BEZEM

DIVERS

Ik denk dat iedereen wel meerdere mapjes op zijn computer heeft met het label ‘diversen’ of ‘divers’. Wat je niet weet te plaatsen, stop je daar dan weg. We kijken er later wel een keer naar om het dan eigenlijk weer direct te vergeten en vervolgens bij die ene spaarzame opruimactie te ontdekken dat je niet meer weet waar het over ging. Dat. Maar hoe anders is het in ons werk. Het is een voorrecht om als bezem actief te zijn in de buitenruimte. Ja, die buitenruimte is divers, van steen tot bijzonder plantvak, maar ik bedoel ook vooral qua collega’s. Ik daag u uit om een andere sector te noemen die ook zo divers van samenstelling is. Ach, dit werkt natuurlijk niet, u zit ook in deze branche. Maar, echt waar; Ik ken er niet zo veel, geen eigenlijk.

Ik werk met een paar collega’s die vanuit de participatiewet bij ons actief zijn. Ja, af en toe begrijp je ze niet helemaal, maar met wie heb je dat wel altijd? Ik werk met een universitair geschoolde jongen. Waarom hij bij ons werkt? Gewoon lekker buiten, gewoon werken, gewoon je eigen ding doen en geen druk of andere ingewikkelde verwachtingen. Ik werk met een paar vrouwen die altijd geleerd en gedacht hebben dat ze niets konden maar hier volwaardig en geheel zelfstandig hun wijk tot ieders tevredenheid beheersbaar houden. Ik werk met een jongen met een handicap die altijd gehoord heeft dat er voor hem geen kansen waren op een volwaardige plek in de werkzame maatschappij maar hier trouw op tijd komt en pas weggaat als zijn werk helemaal gedaan is. Ik werk met jongeren die een paar krassen op hun ziel hebben en de maatschappij een dienst moeten bewijzen, maar die wel met een glimlach weer weggaan en netjes 'dank u wel' zeggen als de uren er op zitten. Ons mapje diversen is groot en vol. Maar is allesbehalve vergeten.

HOE DOEN ZIJ DAT?

DEZE KEER: BEHEER VAN DE OPENBARE RUIMTE

Anita Vermeulen, adviseur beheer buitenruimte gemeente Leusden. Contact: a.g.vermeulen@leusden.nl

WELKE METHODE GEBRUIKEN JULLIE: BEELD, FREQUENTIE OF BELEVING?

Een combinatie. Het meeste gaat op beeld, een kleiner deel doen we op frequentie en op belevingswaarden.

WAAROM DEZE KEUZE?

Sommige dingen lenen zich beter voor vaste momenten. Grasmaaien doen we bijvoorbeeld op frequentie, omdat dat een prima resultaat geeft. Kolkenzuigen ook, dat gaat niet op basis van beeld. Om de bewoners erbij te betrekken, zijn we eerst begonnen met tevredenheidsonderzoeken, die hebben we uitgebreid tot daadwerkelijk sturen op belevingswaarden.

HOE ZIJN DE ERVARINGEN?

Het deels sturen op belevingswaarden bevalt goed. Het geeft ook verrassende uitkomsten. Het blijkt dat mensen vaak willen dat je iets niet per se beter maar wel ánders doet. Die lawaaierige bladblazers ’s morgens om acht uur vinden ze bijvoorbeeld niet prettig. Als je ervoor zorgt dat die pas om tien uur langs komen, wordt er niet meer gemopperd. Terwijl het onderhoudsniveau niet verhoogd is. Belevingswaarden blijken trouwens heel zachte normen te zijn. Bewoners ervaren hun omgeving als schoner wanneer bijvoorbeeld het zwerfafval door de buurt zelf is opgeruimd. Het beeldresultaat is hetzelfde als wanneer de gemeente het zou hebben gedaan, toch dénkt men dat het schoner is.

IS ER RUIMTE VOOR INBRENG BEWONERS?

Bij ons dus wel. Na de tevredenheidsonderzoeken hebben we een adviesbureau in de arm genomen voor gesprekjes op straat. Met die resultaten sturen we nu deels op belevingswaarden. Wat mij betreft blijven we dat doen, want als je goed luistert, krijg je heel andere resultaten.

We merken wel dat je steeds uit moet blijven leggen. Mensen willen graag weten wanneer we weer langskomen. Als je stuurt op beeldkwaliteit, kun je dat niet zeggen, want we komen pas als het vies is. Daarom gaan we experimenteren met misschien toch een globaal basisrooster voor bepaalde rondes, om de bewoners meer houvast te bieden.

