Boomzorg6 2014

Jaargang 6 nr. 6, 2014

Vakblad voor boomverzorging en boombeheer in de openbare ruimte

C O N N EC T I N G GR E E N PR O F E S S I O N AL S

Bladluis resistente Tilia’s: Ze bestaan!

Plug and play-systeem als accu-oplader • Husqvarna en Zinco winnen Green Innovation Award • Tolerante Tilia’s: ze bestaan! • Bomen onder beschouwing • Essen deel 2 • Valkuilen in het bos • Snel en secuur zagen met de Dolmarzagen • Bomensoftware maakt nauwkeurigheidsslag • EPRwaarschuwingssysteem • Uitgestelde onverenigbaarheid

Woerden actualiseert bomendatabase Wie kent dat niet? De gemeentelijke database is ooit gevuld maar daarna niet goed meer bijgehouden. Voor goed boombeheer en het voldoen aan de zorgplicht is het wel handig dat een boombeheerder precies weet hoeveel bomen hij heeft en waar ze staan. De gemeente Woerden worstelde ook met dit probleem. Er stonden begin 2013 ongeveer 33.000 bomen in de gemeentelijke database, maar die was verre van compleet. Met de inzet van Boomregister.nl werd de database snel en zorgvuldig geactualiseerd.

Auteur: Esther Rutten-Maas

Hoe werkt Boomregister?

Boomregister.nl kent alle bomen van Nederland.

Met laserscandata vanuit de lucht en met behulp van stereo-luchtfoto’s uit de zomer wordt de exacte kroonprojectie bepaald. Boomregister. nl is zodoende in staat onder andere de echte boomkronen op een kaart te plaatsen en van elke boom de hoogte en kroonoppervlak te bepalen.

Het Boomregister werkt in drie stappen, namelijk: 1. BoomCheck: Op basis van de meest actuele luchtfoto wordt het register geactualiseerd.

2. BoomBasis: De gemeentelijke bomendatabase wordt getoetst aan het geactualiseerde Boomregister.

3. StamPositie: Van ontbrekende bomen wordt de stampositie conform de BGT/IMGeo- norm op kaart geplaatst.

1

www.boomzorg.nl

Aantal bomen In Woerden werden eerst de gemeentelijke database en het Boomregister met elkaar vergeleken.

Hierbij konden de volgende situaties voorkomen (zie tabel).

Boomhoogte De tweede stap was het koppelen van de juiste Boom in database? Boom in

boomregister?

boomhoogte aan elke boom. Ook die informatie komt uit Boomregister en heeft een standaard afwijking van < 50 centimeter. Het hanteren van deze data heeft de volgende voordelen: • De boomveiligheidscontroleur hoeft geen hoogtes in te schatten; de controle gaat sneller en de boomhoogte is nauwkeuriger.

• Door de hoge nauwkeurigheid is dit een Kwalificatie als Actie (zie afbeelding 1)

Ja Ja Automatisch Geen Ja Nee Verdwenen boom Boom afvoeren uit

gemeentelijke database Nee Ja Handmatig Boompunt toevoegen in

gemeentelijke database Ja Ja, maar locatie wijkt af Verkeerde locatie Boompunt verschuiven

Afbeelding 1: resultaten controle aantal bomen.

betrouwbare basis voor snoei- en rooibestekken; discussie over meerwerk wordt voorkomen.

• Het kennen van de juiste hoogte, en hiermee het valbereik, is belangrijk in verband met de wettelijke zorgplicht. Deze hoogte wordt door ons ook gebruikt voor het berekenen van het risico van het bomenbestand.

Boomkronen De omvang van de kroon zegt wat over zaken als mogelijke overlast, het raken van objecten, het belemmeren van lichtmasten, aanleg van kabels en leidingen enz. Anderzijds is de kroonomvang ook belangrijk bij ruimtelijke ontwikkelingen: wat is het huidige ruimtebeslag van de boomkroon?

En wat is de kroonprojectie die onaangetast moet blijven bij werkzaamheden?

Boomveiligheidscontrole Tot slot zijn alle bomen in het veld visueel gecontroleerd op boomkenmerken en gebreken. Voor de gemeente Woerden is door Cobra de opzet aangehouden zoals die in het beheerpakket Obsurv wordt gehanteerd. Voor de boombeheerder is het natuurlijk van wezenlijk belang dat alle opgenomen data probleemloos kan worden teruggelezen in zijn eigen beheerpakket.

Wat waren de resultaten in Woerden?

In totaal zijn ruim 7.900 mutaties uitgevoerd, en bleek de gemeente ruim 37.000 bomen in bezit te hebben: 4.000 meer dan ze zelf hadden ingeschat. Dat laat zien dat het de moeite waard is om een verouderde database eens goed te analyseren en opwaarderen.

Extra mogelijkheden Stiekeme bomen Dit zijn de bomen waarvan iedereen weet dat ze er staan, maar die niet bekend zijn in het beheer-

Afbeelding 2: Boomkronen en boomhoogtes volgens Boomregister.nl

systeem. Door hun hoogte vormen deze bomen een serieus risico als ze zouden bezwijken. Vaak zijn dit bomen in doorgeschoten bosplantsoen, waarbij nooit een echte snoei of VTA-controle heeft plaats gevonden. Daarom zitten ze vaak vol probleemtakken en nooit eerder opgemerkte aantastingen. De gemeente Woerden had deze bomen, net als heel veel Nederlandse gemeenten, niet op de kaart staan. En dus ook niet in haar VTA-regime opgenomen. Cobra heeft deze stiekeme bomen opgespoord. De werkwijze hierbij was net een beetje anders dan bij de ‘gewone bomen’: 1. Door inzet van Boomregister is bepaald hoe hoog de bomen in de bosschages zijn.

Stampositie en boomkronen zijn bepaald, maar met de wetenschap dat deze iets minder nauwkeurig zijn als gevolg van de dichte stand van de bomen.

2. Boomhoogte staat feitelijk gelijk aan valbereik.

Door dit valbereik te projecteren op de directe omgeving, kan de gemeente bepalen hoe groot het risico is in het geval van bezwijken.

Treft een vallende boom geen gebruiksruimten zoals voet- en fietspaden, woningen enzovoorts? Dan is het niet nodig deze boom individueel te inspecteren in het kader van de zorgplicht.

3. Met deze screening kan de gemeente Woerden heel bewust, en goed gemotiveerd kiezen om deze ‘stiekeme bomen’ al dan niet te controleren. Daarmee voldoet zij keurig aan haar zorgplicht, zonder te veel te doen.

Ester Rutten-Maas is Vakspecialist beleid en beheer bij Cobra planadviseurs bv. Cobra is sinds 2000 actief in het groene domein van de openbare ruimte. Voor vragen over het onderwerp van dit artikel kunt u contact opnemen met Esther Rutten-Maas. Zij is bereikbaar op nummer (06 - 50 65 37 64, per mail: Esther.Rutten@CobraPlanadviseurs.nl Bedrijf: Cobra planadviseurs bv Naam: Esther Rutten-Maas Functie: Vakspecialist beleid en beheer Omvang: 25 medewerkers Geschreven onder verantwoordelijkheid van Esther Rutten-Maas.

Stuur of twitter dit artikel door!

Scan of ga naar: www.boomzorg.nl/artikel.asp?id=19-4926

Wilt u ook u bomendatabase laten opwaarderen? Neem dan contact op met onze specialist Dirk van Riel via 088-2627200.

www.boomzorg.nl

2

TREE INDUSTRY PERSONALITY

Voor al uw rooi- en snoeiwerkzaamheden Kortenhoef Tel: 06-21225226 www.robvandenhoek.nl

“Onze kwaliteit is onze toekomst” leverancier van Buxusstek Sempervirens, Faulkner & Prunus Novita

www.wilbertstek.nl Smidstraat 1 - 6691 ES - Gendt Tel. 0481 - 425543 | Mob. 06 - 54255446 Fax 0481 - 422963 | info@wilbertstek.nl

VERTROUWD MET BOMEN! Broeksteeg 2 6732 GS Harskamp T 0318 - 654855 F 0318 - 479844 info@flierboomverzorging.nl www.flierboomverzorging.nl

Markelo: 0547-750 900 Dedemsvaart: 0523-611 176 info@boomspecialist.nl www.boomspecialist.nl

Snoeien, rooien, verplanten VTA controle, advies Treeworker, Tree Technician Bomen & beplanting T: 0172-631 720 info@cyber-adviseurs.nl www.cyber-adviseurs.nl

T: 0525-653695 M: 06-51061686 info@boomentuintechniek.nl www.boomentuintechniek.nl

T: 030-656 3016 M: 06-54942530 info@vanaschgroenvoorziening.nl www.vanaschgroenvoorziening.nl

Boomadviesdiensten Heusden Boomtechnisch onderzoek, VTA, Boomeffectanalyse, (Picus-) geluidstomografie T: 06-12330613 info@boomkarwei.nl

Boomverzorging en Groenvoorziening

Adviseurs voor: Bomen, Grootgroen, Flora&Fauna

Boom- en landschapsverzorging VCA gecertificeerd

Treviso 13 2921 BJ Krimpen aan den IJssel T: 0180-515844 info@kdbgroen.nl www.kdbgroen.nl

Van Pallandtlaan 10 6998 AW Laag-Keppel T: 0314-642 221 info@foreestgroenconsult.nl www.foreestgroenconsult.nl

Stationsweg Oost 196 3931 EX Woudenberg T: 033-286 5068 info@gkboomverzorging.nl www.gkboomverzorging.nl

VTA-rapportages FFW-checks Meentweg 18 9756 AN Glimmen T: (+31) (0)50 402 85 06 F: (+31) (0)50 402 85 07 mail@stedelijkgroen.com www.stedelijkgroen.com

Waaldijk 24 6677 MB Slijk-Ewijk 0481-482 556 0653-847 171 bosland@planet.nl

Expert advies voor bomen in de stad

Onderzoek, advies, snoei ETW, ETT

25 jaar ervaring T: 020-411 87 53 couenberg@natura-ingenium.nl www.natura-ingenium.nl

Laan van Mertersem 15 Breda, 076-520 3909 info@B-vier.nl www.b-vier.nl

Windhoek 5 7345 EH Wenum Wiesel T: 055-3121041 F: 055-3120728 bouwmeester@treeworker.nl www.treeworker.nl

Beilen - Terhorst 5 Diever - Kastanjelaan 10 Groningen - Lavendelweg 27 0593 - 52 70 32

Tarzan Boomspecialisten

Snoei & Kap - onderzoek, inventarisatie, aanplant, detachering

T: 0297-582994 f@tarzan.eu www.tarzan.eu

Bloemendaalseweg 68a 2804 AB Gouda T: 06-22420943 info@hovenier-boomverzorging.nl www.hovenier-boomverzorging. nl

Boomverzorging Dwazziewegen 17 9301 ZR Roden T: 050-501 53 46 M: 06-53240346 vosgroenverzorging@planet.nl www.vosroden.nl

Inventarisatie | onderzoek advies | snoeien | Vellen info@boomontzorging.com www.boomontzorging.com • Robert van Stuyvenberg 06-15699852 • Aernout Theunissen 06-23290014

Wencopperweg 64 3771 PP Barneveld T: 06-21582757 F: 0342-427039 www.wencopkwekerijen.nl kwekerij@wencop.nl

18

Cees van Casteren: Er is behoorlijk wat discussie over welke linde druipvrij is, maar er zijn voldoende alternatieven

In de enquĂŞteresultaten van Luizen-editie van Bomenmonitor geeft een groot aantal boombeheerders aan dat zij weten welke lindesoorten tolerant zijn tegen bladluis. Zij planten deze dan ook aan vanuit die gedachte. Klopt het dat zij voldoende resistent zijn?

Wandelende encyclopedie Cees van Casteren, productiemanager bij Van den Berk Boomkwekerijen, bekijkt wat beheerders aanplanten en geeft zijn mening hierover.

www.boomzorg.nl

5

48

Colofon Boomzorg wordt 8 keer per jaar in een g ­ emiddelde oplage van 2.250 exemplaren verspreid onder boomverzorgers en boombeheerders in dienst van gespecialiseerde bedrijven en gemeentes.

Netwerk van weerstations vormt nieuw EPRwaarschuwingssysteem DLV Plant werkt aan de ontwikkeling van een waarschuwingsmodel voor eikenprocessierups voor gemeenten en groenvoorzieners. Op 11 septem-

Redactie & commercie NWST NeWSTories bv Fransestraat 41 6524 HT Nijmegen

Hoofdredacteur: H ein van Iersel (hein@nwst.nl) Vakredacteur: Santi Raats (santi@nwst.nl) Vormgeving: Marie Cecile Oosterhout Advertenties: Alberto Palsgraaf (alberto@nwst.nl)

Peter Jansen (peter@nwst.nl)

Abonnementen 69,- per jaar. De abonnementsperiode loopt van 1 januari tot en met 31 december van ieder jaar en uw abonnement zal jaarlijks automatisch worden verlengd, tenzij uw schriftelijke wederopzegging uiterlijk 31 oktober voorafgaand aan de nieuwe abonnementsperiode in ons bezit is.

Op alle abonnementen zijn onze leveringsvoorwaarden van toepassing. Deze vindt u op www.boomzorg.nl/abonnement ISSN: 2211-9892 Alle auteursrechten en databankrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze berusten bij Boomzorg c.q. de betreffende auteur. Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgever worden verveelvoudigd en/ of openbaar gemaakt door middel van druk, scan, fotokopie, elektronisch of op welke wijze dan ook. Boomzorg wordt tevens elektronisch opgeslagen en geëxploiteerd.

Alle auteurs van tekstbijdragen in de vorm van artikelen of ingezonden brieven en/of makers van beeldmateriaal worden geacht daarvan op de hoogte te zijn en daarmee in te stemmen e.e.a. overeenkomstig de publicatie- en/of inkoopvoorwaarden. Deze zijn bij de redactie ter inzage of op te vragen.

6

www.boomzorg.nl

ber presenteert DLV Plant het officieel

Postbus 569 6500 AN Nijmegen T 024-3602454 F 024-3602464

op de innovatiedag ‘Bomen voor de toekomst’.

24

Bomen onder beschouwing

Met ingang van deze uitgave van Boomzorg een nieuwe rubriek in uw vakblad: de Projectenparade.

Een overzicht van de leukste, mooiste en meest bijzondere renovaties, projecten waarin bomen de hoofdrol spelen. Uw project ook op deze pagina´s?

Stuur een mail naar Ilse Kuijper (ilse@nwst.nl) en u krijg alle de juiste formulieren toegestuurd.

en verder Actueel 8 Nieuws

Achtergrond 30

De dobberboom: stadsboom

in een oude havenboei

Green Innovation Award 14

Plug and play-systeem als accu-oplader

46

Nieuwe bomensoftware

maakt nauwkeurigheidsslag

Juridisch 42

Valkuilen in het bos

Column 50 Hoofdredactioneel

inhoud 32

Plant met verstand en vergeet hem niet!

Op soortniveau zijn vooral de Gewone es en de Smalbladige es slachtoffer van de essentaksterfte, maar er zijn nog zo ontzettend veel andere essen aan te planten in de openbare ruimte die nog totaal onbekend zijn in Nederland. Wij denken nog veel te vaak dat de excelsior alleen op de wereld is, het is een schande! We moeten verder kijken dan onze neus lang is, zodat we kunnen stoppen met al dat gejank over ziekten in (een beperkt deel) van de essen.

16

Husqvarna en Zinco winnen eerste Green Innovation Award 2014 Op donderdag 25 september 2014 zijn tijdens de Boom Innovatie Dag bij Boomkwekerij Udenhout voor de eerste keer de Green Innovation Awards uitgereikt in de categorieĂŤn Bomen en Openbaar Groen. Fleet Services van Husqvarna en Nature Line van Zinco zijn de winnaars van de Awards.

44

Snel en secuur zagen met de Dolmar-zagen Op de afgelopen Boom Innovatie Dag op boomkwekerij Udenhout liet Sander Boom â&#x20AC;&#x201C;wat een inkopper als naam- zien wat woodcarving is: in een mum van tijd uit een houtblok sculpturen zagen. Boom won al vele prijzen met deze sport- en kunstvorm. Dolmar sponsort hem en Boom heeft dan ook beschikking over elke zaag uit het Dolmar-assortiment. Hoe is zijn werkervaring met de Dolmar-zagen?

www.boomzorg.nl

7

Nieuws Aannemer verliest

arbitrage zaak over bestekvoorwaarden EPR bestrijding De Raad van Arbitrage heeft uitspraak gedaan in een al langer lopend conflict tussen een gemeente en een opdrachtgever inzake de bestrijding van eikenprocessierups.

De kern van het conflict bestond uit onenigheid over de besteksvoorwaarden. Onderdeel van het bestek was het treffen van voorzieningen ten behoeve van verkeersafzetting. De aannemer had hiervoor een stukprijs van € 25 per verkeersafzetting gerekend. De opdrachtgever was het hier op zich mee eens, maar was het niet eens met de interpretatie van de aannemer van de omvang van een verkeersafzetting. Volgens de aannemer zou dat € 25 per boom zijn. Hij had uit een CROW-publicatie afgeleid dat een afzetting maximaal 10 meter mocht zijn en omdat de bewuste eiken meer dan 10 meter uit elkaar stonden, zou bij iedere boom een aparte verkeersmaatregel nodig zijn.

De gemeente beriep zich in haar contra-argumentatie op RAW-voorschriften. Deze zouden voorschrijven per locatie. In het bestek zou dat – aldus de Raad – verder gespecificeerd worden.

Hieruit was op te maken dat het ging om vakken van 250 x 250 meter.

De arbiter gaf de gemeente in de uitspraak gelijk, waarbij de aannemer ook nog werd aangewreven dat hij had moeten beseffen dat zijn interpretatie tot onverantwoord hoge kosten zou leiden.

De aannemer moet een bedrag van € 7500 betalen aan de gemeente, daarnaast € 6500 proceskosten en € 2500 voor rechtsbijstandskosten van de gemeente.

Weerbestendige bomenposter Vorig najaar is de bomenposter 'Werken rond bomen' gelanceerd. Tijdens de Dag van de Openbare Ruimte op 8 en 9 oktober heeft het Norminstituut Bomen als effectieve aanvulling op deze poster een weerbestendige variant gepresenteerd.

De bomenposter ‘Werken rond bomen’ toont de kwetsbare zone direct rond een boom en laat zien welke belangrijke randvoorwaarden er gelden voor de uitvoering van werkzaamheden.

8

www.boomzorg.nl

In menig groenbeheerderskantoor en menige aannemerswerkkeet hangt de bomenposter aan de wand. Volgens het Norminstituut Bomen zou het beter zijn als de poster ook in de buurt hing van de bomen die bescherming behoeven tijdens werkzaamheden. Na een tip van de heer Dekker van de gemeente Apeldoorn heeft het Norminstituut Bomen een watervaste – lees: weerbestendige – variant van de bomenposter ‘Werken rond bomen’ ontwikkeld. De weerbestendige bomenposter is gemaakt van stevig zeildoek, dat een regenbui en stootje kan verdragen.

De poster is 40 cm breed en 80 cm hoog, zodat hij ook bevestigd kan worden op een smalle boom(stam)bescherming. De zes roestvrijstalen ringen maken het mogelijk om de poster met tierips of touw aan een bouwhek of boombescherming te bevestigen. De poster is per set van tien stuks te bestellen bij het Norminstituut Bomen.

