Fieldmanager2 2014 by NWST NeWSTories

Jaargang 10 nr. 2, 2014

Vakblad voor Sportveldbeheer

Wat wordt de Sportveldinnovatie van 2014?

Welkom in Schijndel (en Bernheze) • Nieuwe regels rond brandregres • Gemeente Noordwijkerhout creatief met kurk • De Grasgids • Speelschade herstellen • Natuurgras s moet weer sexy worden • Gemeente Steenwijkerland: e i at v ‘Jullie mogen hier sporten, maar wel volgens onze spelo n regels’ • Sportveld Innovaties • Engerlingen • in 14 0 2

D L E

V T R

Wie wordt Fieldmanager of the year?

2015

Wie word de opvolger van Ad van de Luijtgaarden als Fieldmanager of the Year 2015?

Het vakblad Fieldmanager organiseert op 20 november a.s. voor de vijfde keer op rij, de verkiezing van de Fieldmanager of the Year in het Willem II Stadion in Tilburg. Met dank aan de sponsors Jean Heybroek, Everris en Innoseeds gaat een deskundige jury dit jaar weer opzoek naar de beste sportveld beheerder van Nederland. Verder zal de jury, dit jaar voor de tweede keer, de FM High Potential Award uitreiken, een prijs voor het aanstormend talent op de sportvelden. Denk jij dat je voor deze award in aanmerking komt? Of ken je een collega sportveldbeheerder waarvan je vindt dat hij of zij een goede kandidaat is? Geef dan vandaag nog naam en sportveldcomplex per e-mail door aan de redactie. Er wordt met name ook gezocht naar jong talent en sportveldbeheerders in dienst van aannemers en adviesbureaus. Kijk voor meer informatie op www.fieldmanageroftheyear.nl Uw kandidaten kunt u doorgeven aan Santi Raats via santi@nwst.nl

Fieldmanager of the Year 2010 Bernard van den Bosch

Fieldmanager of the Year 2011 Peter Mook

Fieldmanager of the Year 2014 Ad van de Luijtgaarden

FM High Potential 2013 Maarten van Heck

www.fieldmanageroftheyear.nl

Fieldmanager of the Year 2013 Bertus Carelse

LENTE kampioenen!

Compacttrekker 3036E + 305 voorlader • met sterke 3-cilinder 36PK dieselmotor • met hydrostaat en 4WD • nu met gratis voorlader! Normaal vanaf: € 21.793,- excl. BTW Nu voor: € 17.499,- excl. BTW*

Frontmaaiers 1435, 1445, 1545, 1565 + maaidek • met sterke 3-cilinder dieselmotor • 4WD, luxe geveerde stoel • 7-iron II maaidek met hoge capaciteit Nu scherp geprijst! Ga nu naar uw John Deere dealer voor een scherpe aanbieding!

Diesel Tuintrekker X750 • met sterke 3-cilinder 24PK dieselmotor • met hydrostaat, 2WD en stuurbekrachtiging • luxe stoel Normaal vanaf: € 11.484,- excl. BTW Nu voor: € 8.999,- excl. BTW en excl. getoond maaidek*

Profiteer nu van deze speciale actiemodellen! Voor meer informatie raadpleeg uw John Deere dealer www.johndeere.nl/dealerlocator Deelnemende dealers: Greve B.V. Staadegaard B.V. JAN de WINKEL Agri-Machines B.V. (a Vervaet/Stehouwer company)

GroeNoord B.V. Westrenen Mechanisatie B.V. Kraakman-Perfors B.V. Geert Jan de Kok B.V.

* Prijzen van de aanbiedingen zijn excl. BTW en zijn geldig t/m 31 juli 2014 bij bovenstaande (tuin en park) dealers. Vraag uw dealer naar de voorwaarden. Drukfouten en wijzigingen voorbehouden. Getoonde afbeeldingen kunnen afwijken van de werkelijke uitvoering.

JohnDeere.com

Peter van der Terp: â&#x20AC;&#x2DC;Jullie mogen hier sporten, maar wel volgens onze spelregelsâ&#x20AC;&#x2122;

Jan de Vries, vorig jaar genomineerd voor de titel Fieldmanager of the Year 2014, is een gevierde fieldmanager in zijn gemeente Steenwijkerland. De sportvelden zijn onder zijn toezicht van erbarmelijke naar prima kwaliteit opgewaardeerd. Dit soort succesnummers zijn natuurlijk alleen mogelijk met de steun van de wethouder. Een interview met de man zonder wie er nog steeds een zwartboek sportvelden bestond.

www.fieldmanager.nl

Colofon Fieldmanager -een uitgave van NWST NeWSTories bv- wordt in een gemiddelde oplage van 1.900 exemplaren verspreid onder sportveldbeheerders in dienst van gemeentes, sportclubs en aannemers. Fieldmanager is het belangrijkste Nederlandse vakblad voor sportveldonderhoud waarbij de praktisch ingestelde vakman centraal staat.

Nieuw type beluchter van VGR Sportveldinnovaties Beluchten met meer efficiëntie en de bodem als basis voor een goede grasgroei. Dat is de gedachte achter de TopChanger van de VGR-Groep uit Almkerk. Deze beluchter doet in één werkgang iets aan het verdichtingsprobleem en verbetert tege-

Redactie & commercie NWST NeWSTories bv Fransestraat 41 I www.fieldmanager.nl M info@fieldmanager.nl

lijkertijd de water- en luchthuishouding van Postbus 569 6500 AN Nijmegen T 024-3602454 F 024-3602464

Hoofdredacteur: Hein van Iersel Bladmanager: Santi Raats (santi@nwst.nl) Broer de Boer (broer@nwst.nl) Advertenties: Alberto Palsgraaf (alberto@nwst.nl) Peter Jansen (peter@nwst.nl) Vormgeving: Marie Cecile Oosterhout Abonnementen 69,- per jaar. De abonnementsperiode loopt van 1 januari tot en met 31 december van ieder jaar en uw abonnement zal jaarlijks automatisch worden verlengd, tenzij uw schriftelijke wederopzegging uiterlijk 31 oktober voorafgaand aan de nieuwe abonnementsperiode in ons bezit is. ISSN: 2212-4314 Alle auteursrechten en databankrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze berusten bij Fieldmanager c.q. de betreffende auteur. Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgever worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, scan, fotokopie, elektronisch of op welke wijze dan ook. Fieldmanager wordt tevens elektronisch opgeslagen en geëxploiteerd. Alle auteurs van tekstbijdragen in de vorm van artikelen of ingezonden brieven en/of makers van beeldmateriaal worden geacht daarvan op de hoogte te zijn en daarmee in te stemmen e.e.a. overeenkomstig de publicatie- en/of inkoopvoorwaarden. Deze zijn bij de redactie ter inzage of op te vragen.

de bodem. De TopChanger maakt gebruik van waterstroom onder hoge druk. In de nieuwe machine neemt de waterstraal, volgens het principe van een venturi, materiaal uit een voorraadbak mee de bodem in en vult de ontstane ruimtes direct volledig op.

Natuurgras moet weer sexy worden

en verder

Forum

Acueel

Breng tien sportveldbestuurders bij elkaar en vraag wat hun diepste wens is. De kans is groot dat het meest genoteerde antwoord kunstgras is.

8 Nieuws 16 Ontwerper kom eens achter je bureau vandaan! 25 De Grasgids 26 Speelschade herstellen

Op de een of andere manier is in de voetbalwereld het idee ontstaan dat

Achtergrond

kunstgras het antwoord is op alle vra-

22 77

gen (en plagen). Het is echter maar de

Duizend bommen en granaten Nieuwe regels rond brandregres

vraag of dit altijd terecht is. Natuurlijk, kunstgras heeft belangrijke voordelen,

Sportveldinnovaties

maar maak de keuze alstublieft op

31 Water in waterveld brengen 34 Nieuw gewasbeschermingsmiddel 37 Nematoden 42 Ground under repair 44 Revolutionair waterbouwconcept 46 Fieldlazer S90 49 Glass Boarding 52 JenE: Pimp je veld 54 Mini field top maker van Maredo 56 Onderbouw van schuimbeton 58 Plug & play-stadion van Ballast Nedam 60 Automatisch maaisysteem van Probotiq 64 Milieuvriendelijke onkruidbestrijding 67 Greensweeper

basis van de juiste cijfers én argumenten.

Science 50 Engerlingen

Column 82 Hoofdredactioneel 6

www.fieldmanager.nl

inhoud 31

Optimale speelkwaliteit door nieuw water management systeem voor hockeyvelden Sportveldinnovaties Tophockey is ondenkbaar zonder beregende velden. Voor veel clubs is dat vanwege de enorme hoeveelheid water die daarvoor nodig is budgettair steeds minder makkelijk op te brengen. Desso Sports Systems uit Oss ontwikkelde met Aquapush een nieuwe manier om water voor hockey-

velden te managen waarbij aanzienlijk minder water wordt verspild. Daarnaast is Aquapush energiezuinig en zouden de aanlegkosten vrijwel gelijk aan die van een normaal tophockeyveld.

Gemeente Noordwijkerhout is creatief met kurk Actueel Sportpark Nispen in de Zilk moest verplaatst worden om ruimte te maken voor woningbouw. De gemeente Noordwijkerhout gaf Antea Group Sport (voorheen Oranjewoud) de opdracht gekregen om het bestaande voetbal- en tenniscomplex te verplaatsen en toonde zich creatief met kurk.

Fieldlazer S90 Sportveldinnovaties Expoline brengt de Graco Fieldlazer S90 op de markt, een nieuw apparaat in combinatie met nieuwe belijningsverf. Dankzij de optimale deeltjesverdeling onder hoge druk (40 tot 60 bar) wordt het resultaat van belijningen verbeterd met minder verbruik van product. Dit biedt niet alleen budgettechnische voordelen, maar ook een beter resultaat. Dankzij de hoge druk zal de belijningsverf veel dieper tussen het gras kunnen worden aangebracht.

www.fieldmanager.nl

Nieuws Demodag

Sportvelden 17 april 2014 Op donderdag 17 april 2014 organiseren de vakbladen Fieldmanager en Greenkeeper voor de zevende keer de Demodag Sportvelden op sportpark Zuideinderpark in Schijndel. Tijdens deze dag zullen weer honderden bezoekers de machines komen bekijken. De bedoeling is om dit jaar weer een breed evenement te organiseren. Dus niet alleen kunstgras, maar ook onderhoud, beheer, aanleg, renovatie van zowel kunstgras als natuurgras voor voetbal, hockey, tennis en golf. Op een nieuwe locatie, ditmaal: we zijn te gast bij RKSV Schijndel in Schijndel. We hebben weer een uitgebreid en gevarieerd programma met lezingen, discussies en demonstraties van diverse machines. Kijk voor meer informatie en voor aanmeldingen op de website www.demodagsportvelden.nl.

dubbelzijdig lasergeslepen. De heggenscharen kunnen voorzien worden van een nieuwe 4,2 Ah-accu. Deze accu zorgt ervoor dat de krachtige en duurzame motor 90 minuten onafgebroken kan draaien. De messen maken maar liefst 4.000 knipbewegingen per minuut. Door de gereedschappen aan te sluiten op een Husqvarna accubackpack, kan er zelfs een complete werkdag zonder tussentijds opladen van de accu geknipt worden.

Homburg Dynamic Drive op de Hurricane

Demodag SPORTVELDEN

17 april

2014

Twee nieuwe professionele Husqvarna heggenscharen op accu Husqvarna heeft twee nieuwe professionele accuheggenscharen ontwikkeld. De nieuwe accuheggenscharen, 536LiHD60x en 536LiHD70x, kenmerken zich door hun lichte gewicht en hun ergonomische en uitgebalanceerde ontwerp. Een draaibare achterhandgreep zorgt ervoor dat de heggenscharen zeer eenvoudig te bedienen zijn, in alle denkbare werkposities. De messenbalk is 60 of 70 cm lang en de afzonderlijke messen zijn

www.fieldmanager.nl

Homburg Dynamic Drive (HDD) is het geautomatiseerde aandrijfsysteem dat drains eenvoudiger en veelzijdiger reinigt. Door de toevoeging van HDD aan de Hurricane is de gebruiker verzekerd van de reiniging van drains, bedieningsgemak en een lange levensduur van de drainreiniger. De versie 2.0 is gelanceerd op de Agritechnica in Hannover. Wanneer het systeem een obstakel detecteert, wordt de invoer gestopt; daarna zal het systeem een procedure afhandelen om het obstakel te verwijderen. De snelheid wordt automatisch geregeld bij meer weerstand. Het systeem berekent de toelaatbare weerstand afhankelijk van de ingevoerde lengte Homburg HPE-slang. Zodra het systeem slip detecteert, wordt de snelheid gereduceerd/gestopt. Wanneer de gewenste procedure afgewerkt is, zal de machine automatisch stoppen, de waterdruk uitschakelen en de chauffeur een signaal vanuit het systeem krijgen.

Ruud Mantingh vertrokken bij IPC Woordvoerders van IPC Groene Ruimte melden dat directeur Ruud Mantingh vertrokken is bij dit opleidings- en kennisinstituut. Aan het vertrek zou een verschil van inzicht ten grondslag liggen. Mantingh was naast directeur van IPC Groene Ruimte ook directeur en aandeelhouder van Aequator Groen & Ruimte. Deze functie blijft hij vervullen. De functie van Mantingh bij IPC is inmiddels al ingevuld door een interimmer.

Kraakman Perfors gaat verder met GKB Kraakman Perfors meldt tijdens de Dag van de Sportaccommodaties in Houten dat de jarenlange samenwerking met Redexim grotendeels zal worden afgebouwd, in ieder geval wat betreft onderhoudsmachines voor kunstgras. Deze machines zullen voortaan van GKB betrokken worden. Voor GKB is dit een enorme opsteker. Het bedrijf had inmiddels een behoorlijk aantal machines ontwikkeld, maar nog geen verkoopkanaal van betekenis. Kraakman Perfors gaat in zijn verzorgingsgebied (Zuid- en Noord-Holland, Utrecht en Gelderland) exclusief alle machines van GKB vertegenwoordigen. Medewerkers van Kraakman Perfors hebben inmiddels de eerste ervaringen met de GKB opgedaan en zijn enthousiast. â&#x20AC;&#x2DC;Simpel, degelijk en effectiefâ&#x20AC;&#x2122;, zo omschrijft Eduard van der Zwam van Kraakman Perfors de

marathon marathon marathon bouwplan moet grasland zijn. Vorig jaar was dat nog zeventig.

nieu

duurzame fosfaat bron uit NL

Dit betekent dat veel boeren zomaar tien procent meer gras moeten inzaaien, gras en dus graszaad waar de markt niet op heeft gerekend. De verwachting is dat de prijzen hierdoor gaan stijgen. In hoeverre dit ook voor recreatiegrassen geldt, is niet duidelijk. Hendrik Nagelhout van Innoseeds, die mede namens Plantum reageert, denkt dat het allemaal wel eens mee kan vallen. Boeren maken zelf de beslissing om aan de derogatie deel te nemen. Verder zal een aantal boeren al aan de huidige normen voldoen en dus niets hoeven bij te zaaien met gras.

sneller  beter  goedkoper

een dergelijke workshop deel te nemen, neem dan contact op met Hein van Iersel: hein@nwst.nl

overstappen was nog nooit zó simpel

vitalphos vitalphos vitalphos marathon marathon marathon Willem Bierema: Agrotechniek

Holland driekwart

GKB machines. ‘Precies wat onze klanten vragen van een machine.’ Daarnaast is het feit dat GKB zelf de machiw nieu nes ontwerpt en fabriceert in Barendregt voor Kraakman Perfors een verbetering ten opzichte van de huidige situatie. GKB kent de markt, kent de eindgebruiker, zorgt voor korte lijnen en kan snel inspelen op de wensen van de eindgebruiker, zo luidt de mening van de Kraakmanvertegenwoordigers. Kraakman Perfors blijft wel doorgaan met de verkoop van Vertidrainproducten, die worden betrokken van Redexim.

duurzame fosfaat bron uit NL

vol

sneller  beter  goedkoper

In 2013 werd in Biddinghuizen voor het eerste Groen Techniek Holland georganiseerd. Zusterbeurs Agro Techniek Holland wordt al langer georganiseerd op deze locatie; in 2014 zal deze worden gehouden van 10 tot en met 13 september. Beursmanager Willem Bierema meldt nu dat deze beurs voor ongeveer driekwart is volgeboekt. Alle bekende trekkermerken en dus de publiekstrekkers zouden al hebben ingetekend.

overstappen was nog nooit zó simpel

vitalphos vitalphos vitalphos marathon marathon marathon Derogatie zorgt voor

meer vraag graszaad en dus hogere prijzen

w Volgens nieu een artikel op de website van De Boerderij zorgen ontwikkelingen in de regelgeving dat er in 2014 meer gras zal worden ingezaaid. Waarschijnlijk zal dit leiden tot hogere prijzen. De regelgeving waarop gedoeld wordt is de zogenaamde derogatie. Dit houdt in dat bedrijven die hieronder vallen meer mest mogen toepassen dan andere bedrijven. De gebruiksnorm is 170 kilo stikstof per hectare landbouwgrond, behalve als het gaat om een derogatiebedrijf. Een derogatiebedrijf mag voor graasdierenmest een norm van 250 kilo stikstof per hectare grasland en bouwland gebruiken. De overheid stelt hier wel voorwaarden aan. Tachtig procent van het

duurzame fosfaat bron uit NL

Twee sportvisies op een kussen

sneller  beter  goedkoper

overstappen was nog nooit zó simpel

vitalphos vitalphos

vitalphos

Net als andere jaren zullen ook dit jaar weer gemeentes gaan fuseren. Voor fieldmanagers in gemeentelijke dienst levert dit onduidelijkheid op over hun functie en functie-inhoud. Vakblad Fieldmanager wil rondom dit gegeven een workshop organiseren. Dat betekent dat wij fieldmanagers van een aantal fuserende gemeentes bij elkaar willen brengen, om te praten over de vraag hoe je de verschillende sportvisies van de fuserende gemeentes met elkaar in overeenstemming kunt brengen. Een verslag van deze workshop zal worden geplaatst in de komende uitgave. Heeft u als gemeente interesse om aan

www.fieldmanager.nl

Uw sportvelden altijd in topconditie?

