Boom in Business 5 2019 by NWST NeWSTories

Jaargang 10 5 - 2019

Boom in Business

HET ANDERE VAKBLAD VOOR DE BOOMKWEKERIJ

NEVER NO FOR AN ANSWER Agnes Vermeeren: ‘Je vrouwtje leren staan in een mannenwereld’ Franse én Limburgse mechanische schoffel

Met gps tot op de centimeter nauwkeurig

CO N N E C T I N G G R E E N P R O F E S S I O N AL S

Oprolbare overkapping geeft kersenbomen lucht GROOT GROEN PLUS

Thuis in foliekassen voor de boomkwekerij Rovero heeft jarenlang ervaring op het gebied van foliekassen & folietunnels. Onze ervaren adviseurs denken met u mee, om de beste denkbare oplossing aan te bieden om uw bedrijfsrendement te optimaliseren. Daarvoor hebben we een breed aanbod foliekassen en tunnels, en schermhallen. Bij Rovero kunt u rekenen op een helder en betrouwbaar advies.

ROVERO ROLL-AIR • Dé cabrioletkas • Uw gewas in enkele minuten binnen óf buiten • Altijd het ideale klimaat voor uw bomen en planten

ROVERO MULTI • Diverse types voor zowel grote als kleinere projecten • Kapbreedtes 6,40 / 8,00 / 9,60 / 12,80 m • Enkel- en dubbel zijdige nokluchting mogelijk, en diverse types gevelluchting

ROVERO TUNNEL • Wandelkappen, ronde tunnels, rechte tunnels • Voorzien van gevelluchting, of met nokluchting • Breedtes vanaf 4,40 m t/m 10,00 m

Krabbescheer 6

T +31 (0) 162 – 57 45 74

4941 VW Raamsdonksveer

F +31 (0) 162 – 57 45 00

Nederland

E info@rovero.nl

www.rovero.nl

Uw portaaltractor specialist Voor zowel 3wd en 4wd tractoren tot een maximale doorgang van 250cm Gebr. Ezendam BV is al vele jaren bezig met de ontwikkeling en produc e van machines voor de boomwekerijsector. Ze hebben interna onaal naam en faam gemaakt met de Globus vormsnoeimachines en de Globus combi kluitsteek/vormsnoeimachines. Door ontwikkelingen in de markt zijn ze zich ook gaan toeleggen op de ontwikkeling en produc e van portaaltractoren. Alles is hierbij mogelijk: o.a. plantgatenboren, vormsnoeien, kluitsteken, ondersnijden, schoffelen, (LVS)rijenspuiten. Rijenkunstmeststrooien met variabele afgi e. Eventueel kan dit alles volautoma sch op GPS . He

u wensen wat betre

een portaaltractor? Kijk op

info@ezendamborne.nl of neem contact op. Gebr. Ezendam BV

komt met een oplossing! Gebr. Ezendam BV Oonksweg 35 7622 AW Borne (NL)

0031-74-2670635 0031-74-2669197 www.ezendamborne.nl info@ezendamborne.nl

Boom in Business MaBo Boomkwekerijen Achterstraat 12 6668AA Randwijk T: +31(0) 488 – 491271 F: +31(0) 488 – 491342 E: info@mabo.nl

Fransebaan 9, 5091 JN Oostelbeers T: 06-13377945 F: 0499-841400 info@vangerwenboomkwekerij.nl WWW.VANGERWENBOOMKWEKERIJ.NL

HandelskwekerijHoogenraad Rijksweg 30a 6744 WB Ederveen Email: info@hoogenraadplant.nl Phone: 0318 57 1665 Fax: 0318 57 3456

Boomkwekerij Jac. Laban & zn Voorweg 139 2391 AJ HAZERSWOUDE-DORP 06 - 214 535 28 info@labanenzn.com

Van Aart Boomkwekerijen

Plantgoed tot 2 meter Lage Heide 20 5521 NM Eersel T: +31(0)6 20 40 50 75

Voor al uw gewortelde stekken Gommelsestraat 2 5074 NG Biezenmortel T: +31 (0)135113396 F: +31 (0)135114183 M: +31 (0)651222823 www.hecostekcultures.nl info@hecostekcultures.nl

FAIRPLANT B.V. Gildenweg 15 8304 BD Emmeloord T: +31 (0)527 202 377 M: +31 (0)620 618 901 F: +31 (0)527 202 604

Handveredelingen van loofhout en coniferen Groene Woud 33B 4731 GT Oudenbosch Tel/Fax 0031(0)165310190 www.vanaartboomkwekerijen.nl info@vanaartboomkwekerijen.nl

Vollegronds plantgoed o.a. Prunus laur. cult. Magnolia cult. Ilex cult. Grote maten Prunus in C20. T: 076 5972920 www.boomkwekerijhuijbregts.nl

+ '( %$..(5

( ;3(57,6(%85($8

Hoeven 5 5688 GS Oirschot T: 0499 574 153 F: 0499 577 070 info@bressers-laanbomen.nl

• schade aan plantopstanden • schaderegeling • onteigening • planschade • LRGD geregistreerd deskundige • NIVRÉ Register-Expert • Lid N.V.A.E. • Prijzenregister Boomkwekerij

www.bakkerexpertise.nl

Gespecialiseerd in spillen en lichte laanbomen voornamelijk eigen wortel Servennenstraat 5 5066 PS Moergestel T: 013-5131555 / 06-30148454 F: 013-5133819 www.jvanroesselboomkwekerij.nl info@jvanroesselboomkwekerij.nl

Gespecialiseerd in alle gangbare Rhododendrons, van 50 cm tot XL. Europaweg 269 7766 AJ Nieuw Schoonebeek T: 06-10393307 F: 0524-541239 info@kerperien.nl www.kerperien.nl

VOORUITSTREVEND IN FOLIEKASSEN Frankrijklaan 9 2391 PX Hazerswoude T +31 (0) 172 235 890 F +31 (0)172 235 995 info@foliekassen.com www.foliekassen.com

Gespecialiseerd in teelt van vaste planten in pot Antoniusstraat 32 6011 SE Ell (L) Telefoon: +31 (0)495 555000 Fax: +31 (0)495 555001 E-mail: info@linderskwekerijen.nl www.linderskwekerijen.nl

300 Ha met o.a. Coniferen, Buxus, Prunus, Taxus, Kerstbomen en Rhododendrons. Zowel volle grond als potgekweekt. Eperweg 52 8167 L J Oene T: +31(0)578-641422 F: +31(0)578-641404 info@debuurte.nl www.debuurte.nl

Bloemendaalseweg 4a 2741 LE Waddinxveen 0182-394496 www.broereberegening.nl

Akkerstraat 2a 5084 HL Biest-Houtakker T: 0135054084 M: 0622777615 info@vromanskwekerijen.nl www.vromanskwekerijen.nl

Zaailingen van bos en haagplantsoen Taxus 1/0 2/0 en plantgoed van Ilex

Postbus 31 5070 AA Udenhout (NL) Schoorstraat 23 5071 RA Udenhout (NL) T+31 (0)13-51 17 512 M+31 (0)6-51 616 646 WWW.UDENHOUT-TREES.NL

Achtmaalseweg 140 4881 AW Zundert, Nederland T: +31 (0)76 5972590 M: +31 (0)6 20248160 F: +31 (0)76 5976041 E: info@boomkwekerijbarryvanaert.nl WWW.BOOMKWEKERIJBARRYVANAERT.NL

Kuil 25a 5071 RH Udenhout 06 53 34 93 54 info@boomkwekerijvanstrijdhoven.nl

033

Franse ĂŠn Limburgse mechanische schoffel voor de boomkwekerij Dat het middelengebruik onder druk staat is geen nieuws. Het jonge eenmansbedrijf DvO Engineering is dat wel. Daan van Os startte twee jaar geleden zijn bedrijf waar hij sinds deze maand fulltime aan is verbonden. Zijn eerste producten zijn voor zijn lievelingssector: de boomkwekerij. Het gaat om een mechanische onkruidschoffel van het Franse merk Belhomme ĂŠn een uit eigen werkplaats.

www.boom-in-business.nl

INHOUDELIJK

boom_inbusiness bladboominbusiness

012 Never no for an answer De boomkwekerijwereld is bij uitstek een mannenwereld. Mannen doen meestal het werk en nemen de beslissingen. Agnes Vermeeren (54) is in dit wereldje bijna de uitzondering die de regel bevestigt. Samen met haar man Johan Vermeeren(58) is zij een van de twee roergangers van Esri Potcultures in Zundert.

036

024 016 Zeker nog plaats voor extra concurrentie in de markt voor grote kluitplanten

2/10-4/10/20

· Introductie van nieuwe resistente buxusrassen op editie 2019 GrootGroenPlus in Zundert · Laxsjon Plants bloeit verder

Als een ondernemer de vijftig is gepasseerd begint er doorgaans iets te borrelen. Kan ik mijn bedrijf verkopen of doorgeven? Verstandig om daar in een zo vroeg mogelijk stadium over na te denken. Frank Jochems (50) is geen uitzondering op dit verhaal.

022 Toffe peren Op het land van de maatschap Kuipers-Pijnenburg in het Brabantse Haaren bouwt Rovero een nieuw type kersenoverkapping. Bijzonder hieraan is dat deze goed doorlucht.

5/2019

030 Vragen of opmerkingen? Nino Stuivenberg Vakredacteur E: nino@nwst.nl T: 024-360 2454 M: 06-33429078

Alberto Palsgraaf Uitgever E: alberto@nwst.nl T: 024-360 2454 M: 06-20436728

Met gps tot op de centimeter nauwkeurig De Globus Trac en de Trike zijn portaaltrekkers op rupsbanden, ontworpen door Ezendam in Borne. Ze rijden autonoom: radiografisch of volautomatisch op gps en nemen de boomkweker zo’n beetje alles uit handen. ‘Je voert het programma in de machine in en dan gaat ‘ie aan de slag,’ vertelt Jan Ezendam. ‘Deze machines doen het werk van tien mensen.’

Theunis Mulders, Van Oers Agro

De sector moet zich nu voorbereiden op andere tijden Het gaat goed in de boomkwekerij. Buitengewoon goed zelfs, zo concludeert accountantsbureau Van Oers Agro in haar sectorupdate over het voorbije seizoen. Maar, zo waarschuwt de adviseur, het zal zo niet blijven gaan. De sector moet zich nu voorbereiden op andere tijden, zo leert de geschiedenis. De cijfers zijn rooskleurig over het afgelopen seizoen. Hogere opbrengsten, betere prijzen en lagere kosten leiden tot een prima rendement over de gehele linie. Daarbij valt op dat de omzetgroei in de kortlopende teelten, waaronder de containerteelt, stagneert, terwijl deze bij bos- en haagplantsoen met 15% toeneemt en bij laanbomen met 30% ten opzichte van het voorgaande seizoen.

Oprolbare overkapping geeft kersenbomen lucht Op het land van de maatschap Kuipers-Pijnenburg in het Brabantse Haaren bouwt Rovero een nieuw type kersenoverkapping. Bijzonder hieraan is dat deze goed doorlucht, waardoor de temperatuur binnen niet te veel oploopt terwijl tegelijk de toegang is geblokkeerd voor de suzuki-fruitvlieg en voor op kersen beluste vogels.

Stagnatie in containerteelt De containerteelt lijkt over de productiepiek heen te zijn. De stijging van de omzet komt niet voort uit een hogere afzet, maar uit gestegen productprijzen. Planten worden beter betaald, wat ten goede komt aan de kweker. De export gaat nog steeds hoofdzakelijk naar België, Duitsland en Groot-Brittannië; groeilanden zijn Polen en de Baltische staten.