Nieuwe directie voor Boomtotaalzorg Boomtotaalzorg is een gespecialiseerd boomverzorgingsbedrijf, dat ruim 30 jaar bestaat en gevestigd is te Schalkwijk in de gemeente Houten. Met ingang van 1 oktober 2014 zijn Wim de Kruijf, Bert van Eck en Jildert Jellema toegetreden tot het managementteam, waardoor een geleidelijke en natuurlijke generatiewisseling plaatsvindt. De mannen zijn zeker geen onbekenden. Wim is al meer dan 23 jaar werkzaam voor Boomtotaalzorg, Bert werkt er al 12 jaar en Jildert 7 jaar. Samen met een team van gemotiveerde mensen en ruim 30 jaar ervaring staat het bedrijf klaar voor de verzorging van bomen.

Boomveiligheidscontroles in bos- en natuurgebied Veiligheidsbeheer en controles van bomen in bos en natuur vragen om een andere benadering dan in een stedelijke omgeving. Bij het grootschalige, gebiedsgerichte werken hoort een praktische werkwijze, passend bij het beheer van professionele bos- en natuurterreineigenaren.

Voor boomveiligheid in stedelijke gebieden zijn er, zeker met de toekomstige normering van de CROW, inmiddels duidelijke werkwijzen ontwikkeld. Eigenaren van bos- of natuurterreinen zijn vaak nog zoekende bij het veiligheidsbeheer voor bomen in grotere gebieden. Regelmatig gaat een groot deel van het budget op aan het opzetten van ingewikkelde controlesystemen en het maken van beleid, in plaats van aan het oplossen van de werkelijke risico's: de uitvoering. Vandaar

dat adviesbureau Loo Plan dit op een hoger schaalniveau wil aanpakken door het oprichten van een 'werkgroep bos- en natuurveiligheid'.

Het doel van de werkgroep is een realistische benadering van boomcontroles, waarin niet de angst regeert, maar waarbij praktische vakkennis het uitgangspunt is. Een werkwijze die een balans vindt tussen 'juridisch gedekt zijn' en in de praktijk werkbaar en betaalbaar zijn.

Uitgangspunt zijn niet de individuele bomen, maar de grotere aaneengesloten elementen (lijnen en vlakken). Naast de grote arealen bos omvat dit ook bosplantsoen, laanbeplantingen en gesloten beplantingen.

In de werkgroep zijn vertegenwoordigd: de gemeente 's-Hertogenbosch, het landgoed Middachten, het waterschap Vechtstromen, Het Utrechts Landschap, Recreatiemaatschappij Uitwaarde, de Vereniging van Bos- en Natuurterreineigenaren (VBNE), Probos, de heer mr. B.M. Visser (boomjurist) en Loo Plan. De eerste bijeenkomst heeft inmiddels plaatsgevonden.

In de loop van 2015 verwacht de werkgroep met een richtlijn en aanbevelingen te kunnen komen.

Kuppen introduceert initiatief voor Beterebomen.nl Op vrijdag 19 september organiseerde Kuppen Boomverzorging op het thuishonk in Mill een symposium annex demodag ter gelegenheid van het twintigjarig jubileum van het boomverzorgingsbedrijf van Henri Kuppen.

Behalve een aantal lezingen van onder andere hoofdstedelijk boomconsulent Hans Kaljee en Arnold van Vliet van de WUR, die beiden spraken over klimaatveranderingen in relatie tot bomen en mensen, was het jubileum ook de gelegenheid voor de introductie van een nieuw initiatief onder de titel www.Beterebomen.nl. Deze site, die per 1 januari online moet gaan, moet beheerders en architecten in staat stellen beter onderbouwde beslissingen te nemen met betrekking tot boomkeuze. Hierbij zal ook de rol en invloed van ziekten en plagen nadrukkelijk betrokken worden. De nieuwe site moet het resultaat worden van een interdisciplinair team, waarbij Henri Kuppen met name het aspect boomziekten en plagen voor zijn rekening zal nemen. Naast Kuppen zitten in het 'bouwteam' onder meer Thor Hendriks, landschapsarchitect bij Burobol in Den Bosch, en boomspecialist Gerrit-Jan van

Prooijen van Proholt. Na de presentaties was het ‘s middags tijd voor een uitgebreide demonstratie van alle technieken die Kuppen zelf of via de zusterbedrijven Nationale Bomenbank, TGS, Cambium en Terra Nostra in huis heeft.

Record aantal bezoekers op de DvdOR Met 5.081 bezoekers vestigt de Dag van de Openbare Ruimte opnieuw een record.

Ten opzichte van de vorige editie is dat een stijging van 8%. Maar belangrijker nog dan de toename van het bezoekersaantal, zijn de positieve geluiden die zowel bezoekers als exposanten lieten horen tijdens deze elfde editie van de grootste Nederlandse vakbeurs voor ontwerp, inrichting, onderhoud en beheer van openbare ruimte. Het enthousiasme geeft maar weer eens aan dat openbare ruimte belangrijk is voor iedereen.

Beursorganisator ExpoProof bedankt alle bezoekers en exposanten voor hun enthousiaste bijdrage aan dit succes.

Rabo Innovatieprijs De Rabo Innovatieprijs van Expo TCO is gewonnen door MDE Machinebouw uit Echteld met de Wortelsnoeimachine 2.0. Deze vernieuwde en sterk verbeterde versie is breed toepasbaar en maatschappelijk verantwoord.

Ruim een jaar geleden heeft MDE samen met enkele kwekers een wortelsnoeimachine ont-

wikkeld; dit om het geestdodende en ook niet geheel ongevaarlijke handknipwerk te mechaniseren. De machine werd met veel enthousiasme ontvangen. Voor veel kwekers bleek de machine en de investering in de praktijk echter te groot.

Versie 2.0 geeft hetzelfde resultaat, maar is veel kleiner, eenvoudiger te bedienen en, wat heel belangrijk is, aanmerkelijk goedkoper. Hierdoor wordt deze machine ook bereikbaar voor de wat kleinere kweker, die vaak grote aantallen kleinere maten kweekt en nu vele uren met de hand staat te knippen. De tweede en derde plaats waren voor de zelfrijdende hoogwerker en het snelwisselsysteem voor messen, beide ingezonden door Damcon.

De Carpinus betulus ‘Rockhampton Red’, ingezonden door Batouwe Boomkwekerijen uit Dodewaard, werd verkozen tot beste groene noviteit van Expo TCO 2014. ‘Rockhampton Red’ is een selectie uit de gewone haagbeuk (Carpinus betulus) met een opvallende oranjerode herfstkleur. De boom is een goede groeier met een mooie egale kroonopbouw en heeft dezelfde eigenschappen als de zaailing. Carpinus betulus ‘Rockhampton Red’ is toepasbaar als laanboom, solitair of als haag. De tweede plaats was voor Ulmus pendula ‘Mauro’, die vooral voor kleine tuinen geschikt lijkt en een mooie toevoeging aan het assortiment is. G&M Boomkwekerijen is de inzender van deze boom. Malus Rinki, ingezonden door boomkwekerij Michels Classens, eindigde op de derde plaats. Deze Malus vormt een mooie boom, is schurft- en meeldauwtolerant en vormt nauwelijks tot geen vruchten, wat op veel plaatsen een voordeel kan zijn.

De prijs voor de beste groene stand ging naar de gecombineerde stands van Batouwe

www.boomzorg.nl

9

Symbiose tussen natuur & techniek

Boomverzorging - Onderzoek en Advies - Producten voor groeiplaatsen

www.bsi-bomenservice.nl

uw partner in bodemverbetering

Op goede gronden een gezonde groei

Specialist in:

✓ ✓ ✓ ✓

RAG-gecertificeerd

Boomgranulaat Bomenzand Bomengrond

• Gegarandeerd vrij van ziekten • Gegarandeerd vrij van onkruidzaden • Fysische en chemische analyse bij levering • Stabiliteit zuurstofverbruik gegarandeerd • Kwaliteitscontrole op productielocatie

Bomenvoedingsgronden

Deze producten zijn ook leverbaar met een lage pH

!

NieuCOw M HEI

BELUCHTINGSYSTEEM

Broekeroordsweg 3b | 8095 RM ‘t Loo - Oldebroek | Telefoon 0525 - 63 08 89 | Fax 0525 - 63 34 89 | info@heicom.nl | www.heicom.nl Heicom-adv Boomzorg 148x210-0312.indd 1

12-07-12 11:29

Nieuws Boomkwekerijen en Boomkwekerij Van Voorthuijsen. Deze winnende stand haalde op alle zeven jurycriteria de hoogste score. Het thema van de beurs was goed en duidelijk doorgevoerd door de kracht van bomen te benoemen. De stand was bijzonder uitnodigend en de communicatie was verrassend: deze liep namelijk via de vloer. De kwaliteit van de gebruikte materialen en de planten én het assortiment was super, aldus de jury. De tweede prijs ging naar de stand van B&P Handelskwekerijen BV en de derde prijs was voor R. Verwoert Boomkwekerij & Loonbedrijf. Een eervolle vermelding was er voor de stand van Huverba Boomkwekerijen, een mooi ingerichte stand, rustig van opzet en prettig om in te verblijven.

Bij de toeleveranciers werd de stand van de Boomteelt Studieclub verkozen tot beste stand.

Het oordeel van de jury over deze stand was dat deze uitnodigend was, met een goede communicatie, en dat vooral de samenwerking eruit sprong. De tweede prijs was voor Agro De Arend BV, en AOC Oost behaalde de derde prijs.

meer dan 350 jaar, aldus Hans Blessing, boswachter te 's-Graveland. De omtrek van de grootste boom bedraagt 694 cm, die van de andere 585 cm. De wens van Natuurmonumenten is de bomen hun huidige vorm te behouden, liefst zonder gebruik te maken van (technische) oplossingen zoals verankeringen. De nadruk moest daardoor liggen op het reduceren van de (wind) belasting van voornamelijk de onderste gesteltakken.

De aanleiding voor het snoeien is het recent uitbreken van een zeer zware (onderste) gesteltak uit de kroon. Bij een visuele inspectie van de wond bleek dat dit uitbreken te wijten was aan een oude takschade aan de bovenzijde van de tak (trekzijde), in combinatie met de lengte van de tak (15 meter) en de daarmee oplopende windbelasting door jaarlijkse aanwas.

Shigo (1989) schrijft in het Journal of Arboriculture: 'Een tak zal altijd breken als een last de weerstand van het hout overschrijdt. Maar takken begeven het ook als een zwakke plek zwakker wordt, zelfs als de last gelijk blijft.'

Snoeien

ErBo blijft bestaan

monumentale eiken In opdracht van de Vereniging Natuurmonumenten heeft Pius Floris boomverzorging Amsterdam twee monumentale bomen gesnoeid op het Landgoed Hilverbeek te 's-Graveland.

Het betreft twee monumentale zomereiken (Quercus robur) met een geschatte leeftijd van

Op 1 januari 2015 houdt het Bosschap op te bestaan, waardoor de ErBo dreigt te verdwijnen. De Vereniging van Bos- en Natuurterreineigenaren (VBNE) en de Algemene Vereniging Inlands Hout (AVIH) hebben het initiatief genomen om de ErBo voort te zetten.

Het behouden van de ErBo-regeling als kwaliteitskenmerk voor de betere bos-, natuur- en landschapsaannemers is van belang voor

opdrachtgevers en opdrachtnemers. Veilig werken, arbeidsomstandigheden, scholing, hantering van de gedragscode in het kader van de Flora- en faunawet en zorg voor het milieu worden geregeld binnen de ErBo. De VBNE vindt de ErBo belangrijk als belangrijk hulpmiddel om kwalitatief hoogwaardige bosaannemers in te huren.

De AVIH vindt het belangrijk dat aannemers zich met de ErBo kunnen onderscheiden doordat ze onafhankelijk getoetst worden op de kwaliteit in de breedste zin van het woord.

De VBNE en de AVIH treffen nu voorbereidingen om gezamenlijk een nieuwe stichting op te richten, de Stichting Kwaliteit Bos, Natuur en Landschapswerk (SKBNL), die vanaf 1 januari 2015 de huidige ErBo van het Bosschap zal voortzetten. De SKBNL zal de ingezette professionaliseringsslag door het Bosschap continueren.

Uitgangspunt was en blijft dat de ErBo toegankelijk is voor en gebruikt kan worden door alle boseigenaren en bosaannemers.

Brinkerink voorgedragen voor Monumentenprijs Wim Brinkerink is als boominspecteur van de Bomenstichting voorgedragen voor de Wassenaarse Monumentenprijs. Inhoudelijk gaat het om de inventarisatie van monumentale bomen die Brinkerink voor Wassenaar heeft gemaakt en heeft gepubliceerd op www.monumentaltrees.com. De commissie die de kandidaten kiest, nomineerde Brinkerink als een van drie kandidaten voor de prijs. Donderdag 11 september 2014 werd in raadhuis de Paauw de definitieve winnaar bekendgemaakt. Brinkerink over de nominatie: 'Op deze site heb ik veel bomen uit de hele wereld geplaatst. Maar... ik heb met name Zuid-Holland, en zeker Wassenaar op de kaart gezet. Dat wordt kennelijk gewaardeerd.'

Groenkeur presenteert visie Op woensdag 8 oktober presenteerde Stichting Groenkeur haar visie op duurzaam inkopen van groenvoorzieningen anno 2014. Zij deed dit tijdens de Groene Ochtend van de vakbeurs ‘Dag van de Openbare Ruimte’ in Expo Houten.

De recente beoordelingsrichtlijn Duurzame

www.boomzorg.nl

11

Groen: C:75 M:0 Y:100 K:0 Blauw: C:100 M:45 Y:0 K:30

Nieuws Boomkwekerijproducten is geschikt om producten te leveren aan afnemers die duurzaamheid hoog in het vaandel hebben staan op nationale en internationale markten. De overheid streeft naar volledig of gedeeltelijk duurzaam inkopen. Deze ambitie en de uitwerking ervan in de praktijk is het onderwerp van de discussie met Michiel van Geelen, campagneleider Landbouw & Voedsel bij Greenpeace, Harm Horlings, voorzitter Duurzame Boomkwekers Nederland en Matthijs Mesken, directeur Stichting Groenkeur.

Boomkwekerijproducten met een Groenkeurcertificaat voldoen aan de eisen uit het criteriadocument van de overheid 'Duurzaam inkopen van groenvoorzieningen'. Zo worden bij de teelt alleen gewasbeschermingsmiddelen gebruikt die het milieu zo weinig mogelijk belasten. Ook worden de stikstof- en fosfaatgebruiksnormen van duurzaam inkopen gehanteerd. Eveneens is de genetische kwaliteit van het plantmateriaal bekend. Bij levering van planten in potten speelt het duurzaam materiaalgebruik van deze pot een rol. Kwekers maken een biodiversiteitsplan en registreren de Groenkeur-producten. Zo zijn deze traceerbaar tot op het teeltperceel of tot aan de leverancier van de Groenkeur-producten.

Bovendien voldoen deze ondernemers van duurzame boomkwekerijproducten aan eisen op het gebied van arbeidsomstandigheden.

Naast het productcertificaat Duurzame Boomkwekerijproducten omvat Groenkeur de certificering van bedrijfssystemen voor de vakgebieden groenvoorzieningen, boomverzorging, dak- en gevelbegroening en tuinaanleg & tuinonderhoud. Met de introductie van het productcertificaat doet ketencertificering zijn intrede.

Essenprachtkever wellicht ook in de aanval op andere bomen Volgens een Amerikaanse onderzoeker zou de essenprachtkever ofwel de emerald ash borer zijn jachtterrein verlegd hebben naar andere bomen als alleen de inheemse Amerikaanse essen.

Don Cipollini een professor, een onderzoeker aan Wright State biuniversity zou daar bewijzen voor gevonden hebben. Naast essen zou het

plaagdier zijn tanden ook zetten in een andere belangrijke Amerikaanse straatboom, namelijk Chionanthus virginicus ofwel sneeuwvlokkenboom. In Nederland is deze sneeuwvlokkenboom natuurlijk niet onbekend, maar veel minder toegepast als de es. De essenprachtkever zelf is niet zo schadelijk, maar de nakomelingen die op de bast van essen worden gelegd de bast van soorten bijvoorbeeld de zachte es (Fraxinus pennsylvanica). In Amerika zou dit sinds de introductie van het beest zo'n 30 miljoen keer gebeurd zijn.

Volgens het artikel op Wikipedia zouden larven van de kever in het natuurlijke verspreidingsgebied de larven ook andere plantensoorten eten, maar hierbuiten zou dit nog niet waargenomen zijn. De vondst van professor Cipollini is daar een breuk mee. In Amerika wordt de kever op verschillende manieren bestreden. Onder andere door het injecteren van gewasbescherming in de boom, maar ook door het introductie van resistente soorten.

In Boomzorg van dit jaar verscheen van de hand van Jaap Smit van Cobra een uitgebreid artikel over de impact van de kever in Canada.

Plug and play-systeem als accu-oplader Zonnecollectoren op de bus zorgen voor eigen stroomvoorziening Accugereedschap: superstil, super milieuvriendelijk, super goedkoop. Maar elke dag vragen aan de klant of die een stroomkabeltje naar buiten wil rollen, is niet de ideale situatie voor elke hovenier. Michiel Bosch van detuinenvanbosch uit Twello bedacht er iets op: een zelfvoorzienend systeem gebaseerd op zonnecollectoren op het dak van de onderhoudsbus.

Auteur: Santi Raats Waarom heb je dit systeem bedacht?

‘Ik werk al vanaf mijn zeventiende met gereedschap van Husqvarna, ik ben er helemaal verzot op. Ook was ik meteen verkocht toen de accugereedschappen op de markt kwamen. Ik heb de elektrische heggenscharen bosmaaier en motorzaag aangeschaft. Ik werk voornamelijk bij particulieren en zij vinden het een zeer prettige bijkomstigheid dat we een stuk stiller en milieuvriendelijker werken met het elektrisch materieel.

Kostentechnisch is het interessant omdat we op een drukke dag minstens vijftien euro aan Aspen-brandstof uitsparen. Voor het personeel is het elektrische gereedschap fijn omdat het een stuk lichter is, en minder kabaal en stank geeft.

Met accugereedschap werk je ook CO2-neutraal.

Ik kan me voorstellen dat aannemers die ook vaak bij scholen, zorginstellingen, campings en kantoorpanden werken, stil werken ook bovenaan hun lijstje hebben staan, zeker in de vroege ochtend. De voordelen van accugereedschap zijn legio, vind ik. Ik denk dat zij de toekomst hebben. Het lastige is alleen dat de accu’s opgeladen moeten worden. Niet iedereen vindt het even gemakkelijk om bij klanten om stroom te vragen.

14

www.boomzorg.nl

Er bestaat een accul die op de rug gedragen kan worden, maar dat betekent ballast en is zeker tijdens snoeiwerk in de boom niet handig. Ik bedacht deze oplossing zodat hoveniers voortaan zelfvoorzienend in hun stroom zijn vanuit hun eigen bus.’

Waardoor werd je geïnspireerd?

‘Ik bedacht mij dat zonnepanelen op campers en boten al met regelmaat toegepast worden.