Wij hebben water in de hand Uw sportaccommodatie is tot in de puntjes verzorgd. Met fraaie banen en velden, waarop sporters het beste uit hun spel kunnen halen. Aquaco helpt daarbij. Met innovatieve systemen voor natuurgras, kunstgras én gravel. Aquaco ontwerpt, installeert en onderhoudt efﬁciënte en kwalitatief hoogwaardige beregeningsinstallaties van alle professionele merken. Deskundig, betrouwbaar en met oog en oor voor uw wensen en eisen. Wilt u uw sportvelden in topconditie houden? Maak dan kennis met de specialisten van Aquaco. Wij hebben water namelijk écht in de hand. Al meer dan 30 jaar!

www.aquaco.nl | 0481 - 377 177

Aannemersbedrijf Van Wijlen B.V. Heistraat 112a - 5161 GJ Sprang-Capelle - Telefoon (0416) 27 95 69 - Telefax (0416) 28 17 64 www.vanwijlen.eu - info@vanwijlen.eu

• Groenvoorziening

• Afvoer en recycling

• Grondwerk

• Aanleg en onderhoud sportvelden

• Wegenbouw

• Transport

• Riolering

• Landschapsonderhoud

GRONDIG

IN VELDEN EN WEGEN

GR compactmaaiers 13,5/21 pk

Topdrain: Zoek en vind: Kubota Tuin en Park

dichterbij dan u denkt!

U vindt o ns op de demo dag sportveld en op de midde nstip!

Meer speeluren op natuurgras! Oude Heijningsedijk 30, Heijningen. Telefoon: (0168) 46 28 56. E-mail: welkom@brasfijnaart.nl www.brasfijnaart.nl

Gebr. De Vor Achterveld BV Hessenweg 164 • Postbus 2 • 3790 CA ACHTERVELD Tel. 0342 45 95 41 • info@devor.nl • www.devor.nl

Nieuws

In memoriam Jan van Vugt Op zondag 16 maart 2014 overleed Jan van Vugt (17-12-1941 – 16-032014) op 72-jarige leeftijd in zijn woonplaats Leiden. Jan is veel te jong overleden, maar heeft uiteindelijk de oneerlijke strijd tegen zijn ziekte verloren. Op 20 maart 2014 werd op de Rhijnhof in Leiden afscheid van hem genomen. Het was een mooi en waardig afscheid voor een icoon van de sport, mede door de mooie woorden van zijn vrouw Marijke, zijn familie, zijn laatste werkgever Sportief Capelle, maar ook van Sportnet 25 en Sportclub 25. Na afloop werd zijn leven 'gevierd' en werd het glas geheven. Precies zoals Jan het wilde en zoals hij ook in het leven stond. Jan van Vugt was een vriend en goede zakenrelatie. Als manager was Jan zakelijk, maar hij hechtte veel waarde aan een vriendschappelijke en warme relatie met zijn medewerkers en zakenrelaties. Jan had een mening, stond ergens voor en liet zich niet manipuleren. Jarenlang was hij als directeur van de dienst Sport en Recreatie van Schiedam het gezicht van de Schiedamse sport. Jan was nauw betrokken bij de oprichting van Sportief Capelle in 2010 en tot aan zijn laatste dagen nog actief lid van de raad van commissarissen. Zijn netwerk was enorm. Iedereen kende Jan en Jan kende iedereen. Bij de Vereniging van Sport en Gemeenten was Jan een boegbeeld; hij was er jarenlang als bestuurslid bij betrokken. Hij was ook de initiator en medeorganisator van de onvergetelijke buitenlandreizen. Als Jan het regelde, kwam het wel goed. Voetbal was alles voor Jan. Of hij daar ook echt verstand van had, was de vraag voor velen. Jan was namelijk op en top Ajacied. Hij was jarenlang nauw betrokken bij zijn AFC Ajax als seizoenkaarthouder, maar ook als voorzitter van de supportersvereniging van AFC Ajax. Op het afscheid was daarom ook een delegatie van AFC Ajax aanwezig, die hem als eerbetoon een mooie Ajax-vaan meegaf. Jan was voetbal en Jan was Ajax. Toen Adrie en ik eind 2007 besloten om voor onszelf te beginnen, hebben we veel aan Jan gehad. Hij was voor ons een vaderfiguur en heeft mede aan de basis gestaan van ons succes. Jan, je was er altijd voor ons en wees ons altijd weer de juiste richting. Even brainstormen met de poten op tafel en een goed glas wijn. Jan, je was een topsporter tot op het laatste moment. Je gaf nooit op en ging altijd voor het beste en de winst. Helaas heb je je laatste wedstrijd verloren, maar wel met respect. Chapeau! Arjan Knottnerus Vriend en directeur FieldTurf Benelux BV

Hans Akkers: wie is nou de ambtenaar? Dat de KNVB geen dispensatie wil afgeven met betrekking tot de veiligheid van een kunstgras voetbalveld, kan ik best begrijpen. Aan speltechnische en veiligheidseisen van een kunstgrasveld moet je niet tornen. Maar dat ze ook strenger zullen kijken naar velden waar belijning op staat voor andere sporten, gaat mij te ver. Dat is ambtenarij ten top! We hebben in Nederland onze mond vol over het stimuleren van de sportparticipatie door de jeugd, maar dan mogen we geen belijning plaatsen op een kunstgras voetbalveld waar ook de hogere amateurteams op spelen? Als de techniek het mogelijk maakt om een veld door teams van meerdere niveaus of andere sporten te laten gebruiken, waarom zouden we dat dan juist met dergelijke regels remmen? Wij hebben in Nijmegen een kunstgras voetbalveld waar ook de lijnen voor een jeugdveld op staan. Daar heb ik nog nooit klachten over gehad. Integendeel; iedereen juicht het toe. De jeugd vindt het schitterend om een eigen penaltystip en strafschopgebied te hebben. Ik zou juist zeggen: er moeten meer velden komen die multifunctioneel kunnen worden ingezet en waarop de lijnen voor verschillende sporten zijn aangebracht. Bij zaalsporten hoor je daar nooit iemand over klagen.

Zout: het nieuwe kweekdoel De recreatieve sector is een belangrijke vrager van zoet water. In droge jaren is het aanbod vaak kleiner dan de vraag. Door klimaatsverandering nemen de tekorten in de toekomst zelfs verder toe. Daardoor zal bij beregening vaker een beroep moeten worden gedaan op brak/zilt water. Voor graszaadbedrijven betekent dat zij in de toekomst op zoek moeten gaan naar grassoorten die extra zoutresistent zijn, omdat bestaande rassen door een te hoge zoutconcentratie in de wortelzone beschadigd zullen raken. Innoseeds heeft nu haar volledige grasportefeuille voor zouttolerantie van graskiemplanten en volwassen grasplanten gescreend. Het resultaat was een enorme variatie tussen soorten. Daarnaast bleek de variatie tussen rassen binnen een soort minstens net zo groot als tussen soorten. Voordeel hiervan is dat Innoseeds volledig inzicht heeft in de zouttolerantie van de verschillende soorten en kan adviseren voor elke specifieke situatie: koud of warm, nat of droog. DE beste rassen het 4Salt predicaat gekregen. Dit maakt de keuze een stuk makkelijker. Alleen 4Salt-rassen worden opgenomen in 4Salt-mengsels, zoals Quickmaster SV100, ExtraMaster en B3 Master.

ADVIES

GROEN RECREATIE SPORT

ONTWERPT, ADVISEERT, BEGELEIDT EN BEHEERT

UW BUITENRUIMTE

WIJ REGISSEREN UW ACCOMMODATIE IN TOP CONDITIE

• Inventarisatie en nulmeting • Project- en contractmanagement • Renovatie en ombouw • Directievoering en toezicht • Beheer en onderhoud GRAS ADVIES IS ONDERDEEL VAN

DAGNL.

de adviesgroep nederland

074 2020 258 www.grasadvies.nl

www.fieldmanager.nl

Fieldmanager_ad_190x135_paths.indd 1

20/02/12 11:47

Thuis op het veld BTL realiseert ĂŠn verzorgt het onderhoud van uw sportveld en sportcomplex. Omdat de verantwoordelijkheid van verenigingen steeds groter wordt, bieden wij ook SportGarant aan!

www.btl.nl

SportGarant: Een totaalpakket van begeleiding, advies, uitvoering en beheer van uw sportaccommodatie.

Nieuws Hogervorst stopt als voorzitter Fedecom Per november van dit jaar zal Erik Hogervorst het voorzitterschap van Fedecom beëindigen. Hij heeft dan een periode van vijf jaar als voorzitter achter de rug, waarvan ruim 1,5 jaar als voorzitter van de fusie-organisatie Fedecom, welke in juni 2013 is ontstaan. Hogervorst is benaderd om dit najaar de nieuwe voorzitter van de Europese dealerorganisatie Climmar te worden. Het bestuur van Fedecom heeft hem hiervoor formeel kandidaat gesteld. Fedecom-vicevoorzitter Jint van Dijk over het vertrek van Hogervorst: 'Fedecom heeft veel te danken aan Erik Hogervorst. Hij was een drijvende kracht achter de fusie en is door zijn open, constructieve wijze van discussiëren en doen een plezierige bestuurder om mee samen te werken. Voor hem waren er geen vaststaande kaders waar niet aan getornd mocht worden en dat maakt dat de fusiegesprekken altijd in een positieve sfeer plaatsvonden.'

Eurodiamond:

Ook ASC aan de

nummer één

slag met Deltec

Engels raaigras

Clubtester

in Engeland én Nederland DSV Zaden (het voormalige Euro Grass) meldt vol trots dat hun Engels raaigras: Eurodiamond zowel op de Engelse STRI grassenlijst als in de Nederlandse Grasgids op nummer 1 is geëindigd. Op de STRI lijst scoort Eurodiamond het hoogst van 98 rassen Engels raaigras. Een andere Engels raaigras ras van DSV: Eurocordus staat op 5 in de STRI lijst en op positie 3 in Nederland. DSV zaden heeft in haar mengsel SV7 Maxima de top rassen van de Grasgids verzameld. Rassen met de hoogste scores voor standvastigheid en bespelingstolerantie. Niet alleen rassen die in Nederland hoog gewaardeerd worden. Met de SV7 Maxima zijn al snel meer speeluren te halen uit een veld. Het gras blijft langer op het veld staan en de beworteling zorgt voor een egaal veld zonder pollen en dus minder blessures.

Klaarblijkelijk voelen steeds meer adviesbureaus de noodzaak om snel en eenvoudig de specificaties van een kunstgrasveld te beoordelen. Zonder dat daar het inschakelen van een officieel testlab voor nodig is. ASC Sports & Water heeft hiervoor sinds kort de beschikking over een Deltec Clubtester. Eerder al investeerde onder andere BAS en gemeente Den Haag in een dergelijke set.

www.fieldmanager.nl

Gemeente Noordwijkerhout is creatief met kurk Sportpark Nispen in de Zilk moest verplaatst worden om ruimte te maken voor woningbouw. De gemeente Noordwijkerhout gaf Antea Group Sport (voorheen Oranjewoud) de opdracht gekregen om het bestaande voetbal- en tenniscomplex te verplaatsen en toonde zich creatief met kurk. Auteur: Santi Raats Het contract was op basis van Design & Construct. De voetbalvereniging Van Nispen en tennisvereniging Nispen werkten mee aan het ontwerp. Het project gebeurde in een bouwteam waarin ook aannemersbedrijf AW groep uit Lisse zat. Jaap Schuurman van Antea Group Sport: â&#x20AC;&#x2DC;In

www.fieldmanager.nl

het ontwerp zat de verplaatsing van het voetbal- en tenniscomplex, maar ook beplanting, de aanleg van waterpartijen, parkeerterrein en de bouw van clubgebouwen.â&#x20AC;&#x2122; Na goedkeuring van de betrokken partijen begonnen de werkzaamheden in april 2013.

Voorbereidingen voor verplaatsing De uitbreidingslocatie was ook het leefgebied van de zandhagedis. Voor aanvang van de grondwerkzaamheden moesten de dieren eerst gevangen en verplaatst worden naar een aanliggend duingebied. De velden kwamen boven-

niveaus bewoningsresten uit de late bronstijd en ijzertijd gevonden.’ Rondom het sportpark werd een grote waterpartij gegraven. Ook in dit gebied moest archeologisch onderzoek gedaan worden. Na het graven van de waterpartijen kon er gestart worden met de aanleg van het tenniscomplex.

'In het gebied zijn tijdens het proefsleuvenonderzoek op verschillende niveaus

tionele infill.’ De constructie is goedgekeurd en voldoet aan de Fifa Two en One Star-normen. Op het complex zijn drie velden aangelegd; een natuurgrasveld, een kunstgrasvoetbalveld en een kunstgrastrainingsveld. Op 1 november 2013 zijn de velden in gebruik genomen. De Tennisvereniging Nispen krijgt vijf gravelbanen, een hardcourt oefenkooi en minitennisbaan. De oplevering van het tenniscomplex vindt in de zomer van 2014 plaats. Als kers op de taart krijgen beide verenigingen een nieuw clubgebouw die zij eind 2014 in gebruik kunnen nemen.

bewoningsresten uit de late bronstijd en ijzertijd gevonden’

dien te liggen in een duingebied met een hoge archeologische waarde. Schuurman: ‘Onder begeleiding van een archeologisch bureau is de bestaande bovenlaag en het onderliggende zandpakket verwijderd. In het gebied zijn tijdens het proefsleuvenonderzoek op verschillende

Velden Gemeente Noordwijkerhout en de voetbalclub wilden graag een duurzaam en milieuvriendelijk kunstgrasveld met uitsluitend natuurlijke instrooimaterialen. Uiteindelijk is er een kunstgrassysteem gebouwd op een e-layer, de een elastische ondergrond die al veel onder hockeyvelden ligt, met natuurvriendelijke kurkinfill. Schuurman: ‘Dit geeft het veld een natuurlijke uitstraling. Het is reukloos en wordt minder snel warm dan tradi-