Lees verder op pagina 28

COLOFON

VERDER 008 019 035

042

Kort nieuws Nog steeds een markt voor handelsbedrijven, maar niet zo wij dat deden Kweker Linders: ‘Onze LVS-machine pakt twee bedden in één keer, met minder middel en minder water’ Hoofdredactioneel

Boom in Business wordt 6 keer per jaar in een gemiddelde oplage van 3250 exemplaren verspreid onder boomkwekers en toeleveranciers. REDACTIE & COMMERCIE NWST NeWSTories bv, Fransestraat 41, 6524 HT Nijmegen, T 024-3602454, F 024-3602464, www.boom-in-business.nl HOOFDREDACTEUR Hein van Iersel (hein@nwst.nl) OPERATIONEELMANAGER Peter Jansen (peter@nwst.nl) REDACTEURS Nino Stuivenberg (nino@nwst.nl) Linde Kruese (linde@nwst.nl) Willemijn van Iersel (willemijn@nwst.nl) VORMGEVING StudioBont Nijmegen ADVERTENTIES Alberto Palsgraaf (alberto@nwst.nl) Rik Groenewegen (rik@nwst.nl) SALES SUPPORT Lieke van der Weijde (lieke@nwst.nl)ABONNEMENTEN € 84,- per jaar. De abonnementsperiode loopt tot en met 31 december van ieder jaar en uw abonnement zal jaarlijks automatisch worden verlengd, tenzij uw schriftelijke wederopzegging uiterlijk 31 oktober voorafgaand aan de nieuwe abonnementsperiode in ons bezit is. Voor opgave van een nieuw abonnement belt u met (024) 360 24 54. Op alle abonnementen zijn onze leveringsvoorwaarden van toepassing. Deze vindt u op www.boomzorg.nl/pages/8/abonneren ISSN: 2211-9884 Alle auteursrechten en databankrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze berusten bij Boom in Business c.q. de betreffende auteur. Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgever worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, scan, foto-kopie, elektronisch of op welke wijze dan ook. Boom in Business wordt tevens elektronisch opgeslagen en geëxploiteerd. Alle auteurs van tekst bijdragen in de vorm van artikelen of ingezonden brieven en/of makers van beeldmateriaal worden geacht daarvan op de hoogte te zijn en daarmee in te stemmen e.e.a. overeenkomstig de publicatieen/of inkoopvoorwaarden. Deze zijn bij de redactie ter inzage of op te vragen.

www.boom-in-business.nl

Plantenkweker uit Brielle op de vingers getikt door arbeids inspectie

Kwekerij van 't Wout zet (bio) logische stappen Handelskwekerij Piet van 't Wout uit Boskoop kan nu ook leveren met het Groenkeurproductcertificaat. Uit handen van Dick Oosthoek, directeur Stichting Groenkeur, ontving Pieter van 't Wout het certificaat voor boomkwekerijproducten, waaronder ook vaste planten vallen. Samen met zijn vader Piet is Pieter van 't Wout het bedrijf gestart in 1991. In het eigen bomenen plantenboek is het totale leverbare assortiment opgenomen. De favorieten van Van 't Wout zijn netjes gemarkeerd in het Groot Groen Vindboek. Wat de kweker uit Boskoop belangrijk vindt, is het directe contact met zijn klanten. Van 't Wout luistert goed naar zijn klanten en is op zoek naar duurzame oplossingen, zoals verla-

ging van de inboet. Dit scheelt voor iedereen tijd en dus geld. Van 't Wout kiest dan ook bewust voor de duurzame producten met het Groenkeur- of PlanetProof-keurmerk. Een volgende stap is om ook biologisch te kunnen leveren. Het onder SKAL mogen leveren is een nieuwe uitdaging voor de kweker. Dit vraagt een goed voorbereide en gescheiden aanpak van de reguliere stromen. Omschakelen vraagt tijd en geduld. Volgens de kweker is het dan ook belangrijk dat een inkoper op tijd bedenkt of hij biologische producten wil afnemen. ‘Wie verzekerd wil zijn van biologisch plantmateriaal, neemt vroegtijdig contact op met ons, zodat wij dit ook daadwerkelijk kunnen opkweken,’ merkt Pieter van ’t Wout op.

Een plantenkwekerij in de omgeving van Brielle is op de vingers getikt door de Inspectie SZW. Het personeel werkt volgens de inspectie in kassen waarin met bestrijdingsmiddelen wordt gespoten, terwijl er onvoldoende maatregelen zijn getroffen om hen te beschermen tegen de gevaarlijke stoffen. Het bedrijf dat onder meer hortensia’s en potchrysanten kweekt, heeft niet in kaart gebracht in welke mate medewerkers worden blootgesteld aan de gevaarlijke stoffen. In het verlengde daarvan beschikken werknemers niet over de benodigde beschermingsmiddelen, zoals een spuitpak, bril, handschoenen en veiligheidsschoenen. De oogdouche staat verkeerd opgesteld en de bestrijdingsmiddelen worden verkeerd bewaard. Arbeidsmiddelen, zoals de spuitapparaten waarmee het bedrijf werkt, zijn niet gekeurd. Zogeheten veiligheidsinformatiebladen ontbreken. Daarin staat belangrijke informatie over de risico’s van een gevaarlijke stof en aanbevelingen voor het veilig gebruik ervan op het werk. Als informatie niet klopt of ontbreekt, kan dat gevaar opleveren voor medewerkers. Verder heeft het bedrijf geen of een onveilige procedure voor het weer betreden van de kas wanneer de planten net zijn bespoten. Bij de controle waren ook inspecteurs van de NVWA aanwezig. De Inspectie SZW heeft geëist dat het bedrijf orde op zaken stelt en houdt hier toezicht op.

p e m nz d o k o raa .co kij or Be vo jes ele ot tu .r ac

Gewortelde stek van Hebe - Rosa - Vinca sier-, en bodembedekkende heesters Horsterdijk 116, 5973 PR Lottum, T 077 366 4080, F 077 366 4081, E info@rotjes.com

5/2019

NIEUWS Darthuizer Groep verhuist naar Bemmel Na ruim negentig jaar verplaatst de Darthuizer Groep haar hoofdkantoor van Leersum naar Bemmel. Het familiebedrijf met de vennootschappen Mobilane, Mobicare, Darthuizer Productie en Darthuizer Oase Lease is vanaf 9 september 2019 actief vanuit kwekerij DartPlant in Bemmel. Op de Betuwse locatie worden onder meer kant-en-klare

Clematis ‘Zo14100’ (Little Lemons) Beste Nieuwigheid Plantarium Op Plantarium is Clematis ‘Zo14100’ (Little Lemons) uitgeroepen tot Beste Nieuwigheid. De plant werd ingezonden door Clematiskwekerij J. van Zoest uit Boskoop. Clematis ‘Zo14100’ Little Lemons is volgens de jury een doorbraak in de veredeling van Clematis. De plant heeft een bijzondere, zeer compacte en bossige groei en is niet-klimmend. Little Lemons is rijk bloeiend met zachtgele hangende klokvormige bloemen en is toepasbaar in borders en potten, maar ook in hanging baskets. Uniek en vernieuwend, aldus de KVBC-jury.

Hedera- en Euonymus-hagen, sedumcassettes en geraniumpiramides gekweekt. De Darthuizer Groep is sinds 2015 eigenaar van de kwekerij DartPlant (voorheen Presikhaaf ), gelegen in het glastuinbouwgebied Bergerden in Bemmel. Met het centraliseren van activiteiten in het uiterst moderne complex zijn de productionele en logistieke mogelijkheden voor de Darthuizer Groep aanzienlijk verruimd. ‘De verhuizing naar deze duurzame productielocatie past perfect in onze filosofie. Ook een hypermodern kan-

Naast de Beste Nieuwigheid werden nog twee andere planten door de jury met goud bekroond. Buddleja ‘SRPBUD989’ (Blue Sarah) en Hydrangea paniculata ‘HYLV02’ (Whitelight), beide ingezonden door Kwekerij Lendert de Vos BV uit Reeuwijk, kregen een gouden medaille. Op de 37e editie van Plantarium heeft de KVBC in totaal 63 planten gekeurd. De Beste Nieuwigheid van Plantarium krijgt na afloop van de beurs een plekje op de Sortimentstuin Harry van de Laar in Boskoop. In een speciaal Plantarium-vak staan hier de Beste Nieuwigheden van afgelopen jaren geplant.

toor met meer capaciteit ligt in lijn met onze internationale groei en ambities,’ aldus Guido Ilsink, eigenaar van de Darthuizer Groep. De Darthuizer Groep werkt in Bemmel nauw samen met de socialewerkvoorzieningsorganisatie Scalabor en levert zo een bijdrage aan een belangrijke doelstelling van de Darthuizer Groep: zo veel mogelijk mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een baan bieden. Ruim 250 Scalabor-medewerkers zijn dagelijks werkzaam voor de Darthuizer Groep.

Nationale golfdag voor de boomkwekerij Op vrijdag 1 november vindt op golfbaan Bentwoud een nieuwe editie plaats van de Nationale golfdag voor de boomkwekerij. Het is de derde keer dat dit evenement plaatsvindt op de baan in Benthuizen. Op de nationale golfdag, die gesponsord wordt door Delphy, kunnen boomkwekers van alle niveaus een balletje slaan op Bentwoud. De beginners kunnen meedoen aan een wedstrijd op een par 3/4baan, terwijl de gevorderde spelers (in het bezit van een handicap) een wedstrijd spelen over achttien holes.

www.boom-in-business.nl

LAAT JE PLANTEN STRALEN

• minder emissie • minder kosten ntr -co o

gif

vo o

r lle

gps

M I L I E U B E W U S T E V E R D E E LT E C H N I E K

• minder middel • minder tijd

id s a f a n k e li h

Laagvolume onkruidbeheer

Laagvolume verdeeltechniek

Lichter, makkelijker en tot meer dan 3 x sneller dan de rugspuit! Overal inzetbaar, duurzaam, drift-/emissiearm en middelreductie tot meer dan 75%.

Lichte kruiwagen, elektrisch met pomp, bestrijding tot in de rij. Duurzaam, drift-/ emissiearm en middelreductie tot meer dan 75%. Ook elektrisch aangedreven.

Rijsnelheidsafhankelijk onkruid bestrijden. Tijd- en kostenbesparend. Drift-/emissiearm en middelreductie tot meer dan 75%. Ook voor vloeibare bemesting.

BEL: (0499) 490714 MAIL: INFO@AGRICULT.NL OF KIJK OP: WWW.AGRICULT.NL

VERDEEL EN BEHEER

NIEUWS

#TRENDING Dit zijn de genomineerden voor Boom van het Jaar 2019 De genomineerden voor de Boom van het Jaar-verkiezing van SBNL Natuurfonds zijn bekend. Uit 149 karakteristieke bomen heeft een jury twaalf kandidaten gekozen, uit iedere provincie één.

Meest gelezen op boom-in-business.nl

Enorme afname buxusmot Het was inmiddels al een gewoon gezicht. Op zaterdag bij de gemeentelijke vuilstort: enorme hopen kaalgevreten buxusstruiken die door hun eigenaars letterlijk bij het grofvuil worden gezet.

Lees hier verder: www.boom-in-business. nl/article/30647/enormeafname-buxusmot

Medelijden met inkopers In 1965 begon Wout van den Dool een kwekerij aan het Rijneveld in Boskoop. Het waren de hoogtijdagen van Boskoop ‘oude stijl’, met hoofdzakelijk teelt in de volle grond.

Lees hier verder: www.boom-inbusiness.nl/article/ 30468/medelijden-

Lees hier verder: www.boom-in-business.nl/article/30728/dit-

met-inkopers

zijn-de-genomineerden-voor-boom-van-het-jaar-2019

Persprijs naar Pottburri en Cercis canadensis ‘Carolina Sweetheart’

Harrie van Iersel, oprichter Boomkwekerij Udenhout overleden

Cercis canadensis ‘Carolina Sweetheart’ van Joh. Stolwijk & Zn. uit Boskoop heeft de Plantarium Persprijs gewonnen in de categorie ‘tuinplanten’. In de categorie ‘concepten’ ging deze prijs naar Pottburri van F.N. Kempen uit Mijdrecht. In de categorie ‘tuinplanten’ werden acht inzendingen door de jury beoordeeld. Over Pottburri was de jury unaniem: een biologisch afbreekbare pot die voorziet in de vraag naar niet-plasticproducten. Het concept heeft een catchy naam en de mooie kleur van de pot spreekt aan, aldus de jury. Bij de concepten waren vijf inzendingen. De Cercis canadensis ‘Carolina Sweetheart’ was favoriet bij veel juryleden. ‘Het is een Cercis canadensis met spectaculair bont blad,’ aldus de jury. De boom geeft in meerdere seizoenen een kleurenshow en is door zijn gemiddelde grootte geschikt voor in de tuin. In de jury voor de persprijs waren zeventien journalisten vertegenwoordigd. De juryleden komen uit Duitsland, Engeland, Frankrijk, Hongarije, Italië, Nederland, Polen, Tsjechië en Zweden.