Eigen stroomvoorziening met zonnecollectoren bestaat dus al jaren. Maar ik wilde dit specifiek kunnen koppelen aan mijn elektrische Husqvarnaapparatuur. Ik heb mijn idee vanaf het begin gedeeld met Husqvarna-dealer Haarman tuin en park machines en Husqvarna zelf, en iedereen was er enthousiast over.’

Hoe werkt het?

Op het dak van de bus heb ik drie zonnepanelen bevestigd. Aan investeringskosten was ik zo’n 1750 euro kwijt. Dat zijn geen standaard huis-tuin- en keukenpanelen voor op het dak, want die laatste zijn groter. Ik heb de panelen gebruikt die ook op de daken van boten en

Op de zaak kan de auto-accu ook worden opgeladen in noodgevallen.

GREEN INNOVATION

2014 award

campers bevestigd zijn. Deze zijn wat kleiner, maar ze leveren genoeg stroom op voor het doel.

Bovendien is er ruimte genoeg over op het dak en kan ik naar gelieve een of twee panelen erbij monteren. Ik heb de panelen bevestigd met aluminium hoekprofieltjes die ik door het dak heen heb geboord. Achteraf hoorde ik dat er stickerzonnepanelen zijn… zodat je nergens doorheen hoeft te boren… Maar ik wilde nu eenmaal snel de markt ermee op om de eerste te zijn. In de auto zit een grote accu. Daaruit kunnen we 14 kleine accu’s van Husqvarna laden. We gebruiken

de BLi150 accu. In de bus heb ik een omvormer vastgemaakt, eentje die je in iedere doe-het-zelf zaak kunt krijgen en die je haast in elke caravan gebruikt om stroom te trekken uit de auto-accu.

De omvormer maakt van de zonne-energie bruikbare energie en kan in totaal 260 ampère opslaan. 12 volt wordt door een omvormer 230 Volt. Aan de omvormer zit een stopcontacten en daaraan kunnen wij onder andere de Husqvarnasnelopladers aansluiten.’

'We moeten in de praktijk nog ondervinden hoeveel stroom de zon oplevert'

Kinderziektes?

‘We moeten in de praktijk nog ondervinden hoeveel stroom de zon oplevert. Er zit een metertje bij de zonnecollectoren. Wanneer de zon schijnt, laadt de auto-accu zich op een dag makkelijk voor 20 ampère/uur op, maar wanneer het bewolkt is, maar 1,5 of 2 ampère/uur. Nu werken wij meestal in het seizoen in het onderhoud en dan schijnt veelal de zon.’

Je hebt al een logo gemaakt voor het systeem.

Heb je al patent aangevraagd?

(Lacht) ‘Nee, maar daar kan ik aan gaan werken.

Je hebt me wel aan het denken gezet. Ik ben nu bezig om deze set samen met Haarman als pakket te kunnen verkopen. Hier gaan we de aankomende weken hard mee aan de slag.’

Hoe bevalt het systeem?

Verrassend goed. Ik heb het systeem beredeneerd met mijn boerenverstand, maar dan moet het in de praktijk nog goed uitpakken. We kunnen de hele dag werken en onze accu’s laden op de grote auto-accu. Aan het einde van de dag is die grote accu echter geenszins leeg getrokken: hij is tegen die tijd vaak alweer vol, doordat hij zich opnieuw heeft opgeladen door de opslag van zonne-energie! We werken nu met een lader, maar we gaan er nog een lader bijkopen. Want tot nu toe hebben we alleen de accu’s van de heggenscharen ermee opgeladen, maar nu laden we er ook de accu’s van de bosmaaier en motorzaag mee op.’

Michiel Bosch

Omvormer

Stuur of twitter dit artikel door!

Scan of ga naar: www.boomzorg.nl/artikel.asp?id=19-4909

www.boomzorg.nl

15

Husqvarna en Zinco winnen eerste Green Innovation Award 2014 Hoofdrol voor ‘Groen innoveren’ tijdens Boom Innovatie Dag bij Boomkwekerij Udenhout Op donderdag 25 september 2014 zijn tijdens de Boom Innovatie Dag bij Boomkwekerij Udenhout voor de eerste keer de Green Innovation Awards uitgereikt in de categorieën Bomen en Openbaar Groen. Fleet Services van Husqvarna en Nature Line van Zinco zijn de winnaars van de Awards.

Auteur: Peter Jansen

De Boom Innovatie Dag werd donderdag 25 september georganiseerd door de vakbladen Boomzorg, Boom-in-Business en Stad+Groen. Deze praktijkdag vond plaats bij Boomkwekerij Udenhout in Udenhout. Het thema van deze dag was ‘Groen innoveren’.

De afgelopen maanden heeft de redactie van de vakbladen Boomzorg, Stad + Groen, Fieldmanager en Boom-In-Business druk gezocht naar de meest opzienbarende groene innovaties van 2014. Over al deze innovaties zijn artikelen geschreven in de vakbladen. De lezers van de bladen hebben daarna via een online stemformulier de winnaar verkozen. In totaal werd werden meer dan 1500 stemmen uitgebracht. Fleet Services van Husqvarna is tot winnaar verkozen van de Green Innovation Award 2014 in de categorie Bomen. Nature Line van Zinco is tot winnaar verkozen in de categorie Openbaar Groen.

16

www.boomzorg.nl

GREEN INNOVATION

2014 award

Veel van de innovaties zijn natuurlijk gericht op duurzaamheid, zoals Nature Line van Zinco, maar ook zijn veel noviteiten gericht op de digitalisering van de sector Hoofdredacteur Hein van Iersel: â&#x20AC;&#x2DC;De oogst aan groene innovaties was indrukwekkend. Het laat zien dat, hoewel we te maken hebben met een krimpende markt, de sector niet stilzit en druk bezig is met oplossingen voor de uitdagingen van morgen. Veel van de innovaties zijn natuurlijk gericht op duurzaamheid, zoals Nature Line van Zinco, maar ook zijn veel noviteiten gericht op de digitalisering van de sector. Fleet Services is daar-

van een goed voorbeeld.â&#x20AC;&#x2122; Fleet Services van Husqvarna is een nieuwe dienstverlening die professionele gebruikers inzicht geeft in het gebruik van hun machines.

Op de machine wordt een sensor gemonteerd.

Deze sensor doet feitelijk niets meer dan het tellen en timen van het aantal vonken van de bougie. Alle gegevens worden volautomatisch doorgestuurd naar het web. Afhankelijk van de configuratie kan met de urenregistratie ook de identiteit van de gebruiker worden meegestuurd.

Nature Line van Zinco is het eerste dakopbouwsysteem dat volledig gebruikmaakt van zogenaamde bioplastics. Dit is een volgende stap in de complete verduurzaming van groene daken.

Zinco heeft het idee voor een dakopbouwsysteem bestaande uit volledig hernieuwbare materialen uitgewerkt in samenwerking met het Duitse Tecnaro GmbH.

Stuur of twitter dit artikel door!

Scan of ga naar: www.boomzorg.nl/artikel.asp?id=19-4886

www.boomzorg.nl

17

Tolerante Tilia’s: ze bestaan!

Er is behoorlijk wat discussie over welke linde druipvrij is, maar er zijn er voldoende onbetwist om rustig aan te planten In de enquêteresultaten van Luizen-editie van Bomenmonitor geeft een groot aantal boombeheerders aan dat zij weten welke lindesoorten tolerant zijn tegen bladluis. Zij planten deze dan ook aan vanuit die gedachte. Klopt het dat zij voldoende resistent zijn? Wandelende encyclopedie Cees van Casteren, productiemanager bij Van den Berk Boomkwekerijen, bekijkt wat beheerders aanplanten en geeft zijn mening hierover.

Auteur: Santi Raats Foto’s: Van den Berk Boomkwekerijen Beheerders uit de enquête geven graag toe dat zij weten welke linde ze moeten aanplanten wanneer zij beheren met het oog op beperking van luizenoverlast. Zij noemen, in willekeurige volgorde, Tilia x europaea ‘Pallida’, Tilia tomentosa, Tilia cordata ‘Greenspire’, Tilia cordata ‘Böhlje’, Tilia x europaea ‘Euchlora’, Tilia platyphyllos, Tilia americana ‘Columnare’, Tilia americana ‘Nova’, Tilia henryana en Tilia mongolica. Sommigen melden dat ‘de meeste cordata-types’ resistent zijn, een ander geeft aan dat ‘de meeste americana-types’ weinig bladluis tonen.

Niet tolerant Cees van Casteren, die onlangs maar liefst zijn veertigjarige jubileum vierde bij Van den Berk Boomkwekerijen, reageert Tilia platyphyllos en Tilia americana-types zijn helemaal niét tolerant!

We hebben van deze soorten grote staan van 10 meter hoog met een diktemaat 70, 80, 90 centimeter, maar deze krijgen ook bladluis. En roetdauw, de schimmel die leeft op de uitwerpselen van de luizen. Hierdoor wordt het blad zwart. Tilia americana-selecties zitten pas echt onder de luizen. Ook durf ik te stellen dat de meeste Tilia cordata-types juist niét tolerant zijn.

Wellicht baseren cordata-waarnemingen zich op

18

www.boomzorg.nl

de uitzonderlijk goede weersomstandigheden van dit jaar waarin bladluis zich minder laat zien, maar bij schommelende weersomstandigheden zoals een zonnige dag, waarna een regenachtige dag en dan weer een zonnige dag, is er meer bladluis. Tolerantie moet je bekijken over een heel aantal jaren bekijken.’

Redelijk tolerant Tilia x europaea ‘Pallida’, in de top drie van de handel, is gelukkig redelijk zuiver. Hij heeft minder snel last van luis en als hij er eenmaal wel last van krijgt, bevat hij kleinere hoeveelheden luis dan minder tolerante lindes.

Tilia x europaea ‘Euchlora’ neigt naar de tolerante hoek: ‘Euchlora’ is toleranter dan ‘Pallida’,

Na een lichte overpeinzing over de discrepantie tussen wat een beheerder in zijn hoofd heeft, en zijn eigen sortimentskennis: ‘Op de kwekerij werken we met een hoogwerker, waardoor we hoog in de bomen werken. Aan den lijve ondervinden wij dat deze bomen plakken. Bovendien zitten we met onze neus op de luis, dus we zién ze ook. Het is heel goed mogelijk dat beheerders onder hun lindes doorrijden, en daardoor niet hetzelfde waarnemen en daardoor denken dat deze lindes tolerant zijn. Ook kan een waarneming vertekenend zijn, zoals ik al eerder zei: als het goed weer is, is de luizendruk heel laag. Als slecht weer zich sterk afwisselt met goed weer, dan is de luizendruk groter. Wellicht neemt men in goede zomers onterecht aan dat bepaalde lindesoorten en selecties het goed doen omdat ze luistolerant zouden zijn.’

Tilia americana 'Nova'

Tilia mongolica ‘Buda’ Herkomst uit Hongarije. Naar schatting sinds een jaar of vijf op de markt is Tilia mongolica ‘Buda’.

Deze is nog redelijk onbekend en dus onbemind, maar zijn eigenschappen zijn veelbelovend. Het is een nieuwe variëteit van mongolica, maar hij groeit sneller en heeft een groter, glanzender en sierlijker blad. Vormt een piramidale kroon met sierlijk afhangende bruinrode twijgen. Grofgetand, donkergroen blad. Uitermate geschikt als laan- en straatboom. Hij is nagenoeg luisvrij. Hij is als alternatief voor ‘Pallida’ ook heel erg geschikt als leilinde. 100 procent druipvrij, ofwel vrij van luis.

Tilia x flavescens ‘Glenleven’ Herkomst uit Canada, 1962. Kan een hoogte bereiken van 18 tot 25 meter en een breedte van circa 15 meter. Vormt een gelijkmatige ronde kroon met een kaarsrechte stam en opgaand groeiende takken. Rond tot hartvormig blad, glanzend donkergroen en 6 tot 10 centimeter lang en blijft tot laat in de zomer mooi groen en in de herfst lang aan de boom. De bloemen hangen in tuilen van 7 tot 10 centimeter in trossen van vijf tot tien bijeen en zijn geelachtig van kleur. Ze bloeien in juni/juli. De vruchten zijn rond en hebben een doorsnede van 0,6 centimeter, zijn grijsbruin en viltig behaard. Hij is toepasbaar in brede straten en lanen, want het wordt een grote boom. Hij kan in alle grondsoorten en heeft een goede wind- en vorstbestendigheid. Deze Canadese selectie uit T. x flavescens heeft in zijn jeugd een sterke groei, maar neemt later in groeikracht af. 'Glenleven' is een cultivar die pas vrij recent in Europa op de markt is gekomen en waar nog niet veel ervaring mee is opgedaan. Goed bestand tegen warmte van stedelijke omgeving. Tolerant tegen bladluis.

Tilia cordata 'Greenspire'

www.boomzorg.nl

19

Tilia heterophyla ‘Prestige’ Oorspronkelijk uit de Verenigde Staten, anno 1976. Hij wordt 12 tot 15 meter hoog, zijn kroon is smal en eirond. Zijn blad is breed en eirond, glanzend en donkergroen. Het blad wordt 8 tot 13 centimeter groot. De bloemen hangen in tuilen van tien tot twintig bijeen en zijn roomkleurig. Hij is geschikt als laan- en straatboom, is toepasbaar in alle grondsoorten en heeft een goede windbestendigheid. Deze is te vergelijken met Tilia americana-soorten gezien zijn grote blad en flinke groei. Maar hij blijft op termijn smaller in de kroon; bij een lengte van 15 meter blijft de kroon zo’n 6 meter breed. Ook deze Tilia heterophyla ‘Prestige’ is, ondanks zijn introductie in 1976, nog redelijk nieuw en onbekend. Boomkwekerij Van den Berk begon twaalf jaar geleden met vijf stuks op de kwekerij. Rond 2008/2009 werd daar de stap gewaagd naar veredeling hiervan. Inmiddels worden er jaarlijks enkele tientallen van opgeplant. Tolerant tegen bladluis.

Tilia mandshurica Afkomstig uit Mantsjoerije. Grote boom, ronde kroon tot circa 20 meter. Het blad is zeer variabel: 6 tot 15 centimeter lengte, maar soms heeft hij bladeren tot 20 centimeter lengte. De bladeren zijn helder groen en aan de onderkant licht zilvergrijs behaard. Hij bloeit in juli, in tuilen van zeven tot tien stuks crèmebruin behaarde bloemen. Deze is te vergelijken met een zaailing van Tilia tomentosa, maar is groen van blad en groeit waaiervormig uit: zijn eenjarige scheuten zijn anderhalf tot twee meter lang en gaan hangen. Het is een ietwat onopvallende boom die ook te vergelijken is met de zilverlinde. Het is dan wel een Aziaat, maar hij is prima winterhard. Tolerant tegen bladluis.

Tilia cordata ‘Savaria’ Dit is een Hongaarse selectie van cordata, uit het jaar 2000. Hij bereikt een hoogte van 12 tot 20 meter.

Zijn twijgen zijn groen, later rood-bruin. Het blad is 7 tot 12 centimeter. De bloemen hangen in tuilen van vijf tot negen bijeen en zijn geel tot roomkleurig. Hij bloeit in juni/juli. Hij kan prima toegepast worden als laan- en straatboom. Hij verdraagt alle grondsoorten en is ook droogte- en (zee)windbestendig. Niet gevoelig voor bladluis. De habitus-groei is hetzelfde als die van ‘Greenspire’, dus breed-piramidaal. Het verschil met ‘Greenspire’ is dat hij dikker en steviger blad heeft. Omdat dit blad harder en dikker is, is het minder mals en sappig om te eten voor de luis. Daarom is hij luistoleranter. Een ander voordeel van ‘Savaria’ ten opzichte van ‘Greenspire’ is dat hij beter verankert. ‘Greenspire’ wil nog wel eens schuinwaaien…

Tilia ‘Neglect’ Zijn herkomst ligt bij Boomkwekerij Van den Berk, anno 1990. Hij bereikt een hoogte van 25 tot 30 meter. Zijn kroon is eirond tot breed eirond. Het blad is 15 tot 22 centimeter lang, breed eirond met een hartvormige bladvoet en is donkergroen van kleur. Zijn bloemen zijn lichtgeel. Bloeit in juli. Niet gevoelig voor bladluis.

20

www.boomzorg.nl

Vakkenis ontbreekt vaak bij gemeentes Boomadviseur Jan P. Mauritz: ‘In het stedelijke gebied zijn de standplaats boven en onder het maaiveld, de soort bodem, de pH, de voedingstoestand, het vochtleverend vermogen van de grond en noem zo maar op, van belang voor het voortbestaan voor een stadsboom. Dit zijn beduidend andere omstandigheden dan op de kwekerij, waar men als primair doel heeft om de boom zo snel mogelijk groot te krijgen. Beheerders moeten dus goed in de oren knopen dat zij, naast de hierboven beschreven informatie, de informatie van het stedelijk gebied goed in relatie brengen met de wensen en verlangens van de gewenste boomsoort. Als deze kenmerken niet te combineren zijn, moet je een andere boomkeuze maken die wel past. Voor het goed uitvoeren van dit proces heb je wel de nodige vakkennis nodig. Die ontbreekt nu vaak bij gemeenten.’

Dat ervaringen deels persoonlijk zijn, blijkt wanneer Mauritz verklaart andere ervaringen te hebben met de resistentie van Tilia tegen bladluis: ‘Ik vind de Tilia americanatypes wel behoorlijk resistent. Tilia x europaea ‘Euchlora’ is absoluut niet resistent: dit voorjaar zijn er in de gemeente Westland maar liefst 28 stuks omgezaagd omdat ze zoveel overlast van honingdauw gaven.

Tilia mongolica ‘Buda’, Tilia heterophyla ‘Prestige’, Tilia mandshurica, Tilia cordata ‘Savaris’ en Tilia neclect zijn zeer beperkt tot niet in cultuur.’

Tilia henryana

stelt Van Casteren. ‘Het kan zijn dat ‘Euchlora’, of een andere redelijk tolerante soort, geplaagd wordt in bepaalde gemeenten, maar ik vraag me dan altijd sterk af in welke groeiomstandigheden zij staan. Wanneer een gezonde boom op een slechte standplaats staat, is hij altijd gevoelig voor ziekten en plagen.’

Tolerant, maar niet overal geschikt Tilia henryana en Tilia mongolica zijn volgens de ervaringsdeskundige absoluut zuiver. Maar hier blijkt maar weer ‘de juiste boom op de juiste plaats’, want deze twee makkers kun je onmogelijk overal gaan aanplanten. ‘Zowel Tilia henryana als Tilia mongolica kun je niet massaal in het openbaar groen aanplanten. Mongolica groeit bijna niet; elk jaar maar zo’n 30 centimeter. De blaadjes zijn 2 bij 2 centimeter. Het is eerder een parkboom, of leuk voor in een kleine tuin. Tilia henryana is te fijn, hij heeft een minder grote kroon en groeit ook weinig. Ze zijn duurder omdat ze op de kwekerij moeilijk te veredelen zijn en het lang duurt voordat ze zijn opgekweekt. Deze twee kun je dus onmogelijk als beplanting inzetten langs wegen en snelwegen, waar je als beheerder wilt dat de linde vlug de hoogte inschiet en volume krijgt. Neem in die gevallen gewoon een ‘Greenspire’ ‘Böhlje’, of ‘Pallida’. Luizenbestrijding is op veel plekken langs wegen namelijk geen issue. Maar ook staan deze grote prachtige jongens prima in openbare ruimtes in de stad, natuurlijk mits daar geen

Tilia europaea 'Pallida'

www.boomzorg.nl

21

Professionele boomverzorging, nu met een startknop.