TEKST: HETTY DEKKERS

ZIJN DE BEELDBESTEKKEN NOG HANTEERBAAR, MET ALLE SUBCATEGORIEËN?

Soms zijn ze wel een beetje doorgeslagen, inderdaad. Ik heb eens een beeldbestek voor bomen gezien, dat had zoveel subcategorieën, dat was van de gekke. Maar verder hoor ik onze toezichthouders niet klagen. Ze hebben er kennelijk geen moeite mee, met die veelheid aan uitsplitsingen. En onderhoud op basis van beeldkwaliteit werkt op zich prima.

TIPS VOOR ANDERE GEMEENTEN?

Denk niet dat sturen op belevingswaarden heel veel geld kost. Oké, het meten kost even wat extra’s, maar daarna weet je waar de focuspunten liggen en kun je daarop anticiperen. Zoals ik al zei, hoeft het onderhoudsniveau vaak helemaal niet omhoog. Soms is een glimlach en vriendelijke uitstraling van de medewerkers op straat al genoeg om een hogere waardering te krijgen. Van iemand die vriendelijk goedemorgen zegt, accepteer je het makkelijker als er een vuiltje blijft liggen. Dat werkt echt zo, hebben wij gemerkt.

“ SOMS IS EEN GLIMLACH EN VRIENDELIJKE UITSTRALING VAN DE MEDEWERKERS OP STRAAT AL GENOEG OM EEN HOGERE WAARDERING TE KRIJGEN. ”

Jan Koops van ’t Jagt, algemeen beleidsmedewerker stadsbeheer gemeente Groningen. Contact: jan.koops.vant.jagt@groningen.nl.

WELKE METHODE GEBRUIKEN JULLIE: BEELD, FREQUENTIE OF BELEVING?

Twintig jaar geleden zijn wij als een van de eerste gemeenten overgestapt van frequentie op beeld. We hebben de systematiek toen grotendeels zelf ontwikkeld, samen met een extern bureau. We werken nog steeds op basis van beeldbestekken, alleen voor technische zaken, zoals onderhoud en inspectie van beweegbare bruggen, houden we vaste momenten aan. Een brug kan er van buiten prima uitzien, maar je weet niet of de motor nog goed is.

WAAROM DEZE KEUZE?

Onderhoud op basis van frequentie is beperkt. Je kunt wel afspreken dat je zes keer per jaar schoffelt, maar bij droog weer is dat te vaak en bij groeizaam weer te weinig. Met de beeldsystematiek kun je sturen op resultaat en ook beter variëren in niveaus, zoals een hogere kwaliteitseis voor belangrijke ontmoetingsplekken. Bijkomend voordeel is dat het onderwerp nu meer leeft in de gemeenteraad. Het onderwerp beheer openbare ruimte is voor de politiek wat minder abstract, als je met beeldkwaliteit werkt.

HOE ZIJN DE ERVARINGEN?

Er zijn wat beperkingen. Wij laten de resultaten jaarlijks schouwen, door inwoners en een extern professioneel bedrijf, en in die rapporten zie je verschillen. Vooral als je diep inzoomt naar een bepaalde wijk of zelfs straat, blijkt de schouw van de inwoners minder betrouwbaar. Omdat er weinig schouwers waren, die misschien juist de vuilste plekken hebben bezocht of toch niet helemaal objectief gekeken hebben naar de resultaten, omdat het hun eigen straat is. De beleving is dan toch anders.

IS ER RUIMTE VOOR INBRENG BEWONERS?

Nog niet, maar we willen daar wel naartoe in de toekomst. Het schouwen betekent alleen dat inwoners beoordelen of het kwaliteitsniveau dat ze buiten aantreffen overeenkomt met het beoogde kwaliteitsniveau. Ze kunnen niet aangeven of ze dingen graag anders zouden willen. We doen wel algemene tevredenheidsonderzoeken, daaruit blijkt dat beleving belangrijk is. Het kan best zijn dat er volgens het gehanteerde beeldbestek niet te veel hondenpoep ligt, maar als je er één keer in trapt, ervaar je dat toch als hinderlijk. De roep vanuit de bewoners om meer nuancering wordt ook groter de laatste jaren, wij staan daar in principe voor open.