Op 10 september overleed na een kort ziekbed Harrie van Iersel (19222019) , oprichter van Boomkwekerij Udenhout. Harrie van Iersel werd geboren op een gemengd agrarisch bedrijf met een kleine boomteelt tak en legde zich direct na de oorlog toe op de teelt van bomen en plantgoed. Aanvankelijk voorzichtig, maar na de dood van broer Kees van Iersel (19241959) werd het gemengde bedrijf van

de beide broers versneld afgebouwd. Boomkwekerij Udenhout werd in de jaren zeventig en tachtig bekend met de slogan 'een oude naam in nieuwe populieren.' In die periode werden jaarlijks vele miljoenen populieren afgezet. Later werd de focus verlegd naar de kweek van grote laanbomen, waarmee het bedrijf nu nog bekend is. Bij zijn 65e verjaardag werd het bedrijf doorgegeven aan zijn zoon Kees van Iersel. Van Iersel was in zijn werkzame periode onder andere betrokken bij de oprichting van de Brabantse Populieren Vereniging. Daarnaast zat hij in het bestuur van het Waterschap en diverse andere maatschappelijke organisaties.

www.boom-in-business.nl

Never no for an answer Agnes Vermeeren: ‘Je vrouwtje leren staan in een mannenwereld’

De boomkwekerijwereld is bij uitstek een mannenwereld. Mannen doen meestal het werk en nemen de beslissingen. Agnes Vermeeren (54) is in dit wereldje bijna de uitzondering die de regel bevestigt. Samen met haar man Johan Vermeeren(58) is zij een van de twee roer gangers van Esri Potcultures in Zundert. Auteur: Hein van Iersel

5/2019

Agnes Vermeeren vertelt met de nodige humor hoe het is om als vrouw in de boomkwekerij te werken. Hoe je door mannelijke collega’s of leveranciers op de proef wordt gesteld. Bijvoorbeeld de keer dat zij met een tractor met een twee-assige aanhanger plantgoed op moest halen en door de leverancier expres zo werd ingebouwd dat ze alleen achteruitrijdend weer naar huis kon. Vermeeren: ‘De kunst is dan om dit met een brede glimlach te doen en in een streep achteruit de schuur uit te rijden.’ Vermeeren lacht nog als ze de anekdote vertelt en zegt met een brede smile: ‘Je moet niks laten merken.’ Vermeeren ziet overigens wel verbeteringen op dit gebied. ‘Een vrouw in een typisch mannenberoep wordt steeds normaler. Als vrachtwagenchauffeur of vorkheftruckchauffeur word een vrouw steeds makkelijker geaccepteerd.’ En dan nog een sneer richting de mannen van deze sector: ‘Als er dan vrouwen meewerken, zitten de mannen meestal op de tractor en doen de vrouwen het harde werk. Ik zit zelf ook het liefst op de tractor.’

Agnes Vermeeren: ‘Ik wilde eigenlijk helemaal geen boer of kweker worden, maar boekhouder. Maar door het huwelijk met Johan, die hier op de bedrijfslocatie is geboren, kan ik beide zaken mooi met elkaar combineren. Ik zorg hier op kantoor dat alles klaarligt voor iedereen en dat iedereen weet wat hij of zij moet doen. Als het werk hier op kantoor gedaan is, sta ik vervolgens net zo makkelijk aan de potmachine of ga ik naar buiten.’ Dat blijkt wel als ik met Agnes Vermeeren een rondje maak op de twee company bikes, die heel toepasselijk met het Esri-logo zijn bestickerd. Als ze in een partij Buddleja’s wat onkruid ontwaart, wordt dat er kordaat uitgetrokken. De korte fietstocht over het veld van Esri laat zien wat het specialisme van het bedrijf is: een groot sortiment heesters voor met name de niet-visuele teelt staat in relatief kleine aantallen per soort. Esri gebruikt drie potmaten, P14 en ook 2 en 5 liter. Maar Johan is verantwoordelijk voor de buitenboel. ‘Wat ons onderscheidt: we verkopen niet graag nee, maar ook lever ik liever niets dan dat dat ik mindere kwaliteit afstuur.’

Regio in beeld 3 min. leestijd

Boomkwekers zijn over het algemeen eigengereide en ondernemende types die het zelf allemaal beter weten. Dat is een mooie eigenschap, maar helemaal kloppen doet dat natuurlijk niet. Iedereen, zelfs de meest eigenwijze kweker, heeft samenwerkingspartners nodig. Daarom ligt in deze regio-in-beeld-special over Zundert de focus op samenwerking. Boomkwekerij Frank Jochems stelt zijn nieuwe vennoot Gerard Jochems voor; Jurgen Denissen vertelt over de samenwerking met zijn vader en broer; Agnes en Johan Vermeeren van Esri Potcultures over hun samenwerking als man en vrouw. Contractteelt Aanvankelijk zijn Johan en Agnes Vermeeren begonnen met een varkensbedrijf. Daar kwam langzaamaan wat vollegrondteelt bij van klassieke Zundertse producten als bos- en haagplantsoen in contractteelt. Van dat laatste zijn de beide echtelieden nu overtuigd dat dit niet

meer van deze tijd is. Hun mening: als contractteler kun je eigenlijk nooit winnen. Is de teelt heel goed, dan verdien je een beetje; is de markt slecht, dan is er altijd wel iets te verzinnen waarom dat jouw product niet voldoet. Dus dan blijf je met alles zitten. Het varkensbedrijf met wat grove tuinbouw waar het bedrijf zijn oorsprong in heeft, werd in 1986 overgenomen van de vader en moeder van Johan Vermeeren. Johan Vermeeren:

â&#x20AC;&#x2DC;Hoewel het varkensbedrijf ieder jaar geld kostte, hebben wij in 1990 nog een compleet nieuwe vleesvarkensstal gebouwd. Rond 2000 zijn we rond de tafel gaan zitten. We hadden varkens en bos en haagplantsoen op contractbasis. Maar de vraag was: hoe willen we verder? Daarbij was het de doelstelling dat we hier over twintig jaar nog willen wonen. We hebben de contractteelt afgebouwd en zijn met containerteelt gestart. Na ongeveer drie jaar zijn we compleet gestopt met het kweken op

www.boom-in-business.nl

Gouden eieren bestaan

Overzicht door real-time voorraadbeheer

Altijd en overal toegang tot uw informatie

Boomkwekerij software die uw administratie en verkoop een stuk makkelijker maakt, waar en wanneer u maar wilt.

Alle onderdelen in 1 scherm onderÂ handbereik Gebruiksvriendelijk en betaalbaar

Makkelijk professionele offertes en voorraadlijsten maken Informeer uw klant via uw eigen klantenportal

Eenvoudig meer controle T +31 (0)172 23 54 44 | groenvision.com/boomkwekerij

Regio in beeld

Vlinderstruik

contract en zijn alles voor onszelf gaan kweken. Verder zochten we ook een nieuwe naam, omdat hier in de straat nog een tweede kweker zit die Vermeeren heet. Esri is daarbij een afkoring van Esther (28) en Richard (30), de beide kinderen van Agnes en Johan. Het bedrijf is wel vernoemd naar beide kinderen, maar de kans dat ze ooit in het bedrijf komen acht Agnes Vermeeren op dit moment niet erg groot. Zoon Richard heeft bij Esri gewerkt, maar zit nu bij een loonwerker op de kraan. Johan Vermeeren daarover: ‘Richard vertelde mij dat dat het beste is wat hij ooit gedaan heeft: stoppen bij het bedrijf van zijn ouders. Voor onszelf Hoewel beide directeuren dus geen zicht hebben op het voortzetten van het bedrijf wanneer zij met pensioen zijn, is dat voor hen geen reden om te stoppen met investeren. Amper acht jaar geleden heeft Esri geïnvesteerd in een prachtige nieuwe loods waarin ook het kantoor is opgenomen. Afgelopen jaar is een nieuw containerveld van 1 ha aangelegd en een compleet nieuw waterbassin. En inmiddels worden al plannen gemaakt om de stekkas te vernieuwen. Johan Vermeeren: ‘Mensen vragen aan ons: al die investeringen, dat doe je toch voor je kinderen? Nee dus: dat doen we in eerste instantie voor onszelf. We mogen hier nog meer dan tien jaar werken.’ Over de vervanging van de stekkas zegt Vermeeren nog: ‘Als we dat doen,

Johan en Agnes Vermeeren

moeten we daar niet te lang mee wachten. Agnes Vermeeren heeft me dan al tijdens haar fietstochtje dit oude en bijna versleten tunnelstekkasje laten zien: ‘De teeltadviseur meldt hierover dat we bij een nieuwe kas weliswaar efficiënter kunnen gaan werken, maar dat we qua slagingspercentage niet veel hoger kunnen komen. Nadeel van het oude stekkkasje is dat je met machines moeilijk trays in en uit kunt rijden en dat de planten aan de kanten snel verbranden. Ondanks die nadelen scoort Esri hier een slagingspercentage van ruim boven de negentig procent.

Be social Scan of ga naar: www.boom-in-business.nl/article/30887/ never-no-for-an-answer

www.boom-in-business.nl

Zeker nog plaats voor extra concurrentie in de markt voor grote kluitplanten Frank Jochems presenteert op Grootgroen zijn nieuwe vennoot Gerard Jochems en de geboorte van een ‘nieuw’ bedrijf.

Frank en Gerard Jochems

Als een ondernemer de vijftig is gepasseerd begint er doorgaans iets te borrelen. Hoe moet dat straks verder? Kan ik mijn bedrijf verkopen of doorgeven? Verstandig om daar in een zo vroeg mogelijk stadium over na te denken. Frank Jochems (50) is geen uitzondering op dit verhaal. Hij heeft alleen wel heel snel en bovendien heel dichtbij de oplossing gevonden. Op Grootgroenplus 2019 presenteert hij de geboorte van een nieuw bedrijf dat hij samen met achterneef en buurman Gerard Jochems (37) gaat runnen.

Auteur: Hein van Iersel

5/2019

Soms moet je ver zoeken voor een oplossing voor je bedrijf. Soms ligt de oplossing letterlijk naast de deur. Dat laatste geldt in ieder geval voor de samenwerking tussen Frank en Gerard Jochems. Beiden groeiden beiden op in dezelfde Eldertstraat in Zundert. Gerard als zoon van een melkveehouder, Frank als zoon van een vollegrondsgroente-kweker die later boomkweker werd. De planning is dat die twee bedrijven die aan de Eldertstraat samen één blok van ongeveer 35 hectare vormen, straks worden samengevoegd tot één kwekerij: Boomkwekerij Den Eldert B.V Frank Jochems vertelt over de geboorte van zijn boomkwekerij. ‘In de jaren tachtig had ik een paar hoeken over die economisch niet erg handig waren voor de vollegrondsgroenteteelt. Daarom ben ik daar gestart met een boomkwekerij met producten als laurierkers en Mahonia aquifolia. Door de tijd heen is het aandeel van groenteteelt steeds gedaald. Totdat ik in 2002 helemaal gestopt ben. Op dit moment heb ik zeventien hectare beteelde oppervlakte

en nog eens vier onbeteeld. Ik heb alleen maar vollegrondsteelt van heesters en coniferen die worden afgezet als kluitplanten. Ook Gerard Jochems vertelt kort zijn geschiedenis. Gerard is opgegroeid op het melkveebedrijf van zijn ouders, maar kwam als klein manneke al op de kwekerij van buurman Frank. Het leek er lange tijd op, dat Gerard wel in de voetsporen van zijn ouders zou treden. Maar toch besloot hij bijna zeventien jaar geleden om bij CLTV Zundert te gaan werken. De twijfel bleef echter. Gerard tegen achterneef Frank: ‘Jij hebt jaren geleden al eens voorzichtig geopperd dat we zouden kunnen samenwerken, maar toen je dat vorig jaar opnieuw vroeg besefte ik pas dat ik er nu klaar voor was om die stap te kunnen zetten. Het moeilijkste was dit voor te stellen aan mijn ouders, want dit betekent het einde van hun melkveebedrijf. Maar zij waren meteen razend enthousiast. Per 1 september 2019 zijn Frank en ik officieel samen begonnen met een nieuw bedrijf: Boomkwekerij Den Eldert B.V.. Een logische

Regio in beeld 3 min. leestijd

Ondertekening van de oprichtingsakte van DEn Eldert 1 september 2019

naam, want beide bedrijven liggen op “Den Eldert”. Zowel het melkveebedrijf van mijn ouders als het bedrijf van Frank.’

en gaat zorgen voor het ombouwen van de machines om deze geschikt te maken voor het nieuwe bedrijf Den Eldert.

Investeren De stap om samen een nieuwe kwekerij te beginnen is niet de enige grote stap die het bedrijf gaat maken. Frank Jochems: ‘Wij hebben het machinepark van Liwardi in Nispen gekocht. Dit bedrijf wilde met vier rijen op één bed gaan werken. Daardoor kwam hun complete machinepark beschikbaar. Zij hebben ons gevraagd of wij interesse hadden en ik heb meteen ja gezegd. Belangrijk daarbij was de hulp van Jan Ezendam uit Borne. Zijn bedrijf is leverancier van de machines van Liwardi

De overname van de machines van Liwardi is overigens iets dat een aantal jaren in beslag neemt. De boormachine staat inmiddels al bij Den Eldert in de schuur en wordt gebruikt, maar de andere machines moeten bij Liwardi de teeltcyclus nog afmaken. Frank Jochems over de stap om deze investering te doen: ‘Kluitenteelt is fysiek zwaar werk en je probeert het aandeel fysieke arbeid daarom zo klein mogelijk te maken. Daarbij geldt ook dat je het aandeel loonkosten naar

beneden probeert te krijgen. Goede arbeid vinden blijft lastig, hoewel wij zeer enthousiast over de Roemeense medewerkers die bij ons in dienst zijn.