Husqvarna T536Li XP ® en 536Li XP ®

zijn hoog presterende accu-aangedreven kettingzagen gebouwd voor professioneel gebruik. De stille, onderhoudsvrije motor start en stopt eenvoudig met een druk op de knop. Klaar met het trekken aan het startkoord, het stationaire geluid en de uitlaatgassen, probeer onze Accu range bij uw dichtstbijzijnde Husqvarna dealer, vandaag nog!

husqvarna.com/nl Copyright © 2014 Husqvarna AB (publ.) All rights reserved. Husqvarna is a registered trademark of Husqvarna AB (publ.)

HUSQVARNA T536Li XP® / 536Li XP ® Kettingsnelheid 20 m/s. Krachtige borstelloze motor.

Gewicht 2,4 kg (excl. zaagblad, ketting en accu).

AD1468_H_Battery_536LiXP_T536LiXP_210x148.indd 1

2014-03-31 09:46

Groot... ...in verplanten. Alle Lappen-bomen worden consequent verplant. Wat vindt u bijvoorbeeld van deze prachtige Acer rubrum ’October Glory’ 20-25? Geen uitzonderlijke maat, maar wel 4 keer verplant en op zeer ruime plantafstanden!

Herrenpfad 14 · 41334 Nettetal-Kaldenkirchen · Telefoon: +49-2157-818-0 · Fax: +49-2157-818-180 Duitsland · e-mail: info@lappen.de · Uw contactpersoon: Teije de Haan · mobiel: +31-646 080 692

GROOT IN BOMEN

LAPPEN

Lijst met niet resistente, redelijk resistente en resistente Tilia volgens Cees van Casteren, productiemanager Van den Berk Boomkwekerijen.

Niet resistent Tilia cordata ‘Greenspire’ Tilia cordata ‘Böhlje’ Tilia platyphyllos Tilia americana-types Redelijk resistent Tilia x europaea (‘Pallida’) Tilia x europaea ‘Euchlora’ Tolerante Tilia: Tilia henryana Tilia mongolica Tilia tomentosa Tilia x flavescens ‘Glenleven’ Tilia mongolica ‘Buda’ Tilia heterophyla ‘Prestige’ Tilia mandshurica Tilia cordata ‘Savaria’ Tilia ‘Neglect’

auto’s onder staan.’ Van Casteren onderkent dat de beheerder niet alleen moet besluiten welke Tilia hij waar aanplant, maar ook een budgetafweging moet maken. ‘Dan neemt men soms bladluis op de koop toe…’

Van Casteren probeert via beheerders een denkomslag te bereiken, ook bij de politiek.

‘Tegenwoordig wordt er openbaar aanbesteed.

De soorten staan vast en daar mag een prijs achter worden gezet. Zo werkt het systeem vandaag de dag eenmaal. Men koopt het plantmateriaal dat men kent. Een beheerder moet behoorlijk zijn nek uitsteken om materiaal uit te testen voor tolerantie; hij kan na een aantal jaren natuurlijk behoorlijk op zijn vingers getikt worden als er dan alsnog luis in zit of dat de boom bevroren is geraakt. Het is voor beheerders altijd de veiligste weg om ‘het oude lijstje’ aan te houden. Ik probeer de beheerder altijd op de kwekerij te krijgen.

Hier kan ik hem of haar enthousiast maken voor soorten, selecties en uitleg verschaffen.’

Tolerant, maar goed toepasbaar Naast de onbetwist tolerante, maar moeilijk op grote schaal aan te planten henryana en mongolica, en naast Tilia tomentosa, is Van Casteren enthousiast over zes andere Tilia: Tilia flavescens ‘Glenleven’, Tilia mongolica ‘Buda’, Tilia heterophyla ‘Prestige’, Tilia mandshurica, Tilia cordata ‘Savaria’ en Tilia ‘Neglect’.

Tilia platyphyllos

Wat verder te doen?

Beheerders kunnen in de strijd tegen bladluis volgens Van Casteren met name het beste aan hun linde goede groeiomstandigheden meegeven. ‘Als je de juiste Tilia op de juiste plek zet in een goede groeiplaats, in een luchtige bodem, niet te nat en met een goede zoninval en ervoor zorgt dat hij goed blijft groeien, dan maakt bladluis erg weinig kans. Wanneer vraag je om bladluis? Als je een Tilia in de schaduw zet, onder andere bomen of in een plantgat van anderhalve bij anderhalve meter, in het beton.’

Cees van Casteren

Stuur of twitter dit artikel door!

Scan of ga naar: www.boomzorg.nl/artikel.asp?id=19-4910

Tilia cordata 'Böhlje'

www.boomzorg.nl

23

Bomen onder beschouwing Bijzondere bomen in de spotlights

Copyright: Karres en Brands Landschapsarchitecten

Met ingang van deze uitgave van Boomzorg een nieuwe rubriek in uw vakblad: de Projectenparade. Een overzicht van de leukste, mooiste en meest bijzondere renovaties, projecten waarin bomen de hoofdrol spelen. Uw project ook op deze pagina´s? Stuur een mail naar Ilse Kuijper (ilse@nwst.nl) en u krijg alle de juiste formulieren toegestuurd.

Levering en planten Metasequoiaâ&#x20AC;&#x2122;s op Hoekenrodeplein in Amsterdam ZO Levering van 16 stuks Metasequoia glyptostroboides met een stamomtrek 140-160 Opdrachtgever: Amsterdam Zuidoost Contactgegevens opdrachtgever: Anton de Komplein 150, Amsterdam

24

www.boomzorg.nl

Architect: Karres en Brands Landschapsarchitecten Contactgegevens architect: Oude Amersfoortseweg 123, Hilversum Aannemer: Pius Floris Boomverzorging Amsterdam Contactgegevens aannemer: Lutkemeerweg 400, Amsterdam

Burgerinitiatief verzorgt aanplant in gemeente Bunnik De Gemeente Bunnik had geen geld om een grote laan (Singel in Odijk) met zieke kastanjes in een keer te vervangen. Twee betrokken burgers hebben zich hard voor gemaakt en hebben een burgerinitiatief opgezet en tot een goed resultaat gebracht. Er zijn 100 zieke kastanjes en 42 zieke essen gekapt en vervangen door 167 Carpinum betulus “Frans Fontaine” en 46 Liquidambar styraciflua Het afgelopen jaar heeft de initiatiefgroep de bomen verzorgd en op 4 november wordt de zorg van de bomen weer overgedragen aan de gemeente.

Aanneemsom: € 50.000,Initiatiefnemers: Dhr. H Dorrestein en Dhr. J. Dekker Contactpersoon initiatiefgroep: Dhr. J Dekker (jaap-dekker@ziggo.nl Contactgegevens gemeente Bunnik: mevr. J van Putten (j.v.putten@bunnik.nl) Aannemer: Verschillende Contactpersoon aannemer kap: Iwan Aarts van Kemp Schalkwijk (030-6012595) Contactgegevens aannemer bomen: Huverba b.v Opheusden (0488-442004)

Tijd voor eerherstel van de iep in Groningen en Fryslân Het planten van 7000 iepen in de provincies Fryslân en Groningen om de iep als soort te behouden in de Waddenregio.

Opdrachtgever: De iepenwachten Fryslân en Groningen.

Contactpersoon opdrachtgever: Voor Fryslân: De heer G. Dam (06-15247461) en voor Groningen: De heer H. Eilert (06-22486217).

www.boomzorg.nl

25

Spoedklus aan monumentale treurbeuk op de begraafplaats in Gieten Van een grote, 120 jaar oude treurbeuk op de begraafplaats in Gieten, is een zware gesteltak met een diameter van 48 cm, op een oude lengtescheur bezweken. De boom is voorzien van meerdere oude en nieuwe kroonverankeringen, op de plaats van de scheur heeft een aramide verankeringsstrop, jaren lang wurgend zijn werk gedaan. De verankeringen in deze boom zijn zeer moeilijk te plaatsen, aangezien de kroondiameter meer dan 26 meter bedraagt en er geen doorgaande spil aanwezig is waarop de krachten overgebracht zouden kunnen worden. De tak is bezweken, dat heeft de verankering jammer genoeg niet kunnen voorkomen. De boom is moeilijk bereikbaar voor grote machines, alles hangt boven zeer broze grafmonumenten. Daarom is de operatie uitgevoerd met inzet van ervaren klimmers en afvanghulpmiddelen.

Opdrachtgever: Landschapsbeheer Drenthe (Bomenwacht) Contactpersoon opdrachtgever: André Efftink Contactgegevens opdrachtgever: 0592-316616 Eigenaar van de boom: Gemeente Aa & Hunze Aannemer: Brand Boomverzorging Contactpersoon aannemer: Gerard Brand

Contactgegevens aannemer: 0528-231344 Uitvoerenden: Thijs Booij, Jotte & Jos Brand in overleg met André Efftink (Landschapsbeheer Drenthe) en Erik Platje (Boomadviesbureau Danphe)

Schuin geplante platanen op Antwerpse kades Aanplanten van grote platanen op het Falconplein te Antwerpen, in een lavasubstraat 0/32 . Het plein wordt daarna bestraat met mozaikkasseien. De bomen werden schuin aangeplant, om de overheersende wind van over de Schelde te benadrukken. Platanen worden op de kwekerij recht opgekweekt, in volwassen vorm gaan ze zich echter schuin plaatsen naargelang de plaatselijke omstandigheden.

Aanneemsom: € 200.000 Opdrachtgever: Wegenbouw L.Janssens Rumst Contactpersoon opdrachtgever: Kristof Janssens Architect: West 8 Architecten Rotterdam Contactpersoon architect: Maarten VandeVoorde Contactgegevens architect: m.vandevoorde@west8.com Aannemer: Extra Vert bvba Contactpersoon aannemer: Extra Vert bvba Contactgegevens aannemer: Avelgemstraat 4e te 9690 Ruien 055 38 80 77 Producent substraten: Acterra nv, TerraViva lavasubstraat 0/32 Contactgegevens: Acterra nv , Stationsstraat 1a te 9810 Eke 09 220 60 84

26

www.boomzorg.nl

Bomenvervangingsplan op de Geniedijk in de Haarlemmermeer Belangrijkste uitdaging was ontheffing in verband met de Flora & Fauna Wet met daaraan gekoppeld de fasering van het project.

Aanneemsom: eerste fase: € 270.000,Opdrachtgever: Gemeente Haarlemmermeer Contactpersoon opdrachtgever: Rudolf Stelpstra Contactgegevens opdrachtgever: r.stelpstra@haarlemmermeer.nl Aannemer rooien van de bomen: Fa Versteeg te Zwaanshoek; planten bomen AW Groen te Lisse Contactpersoon aannemer Versteeg: Bram Versteeg 023-5845312 Contactpersoon aannemer AW Groen: Albert Oldehage - 0252-412946

Biotechnisch onderzoek populieren Slibvelden(weg) in Amsterdam Nieuw-West In opdracht van de Stadsdeel Nieuw-West Treevision boomtechnisch onderzoek uitgevoerd bij populieren langs en rond de Slibvelden(weg) in Amsterdam. Het Stadsdeel is van plan om in samenwerking met Rijkswaterstaat de omgeving opnieuw in te richten. Op deze locatie staan ondermeer 172 veelal forse Canadese populieren. De opdrachtgever wilde weten of de geplande werkzaamheden nadelige gevolgen hebben voor deze bomen en welke boombeschermende maatregelen eventueel noodzakelijk zijn om deze zoveel mogelijk veilig en duurzaam te behouden. Rekening houdend met het toekomstige terreingebruik, de openbare veiligheid en het ontbreken van reële alternatieven, heeft Treevision zowel vanuit boom- als beheertechnisch oogpunt geadviseerd de bomen te verwijderen. Vanuit landschappelijk en recreatief belang en ter bevordering van de maatschappelijke acceptatie is aanvullend geadviseerd om het verlies van de bomen langs de Slibveldenweg te compenseren door de aanplant van nieuwe (en meer geschikte) bomen.

Aanneemsom: € 9.940,00 Opdrachtgever: Gemeente Amsterdam, Stadsdeel Nieuw-West, Directie Groen & Openbare Ruimte Contactpersoon opdrachtgever: Dhr. K. van Grootveld Contactgegevens opdrachtgever: M 06-13019974 E k.van.grootveld@nieuwwest.amsterdam.nl Aannemer: Treevision boomtechnisch ingenieursbureau Contactpersoon aannemer: Dhr. ing. T. (Tjeerd) Visser Contactgegevens aannemer: T 033-2534989 M 06-30686060

www.boomzorg.nl

27

Alle bomen leiden naar

www.piusfloris.nl B O O M V E R Z O R G I N G

• ROOIWERK • HOUTVERSNIPPEREN

Heeft u stamhout of snippers?

Bel voor een interessante prijs!

Tevens afvoer takken en stobben en geschredderd hout.

• STOBBENFREZEN • VERKLEPELEN

Bart Kemp T (030) 601 25 95

KEMP

www.kempschalkwijk.nl Email: bartkemp@kliksafe.nl

SCHALKWIJK B.V.

LANDSCHAPSONDERHOUD BOOMROOIERIJ LOONWERK

Opwaarderen Landschapspark de Omloop in de gemeente Diemen Diverse werkzaamheden die moeten leiden tot een opwaardering van Landschapspark de Omloop te Diemen. De werkzaamheden omvatten onder andere uitbaggeren sloten en watergangen, ophogen en profileren dijken, aanbrengen schelpenpaden, Oogsten en planten rietstekken , Planten spillen, Planten laanbomen, Planten bosplantsoen, Inzaaien terrein met gras en bloemen mengsel Gemeente Diemen heeft samen met Rijkswaterstaat de aanleg van het Landschapspark mogelijk gemaakt ter compensatie van natuur die elders plaats moesten maken voor uitbreiding van de infrastructuur.

Aanneemsom: Totaal aanleg incl. onderhoud € 309.920,00 Opdrachtgever: Gemeente Diemen Contactpersoon opdrachtgever: dhr. W. Verbree Contactgegevens opdrachtgever: 020 – 314 48 71 Architect: Gemeente Diemen Contactpersoon architect: dhr. Bas van der Laan Contactgegevens architect: 020 – 314 48 53 Aannemer: Boogaart Almere bv Contactpersoon aannemer: dhr. G.G. de Boer Contactgegevens aannemer: 06-29578330

Opbouw iepenarboretum gemeente Wijdemeren In de gemeente Wijdemeren wordt al 12 jaar gewerkt aan het versterken van de boomstructuur met iepen. Van minder dan 50 bomen zijn het er nu bijna 500 op een totaal bomenbestand van 10.000 gemeentelijke bomen. Van eerst ongeveer 6 soorten en selecties staan er nu verspreid over de 5 kernen van de gemeente 30 soorten, klonen en selecties. Het is een proeftuin om te zien wat alle nieuwe iepen die de afgelopen jaren op de markt zijn gekomen te zien zijn. Voor de komende 2 jaar worden nog eens minstens 16 nieuwe soorten, klonen en selecties geïntroduceerd.

Daarnaast wordt gewerkt aan een openbaar iepenregister dat voor het publiek en de vakgenoten beschikbaar komt, met de relevante informatie over al die verschillende soorten, klonen en selecties.

Verdere bijzonderheden (bijvoorbeeld bijzondere technieken): Proef toepassing mycorrhiza bij 50 % bomen op de Herenweg/ Stichts End in Ankeveen (10 verschillende soorten in een laan) en bij 50% fladderiepen langs De Kwakel in Kortenhoef. Aanplant in 2009.

Opdrachtgever: Gemeente Wijdemeren Contactpersoon opdrachtgever: Martin Tijdgat Contactgegevens opdrachtgever: m.tijdgat@wijdemeren.nl (035) 6559 459

Stuur of twitter dit artikel door!

Scan of ga naar: www.boomzorg.nl/artikel.asp?id=19-4911 www.boomzorg.nl

29

De dobberboom: stadsboom in een oude havenboei Waar laten we ons groen wanneer de zee onze delta aanvalt?

In Rotterdam leeft men al eeuwenlang met het water. Mens en natuur houden droge voeten door de waterkeringen. Maar de gemeente Rotterdam en kunstenaars willen ons verder laten kijken dan onze neus lang is: wat gebeurt er wanneer de zeespiegel dusdanig stijgt dat de dijken niet meer aan te passen zijn en ons land, dat onder de zeespiegel ligt, onder water loopt? De gemeente Rotterdam creëert in de nabije toekomst drijvende huizen. Groenvoorziening mag niet ontbreken. Sterker nog: de eerste drijvende boom is al een feit.

Auteur: Santi Raats Mothership is sinds 2005 een Rotterdamse onderneming die kunst produceert voor de openbare ruimte. Sommige kunstenaars die met hen samenwerken, werken met bomen en groen. Zo ook Jorge Bakker. Een aantal jaren geleden presenteerde Bakker een kunstwerk dat bestond uit een aquarium met daarin dobbertjes met loodjes eraan en in die dobbertjes maquetteboompjes.

‘Dat vonden wij een fantastisch idee om groots neer te zetten in de openbare ruimte’, vertelt eigenaar en oprichter van Mothership Jeroen Everaert. ‘We hebben Bakker gevraagd of hij hieraan mee wilde werken en hij stemde in. Een projectgroep van de gemeente Rotterdam had net een publieke oproep gedaan voor de aanmelding van tijdelijke projecten voor in de Rijnhaven in Rotterdam voor vier tot vijf jaar. Wij hebben ons daarop ingeschreven en zijn geselecteerd.

In maart dit jaar hebben we de dobberboom publiek gemaakt en in een Rotterdamse haven gelanceerd.’

30

www.boomzorg.nl

Boei als bak De dobberboom is een iep in een oude zeeboei.

De boei is van staal en heeft zijn tijd gehad, want boeien worden tegenwoordig vervaardigd uit plastic. Deze stalen boei dient nu als boombak.

Aan de zijkant is extra drijfvermogen geconstrueerd in de vorm van een ring, zodat de boom niet omwaait. In de boeibak, die volledig afgesloten is zodat de boom niet zinkt, zit een compleet grondsysteem: het bevat een waterreservoir, er komt een pompje in om het overtollige water eruit te pompen en af en toe water erin te pompen, er zit lavagesteente en boomsubstraat in en een toevoeging van meststoffen. Studenten van Van Hall Larenstein hebben de inhoud van de bomenbak bepaald.

Onderzoek Everaert: ‘We onderzoeken hoe de boom zich houdt in deze bak-op-het-water-omstandigheid.

De kunst is dat de boeibak genoeg water moet

bevatten zodat de boom blijft leven, maar niet te veel, want anders verdrinkt of zinkt de boom.

Maar ook het water mag niet te zout zijn. En we moeten kijken of de blaadjes niet verbranden.