ZIJN DE BEELDBESTEKKEN NOG HANTEERBAAR, MET ALLE SUBCATEGORIEËN? Voor ons is dat geen probleem. Wij laten veel werkzaamheden uitvoeren door mensen van de sociale werkvoorziening. Om het niet te ingewikkeld te maken voor ze, passen we intern de beeldbestekken toch altijd al aan, zodat ze voor iedereen hanteerbaar en werkzaam zijn.

TIPS VOOR ANDERE GEMEENTEN?

Informatie en communicatie is belangrijk. Als mensen snappen waarom je iets doet, waarderen ze het meer. Goed voorbeeld is het ecologisch beheer. Je kunt denken 'wat maait de gemeente toch slecht', maar als je weet dat we het gras bewust laten groeien voor meer bloemen en bijen, dan ervaart de burger dat heel anders.

Bart ter Steege, wijkbeheerder/directievoerder gemeente Ede. Contact: bart.ter.steege@ede.nl.

WELKE METHODE GEBRUIKEN JULLIE: BEELD, FREQUENTIE OF BELEVING?

Ons uitgangspunt is het beeldkwaliteitsbestek van CROW, er zijn een paar zaken die daar niet onder vallen. Het reinigen van de afvalbakken bijvoorbeeld, dat kan gewoon in de winter gedaan worden. Andere zaken, zoals het knippen van stamafschot, mag onze aannemer zelf bepalen. Ze mogen het, onder bepaalde voorwaarden, in het najaar doen als het in de zomermaanden te druk is.

WAAROM DEZE KEUZE?

Wij hebben een vijfjarig contract met Afvalcombinatie Vallei en Veluwe (ACV), dat loopt tot en met 2023. ACV is onze aannemer, maar we hebben als gemeente ook een aandeel in die organisatie. De bor-tak van ACV is destijds speciaal opgericht om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt garantie op een baan te geven. Na een pilot wilde Ede in 2019 de uitvoerende taken en de verantwoordelijkheid graag bij ACV leggen. Daarom kozen we voor beeldbestekken, daarmee kun je goed sturen op kwaliteit.

HOE ZIJN DE ERVARINGEN?

De relatie tussen de gemeente en ACV is heel goed, er wordt regelmatig onderling overlegd over het halen van de kwaliteitseisen. We hebben daarbij wel gemerkt dat we vanwege bezuinigingen en weersomstandigheden best vaak af moeten wijken van de afgesproken normen. Door de droge zomers hadden we bijvoorbeeld veel plantuitval, en vanwege de bezuinigingen konden we dat niet goed herstellen. Dan merk je ook dat het werken met beeldmeetlatten nadelen heeft, omdat het sturen op een beeldkwaliteit ergens tussen B en C moeilijk is. Het is soms ook knap lastig om binnen het budget te blijven. En vooral in de zomer heeft de aannemer soms moeite het afgesproken niveau te halen. Dat komt vaak door: een combinatie van groeizaam weer, een jaarrond dezelfde hoeveelheid personeel met een werkvoorraad die in de zomer een piek en in de winter een dal heeft. ACV werkt aan een plan met maatregelen die moeten voorkomen dat de kwaliteit er in zo’n jaar weer onder lijdt.

IS ER RUIMTE VOOR INBRENG BEWONERS?

Via acties vooral. Bij ons mogen bewoners zelf zaken oppakken, zoals het beheer van een strook groen, dat faciliteren wij dan. Ook hebben we een jaarlijkse bladactie, waarbij inwoners hun tuinblad aan de weg mogen leggen, mits ze ook een deel van het gemeenteblad opruimen. We sturen verder niet op beleving, maar wellicht gaan we daar in de toekomst wel iets mee doen.

ZIJN DE BEELDBESTEKKEN NOG HANTEERBAAR, MET ALLE SUBCATEGORIEËN?

Ik vind van wel. Beeldbestekken zijn op zich best handig, ze geven een duidelijke richting aan van wat je als gemeente wil. En je kunt het ook goed uitleggen aan de gemeenteraad, met afbeeldingen uit de CROW-beeldkwaliteitscatalogus erbij. Aan de ander kant merken we nu, door alle uitzonderingen waar we in ons bestek mee te maken krijgen, dat het puur op kwaliteit moeilijk sturen is.

TIPS VOOR ANDERE GEMEENTEN?

Als je je contract moet vernieuwen, zoals wij in 2023, probeer dan niet het wiel opnieuw uit te vinden. Borduur voort op wat er wel goed gaat en zoek daarnaast naar verbeteringen. Betrek daar ook de werkvloer bij, probeer niet alles vanachter je bureau te bedenken.