Be social Scan of ga naar: www.boom-in-business.nl/article/30865/zekernog-plaats-voor-extra-concurrentie-in-demarkt-voor-grote-kluitplanten

Boomkwekerij Den Eldert

www.boom-in-business.nl

3 IN 1 EFFECT 1

Wateropname

Herverdeling

Herbevochtiging

Grip op uw watergift www.icl-sf.nl

Met Larvanem maximaal resultaat tegen taxuskever

NIEUW

FORMU

• Al meer dan 25 jaren bewezen effectief (tot 100%) • Beste kwaliteit door unieke kweekmethode • Zoekt actief naar taxuskeverlarven

Tel. +31 (0)10 514 04 44 info@koppert.nl

www.koppert.nl

GEL

LERING

Vader Jos Denissen (r) en zoon Jurgen

Regio in beeld

Nog steeds een markt voor handelsbedrijven, maar niet zo wij dat deden Als je nu geen goede boterham verdient klopt er iets niet in je bedrijfsvoering. Werken in een familiebedrijf heeft ontegenzeggelijk voordelen, maar ook hier geldt: ieder voordeel kent ook nadelen. Een aspect is dat het wat meer tijd en aandacht kost om de strategie van een bedrijf 180 graden te draaien. Jurgen Denissen is een van de twee directeuren van Boomkwekerij Denissen in Zundert. Samen met zijn broer Kevin heeft hij het handelsbedrijf van zijn vader en moeder omgebouwd in een kwekerij.

Auteur: Hein van Iersel

Ik praat met Jurgen Denissen in het nog redelijk nieuwe kantoor van Boomkwekerij Denissen. Broer Kevin heeft werkzaamheden elders, maar vader Jos schuift even later ook aan. Vader en zoon zijn het aardig eens, maar aan alles is te merken dat er af en toe ook wel eens een pittige discussie heeft plaatsgevonden. Maar als we na het interview even samen naar mijn auto lopen, vertrouwt Jurgen mij toe dat hij altijd zijn eigen fouten heeft mogen maken en dat hij pa daarvoor erkentelijk is. Handelsbedrijf Nog niet zo lang geleden, onder het bewind van vader Jos, was boomkwekerij Denissen een handelsbedrijf met heel veel productie in contractteelt, veel handel en een klein aandeel eigen teelt. Al met al kwam de verhouding handel en eigen teelt op iets van 80/20. Inmiddels is die verhouding bijna omgekeerd. Dat heeft alles te maken met de veranderde markt. Volgens Jurgen Denissen is er nog steeds wel markt voor handelsbedrijven. Kijk maar naar Laxsjon en Boot & Dart. Maar door zaken als

internet is de markt veel opener geworden en is het ouderwetse handelsbedrijf ten dode opgeschreven. Boomkwekerij Denissen heeft in ieder geval de keuze gemaakt om zich te richten op eigen productie en dat gaat volgens Jurgen super op dit moment. ‘Als je nu geen geld kunt verdienen, weet ik het ook niet meer. Al onze klanten doen minimaal tien procent meer.’ De switch van handel naar eigen productie brengt ook pijnlijke keuzes met zich mee. Vooral Jurgen Denissen is daar heel fel in: ’Krijg je iemand aan de lijn met een klein ordertje. Natuurlijk zijn kleine orders bij ons ook welkom, maar wij willen graag investeren in klanten die

Ik heb mijn eigen fouten heeft mogen maken

www.boom-in-business.nl

De beste in duurzame spuittechniek Milieubewust spuiten door efďŹ ciĂŤnte werking van middelen voor boombescherming met maximale depositie. Bekijk alle voordelen en machines op kwhholland.nl

Leader in crop protection technology

is rat g nu den! m o K efrij pro

De groene werkpaarden de toekomst is elektrisch

LEFFERT Transporter

- Standaard geleverd met wegtoelating - Leverbaar in 4x4 - Snelheid 60 km/uur

Advertentie Leffert Transporter 190x135.indd 1

- Actieradius 60 - 80 kilometer - Subsidie mogelijkheden - Geen bpm, wegenbelasting en bijtelling

www.frisianmotors.com

27-07-18 11:36

Regio in beeld 3 min. leestijd

voor ons iets toe kunnen voegen en drie keer een order van vijf plantjes kost meer dan dat het oplevert. Daarom hebben wij de afgelopen jaren op een nette manier afscheid moeten nemen van een aantal klanten.’ Jurgen Denissen: ‘Wij willen wel groeien, maar niet per se in de grootte van het bedrijf; liever in het optimaliseren en finetunen van alle bedrijfsprocessen. Belangrijk daarbij is een goede personeelsbezetting.’ Drie jaar geleden – in een eerder interview in dit vakblad- was Denissen in dit verband nog een verklaard tegenstander van het inzetten van buitenlandse medewerkers vanwege het taalprobleem. Nu zegt hij daarover dat hij dat veel eerder had moeten doen. Mechanisatie De keuze voor een productiebedrijf werkt

De afgelopen jaren afscheid moeten nemen van een aantal klanten natuurlijk door naar de achterkant van het bedrijf. Alles moet als het ware opnieuw worden uitgevonden. Directeur Jurgen Denissen legt uit hoe hij dat heeft aangepakt: ‘Ik heb per jaar de focus op een bepaald onderwerp: personeel, automatisering, website et cetera et cetera.’ Dat leverde in de vijf jaar dat de broers Jurgen en Kevin nu aan het roer staan een bedrijf op dat bijna vier keer zo groot is geworden, maar wel ongeveer met dezelfde ploeg mensen. Jurgen Denissen: ‘Dat kan alleen als je investeert in mechanisering, zodat je met dezelfde mensen meer arbeid kunt verrichten. We hebben bijvoorbeeld dit jaar een bufferband gekocht, maar hetzelfde verhaal gaat ook op voor investeringen in een Hardi-spuit met luchtondersteuning en de containervelden die we gaan uitbreiden met ongeveer een hectare.’ Jurgen Denissen: ‘Wij geven onszelf altijd een rapportcijfer. Hoe we het gedaan hebben. Dit jaar kregen we een negen.’

afgezet. Als onderstammen naar Opheusden, maar een groot deel wordt inmiddels is ook opgepot en als haagplant in een potje verkocht.’ Robotiseren We zitten wat te filosoferen over waar de mechanisatie en robotisering in de boomteelt naartoe gaan. Volgens Denissen is het voordeel van de boomkwekerij dat de teelten veel kleinschaliger zijn en daardoor lastiger zijn te automatiseren. In de teelt van violen wordt bijvoorbeeld precisiezaai toegepast. Zaad wordt gepelletiseerd en zaad voor zaadje exact op afstand gezaaid. Volgens Denissen is dat in de boomkwekerij veel lastiger, al was hij aanvankelijk wel bang dat dit ook in de boomkwekerij zou gebeuren. De diversiteit van zaad is echter zo groot dat dit heel lastig is. Hoe dan ook, het staat volgens Jurgen Denissen als een paal boven water dat de boomkwekerijsector over tien jaar verder gemechaniseerd is.

Bos- en haagplantsoen Boomkwekerij Denissen is dan weliswaar een ander bedrijf geworden in de loop van een aantal jaren, de basis van de ‘ouderwetse’ Zundertse bos-en haagplantsoenkweker zit er nog steeds. Jurgen Denissen: ‘Onze kennis van zaaien gebruiken we als uitgangspunt. En van daaruit werken we verder. De eigen productie van zaailingen wordt op een aantal manier

Be social Scan of ga naar: www.boom-in-business.nl/article/30888/nogsteeds-een-markt-voor-handelsbedrijven-maarniet-zo-wij-dat-deden

www.boom-in-business.nl

Toffe peren Vrijwilligers van diverse stichtingen mogen bij twee fruittelers in de Betuwe –De Vree Fruit en De Vreening in Dodewaard- peren plukken voor het goede doel. Voor iedere volgeplukte bak van 35 kilo krijgen ze een substantieel bedrag voor hun beoogde doel. Enige voorwaarde is dat het stichtingen zijn met een ANBI-status. De Stichting Eigen Zak is niet welkom, aldus teler Thomas de Vree. Het is dit voor de 25e keer dat beide teeltbedrijven goede doelen een steuntje in de rug geven. Bij beide bedrijven gingen zaterdag samen zo’n 80 vrijwilligers na een uitgebreide instructie aan de slag. Een van de plukkers: “Leuk voor even, maar vanavond kan ik geen peer meer zien.”

5/2019

ACHTERGROND

Be social Scan of ga naar: www.boom-in-business.nl/article/30834/ toffe-peren

www.boom-in-business.nl

GlobusTrac uitgerust met LVS-systeem.

Met gps tot op de centimeter nauwkeurig De portaaltrekker van Ezendam neemt alles strak uit handen

De Globus Trac en de Trike zijn portaaltrekkers op rupsbanden, ontworpen door Ezendam in Borne. Ze rijden autonoom: radiografisch of volautomatisch op gps en nemen de boomkweker zo’n beetje alles uit handen. ‘Je voert het programma in de machine in en dan gaat ‘ie aan de slag,’ vertelt Jan Ezendam. ‘Deze machines doen het werk van tien mensen.’

Auteur: Heidi Peters

5/2019

De GlobusTrike TK en de GlobusTrac PT, zoals de officiële namen luiden, zijn een jaar of vijf geleden door Ezendam ontwikkeld. Eind augustus kon de bezoeker van Baumschultechnik in Duitsland ze van dichtbij bekijken. ‘We merken dat boomkwekers over het algemeen vrij optimistisch zijn op dit moment,’ aldus Jan. ‘Er wordt best wel geïnvesteerd in nieuwe machines. Omdat het moeilijk is om goede en voldoende mensen te vinden, zijn onze portaaltrekkers een enorme ondersteuning. Bovendien kan geen mens zo afgemeten en strak werken als deze machines dat doen.’

Trike en Trac. Vier of drie wielen. De portaaltrekkers zijn er in grote lijnen in twee uitvoeringen: met drie en met vier wielen. De GlobusTrike heeft drie wielen in een zijspanopstelling. Dus voor- en achterwiel in elkaars verlengde en dan opzij nog een derde wiel. Hierdoor is de Trike een stabiele en wendbare portaaltrekker die ook geschikt is voor het 3-rijig teeltsysteem. De GlobusTrike heeft ook een chauffeursstoel, maar hoeft niet per se met bestuurder bediend te worden, omdat deze volautomatisch op gps rijdt. Jan: ’Tachtig tot negentig procent van onze machines wordt afgeleverd met gps-besturing. De trekkers hebben een elektronisch gestuurde hydrostatische

4 min. leestijd

TECHNIEK Jan en Nico Ezendam startten in 1984 Gebr. Ezendam B.V. op. Ze startten met voornamelijk tractoren en andere landbouwwerktuigen, maar bouwen sinds ongeveer de eeuwwisseling ook klantspecifieke machines voor de kwekerijen. Enkele steek- en snoeimachines worden in serie geproduceerd. ‘Maar dan nog worden er altijd wel aanpassingen gedaan, specifiek voor die ene klant,’ vertelt Jan. De grote sprong voorwaarts in de kwekerijbranche kwam toen de broers een systeem uitvonden waarmee je snel en goed buxusbollen kunt snoeien. Van dit zelfontworpen systeem is het patent vastgelegd. Het bedrijf uit Borne, dat dit jaar z’n 35-jarig bestaan viert, heeft 35 medewerkers in dienst. aandrijving. Voor de veiligheid moet er natuurlijk altijd iemand in de buurt zijn. Wanneer de afstandsbediening meer dan vijftien meter buiten bereik van de werktuigdrager is, stopt deze automatisch.’ De GlobusTrac bereikt een snelheid van 25 km/u, de Trike haalt 15 km/u. Ze worden uitgevoerd met en zonder cabine, met airco en/of met overdrukcabine met koolstoffilters.