Wat dat laatste betreft, weten we dat de bovenkant van bladeren ontwikkeld zijn om zonlicht op te vangen. Maar we weten nog onvoldoende wat de werking is van de weerkaatsing van zon op het water tegen de onderkant van de boombladeren. Dat zoeken we nu uit. De boom mag ook niet “zeeziek” worden. Dat betekent dat de kluit in de boei absoluut stabiel moet zijn en niet mag wiebelen of schommelen, omdat de haarwortels anders kapot worden getrokken, waardoor de wateropname snel kan verslechteren. De kluit is onderin vastgezet met spanbanden. In elk geval hebben we laten onderzoeken welke boom het meest geschikt is voor deze omstandigheden.

Dat bleek de Hollandse iep te zijn. Deze kan ook goed tegen veel zout van stuifwater op blad en stam. Omdat wij met een “gesloten beurs”

werken, hebben we de meest gangbare soort gekozen, maar wel de grootste maat binnen het budget en de mogelijkheden, want de kluit moet natuurlijk wel goed in zijn boeienpot passen. De iep is 8,5 meter hoog en heeft de mogelijkheid om nog wat verder door te groeien. We zijn al aan het berekenen wat het bedrag voor sponsoring moet worden, aangezien het de bedoeling is dat bedrijven later de bomen in het dobberbos gaan sponsoren.’

dobberbos wordt aangelegd in de Rijnhaven.

De proefdobberboom zal dan worden versleept naar deze haven om zich te voegen bij negentien broertjes en zusjes. ‘De oude havens in Rotterdam worden niet meer gebruikt’, licht Everaert toe.

‘Het plan van de gemeente Rotterdam is om in de Rijnhaven drijvende huizen te laten bouwen.

Daar mag drijvend groen natuurlijk niet ontbreken. Onze pilot dient als prima vooronderzoek om dan beslagen ten ijs te komen.’

Drijvend bos De dobberboom staat nu in een proefhaven, maar het is de bedoeling dat er in 2015 een heel

Inspiratiebron Bovenal is het de bedoeling van de kunstenaarssamenwerking dat het kunstwerk het publiek aanzet tot nadenken. ‘In Rotterdam is iedereen zich er terdege van bewust dat onze delta onder de zeespiegel ligt en dat dit hartstikke bijzonder is’, merkt Everaert op. ‘We leven nu veilig. Maar het is een feit dat de zeespiegel stijgt. Er wordt in deze regio op allerlei niveaus al nagedacht over het concept “drijvend bouwen”, voor het geval dat de dijken niet voldoende aangepast kunnen worden en onze delta onder water loopt.

Onderzoeken voor toekomstig drijvend wonen en werken zijn in gang. En de zuurstofvoorziening?

Die wordt geleverd door het drijvende groen.’

Jeroen Everaert

Er is nog een tweede punt waar de dobberboom een inspiratiebron voor kan zijn, volgens Everaert: ‘Als het klopt dat het water op aarde steeds meer verzout, dan zouden we onze groenaanleg drastisch moeten muteren. Hoe beschermen we ons groen tegen zout water? Het antwoord daarop kan liggen in oplossingen zoals de dobberboom.’

Stuur of twitter dit artikel door!

Scan of ga naar: www.boomzorg.nl/artikel.asp?id=19-4652

De eerste dobberboom in een Rotterdamse haven. Foto: Rutger Burger

www.boomzorg.nl

31

Plant met verstand en vergeet hem niet!

Essen, deel 2 Op soortniveau zijn vooral de Gewone es en de Smalbladige es slachtoffer van de essentaksterfte, maar er zijn nog zo ontzettend veel andere essen aan te planten in de openbare ruimte die nog totaal onbekend zijn in Nederland. Wij denken nog veel te vaak dat de excelsior alleen op de wereld is, het is een schande! We moeten verder kijken dan onze neus lang is, zodat we kunnen stoppen met al dat gejank over ziekten in (een beperkt deel) van de essen.

Auteur: Jan P. Mauritz (VRT) “Zo, geachte lezers van dit feuilleton, weer lekker uitgerust terug van de vakantie en met goede moed en heldere geest wederom aan de arbeid, ik hoop het van harte voor u. De meesten van u zullen bij het lezen van dit deel de vakantie al wel achter de rug hebben. Uw schrijver zal op het moment van verschijnen van deze editie van Boomzorg ergens aan de oostzijde van de Middellandse Zee vertoeven en daar, naast alle bourgondische genoegens ook hier en daar enkele botanische tuinen en parken gaan bezoeken!”

nog maar tot zijn recht komt in de openhaard.

“Opstoken die bende!!’ Dan is er ook nog de CV ‘Jaspidea’ die ook de Nederlandse naam Goudes draagt, een selectie uit Frankrijk(1802) en die ca. 12 tot 14 meter hoog wordt, een half open breed piramidale kroon vormt waarvan de jonge takken geelgroen gestreept zijn, het blad geel uitloopt vervolgens groenachtig wordt en als herfstkleur weer prachtig goudgeel wordt. Een erg mooie boom, die op een goede standplaats ook een half open verharding verdraagt.

Fraxinus excelsior ‘Allgold’ Een Nederlandse selectie van de NAKB in 1989 en een sterk verbeterde versie van de oude cultivars ‘Aurea’; de Goudes. De boom groeit beter is minder gevoelig voor ziekten, blijft veel beter op kleur en draagt weinig tot geen zaad. Het is een zeer fraaie makker met zijn goudgele twijgen en de zwarte knoppen. De CV ‘Aurea’ is ook een Nederlandse selectie uit 1807 die echt alleen

‘Allgold’ wordt ca. 12-16 meter hoog met een breedte van 6-8 meter en vormt een onregelmatige, half open, ovaalronde tot geheel ronde kroon. De onderste takken hangen iets neerwaarts en de twijgen zijn zoals gezegd intens goudgeel van kleur. Het blad is oneven geveerd met 3 tot 5 bladjukken en een topblad. De deelblaadjes zijn kleiner dan van de soort. Het blad loopt lichtgroen uit verloopt naar groenig

32

www.boomzorg.nl

geel in de zomer en in de herfst fantastisch mooi goudgeel. Het is een prima straat en laanboom in bredere profielen en bij een optimale groeiplaats ook goed in verhardingen toepasbaar.

NB Dit voorbeeld, vrienden - en zo zijn er legio - zijn 3 bomen die allemaal de Nederlandse naam Goudes dragen, maar wel 3 verschillende Latijnse namen dragen! Is mijn standpunt nu helder over de Nederlandse naamgeving?? Net zo helder als mijn ‘bescheiden mening’ over soortenkennis en toepasbaarheid, samengevoegd in de term Toegepaste Beplantingsleer. Als je als boombeheerder de kennis van het sortiment niet paraat hebt, moet en mág je wat mij betreft geen boom meer inkopen ! Bovenstaand voorbeeld is daarin duidelijk genoeg, denk ik zo. ‘En zo niet, dan gewoon even JP bellen en zetten we daar eens een flinke boom over op’.

Binnen de systematische indeling van het Regnum vegetabile – het Plantenrijk - behoort het geslacht Fraxinus tot de orde van de Lamiales en daarbinnen tot de familie van de Oleaceae; de Olijf-familie. Deze grote familie bestaat uit 24 geslachten en daar binnen uit 615 species (= makkers of rassen), van grote bomen tot aan houtige klimplanten of lianen.

In Nederland komen naast Fraxinus nog een paar geslachten uit deze familie voor zoals ……

“Zo, beste lezers! De rest van de morfologische eigenschappen en algemene beschrijvingen van het geslacht kunt u vinden in deel 1 van dit geslacht Fraxinus in de vorige editie van dit chique vakblad! Uw schrijver vervolgt zijn weg verder met het beschrijven van het sortiment ….. en was gebleven bij de CV’s van Fraxinus excelsior, en wel in alfabetische volgorde, zoals u inmiddels gewend bent.”

in brede groenstroken en goede standplaatsen in open verhardingen.

Fraxinus excelsior ‘Diversifolia Den Bosch’ Een door de voormalig directeur Plantsoenen D. Pols in Den Bosch geselecteerde boom uit een straatbeplanting van de CV ‘Diversifolia’. Deze meer uniforme en goed groeiende boom is door de NAKB na 1960 in de gecertificeerde vermeerdering opgenomen met de bovengenoemde rasnaam. De boom wordt ca15-18 meter hoog met een kaarsrechte en doorgaande stam en een niet al te brede piramidale kroon. In de jeugdfase zeer smal tot zuilvormig, maar op later leeftijd breder.

De Nederlandse naam is Eenbladige es en de CV naam ‘Diversifolia’ betekent met verschillende bladeren. Deze bladeren zijn enkelvoudig eirond

van vorm en vaak zonder of met één of twee asymmetrische ongelijke bladlobben los van de bladschijf, onregelmatig groftandig ingesneden met een kortpuntige bladpunt. De kleur is diep donkergroen en aan de onderzijde lichter groen.

Het is een vruchtloze boom, dus goed toepasbaar. Het is een van de best toepasbare essen in de stedelijke omgeving.

Zo, na deze zware bevalling nu verder met de CV’s van Fraxinus excelsior.

Fraxinus excelsior ‘Eldik’ Een NAKB selectie die in 1948 uit een boomopstand in de buurt van Ochten in de Betuwe geselecteerd is en in 1981 in cultuur gebracht is. Het is een grote boom tot ca. 25 meter hoog

Fraxinus excelsior ‘Altena’ De eerste van een hele groep Nederlandse essen die geselecteerd zijn door autochtone boomkwekers, soms in samenwerking met SBB en/of de NAKB ‘Altena’ droeg eerst de naam “Monarch” en was in 1943 geselecteerd door J.C. van ’t Westeinde van boomkwekerij Westhof in ’s Heer Abtskerke in Zeeland in samenwerking met Staats BosBeheer uit een wegbeplanting en is in 1966 geïntroduceerd onder de naam Fraxinus excelsior ‘Altena’. Een grote en hoge boom tot 20-25 meter hoogte met een rechte en doorgaande of een iets slingerende centrale spil met vrij lange gesteltakken die een brede piramidale kroon tot 13-15 meter breed vormt. Het blad is oneven geveerd met 4 tot 5 bladjukken met dofgroene eivormige blaadjes met een zeer grof en scherp gezaagde bladrand. De boom is breed toepasbaar en ook goed te gebruiken in half open verhardingen.

Fraxinus excelsior ‘Atlas’ Een selectie van dezelfde boomkwekerij uit 1971 is een hoge boom tot ca. 20 meter met een breed ovale en gesloten kroon bestaande uit sterk opgaande gesteltakken en overige takken.

Voordeel van deze boom is dat hij vrij laat uitloopt, dus geen last heeft van late nachtvorsten.

De blad heeft 5 tot 12 bladjukken met ovale blaadjes die glanzend donkergroen van kleur zijn.

Een prima boom voor landschappelijke beplantingen, maar ook in het stedelijk gebied toepasbaar

Fraxinus ornus veredeld op Fraxinus excelsior onderstam.

www.boomzorg.nl

33

met een regelmatig eivormige en gesloten kroon en een kaarsrechte stam. Het blad is tot 35 cm lang, oneven geveerd met 4-5 bladjukken met kort gesteelde, smalle eivormige blaadjes met een gegolfde bladrand en die glanzend donkergroen van keur zijn.

Het is een zeer krachtige groeier met een mooie symmetrische kroonvorm en een sterke diktegroei van de stam en gesteltakken en daardoor ook een goede houtproducent.

Fraxinus ornus vruchten en blad.

Fraxinus excelsior ‘Eureka’ Een snel groeiende makker, in 1924 geselecteerd door de Zeeuwse boomkweker P. van der Have uit Kapelle-Biezelinge. De boom is veel later door het onderzoeksinstituut de Dorschkamp geselecteerd als goede houtproducent en als zodanig in 1949 door de NBKB in cultuur gebracht als goede laanboom.

Het is een grove en hoge boom tot 25 meter hoogte met een kaarsrechte stam en/of een weinig slingerende harttak en matig steil opgaande en lange gesteltakken. De kroonvorm is breed piramidaal tot kegelvormig met een kroonbreedte van 12 tot 15 m.

Het blad heeft 5-6 bladjukken met glanzend donkergroen blad met een gegolfde blaad en aan de onderzijde dofgroen. De boom vraagt net zoals zijn voorgangers binnen de soort om een voedzame en vochtige bodem.

Fraxinus excelsior ‘Geessink’ Deze makker is in 1955 geselecteerd door boomkweker W.B. Geessink uit een wegbeplanting in de buurt van Lichtenvoorde. Het is een vrij grote boom, 18 tot 20 meter hoog met een ovale tot ovaalronde tot bijna ronde kroonvorm bij volwassenheid. Ook bij deze CV is de stam recht en slingert de kopspil iets waardoor het lijkt of er één of meer lichte slagen in de stam zitten.

Het samengestelde blad heeft 4-5 ruim uit elkaar staande jukken en de lange bladsteel is vaak licht geknikt Het bladoppervlakte is dof donkergroen met een lichtere onderzijde en de bladrand is matig grof tot scherp gezaagd. De herfstkleur is zoals zovele CV’s mooi geel.

Fraxinus ornus bloempluimen.

34

www.boomzorg.nl

Fraxinus excelsior ‘Grift’ Een vrij jonge selectie, in tegenstelling tot de andere makkers, van de NAKB uit 1983 gevonden in een straatbeplanting tussen Veenendaal en Ede. Het is een grote boom van 20 tot 25 meter hoog met een rechte stam een sterk doorgaande central leader met een asymmetrische, dichte en

onregelmatige kroonvorm, breed piramidaal met sterk gaffelende takken. De oneven geveerde bladeren bestaan uit 3 tot 4 bladjukken en een groot topblad. De bladkleur is dofgroen met een zwak gezaagde bladrand. Een geweldige boom voor brede profielen en landschappelijke beplantingen in groepen of als laanbeplantingen.

Fraxinus excelsior ‘Pendula’ De Nederlandse naam voor deze Engelse selectie uit 1925 is Treures. De boom wordt 12-15 meter hoog met aanvankelijk opgaande lange takken die later in korte bogen afhangen met daaraan hele lange, stijf neerhangende twijgen. De boom krijgt hierdoor een brede, onregelmatige min f meer schermvormige kroon met een diameter tot ca. 15-17 meter. Een koepel van hangende twijgen. Het blad, oneven geveerd zoals altijd en redelijk groot als van de soort draagt diep liggende nerven en is dofgroen van kleur. De boom is éénhuizig (ja, ja, ….??) en draagt veel vruchten.

Een prachtige parkboom, of op een begraafplaats. Maar ook goed op een groot plein toepasbaar. Je moet als boombeheerder gewoon durven zo’n schitterende boom in het stedelijk gebied te planten op een goede locatie.

De laatste voor dit eerste deel van het feuilleton over de es, en wel de meest bekende en meest aangeplante species. Trommelgeroffel en daar is die dan: Fraxinus excelsior ‘Westhof’s Glorie’ Deze overbekende species is in 1949 geselecteerd door wederom J.C. van ’t Westeinde van de boomkwekerij Westhof in Zeeland. Deze kwekerij in ’s Heer Abtskerke op Zuid-Beverland is nog altijd actief en naast de teelt en selectie van essen zijn ze zeer vooruitstrevend en altijd in de weer met de favoriete familie van uw schrijver, de Juglandaceae of te wel de Notenfamilie waarmee ‘die jongens daar in Zeeland’ ondertussen over de hele wereld bekendheid genieten.

De boom in kwestie, ‘de Fraxinus hé en niet een Juglans’, is een zeer gezonde en zeer snel groeiende boom tot 20-23 meter hoog met een rechte tot vrij rechte stam met iets wat slingers in de doorgaande kopspil (een karakteristiek voor vele CV’s van dit soort en dus niet een specifieke species of ras gerelateerd). De maximale kroonbreedte is ca. 15 meter.

De gesteltakken zijn vrij dik en lang en vormen een breed kegelvormige tot breed ovale kroon.

De stamschors is grijsbruin van kleur en regelmatig ondiep gegroefd. Het grote blad is ca. 25 tot

35 cm lang en bestaat uit 4-5 bladjukken en een topblad. De deelblaadjes zijn ca. 120 cm lang en 5 cm breed en glanzend donkergroen van kleur.

De boom loopt laat in het voorjaar uit dus geen nachtvorstschade voor deze makker. Er verschijnen maar weinig vruchten aan de boom en het wortelgestel is krachtig: vanuit een gesplitste penwortel groeien zware wortels diep de ondergrond in, waardoor de boom zeer windvast is.

Westhof’s Glorie is nog altijd een zeer gezonde en veel aangeplante boom en…. terecht!!

Fraxinus holotricha ‘Moraine’ Een Amerikaanse selectie uit 1957 uit een van oorsprong Europese boom uit de Oostelijke Balkan en het rivierengebied van de Donau. De CV naam ‘Moraine’ wordt vaker gebruikt, ook bij andere botanische geslachten zoals Liquidambar en Acer. De naam betekent een landschap gevormd door een gletsjer of ijskap waarbij duidelijk heuvelruggen gevormd zijn door het uitslijpen van de bewegende ijsmassa waardoor rots, steen en grond zijwaarts of voorwaarts gedrukt worden.

Het is een goed groeiende boom tot ca. 12 meter hoog met een half open, symmetrische ovale kroon tot maximaal 9 meter breed. Het blad draagt meestal 3 bladjukken met 7 stevige diep donkergroene en behaarde blaadjes van 4 tot 7 cm lengte. De boom is vrijwel steriel en draag dus zelden enkele vruchtjes. Het is een fantastische laan en straatboom voor de wat bredere profielen, ook voor de drogere gronden en gedijt het beste in groenstroken en (hal) open verhardingen. Helaas, helaas is de boom onbekend en dus weinig in cultuur.

‘Dus dames en heren boomkwekers ……..’ Een deel van ‘mijn vrienden’ zijn de mening toegedaan dat deze makker tot de soort angustifolia behoort. ‘Gloeiende gloeiende ….., waar heb ik mijn buks nou weer gelaten …!

Fraxinus latifolia Weer een Amerikaanse species die in het moederland in een smalle strook langs de Westkust van the States groeit in de staat Oregon, vandaar de Nederlandse naam Oregon es. Het verspreidingsgebied loopt vanaf de Canadese grens tot Noord-Californië. Dit is de enige WestAmerikaanse essensoort. De boom groeit daar vanaf de kustvlakte tot ca. 900 meter hoogte in het lage bergland. De boom is in 1872 in Europa geïntroduceerd en heel beperkt vanuit Duitsland verspreid.

Het is een machtig grote boom tot ca. 25 meter

hoog met een brede, ronde en heel gesloten kroon. De stamschors is ondiep gegroefd met kleine schorsplaatjes op lange schorsruggen. De jonge twijgen zijn bij groei grijsgroen van kleur, later roodbruin tot donkergrijs met verspreid staande, ruwe wat wrattige lenticellen. De boom heeft een enorme jeugdgroei tot ca. 75-80 jarige leeftijd en dan vlakt de groeikracht sterk af, maar blijft wel bestaan. De boom kan zomaar 250 tot 300 jaar oud worden. ‘Een jopper dus’.