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: http://www.fieldmanager.nl/artikel.asp?id=17-4505

www.fieldmanager.nl

Ontwerper, kom eens achter je bureau vandaan! Tekenaar gaat in gesprek met burgers en creëert draagvlak aan de voorkant Ontwerpers van de (groene) openbare ruimte kennen we als de tekenaars onder de lamp met hun neus boven een stuk papier. Zij ontwerpen vaak wat zijzelf mooi vinden en wat binnen de kaders van het groene beleid past. Communiceren met hun omgeving is niet altijd hun sterkste punt. Ontwerper Sanne Verbeek wil daar verandering in brengen: zij is gespecialiseerd in het integraal ontwerpen van buitenruimten en communicatie daaromtrent. Auteur: Santi Raats Verbeek, die aan Hogeschool Larenstein in Velp heeft gestudeerd, legt op een nauwkeurige manier uit en luistert nauwgezet binnen het interview naar wat haar wordt gevraagd. ‘Begrijpelijk met elkaar communiceren is een uitdaging,’ zegt zij. ‘Hiermee benut je als ontwerper de informatie die ertoe doet. Want tevredenheid en gebruik door de doelgroep van hetgeen je hebt ontworpen is de grootste waardering die je voor je werk kunt krijgen. Ik hoef het niet perse mooi te vinden. Het gaat erom wat de gebruiker de buitenruimte gebruikt waarvoor deze is bedoeld. Het is dus belangrijk wat de burger ervan vindt, want die ziet de openbare ruimte een beetje als zijn voortuin.’ De Welhorst Vorig jaar mei werd Verbeek van Azzurro ontwerp en advies benaderd door Ad van de Luijtgaarden van de gemeente Zwijndrecht. Hij

www.fieldmanager.nl

zocht een ontwerper voor de herinrichting van een kunstgras trapveldje De Welhorst (15 x 35 meter), in combinatie met burgerparticipatie. Verbeek over de oude situatie: ‘Het kunstgras was versleten. De bomen stonden niet logisch in de ruimte en ze stonden te dicht op het trapveldje, waardoor de vrije sportbeleving minder was. Ballen vlogen met regelmaat in omliggende tuinen van bewoners door de korte afstand tussen veldje en de huizen. Dit had in sommige gevallen al geleid tot hoge hekken in tuinen. De ballenvangers bij het trapveldje waren kapot en veroorzaakten daardoor geluidsoverlast. De doelen hadden geen achtervang. Om te voorkomen dat ballen op de nabijgelegen wijkontsluitingsweg terecht kwamen, stond er in de oude situatie al een lang hekwerk.’ Burgerparticipatie Verbeek gaat vaak op dezelfde manier aan de

slag. ‘De opdrachtgever organiseert de bijeenkomsten meestal. In een eerste bijeenkomst kijk ik samen met belanghebbenden zoals bewoners, woningbouwcorporaties, buurtverenigingen, politie en wijkmanager naar de bestaande situatie en evalueren we deze. Ook leg ik de randvoorwaarden van de gemeente, of andere opdrachtgever uit, bijvoorbeeld wanneer de doelgroep, afmeting of de functie ongewijzigd blijven. Hierdoor worden mijn ontwerpkaders duidelijk en is het voor de burgers inzichtelijk waar ze wel en geen inspraak in hebben. Met de verkregen input ga ik aan de slag. Soms geef ik aan dat wensen onmogelijk zijn. Bewoners in Zwijndrecht wilden graag door een ingenieursbureau laten berekenen wat het percentage is van ballen dat over de nieuwe ballenvangers heen za vliegen. Maar dat is moeilijk te berekenen. In een tweede bijeenkomst presenteer ik het schetsontwerp. Dit ontwerp wordt ondersteund met doorsneden,

een professionele belijning op het veld zodat de gebruikers daar strafschoppen kunnen nemen, er zijn dertien bomen verplant die er nog maar een jaar stonden. Ze zijn volgens een beplantingsplan neergezet. De nieuwe ballenvanger bestaan uit staaldraden die strakgespannen zijn. Daardoor zijn ze geluidsarm. Er zijn geen losse, open doelen meer, maar de doelen zitten geïntegreerd in de ballenvangers. Het hekwerk aan de zijde van de drukke rijbaan is richting het trapveld verplaatst. Inmiddels bereidt Verbeek zich voor op het volgende project, ook voor de gemeente Zwijndrecht: uitbreiding van een buitendijkse sportaccommodatie Noordpark met uitbreiding van de parkeerplaats. De bewoners hebben overlast van de geparkeerde auto’s in hun wijk, dus zij zullen blij zijn met de parkeerplaatsuitbreiding. Verbeek: ‘De communicatie-uitdaging zit bij dit project in het feit dat het een overstromingsgebied en waterwingebied is. De ondergrond moet geschikt worden gemaakt voor touringcar-bussen en auto’s. Het ontwerp moet rekening houden met technische zaken, zoals grondwaterstand, waterinfiltratie, uitspoeling van de ondergrond. Ik moet naast overleg met buurtbewoners ook veel communiceren met ingenieurs of adviseurs.’

Oude situatie.

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: http://www.fieldmanager.nl/artikel.asp?id=17-4487

Nieuwe situatie.

referentiebeelden en sfeerimpressies - soms in 3D. Ik leg uit waarom ik welke ontwerpkeuzes heb gemaakt. Bewoners mogen daarna commentaar geven op het ontwerp met een ‘nota van reactie’. Tot slot presenteer ik het aangepaste, definiieve plan op een bewonersavond of via een brief of email, door de opdrachtgever verspreid.’

Nieuwe situatie De bewoners van Zwijndrecht waren tevreden met het ontwerp, want aan de voorkant had Verbeek immers al draagvlak gecreëerd. In de nieuwe situatie is het veldje 7 meter verplaatst van de woningen af, ligt er een nieuwe kunstgrasmat, nieuwe onderlaag van lava en zand,

Sanne Verbeek

www.fieldmanager.nl

Wethouder van gemeente Steenwijkerland Peter van der Terp: â&#x20AC;&#x2DC;Jullie mogen hier sporten, maar wel volgens onze spelregelsâ&#x20AC;&#x2122; Een beetje bestuurder houdt zijn rug recht volgens wethouder Jan de Vries, vorig jaar genomineerd voor de titel Fieldmanager of the Year 2014, is een gevierde fieldmanager in zijn gemeente Steenwijkerland. De sportvelden zijn onder zijn toezicht van erbarmelijke naar prima kwaliteit opgewaardeerd. Dit soort succesnummers zijn natuurlijk alleen mogelijk met de steun van de wethouder. Een interview met de man zonder wie er nog steeds een zwartboek sportvelden bestond. Auteur: Santi Raats e Vries kreeg het sinds zijn aantreden als fieldmanager voor elkaar om het onderhoud van vijftien sportparken, vijftig velden, naar zijn hand te zetten en het beheer op poten te zetten. Een knappe prestatie, aangezien er voorheen nog

www.fieldmanager.nl

weinig was op het gebied van sportveldbeheer. Maar budget en de nodige steun in de rug van hogerhand is onontbeerlijk om een plan te laten slagen. Wethouder Peter van der Terp vertelt hoe het verbeterproces verliep.

Zwartboek De clubs hadden een zwartboek opgesteld over de velden. Meerdere keren haalde de gemeente de krant over de slechte veldkwaliteit. Van der Terp, die aantrad in 2006, had vanaf het begin

zouden zijn. Dat was mijn voornemen. Maar voor 2006 dachten wij dat veldonderhoud alleen bestond uit grasmaaien. Aanbestedingen waren wel op basis van kwaliteit, maar we geloofden de aannemer op zijn blauwe ogen omdat we zelf geen kennis en ervaring in huis hadden.’ Van der Terp schotelde de raad al zijn argumenten voor. ‘Die spraken boekdelen: clubs moesten in verouderde accommodaties omkleden, er waren nog geisers in de ouderwetse kleedkamers, er was vijftien jaar weinig aan de velden gedaan; de grond was helemaal verdicht en niets ontkiemde meer. Het sportplezier was weg.’ Nieuwe weg Van der Terp stelde Jan de Vries aan als sportveldbeheerder. De Vries ging zich verdiepen in veldonderhoud en veldbeheer en overlegde met Van der Terp wat er moest veranderen. Er moesten met name onderhoudsplannen per veld worden ontwikkeld aangezien er verschillende ondergronden zijn in de gemeente, variërend van veen-, zand- en kleigrond. De clubs moesten volledig meegaan in dit nieuwe onderhoudsregime, waar zij vroeger elk deden wat henzelf goed dunkte.

de ambitie om dit dossier op te lossen door de sportfaciliteiten allemaal naar een NOC*NSFniveau te tillen en het financieel beheer op orde te krijgen. ‘Ik wilde alleen nog maar in de krant komen over de velden als het lovende stukken

Draconische maatregelen Van der Terp stemde in met het stevige pakket aan maatregelen, maar de clubs stribbelden nog tegen. ‘Wij voerden draconische maatregelen door, zoals de clubs niet meer te laten rollen en beregenen. Hier konden de verenigingen in het begin moeilijk aan wennen. Het was daarbij van belang om Jan de Vries als ambtenaar bestuurlijke dekking te geven. Wanneer een club zich niet hield aan de afspraken, gaf De Vries eerst een waarschuwing. Wanneer dat niet hielp, schakelde hij mij in tijdens het portefeuillehoudersoverleg. Ik volgde Jan de Vries’ adviezen nooit klakkeloos op. Ik bedacht vragen die de clubs ook zouden kunnen bedenken, maar altijd wist Jan de Vries complexiteit te pareren of had hij goede antwoorden. Daardoor wist ik dat hij een vakman is, vertrouwde ik hem en gaf ik hem de steun die hij nodig had. En geen half werk, als wethouder moet je zichtbaar op durven treden: ik bracht dan een bezoek aan de club of nam telefonisch contact op met een bestuur. Om duidelijk te maken dat we hun beregening zouden weghalen als ze nog een keer de afspraken zouden schenden door te beregenen. Of dat we hun roller mee zouden nemen als ze stiekem zouden blijven rollen. Of hetzelfde, maar dan hun belijningsmachine, als ze nog een keer de kalklijnen met gif

zouden mengen. Een uiterste maatregel zou zijn dat er niet meer gespeeld zou mogen worden. Gelukkig is dat niet voorgekomen.’

‘Snel scoren met kunstgras heeft geen zin’ Niet laten manipuleren door clubs Peter van der Terp houdt er niet van om keihard te zijn, maar soms is het nodig. ‘Ik laat mijn gezicht liever niet zien, tenzij de boel escaleert. Ik heb gelukkig maar een paar keer hard hoeven optreden. Alle clubs kregen in de gaten dat Jan de Vries volledig mandaat had om de nieuwe onderhoudswerkwijze door te voeren.’ Ook is een nieuwe manier van denken richting de clubs noodzakelijk volgens de wethouder. Hij wil het niet met zoveel woorden zeggen, maar het komt erop neer dat volgens hem moeten bestuurders en beheerders zich niet moeten laten manipuleren door verenigingen wanneer je een koers wilt varen die clubs niet aanstaat. ‘Je kunt beter helder zijn en zeggen ‘Het is jullie eigen keuze om hier te sporten. Dat is prima, maar dan wel volgens de spelregels. Het veel gebruikte argument ‘maar het zijn toch onze velden’ is helemaal niet geldig en kort af te doen met ‘Jullie velden?? Het zijn de velden van de gemeente Steenwijkerland!’ Pas als Jan de Vries een email uitdoet naar de vereniging, mag er beregend worden. Per veld geeft Jan aan wat er staat te gebeuren of wat de club kan oppakken.’ Anderzijds snapt Van der Terp ze heel goed. ‘Clubs waren in het verleden vaak teleurgesteld. Het duurde en tijdje voordat het vertrouwen hersteld was.’’ Sportveldbeheerder als expert Jan de Vries hield vanaf dat hij aantrad elke week toezicht. Daarnaast kon bij de eerstvolgende aanbesteding in 2010 het onderhoud in eigen beheer komen. Jan de Vries werd verantwoordelijk voor het jaarprogramma veldonderhoud. De slechte velden werden onder handen genomen en kregen een nieuwe ondergrond. Alle velden werden in de jaren erna een stuk beter van kwaliteit. ‘Hierdoor groeide het vertrouwen in ons als gemeente en in Jan de Vries als beheerder,’ legt Van der Terp uit. ‘We hebben niet extra geïnvesteerd in toezicht, maar dat is ook niet nodig. Jan kwam meer bekend te staan als de persoon die richtlijnen handhaaft omdat hij gewoonweg enorm veel verstand van veldonderhoud heeft. Voor Jan de Vries geldt dat hij zich gesterkt voelde door het vertrouwen dat hij van mij kreeg,

www.fieldmanager.nl

U w sp ort p a r k , o n ze t o p s p o rt !

aanleg

SV100 Doorzaai De beste 1-2 voor elk sportveld + Snelle kieming bij lage temperaturen + Hoog herstellingsvermogen + Hoge bespelingstolerantie + Hoge standvastigheid Het perfecte mengsel om snel door te zaaien. Als eerste het veld op en als laatste er af.

onderhoud

renovatie

Gebr. Bonenkamp B.V. IJsselstein – Tiel

Machines voor golfbaan- en sportveldonderhoud

OPborstelen en INborstelen! De Redexim Speed Brush borstelt zeer snel en grondig de grasmat en kan veelzijdig worden ingezet: 

Inborstelen van zand na het bezanden.



Opborstelen van de green of fairway.



Egaliseren van rubber in een kunstgrasveld.



Etc.

De Speed Brush heeft een werkbreedte van 150 cm en kan worden voortgetrokken door ieder willekeurig voertuig. Ter introductie bieden wij de Speed Brush momenteel aan tegen een scherpe introductieprijs. Neem voor meer informatie en demonstratiemogelijkheden contact op met de afdeling verkoop.

Contact: Gebr. Bonenkamp Techniek en Handel BV Tinbergenlaan 9 3401 MT IJsselstein Tel : 030 - 688 0999 E-mail : info@gebrbonenkamp.nl

www.dsv-zaden.nl

www.gebrbonenkamp.nl

alsook door het steeds beter worden van de velden.’

'We hebben 15 miljoen geïnvesteerd om alles op NOC*NSF-niveau te brengen' Duurkoop is goedkoop Gek genoeg is het budget niet gestegen sinds de grote omslag. Het is sinds 2014 zelfs iets gedaald. ‘In 2006 hebben we meer budget voor onderhoud moeten regelen voor de eerste aanbesteding in 2007 en zijn we dus gestegen in kosten, maar dat was logisch. Voorheen stond er alleen ‘maaien’ in het bestek. We hebben 15 miljoen euro geïnvesteerd om de kleedkamers en velden op kwaliteit van de NOC*NSF-normen te krijgen. Daarvan is ook een sporthal bijgebouwd. Het budget voor onderhoud is nu 350 duizend euro per jaar exclusief de renovaties.’

Lange termijndenken Jan de Vries en zijn afdeling leggen momenteel het onderhoud en beheer van de velden en accommodaties vast in een beleid. Ook wordt beleid rond speelplekken en maatschappelijk vastgoed vastgelegd. Dat is een omvangrijke klus. ‘Het is belangrijk dat de koers op het gebied van sport vastligt tot in lengte van jaren. Dat de kwaliteit geborgd blijft. We moeten niet willen dat clubs hun akker zelf moeten rooien.’ Van der Terp lacht. Het lijkt hem sterk dat iemand ooit nog een herhaling zou wensen van de perikelen van de afgelopen jaren. ‘De clubs zijn nu tevreden en het is aan ons om ze tevreden te houden. Tevredenheid en dus een toename van sportactiviteiten moet ons doel zijn.’ Het opstellen van het beleid zal niet afgerond zijn voordat de wethouder plaats maakt voor zijn opvolger. Maar Van der Terp gunt zijn opvolger het eerste wapenfeit van een goed sportbeleid. ‘Ik hoef niet snel te scoren. Als mijn opvolger de

zaken goed vast weet te leggen, dan ben ik blij. Als je iets bouwt, bouw je dat voor een lange termijn, dat van de ene op de andere hand overgedragen moet kunnen worden. Als ik over vijf jaar over de velden loop en ze liggen er nog goed bij, dan weet ik: ‘ik heb het verschil gemaakt.’ En niét door alles nieuw aan te leggen, zoals met kunstgras. Want kunstgras leggen we in uitzonderingsgevallen aan bij tekort aan ruimte. Nu zijn er vijf kunstgrasvelden. Ik heb het verschil gemaakt door zuinig te zijn op wat we al hebben: 45 natuurgrasvelden verdeeld over 15 sportparken. Het ligt er weer prachtig bij.’

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: http://www.fieldmanager.nl/artikel.asp?id=17-4506

www.fieldmanager.nl

Duizend bommen en granaten Explosievendeskundigen van de opsporingsdienst Bodac in Schijndel, inspecteren het trainingsveld van voetbalclub Kerkwijk op granaten en munitie uit de Tweede Wereldoorlog. Uit historisch onderzoek blijkt dat de voetballers van Kerkwijk jarenlang gevoetbald hebben op een veld waar tijdens de Tweede Wereldoorlog flink is gevochten. Er zou vooral geschutmunitie liggen. Om de metingen niet te verstoren zijn de metalen doelpalen verwijderd. Na ĂŠĂŠn dag zoeken is alleen wat oud ijzer gevonden, waaronder een hoefijzer. Het onderzoek duurt ongeveer een week. Op de andere velden wordt gewoon gevoetbald. Foto en tekst Gert Janssen

www.fieldmanager.nl

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: http://www.fieldmanager.nl/artikel.asp?id=17-4483

www.fieldmanager.nl

Tijd voor de bodem……. BioBodem: enting van Mycorrhizae en ander bodemleven voor een goede aanslag. Structuur-Actief: bodemverbetering bij aan- en verplant van planten en bomen. Turfstrooisel, cocosgrond, kalk, Basaltmeel & Bentoniet.