‘Daar kan geen mens tegenop’

100% vertrouwen Jan vertelt over hun aanpak: ‘We gaan altijd naar de klant toe. Hoe zijn de omstandigheden daar, is het heuvelachtig, wat voor soort grond is er, is het er nat of droog, is er meer zandgrond, hoeveel ruimte is er? We willen de situatie met eigen ogen zien. Wij maken geen productiemachines en verlangen van de klant dat hij ons honderd procent vertrouwt. Anders gaat het nooit werken. De basis van de machine bouw je niet op papier; die bouw je op het wederzijdse vertrouwen. Wij doen wat we beloven en dat is geen loze belofte.’ Een tijdje geleden was Jan in Iran, waar voor een enorme mall, een soort overdekt maar zeer luxe winkelcentrum, een machine wordt gezocht voor het snoeien van heel hoge bomen die binnen staan. ‘We zijn best innovatief.’

Machine en kwekerij op gps ‘Alles heeft z’n plek in een kwekerij en in nieuwe en grotere kwekerijen werkt alles op gps,’ legt Jan uit. Mechanische onkruidbestrijding, snoeien, oogsten, rooien, werkelijk alles gaat op gps. Ik denk dat zo’n tachtig procent van de kwekerijen al zo werkt of aan het overschakelen is. Het werkt dan ook zo strak; daar kan geen mens tegenop. Een grondboor werkt tot op de centimeter nauwkeurig, de snoeimachine weet exact waar het hart van de plant is en snoeit dus exact wat je hebt aangegeven in je programma. Uiteindelijk heb je een rij met identieke, uniforme planten met dezelfde kwaliteit. En dat is weer veel gemakkelijker verkopen.’ Werktuigdragers en werktuigen De werktuigdragers Trike en Trac hebben rupsbanden die bij natte, zware of veengrond veel minder bodemdruk achterlaten. Ze worden op klantwens gebouwd waarbij ook de vrije doorrijhoogte wordt afgestemd. ‘We werken momenteel aan een bestelling van twee machines die ieder vijf rijen tegelijk kunnen bewerken,’ aldus Jan, ‘dus tien rijen in één keer behandelen. Sommige klanten hebben een kwekerij van vijf hectare en er zijn mensen met dertig hectare die denken dat het bedrijf te klein is voor een dergelijke machine. Het is een persoonlijke keuze. Maar wij horen eigenlijk altijd: dit hadden we eerder moeten doen.’ De werktuigen op de Trike en Trac nemen het hele proces uit handen. De boren zorgen op de centimeter nauwkeurig voor exact gelijke gaten. Vervolgens poot de plantmachine de planten. Wanneer ze enigszins zijn gegroeid, snoeit de snoeimachine ze allemaal gelijk en precies zoals ingesteld. De kunstmeststrooier

GlobusTrac met verticale spuitstangen.

www.boom-in-business.nl

DE TELERMAAT BESTEL APP

Importeur van:

Swingfog-Fontan

nevelapparatuur

Praktisch alle producten voor kwekend Nederland direct en overal vandaan te bestellen. Voor vragen of uitleg staan onze account managers voor u klaar!

Oude Heijningsedijk 30, Heijningen. Telefoon: (0168) 46 88 46. E-mail: info@pest-tec.nl www.pest-tec.nl

T 088-4500400 | info@telermaat.nl | www.telermaat.nl

Scarabaeidae

Engerlingen? NemasysÂŽH

hĂŠt aaltje tegen engerlingen van de rozen- en meikever

BASF Nederland B.V., Agricultural Solutions, Telefoon (026) 371 72 71, www.nemasys.nl Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees voor gebruik eerst het etiket en de productinformatie.

TECHNIEK

Dankzij de rupsbanden op de GlobusTrike wordt de bodem tijdens het boren van plantgaten minimaal belast.

4-wielige GlobusTrike met schoffelelementen.

‘Een machine bouwen vraagt vertrouwen van de klant’

Nico Ezendam.

Jan Ezendam

kan, per vierkante meter, plaatsspecifiek kunstmest toedienen. De kweker neemt monsters van de grond en bepaalt hoeveel kunstmest er nodig is. In de programmering kan dit per vierkante meter worden aangegeven. En dan is er de spuitinstallatie. De spuitinstallatie rijdt tussen de planten door en beschadigt de planten niet. Er is ook een aanbouw voor mechanische onkruidbestrijding, er zijn steekunits om te kunnen rooien en er is een installatie met messen waarmee je onder de plant door kunt snijden. En dat is nog niet alles. Nieuw: effectieve strijd tegen engerlingen Want sinds kort levert Ezendam een injectiesysteem voor aaltjes waarmee ze de strijd aangaan tegen engerlingen. Engerlingen, de larven van mei- en andere kevers, kunnen met

nematoden of aaltjes bestreden worden. Met het injectiesysteem worden de aaltjes, met water, in de grond gespoten. Je brengt ze vlak bij de wortel waar ze het werk moeten doen. Dit is belangrijk omdat nematoden maximaal 10 cm kunnen overbruggen om bij de engerlingen te komen. Jan: ‘Deze methode is heel effectief. Je brengt ze tot waar ze moeten zijn, met voldoende water om in leven te blijven. De aaltjes eten de larven van binnenuit op.’

Be social Scan of ga naar: www.boom-in-business.nl/article/30838/metgps-tot-op-de-centimeter-nauwkeurig

www.boom-in-business.nl

Als de bomen tot aan de hemel reiken… De sector moet zich nu voorbereiden op andere tijden Het gaat goed in de boomkwekerij. Buitengewoon goed zelfs, zo concludeert accountantsbureau Van Oers Agro in haar sectorupdate over het voorbije seizoen. Maar, zo waarschuwt de adviseur, het zal zo niet blijven gaan. De sector moet zich nu voorbereiden op andere

De cijfers zijn rooskleurig over het afgelopen seizoen. Hogere opbrengsten, betere prijzen en lagere kosten leiden tot een prima rendement over de gehele linie. Daarbij valt op dat de omzetgroei in de kortlopende teelten, waaronder de containerteelt, stagneert, terwijl deze bij bos- en haagplantsoen met 15% toeneemt en bij laanbomen met 30% ten opzichte van het voorgaande seizoen. Stagnatie in containerteelt De containerteelt lijkt over de productiepiek heen te zijn. De stijging van de omzet komt niet voort uit een hogere afzet, maar uit gestegen productprijzen. Planten worden beter betaald, wat ten goede komt aan de kweker. De export gaat nog steeds hoofdzakelijk naar België, Duitsland en Groot-Brittannië; groeilanden zijn Polen en de Baltische staten.

Schaarste in bos- en haagplantsoen Al vroeg in het seizoen kwamen de geluiden dat er al veel soorten op zouden zijn. In de praktijk viel dat nogal mee, maar dat er sprake is van schaarste op de markt is een gegeven. Volgens economische principes stijgt dan de prijs, wat ook is gebeurd in het afgelopen seizoen. Dat heeft gezorgd voor een enorme groei in het najaar en een stabilisatie in het voorjaar; ‘alles’ was immers al verkocht. Vooral het Verenigd Koninkrijk heeft fors ingekocht afgelopen seizoen. Daardoor kwam België vaak te laat, wat ook te zien is in de exportcijfers.

De arbeidskosten zijn licht gestegen. Dat zit niet in het aantal uren, maar in het tarief per uur. De kritische opbrengstprijs volgt de omzettrend, wat betekent dat ondanks de hogere

In het najaar zag Van Oers Agro een enorme groei in de arbeidskosten. Dit had te maken met de omzetgroei in het najaar. Met de lagere omzet in het voorjaar stabiliseerden de arbeids-

tijden, zo leert de geschiedenis.

Auteur: Theunis Mulders

5/2019

omzet er niet meer geld in het bedrijf overblijft. Wat opvalt in de kasstroom, is dat er iets minder van de beschikbare middelen naar de financiering gaat en dat de ondernemer zichzelf wat meer beloont dan in voorgaande jaren.

3 min. leestijd

ACTUEEL het vorst- en weerrisico bij de kweker, dan moet de afnemer daarvoor betalen.

De cijfers zijn rooskleurig over het afgelopen seizoen kosten weer. De kritische opbrengstprijs bleef nagenoeg gelijk aan voorgaand jaar, waaruit de boomkwekerijadviseur concludeert dat er meer geld overbleef voor investeringen, aflossingen en privé. Dat blijkt ook uit het diagram dat de verdeling van de kritische opbrengstprijs weergeeft. Big spenders? Opvallend in de vergelijking van de kritische opbrengstprijs tussen bos- en haagplantsoenkwekers en containertelers is dat de financieringslasten bij bos- en haagplantsoenkwekers hoger zijn en de privé-onttrekkingen uitdrukkelijk lager liggen dan bij hun collega-telers. Dit kan te maken hebben met de fase in de cyclus waarin bos- en haagplantsoenkwekers zich bevinden. Deze lopen vaak twee tot drie jaar achter op de containertelers als gevolg van een langere teeltduur, waardoor het lastiger is om snel de teelt aan de marktomstandigheden aan te passen. In economisch goede tijden merken containertelers het eerste dat het goed gaat, in economisch mindere tijden gaat dat evenzo. Met deze voorkennis zouden kwekers van laanbomen en bos- en haagplantsoen hun strategie voor de komende jaren eenvoudig kunnen aanpassen: gaat het minder in de containerteelt, wees dan waakzaam voor overproductie. Verwachtingen Van Oers Agro verwacht dat de containerteeltbedrijven met een lichte daling van de omzet te maken gaan krijgen, dat de bos- en haagplantsoenkwekers nog anderhalf tot twee jaar groei laten zien en dat de kwekers van laanbomen de positieve periode nog grotendeels voor zich hebben liggen.

Zandzakken voor de deur In perioden dat het voor de wind gaat, is het van belang de juiste keuzes te maken. Achterstallig onderhoud en noodzakelijke investeringen zijn inmiddels uitgevoerd. Areaaluitbreiding of aanpassingen in het sortiment zijn voor de hand liggende vervolgstappen. Maar dat alleen is niet voldoende om klaar te zijn voor een periode van economische achteruitgang die vast weer zal aanbreken. Alleen, wanneer is niet bekend. Elke ondernemer is hierin vrij om zijn eigen keuzes te maken. Hoe om te gaan met de middelen in deze tijd is ook erg bedrijfsspecifiek. Een bedrijf dat fors gefinancierd is, doet er goed aan om weer financieringsruimte te creëren door óf af te lossen, óf juist te zorgen dat de EBITDA (operationele kasstroom) structureel toeneemt. Een bedrijf met weinig financiering daarentegen kan ervoor kiezen om uit te breiden of om juist reserves op te bouwen voor een voorbijkomend buitenkansje in de toekomst. Als de tijden veranderen, kijken financiers eerst naar de onderneming en ondernemer zelf. Heeft het bedrijf voldoende middelen gebufferd? Is het slechts omzetgedreven of wordt er een gebalanceerd beleid gevoerd? Zijn er inves-

teringen uit eigen middelen voldaan? Groei in omzet of areaal is niet zo moeilijk; verantwoorde groei kenmerkt het ondernemerschap. Als er een storm op komst is, worden ramen dichtgetimmerd, wordt het dak nagekeken en worden zandzakken gevuld. Het is niet te voorspellen of we naar een economisch mindere periode op weg zijn, maar dat de boomkwekerijbubbel van nu niet blijft voortduren, daar bestaat geen twijfel over. Benut de middelen daarom goed en investeer in een stormbestendige bedrijfsvoering, zo adviseert Van Oers Agro. De bomen mogen nu weliswaar tot aan de hemel reiken, dat betekent wel dat het nu zaak is om verstandige beslissingen te nemen. Een financieel adviseur met verstand van de boomkwekerij kan u daarbij helpen.

Be social Scan of ga naar: www.boom-in-business.nl/article/30864/alsde-bomen-tot-aan-de-hemel-reiken...

Als de tijden veranderen, kijken financiers eerst naar de onderneming en ondernemer zelf

In de buitenteelt zien we dat afnemers steeds vroeger partijen willen vastleggen, waarbij er onderhandeld wordt over het aflevermoment. Voor de winter afleveren wordt de norm; blijft Theunis Mulders van Van Oers Agro. www.boom-in-business.nl

Jan van Hemert.

Op het land van de maatschap Kuipers-Pijnenburg in het Brabantse Haaren bouwt Rovero een nieuw type kersenoverkapping. Bijzonder hieraan is dat deze goed doorlucht, waardoor de temperatuur binnen niet te veel oploopt terwijl tegelijk de toegang is geblokkeerd voor de suzuki-fruitvlieg en voor op kersen beluste vogels.