Het blad is 15 tot 30 cm lang met twee en drie en soms vier bladjukken. De deelblaadjes zijn allemaal even groot, 8-15 cm lang en 3 tot 6 cm breed, met de grootste breedte boven het midden van het blad. De bladrand is gaaf tot onduidelijk gezaagd en een glanzend donkergroene kleur. De bloeiwijze van deze boom is tweehuizig en dus éénslachtig, ‘voor u appeltje-eitje, toch?’

De vrucht is een gevleugelde nootvrucht die in bossen bij elkaar hangen. De vruchtvleugel loopt langs het nootvruchtje tot aan de vruchtsteel.

Een geweldige parkboom en als de ondergrond het toelaat met een goed vochthoudendheid en voedselrijkheid kan de boom ook in brede straatprofielen zijn of haar functie vervullen. Voorkeur is er sterk voor de mannekes in verband met wel/ niet de enorme hoeveelheid vruchten. Let wel op de zware en donkere kroon die heel veel licht wegneemt van wat eronder of er dicht naast staat, zoals woningen.

Deze boom is helaas ook weer totaal onbekend in Nederland, en dat is vreselijk jammer met al dat gehuil en gejank over ziektes in (een beperkt deel) van de essen. Of de soort excelsior alleen op de wereld is, Schande!!

Over de aantasting van de ziekte op CV-niveau en op andere soorten dan bovengenoemd van Fraxinus is nog slechts heel weinig bekend Fraxinus ornus De Nederlandse naam is Pluimes vanwege de grote trossen met vruchten. In bepaalde gebieden in Nederland wordt de boom echter Manna es genoemd naar de witte bloemtuilen die vergeleken worden met het hemels brood ‘Manna’ dat het volk Israël te eten kreeg van de grote opperbaas hierboven, in hun 40 jarige doortocht door de woestijn op weg naar het beloofde land Israël.

Nederlandse namen, weer 3 stuks, maar nu voor 1 boom. Ook dat komt veel voor, dus God zij dank dat de botanie gebruik maakt van Latijnse namen.

Het natuurlijk verspreidingsgebied loopt langs de Middellandse Zeekust van Spanje via Zuid-

Fraxinus ornus.

www.boomzorg.nl

35

NATIONALE BOMENBANK Boomverplanting

Wij zijn er voor u!

Met een praktische objectieve instelling, gespecialiseerd in ziekten- en plagenmanagement, boomtechnisch advies en de uitvoering van uitdagende projecten van kleinschalige aanplant tot het planmatig onderhouden van grote boombestanden.

•

Ve r z o r g i n g

•

Onderzoek

Treeworkers en Tree Technicians met ambitie!

Beerseweg 50 • 5451 NR Mill | telefoon 0485 455 557 e-mail info@kuppen-bomen.nl | www.kuppen-bomen.nl

KUPPEN BOOMVERZORGING

Het verplanten van bomen levert kostenbesparing én een bijdrage aan het duurzaamheidsbeleid op. www.nationalebomenbank.nl - Tel. 0184 - 69 89 89

Terra Nostra.

Kennisatelier voor boom en bodem

Wij kunnen u van dienst zijn met: Bomen Effect Analyse (BEA), Boomveiligheidscontrole (VTA), Ziekten en plagen in bomen (IPM-T), Groeiplaatsonderzoek, Bodemanalyses, Inrichten van groeiplaatsen, Verplantbaarheidsonderzoek, Waardevolle en monumentale bomen, Nader technisch onderzoek, Trekproef, Visies op boomstructuren, Planvorming en boombeleid, Taxatie van bomen (NVTB), Toezicht houden bij bomen.

Tel. (0184) 69 89 93

www.terranostra.nu

Terra Nostra

kennisatelier voor boom en bodem

Fraxinus ornus 'Arie Peters'.

Frankrijk tot Midden-Europa door tot de rand van de Zwarte Zee en de Westkant van Turkije, Libanon en Israël.

Het is een middelgrote boom tot max.15 meter hoog met een brede, ronde onregelmatige kroon.

In het natuurlijk verspreidingsgebied vaak meerstammig en struikvormig.

De boom bezit van nature een korte, stevige en rechte stam met daarop zware gesteltakken en naar rato zware kroontakken die het skelet van de kroon vormen. Op oudere leeftijd is de stamschors glad en grijs tot grauwgrijs. De twijgen zijn stevig en sterk en vrij kort op de oudere bomen, olijf groen van kleur met vele stippelvormige lenticellen. De knoppen zijn zilverig grijs tot grijs tot bijna zwart van kleur en de eindknop is altijd veel groter dan de vrij kleine okselknoppen. Het blad is oneven geveerd met meestal 3 tot 4 bladjukken en langwerpig eivormige blaadjes van 5 tot 10 cm lengte. De bovenzijde van het blad is dofgroen tot blauwig groen van kleur.

De Pluimes is éénhuizig met zowel éénslachtige als tweeslachtige bloeiwijzen, waarbij in het laatste geval het aantal manlijke bloemen in de bloemtuil duidelijk domineert. De bloemen bezitten zowel een kelk als een kroon en dat gebeurt niet altijd in dit geslacht en die mooie bloempjes zijn wit tot crême-wit. De boom bloeit in meijuni, rijk tot zeer rijk in grote eindstandige pluimen en de gevleugelde nootvruchten zijn talrijk.

Fraxinus ornus 'P. Johannes-Paulus II' bloeiwijze.

Vanwege de grote verscheidenheid van deze uit zaad opgeplante bomen heeft de NAKB toenmaals een aantal selecties gezocht en gevonden voor vegetatieve vermeerdering van deze goede bomen om zodoende de uniformiteit beter te kunnen garanderen.

Fraxinus ornus ‘Anita’ Deze selectie van de NAKB uit 1981 is gevonden in Nijmegen in een bestaande laanbeplanting. In dezelfde stad is een andere makker geselecteerd die de naam Fraxinus ornus ‘Arie Peters’ draagt.

Terug naar ‘Anita’, genaamd naar de vrouw van het bomenbaasje van Nijmegen destijds, Teus van Eeten. Een smalle, opgaande boom tot ca.

9 meter en dan 3 meter brede slank piramidale en dichte kroon met sterk opgaande takstructuur. Bald is langer dan de soort en bloeit heel talrijk met 10-15 cm lange en brede pluimen over de gehele kroon verspreid. De boom geeft nauwelijks tot geen vruchten waardoor de groei zo goed is, geen “verloren” energie. Een goede straat en laanboom voor de wat smallere profilen en denk aan de inrichting van de plantplaats.

Fraxinus ornus ‘Arie Peters’ Deze selectie uit 1973 is ook van de NAKB en ook in Nijmegen geselecteerd door Arie Peters, toenmalig hoofd van de Boutenburg, de proefkwekerij van de NAKB, tegenwoordig de

Naktuinbouw. Een veel kleinere boom qua lengte, ca. 7 tot 8 meter en dan 4,5 m breed, met een mooie opgaande ovale kroon met uitstaande tot opgerichte takken. Net als nichtje ‘Anita’ iets langer blad dan de soort, bloeit rijk en ook weinig tot geen vruchten.

Neef en nicht zijn op jongere leeftijd wat vorstgevoelig, maar bomen van 8-10-12 worden toch niet meer in de openbare Ruimte geplant toch, boombeheerders?? (‘Ik hoop toch echt van niet, want dan moet er weer véél zendingswerk verricht worden, je blijft aan de gang!!’)

Fraxinus ornus ‘Paus Johannes-Paulus II’ Vooral de oude garde onder u weet direct bij het lezen van deze, meer dan schitterende, naam voor een beumpke dat de selecteur ervan niemand anders kan zijn dan de oude grootmeester uit Oudenbosch, van de Koninklijke Boomkwekerijen Alphons van der Bom; de heer P.L. van der Bom himself, onder de ‘soortgenoten’ bekend als Ome Piet.

Deze oude heer van stand, zeer deskundig in de botanie, zeer onbaatzuchtig als het om noviteiten en introducties van bomen uit o.a. Amerika ging, en .., en.., en.., en een zeer aimabele mens heeft Nederland en de wereld verrijkt met zijn botanisch selectie en vermeerderingswerk.

‘Ik heb deze mens heel hoog staan, vrienden en dit is niet de eerste keer dat ik daar in dit feuille-

www.boomzorg.nl

37

Altijd de beste stobbenfrees NIE

Stobbenfrees SCW-410H met eigen dieselmotor 32 pk.

UW

Stobbenfrees SCT-550H met eigen dieselmotor 70 of 105 pk.

De stobbenfrezen van Herder-Fermex zijn betrouwbare machines die maximaal presteren. U heeft de keuze uit: • Stobbenfrezen voor tractoraanbouw (vermogensklasse 65-265 pk) • Stobbenfrezen voor kraanaanbouw (vanaf ± 3 ton) • Stobbenfrezen met eigen dieselmotor (32, 70 of 105 pk, als wiel- of rupsversie) Kijk voor meer informatie op www.herder.nl of vraag ernaar bij uw dealer.

U bereikt het meest met Herder Herder B.V. | P.O. Box 8010, 4330 EA, Middelburg | The Netherlands | T. +31(0)118 679500 | F. +31(0)118 638730 | E. sales@herder.nl | www.herder.nl

ton melding van maak. Een icoon voor het vak!!’

Gauw terug naar de boom voor ik van de redactie weer op m’n kl…. krijg dat ik afdwaal.

P J-P II is een snelgroeiende boom met in de jeugdfase een smal zuilvormige kroon die op latere leeftijd breder wordt. De boom heeft een kaarsrechte stam tot bovenin de kroon en bereikt een hoogte van 12-15 meter hoogte. De bast is ook bij oudere bomen opvallend glad en bruingrijs van kleur. De takken kleuren van olijfgroen naar grauwig grijsgroen met veel lenticellen. Het samengestelde dof groene blad is groot, 20 tot 25 cm lengte en bestaat uit 7 tot 9 langwerpige blaadjes dus 3 tot 4 bladjukken aan de centrale bladsteel en een topblad. De deelblaadjes hebben een lengte van 5 tot 10 cm. De bloei in de jeugdfase is minder rijk dan op leeftijd, waarbij het zo is dat de gehele kroon wit is van de bloempluimen van 10 tot 12 cm lengte en breedte.

Een geweldig goede straat- en laanboom voor smallere profielen. De boom verdraagt een standplaats in verhardingen goed tot zeer goed.

Fraxinus pennsylvanica stamschors.

Fraxinus pennsylvanica 'Patmore' stamschors.

NB Dezelfde boom is in het verleden door anderen op de markt gezet met de CV naam ‘Obelisk’.

Zoals gebruikelijk in de botanie geldt ten alle tijden de eerste naamgeving van een boom, vandaar dat deze boom enkele jaren geleden, op ernstig aandringen van de TKC van de Naktuinbouw, zijn wettige en rechtmatige naam ‘Paus Johannes-Paulus II’ herkregen heeft in de Namenlijst van Houtige gewassen. ‘En zo hoort het ook, Amen!’

Fraxinus ornus ‘Meczek’ De boom is omstreeks 1980 gevonden in het Meczek-gebergte in Hongarije en vervolgens in Europa in cultuur gebracht. Het is van nature een bolvormige struik met een doorsnede van 3 tot 4 meter en moet dus op een onderstam veredeld worden om een hoogstam boom te worden.

De boom wordt op een onderstam van 2.40 m dan ongeveer 6,5 meter hoog. De stamschors is grijs en verkleurt later naar donkergrijs-zwart.

De bladeren zijn 10-15 cm lang, bestaan uit 3 bladjukken en een topblad en zijn glanzend donkergroen van kleur. De herfstkleur is goudgeel tot paarsachtig donkerrood, afhankelijk van de ondergrond. De bloei is in mei-juni en bestaat uit witte eindstandige pluimen. Er wordt zelden zaad gevormd door de boom en de boom is prima toepasbaar in het publieke en private domein als solitaire boom maar ook prima toepasbaar in verhardingen of als straatboom. De boom verdraagt

het stadsklimaat wel goed en kan in verhardingen geplant worden. De boom is prima bestand tegen droogte en goed bestand tegen wind.

Fraxinus pennsylvanica Het natuurlijk verspreidingsgebied van deze grote en imposante es is gelegen in het midden en oosten van Noord-Amerika. Vanaf Zuid-Oost Canada tot Floriada aan toe en dan diep het binnenland in. De boom bezit het grootste natuurlijk verspreidingsgebied van alle Amerikaanse essen.

Ondanks dit enorme gebied van herkomst zijn er weinig tot geen vars en ssps van de soort en dat is bijzonder, want er zijn geen pleksgewijze aanpassingen aan klimaat of bodem binnen de soort.

Het zijn hele grote bomen tot 25 meter hoog en in cultuur tot ca. 18 meter. ‘De 30 % minus van JP gaat voor dit genus ook zeker op’. De boom vormt een fraaie, zware en machtig dikke stam die zich in de kroon splitst in zware gestel en kroontakken. Stamomtrekken van 4.00 meter zijn geen uitzondering bij deze makker en de stam is dan bezet met grof en diep gegroefde en zelfs diep gevoorde stamschors met een bruin-grijze kleur. De twijgen zijn lang, dun, zeer buigzaam en lichtbruin van kleur. Het blad is ca. 25 cm lang en bestaat uit 3 bladjukken, soms 2 of 4, en een topblad. De blaadjes zijn lang eivormig en 7 tot 15 cm lang en 2 tot 7 cm breed, gaafrandig en matgroen van kleur. De onderzijde van het blad is lichter van kleur en geheel grijsachtig behaard.

De gevleugelde nootvruchten zijn lang en smal tot 5 cm lang en 5-8 mm breed en hangen in trossen aan de boom. De boom is tweehuizig met éénslachtige bloemen met een klokvormige kelk en zonder kroon. De boom is een belangrijke houtleverancier in de Oostelijke staten van Amerika.

Vanwege de grote verscheidenheid in kroonvormen, vormvariabel noemen we dat, zijn er voor de toepassingen in het stedelijke de nodige CV’s ontwikkeld die wel uniformiteit in kroonvorm bezitten en als straat en laanboom geweldig toepasbaar zijn. Het zijn dan bomen geworden die in cultuur 10 tot 15 meter hoog worden met veelal een kroonbreedte veel kleiner en ook veel smaller dan de soort.

Een paar van deze makkers stel ik graag aan u voor, allemaal Amerikanen die vanaf de jaren ‘70 van de vorige eeuw ontwikkeld en in cultuur gebracht zijn.

Fraxinus pennsylvanica ‘Aerial’ Deze schitterende boom met een gesloten zuilvormige kroon bereikt een hoogte van 10-12

www.boomzorg.nl

39

meter. De CV naam ‘Aerial’ betekent ‘de lucht in’. De oneven geveerde bladeren met 3 bladjukken dragen glanzend frisgroen bladeren met een kanariegele herfstkleur. Het is een manlijke selectie, dus wel met een bloemenpluimen, maar geen zaden en dat scheelt weer met vegen en schoonmaken van de plantplaats.

Een hele goede boom voor in de smallere profielen in het stedelijke daar deze grappenmaker ook goed tegen droogte kan en goed windbestendig is.

Fraxinus pennsylvanica ‘Bergeson’ Een zeer winterharde, manlijke en dus zaadloze selectie met een opgaande vrij breed ovale kroon met een toelopend en afgeronde top. De boom wordt ca. 15 meter hoog met een breedte dan van ongeveer 10 meter, een forse boom dus. De lichtgrijze stam schors schilfert op jonge leeftijd al af en laat dan fraaie oranjekleurige bast eronder zien, in lange verticale strepen. Het blad is fraai glanzend donkergroen van kleur en smaller dan de soort. Het is een geweldige boom voor in de bredere profielen, verdraagt een standplaats in verhardingen heel goed en kan tegen de extremen in het stedelijk gebied. Zeker een van de betere makkers!

echte kerel! Hij is zo’n 20 meter hoog, met in de jeugdfase een smalle zuilvormige kroon die op oudere leeftijd ovaal wordt. De boom loopt laat in het voorjaar uit en compenseert dat in het najaar om het blad dan weer ca. twee weken langer te laten hangen als zijn broers en zusjes.

De stam is licht bruin-grijs van kleur met een hele goede doorgaande spil. Op latere leeftijd schilfert de stam licht af. De geel-groene manlijke bloemen staan in zijstandige bloemtuilen van 12-14 cm lang en breed. Het blad is diep donkergroen en glanzend, 3 tot 4 jukken en een topblad en de makker heeft een schitterende oranje tot steenrode herfstverkleuring in plaats van geel zoals bij vele andere CV van deze prachtige soort. Een prima boom in het stedelijk gebied daar de boom goed kan tegen droogte, maar ook goed gedijt op meer vochtige gronden en de boom verdraagt verhardingen.

En dan heb je ook nog CV’s als ‘Emerald’, ‘Goldie’, ‘Helvoirt’,een selectie van de Dorschkamp uit 1982, ‘Honeyshade’, ‘Kindrid’, ‘Newport’ en nog een stel anderen dus keuze te over in die Amerikaanse essen. ‘U krijgt er van mij nog 2, of 3, of ….?’

Fraxinus pennsylvanica ‘Cimmzam’ Een mannetje, nou ja mannetje…zeg maar een

Fraxinus pennsylvanica ‘Patmore’ Een selectie uit 1976, gevonden in de buurt van

Fraxinus ornus ‘Paus Johannes-Paulus II’: de selecteur van dit beumpke is niemand anders dan de oude grootmeester uit Oudenbosch, van de Koninklijke Boomkwekerijen Alphons van der Bom; de heer P.L. van der Bom himself, onder de ‘soortgenoten’ bekend als Ome Piet.

40

www.boomzorg.nl

de stad Edmonton in Canada met een uiteindelijk breed eivormige kroon tot 16-18 meter hoogte en 10-12 meter breedte. Deze manlijke boom heeft een kaarsrechte stam tot in de top toe met een opgaande takstand. Het blad is mooi glanzend donkergroen van kleur met een fel gele herfstkleur. Geen zaad dus geen rotzooi op straat wat tegenwoordig ook meetelt in de sortimentskeuzes. Het is een snelgroeiende makker die zowel droogte als nattigheid goed verdraagt en is in Amerika en Canada een van de meest toegepaste essen in het stedelijk gebied. De uniforme en geheel symmetrische kroonvorm maakt van de boom een prachtige straat en laanboom in bredere profielen. De boom is bij enkele kwekers hier in cultuur en gebruik van deze schitterende boom is een kwestie van even zoeken en bellen.

Ik sla vanwege ruimtegebrek in dit deel van het feuilleton de zeer goede maar redelijk bekende CV ‘Summit’ over en kom vervolgens bij Fraxinus pennsylvanica ‘Urbanite’ Een nieuwere Amerikaanse selectie voor in het stedelijk gebied zoals zijn CV naam al aangeeft.

En het klopt!, de boom verdraagt het stadsklimaat heel goed, droogte, hitte en zoninstraling in de kroon en op de stam. ‘Urbanite’ bereikt een hoogte van 16-18 meter met een dichte, breed

De selectie Fraxinus ornus ‘Anita’ is door NAKB gevonden in de Nijmeegse laanbeplanting en is door toenmalig boombeheerder Teus van Eeten vernoemd naar zijn vrouw.

piramidale kroon met opgaande takken en een rechte stam. De kroonprojectie loopt op tot ca.

