεχίζοντας, λοιπόν– Γιάννης Αναστασάκης
6 Η Τρελοβγενιώ | Εκδοχή Γ΄
η κριτική για το βιβλίο Ένας τόνος που δεν έχω συνηθίσει ν’ ακούω. Με εξέπληξε η παρουσία της. Αρμάντ Σαλακρού Πολύ μεγάλη τέχνη!
Μισέλ Τουρνιέ
Η Ινές Κανιατί καταπιάνεται στην Τρελοβγενιώ μ’ ένα θέμα πολύ τραγικό που γίνεται ένα συγκλονιστικό βιβλίο ταυτόχρονα για όλη την τρυφερότητα του παιδιού και για όλη την ανθρώπινη απανθρωπιά. Όπως η Τρελοβγενιώ, έτσι και η συγγραφέας δεν παρασύρθηκε ποτέ στο εύκολο κλάμα και, όπως η κόρη της Τρελοβγενιώς που είναι η αφηγήτρια, ο αναγνώστης μοιράζεται μαζί τους τα ίδια όνειρα. Όνειρα απλά, σαν κι αυτό το βιβλίο που τα χαρακτηρίζει μια τρομακτική απλότητα. Ζιλ Κοστάς Είναι ο ανυπόφορος και θαυμαστός κόσμος της Ινές Κανιατί. Ζοέλ Σμιν Σαν ένα μεγάλο ποίημα αγάπης. Μισέλ Συπριέν
9
Ινές Κανιατί 1937-2007
Η Ινές Κανιατί γεννήθηκε στις 21 Φεβρουαρίου 1937 στο Μονκλάρ. Οι γονείς της ήταν φτωχοί Ιταλοί κι έτσι η Ινές πέρασε τα παιδικά και εφηβικά της χρόνια σε χωριό της Νοτιοδυτικής Ιταλίας. Χάρη στην τρομακτική της θέληση και σε διάφορες υποτροφίες που ενθάρρυναν τις εξαιρετικές της ικανότητες, κατάφερε να τελειώσει τις σπουδές της στην Εκόλ Νορμάλ (École Normale Superieure) και να γίνει καθηγήτρια φιλολογίας. «Το παιδί είναι η μνήμη της ζωής» λέει η Ινές Κανιατί. Γι’ αυτό και τα δύο της βιβλία που διακρίθηκαν, το πρώτο Le Jour de congé [Μέρα αργίας] με το βραβείο Roger Nimier (Ροζέ Νιμιέ) στα 1973 και το δεύτερο Η Τρελοβγενιώ (Génie la folle) με το βραβείο des Deux Magots (ντε Ντε Μαγκό) και το βραβείο Fiction (Φιξιόν) στα 1977, έχουν κύριο πρόσωπο ένα παιδί. Το 1979 δημοσιεύει ένα τρίτο μυθιστόρημα, με κύριο πρόσωπο ένα γέρο που τον τυραννάει η μοναξιά, το Mosé ou le lézard qui pleurait [Μοζέ, ή η σαύρα που έκλαιγε]. Η τελευταία της συλλογή με τίτλο Les Pipistrelles [Μικρές νυχτερίδες] που αποτελείται από 7 διηγήματα, δημοσιεύεται το 1989 και βραβεύεται από τη Γαλλική Ακαδημία την επόμενη χρονιά. Tα θέματα της παιδικής ηλικίας και της αγροτικής ζωής είναι κυρίαρχα στις περισσότερες ιστορίες της, ωστόσο νέα στοιχεία διευρύνουν το σύμπαν της Ινές Κανιατί, όπως αυτά της πόλης και της πολυπλοκότητάς της, της τρέλας και του χάσματος των γενεών. Η Ινές Κανιατί πέθανε στις 9 Οκτωβρίου 2007, στο Ορσέ της Γαλλίας. Στην Ελλάδα Η Τρελοβγενιώ έχει εκδοθεί σε μετάφραση της Ρενέ Ψυρούκη, από τις εκδόσεις Libro (1984). Πηγές: Ινές Κανιατί, Η Τρελοβγενιώ, Libro 1984. http://fr.wikipedia.org
Φωτο. Γιώργος Κώνστας
Τη μάνα μου τη φωνάζουνε Τρελοβγενιώ. Είναι η μάνα μου. Καμιά φορά περνάει μέσ’ απ’ το χωριό, με βιαστικό βήμα. Εγώ τρέχω πίσω της μ’ όση δύναμη έχουν τα ποδαράκια μου. Όταν περνάει μέσ’ απ’ το χωριό, οι άνθρωποι σωπαίνουνε για να τη δούνε να ’ρχεται. Να προσπερνάει. Να ξεμακραίνει. Δεν γελάνε. Δε την χαιρετάνε. Εκείνη περπατάει με το βλέμμα χαμένο. Εγώ τρέχω πίσω της. Κι οι άνθρωποι την κοιτάζουνε. Αν θέλουνε να της μιλήσουνε λένε: Τρελο-Βγενιώ. ποτέ: Ευγενία ούτε: Κυρία πάντα: Τρελοβγενιώ.