Auteur: Bart Mullink

Oprolbare overkapping met folie en fijn gaas geeft kersenbomen lucht Rovero-kas beschermt zonder oververhitting De overkapping van Rovero bij de Haarense fruitkweker heeft een oprolbaar dek. Op zichzelf niet bijzonder, maar wel is bijzonder dat het dek bestaat uit een deel folie en een deel insectengaas die separaat van elkaar op- en af te rollen zijn. Een oprolbare overkapping die dicht gaat in de kersenperiode, is al langer een trend in deze tak van fruitteelt. Een die in Nederland na een forse neergang al een paar decennia

5/2019

een wederopstanding beleeft, vooral dankzij smakelijke en productieve nieuwe rassen. In laagstamvorm leveren ze een hoge productie van uitstekende kwaliteit. De bescherming door foliekassen draagt flink bij aan het resultaat. Opvallend aan de drie meter brede kappen van de nieuwe Rovero-overkapping in Haaren is de verticale zijde in het dek die is voorzien van oprolbaar insectengaas in plaats van folie.

De kas ziet er duidelijk anders uit dan die met de symmetrische bogen die de folieoverkappingen doorgaans kenmerken. Met een verticale zijde aan elke kap ontstaat een vorm die doet denken aan de karakteristieke sheddaken van fabriekshallen. Het insectengaas in de verticale zijde is zeer fijnmazig, opdat de uit AziĂŤ afkomstige suzuki-fruitvlieg zo veel mogelijk wordt gestopt. De vorm van het dak zorgt voor een

5 min. leestijd

ACTUEEL goede doorluchting. Die voorkomt dat de temperatuur tijdens zonnige zomerdagen te hoog oploopt. Ook op minder warme dagen is het trouwens prettig als het doorwaait. Dit vermindert de kans op schimmelinfecties. Exoot De suzuki-fruitvlieg is een invasieve exoot. Hij is nog maar recent in Nederland en bezorgt menig fruitkweker nu al hoofdbrekens. Het diertje heeft het gemunt op kersen en ook andere zachtfruitsoorten, zoals bramen, frambozen en bessen, zijn er niet veilig voor. Anders dan de inheemse fruitvlieg, die leeft van rottend fruitafval, gaat deze ook het rijpende fruit aan de bomen te lijf. Het is voor Jan van Hemert van Rovero een reden temeer om te verwachten dat folieoverkappingen nog meer standaard zullen worden in de Nederlandse fruitteelt. ‘Hagelnetsystemen voor appels en peren, folie en vliegen- en vogelgaas voor zachtfruitsoorten zoals frambozen, bramen en bessen. En ook bij de buitenteelt van aardbeien wordt steeds meer gekozen voor vormen van bescherming.’ In de kersenteelt ziet hij dat overkappingen al helemaal vanzelfsprekend zijn geworden. Ik heb geen nieuwe kersenboomgaarden geplant zien worden zonder. ‘Supermarkten vragen tegenwoordig ook als eerste, als je zaken met ze wil doen, of je de kersen onder kappen teelt. Zo niet, dan kopen ze die niet bij jou in.’

Om regenschade aan de rijpende kersen te voorkomen, moeten de kappen na de bloeiperiode, in de loop van mei, dicht. Ze blijven dan dicht tot de oogstperiode voorbij is. Enigszins afhankelijk van het ras, is dat in de loop van augustus. De Haarense kwekerij mikt ook op de voorkoming van nachtvorstschade aan de bloesem in het vroege voorjaar en sluit daarom de overkapping al eind maart. Rovero heeft het afgelopen decennium met zijn oprolbare foliekassen een flinke bijdrage geleverd aan de ontwikkeling dat, in Nederland en ook daarbuiten, de kersenteelt toegedekt is gaan plaatsvinden. In eerste instantie ter bescherming tegen regenschade. De kwaliteit van de teelt is dankzij de overkappingen toegenomen, maar kwekers kregen er wel een probleem bij: oververhitting onder de aan de bovenkant hermetisch gesloten forse oppervlakken. ‘We kregen steeds meer verzoeken van kersenkwekers of we niet wat anders konden leveren, omdat het ze te heet werd onder de kappen.’ Hoogte Het oververhittingsrisico speelde bij het Haarense bedrijf extra, omdat de gemeente in de omgevingsvergunning een maximale hoogte voorschrijft van drie meter in plaats van de in deze teelt meer gebruikelijke vier meter. Met een traditionele, aan de bovenkant volledig

dichte, folieoverkapping zou de temperatuur bij zo’n geringe hoogte extra snel oplopen. De gebruikelijke opzet, waarbij de volledige oppervlakte aan de bovenzijde dichtgaat, zou tot problemen kunnen leiden. Weliswaar komt er vanaf de zijkanten wat doorluchting, maar dat zou te weinig zijn. Nu krijgt de kweker behalve vanaf de zijkanten dus ook van bovenaf volop verse lucht in de kas. Die zijkanten worden trouwens ook dichtgemaakt met vliegengaas, net als het dak van de corridor die langs de boomgaard loopt. Nu het najaar aanbreekt en het foliedak veilig is opgerold, is het voor kweker Toon Kuipers snoeien geblazen en wel zodanig dat de bomen onder de maximale hoogte blijven. Ze zijn vorig voorjaar geplant en gaan komend seizoen voor het eerst volop produceren. Praktijk Achteraf is de kweker er niet rouwig om dat hij zo weinig omhoog kan. ‘Wat zou ik hoger moeten zoeken?’ klinkt het retorisch. ‘Je moet er toch van de grond af bij kunnen.’ Een collega die hij sprak, vertelt hij, die de bomen hoger had laten groeien, was daar achteraf niet blij mee. Voor de pluk had die een hoogwerker nodig die telkens moest worden verzet om verder te kunnen. ‘Dat is veel extra arbeid. Die bovenste kilo wordt duur,’ valt zijn eega en partner in het bedrijf Ria Kuipers hem bij. Toch,

De vorm doet denken aan de karakteristieke sheddaken van fabriekshallen

De overkapping is dicht, de verticale begaasde zijden van de kappen zorgen voor een goede doorluchting.

www.boom-in-business.nl

ACTUEEL

Met de verticale zijde die iedere kap heeft aan één kant, ontstaat een sheddakachtige vorm.

Insectengaas sluit ook de zijkanten van de kas af voor de suzuki-fruitvlieg.

dat snoeien om de bomen laag te houden, kan natuurlijk ook in een hogere kas. ‘Belangrijk is vooral dat we met de vereiste geringere hoogte voldoende doorluchting krijgen.’ Het nieuwe systeem heeft zich de afgelopen tijd al in de praktijk kunnen bewijzen. ‘We hebben de kappen gesloten en ondanks de extreme hitte op een aantal dagen, is niets verbrand,’ zo stelt zij tevreden.

wat hebben. ‘De verzinkte stalen buizen en profielen in het frame vormen een solide geheel. Ze zijn verbonden in alle richtingen met allerlei kruisverbanden. In het qua weer slechtere deel van het jaar, najaar en winter, is de overkapping bovendien geopend en dus veel minder kwetsbaar. Maar ook in de zomer kun je weleens een storm hebben, dus moet hij toch daartegen bestand zijn.’

Ze zat eventjes in de rats over een ander aspect van het weer: een zomerstorm stak op, met zwaar onweer en rukwinden. ‘Ik ben bezorgd gaan kijken maar er bleek niets te zijn gebeurd.’ Volgens Van Hemert kan de overkapping wel

Voor Kuipers is de kersenteelt een nog jong onderdeel van het bedrijf. Op een veld van één hectare heeft hij anderhalf jaar geleden tien verschillende moderne kersenrassen geplant. Supermarkten die hem onder andere kenden als lokale leverancier van aardbeien, vroegen hem of hij geen kersen kon leveren, verklaart hij hoe hij op het idee kwam. Dit soort rechtstreekse verkoop is, net als de verkoop aan huis, aantrekkelijk vanwege de betere prijzen. Het is een mooie opsteker, want het gestaag groeiende aanbod wordt weliswaar opgenomen door de markt, maar komt de prijsvorming op de veiling en bij contractteelt minder ten goede. Voor de klandizie is de rechtstreekse verkoop ook aantrekkelijk, vanwege zowel de prijzen als de kwaliteit, die gebaat is bij korte aanvoerlijnen.

De uit Azië afkomstige suzukifruitvlieg pakt het rijpende fruit al aan de boom 32

5/2019

Vergunning Kuipers was er wat hem betreft veel eerder mee begonnen, maar het kostte hem moeite bij de gemeente een vergunning te krijgen. ‘Eerst mocht het niet. Later, een paar jaar geleden, toch. Mits de kas niet hoger werd dan drie meter.’ Een overkapping is, weet hij goed, noodzakelijk voor de bescherming tegen regen, suzuki-fruitvliegen en vogelvraat. ‘Je kunt de kersen eronder wat langer laten hangen waardoor ze groter worden. Zo krijg je meer kilo’s. Doordat ze rijper worden geplukt, zijn ze ook lekkerder.’ Hij zag verschillende berekeningen over kosten en baten, maar het alternatief, geen overkapping, bleek voor hem geen optie. ‘Je krijgt schade, schade en nog eens schade. Ga dan maar beter mais zaaien.’

Be social Scan of ga naar: www.boom-in-business.nl/article/30835/ oprolbare-overkapping-met-folie-en-fijn-gaasgeeft-kersenbomen-lucht

Franse ĂŠn Limburgse mechanische schoffel voor de boomkwekerij Jonge ambitieuze ondernemer met hart voor de boomkwekerssector

www.boom-in-business.nl

2 min. leestijd

ACTUEEL Dat het middelengebruik onder druk staat is geen nieuws. Het jonge eenmansbedrijf DvO Engineering is dat wel. Daan van Os startte twee jaar geleden zijn bedrijf waarmee hij sinds deze maand fulltime aan is verbonden. Zijn eerste producten zijn voor zijn lievelingssector: de boomkwekerij. Het gaat om een mechanische onkruidschoffel van het Franse merk Belhomme én een uit eigen werkplaats.

Auteur: Willemijn van Iersel

Eigen moestuin Ik ontmoet Van Os in zijn groene achtertuin tussen de aardbeien basilicumplanten, waar hij direct enthousiast over zichzelf en zijn jonge bedrijf vertelt. ‘Al sinds mijn elfde ben ik werkzaam in de boomkwekerijsector. Mijn interesse en kennis ligt dan ook zeker hier.’ Van Os heeft Mechatronics gestudeerd en werkte al sinds jonge leeftijd bij L. Akkermans Boomkwekerijen in Maashees. Ook gedurende zijn hele studententijd bleef hij plakken bij de boomkweker. Zo draaide de Limburger bijna tien jaar lang gemiddeld zo’n tien uur per week mee op de kwekerij. Dit werd de basis voor zijn voorkeur voor de kwekerijsector. Internationaal De basis werd op internationaal niveau verder uitgebouwd; Van Os heeft na zijn studie ook nog een jaar in Canada gewerkt, bij Dutchman Industries. Dit is een groot bedrijf dat veel kluitmachines verkoopt, maar ook andere machines

aan kwekerijen levert. Kortom, Van Os weet hoe het eraan toegaat op de kwekerij, wat de kweker wil én tegen welke problemen kwekers aanlopen. Problemen die Van Os maar al te graag oplost op zijn tekentafel. Van Os: ‘Bij mijn vorige baas hadden we vaak aan twee woorden genoeg. Ik wist welk probleem hij bedoelde en dan ging ik direct achter de tekentafel zitten.’ Hoewel hij het goed naar zijn zin had in Canada vlak bij Toronto, ging het ondernemerschap toch kriebelen. Met pas één maand fulltime werkzaamheden heeft de jonge ondernemer toch al enkele referenties. Zo heeft hij al twee manuele potmachines ontwikkeld voor Boomkwekerij Koningstuin en Eurotree Boomkwekerijen. ‘Over een jaar kunnen zij me in cijfers laten zien in hoeverre mijn machines bijdragen aan hun arbeidsproductiviteit. Daar kijk ik naar uit, maar voor nu hoor ik al van deze kwekers dat ze niet meer zonder mijn machine willen werken.’ Belhomme In het assortiment van Van Os staan niet alleen zijn eigen ontwikkelde producten. Hij is recentelijk ook distributeur geworden van het Franse merk Belhomme, met een mechanische zwenkschoffel die zijn herkomst kent in de Franse wijngaarden. Van Os was al langer bekend met het merk, maar merkte op dat er nog geen distributeur was in Nederland. Na verdieping en kennismaken met meneer Belhomme zelf nam de ondernemende Limburger het merk op in zijn portfolio. Toekomstige ontwikkelingen Van Os staat met zijn bedrijf DvO Engineering op de internationale Baumschultechnik-beurs. In 2020 zal in een van de voorjaarsedities van Boom in Business een groot artikel verschijnen van de jonge ondernemer, zijn ambities en zijn portfolio.