10-12 meter. De schors is net zoals bij ‘Bergeson’ al op jonge leeftijd decoratief gegroefd en gevoord met schorsruggen als gevolg. Het blad is stevig en leerachtig en glanzend donkergroen van kleur met een schitterend bruinrode tot paarsrode herfstkleur. De onopvallende bloemen verschijnen in mei/juni en daarna beperkt tot geen vruchten aan deze makker.

Een schitterende boom en heel goed toepasbaar in het stedelijk gebied, gebruiken die species die ook met goed zoeken wel te vinden is. Uw schrijver weet dat o.a. Boomkwekerij Udenhout al jaren veel van deze Amerikaanse species in het sortiment heeft opgenomen.

Zeer de moeite waard om met deze makkers de stedelijke omgeving te verrijken met prachtige en gezonde bomen.

Sla ik weer een aantal CV’s en vars van F. pennsylvanica over, evenals de soorten Fraxinus quadrangulata, een Amerikaanse species en de Fraxinus sieboldana, een kleine tot middelgrote boom uit Midden-China, Japan en Zuid-Korea.

Niet vanwege het niet interessant zijn maar niet of nauwelijks in cultuur en dus ook bij beheerders ook vrij onbekend. En dat is zo jammer hé, want er zitten veelbelovende soorten en CV’s in die hier prima gedijen. ‘Dus dames en heren van de (bevriende) doelgroep van producenten, Grijp uw kans …..!’

Fraxinus xanthoxyloides Heel bijzonder aan deze species is dat het twee natuurlijke verspreidingsgebieden heeft die sterk van elkaar gescheiden zijn te weten een lange, brede Mediterrane kuststrook van Noord-Afrika, vanaf Marokko tot aan Algerije en Libië en het andere gebied in Afghanistan en West-Pakistan tot de Noord-Westelijke Himalaya in de drogere binnenlandse valleien en bergdalen.

Het is eigenlijk een grote bossige struik tot kleine boom die in cultuur vrijwel altijd op een hoogstam veredeld wordt. Het wordt dan een boompje tot ca. 6 meter hoog met een dicht vertakte onregelmatig ronde kroon. De warrige kroon is opgebouwd uit korte en lange twijgen, eerst behaard en later kaal en bruin-groen van kleur zijn, de korte takken zijn kwarrig en spichtig en dicht vertakt en bezet met kortloten. Het blad is klein, dofgroen van kleur, 4 tot 6 cm lengte en heeft 3 tot 4 en soms tot 6 bladjukken aan de zware takken. De bladvorm is zeer variabel ook aan 1 individu en loopt van 2 tot 4 cm lengte en

1 tot 2 cm breed. Ook de bloemetje zijn kleiner dan normaal en hetzelfde geldt voor de nootvruchten met de vliegvleugels.

Er zijn 2 vars van deze species, twee bomen die afwijkend van de moederboom en ook van elkaar gewoon voortbestaan. De var. dimorpha en de var dumosa zouden dan eigenlijk beide gekoppeld kunnen worden aan élk een van de verspreidingsgebieden. Anderen zoals enkele grote namen in de Botanie vinden het niet zo belangrijk of die koppeling correct is en zelfs of de opname wel kloppen met behulp van stukken en documenten rondom deze boom.

Het is op een hoogstam een aardig toepasbare boom voor op pleinen en langs laanbeplantingen in wat bredere profielen. De boom is ook prima toepasbaar op vegetatiedaken en andere daktuinen.

Zo vrienden, dat was dan het sortiment en daar dan slechts een beperkt gedeelte van.

En dan nu het verhaal van de ziektes en plagen die de Fraxinus bedreigen en die de laatste periode nogal wat opschudding heeft veroorzaakt.

Met name de essentaksterfte heeft de nodige onrust veroorzaakt.

Waar hebben we het over: De essentaksterfte wordt veroorzaakt door de Chalara fraxinea, een schimmelsoort, en treft vooral de Fraxinus excelsior de gewone es en de Fraxinus angustifolia, de smalbladige es.

Het betreft hier met name de bomen op soortniveau en de grootste schade wordt aangericht in het buitengebied van stad en dorp. Ook de bomen op soortniveau in de stad lopen erg veel gevaar om aangetast te worden. De meeste bomen van genoemde soorten op soortniveau hebben geen schijn van kans tegen de schimmel.

Ervaring uit het buitenland leert dat slechts 10 tot 30 procent van de essen resistent lijkt te zijn.

De verspreiding van de ziekte gaat voornamelijk via windverspreiding van de schimmel sporen.

Symptomen van zieke essen zijn verkleuring en afsterven van de bast. Door gebrek aan sap sterven ook twijgen en takken af.

Over de aantasting van de ziekte op CV-niveau en op andere soorten dan bovengenoemd van Fraxinus is nog slechts heel weinig bekend. Zo zijn er binnen de Fraxinus excelsior CV’s species die erg vatbaar zijn zoals ‘Pendula’ en andere, zoals ‘Altena’ en ‘Atlas’ veel minder tot helemaal niet. Hetzelfde geldt voor de vele CV’s van Fraxinus pennsylvanica, waarover vrijwel niets met zekerheid te zeggen valt over gevoeligheid

en/of mate van resistentie.

De vakbladen van NWST, Boomzorg en Boom & Business hebben de afgelopen periode ook de nodige aandacht aan de ziekte besteed in de vorm van artikelen, net als Universiteit Wageningen en ook Duitse onderzoeksinstituten en universiteiten waar onderzoeksprogramma’s lopend zijn.

Afsluitend Aan veroordeling en doemscenario heb uw hofschrijver echter nog nooit gedaan, niet als boombeheerder in Hilversum, niet als sortimentsadviseur, niet als docent op hogescholen en universiteiten in Europa, niet bij iepenziekte, niet bij watermerkziekte, niet bij kastanjeziekte en dus ook niet bij essentaksterfte!

Ik hoop van harte dat u dat als boombeheerders of als boomkwekers ook niet zult doen, want er zijn zo vreselijk veel essen, er past er altijd wel één!!

Groet

DGA Mauritz Adviseurs & Taxateurs BV

Stuur of twitter dit artikel door!

Scan of ga naar: www.boomzorg.nl/artikel.asp?id=19-4912

www.boomzorg.nl

41

Trap niet in de val van de Flora- en Faunawet Wie voelt de pijn in geval van overtredingen?

Bij werkzaamheden in bos en buitengebied zijn opdrachtgever, aannemer, bezoeker en grondeigenaar betrokken. Wie is wanneer verantwoordelijk wanneer er door een van deze partijen een overtreding begaat van de Flora- en Faunawet (Ffw)?

Auteur: Mr Kitty Goudzwaard

Aansprakelijk?

Is de opdrachtgever aansprakelijk als een opdrachtnemer de Ffw en dus een delict begaat in het kader de Wet op de Economische delicten?

Oftewel, de gemeente of boseigenaar doet al het mogelijk om te voorkomen dat Ffw wordt overtreden, maar de opdrachtnemer neemt het minder nauw. Wie is dan eigenlijk strafrechtelijk aansprakelijk? Is een opdrachtgever aansprakelijk voor hetgeen de opdrachtnemer doet? Tijd om eens te kijken naar de vormen van daderschap in het Strafrecht.

Plegen Hiervoor geldt dat de dader alle bestanddelen van een delictsomschrijving van een strafbaar feit heeft vervuld. Dat zal het geval zijn als opzettelijk een dassenburcht wordt verstoord. Let op: Soms valt iets per abuis doen ook onder opzet.

Doen plegen Een ‘doen-pleger’ laat een ander het strafbare feit plegen. Dan moet wel de ‘pleger’ niet gestraft kunnen worden voor het strafbare feit en dus totaal geen weet hebben en ook niet kun-

42

www.boomzorg.nl

nen weten dat hij de Ffw overtreedt. Dit zal niet snel het geval zijn. Men hoort de wet te kennen en helemaal als men in het beheer of onderhoud van groen werkt. Stel dat een opdrachtgever echter weet heeft van een totaal onzichtbare dassenburcht, dit niet meldt aan de opdrachtnemer en aan hem een vervalste inventarisatie voorlegt.

Mogelijk kan de opdrachtnemer dan niet gestraft worden voor overtreding maar de opdrachtgever wel. In dat geval is sprake van doen-plegen.

Medeplegen Bij medeplegen is sprake van nauwe en bewuste samenwerking bij het strafbaar feit. Men werkt dan echt samen met als resultaat dat wet wordt overtreden. Zo kan een medepleger zorgen dat de burcht uit de inventarisatie verdwijnt en de andere pleger dat hij daadwerkelijk wordt verstoord. Verschil met ‘doen plegen’: beide plegers zijn strafbaar. Het is niet vereist dat de medepleger alle bestanddelen van het strafbare feit vervult. Medeplichtigheid aan een overtreding is niet strafbaar. Nu is het overtreden van art. 11 Ffw echter een misdrijf. En kan men wel degelijk medeplichtig zijn. Poging tot een misdrijf in het

Wettekst aansprakelijkheid Artikel 47 Wetboek van Strafrecht 1. Als daders van een strafbaar feit worden gestraft: 1°. zij die het feit plegen, doen plegen of medeplegen; 2°. zij die door giften, beloften, misbruik van gezag, geweld, bedreiging, of misleiding of door het verschaffen van gelegenheid, middelen of inlichtingen het feit opzettelijk uitlokken.

2. Ten aanzien van de laatsten komen alleen die handelingen in aanmerking die zij opzettelijk hebben uitgelokt, benevens hun gevolgen. kader van de Wed wordt ook gezien als een misdrijf.

Uitlokken De uitlokker wordt ook als dader gezien. Hij beweegt een ander ertoe een strafbaar feit te plegen. Uitlokking vereist dat de daadwerkelijke pleger strafbaar is. Hiervoor moet sprake zijn van ‘dubbele opzet’. Niet alleen moet de

Voorbeelden Veel voorkomende handeling: paddenstoelen plukken Paddenstoelen plukken is op grond van de Ffw niet altijd verboden. De wetgever heeft echter de keuze gemaakt deze niet in zijn algemeenheid als beschermd aan te wijzen in de Ffw. De paddenstoelenpluk wordt op grond van het art. 314 Wetboek van Strafrecht wel gezien als stroperij. Je moet dus wel toestemming hebben van de grondeigenaar. Kijk dus altijd ook even naar het groene bordje bij de ingang van het bos! Dit geldt voor meerdere bezigheden in het bos. Sommige soorten zijn bovendien wel beschermd door Ffw. De bescherming is echter vaak afhankelijk van de plaatselijke regelgeving.

Zo mag soms rond de ene zijde van de weg wel geplukt worden en aan de andere zijde niet. Voorbeeld: de gemeente Baarn wijst door middel van Besluit Gemeente Baarn (Besluit aanwijzing beschermde planten, hout sprokkelen en paddenstoelen plukken 2014), een aantal gebieden aan waar bepaalde soorten niet geplukt mogen worden.

Wat is ‘Avas’ in het bos?

Op veel plekken, maar ook in het bos, kan iemand met een bepaalde bezigheid te maken hebben met ‘AVAS’, ‘Afwezigheid Van Alle Schuld’: Iemand begaat een strafbaar feit dat bewezen is en toch kan hij daar niets aan doen. Hij heeft dan geen schuld aan het feit dat hij de wet overtreedt. Het oudste voorbeeld staat in het Melk en water-arrest (HR 14-02-1916, NJ 1916, 681): De knecht die aangelengde melk meekrijgt om te verkopen en hierdoor buiten zijn schuld strafbaar bezig is, wordt ontslagen van rechtsvervolging omdat hem absoluut geen blaam treft. Even ter opfrissing: hier is een strafbaar feit bewezen, maar is er een gerechtvaardigde reden waarom de verdachte het feit heeft begaan. En dan volgt vrijspraak of ontslag van rechtsvervolging.

Onderstaand een AVAS in het kader van overtreding Gedragscode zorgvuldig Bosbeheer.

Uitspraak van het Hof Arnhem 29 november 2011 In deze zaak is de verdachte een rechtspersoon (BV). Verdachte heeft ter dunning bomen gekapt en takken gesnoeid in een bosperceel.

Op 15 maart 2009 tot en met 17 juni 2009 heeft verdachte een boom gekapt waar vlak-

bij een roofvogelhorst stond met – nieuwe bewoning!- van boommarters. Verder heeft rechtspersoon bomen gekapt die op- of op vijf meter afstand stonden van een dassenburcht.

Subsidiair wordt verdachte ten laste gelegd dat hij heeft gehandeld in strijd met de vrijstelling art. 79 Ffw door te handelen in strijd met de Gedragscode. En wel door de bovenstaande bomen te kappen en door binnen een straal van 20 meter van de burcht werkzaamheden te verrichten. Het Hof vindt dat verdachte niet de burcht heeft verstoord of beschadigd zoals bedoeld in art. 11 Ffw etc. Voor het primair ten laste gelegde volgt dus vrijspraak.

Overtreding art. 79 lid 2 Ffw. Blijft over de vraag of verdachte de Gedragscode heeft overtreden. Het Hof ziet de Gedragscode inderdaad overtreden en acht dus artikel 79 Ffw bewezen.

Strafbaar?

Het Hof onderzoekt vervolgens de strafbaarheid van de overtreding. De verdachte had voorafgaand aan de werkzaamheden opdracht gegeven tot het opstellen van een inventarisatie. Daar was geen das of marter in terug te vinden. Zijn personeel was echter goed opgeleid en terzake deskundig en voor start werkzaamheden gedegen geïnstrueerd. Men is na ontdekking van de burcht direct gestopt met werkzaamheden, heeft de aanwezigheid van beschermde soorten gemeld, de burcht op kaart aangetekend en dit alles gemeld aan de vertegenwoordiger van verdachte. Blijkbaar zat de schrik er goed in; het direct melden van een dergelijk incident bij je advocaat lijkt mij niet gebruikelijk.

Maar hierdoor heeft de verdachte volgens het Hof al het mogelijke gedaan om volgens de Gedragscode te werken. Hij had volgens het Hof op het inventarisatierapport mogen afgaan, ondanks dat dit niet op alle punten juist bleek te zijn. Op grond van dit alles is sprake van Afwezigheid Van Alle Schuld (AVAS) en is verdachte niet strafbaar. Vrijspraak kan niet volgen, omdat het strafbare feit is bewezen. Nu dader echter niet strafbaar is volgt …… juist ja: ontslag van rechtsvervolging.

opzet gericht zijn op het uitlokken, maar ook op alle bestanddelen van de overtreding. Kan een opdrachtgever toch een uitlokker zijn indien hij uitdrukkelijk een verstoorder geboden heeft de Ffw te volgen? Is hij uitlokker als hij weet dat de opdrachtnemer een beunhaas is met een slechte Ffw-reputatie? Een voorbeeld van uitlokking is het laten spuiten met bestrijdingsmiddel, terwijl men weet dat de spuiter geen spuitlicentie heeft.

Ook poging tot uitlokken is strafbaar. Heeft een dader al het plan om opzettelijk een strafbaar feit te plegen kan geen sprake zijn van uitlokking. Het neerzetten van bijvoorbeeld een lokfiets wordt echter niet gezien als uitlokking.

Het lijkt mij niet waarschijnlijk dat een opdrachtgever die in het bestek het werken met een bepaalde gedragscode verplicht stelt en ook eist dat personeel voldoende gecertificeerd is om te werken volgens Gedragscode als een uitlokker gezien kan worden. Heeft de opdrachtgever daarbij ook nog een inventarisatie laten maken of er beschermde soorten aanwezig zijn en blijken die toch aanwezig te zijn dan zal hij waarschijnlijk niet snel als uitlokker worden gezien.

Stuur of twitter dit artikel door!

Scan of ga naar: www.boomzorg.nl/artikel.asp?id=19-4913

De auteur mr. A.V.K.(Kitty) Goudzwaard is werkzaam als boomjurist bij Cobra Groenjuristen. Cobra Groenjuristen is onderdeel van www.cobra-adviseurs.nl. Lezers kunnen vragen stellen over dit artikel via k.goudzwaard@cobragroenjuristen.nl

www.boomzorg.nl

43

Snel en secuur zagen met de Dolmar-zagen Nederlands kampioen speed carving geeft demonstratie op Boom Innovatiedag Op de afgelopen Boom Innovatie Dag op boomkwekerij Udenhout liet Sander Boom –wat een inkopper als naam- zien wat woodcarving is: in een mum van tijd uit een houtblok sculpturen zagen. Boom won al vele prijzen met deze sport- en kunstvorm. Dolmar sponsort hem en Boom heeft dan ook beschikking over elke zaag uit het Dolmar-assortiment. Hoe is zijn werkervaring met de Dolmar-zagen?

Auteur: Santi Raats In 2007 begon het onschuldig: op de demonstratie ‘Fasna carving’ in Vaassen zag Boom, die ook een eigen bouwbedrijf heeft Boom Timmerwerken, het woodcarven voor het eerst.

Hij ambieerde dit ook, en wel op wereldtopniveau. ‘Al toen ik nog derde was op het NK werd ik al opgemerkt door Dolmar (Makita Nederland).

Zij zagen talent in mij en boden me aan om sponsor te worden. Daarna werd ik vrij snel achter elkaar Nederlands kampioen in ijs, in hout en daarna ook nog eens in speed carving.’

Zaagtesten Inmiddels is Boom al meerdere malen Nederlands kampioen geworden in deze disciplines.

Boom gebruikt de kettingzagen PS460K-38,

44

www.boomzorg.nl

PS3410TH-30, PS420SC-40, PS9010-74, PS5105C-38, PS7310-45, PS222THC-25, ES-2141TLC, PS9010-74, AS1812LGE en AS-3625LGE.‘Dolmar helpt met het leveren van machines en met het onderhoud. Voor hen test ik wel eens nieuwe type zagen, bladen en kettingen. De zagen zijn afgestemd op mijn lichaamslengte, dat werkt fijn. Soms is het nodig om in een keer door de stam heen te zagen, want het gaat snel en als je van twee kanten erin zou zagen heb je kans dat je ernaast zaagt, dat risico kun je niet lopen. Verder heb je ook zagen nodig om af te korten en zagen om te ‘schulpen’: dat betekent van boven naar beneden plakjes eraf zagen. Een aantal typen zagen gebruik ik specifiek om details aan te brengen in het hout. Niet

Sander Boom, Nederlands kampioen speed carving.

Carven kun je niet vergelijken met boomverzorging

alleen het blad verschilt, maar ook de grootte van de zaag, het vermogen, het type ketting en de vorm van de beitel. Ik ben erg tevreden over alle zagen, alhoewel het hebben van zoveel verschillende soorten zagen natuurlijk een luxe is. Voor elke bewerking pak ik wat ik nodig heb.’

Niet te vergelijken met boomverzorgingszaag Toch kun je het carven niet vergelijken met boomverzorging. ‘De snijbladen zijn totaal anders: die van mij hebben een spits neusje en hele fijne kettinkjes.’ Boom lacht: ‘soms vragen mensen wel eens vanuit hun tuin of ik ook een boom bij ze kan weghalen. Maar zodra een stuk hout nog bladeren heeft, kan dat dus niet. Mijn zagen zijn aangepast om te carven.’