Τον χειμώνα γίνεται η γιορτή των γουρουνιών.
Φεύγουμε μέσα στη νύχτα. Πατάω εκεί που ’χει πατήσει εκείνη. Προσπαθώ να την προλάβω.
14 Η Τρελοβγενιώ | Εκδοχή Γ΄
Ένα βράδυ έρχεται ο δήμαρχος. Της ζητάει να του φροντίζει το σπίτι και τα παιδιά για 3 μήνες γιατί η κυρά του θα κάτσει στο νοσοκομείο. Θα της δώσει ό,τι θέλει. Αυτή ζητάει μιαν αγελαδίτσα. Της υπόσχεται ότι θα την έχει. Εγώ ψάχνω ένα όνομα για την αγελαδίτσα. Σκέφτομαι Τριανταφυλλιά, γιατί την κόρη του αγροφύλακα που’ ναι όμορφη και γλυκιά έτσι τη λένε. Μπορώ να μιλάω στην Τριανταφυλλιά με την ησυχία μου, δίχως να φοβάμαι. Τα θολά της μάτια τυφλού ζώου. Της μιλάω για κείνη. Που τη φωνάζανε Τρελοβγενιώ. Γιατί δεν μίλαγε. Μα δεν ήταν τρελή, απλά δεν μίλαγε. Και δεν γέλαγε. Η Τριανταφυλλιά είναι πραγματική φίλη. Ακούει. Της μαθαίνω να κατευθύνεται με τη φωνή. Την κάνω να περπατάει βιαστικά, να πηγαίνει σιγά ή να μένει κόκαλο.
19
Μια μέρα βρίσκω το «Φυτολόγιό» της, της το ’χε φέρει ο παππούς μαζί με το κρεβάτι, τότε που ήταν έγκυος σε μένα κι είχε φύγει από το σπίτι της γιαγιάς. Το βιβλίο έχει τα ονόματα των φυτών της περιοχής. Είμαι πολύ χαρούμενη γιατί οι άνθρωποι που’ χουν φτιάξει αυτό το βιβλίο έχουνε σκεφτεί τον λόφο και τα φυτά. Κι έτσι τα φυτά είναι λιγότερο έρημα, μια και οι άνθρωποι τα ξέρουνε, μιλάνε γι’ αυτά, τους έχουν δώσει ακόμα κι ονόματα.
Ο χρόνος μακραίνει. Πάλι νομίζω πως έχει φύγει. Μ’ έχει αφήσει εδώ πέρα γιατί δεν με θέλει. Σηκώνομαι. Τρέχω στη μεριά της. Πέφτω. Ξανασηκώνομαι. Τρέχω. Τη βλέπω επιτέλους. Κάθεται στη γη. Θέλω να πάω κοντά της. Να της πω πόσο είμαι ευτυχισμένη. Είναι ακόμα εκεί. Οι άνθρωποι μιλάνε. Εκείνη σωπαίνει.