Daan van Os

5/2019

DvO Engineering

Be social Scan of ga naar: www.boom-in-business.nl/article/30839/franse-?n-limburgse-mechanische-schoffel-voorde-boomkwekerij

Kweker Linders: ‘Onze LVSmachine pakt twee bedden in één keer, met minder middel en minder water’ Boomkwekerij houdt demonstratie op eigen terrein om duurzaamheid te promoten Linders & Van Lanen Boomkwekerij in Ledeacker gebruikt sinds 1 juli 2019 de laagvolumestrooitechniek (LVS-techniek) van Agricult. Met een slim bedachte machine door Willems Techniek uit Wanroij kan de boomkwekerij twee bedden tegelijk behandelen tegen onkruid. ‘Ons doel: zeventig procent minder middelen ten opzichte van de gangbare spuittechniek, de helft minder brandstof en zestig procent minder arbeid.’ Op 19 oktober 2019 houdt de boomkwekerij een demonstratie op een van de percelen. ‘We nodigen iedereen van harte

De boomkwekerij is een uitgegroeide hobby van zakenpartners Koen Linders en Tim van Lanen. Ze houden er allebei een voltijdbaan op na — Koen Linders werkt bij een andere boomkwekerij en Tim van Lanen is zzp’er in de IT-branche — maar vinden het allebei heerlijk om ’s avonds en in de weekenden te ontspannen op hun eigen kwekerij. Ze kweken Buxus, Ilex crenata en Taxus baccata op drie hectare. Linders en Van Lanen hebben drie vakantiekrachten in dienst, geen vast personeel, een drukke baan en een sociaal leven, dus efficiënt werken is van het grootste belang. Daarom hebben ze geïnvesteerd in een goed machinepark en een goede machine voor de bestrijding van onkruid. ‘Over een jaar willen we zeventig procent besparen op onkruidbestrijdingsmiddelen, vijftig procent op brandstof en zestig procent op arbeid,’ verklaart Linders.

uit om te komen kijken,’ aldus eigenaar Koen Linders.

Auteur: Karlijn Santi Raats

Linders ontvangt het vakblad — Van Lanen kan niet weg van kantoor — samen met Aron Willems en Adriaan van de Ven. Willems is enkele jaren geleden met Willems Techniek gestart. Willems heeft de spuitmachine ontworpen op basis van de eisen en wensen van Linders & Van

Lanen en hier de laagvolume-strooitechniek van Agricult op bevestigd. Subsidiemogelijkheden Linders trapt af: ‘Vanuit de stuurgroep Landbouw Innovatie Noord-Brabant (LIB) hebben wij een subsidie gekregen, op basis van de hiervoor genoemde doelstelling, voor deze machine met LVS- en gps-techniek. De LVS-techniek bestaat op zich al jaren, maar LIB vindt de strooitechniek als ook de vernuftige gehele machine vernieuwend voor de sector. LIB heeft de subsidie eenmalig verstrekt en wil met dit project promotie creëren om innovatie en duurzaamheid in de sector verder aan te jagen. We houden hier op de kwekerij dan ook een demonstratie met de LVS-machine op 19 oktober 2019 van halftwee tot halfvijf. Bezoekers zien dan de spuitresultaten van de behandelingen met de LVS-techniek. Men krijgt achtergrondinformatie over de techniek en de machine. Ook kunnen we dan discussiëren over “spuit”-strategieën en over de mogelijke toepassingen van deze LVS-techniek en LVS-machine per bedrijf.’

www.boom-in-business.nl

Willems weet te vertellen: ‘Er is nog een andere subsidie mogelijk: vanuit het Schoon Water Project Brabant verstrekt het Centrum Landbouw & Milieu (CLM) een stimuleringsbijdrage van 25 procent op de aanschaf van de complete machine.’ Minder middelen, water en tijd Een besparingsdoel van 70% aan onkruidbestrijdingsmiddelen is fors. Linders knikt: ‘Het kan echt, dat zien we. We gebruikten voorheen gemiddeld vier à vijf liter middel per hectare. Nu is dat een liter per hectare. Volgend jaar willen we toe naar 0,75 liter per hectare.’ Als kwekers dit voorbeeld zouden volgen, zou het een enorme klapper opleveren voor de kwaliteit van het milieu. Willems geeft aan dat de LVS-machine niet alleen duurzamer is voor het oppervlaktewater, maar ook een stuk minder water gebruikt: ‘Een gangbare spuitmachine gebruikt algauw drie- tot vierhonderd liter water per hectare. De LVS-spuit gebruikt 35 liter water per hectare.’ Linders vult aan: ‘In onze situatie duurde een ronde spuiten met een gangbare kappenspuit, die we voorheen gebruikten, ongeveer vijf uur, aangezien we er maar één bed mee konden behandelen. Met deze LVS-machine, die twee bedden tegelijk behandelt, duurt een spuitronde maar twee uur. De tijdsbesparing zit ‘m ook in het minder vullen van de spuittank. Je moet in een ronde met een kappenspuit tweemaal tanken. Met deze LVS-machine kunnen we voor drieënhalve hectare aan middel meenemen.’ De LVS-spuit Adriaan van de Ven legt uit over de LVS-spuit of beter: laagvolumestrooier: ‘Een LVS-opbouwset bestaat uit een controllerkast, een pompkast en

De machine maakt gebruik van een 120 liter-tank.

5/2019

strooikoppen. Hiermee kan volleveld onkruid worden bestreden zonder kappen, maar ook tussen de rijen met kappen. Je kunt een tot meer dan tien rijen tegelijk behandelen. De middelen worden zonder overdruk verstrooid met uniforme grove druppels. De druppels worden horizontaal verstrooid. Daardoor is de kans vele malen groter dat druppels een onkruidplantje raken. De afgifte wordt nauwkeurig snelheidsafhankelijk geregeld door de geïntegreerde gps-techniek. Je kunt handmatig per druk op een knop de middelenhoeveelheid met vijf procent verhogen of verlagen. Bijvoorbeeld als het onkruid een stuk groter staat op een deel van het perceel. De dosering is aan het begin of aan het einde van de rij precies hetzelfde als in het midden. Door de gps reageert de spuit onmiddellijk op de veranderde rijsnelheid. Per strekkende meter geeft de spuit dus altijd een gelijke dosering af.’ Willems heeft in het machineontwerp gebruikgemaakt van twee pompgroepen. Groep A wordt gebruikt op de bedden waar een strooibreedte van van 50 cm gewenst is en groep B wordt gebruikt voor de sporen waar een strooibreedte van 80 cm gewenst is. Daarnaast kan de teler de dosering buiten de sporen (pompgroep A) verder verlagen omdat daar vaak kleiner onkruid staat dan in de sporen.

Machineontwerp De uitklapbare LVS-machine is modulair opgebouwd. Uitgeklapt is hij breder dan de meeste spuitmachines met LVS-techniek: 3,40 m breed. Deze machine is ontworpen voor een normale trekker met fronthefinrichting, waardoor de spuit enkel planten tot 50 cm hoogte behandelt. De spoorafstand op de percelen van Linders & Van Lanen Boomkwekerij is 1,80 m en de plantafstand 0,50 m. De machine maakt gebruik van een 120 litertank. Daarmee kan de bestuurder 3,5 ha rijden. De rijsnelheid van de machine is 7 km/u. Willems laat zien hoe hij de spuitmachine heeft ontworpen: deze is met een triangelsysteem opgehangen aan de fronthefinrichting van de trekker. ‘Het is ideaal als de spuitmachine aan de voorkant zit. Je kunt dan beter corrigeren, omdat je tegelijkertijd vooruit kunt rijden en kunt zien waar de machine is en wat de strooikopjes doen. De machine heeft zes strooikoppen die allemaal onafhankelijk van elkaar aan en uit te zetten zijn via de controller die in de tractor is gemonteerd. Elke spuit rust op een sleetje dat de ondulaties van de ondergrond volgt, waardoor de strooihoogte altijd hetzelfde is. De kop strooit onder de plant door, wat zorgt voor een mooie bedekking. De sleetjes zijn gemaakt van rvs, zodat ze bestand zijn tegen water, bestrijdingsmiddelen

‘Kwekers moeten een drempel over om met minder middelen te spuiten’

De sleetjes zijn gemaakt van rvs, zodat ze bestand zijn tegen

De controller in de cabine, waarmee de strooikoppen onaf-

water, bestrijdingsmiddelen en slijtage.

hankelijk van elkaar aan en uit te zetten zijn.

6 min. leestijd

ACTUEEL

De spuitmachine is met een triangelsysteem opgehangen

V.l.n.r. Aron Willems, Adriaan van de Ven en Koen Linders.

aan de fronthefinrichting van de trekker.

en slijtage. De machine is beschermd met een degelijke poedercoating. De zes losse parallellogrammen met de strooikoppen zijn alle met klemelementen bevestigd aan het frame. Hierdoor zijn ze verstelbaar op de rijafstand en de maat van het bed. Door het flexibele ontwerp is de machine om te bouwen, zodat deze ook achter de tractor te gebruiken is.

‘De LVS-machine pakt een bed en links en rechts een half bed; de trekker rijdt maar eenmaal over een spoor’

Minder bodembelasting ‘Omdat de LVS-machine een bed pakt en links een half bed en rechts een half bed, rijdt de trekker nu maar één keer over een spoor in plaats van tweemaal,’ legt Willems uit. ‘Dat scheelt belasting van de bodem. Bovendien hoef je door de waterbesparing geen grote tank met water meer mee te zeulen. Ook dat scheelt een hoop gewicht. Minder bodembelasting is net zo’n belangrijk aspect op het gebied van bodembeheer als organisch bemesten en vruchtwisseling.’ Enorme onkruiddruk onder controle Linders demonstreert de spuitmachine op een van zijn percelen. Hij wijst om zich heen; er staat hier en daar net ontkiemd onkruid. ‘Het is de kunst om te voorkomen dat onkruid zich uit gaat zaaien. We hebben sinds dit voorjaar dit perceel aangeplant. De afgelopen twee jaar heeft er op dit perceel alleen onkruid gegroeid. Door de grondbewerkingen zijn die onkruidzaden gaan ontkiemen; de zaadbom explodeerde. We hebben met enige regelmaat rondgereden met de LVS-machine om de onkruiddruk onder controle te krijgen. Het perceel is daardoor al vele malen schoner geworden. Iedereen zou het moeten komen bekijken. Kwekers willen namelijk eerst zien voordat ze geloven. Ik weet namelijk van kwekers om me heen dat ze een drempel over moeten om met minder middelen te spuiten. Ze vrezen dat spuiten met minder middelen niet het beoogde effect heeft. Ook zien zij bij de gewone kappenspuit de tank zakken en de waterdruppels langs de kappen druppelen. Dat

geeft hun het gevoel dat er echt wat gebeurt. Bij de LVS-techniek zie je alleen het prachtige verfijnde strooibeeld als de zon erop staat. Maar bij bewolkt weer zie je niks, terwijl er in werkelijkheid heel nauwkeurig en effectief raak wordt gespoten. Je moet er dan echt op vertrouwen dat de techniek werkt.’ Van de Ven doet een voorspelling: ‘Het behandelde perceel is al een stuk schoner, maar wanneer jullie jaar na jaar op deze manier doorgaan, zullen jullie elk jaar steeds minder onkruid tegenkomen. Het middelengebruik zal ook navenant verder afnemen.’ Linders knikt: ‘Ik verwacht over een jaar de dosering al omlaag te kunnen brengen en stukken minder te rijden. Als kwekers bij ons komen kijken op 19 oktober, zullen ze aan het resultaat zien dat spuiten met laag volume echt werkt.’

Be social Scan of ga naar: www.boom-in-business.nl/article/30836/ kweker-linders-onze-lvs-machine-pakt-tweebedden-in-??n-keer-met-minder-middel-enminder-water

www.boom-in-business.nl

019

2/10-4/10/2

Introductie van nieuwe resistente buxusrassen op editie 2019 GrootGroenPlus in Zundert Nieuwe resistente buxusrassen Twaalf jaar geleden startte Herplant BVBA een gericht veredelings足 programma op om resistente rassen te ontwikkelen tegen de gevreesde schimmelziekte op buxus. Deze vier nieuwe rassen zijn te ontdekken op de vakbeurs GrootGroenPlus van 2 tot en met 4 oktober 2019. Deze hybriden worden op de markt gebracht onder een merknaam en zijn beschermd met kwekersrecht.

Deze resistente hybriden zorgen voor een nieuwe wind in de buxus足 wereld. Er zijn ook gesprekken met enkele belangrijke historische tuinen in Europa waar de nieuwe hybriden de volgende jaren worden ge誰ntroduceerd. U bent van harte welkom op de beurs om deze wereldprimeur te ontdekken.