Meer weten? Vraag onze informatie aan of neem direct contact met ons op. Innogreen is partner van nl greenlabel Innogreen Advies: bodemkundig & bemestingsadvies Innogreen Aqua en Climate: installatie techniek, beregening & pompen

Innogreen: passie voor groen!

www.innogreen.nl Beatrixhaven 25 / 4251 NK Werkendam T:0183-509796 F: 0183-509795 E: info@innogreen.nl

CITO

GLOBAL PRO

UI D BE ST RIJ DE N MI LIE UV RIE ND EL IJK ON KR

STERK IN ELKE DISCIPLINE. Meer dan 15.000 sport-, therapie-, educatie- en recreatieartikelen.

ssenbestrijdingsmiddel Niet-selectief onkruid- en mo op verhardingen en halfvoor professioneel gebruiken gravel. d grin ls zoa verhardingen werking op gezondheid van • Geen schadelijke uit de mens en het milieu en biologisch afbreekbaar, • Volledig natuurlijk iduen res e geen schadelijk ting lich • Geen DOB-verp

Exclusief distributeur

T: +31 (0)40 215 52 25 Hoofdstraat 35 5161 PD Sprang-Capelle

T 0416 - 311 326 F 0416 - 311 495

E info@voscapelle.nl I www.voscapelle.nl

De Grasgids – het testsysteem De Grasgids is een handleiding voor het gebruik van grasrassen en -mengsels. Deze handleiding maakt daarbij onderscheid tussen verschillende gebruiksdoeleinden: sport, gazon, recreatie, berm, dijk en golfgreen. Voor de uitwerking van de Grasgids wordt gebruikgemaakt van vergelijkend rassenonderzoek.

Betrouwbaar Om de uiteindelijke resultaten vast te stellen, worden scores van de afgelopen zes jaar gebruikt om de test zo betrouwbaar mogelijk te maken. Ook worden de zaadjes genummerd, zodat degene die de test uitvoert niet weet welk ras er getest wordt. De score kan op deze manier dus niet bewust beïnvloed worden en is zo zeer betrouwbaar. De score wordt bepaald door onder andere intensieve betreding na te bootsen met een machine en te kijken hoe het gras hierop reageert. Dit gebeurt door de resultaten simpelweg met het oog te bekijken, oftewel te scoren. Eigenschappen De Grasgids houdt bij het bepalen van de score ook rekening met de doeleinden waarvoor een ras gebruikt gaat worden. Bij het gebruik voor sport is het voor een ras namelijk belangrijk dat het een hoge bespelingstolerantie heeft. Voor rassen die gebruikt worden voor het gazon, is ziekteresistentie en een mooie groene kleur weer belangrijker. Bij het mengen van rassen wordt hier ook rekening mee gehouden. Dit is dan ook de reden dat de rassen individueel getest worden. Hierdoor zijn de eigenschappen per ras

Als een team Het mengsel moet namelijk als een team gaan werken. Eigenlijk werkt een graszaadmengsel net zoals een voetbalelftal. Een elftal met op elke positie een Messi zal niet winnen; je hebt ook verdedigers en een keeper nodig. Zo is het ook bij graszaadmengsels. Elk ras heeft zijn eigen sterke kanten en goede eigenschappen. Het maken van een nieuw ras duurt ongeveer vijftien jaar. Als een nieuw ras bij het kweekbedrijf allerlei testen heeft doorstaan, wordt het aangemeld bij de Grasgids en minimaal twee jaar getest alvorens het wordt opgenomen. Toelating tot de Grasgids Het grootste deel van de aangemelde grassen valt na het testen af. Deze zijn simpelweg niet opgewassen tegen de grote gevestigde namen die al in de Grasgids vermeld staan. Een ras wordt pas aan de Grasgids toegevoegd, als de resultaten beter zijn dan de zesde op de lijst. Als dit het geval is, komt dat ras onder ‘Nieuwe rassen’ in de Grasgids te staan. Het jaar daarop worden deze nieuwe rassen opgenomen in de lijst met eerder gevestigde rassen en wordt er geschoven. De rassen die na het schuiven op de zestiende plaats of lager staan, worden B-rassen. Als een ras vijf jaar achter elkaar op de lijst van B-rassen staat, blijft het niet meer in de Grasgids staan. Als je op zoek bent naar een goede grassoort, moet je dus een ras uit de Grasgids hebben; de Grasgids kiest alleen het beste van het beste door middel van uitgebreide, betrouwbare testen.

Sport • Gazon Sport • Lawns •

ass

Guide

duidelijk zichtbaar, om zo het perfecte mengsel samen te kunnen stellen.

Turfgr

Totstandkoming Grasgids Voor het realiseren van het vergelijkende onderzoek worden verschillende rassen, voorzien van een nummer, ingezaaid op verschillende gronden. Naast verschillende gronden worden ook verschillende plekken in deze gronden gebruikt. Daardoor zijn de uitkomsten van het onderzoek representatief. Uiteindelijk komen de eigenschappen van een ras naar boven, waarna deze beoordeeld en toegelicht worden in de Grasgids.

GRAS GIDS

2014

Tekst: Plantum

• Recre atie • Berm en Landscap ing • Ro dijk • ad verge Golfgree s and dik n es • Go lfgreen

Testlocaties Het testen van de aangemelde grassen gebeurt in Nederland op drie locaties, namelijk: • Ven-Zelderheide • Wolfheze • Moerstraten Naast de testlocaties in Nederland zijn er ook Europese testlocaties. De Nederlandse Grasgids hanteert echter de strengste eisen. Dit heeft te maken met de omstandigheden waarmee men in Nederland te maken heeft. De Grasgids houdt er namelijk rekening mee dat Nederland vergeleken met de rest van Europa dichtbevolkt is; daarom moet het gras een hogere bespelingstolerantie hebben dan in andere Europese landen. De grassen in de Nederlandse Grasgids zijn dus de beste die er op het moment in hun soort bestaan.v

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: http://www.fieldmanager.nl/artikel.asp?id=17-4486

www.fieldmanager.nl

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: http://www.fieldmanager.nl/artikel.asp?id=17-4509

www.fieldmanager.nl

Workshop speelschade herstellen Begin maart organiseerde vakblad Fieldmanager een workshop Speelschadeherstel in Het Kasteel. Nadat een groep lezers van Fieldmanager, gesponsord door Heigo en op uitnodiging van Herman Harmsen van Sparta, de weinig inspirerende wedstrijd Sparta-Jong FC Twente had bijgewoond, konden we onder leiding van Sparta-fieldmanager Michiel de Zeeuw aan de slag om de schade te herstellen. De Zeeuw, een echte Spartaan, constateerde enigszins weemoedig dat er weinig schade was aan het veld omdat er eigenlijk niet gevoetbald was. Daarnaast zou het prima verzorgde Sparta-veld ook weinig gevoelig zijn voor schade door de zeer stabiele hybride Agterberg-toplaag. Bij de workshop waren onder andere aanwezig: Mark de Jong van Malsen Sport & Civiel, Mark Valstar van de gemeente Westland, Bernard van den Bosch, oud-Fieldmanager of the Year, Herman Harmsen van Sparta, Michel de Zeeuw van de gemeente Rotterdam en ten slotte Gijs van de Water van sponsor Heigo.

www.fieldmanager.nl

Wat wordt de sportveld innovatie van 2014 Dit kan alleen in het land waar de Vertidrain, Field Top Maker en dubbele Vredo is ontwikkeld De afgelopen maanden is druk gestemd en gelobbyd voor een plek bij de vijftien meest veelbelovende sportveldinnovaties van Nederland en België. Uit dertig innovaties die op korte termijn hun waarde voor de golf- en sportveldsector moeten bewijzen, zijn door de lezers van de vakbladen Greenkeeper en Fieldmanager de vijftien meest veelbelovende vindingen geselecteerd. En dit in drie categorieën: kunstgras, sportveldbeheer en machines. Auteur: Hein van Iersel Wie de dertig innovaties doorneemt, ziet meteen hoe dynamisch en actief deze sector is. Het is duidelijk: dit kan alleen in het land waar de Vertidrain, de Field Top Maker en de dubbele Vredo zijn uitgevonden. Iets anders wat opvalt als je door de lijst loopt: de innovaties die zijn ingestuurd, zijn vaak oplossingen voor de problemen van vandaag. In veel gevallen hebben ze daarom ook met duurzaamheid en zorg voor het milieu te maken. In totaal werd ongeveer 450 keer gestemd, waarbij iedere stemmer een keuze kon maken in elk van de drie categorieën. E-mailadressen die meer dan één keer stemden, zijn uitgefilterd. De lijst met innovaties die in de categorieën kunstgras, sportveldbeheer en machines de meeste punten heeft gekregen en in de hiernavolgende pagina’s zal worden besproken vind u hiernaast. De volgende producten gooiden wel hoge ogen, maar haalden uiteindelijk niet de eindstreep. Sportveldbeheer

www.fieldmanager.nl

Pimp your veld J&E Sports TopChanger Verschoor Groen & Recreatie Turf Remover Head Maredo Plug & Play Stadion Ballast Nedam Multifunctioneel sportaccommodatie Amphidion Glassboarding Sportsglass Fieldlazer S90 Expoline NS Coral Nootenboom Sport Ultima Ecostyle Interface Bayer CropScience GreenSweeper Intell Sports Aquapush Desso Dynamow Louis Nagel Solafida DCM Nederland Agropoli Biocontrole Roelofs Lemelerveld 1. Vitalphos: duurzame fosfaatmeststof van Melspring Melspring heeft een nieuw procedé en een nieuwe fosfaatmeststof ontwikkeld, afkomstig uit het spoelwater van de Aviko aardappelfabrieken in de Achterhoek. Voor de meststof van Melspring wordt niet alleen fosfaat uit het water gehaald, maar ook een aantal andere mineralen, met name stikstof die in de bacteriënmassa zit.

2. Bargrow: natuurgrasconstructies opnieuw uitgevonden Veel voetballers kiezen nog steeds voor echt gras. Barenbrug en ingenieursbureau Grontmij hebben de kennis over gras en bodem bij elkaar gebracht en samen een betaalbaar natuurgrasveld voor wedstrijdgebruik ontwikkeld. Bargrow zorgt ervoor dat onder vrijwel alle omstandigheden wedstrijden kunnen worden gespeeld. Het veld

2014

Speciale gazonmest van Innogreen.

heeft dezelfde uitstraling als een kunstgrasveld en ideale speltechnische eigenschappen. In veel gevallen is Bargrow de betaalbare oplossing. 3. Robogazonmix: speciale gazonmeststof van Innogreen Gazons die met een robot gemaaid worden, zouden anders gevoed moeten worden dan ander gras. Doordat het constant getopt wordt, heeft dit gras moeite om door middel van fotosynthese de benodigde energie uit zonlicht te halen om een stevig wortelpakket te ontwikkelen. Robogazonmix zou deze negatieve effecten voorkomen en voor een prachtige gezonde grasmat zorgen. Robogazonmix is een minigranulaat, is goed strooibaar en werkt drie tot vier maanden. 4. Bio Pre-Seed van Vitagro Bio Pre-Seed is een geurarme, stofvrije samengestelde organische meststof met Humifirst (NPK 10-10-0 + HF + 15% zeoliet). Dankzij het goed opneembare fosfaat heeft Bio Pre-Seed in combinatie met Humifirst, ook bij gronden met een hoge pH-waarde, een snelgroei-effect op wortelontwikkeling en herstel van speelschade. Bio Pre-Seed kan uitstekend worden toegepast bij onderhoud, aanleg en herstel van onder andere sportvelden, golfbanen, tuinen, gazons, het leggen van graszoden en openbaar groen. 5. Gravel Advantage van BTL Nederland Gravel Advantage is een tennisbaan die onder afschot ligt en gemaakt is van een slijtvast gesteente in combinatie met gemalen baksteen. De baan is seizoenverlengend en onderhouds-

RTVELD innovaties

Gravel Advantage van BTL.

vriendelijker dan de traditionele gravelbaan. Met deze baansoort komt er, naast Gravel Plus en Gravel Plus Premium, weer een nieuwe loot aan de stam van de gravelbanen. Gravel Advantage staat op de ISA Sport-sportvloerenlijst. 6. ISA Database Sportvelden van Kiwa Isa Begin 2014 kwam Kiwa Isa Sport met een overkoepelende database voor sportvelden. Er bestonden al databases voor kunstgrasvelden, maar de nieuwe database is ook voor natuurgrasvelden. Deze gegevensverzamelaar moet gedetailleerd inzicht geven in kwaliteitstrends door de tijd heen, zodat zich bij keuringen geen verrassingen kunnen voordoen. Deltec is een partner van Kiwa Isa Sport in dit project. De partijen zijn overeengekomen dat Deltec zorgt voor de automatische invoer van meetgegevens. Dit gebeurt tijdens de

meting met de Clubtester door middel van een directe link via een bluetooth-verbinding. 7. Rubbergranulaat onder Milieukeur van Granuflex Granuflex heeft in 2013 voor al zijn producten het Milieukeur-certificaat behaald, en dus ook voor zijn SBR-infill. Infill met Milieukeur is daarmee een bewezen duurzaam product. Recycling bespaart grondstoffen en vermindert de CO2uitstoot. Voor Milieukeur mag het rubber daarom uitsluitend afkomstig zijn van autobanden. Hiervoor wordt onder andere de samenstelling en uitloging van de rubber-infill onderzocht en getoetst aan het Besluit bodemkwaliteit en de door de overheid erkende zorgplichteisen voor zinkuitloging.

SBR-rubber onder Milieukeur.

www.fieldmanager.nl

2014 met negen mogelijk zijn. Een zes staat voor een constructie tegen de ondergrens van de norm, terwijl een negen staat voor een topproduct. De verwachting is dat in 2014 de eerste velden met toepassing van de ASC value in EMVI-verband zullen worden aanbesteed.

Toro 360 met extra maaibreedte.

Imants mini Rotoknife.

Vredo Supercompact.

8. Nieuw systeem om kunstgrasvelden met elkaar te vergelijken van ASC Sports & Water ASC Sports & Water heeft, in nauwe samenwerking met kunstgrasleveranciers (Edelgras, Ten Cate, Lano, Fieldturf, Greenfields en Polytan), sportveldbouwers, KNVB, ISA Sport en de grote gemeenten, vanaf 2011 gewerkt aan een systeem voor de waardering van kunstgrassystemen. Dit heeft geleid tot de artificial sports construction value, waarin scores van zes tot en

www.fieldmanager.nl

9. Digitaal logboek voor onderhoud van ASC Sports & Water In 2010 begon ASC Sports & Water met de zoektocht naar databanken voor de registratie van onderhoud en beheer van sportvelden. Toen bleek dat deze in Nederland niet beschikbaar waren voor de gewenste doeleinden, heeft ASC een partij gezocht en gevonden om dit zelf te ontwikkelen. Afgelopen najaar is de eerste pilot met het logboek gestart in Lichtenvoorde. Vanwege de open source-structuur kan er per gemeente op maat worden gewerkt. 10 Nieuw hybride systeem van Agterberg Sinds de opkomst van kunstgras is er weinig gebeurd op het gebied van de ontwikkeling van nieuwe toplagen ten behoeve van voetbalvelden. Agterberg denkt dat kunstgras, met op dit moment ongeveer 25% marktaandeel, door de kostprijs van een veld niet veel meer zal groeien. Het gebruik van kunstgras voor stadionvelden zal door het geringe draagvlak in Europa waarschijnlijk niet doorzetten. Daarom komt Agterberg met Comforturf XF. Comforturf XF bestaat uit een Fibreturf-constructie, WaterXtra en een natuurlijk veerkrachtig product. 11 Toro Groundsmaster 360 met 250 cm maaibreedte van Heybroek De Toro Groundsmaster 360-serie is in de loop van 2014 leverbaar met een breed maaidek van 254 cm. Het maaidek bevindt zich onder de tractie-unit en bestaat uit drie delen: een breed middendeel met aan de linker- en rechterzijde een opklapbaar zijdeel. Beide zijdelen zijn onafhankelijk van elkaar opklapbaar en scharnieren verticaal zowel naar boven als naar beneden, waardoor het mogelijk blijft ongelijkmatige en ondulerende ondergronden optimaal te maaien. 12. Mini Rotoknife: compacte rotoknife van Imants Imants heeft tijdens de afgelopen BTME in Harrogate de Mini Rotoknife geĂŻntroduceerd. De nieuwe Rotoknife zou, aldus de fabrikant, de ideale combinatie zijn van een compact formaat en snelheid en gemak van werken en kan zowel achter een compacttractor als een utility-vehicle

RTVELD innovaties

worden gebruikt. De machine kan worden ingesteld op verschillende werkdieptes, beginnende bij een maximale diepte van 100 mm. De slits staan hierbij 50 mm uit elkaar. 13. Supercompact-serie van Vredo Vredo komt met vier nieuwe modellen voor de supercompact-serie: de DZ218.035, met getrokken versie DZ218.035T, en de DZ222.035, met getrokken versie DZ222.035T. Deze modellen met een werkbreedte van respectievelijk 1,8 m en 2,2 m hebben beide een zaaiafstand van slechts 3,5 cm. De machines behouden het dubbeleschijvensysteem met progressieve drukveer voor de beste snijeigenschappen. De supercompact-serie bestaat nu uit de werkbreedtes 0,8, 1,2, 1,6, 1,8 en 2,2 m. De nieuwe modellen zijn interessant voor vlakke sportvelden. 14. Onderzoek robotmaaier van DSV Zaden DSV Zaden (het voormalige Eurograss) heeft in samenwerking met Robotmaaier.com onderzoek gedaan naar het verschil tussen de algemeen gebruikte kooimaaier en de robotmaaier. In dit onderzoek zijn 20 verschillende plots gezaaid. Hierbij zijn 4 verschillende mengsels en 16 verschillende soorten gezaaid. Het resultaat van het onderzoek is eenduidig; de geteste rassen presteren optimaal onder de robotmaaier: minder arbeidsuren, beter maaibeeld, hogere zodendichtheid en hogere ziekteresistentie. 15. Heetwatermachines van Empas hogedrukspuiten Chemische gifstoffen maken bij Empas plaats voor onkruidbestrijding en reiniging met kokend water. Water met een temperatuur van 102 Â°C verhit de celstructuur van de plant. Door deze temperatuurschok barst de celstructuur van de plant kapot, zodat deze uiteindelijk doodgaat. Er wordt bewust voor gekozen om de verharding ook te behandelen op die plaatsen waar op dit moment (nog) geen onkruid zichtbaar is, waardoor een preventieve werking ontstaat. Gemiddeld geven drie behandelingen per jaar voldoende resultaat. Het milieuvriendelijke aspect van de Empas machines is erkend door de overheid, zodat ze een plaats op de Milieulijst gekregen hebben.

