Casus

Risico gestuurd RCM - Van grote waarde voor infra-systemen

RCM is wereldwijd een beproefde methode om te bepalen wat je moet doen in de strijd tegen storingen. Afgelopen jaar is risicogestuurd RCM3 toegepast op de veiligheidssystemen in een spoortunnel. Voor infrastructuur was de aanpak nieuw en de resultaten leidden tot een unieke verhoging van de effectiviteit van het technische beheer. Het bleek mogelijk om het aantal onderhoudsuren met 90% te reduceren en toch aantoonbaar te voldoen aan het door de overheid vastgestelde risicokader.

Bij de toepassing van risico-gestuurd RCM worden tijdens een aantal formele werkgroepbijeenkomsten onder begeleiding van een RCM3-facilitator 8 stappen doorlopen. Deze 8 stappen geven invulling aan het risicomanagementproces beschreven in ISO31000. In de eerste stap worden de omstandigheden beschreven waarin een technisch systeem moet functioneren; het bedrijfsproces, het systeem, de rol van het systeem en wat er gebeurt als het systeem faalt. Ook in dit project bleek weer hoe belangrijk deze stap is.

De tunnel is voorzien van o.a. een ventilatiesysteem en een overdruksysteem. De systemen worden ingeschakeld als er een brandende trein stopt in de tunnel. De kleppen van het ventilatiesysteem in het plafond van de tunnel openen om rook af te voeren. Zo ontstaat een rookvrije vluchtroute naar de trappenhuizen. Per trappenhuis is er een overdruksysteem dat het trappenhuis rookvrij houdt. Beide systemen verlagen de kans op verstikking, de mate waarop is echter verschillend. Indien er 2 of meer kleppen van 3 naast elkaar gelegen ventilatieopeningen niet in staat zijn te openen EN een brandende trein stopt in de tunnelbuis ónder of direct naast die falende kleppen DAN zal dit leiden tot gemiddeld 400 slachtoffers. Als het overdruksysteem niet of onvoldoende overdruk opbouwt EN er een brandende trein stopt bij of vlak naast dat trappenhuis DAN vallen er tot 4 bijkomende slachtoffers. In dit geval kan de kans op de dodelijke slachtoffers in een willekeurig jaar als volgt worden berekend: De MTBF (Mean Time Between Failures) dat een brandende trein stopt in de tunnelbuis is bepaald op 10.000 jaar. Volgens de risicomatrix overeengekomen met de overheid, mag de kans dat er 400 slachtoffers vallen niet groter zijn dan 1 op miljoen. Nu kan de nog net aanvaardbare PFD (Probability of Failure on Demand) van het ventilatiesysteem worden berekend; deze is dan 1%. In de contracten is echter een eis opgenomen dat de PFD van alle beveiligingssystemen niet groter mag zijn dan 0,1%. Voor dit systeem is dat dus 10 maal strenger dan voor de doelstelling – een aanvaardbaar veiligheidsniveau – vereist is. De onderhoudsinspanning om hier aan te voldoen is dan ook groter dan nodig.

Een nog net aanvaardbare kans op 4 slachtoffers is volgens de risicomatrix eens in 10.000. jaar. Dan volgt uit de formule dat een PFD van het overdruksysteem van 100% al voldoende is. Dit betekent dat het risico al aanvaardbaar is als het systeem nooit geplaatst zou zijn. De PFD-eis van 0,1% is voor het overdruksysteem is dan ook geheel misplaatst.

In de PFD-eis van 0,1% voor élk beveiligingssysteem is geen rekening gehouden met de verschillen tussen de contexten van de systemen. Uit dit voorbeeld volgt duidelijk dat een dergelijke generieke aanpak niet leidt tot een kosteneffectieve risicobeheerstrategie. In het slechtste geval zou dit in een andere situatie kunnen leiden tot juist te wéínig onderhoud en resulteren in een onaanvaardbaar veiligheidsrisico. In ISO31000 wordt dan ook voorgeschreven dat risicomanagement begint met het vastleggen van de context van het systeem.

Deze toepassing van RCM3 leverde uiteindelijk een strategie op waarmee aantoonbaar voldaan wordt aan alle eisen die gesteld zijn aan de beveiligingssystemen in de tunnel. Met de strategie worden nog niet eerder onderkende significante risico’s beheerst. De toepassing vergt slechts 10% (!) van het oorspronkelijke aantal onderhoudsuren. <

8,9,10 maart: Basiscursus Reliability Centered Maintenance 3 (RCM3)

Tijdens de cursus leer je RCM3 kennen, de nieuwe wereldwijde standaard om een optimale risicobeheerstrategie te bepalen. RCM3 is de gemeenschappelijke taal voor alle disciplines die vereist zijn om samen het hoofd bieden aan deze complexe uitdaging. RCM3 plaatst de onderhoudsfunctie in het centrum van elke bedrijfsvoering door het belang en de toegevoegde waarde als uitgangspunt te nemen bij de strategieselectie. Deze basiscursus kan ook als in company georganiseerd worden. Een verzoek voor offerte stuur je aan info@nvdo.nl