Vanaf het voorjaar 2020 komen deze nieuwe resistente buxusrassen exclusief op de Europese markt, verdeeld door distribiteurs die voldoende ervaring hebben met buxus. De laatste jaren is buxus in zwaar water terechtgekomen en werd de plant, onterecht, een negatief imago aangemeten in de media.

Deze resistente hybriden zorgen voor een nieuwe wind in de buxus足 wereld

5/2019

2 min. leestijd

GROOT GROEN + Laxsjon Plants bloeit verder Per 1 juli 2019 heeft Laxsjon Plants Expertrees overgenomen. Dankzij deze overname kunnen we ons assortiment nog verder uitbreiden. Ook spreken we een bredere markt aan en beschikken we over nog meer kennis binnen de sector.

van het beantwoorden van offerteaanvragen tot orderverwerking en logistieke planning. Daarnaast zijn wij sterk in het leveren van complete beplantingslijsten. Wij zorgen dat alles op tijd en in uitstekende staat wordt geleverd.

Laxsjon Plants is een gevestigd bedrijf binnen de plantensector. We hebben als hoofddoel het leveren van goede planten aan groenaannemers, overheden, landgoederen, hoveniers, gemeenten, wegenbouwers, kwekerijen, bosbouwbedrijven en cultuurtechnische bedrijven. Wij staan garant voor hoge kwaliteit en uitmuntende service. Dit geldt voor het hele traject,

Als leverancier begrijpen wij dat de kwaliteit van de geleverde planten van groot belang is voor het eindresultaat. Wij willen u altijd de beste oplossing bieden voor de aanleg, inkoop en levering van uw groenvoorziening. Laxsjon Plants heeft een zeer breed assortiment van vaste planten tot en met grote solitaire bomen en kan leveren in vele gewenste maten, met of

Wij willen u altijd de beste oplossing bieden voor de aanleg, inkoop en levering van uw groenvoorziening.

zonder kluit en in pot. Wij leveren ook aanvullende materialen zoals groeikokers, boombanden en bloemenmengsels. Verder zijn we ook gespecialiseerd in het leveren van autochtoon plantmateriaal en planten met bosbouwkundige herkomsten. Laxsjon Plants is gecertificeerd voor Milieukeur en PlanetProof.

Be social Scan of ga naar: www.boom-in-business.nl/article/30866/introductie-van-nieuwe-resistente-buxusrassen-opeditie-2019-grootgroenplus-in-zundert

www.boom-in-business.nl

Harold Brekelmans (Van Oischot Tuinplanten) aan het werk met Groenvision.

Groenvision voor kwekerijen is nu plantenpaspoort-proof Kastelein (Infogroen): ‘Met Groenvision hebben kwekers zo min mogelijk werk aan de nieuwe verordening’ Groenvision, de Infogroen-software voor de kwekerij, is sinds mei dit jaar aangepast; vanaf 14 december zijn kwekers verplicht om een plantenpaspoort te hebben voor alle planten en bomen. Infogroen is volop aan de slag om alle ruim driehonderd klanten voor te bereiden op de toekomst. Harold Brekelmans van Gebr. Van Oirschot Tuinplanten in Biezenmortel: ‘Wij zouden niet meer zonder Groenvision willen.’

Auteur: Karlijn Santi Raats

Groenvision automatiseert de voorraad, inkoop- en verkoopadministratie. Het geeft een koppeling mogelijkheden naar via webshops. De software biedt mogelijkheden om verschillende etiketten uit te printen. Voorheen was het mogelijk, met een optionele extra module binnen Groenvision, om plantenpaspoorten te maken die nodig waren voor bijzondere plantensoorten. Door de Europese plantgezondheidsverordening worden alle planten en bomen vanaf 14 december paspoortplichtig. Jan Kastelein van Infogroen, tevens Groenvision-specialist: ‘Iedereen moet nu een plantenpaspoort in zijn pakket kunnen maken. Ook heeft haast iedere gebruiker een etikettenprinter nodig. Die leveren we ook.’ Goedkeuring Naktuinbouw Infogroen helpt zijn klanten de nieuw te printen etiketten stuk voor stuk aan te bieden aan

5/2019

Naktuinbouw, voor autorisatie. Zo ook bij Gebr. Van Oirschot Tuinplanten uit Biezenmortel, een kwekerij van circa 30 ha oppervlak aan kas, containerveld en volle grond, met een breed assortiment vaste planten, heesters en meerstammige bomen. Harold Brekelmans, een van de tien medewerkers, werkt sinds vorig jaar met Groenvision op het gebied van inkoop en verkoop, zoals afleverbonnen, orderbevestigingen en facturering: ‘Er was bij ons al een paspoortvoorbeeld geïnstalleerd voor enkele bijzondere soorten zoals rododendron. Groenvision heeft voor het algeheel geldende plantenpaspoort een etikettenvoorstel gedaan op basis van ons bestaande label. Naktuinbouw gaat hier nog naar kijken. Na eventuele kleine aanpassingen gaan we per 14 december met dit plantenpaspoort verder. We kunnen in principe snel omschakelen van het oude naar het nieuwe paspoort.’

ADVERTORIAL

‘Groenvision heeft nu ook een api-koppeling met Varb’

Api-koppeling met Varb Ook nieuw in de Groenvision-software is een Api (application programming interface)koppeling met vraag-aanbodplatform Varb van Stichting Beurshal. Kastelein: ‘Deze volautomatische koppeling zorgt ervoor dat gegevens uit de verschillende systemen worden gesynchroniseerd. Er is dus direct toegang tot alle beschikbare plantennamen en plantenmaten die kwekers aanbieden op Varb. Voorheen had Groenvision ook een uitwisseling met Varb, maar dat werkte via een Excel-bestand dat gebruikers moesten importeren vanuit Varb. Wanneer er nieuwe namen bijkwamen, kregen we voor Groenvision eenmaal in het jaar een update van de Varb-bibliotheek. Nu ontvangt Groenvision alle nieuwigheden meteen. Deze koppeling biedt mogelijkheden tot meer. Zo

hebben we op de planning staan om ook andersom een koppeling te maken, dus dat vanuit Varb voorraad inzichtelijk is in Groenvision. Dit doen we ook in samenwerking met Stichting Beurshal.’ Snelle en goede service door Groenvision Brekelmans beschikt niet over de koppeling met Varb, maar is wel uiterst tevreden over de plantennamenbibliotheek in Groenvision zelf. ‘In ons werk moeten we veel plantennamen invoeren, vaak om lijsten vol te maken richting onze klanten, meestal hoveniers. In ons oude softwareprogramma moesten we precies de juiste code invoeren om de juiste plant- of boomsoort te vinden; dat was vaak een hele zoektocht. Nu zoek je op naam. We hoeven slechts een deel van de naam van de soort of cultivar in te tikken, want het systeem geeft onmiddellijk suggesties. Dat werkt een stuk sneller.’ Een klant van Van Oirschot reageert op de kwekerijwebsite met ‘Het staat al op de kar voordat ik ben uitgestapt’. Door meerdere klanten wordt de service van de kwekerij geroemd. Brekelmans: ‘Door hard werken en onze gastvrijheid, maar ook door de uitstekende automatisering kunnen we een hoog serviceniveau leveren. We zouden niet meer zonder Groenvision willen.’ Kastelein onderschrijft het nut van goede automatiseringssoftware: ‘Kwekerijproducten hebben diverse afzetsegmenten. Kwekers moeten adequaat antwoord kunnen geven op klant-

Jan Kastelein

www.infogroen.nl vragen. Maar soms staan planten of bomen ook lang op de kwekerij. Het is dan een kunst om te weten welke soorten je al hebt verkocht en welke nog vrij zijn. Eenvoudig planten- en bomennamen invoeren, zoeken en labelen, zowel voor de logistiek als voor de eindgebruiker, is dan van belang. Hieraan worden in het vervolg dus de plantenpaspoorten toegevoegd. Groenvision zorgt ervoor dat kwekers er zo min mogelijk werk aan hebben om te voldoen aan de Europese verordening.’

Be social Scan of ga naar: www.boom-in-business.nl/article/30837/groenvision-voor-kwekerijen-is-nu-plantenpaspoortproof

Infogroen, specialist op het gebied van Groenvision. Startscherm Groenvision. www.boom-in-business.nl

HOOFDREDACTIONEEL

Boomkwekers waren in zekere zin nog zelfvoorzienend. Als je laanbomen kweekte, moest je eigen onderstammen zaaien en je eigen veredelingen maken.

De eeuw van mijn vader Vorige week heb ik mijn vader begraven. Verdrietig, want ook al was de oude Harrie 97 jaren oud, hij hechtte nog steeds aan het leven en zal worden gemist door zijn zeven kinderen. Mijn vader had een prachtig leven achter de rug. Iemand zei: een feestje dat bijna honderd jaar heeft geduurd. Bij leven – en dat is natuurlijk het onderwerp van dit stukje – was hij boomkweker. Hij kwam uit een boerenfamilie, die wat bosplantsoen en populieren kweekte voor de eigen bossen, maar besloot al snel dat boomkweker zijn veel interessanter is dan twee keer per dag onder een koe hangen. Dat begon eigenlijk al net na de oorlog. Vervoer bestond amper, maar pa moest toch op zoek naar leveranciers. Dan ging hij maar op de fiets naar Zundert om daar leveranciers als Piet en Frans Dictus te bezoeken. Zundert was al snel niet meer ver genoeg, en pa, die nogal avontuurlijk was aangelegd, verlegde zijn grenzen naar het Oostblok: Hongarije, Bulgarije. Daar werden vooral de trend-trees van de jaren zestig gekocht: de bolacacia. En natuurlijk de bolvormige pluim-es Fraxinus ornus Meczek. De groei van het bedrijf – en we hebben het natuurlijk over Boomkwekerij Udenhout – ging natuurlijk parallel met de groei van de boomkwekerij in Brabant. Voor de oorlog stelde dat allemaal niet zoveel voor: een handjevol bedrijven in Haaren en een wat groter aantal in Zundert. Midden-Brabant had eigenlijk niets, op wat incidentele contracttelers na. Dat zou anders worden. Door pioniers als mijn vader en internationale contacten kwamen er in die tijd steeds meer bedrijven. Met de boomkwekerij was geld te verdienen en bij tijd en wijlen zelfs goed geld. Natuurlijk bestond er in het begin nog een minderwaardigheidsgevoel richting het van oudsher belangrijkste kwekerijcentrum van Nederland: Boskoop, maar dat werd allengs minder. Het thema van de Regio In Beeld is dit keer samenwerken. Boomkwekers en samenwerken is aan de ene kant een lastig begrip. Een goede boomkweker is per definitie eigenwijs. Anderzijds kun je als sector alleen succesvol zijn als je samenwerkt.

5/2019

Niemand is in staat om een compleet sortiment te kweken. Niemand is in staat om al die disciplines waaruit een boomkwekerij bestaat onder de knie te hebben. Hoewel: direct na de oorlog was dat wel het geval. Boomkwekers waren in zekere zin nog zelfvoorzienend. Als je laanbomen kweekte, moest je je eigen onderstammen zaaien en je eigen veredelingen maken. Dat ligt allemaal achter ons. Boomkwekers zijn zich steeds meer gaan specialiseren en zijn superspecialist geworden. Ik voorzie dat ook hier de wal het schip gaat keren en dat lokaal kweken belangrijker wordt. Als mijn vader filosofeerde over de toekomst van de boomkwekerij dan was dat een toekomst die veel duurzamer was. Meer aandacht

We mogen als mensheid en als sector best een stapje terug doen voor natuur. ‘Alles heeft zijn plaats’, was zijn mening. Als grondgebruiker moet je bijvoorbeeld zorgen voor een gezonde insectenpopulatie en een gezonde bodem. We mogen als mensheid en als sector best een stapje terugdoen. Met vriendelijk groet, Hein van Iersel (hein@nwst.nl) Hoofdredacteur

Be social Scan of ga naar: www.boom-in-business.nl/article/30837/groenvision-voorkwekerijen-is-nu-plantenpaspoort-proof

De partners van

Boom in Business

connecting green and infrastructure

AHA de Man uw golfbaan op zijn best

TRIPLE A LIGHTING

NL Gebieds label

Door de unieke systemische werking beweegt Batavia zich van boven naar beneden én van beneden naar boven in de plant en beschermt het de plant op elk niveau tegen zuigende insecten. Batavia in het kort: • Effectief tegen moeilijk te raken insecten • Beschermt ook jonge onbehandelde bladeren én het wortelgestel • Zeer lange werkingsduur

DUBBELSYSTEMISCHE BESCHERMING TEGEN ZUIGENDE INSECTEN Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees vóór gebruik eerst het etiket en de productinformatie.