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: http://www.fieldmanager.nl/artikel.asp?id=17-4510

Tophockey is ondenkbaar zonder beregende velden. Voor veel clubs is dat vanwege de enorme hoeveelheid water die daarvoor nodig is budgettair steeds minder makkelijk op te brengen. Desso Sports Systems uit Oss ontwikkelde met Aquapush een nieuwe manier om water voor hockeyvelden te managen waarbij aanzienlijk minder water wordt verspild. Daarnaast is Aquapush energiezuinig en zouden de aanlegkosten vrijwel gelijk aan die van een normaal tophockeyveld. Auteur: Sylvia de Witt

Optimale speelkwaliteit door nieuw water management systeem voor hockeyvelden Aquapush: Via eb en vloed water in waterveld brengen Tophockey wordt op een waterkunstgrasveld gespeeld dat hoe dan ook beregend moet worden. In de huidige manier van beregening wordt gebruik gemaakt van waterkanonnen, die in een minuut of acht een veld beregenen en speelklaar kunnen maken. Aan die methode kleeft echter een aantal nadelen. Zo verdampt tijdens de beregening al een deel van het water en zorgt wind voor een onregelmatige verdeling van het water. ‘Bij een flinke bries krijgt het publiek meer water over zich heen dan er uiteindelijk op het veld ligt’, zegt Peter van Reijen, technical manager van Desso Sports. ‘Velden worden op deze manier duidelijk inefficiënt beregend. Daarbij speelt de wind een rol, waardoor het veld ook nog eens onevenredig wordt beregend. Ook het water verdampt snel, omdat het al wordt verwarmd voordat het grond raakt.’

In de winter kan straks langer worden doorgespeeld Coach Herman Kruis van Hockeyvereniging Push was er na een toevallig bezoek aan springruiter Jeroen Dubbeldam van overtuigd dat dit beter kon. De bodem van springruiters wordt evenals een hockeyveld vochtig gemaakt, maar dan zonder dat er een waterkanon aan te pas komt. En het water is dan tenminste gelijkmatig verdeeld. Van Reijen: ‘Die springpaarden kosten een vermogen, dus er wordt in dat opzicht geen enkel risico genomen.’ Hij zocht na een telefoontje van Herman Kruis contact met het Rijswijkse aannemersbedrijf Busis Sportsolutions, gespecialiseerd in bodem, bouw en infrastructuur, dat ook verantwoordelijk is voor beregening van de bodems voor de paardensport. Een samenwerking kwam tot stand

die leidde tot deze nieuwe manier van irrigatie: Aquapush.

'De omstandigheden voor een hogere hockeykwaliteit worden door Aquapush aanzienlijk verbeterd' De omstandigheden voor een hogere hockeykwaliteit worden door Aquapush aanzienlijk verbeterd. Bovendien kan er langer in de herfst en voorjaar worden gespeeld, omdat het veld eenvoudiger vorstvrij gehouden kan worden. Door deze nieuwe bevloeiingstechniek wordt water bespaard, omdat het een gesloten systeem is. Ook wordt het veld meer uniform nat gehou-

www.fieldmanager.nl

Joep Hikspoors Tuinen, Griendtsveen

GEZONDER EN ZUINIGER WERKEN MET 4-TAKT EN LITHIUM-ION

OOK LEVERBAAR IN 36V UITVOERING • AC3610LGEH

www.fieldmanager.nl

2014 Aquapush systeem worden er miljoenen liters water bespaard omdat er niet meer gesproeid hoeft te worden. In een buffertank naast het veld wordt met behulp van een pomp en een overstort-reservoir tot op de millimeter nauwkeurig de benodigde hoeveelheid water in de kunstgrasmat aangepast.

RTVELD innovaties

Reijen alvast verder dan Nederland. ‘De wereldhockeybond FIH ziet de sport graag internationaler worden, dan is het van belang dat er ook gespeeld wordt in landen die kampen met waterschaarste, zoals het gebied rond de Middellandse Zee, Marokko, Egypte, Sri Lanka en Bangladesh.’

Ook het stroomverbruik zou dalen naar een te verwaarlozen cijfer. Daarnaast wordt nog een bedrag uitgespaard van 4500 euro per algenbestrijdingsbehandeling van een kunstgrasveld.

Peter van Reijen, Desso.

den, waardoor er minder kans is op blessures en de kans op vervuiling door algenvorming duidelijk afneemt. In opdracht van de Bredase Hockeyvereniging Push werd anderhalf jaar geleden een pilot gestart met een Aquapush miniveld. Deze pilot is geslaagd en in augustus 2013 werd dan ook het eerste officiële wedstrijdveld met dit systeem bij Push in Breda gerealiseerd.

Wereldwijd Van Reijen schat in dat een Aquapush-veld ongeveer net zo duur zal zijn als een nieuw veld aanleggen zónder die techniek. ‘Minder waterverbruik is kostenbesparend. Bij renovatie zullen verenigingen die hiervoor kiezen er honderd procent achter moeten staan, want een oud veld renoveren en van de nieuwe techniek voorzien is ingewikkelder. Bovendien zijn de kosten die daarbij komen kijken moeilijker in te schatten.’ Aquapush vereist een nieuwe top- en onderlaag. Of het voor clubs een goed moment is om voor een ander systeem te kiezen, hangt onder meer af van de vraag of die lagen al zijn afgeschreven en klaar zijn voor vervanging. Na de succesvolle pilot is het aan Desso Sports om Aquapush te vermarkten. Daarbij denkt Van

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: http://www.fieldmanager.nl/artikel.asp?id=17-4504

Besparing van miljoenen liters water Het nieuwe waterkunstgrasveld wordt met het nieuwe Aquapush systeem van onderuit nat gehouden. ‘Dat wordt mogelijk gemaakt door de wet van de communicerende vaten’, legt Van Reijen uit. ‘Het veld ligt als het ware op met water verzadigde onderbouw waardoor het veld voortdurend nat gehouden wordt. Overtollig water wordt aan de rand weer opgevangen en teruggevoerd naar de pomp met een buffertank, die het hele systeem aanstuurt. Het systeem helpt ook de algen te bestrijden ´Algenterreur´, noemt Van Reijen het. Volgens hem wordt het veld dat voorzien is van Aquapush vrij van die terreur. Het systeem zorgt er voor dat het milieu van het veld regelt dat algen slechter gedijen. Een hockeyclub verbruikt jaarlijks voor één waterkunstgrasveld ongeveer 6000 m³ water. Met dit nieuwe systeem zou dat eenmalig 1000 m³ zijn en daarna jaarlijks 100 m³, met behulp van de regen die in Nederland valt. Door het nieuwe

www.fieldmanager.nl

Nieuw gewasbeschermingsmiddel op de mat Interface: breed inzetbaar als antischimmel middel Het gewasbeschermingsmiddel Interface van Bayer Cropservice is toegelaten als schimmelbestrijdingsmiddel in sportvelden en golfbanen . Het onderdrukt en bestrijdt schimmelziektes en zorgt voor bescherming tegen fusarium, dollarspot en rooddraad. Ook is het het eerste grasfungicide dat gebruikmaakt van de zogeheten stressgard formulation technology. Interface is vanaf april 2014 leverbaar. Auteur: Sylvia de Witt

www.fieldmanager.nl

2014 Bayer kreeg eind november 2013 een toelating van het Ctgb voor het nieuwe product Interface. Hierna kon het in productie worden genomen. Michel Wimmers, business manager Benelux bij Bayer CropScience, verwacht het product in april in huis te hebben. ‘In Engeland wordt er echter al sinds vorig jaar mee gewerkt. Bayer heeft daar bij diverse golfbanen uitgebreide praktijktesten gedaan en de greenkeepers de kwaliteit van Interface onafhankelijk laten beoordelen onder praktijkomstandigheden. De werking is dus getest en bewezen.

‘Alle gewasbeschermingsmiddelen hebben een effecten op het milieu die door de CtgB zeer nauwkeurig beoordeeld worden' Het milieuprofiel van Interface is redelijk gunstig Interface is een combinatie van iprodion en trifloxystrobine en werkt zowel curatief als preventief. Iprodion wordt gekenmerkt door een sterke contactwerking, terwijl de kracht van trifloxystrobine gelegen is in een mesostemische werking. In Interface zijn beide actieve stoffen gecombineerd, met een zichtbaar beter resultaat.

dan voor bijvoorbeeld bodemleven, het aquatisch milieu en insecten? Wimmers: ‘Alle gewasbeschermingsmiddelen hebben een effecten op het milieu die door de CtgB zeer nauwkeurig beoordeeld worden. Gelet op de risico beperkende maatregelen die voortvloeien uit de beoordeling van Interface (denk hierbij aan het gebruik in grondwaterbeschermingsgebieden, bufferzones bij waterpartijen of het gebruik van speciale spuitdoppen), heeft Interface in vergelijking met de andere toegelaten fungiciden een zeer gunstige profiel waardoor je kunt concluderen dat het milieuprofiel van Interface relatief gunstig is. Daarbij heeft het gebruik van Interface ook weinig consequenties voor het gebruik van andere fungiciden. Hooguit in het geval dat er andere strobulines worden gebruikt: dan mag het totale aantal toepassingen per jaar niet meer dan vier bedragen.’ Gras minder gevoelig voor hitte, droogte en kou Het gebruik van deze innovatie op het gebied van grasfungiciden, met veel toegevoegde waarde in de groeifase van het gras, is dus al toegelaten op sportvelden en golfbanen. Juist op momenten dat een grasmat tegen schimmels moet vechten, gebruikt het gras zijn vitale energie en put het de natuurlijke reserves uit. Interface maakt het gras minder gevoelig voor andere stressfactoren zoals hitte, droogte, kou en maaien. Interface is een combinatie van iprodion en trifloxystrobine. Het onderdrukt en bestrijdt schimmelziektes en zorgt voor een lange bescherming tegen fusarium, dollarspot en rooddraad met een zichtbaar gezondere en groenere grasmat.

RTVELD innovaties

Verdere verduurzaming met een minimale milieubelasting In de Verenigde Staten heeft Bayer al meerdere fungiciden voor de golfsport ontwikkeld met behulp van de Stressgard-technologie. Wimmers: ‘In de toekomst zal deze technologie de golfsector dan ook ondersteunen bij het invulling geven aan verdere verduurzaming met een minimale milieubelasting. Dit zonder concessies te hoeven doen aan de vereiste kwaliteiten van het spel.’ De beste resultaten worden bereikt bij actieve groei van het gras. De te gebruiken dosering is 10 l/ha Interface, waarbij men maximaal tien procent van de totale oppervlakte van de golfbaan of het sportveld mag behandelen. Interface mag jaarlijks vier maal worden toegepast. Wimmers: ‘Het advies is om Interface vanaf het voorjaar tot het najaar in te zetten. Voor de winterperioden volstaat Chipco Green. Sportvelden en golfbanen gelegen in grondwaterbeschermingsgebieden hebben met Interface een fungicide dat jaarrond ingezet kan worden.’

Hoe vriendelijk zijn iprodion en trifloxystrobine Het is het eerste grasfungicide waarbij de producent de Stressgard formulation technology gebruikt. Deze door Bayer ontwikkelde technologie heeft volgens Michel Wimmers twee belangrijke voordelen. ‘Allereerst ervaart de gebruiker dat met Interface schimmels beter bestreden worden en de kwaliteit van de grasmat zichtbaar meer verbetert dan met veel andere producten het geval is. Ten tweede levert de nieuwe technologie ook milieuwinst op. Het gebruik van Interface geeft een beter resultaat, terwijl er beduidend minder actieve stof per hectare gebruikt hoeft te worden. Voor 1 toepassing Interface gebruikt men de helft van de werkzame stof iprodion in vergelijking met 1 toepassing Chipco Green.’

Michel Wimmers, Bayer.

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: http://www.fieldmanager.nl/artikel.asp?id=17-4502

www.fieldmanager.nl

Kant -en -klare belijningsverf van EXPO - LINE aan Technologie van een leider in wegmarkering ontmoet de technologie van een leider in veldmarkering. Dankzij de Graco Fieldlazer S90 in combinatie met een nieuwe formulering belijningsverf, snijden wij drastisch in de belijningsuitgaven.

+ Expoline Direct*

Fieldlazer Expoline en Graco stellen u trots de nieuwe Fieldlazer S90 en de nieuwe Expoline Direct belijningsverf voor: eenvoud dankzij Graco’s vakkundige airless technologie onder hoge druk en de hoge kwaliteitsverf van Expoline. Dankzij het samenvoegen van deze technologie wordt het verbruik per veld teruggeschroefd naar 5L/veld, met een superwit resultaat.

• • • • • • • • •

SUPER ZUINIG Zeer hoge dekkingsgraad Uiterst kostenbesparend Niet meer mengen ULTRA fijne verneveling dankzij hoge druk (40bar) Ultra fijne verneveling = Veel snellere droogtijden Grote tijdswinst voor terreinmeesters Ecologisch verantwoord Geen klonters of bezinkingen

*Expoline direct wordt in bulk geleverd per tankwagen in daartoe door Expoline voorziene tankunits (zie afbeelding). Deze tankunits zijn compact en hebben een inhoud van 500L. Met 500L Expoline direct kan men 3 velden een volledig seizoen belijnen.

EXPO-LINE - voetbalmateriaal.com | Havenlaan 9 | B-3980 Tessenderlo Tel. +32 (0) 13 77 62 00 | Fax +32 (0) 13 77 89 00 www.expoline-benelux.com | www.voetbalmateriaal.com

Effect toepassing nematoden sterk verbeterd met nieuwe toepassingstechniek Sinds vorig jaar worden insect-parasitaire aaltjes tegen bodeminsecten met aangepaste apparatuur toegepast. De behandeling met de nematoden tegen emelten, engerlingen en miljoenpoten met een doorzaaimachine die de aaltjes ĂŹn de grond aanbrengt is in het afgelopen seizoen erg effectief gebleken. Auteur: Wilma Windhorst, Biocontrole BV

In vier regioâ&#x20AC;&#x2122;s in Nederland hebben bedrijven het idee van Biocontrole opgepakt om een doorzaaimachine uit te rusten met een vloeistoftank, en slangetjes die de oplossing met nematoden rechtstreeks in de grond doseren. Dit heeft als voordeel dat er geen nematoden op het gras of in de toplaag achter blijven, maar dat ze direct bij de schadelijke insecten worden aangebracht. Blootstelling aan voor nematoden schadelijk UV-licht blijft achterwege, dus kan de toepassing overdag plaatsvinden. De aaltjes hoeven geen afstand te overbruggen om bij hun prooi te komen, en werken daardoor effectiever. Daarom kan met een lagere dosering nematoden worden volstaan in vergelijk met de klassieke wijze van toepassen via een spuitboom. Vochtige grond tijdens en na de toepassing van de aaltjes is bij zowel de oude techniek als bij

www.fieldmanager.nl

Minimaal

€250,-

inruilkorting

voor uw oude markeerwagen, ongeacht merk/model. Stap nu over!

t contac Neem n e re op voo jvende b j i vr li gratis nstratie demo Bel: 0 37820 0481-

• www.sportveldbelijningen.nl •

2014

RTVELD innovaties

Gras na behandeling met machine.

deze nieuwe manier van toepassen nog steeds voorwaarde voor een goede werking: hierin kunnen de nematoden zich immers beter verdelen. Ook een passende grondtemperatuur voor de soort aaltjes die wordt ingezet is noodzakelijk voor een goed effect.