Φωτο. Δημήτρης Λουκόπουλος
Φωτο. Δημήτρης Λουκόπουλος
ΤΟ ιστορικό ΤΗΣ παράστασης Η Α΄ Εκδοχή της παράστασης επιχορηγήθηκε από το ΥΠΠΟ και παρουσιάστηκε σε παγκόσμια πρώτη στο θέατρο την άνοιξη του 2003 στο Θέατρο ΣΤΟΑ (Αθήνα), συμμετείχε στα ΛΗ΄ ΔΗΜΗΤΡΙΑ (Θεσσαλονίκη) και επαναλήφθηκε την περίοδο 2003-2004 στο Θέατρο Βασιλάκου (Αθήνα). Συμμετείχαν οι ηθοποιοί: Μαρία Τσιμά, Χριστόδουλος Στυλιανού, Ανατολή Αθανασιάδου, Μένη Κωνσταντινίδου. H Β΄ Εκδοχή παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις Συναντήσεις με το Αύριο (Φεστιβάλ του Δήμου Κερατσινίου, 7-11 Φεβρουαρίου 2007). Έκτοτε συμμετείχε στον Θεατρικό Μάιο του ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας (2007), παίχθηκε στο Θέατρο Απόλλων της Σύρου (2008), στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αργοστολίου (2008), στη Σαντορίνη (2008), στην Πύλαρο της Κεφαλονιάς (2009), στην Καλαμαριά (Β΄Θεατρικές Συναντήσεις, 2009) και στο Studio Μαυρομιχάλη (Αθήνα, 2011). Συμμετείχαν οι ηθοποιοί: Μαρία Τσιμά, Χριστόδουλος Στυλιανού.
Φωτο. Δημήτρης Λουκόπουλος
23 Η Μαρία Τσιμά «βουτάει» στο κείμενο και αφήνεται σε μια συναρπαστική ρυθμική περιδίνηση. Μια από τις πολύ καλές θεατρικές στιγμές του χειμώνα. Μην τη χάσετε. Γιώργος Σαρηγιάννης, Τα Νέα
Φωτο. Δημήτρης Λουκόπουλος
Η κριτική για το πρώτο ανέβασμα στην Ελλάδα Η Τρελοβγενιώ είναι μια παράσταση με ατόφια μυρωδιά καλού θεάτρου. Η Μαρία Τσιμά, ειλικρινής και τρυφερή ως Μαρία, καθήλωσε το κοινό. Ιωάννα Μπλάτσου, Time Out Η Μαρία Τσιμά στον κεντρικό ρόλο διακρίνεται για την ισχυρή σκηνική της παρουσία. Το θεατρικό αποτέλεσμα έχει έναν τόνο τρυφερότητας και μια ποιότητα ευαισθησίας σχεδόν σπάνια. Ιλειάνα Δημάδη, Αθηνόραμα Το αφήγημα είναι συγκλονιστικό, η μεταφορά του στο θέατρο επίπονη και ευαίσθητη και η εκφορά της από τη Μαρία Τσιμά σεμνή και άκρως αισθαντική. Ένας άθλος μνήμης και αντοχής. Σωτηρία Ματζίρη, Ελευθεροτυπία
Mε κανέναν τρόπο δεν ήθελες να τελειώσει. Βυθιζόσουν στα λόγια και στα μάτια της Μαρίας Τσιμά, όπως ένα παιδί που αφήνεται να παρασυρθεί στην αφήγηση ενός παραμυθιού. Γιατί η συγκεκριμένη παράσταση έμοιαζε με παραμύθι. Μια παράσταση αφοπλιστική σε συναίσθημα, ακέραιες θεατρικές στιγμές και εύστοχες σκηνοθετικές επιλογές. Η Μαρία Τσιμά έδωσε τον καλύτερό της εαυτό, καθοδηγώντας τον θεατή με όπλο τα μάτια και τη φωνή της στο λαβύρινθο των σκέψεών της. Η καθαρή μελωδική φωνή της διαφύλαξε στο έπακρο τη ροή της αφήγησης. Χριστίνα Ανδρέου, Αξία Η σκηνοθεσία του Γιάννη Αναστασάκη και η μετάφραση της Ρενέ Ψυρούκη συνέβαλαν αποφασιστικά σε μια παράσταση ζωντανή, με ένταση, ρυθμό, χιούμορ και συγκίνηση. Όσον αφορά τις ερμηνείες, αυτές είναι πραγματικά εξαιρετικές. Η Μαρία Τσιμά εκπλήσσει για άλλη μια φορά επί σκηνής, χαρίζοντας στους θεατές άρτιες υποκριτικές στιγμές και επιβεβαιώνοντας πόσο καλή ηθοποιός είναι. Φωτεινή Λασπά, Cinerama