Landelijk bekend Dat de Stihl de enige goede zaag zou zijn, verwijst Boom direct naar het rijk der fabelen. ‘Er worden op dit niveau geen slechte zagen meer gemaakt.’ Op de vraag waarom Dolmar een minder breed assortiment zagen kent dan bijvoorbeeld Stihl of Husqvarna, antwoordt hij: ‘Dolmar heeft een uitgekiend assortiment: wat ze hebben, is goéd. Een professional kan snel de juiste machine kiezen voor de klus. Ik heb in Nederland alles met de Dolmar-zagen gewonnen wat er te winnen valt, dus dat zegt denk ik genoeg. Maar Dolmar is denk ik al een geaccepteerd merk.

Ik ken veel professionals die ook een Dolmar nemen. Woodcarven heeft ook een paar jaar de tijd nodig gehad voordat het bekendheid kreeg.

Inmiddels heeft het een boost gekregen en is het landelijk bekend.’

Stuur of twitter dit artikel door!

Scan of ga naar: www.boomzorg.nl/artikel.asp?id=19-4914

www.boomzorg.nl

45

Foto: Henri Rogaar

Nieuwe bomensoftware maakt nauwkeurigheidsslag Met Boom-Safetycalc van Boom KCB bereken je makkelijk de minimale restwanddiktes voor holle bomen Boom-Safetycalc is een nieuwe bomensoftware, ontwikkeld door Boom KCB. De testversie van deze software is sinds mei dit jaar beschikbaar.

Auteur: Peter Jansen

46

www.boomzorg.nl

GREEN INNOVATION

2014 award

Vaak wordt op verschillende manieren de minimaal benodigde restwand berekend. De uitkomsten liggen dan ook ver uiteen. Boom-Safetycalc is ontwikkeld om duidelijke en nauwkeurige berekeningen uit te voeren. Op basis van boomsoortspecifieke (hout-) eigenschappen, de afmetingen van de boom en de standplaats kunnen nu, snel en eenvoudig, minimale restwanddiktes en windbelasting bepaald worden.

Er wordt niet alleen een minimale restwand berekend bij een intacte restwand Efficiënter werken Een belangrijke optie is dat met deze software de breedtes van openingen in de stam ingevoerd kunnen worden. Er wordt dus niet alleen een minimale restwand berekend bij een intacte restwand, maar ook wordt er berekend hoeveel de resterende restwand moet compenseren als gevolg van de openingen. De software is te gebruiken als beslisboom tijdens boominspecties en als nauwkeuriger referentiekader voor nader onderzoek. Er kan gerichter gemeten worden met Picus of Resistograaf. Ook snoeimaatregelen kunnen doorgerekend worden, om te bepalen of de benodigde veiligheidsreserve gehaald wordt.

Een andere bijkomstigheid is dat er een export

Jan Bouke Sijtsma

gemaakt kan worden, die kan worden ingelezen in de Boom-trekproef. Deze wordt dan per boom voordeliger, omdat er efficiënter gewerkt kan worden.

Aanvulling op specialistisch onderzoek Jan Bouke Sijtsma, Boom KCB: ‘Deze boomsoftware is ontwikkeld met in het achterhoofd de behoefte aan een maatschappelijk geaccepteerde methode voor winddrukberekening. Daarnaast heeft Boom KCB ervaring met vergelijkbare advisering bij trekproeven. De software is daarom ook een aanvulling op het specialistisch onderzoek.’

Werking Maar hoe werkt deze nieuwe software? ‘Om te beginnen bereken je in het lokale windprofiel,’ aldus Sijtsma. ‘Dit doe je door het windgebied in te voeren en het terreintype. Dit kan eventueel aangevuld worden met andere opties. Vervolgens bepaal je het windvangend oppervlakte van een boom door de horizontale kroonprojectie. Dit doe je door een foto te maken, de boomhoogte in te voren en perspectiefcorrectie toe te passen. Dan bepaal je de boomspecifieke bepaling van het ‘Globale veiligheidspercentage’ en bereken je de veiligheidspercentages stammen zonder holtes en de benodigde restwanden bij dit veiligheidspercentage. Dit doe je voor bomen met intacte, of gesloten, restwanden en voor stammen met holten, of openingen in de restwand. Vervolgens wordt er een nauwkeurig referentiekader bere-

kend, boomsoortspecifiek en locatiegebonden, waaraan de boom getoetst kan worden met onderzoeksmethode naar keuze (Picus, Resistograaf, BOOM-trekproef). Dan kunnen de snoeimaatregelen zoals kroonreductie ingevoerd en doorgerekend worden en aansluitend kan er een export gemaakt worden.’

Berekeningen kunnen op iedere gewenste hoogte gemaakt worden Uitzonderingen Deze berekeningen kunnen op iedere gewenste hoogte gemaakt worden. Wanneer een stam echter openingen vertoont, dient de resterende restwanddikte gemeten en ingevoerd te worden.

Door middel van een knop op Safetycalc, wordt de minimaal benodigde restwand bij de opgegeven holte herberekend. Sijtsma: ‘Je moet daarbij wel goed opletten. Na iedere wijziging, zoals bijvoorbeeld de boomhoogte, dient het resultaat herberekend te worden.’

Stuur of twitter dit artikel door!

Scan of ga naar: www.boomzorg.nl/artikel.asp?id=19-4915

www.boomzorg.nl

47

Netwerk van weerstations vormt nieuw EPR-waarschuwingssysteem Nieuw waarschuwingssysteem wil op basis van een model exact voorspellen Weerstation op kwekerij

DLV Plant werkt aan de ontwikkeling van een waarschuwingsmodel voor eikenprocessierups voor gemeenten en groenvoorzieners. Op 11 september presenteert DLV Plant het officieel op de innovatiedag ‘Bomen voor de toekomst’.

Auteur: Santi Raats DLV Plant heeft voor boomkwekers sinds 2012 al diverse waarschuwingsmodellen op de markt voor ziekten en plagen onder de naam QMS Boomteelt. Bij dit systeem meet een weerstation op de kwekerij de klimaatomstandigheden in het gewas. Zo worden onder meer factoren als temperatuur, luchtvochtigheid, en bladnatperiode gemeten. Deze meetcijfers worden door het weerstation naar de computer gestuurd en de computer berekent vervolgens de infectiedruk voor bijvoorbeeld buxusbladvlo. Het model QMS boomteelt voorspelt op basis van klimaatmetingen en lokale weersvoorspellingen in het gewas wanneer buxusbladvlo actief wordt. Op deze manier kan tijdig worden ingegrepen. Voor de kwekerij zijn nu ongeveer 20 voorspellingsmodellen beschikbaar.

Voorspellingsmodel Op het juiste moment en efficiënt ingrijpen is niet alleen belangrijk voor kwekers die hierdoor kosten kunnen besparen en schade voorkomen; ook beheerders kunnen hierdoor efficiënter eikenpro-

48

www.boomzorg.nl

cessierups bestrijden. Dat scheelt in de kosten én in de milieubelasting. Er is nu ook een waarschuwingsmodel voor eikenprocessierups gemaakt.

Het model voorspelt op basis van de gemeten klimaatomstandigheden op de tot nu toe zo’n twintig geplaatste weerstations bij de kwekerijen door het land wanneer de eerste eikenprocessierupsen zijn te verwachten. Of voorspelt verschillende stadia: ei-uitkomst, verpopping, brandharen, uitvliegen. Ook maakt DLV Plant gebruik van gegevens van openbare weerstations zoals het KNMI. Gemeenten, groenvoorzieners en andere partijen kunnen zo hun EPR-scouting en bestrijdingsaanpak gerichter uitvoeren. Ook voor andere aantastingen in het openbaar groen kunnen modellen worden ontwikkeld.

‘We kregen van hoveniers en gemeenten vragen over hoe zij eikenprocessierups het beste konden bestrijden en wanneer. Daarom hebben we dit waarschuwingsmodel ontwikkeld. Kwekers, hoveniers en gemeenten moeten natuurlijk wel zelf blijven nadenken, deze tool is slechts een beslissingsondersteunend model.’

Daar is Jules Sondeijker van de gemeente SittardGeleen, die veelvuldig met EPR te maken krijgt, het mee eens: ‘Een gemeente moet eigen kennis in huis houden en een persoon aanwijzen die zich in eikenprocessierups specialiseert. Dit is een plaag met urgentie omdat de volksgezondheid ermee gemoeid is, dus je kunt als opdrachtgever niet afhankelijk zijn van de markt: dat zou de beoordeling van het werk door de aannemer ook bemoeilijken.’

De werking ‘De weerstations rekenen op alle dagen de voorspellingsmodellen door,’ legt Johan van den Broek van DLV Plant uit. ‘Het systeem maakt geen gebruik van realtime camerabeelden. De voorspellingsmodellen hebben we de afgelopen jaren zelf ontwikkeld door de eikenprocessierups te monitoren en te koppelen aan de gemeten klimaatomstandigheden. De verwachtingen kloppen alle behoorlijk goed. Er zit een afwijking in de voorspelling van zo’n 5 procent, - een voorspelling heeft er uiterlijk twee dagen naast

GREEN INNOVATION

2014 award

gezeten- door weersomstandigheden, maar deze marge willen we in de toekomst uit het model halen. Dat kost echter tijd, want daarvoor moeten we meer tijd steken in monitoring om waar te nemen in welke fase eikenprocessierups zit op het moment van de voorspelling en de voorspelling daarna nauwkeuriger beschrijven en de datum of het moment scherper stellen. Maar we staan al voor 100 procent achter dit product, anders zouden we er nooit mee naar buiten zijn gekomen.’

Andere voorspellingen Het DLV-waarschuwingsmodel is niet het eerste dat verscheen: Henry Kuppen en Silvia Hellingman brengen sinds begin 2011 waarnemingsgegevens en voorspellingen van EPRproefstation Diever en waarnemers door het land naar buiten via het Kenniscentrum EPR. De Wageningen Universiteit levert temperatuurmodellen aan voor de voorspellingen. Zowel Kuppen als Hellingman hebben een eigen insectenstation, waar zij de ei-uitkomsten, vervellingen en vluchten bijhouden en deze gegevens kosteloos verstrekken.

Ook Sondeijker doet zelf EPR-voorspellingen, samen met twee ingehuurde krachten, voor alle gemeenten binnen de provincie Limburg. ‘Wij knippen takken af buiten en steken die in vaasjes buiten. Om de vijf dagen halen we takken naar binnen. De cyclus zit zo: als de takken na tien dagen binnen uitkomen, betekent het dat zij buiten na veertien dagen zullen uitkomen. Als de takken binnen na acht dagen uitkomen, zullen ze buiten over tien dagen uitkomen. Op deze manier weten we, met een marge van uiterlijk zo’n twee dagen, wanneer de eikentakken zullen

Johan van den Broek

uitlopen en wanneer het startsein gegeven kan worden om te gaan spuiten met Bt.’ Ook Sondeijker verstrekt de informatie aan de andere Limburgse gemeenten gratis. ‘Ik heb ooit onderzocht of deze dienst zou financieel zou lonen voor mijzelf, maar ik kwam erachter dat opdrachtgevers niet voor deze dienst willen betalen, ook al is de volksgezondheid ermee gemoeid. Laat staan als je de dienst uitbreidt met niet-urgente ziekten en plagen zoals eikenspintkever en bladluis. Die worden alleen bestreden bij klachten of wanneer situaties politiek gevoelig liggen,’ aldus de boombeheerder. ‘Het DLV-model zal ongetwijfeld werken, maar het is dus de vraag of gemeenten ervoor zullen willen betalen. Ook al willen zij de marge verkleinen door de data van ei-uitkomsten en dergelijke te verscherpen, ik denk toch dat voorspellingen een algemene inschatting blijven en dat er altijd een marge van onvoorspelbaarheid blijft die je niet kunt ontlopen in een model.’

Kosten Van den Broek geeft te kennen dat er de kans bestaat dat er kosten zijn verbonden aan het waarschuwingssysteem, het model moet zich nog terugverdienen. ‘We hebben hier veel jaren aan onderzoek en voorbereiding aan besteed: in 2009 zijn we al begonnen met de weerstations voor de voorspelling van ziekten en plagen bij buxus en taxus op kwekerijen. 2011 hebben we nog gebruikt als testjaar en in 2012 zijn we er actief mee op de markt gekomen. Hetzelfde geldt voor het waarschuwingsmodel voor eikenprocessierups.’

Of en hoeveel de gemeenten gaan betalen hangt nog van een aantal factoren af. ‘Op het moment

dat er voldoende interesse is bij de gemeenten, dan zal er gekeken moeten worden naar dichtstbijzijnde weerstations en of er misschien een weerstation geplaatst moet worden. Het is namelijk zo dat hoe dichter het weerstation in de buurt staat, hoe nauwkeuriger de voorspellingen zijn.

De meerwaarde zit dan ook in het feit dat wij lokale metingen doen met een eigen weerstation op de plek van mogelijke aantasting. Wij gebruiken lokale weersvoorspellingen die wij aan de klimaatmetingen koppelen op gps-niveau. Hiermee kun je een zeer exacte voorspelling maken.’

Advies Op 11 september maakt DLV Plant tijdens de presentatie duidelijk hoe gebruikers het waarschuwingssysteem eikenprocessierups kunnen toepassen, wil het discussiëren met gemeenten en ondernemers en andere belanghebbenden over hoe dit het beste in de praktijk gezet kan worden, inclusief zaken zoals het kostenplaatje, en of er een onderhoudsadvies aan de gegevens zullen worden gekoppeld.

Stuur of twitter dit artikel door!

Scan of ga naar: www.boomzorg.nl/artikel.asp?id=19-4916

Jules Sondeijker

www.boomzorg.nl

49

Echt waar

Naktuinbouw zegt dat de verantwoordelijkheid bij de kwekers ligt, maar die zijn nog niet gewend aan het idee van zelfcertificering Ervaren boombeheerders weten het natuurlijk al lang: de enige echte zekerheden in dit leven zijn death and taxes, zoals een beroemde Engelse schrijver eens gezegd heeft. Voor een gepassioneerde boombeheerder zou een andere zekerheid natuurlijk veel belangrijker moeten zijn, namelijk de zekerheid dat de twee of drie Latijnse namen die in zijn bestek of beplantingslijst staan, ook werkelijk geleverd worden en in de straat worden neergezet. De illusie dat dit altijd en overal het geval is, heeft jammer genoeg niemand meer. Waarbij ik overigens niet gezegd wil hebben dat dit altijd betekent dat marktpartijen de kluit willens en weten belazeren. Een oude boomkweker vertelde me eens het volgende verhaal: toen eenmaal duidelijk was dat Carpinus betulus ‘Frans Fontaine’ een haagbeuk was die over heel bijzondere eigenschappen beschikte, werden in de loop van een paar jaar zo ongeveer alle haagbeuken van de hele gemeente Eindhoven leeggeknipt om maar aan de vraag naar vermeerderingsmateriaal te

Kwekersverenigingen uit de kraamkamer van de Nederlandse laanbomersector in het rivierengebied hebben recent de alarmklok geluid over dit probleem voldoen. Het gevolg laat zich raden. Veel haagbeuken zouden volgens dat verhaal vanaf het begin al geen echte ‘Frans Fontaine’ haagbeuken zijn, maar afstammen van een min of meer toevallige buurman. Of dit verhaal waar is, weet ik net zomin als u, maar het zou in ieder geval wel verklaren waarom de ene Frans Fontaine heel gevoelig is voor vorstscheuren en de andere in veel mindere mate.

50

www.boomzorg.nl

Het bovenstaande verhaal stamt ergens uit de jaren zeventig of tachtig van de vorige eeuw en heeft daarmee een baard zo lang als Sinterklaas, maar laat wel een probleem zien dat nog steeds heel erg actueel is. Kwekersverenigingen uit de kraamkamer van de Nederlandse laanbomersector in het rivierengebied hebben recent de alarmklok geluid over dit probleem. Kwekers zouden nog steeds te massaal en soms ook te ondoordacht oculatiehout bij zichzelf of bij andere kwekers knippen.

Hierdoor lopen ze risico’s, zoals problemen met de rasechtheid.

Naktuinbouw trekt op dit moment hard aan een nieuw programma dat het oude NakB-certificeringsprogramma moet gaan vervangen. Het is voor Nederlandse beheerders, maar ook voor de boomteeltsector van cruciaal belang dat dit een succesverhaal wordt. Probleem is vooralsnog dat niemand zich echt verantwoordelijk voelt voor het programma.

Naktuinbouw zegt dat de verantwoordelijkheid bij de kwekers ligt, maar die zijn nog niet gewend aan het idee van zelfcertificering.

Namelijk de zekerheid dat de twee of drie Latijnse namen die in zijn bestek of beplantingslijst staan, ook werkelijk geleverd worden en in de straat worden neergezet Met vriendelijke groet, Hein van Iersel hein@nwst.nl Hoofdredacteur

Stuur of twitter dit artikel door!

Scan of ga naar: www.boomzorg.nl/artikel.asp?id=19-4917

connecting green and infrastructure

groeiplaatsconstructies

wortelschermen

boombakken

boomverankering

amfibieĂŤnschermen

beluchting

bewatering

boomstambescherming

kantopsluitingen

machinale inbouw

Duurzaam groen begint met een goede basisinrichting van het plantvak Bomen maken onze stedelijke omgeving leefbaar. Een gezonde groene infrastructuur in de stad is daarom onmisbaar.

GreenMax is gespecialiseerd in duurzame innovatieve producten voor de inrichting van de plantplaats boven en ondergronds, zodat groen en infrastructuur samengaan.

GreenMax | Tel: 0031 413 29 44 47 | www.greenmax.eu

Boomrooierij Weijtmans méér dan bomen rooien

Diverse vrachtauto’s inzetbaar

Veilig snoeien m.b.v. een hoogwerker

Bomen rooien Bomen snoeien Stobben frezen / rooien Transport Hijswerk In- en verkoop van hout Advies In-/verkoop van houtsnippers Afvoeren van snoeihout en blad

Boomrooierij Weijtmans beschikt over goed opgeleide treeworkers en tree technicians, zodat ieder karwei een honderd procent tevreden klant oplevert.

Uniek zijn onze telescoopkranen, waarmee we tot een hoogte van 32 meter takken vast kunnen pakken en afzagen, voor veilig en gecontroleerd rooien van bomen. Onze derde telescoopkraan is in bestelling.

Onze opdrachtgevers zijn particulieren, bedrijven, instellingen en de overheid.

Wij zijn tevens leerbedrijf en gecertificeerd iepen verwijderaar. Erbo erkend, VCA**, NEN,

GRAAG TOT ZIENS OP 25 SEPTEMBER 2014 BIJ DE DEMODAG BOMEN!

Leveren van houtsnippers aan locale centrales

ISO 9001 en Groenkeur gecertificeerd.

Natuurlijk komen wij graag bij u langs om de situatie en eventuele obstakels vakkundig te beoordelen.

Telescoopkraan met werkhoogte van 42 meter

Wij melden u met gepaste trots dat wij als eerste boomrooierij in Nederland het certificaat voor de CO2 prestatie ladder niveau 3 hebben behaald.

Dit is voor ons een bevestiging dat we op de goede weg zijn en voor u het bewijs dat u met de juiste partner in zee gaat.

Graag tot uw dienst, Kees Weijtmans

Uw juiste partner is u graag van dienst

Kreitenmolenstraat 175

Tel. 013-51114 83

algemeen@weijtmans.nl

5071 BD Udenhout

Fax 013-511 43 73

www.boomrooierijweijtmans.nl