'Vochtige grond tijdens en na de toepassing van de aaltjes is bij zowel de oude techniek als bij deze nieuwe manier van toepassen nog steeds voorwaarde voor een goede

spreid en vraagt een goede en duurzame oplossing. Dit voorjaar is er in het hele land sprake van grote aantallen emelten, en ook engerlingen komen veelvuldig voor. Op zandgronden was men al langer bekend met engerlingen als plaag in sportvelden, golfbanen en gazons. De laatste jaren zien we in het westen van het land, ook op klei en veengrond, engerlingen van Sallandkever en Roestbruine bladsprietkever die veel schade toebrengen aan gras en beplanting. De vervolgschade door vogels op de grasvelden is aanzienlijk. Alert waarnemen is dus zeker belangrijk! Nematoden zijn een prima oplossing tegen bodeminsecten, zonder risico’s voor de toepasser en de gebruikers van sportvelden, en zonder ongewenste neveneffecten op de bodembiologie of natuur.

Engerling

werking' Drie vliegen in één klap? De toepassing van de nematoden kan worden gecombineerd met Natusys groeistimulator, een bacteriepreparaat van Biocontrole dat voor zeer snel herstel van de wortels zorgt. Beschadigde grasvelden kunnen in één werkgang ook worden doorgezaaid met deze apparatuur, en zijn daarmee snel hersteld en bespeelbaar. Bodeminsecten De problematiek van bodeminsecten is wijd ver-

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: http://www.fieldmanager.nl/artikel.asp?id=17-4485

www.fieldmanager.nl

Kennisupdate | Demodag

Sportvelden Aanleg - onderhoud - renovatie

17 APRIL Schijndel

jaar

Demodag SPORTVELDEN

17 april

2014

gek op gras

www.demodagsportvelden.nl

17 april 2014 â&#x20AC;˘ 12.30 uur tot 16.30 uur RKSV Schijndel Sportpark Zuideinderpark

www.fieldmanager.nl

Op 17 april organiseren de vakbladen Fieldmanager, en Greenkeeper voor de zevende achtereenvolgende keer de Demodag Sportvelden. Op de Demodag Sportvelden kunt u iedere denkbare machine en bewerking op het gebied van sportveldbeheer en onderhoud in actie zien. Van natuurgras tot kunstgras, van hockey tot voetbal en tennis, van maaien en borstelen tot maaifrezen en kunstgrasreiniging, op een praktische manier kunt u weer laten updaten over wat er komt kijken bij aanleg, onderhoud en renovatie van sportvelden in de breedste zin van het woord. We hebben weer een uitgebreid en gevarieerd programma met lezingen, discussies en machinedemonstraties.

Aanmelden via www.demodagsportvelden.nl

TOEGANG GRATIS

PROGRAMMA 12.30 uur

Ontvangst met koffie/ thee en aanmelden

12.30-13.00 uur

Lezingen (natuur)gras

12.30 uur

BSnC GreenDeal sportvelden, een praktische invulling door Bart van Kollenburg (Vos Capelle)

12.40 uur

Effectieve schimmel bestrijding door Michel Wimmers (Bayer)

12.50 uur

Robotmaaien als groenbemester, grasresultaten uit Nistelrode door Wethouder Rien Wijdeven ( gemeente Bernheze) en Ruud van Rooij (Vitaro)

13.00-14.30 uur

Demonstratieronde 1 met koffie/thee

14.30-15.00 uur

Lezingen (kunst)gras

14.30 uur

Verleng de levensduur van uw kunstgrasveld door Arjan Knottnerus (FieldTurf Benelux)

14.40 uur

Een mogelijk nieuw alternatief voor kunstgras: BarGroW, een nieuw concept door Jochem Knol (Grontmij)

14.50 uur

De Schijndelse methode, de droom van Mansveld? Door Wethouder Bart Eijkemans en Wim Bekkers Fieldmanager Gemeente Schijndel

15.00-16.30 uur

Demonstratieronde 2 met sponsorloterij en borrel

ÂŽ

Afrit 10 (Eerde, Schijndel, Zijtaart) is op 17 april nog afgesloten Routebeschrijving vanaf de A50 Mensen die komen via de A50 nemen de afrit 9 (Sint-Oedenrode, Nijnsel, Lieshout) en aan het einde van de afrit ( bij de rotonde), richting Schijndel volgen. Bij de 3e rotonde ga je dan de N637 op (provinciale weg richting Schijndel) In Schijndel, voor het stoplicht links af, afslag Rrooiseheide en dan kom je bijna vanzelf bij het Zuideinderpark uit.

17 april 12.30 uur â&#x20AC;&#x201C; 16.30 uur www.demodagsportvelden.nl

RKSV Schijndel Sportpark Zuideinderpark Rooiseheide 20 5481 SG Schijndel www.fieldmanager.nl Tel: 073-5492027

Ground under repair Solafida: in één werkgang alle kationen in de bodem op het juiste peil DCM brengt een nieuwe bodembalansverbeteraar op de markt, genaamd DCM Solafida. Dit gekorrelde product brengt in één werkgang alle kationen in de bodem op het juiste peil en zorgt ervoor dat de bezettingsgraad van de bodem stijgt (hogere CEC). Hoe hoger de bezettingsgraad des te meer voedingsstoffen nageleverd kunnen worden. In combinatie met het compenseren van de jaarlijkse verzuring zorgt een toepassing van DCM Solafida zo voor een hoger rendement van uw standaardbemesting. Auteur: Sylvia de Witt DCM produceert organische meststoffen uit een brede waaier van verschillende grondstoffen. DCM Solafida is een geheel nieuwe organische meststof met meerdere organische grondstoffen. Wat zit er dan allemaal in? De ingrediënten Elke korrel DCM Solafida bevat een combinatie van zowel kalium K+, calcium Ca2+ als magnesium Mg2+, in een verhouding zoals die wordt gevraagd voor een evenwichtige bodem. De 10 procent kalium zorgt voor sterkere, afgeharde planten. De 22 procent calcium verbetert de bodemstructuur voor een betere beworteling. Daarnaast versterkt calcium ook de celwanden voor planten met een betere kwaliteit en houdbaarheid. De 10 procent magnesium zorgt tenslotte voor een diepgroene bladkleur. De grondstoffen in DCM Solafida zijn allemaal van natuurlijke oorsprong en conform de

www.fieldmanager.nl

2014

RTVELD innovaties

Europese Bio-wetgeving. In talrijke praktijkproeven in 2013 heeft DCM Solafida ondertussen bewezen de bodem in goede balans te brengen, met sterkere en gezondere planten als resultaat. Voor een bodem in balans kun je DCM Solafida een keer per jaar toepassen aan een dosis van 5-10 kg/100 m². Wat gebeurd er bij een te lage CEC bezetting? Een te lage CEC bezetting gaat veelal gepaard met een lage pH van de grond. En een te lage pH geeft o.a. een slechte opname van voedingselementen waardoor de grasgroei minder is. Maar ook te weinig Ca2+ is veelal gelinkt aan een lage pH. Weinig calcium geeft een slechtere bodemstructuur en door zijn rol in de structuur van de celwanden vaak een minder stevige grasplant. Bij een lage CEC kunnen ook andere voedingselementen minder goed vastgehouden en nageleverd worden. Dus de CEC is van groot belang voor: 1. de bodemvruchtbaarheid 2. de bemestingsstrategie 3. de structuur 4. de pH.

Hoeveel kationen gebonden zijn bepaalt de bezettingsgraad van het complex. Hoe hoger de bezettingsgraad is hoe meer van deze voedingsstoffen kunnen worden na geleverd. Een bezetting van 80 % of hoger is gewenst. Hieronder een voorbeeld van hoe zo een bezettingsgraad met de verschillende kationen eruit kan zien. De optimale CEC bezetting is: Ca-CEC 70-90% Mg-CEC 2-6% K-CEC 2-5%

Wat doet DCM Solafida in het kort? In één werkgang brengen de korrels alle kationen in de bodem op het juiste peil, verhogen ze de bezettingsgraad CEC van de bodem, waardoor de bodemvruchtbaarheid hoger wordt. Ook compenseert deze bodemverbeteraar de jaarlijkse verzuring, waardoor aanwezige voedingselementen beter opneembaar zijn. DCM SOLAFIDA is een makkelijk strooibare en goed oplosbare korrel en verkrijgbaar in 25 kg zakken en 600 kg big bags.

'DCM Solafida is een geheel nieuwe organische meststof met meerdere organische grondstoffen'

Erwin Weening, DCM.

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: http://www.fieldmanager.nl/artikel.asp?id=17-4503

www.fieldmanager.nl

Voor een gezonde exploitatie moeten sportaccommodaties tegenwoordig geschikt zijn voor de meest uiteenlopende evenementen. Of het nu gaat om verschillende soorten sportwedstrijden, concerten, dancefestivals of beurzen; ze vragen allemaal om een andere ondergrond. Het innovatieve concept Amphidion maakt het nu mogelijk om met behulp van water snel van sportveld of vloer te wisselen. Auteur: Sylvia de Witt

Revolutionair waterbouwconcept voor stadions Amphidion: Met water snel van sportveld of vloer wisselen Een multifunctioneel en rendabel stadion, waar ’s ochtends een voetbalwedstrijd op gras plaatsvindt, ’s avonds een concert en de volgende dag een hippisch concours. Het klinkt ongelofelijk, want het probleem bij het huisvesten van deze verschillende activiteiten zijn de continu wisselende vereisten voor de ondergrond. Voor voetbalwedstrijden is immers een grasveld nodig, maar gras groeit niet in een overdekt stadion. En een hippisch concours wordt verreden op speciale manegegrond, maar zo’n bodem is dan weer totaal ongeschikt voor een dancefeest, concert of beurs. Toch is dit nu allemaal mogelijk dankzij een even geniaal als eenvoudig concept: Amphidion legt velden en vloeren aan op drijflichamen, die door het verpompen van water snel in en uit het stadion kunnen worden gedreven. Door drie of meer verschillende velden en vloeren aan te leggen, gaat de gebruiksfrequentie omhoog en gaan de exploitatielasten van een stadion naar beneden. Amphidion wordt nu door Speciaalbouw SBZ, Zwammerdam Groep, Technico Services, Wed. J. de Bruyn & Zonen en InnoSportNL uitgewerkt in een proefopstelling.

www.fieldmanager.nl

Gebruiksfrequentie omhoog, de exploitatielasten omlaag Amphidion maakt van stadions multifunctionele gebouwen, die door de snelle beschikbaarheid van uiteenlopende vloeren efficiënt kunnen wor-

den gebruikt. Het is mogelijk om evenementen kort achter elkaar of zelfs gelijktijdig te plannen. Wanneer een van de vloeren in gebruik is, bevinden de andere zich buiten de overdekte accommodatie. Daar kunnen dan outdooractiviteiten

2014 worden gehouden, of er kan onderhoud worden gepleegd, of ze kunnen alvast worden geprepareerd voor het volgende evenement. Door de hoge gebruiksfrequentie gaan de exploitatielasten omlaag.

'Met een pompinstallatie kan het bassin in zeer korte tijd met oppervlaktewater worden gevuld en voor het transport van een veld is slechts een kleine laag water nodig' De relatief eenvoudige techniek is niet storingsgevoelig en vergt weinig onderhoud. Tot slot is er weinig mankracht nodig bij het verplaatsen van de velden. Eén machinist in de controlekamer is al voldoende. Door de hogere bezettingsgraad van de accommodatie en de daaraan gekoppelde extra inkomsten, is Amphidion relatief voordelig in aanleg en exploitatie en bovendien gemakkelijker rendabel te exploiteren. Water doet het werk Bij Amphidion doet water het werk. Uitgangspunt van het systeem is dat grote, zware

objecten het beste over water kunnen worden verplaatst. De velden en vloeren van Amphidion liggen daarom op drijflichamen in een kruisvormig waterbassin. Boven een van de poten van het kruis staat het stadion. In het bassin zit een water aan- en afvoersysteem. Met een pompinstallatie kan het bassin in zeer korte tijd met oppervlaktewater worden gevuld en voor het transport van een veld is slechts een kleine laag water nodig. Door water aan een zijde van het veld te onttrekken en dat bij de tegenoverliggende zijde erin te pompen, verplaatst het veld zich. Zodra het veld zich op de juiste positie bevindt, wordt het water uit het bassin gepompt en ligt het veld even later stabiel op de bodem en is het klaar voor gebruik. Voor een sportveld van gras of kunstgras is een basis van grond nodig. Vanwege het draagvermogen van het drijflichaam is dat geen enkel probleem. Ook vloeren voor andere takken van sport, beurzen en concerten kunnen op een drijflichaam worden aangelegd.

RTVELD innovaties

deerd polystyreen. Kenners noemen dat EPS, maar bij het grote publiek is het vooral bekend als piepschuim of tempex. Heel licht materiaal, maar ook ijzersterk en ondoordringbaar voor water.’ Voor de diepte van een EPS-bak is er geen standaardmaat. ‘Dat hangt vooral af van het gewicht van de inhoud en de noodzakelijke hoogte van de betreffende veld- of vloerconstructie’, zegt Duijn. ‘We focussen momenteel vooral op een voetbalveld van natuurgras, inclusief drainage, zand en stabilisatie. Daarvoor is een tachtig centimeter hoge bak nodig. Maar in feite is alles mogelijk: een houten dansvloer, een zandbodem voor paardensport, tennisvelden of een complete atletiekbaan. We kunnen zelfs beton naar binnen en naar buiten varen. In de praktijk zal dat niet zo snel nodig zijn, want voor een evenement op beton heb je natuurlijk de direct bruikbare bodem van het waterbassin.’

De velden en vloeren kunnen het stadion gemakkelijk in en uit worden gerangeerd, door de tribune aan de kopse kant van het stadion verrijdbaar te maken. We kunnen zelfs beton naar binnen en naar buiten varen Xavier Duijn, directeur van Amphidion en van ontwikkelingspartner Wed. J. de Bruyn & Zonen BV, legt uit hoe het systeem werkt. ‘We leggen een veld of vloer aan in een bak van geëxpan-

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: http://www.fieldmanager.nl/artikel.asp?id=17-4500

www.fieldmanager.nl

Meer met minder middel Fieldlazer S90 Nieuwe belijningtechnologie van Expoline Expoline brengt de Graco Fieldlazer S90 op de markt, een nieuw apparaat in combinatie met nieuwe belijningsverf. Dankzij de optimale deeltjesverdeling onder hoge druk (40 tot 60 bar) wordt het resultaat van belijningen verbeterd met minder verbruik van product. Dit biedt niet alleen budgettechnische voordelen, maar ook een beter resultaat. Dankzij de hoge druk zal de belijningsverf veel dieper tussen het gras kunnen worden aangebracht. Auteur: Sylvia de Witt

Expoline is sinds 1993 gespecialiseerd in het produceren van belijningsproducten en toebehoren en streeft als milieubewuste onderneming naar een duurzame ontwikkeling op lange termijn. Het bedrijf heeft altijd geopteerd voor innovatie. Als pionier kwam Expoline al in 2002 op de markt met een kant en klaar product dat niet meer bezinkt en dus ook geen klonters meer vormde. Dit in tegenstelling tot de toen courant in de handel verkrijgbare producten. Dankzij dit nieuwe product gingen belijningsmachines niet meer verstoppen en schakelden vele verenigingen in Europa over op dit nieuwe concept. ‘We zijn er altijd van overtuigd geweest dat bij de juiste belijningsverf ook een goede applicator hoort’, vertelt directeur Raf Bogaerts. ‘Het is heel belangrijk om op de juiste manier een product aan te brengen op gras. We zijn ook een van de eersten die daar steeds de aandacht op heeft gevestigd.’ Samenwerking met Graco, wereldspeler op het gebied van verftechnologie In juli 2013 werd de Fieldlazer S90 gelanceerd.