‘Η Τρελοβγενιώ
Υπεύθυνοι παράστασης
Γραφειο Παραγωγης & περιοδειων
Οδηγός σκηνής Γιάννης Παλαμιώτης
Συντονιστρια Βούλα Γεωργιάδου
Μηχανικοί σκηνής Κώστας Γεράσης Νίκος Βακός
ΤΜΗΜΑ ΣΚΗΝΩΝ & ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ
Χειριστής κονσόλας φωτισμών Βασίλης Αϊβαζίδης
Προϊστάμενος Στέλιος Τζολόπουλος ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΕΣ ΓΡΑΦΕΙΩΝ
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΤΜΗΜA Προϊσταμένη Ιωάννα Καρτάση ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΓΡΑΦΕΙΩΝ Ασφάλειας-ΦύλαξηςΚαθαριότητας Ανέστης Καραηλίας ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Προϊστάμενος Μιχάλης Χώρης
Χειριστής κονσόλας ήχου Δημοσθένης Παπαδήμος
Μηχανικών σκηνής Κώστας Γεράσης
Φροντιστής Άννα-Μαρία Βάσιακ
Ηλεκτρολόγων Τάσος Δαηλίδης
Ενδύτρια Ελένη Μαυρίδου
Ηχητικών Γιάννης Αμπατζόγλου
Μηχανογράφησης λογιστηρίουΚεντρικό ταμείο Στέργιος Κεχαγιάς
Κατασκευές σκηνικών & κοστουμιών Εργαστήρια ΚΘΒΕ
Φροντιστών-κατασκευών φροντιστηριακού υλικού Νίκος Συμεωνίδης
Επεξεργασίας οικονομικών στοιχείων Αθανάσιος Τσολάκης
Σκηνογραφικών εργαστηρίων Ζαχαρίας Παπαδόπουλος
Προμηθειών-Διαχείρισης υλικού Κατερίνα Καράγαλη
Ραπτριών Ζωή Βλάχου Εργατών σκηνής-οδηγών Χάρης Πασχαλίδης
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΕΣ ΓΡΑΦΕΙΩΝ
ΤΜΗΜΑ ΕΚΔΟΣΕΩΝ & ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ Προϊσταμένη Ελπίδα Βιάννη ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΕΣ ΓΡΑΦΕΙΩΝ
Υπεύθυνοι χώρων Δημήτρης Καβέλης Ανέστης Καραηλίας Γιώργος Κασσάρας Δημήτρης Μητσιάνης Βασίλης Μυτηλινός (χρέη υπευθύνου) Περικλής Τράιος
Διεθνών Σχέσεων Αμαλία Κοντογιάννη Τύπου & Δημοσίων Σχέσεων Καρίνα Ιωαννίδου Αρχείου–Βιβλιοθήκης Δήμητρα Βαλεοντή
Το μακιγιάζ στη φωτογραφία της σελίδας 11, καθώς και στη φωτογραφία της αφίσας επιμελήθηκε η κα. Εύη Μωυσόγλου.
Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος Εθνικής Αμύνης 2, 546 21, Θεσσαλονίκη T. 2315 200 000 E. info@ntng.gr
www.ntng.gr
Ινές Κανιατί
Η Τρελοβγενιώ Θεατρική περίοδος 2013-2014 Αρ. δελτίου 648 (244)
ΤΜΗΜΑ ΕΚΔΟΣΕΩΝ & ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΚΘΒΕ Συντονισμός έκδοσης Ελπίδα Βιάννη Επιμέλεια έκδοσης Αιμιλία Καρακόκκινου
Φωτογραφίες δοκιμών Γιώργος Χρυσοχοΐδης
Ευχαριστούμε τον κύριο Γιάννη Αναστασάκη για τη συμβολή του στην ύλη του προγράμματος.
Παραγωγή εντύπου Chromotyp
Χορηγοί Επικοινωνίας
Ευχαριστούμε θερμά την κυρία Σόνια Περέζ για την παραχώρηση των δικαιωμάτων της μετάφρασης.
Με την υποστήριξη
Γραφιστική επιμέλεια Σταύρος Καρανταγλής