www.fieldmanager.nl

Er zijn er inmiddels al enkele honderden van verkocht, omdat dit apparaat prima past in de budgetten van belijningsuitgaven. In België en Nederland zijn er momenteel tweehonderd in gebruik. In Frankrijk zijn er in dit korte tijdsbestek al tussen de vijftig en honderd verkocht, evenals in Duitsland. Ook is de Fieldlazer S90 geleverd aan FC Barcelona, aan clubs in Italië, Oostenrijk en Engeland. Voor de ontwikkeling van de Fieldlazer S90 nam Bogaerts een kijkje bij de automotive industrie, waar men ook met vrij hoge druk werkt, waardoor een veel betere spreiding wordt verkregen van de verf. De Fieldlazer S90 is ontwikkeld in samenwerking met het Amerikaanse bedrijf Graco, een wereldspeler op het gebied van verftechnologie. Ze werken nu in veel verschillende landen, In het verleden heeft Expoline ook apparaten in eigen ontwikkeling gehad. ‘Eigenlijk zijn wij fabrikant van watergedragen coatings’, vertelt Bogaerts. Hier zit de know-how en Graco heeft de know-how op het gebied van het verpompen van liquiden. In de toekomst zullen er nog verde-

re doorontwikkelingen komen van dit apparaat. Het is een perfecte match tussen ons product en het hogedruktoestel, omdat we met de kennis die we in twintig jaar hebben opgebouwd een product hebben kunnen ontwikkelen dat zich onder hoge druk perfect houdt. Zodra traditionele producten, die zijn opgebouwd uit water en de vaste stof in de verf, in een hoge drukkamer komen, ontstaat er een afscheiding tussen de vaste stof in de verf en het water. Hierdoor gaat het toestel blokkeren. Het product aan die pomp moet dus voldoende homogeen zijn om die druk aan te kunnen.’ Snijden in de uitgaven van belijningskosten Door onder hoge druk en met een fijne sproeimond te werken, schroeft de Fieldlazer S90 het gebruik van verf terug. Om hetzelfde resultaat te behalen, is nog maar de helft aan verf nodig. Hiermee snijd je in de uitgaven van belijningskosten zonder in te boeten aan kwaliteit. Bogaerts: ‘Hierdoor gaan deze toestellen toch wel vrij snel van de hand, omdat het een investering is in de toekomst van iedere vereniging. Wanneer

2014

RTVELD innovaties

Ik ben super tevreden over de Graco Fieldlazer S90. Het verbruik is gehalveerd terwijl de lijnen even wit blijven", zo zegt de veldverzorger Peter Serlet van SK Lierse.

zij op jaarbasis, afhankelijk van het aantal velden, hiervoor een uitgave moeten doen van 1000 tot 2000 euro, dan kunnen ze hiermee de helft besparen. Een toestel kost 950 euro, nou dan hebben ze dat er in twee jaar tijd eruit.’ Een lager verfverbruik en vakkundige heldere lijnen De Fieldlazer S90 werkt onder hoge druk van 40 tot 60 bar en is perfect in zijn eenvoud dankzij batterijvoeding in combinatie met vakkundige, verfbesparende, airless spuittechnologie onder hoge druk. Het apparaat werkt met ruim tien keer meer druk dan modellen onder lage druk. Dit resulteert in een lager verfverbruik, vakkun-

Raf Bogaerts, Expoline.

dige heldere lijnen en het vermogen om onverdunde verf te spuiten. Het toestel is ontworpen voor gemakkelijk opstarten, gebruiken en reinigen dankzij de verwijderbare Tilt-N-Pour materiaalhouder, eenknopsbedieningen en Graco's beproefde RAC 5-spuittips, waardoor zowel tijd als geld wordt bespaard. ‘Voor dit apparaat is ook een speciale nieuwe verf ontwikkeld’, vervolgt Bogaerts. ‘In de lage druktoestellen kunnen wij met een aanpassing in de sproeimond een terugschroeven van verbruik realiseren, echter niet in dezelfde mate als met het hogedruktoestel. Als je onder 40 bar sproeit of onder 2 bar, dan ontstaat een heel ander

spuitpatroon, waarbij je een veel betere verdeling krijgt onder hoge druk van alle pigmentpartikels in vergelijking tot lage druk. Hoewel de basis hetzelfde is gebleven, heeft de verf uiteraard een andere samenstelling. De grondstoffen zijn in die mate aangepast om met een veel fijner product te kunnen gaan werken. Qua densiteit is er een groot verschil.‘ WK Brazilië Natuurlijk kijkt Expoline ook buiten de grenzen van Europa. ‘Bij de Confederations Cup in Brazilië is er een test geweest met onze producten. In principe zouden we nu ook kunnen leveren voor het WK. Samen met een andere leverancier zijn we daar nu nog mee bezig, maar vanuit politieke kringen treden er nu de nodige gevoeligheden op. Maar we zijn in gesprek om toch nog een opening te kunnen vinden voor het WK. Dan zal de Fieldlazer S90 daar worden ingezet als nieuw product in combinatie met onze World Cup belijningsverf.’

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: http://www.fieldmanager.nl/artikel.asp?id=17-4493

www.fieldmanager.nl

(Advertorial)

Onkruidbestrijding met hart voor de natuur Op een milieubewuste manier onkruid bestrijden in de openbare ruimte wordt steeds lastiger. De richtlijnen worden strenger en bijna niets is meer toegestaan. Veel gemeentes en hoveniersbedrijven nemen hun toevlucht tot alternatieve methodes zoals het borstelen, branden of stomen van onkruid. Deze manieren lijken beter voor het milieu, maar zijn dat lang niet altijd. De machines hebben een hoog brandstofverbruik en bij branden ontstaat uitstoot van fijnstof en CO2. Bovendien is het noodzakelijk om regelmatig te behandelen, het effect is niet langdurig. Het product Cito Global Pro is een veilig biologisch onkruidbestrijdingsmiddel dat door het Ctgb (College voor Toelating van Gewasbeschermingsmiddelen en Biociden) toegelaten is op de Nederlandse markt. Dit Cito Global Pro is afkomstig uit Denemarken en is gemaakt op basis van azijnzuur, een stof die ook in de natuur voorkomt. Het middel is afbreekbaar in water en werkt snel en langdurig. Het is een niet-selectief herbicide concentraat tegen onkruid, mossen en algen. Cito Global Pro is één van de weinige nog toegestane middelen. Het voldoet aan de strenge milieu-eisen die in Nederland gelden. Het is geschikt voor alle verharde ondergronden en werkt snel en effectief. Na één behandeling verwelken de bladeren en sterft het onkruid af. Vaak is slechts eenmalig herbehandeling nodig. Eenjarig onkruid heeft meestal zelfs helemaal

Voor

www.fieldmanager.nl

geen herbehandeling nodig, dat sterft na één behandeling al volledig af. Ook mossen en algen op verhardingen, standbeelden, grafzerken en daken kunnen met dit middel aangepakt worden. Vos Capelle uit Sprang-Capelle is de nieuwe exclusieve distributeur van Cito Global Pro: “Dit product past naadloos in onze visie om op een duurzame manier met onkruidbestrijding in de openbare ruimte om te gaan en de belasting op het milieu terug te dringen. Het is een goed en milieuvriendelijk alternatief wat eenvoudig toegepast kan worden met bestaande apparatuur.” Vos Capelle is een totaalleverancier voor de tuinbouw en openbaar groen . Het familiebedrijf, dat alweer meer dan 70 jaar bestaat, heeft een enorme passie voor groen. Zij stimuleren hun klanten om op een bewuste manier met groenonderhoud om te gaan. Vos Capelle is dan ook trots weer een topproduct aan het assortiment toe te kunnen voegen.

Cito Global Pro is een niet-specifiek onkruidbestrijdingsmiddel voor mossen, onkruid en algen. Het is gemaakt op basis van azijnzuur. Azijnzuur is volledig afbreekbaar in water en belast het milieu niet. Cito Global Pro is door het Ctgb erkend onder nummer 13752N. Het bestrijdingsmiddel kan toegepast worden bij droog weer als de kans op neerslag voor de komende 6 dagen minder dan 40% is. Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees voor gebruik eerst het etiket en de productinformatie.

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: http://www.greenkeeper.nl/artikel.asp?id=9-4513

Voor meer informatie neemt u contact op met: Vos Capelle www.voscapelle.nl info@voscapelle.nl T. 0416-311326

Glas en bal vormen met de Glass Boarding van Sportsglass niet langer een beroerde combinatie. Een veldafscheiding, een oefenwand voor kap- en draaitechnieken en schiet- en aanname-oefeningen, een leunhek en reclameobject ineen; dat is de Glass Boarding. Hiermee matchen glas en bal als scoren en voetballen. Auteur: Sylvia de Witt

Design product met vier functies in één Glass Boarding: veldafscheiding, leunhek, reclameobject én oefenwand

www.fieldmanager.nl

De duurzaamste methode van kunstgrasreiniging Unieke reinigingsmethode FVH SchoonGras heeft met de unieke gepatenteerde sportclean-machine dé oplossing voor het reinigen van kunstgrasvelden zonder chemicaliën en stofontwikkeling. Met een variabele hogedruk nozzles worden vuil, zand, algen en mos los gespoten en direct opgezogen. Hierdoor wordt er geen gebruik gemaakt van borstels die door de mechanische beweging schade toebrengen aan het kunstgras. Het gepatenteerde systeem zuigt het vuil via een unieke methode voor de spuitnozzles weg. Door reiniging met deze unieke machine behoudt het kunstgras zijn economische levensduur wat uiteindelijk resulteert in een besparing op kosten. Doordat de platliggende vezels, afgebroken vezels, los geblazen algen en de vezel overeind zetten, wordt er een veerkrachtig en luchtig kunstgrasveld verkregen. Hierdoor wordt het veld en de watertoevoer naar de drainage opengezet. FVH SchoonGras gaat dan ook door tot dat alle vervuiling uit het veld verwijderd is.

Het schoonste kunstgras!

Gebr. Bonenkamp B.V. IJsselstein – Tiel

Machines voor golfbaan- en sportveldonderhoud

OPborstelen en INborstelen!

Met werkbreedtes van 1.4mtr tot 6.1mtr

De Redexim Speed Brush borstelt zeer snel en grondig de grasmat en kan veelzijdig worden ingezet: 

Inborstelen van zand na het bezanden.



Opborstelen van de green of fairway.



Egaliseren van rubber in een kunstgrasveld.



Etc.

Park en Sport Cirkelmaaiers fo rm at ie , Vo or m ee r in eb si te w be zo ek de

Contact: Gebr. Bonenkamp Techniek en Handel BV Tinbergenlaan 9 3401 MT IJsselstein Tel : 030 - 688 0999 E-mail : info@gebrbonenkamp.nl

www.gebrbonenkamp.nl

w w w. z o n n a . n l

Tel: 0593 58 24 44

2014 Wie heeft het vroeger niet meegemaakt dat er tijdens het straatvoetballen weleens ergens een bal door een ruit ging? Maar glas en een bal hoeven elkaar nu niet meer te bijten. Dat bewijst het multifunctionele product Glass Boarding, dat sinds een paar maanden op de markt is. Eerst waren er pilots bij FC Twente, bij amateurclub BHC in Weezep en bij CSV 28 in Zwolle. Laatstgenoemde voetbalclub is dolenthousiast en gaat het product kopen en FC Twente heeft inmiddels een offerte aangevraagd. ‘Deze club is er ook zeer tevreden over, dus het spelletje begint te lopen’, zegt eigenaar Martin Reijnders niet zonder trots. Hij is zelf zo’n twintig jaar betaald voetballer geweest en heeft een eigen voetbalschool gehad waar hij altijd bezig was met het trainen van kinderen. Maar er was in zijn ogen niet echt iets moois op de markt om de bal goed te laten weerkaatsen. In eerste instantie ontwikkelde Reijnders de Glass Boarding dus als oefenwand voor het voetbal, om bij kinderen de pas en aanname te verbeteren. ‘Dan heb ik het over de kickbacks, wanden van tweeënhalve meter lang en een meter hoog. Maar iemand kan ook zeggen: “Dat bestaande hekwerk vind ik niet zo mooi, hiervoor wil ik een Glass Boarding hebben.” Dan heb je een oefenwand, een veldafscheiding en een reclamebord in een. Smaken verschillen natuurlijk, maar ik vind het ook nog eens erg mooi om te zien. Het is echt iets van deze tijd.’ Perfecte weerkaatsing van de bal De ex-voetballer is zo’n twee jaar met de ontwikkeling ervan bezig geweest en had hiertoe allerlei verschillende materialen geprobeerd, voordat dit product er uiteindelijk in deze vorm uit Een product van gehard glas. Reijnders: ‘Dit is duurzaam en geeft een perfecte weerkaatsing van de bal terug. Het glas heeft een speciale behandeling ondergaan, waardoor het zo’n twaalf keer sterker is dan het glas dat we in onze kinderjaren aan het rinkelen brachten. De Glass Boarding daarentegen is doorvalveilig. Dit type glas wordt ook toegepast in hekwerken in de woningbouw, waar behalve esthetica ook veiligheid een grote rol speelt. Sportsglass ontwikkelde ook een glasbalustrade die sterk genoeg is om aan alle eisen te voldoen en daarom geeft Sportsglass garantie op al haar producten.’

Alles kan op maat worden gemaakt: geheel customized Ontwikkelde hij het in eerste instantie voor voetbal; Glassboarding kan in principe voor allerhande sporten worden gebruikt. ‘ Reijnders: ‘Op de beurs heb ik echt allerlei verschillende sportverenigingen bij me gehad die belangstelling toonden. Het ging om sporten waar ik zelf nog eigenlijk niet direct aan had gedacht, zoals ijshockey, de wielersport, golf, inline skating en tennis. Natuurlijk gebruikt elke sportvereniging ook een veldafscheiding, denk maar eens aan die grote oefenmuren bij tennis, die nu nog van beton zijn, die kunnen wij ook heel goed maken van dit materiaal. Dus dan krijg je een mooiere uitstraling met een mooiere weerkaatsing van de bal. En de tussenschotjes van de golfsport voor de driving range zijn normaliter gewoon van hout. Die kunnen ook speciaal worden vervaardigd. In principe kan alles op maat worden gemaakt. Je kunt het helemaal customizen. Ook kan Glassboarding op elke ondergrond worden bevestigd. We hebben overal wel een oplossing voor.’

'Dan heb je een oefenwand,

RTVELD innovaties

transparant, mensvriendelijk, duurzaam, onderhoudsarm en functioneel.’ Hij levert de eigenaar ook nog eens geld op Functioneel is hij zeker, ook als hek. De Glass Boarding is wel aanwezig, maar wordt niet ervaren als een onvriendelijke barrière. Veld en spelers worden hierdoor toegankelijker en de bezoekers worden deelnemers. De glasbalustrade wordt aan de bovenzijde afgedekt met een speciale leuning. Deze dient bovendien als bescherming van de glasrand. En niet te vergeten: zo’n wand leent zich ook prima voor reclame-uitingen. De Glass Boarding wordt beplakt met een kras- en slijtvaste folie. Hierdoor is de boarding strak, uniform, onderhoudsvrij en bij vervuiling eenvoudiger te reinigen. ‘Naast alle esthetische en technische voordelen levert het de eigenaar ook nog eens geld op. Het grote oppervlak garandeert namelijk, dat de naam van de sponsor ook aan de overkant van het veld goed te zien is’, besluit Reijnders.

een veldafscheiding en een reclamebord in een' Een dierentuin of gevangenisterrein Met de Glass Boarding kan de functionele techniek aanzienlijk worden verbeterd. Zowel individueel als in groepsverband wordt de passen traptechniek bijgeschaafd. Dit product is een unieke trainingsfaciliteit voor het verbeteren van basistechnieken, zoals passen trapoefeningen. ‘Voor de jeugd leent de boarding zich ideaal om de balaanname te trainen. Doordat de bal perfect weerkaatst, is er geen betere schietwand denkbaar. Oefeningen kunnen op elke gewenste plek van het veld, waarlangs de Glass Boarding zich bevindt, worden gedaan. Ook als veldomheining is hij bijzonder, want wat afrasteringen betreft houden de huidige velden veelal het midden tussen een dierentuin en een gevangenisterrein, meent Reijnders. ‘Traditionele hekken om sportvelden zijn vaak ontsierend, mensonvriendelijk, onderhoudsgevoelig en kunnen zelfs agressie opwekken. Zo’n omgeving draagt niet per definitie bij aan een aangename sportmiddag voor sporter, bezoeker en sponsor. De Glass Boarding daarentegen is

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: http://www.fieldmanager.nl/artikel.asp?id=17-4492

www.fieldmanager.nl

J & E: Pimp your veld Kunstgrasvelden opknappen voor minder geld dan de jaarlijkse afschrijving Oude, versleten kunstgrasvelden zijn niet bepaald populair bij hun clubs. In economisch- en financieel opzicht zijn deze gemiddeld zes jaar oude velden nog lang niet afgeschreven, maar comfort en gebruiksplezier laten nogal eens te wensen over. Volgens John van Gennip en Ed Korstanje van J&E Sports uit Oss kan men veel praktischer omgaan met dit soort velden. ‘Met minimale investeringen kunnen zij namelijk nog gemakkelijk een aantal jaren mee. Auteur: Sylvia de Witt J&E Sports is in 1993 opgericht door John van Gennip en Ed Korstanje, J en E dus, duidelijk. In de beginjaren was het bedrijf vooral actief in de Franse markt, maar naast het aanleggen van kunstgrasvelden breidden de activiteiten zich steeds verder uit. Zo werden ook onderhoud en landscaping toegevoegd aan het portfolio en werd het bedrijf zelfs wereldwijd actief. Inmiddels is J&E Sports één van de marktleiders in de markt voor aanleg en onderhoud van kunstgras sportsystemen en landscaping. Met een personeelsbestand van meer dan vijfendertig vaste specialisten, tijdens het hoogseizoen nog eens aangevuld met zo’n dertig ervaren seizoensmedewerkers,

www.fieldmanager.nl

kan J&E Sports de seizoensgebonden vraag naar aanleg en onderhoudscapaciteit perfect invullen. Onvoldoende onderhoud en slijtage Hoe zit het dan met het onderhoud van veel oudere kunstgrasvelden? Volgens Van Gennip en Korstanje moeten clubs veel pragmatischer gaan denken over het opkalefateren van deze velden. Want dit is mogelijk voor een bedrag dat veel lager zal zijn dan de jaarlijkse afschrijving. Het probleem van de oude, versleten velden is niet bepaald nieuw. Enige jaren geleden al deed Isa Sport uit Arnhem in opdracht van de KNVB onderzoek naar de kwaliteit van deze oudere

velden in Nederland. Het resultaat is ronduit dramatisch te noemen. De meeste velden bleken absoluut niet meer te voldoen aan de destijds gestelde specificaties. De vraag is natuurlijk: wat is de oorzaak? Grofweg zijn er twee boosdoeners aan te wijzen: onvoldoende onderhoud en slijtage. Als het om slijtage gaat, dan is dit vaak op heel specifieke plekken, bijvoorbeeld in het strafschopgebied. Anderzijds zijn vertegenwoordigers van de kunstgrasindustrie bereid toe te geven dat de kwaliteit van deze oudere velden al bij de aanleg veel minder was dan de kwaliteit die je tegenwoordig mag verwachten.

2014 seizoen inplannen. Dit werk past daar precies in, omdat het oppimpen tussen de bedrijven door kan worden gedaan.’ Maar hoe pimp je een veld? Volgens de twee mannen van J&E Sports kun je oude sportvelden op verschillende manieren opknappen. De gemakkelijkste methode is het renoveren van de versleten plekken in de strafschopgebieden. ‘Hiertoe wordt gewoon een stuk van de oude mat weggesneden en deze wordt vervolgens vervangen door een nieuwe mat’, vertelt John van Gennip. ‘Dat lijkt gemakkelijker dan het is, want de oorspronkelijk gebruikte mat is natuurlijk niet meer leverbaar. Er ontstaan in de praktijk dus bijna onherroepelijk kleurverschillen, ook al zegt de KNVB in haar normblad dat de kleur dezelfde RAL-code moet hebben.’ Zoals er in Nederland voor alles een norm is, bestaat ook hiervoor een reparatienorm. Deze stelt onder andere dat er nooit meer dan tien procent verschil mag zitten in de waarden van de oude en de nieuwe mat. Verder mogen er geen drempels in het veld zitten en moet de kleur zoals gezegd dus hetzelfde zijn.

Links Ed Corstanje, rechts John van Gennip.

Trukendoos opentrekken Het normblad voor het repareren van velden beslaat niet meer dan een half A-viertje. Je zou daarom kunnen denken dat dit een makkelijke klus is. Dat is echter maar de halve waarheid. De kunst is om de specificaties van het oude stuk overeen te laten komen met die van het

RTVELD innovaties

stuk dat nieuw wordt ingelegd. Om die reden moeten de installateurs van J&E Sports de ‘trukendoos’ behoorlijk ver opentrekken. Als er gewoon een stuk in het veld wordt gelegd dat voldoet aan de nieuwe normen, zou het verschil namelijk te groot worden. Door het inbrengen van bijvoorbeeld extra zand in het te repareren stuk, kun je desgewenst bewerkstelligen dat zaken als balstuit opzettelijk laag gehouden worden. Volgens Korstanje is het uiteraard ook mogelijk om het complete veld onderhanden te nemen. ‘Ook dan zijn de kosten nog steeds een fractie van het geld dat je moet neertellen voor een nieuw veld, maar het is natuurlijk wel duurder dan bijvoorbeeld een nieuw strafschopgebied. Deze aanpak heeft echter als voordeel dat je voor het optimale resultaat kunt gaan. Wij durven zelfs de uitdaging aan te gaan, om een oud veld op het niveau van een Fifa**-gekeurd veld te krijgen.’

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: http://www.fieldmanager.nl/artikel.asp?id=17-4497

Velden pimpen met minimale inspanning Het idee van Van Gennip en Korstanje is doeltreffend, maar eigenlijk zeer eenvoudig: pimp deze velden op met minimale inspanningen! De club is gelukkig, want die heeft weer een bruikbaar veld, maar ook de eigenaar van het veld heeft er voordeel van. Hij kan het veld met een geringe investering nog een aantal jaren extra gebruiken, en dat voor een bedrag dat veel lager zal zijn dan de jaarlijkse afschrijving. Korstanje: ‘Ook voor ons snijdt het mes aan twee kanten. De kunstgrasmarkt doet het momenteel wat minder en het oppimpen van verouderde sportvelden kunnen wij mooi buiten het aanleg-

www.fieldmanager.nl

Mini field top maker van Maredo Turf Remover Head niet alleen een mini-maaifrees Maredo uit Leersum introduceert een nieuw aanbouwwerktuig voor de Maredo zelfrijders. Dit maakt affrezen van het bovenste deel van de grasmat, beluchting en doorzaaien op een klein bereik mogelijk. Dit aanbouwwerktuig is beschikbaar voor de Maredo zelfrijders, maar ook voor het nieuwe M-Frame, waarmee de Maredo werktuigen ook in combinatie met een compacttractor (> 25 pk) kunnen worden gebruikt. Auteur: Sylvia de Witt Het idee van Mareno is duidelijk. Zorg ervoor dat je losse heads hebt, die goed werken en die je in verschillende toepassingen kunt inzetten achter verschillende machines. De Turf Remover Head is een van de vele bewerkingscasettes die de firma Maredo produceert, het zijn losse units die een bepaalde werking kunnen doen. De head techniek kan op verschillende markten worden ingezet ‘Deze bewerkingscassettes of heads kunnen als één stuk achter machines worden ‘geknoopt’, bijvoorbeeld achter een zelfrijder’, vertelt directeur Marinus Reincke. ‘Dat kan een machine zijn met met een elektrische aandrijving, maar het

www.fieldmanager.nl

kan natuurlijk ook groter, dat zo’n aanbouwwerktuig achter een trekker past. Dan kunnen er bijvoorbeeld drie in één frame worden geplaatst, om voldoende capaciteit te kweken. De basis, de head zelf, blijft hetzelfde.’ De techniek die erin zit kan dus op verschillende markten worden ingezet. De Turf Remover Head kan dus bijvoorbeeld op een kleine zelfrijder bij een hovenier worden geplaatst. En als je meer in de richting van een gemeente denkt die meer capaciteit wenst, dan kunnen er zo’n drie heads achter een trekker worden geplaatst. ‘Inderdaad’, beaamt Reincke ‘Wat dat betreft kunnen we heel eenvoudig schakelen.’

Snel en efficiënt Dit graslaag freezen is volgens Reincke in Nederland uitgevonden. ‘Want tijdens de sportveldendag in Amsterdam, vorig jaar juni, zijn er wedstrijdjes mee gedaan. Als bij een sportveld het gras niet meer goed is, dan werd tot voor kort het hele zaakje gewoon omgeploegd en werd er opnieuw ingezaaid. Het is heel bewerkelijk, duur en het duurde ook nog eens lang voordat er weer kon worden gesport op zo’n veld. Tegenwoordig wordt de oude bovenlaag gras er gewoon af gefreesd. Dit systeem is natuurlijk niet alleen snel, maar ook heel efficiënt.’ Mareno heeft inmiddels zo’n vijfentwintig heads geproduceerd en opereert naar eigen zeggen in een heel breed gebied. Zo doet het bedrijf veel

2014

RTVELD innovaties

Het betreft hier een “head” die achter Maredo’s eTrac is gebouwd en de volledige toplaag eraf freest. Daartoe wordt gewerkt met speciale onder een hoek staande schijven. Het afgefreesde materiaal wordt hier weer teruggeworpen op de ondergrond, maar kan daarna eenvoudig met een schuif worden weggeschoven. Deze machine is bedoeld voor tuinen. Daar waar grote machines gewoon niet passen en direct afvoeren vaak niet mogelijk is. Of langs kanten, waar grote machines meer schade dan goeds aanrichten. Dezelfde Turf Remover Head past ook in een set van 3 in onze MFrame achter een (compact) trekker. De werking is exact hetzelfde, alleen is de werkbreedte nu 1.90 mtr. Op dit moment werkt Maredo voor deze combinatie aan een systeem dat het materiaal gelijk opruimt.’

Marinus Reincke

aan kunstgrasonderhoud en zit het ook veel op golfbanen. Daar wordt uiteraard met een andere head gewerkt, als die in tuinen wordt gebruikt.

'De Turf Remover Head is bedoeld voor de kleinere machine die op kleinere grasvelden wordt ingezet' Het gras op gazons heeft natuurlijk dezelfde problemen als het gras op sportvelden De Turf Remover Head is bedoeld voor de kleinere machine die op kleinere grasvelden wordt ingezet. Hij maakt het affrezen van het bovenste deel van de grasmat, beluchting en doorzaaien op een klein bereik mogelijk. Deze techniek staat bekend onder de naam Dutch Method. De messen van de Maredo PuT 15 Turf Remover head zijn scheef en draaien tegen de rijrichting in en

frezen de toplaag over de volledige breedte af. In combinatie met borstels wordt het afgefreesde materiaal in een opvangbak gewerkt of overtops naar achteren verplaatst. Dit stuk techniek is beschikbaar voor de Maredo zelfrijders en het nieuwe M-Frame, waarmee de ‘heads’ook in combinatie met een compacttractor (> 25 pk) gebruikt kunnen worden. ‘Onze gedachte hierachter was: als het affrezen van het bovenste gedeelte van de grasmat het systeem is dat op sportvelden wordt geaccepteerd als een snelle en eenvoudige en goedkope manier van opnieuw gras aanbrengen, dan gaan wij het met deze kleinere machines idem dito op gazons toepassen. Het gras op gazons heeft natuurlijk dezelfde problemen als het gras op sportvelden.’ Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: http://www.fieldmanager.nl/artikel.asp?id=17-4491

www.fieldmanager.nl

Prijs- en milieuvoordelen met onderbouw van schuimbeton Eric Sarelse: ‘Hiermee kunnen wij 50 procent van de kunstgrasmarkt veroveren’ Wie slimmer en goedkoper kunstgrasvelden wil bouwen, zal vooral moeten kijken naar de constructiehoogte van een veld. Nootenboom Sport (dochteronderneming van Koninklijke BAM Groep) is enkele jaren bezig geweest met de ontwikkeling van NS Coral. Een systeem op basis van schuimbeton, waarmee je de constructiehoogte én de kosten kunt verlagen. Bedrijfsleider Eric Sarelse heeft er grote verwachtingen van. ‘Hiermee kunnen wij 50 procent van de kunstgrasmarkt veroveren.’ Auteur: Sylvia de Witt

NS Coral is gebaseerd op schuimbeton. Oorspronkelijk werd dit type beton gebruikt om zettingvrij te bouwen, maar waar gewoon beton verzakt in de ondergrond, blijft schuimbeton drijven. Voor de onderbouw van een sportveld is dit materiaal in eerste instantie te zwak en niet waterdoorlatend, maar de sterkte ervan is op een eenvoudige manier op te lossen door het te wapenen met kunststof vezels. Nootenboom Sport heeft nu met partnerbedrijf Faber Celbeton dit bezwaar opgelost en een manier ontwikkeld om de belletjes in het schuim-

www.fieldmanager.nl

beton door toevoeging van een zogenaamde additief met elkaar te verbinden en dus waterdoorlatend te maken. Daarmee zou het minimaal de drainagecapaciteiten bevatten van zoab (zeer open asfalt beton). Sarelse: ‘Dat is een heel kritisch proces, omdat je het materiaal in het werk moet maken. Dat betekent dat je de condities scherp in de gaten moet houden. Bij regen of extreme temperaturen krijgt het beton anders niet de juiste sterkte of doorlatendheid.’

Enigen die claims theoretisch kunnen onderbouwen Voor traditionele velden geldt dat de constructiedikte volgens NOC*NSF normen 600 mm moet zijn. Met NS Coral kan de constructielaag tot een dikte van 250 mm tot 400 mm worden beperkt. Het product voldoet aan alle normen die de Koninklijke Nederlandse Hockey Bond (KNHB), de Nederlandse Atletiekunie en NOC*NSF aan sportvelden stellen. Zowel in Nederland als in België zijn recent de eerste hockeyvelden, trapveldjes en atletiekbanen met NS Coral gerealiseerd. NS Coral was in eerste instantie vooral ontwik-

2014 keld voor hockey en atletiek, maar is volgens Sarelse ook prima geschikt voor voetbal, hoewel de betrokken bond van deze laatste sport nog geen goedkeuring heeft verleend. Sarelse: ‘Eigenlijk is het natuurlijk raar dat wij wel een officiële goedkeuring hebben voor hockey en atletiek , maar voor voetbal weer opnieuw door de molen moeten. Wij zijn de enigen in de markt die zo uitgebreid onderzoek doen naar een nieuw product en de enigen die onze claims theoretisch kunnen onderbouwen. Bam heeft grote verwachtingen van NS Coral, hoewel het aantal referentieprojecten nog relatief laag is.’

vijftien centimeter NS Coral en daar bovenop de sporttechnische laag. De enige reden in de traditionele bouwmethode waarom je zo diep wilt ontgraven, is dat je beneden de vorstgrens wilt uitkomen. Met NS Coral is dat niet nodig, omdat zijn isolerende werking veel hoger is dan die van een traditionele sportonderbouw.’

NS Coral heeft veel hogere isolerende werking Sarelse legt uit hoe het maken van de constructielaag met NS Coral in z’n werk gaat. ‘Als wij op traditionele wijze een veld bouwen, starten wij met het ontgraven van een cunet van een halve meter diep en 8000 vierkante meter groot. Daar komt dus 4000 kuub grond uit en dus tweehonderd vrachtwagens materiaal. Die tweehonderd vrachtwagens komen nog een keer terug om zand en lava te brengen. Met NS Coral is het mogelijk om de oude zode af te frezen; het veld vlak te zetten, extra te draineren en als het ware op het maaiveld het kunstgrasveld te bouwen. Dat bestaat uit tien centimeter zand en

niet waterdoorlatend, maar

Eric Sarelse

'Voor de onderbouw van een sportveld is dit materiaal in eerste instantie te zwak en

de sterkte ervan is op een eenvoudige manier op te lossen door het te wapenen met kunststof vezels' Productie en verwerking is uiterst milieuvriendelijk NS Coral kent een samenstelling van waterdoorlatend en vezel versterkt schuimbeton, die een innovatieve en duurzame funderingstechniek

RTVELD innovaties

mogelijk maakt. Een belangrijke eigenschap is dus de sterk isolerende waarde, die beschermt tegen vorst en het daardoor mogelijk maakt de constructielaag te halveren. Dat biedt veel prijsen milieuvoordeel. De productie en verwerking van NS Coral gebeurt uiterst milieuvriendelijk. Voor de productie van duizend liter NS Coral hoeft slechts honderd liter materiaal te worden aangevoerd. Hierdoor is het aantal vervoersbewegingen bij de bouw beduidend lager, soms tot wel negentig procent. De ondergrond raakt bovendien niet vervuild. Uit berekeningen blijkt dat de CO2-uitstoot circa tachtig procent lager is in vergelijking tot de bouw van traditionele constructie lagen. Uit laboratoriumonderzoek en tests komt naar voren dat de constructie een hoge stijfheid heeft en langer aan vlakheidnormen voldoet. Door de hoge sterkte kunnen de velden en banen zwaarder worden belast. Incidentele belasting door bijvoorbeeld een ambulance is geen probleem. Door het poreuze karakter en het bergend vermogen van NS Coral is de waterafvoer van kunstgrasvelden en atletiekbanen optimaal. Ook bij hevige regenval kan er zonder problemen worden gesport. Bijkomend voordeel is dat een kunstgrasveld met een onderlaag van NS Coral in twee weken kan worden gerealiseerd. Het prijsvoordeel per veld kan oplopen tot wel enkele tienduizenden euro’s. De bedoeling is dit jaar een definitieve doorbraak in Nederland en België te bewerkstelligen, daarna komen Frankrijk en Duitsland aan bod.’

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: http://www.fieldmanager.nl/artikel.asp?id=17-4494

www.fieldmanager.nl

Plug & play-stadion van Ballast Nedam Demontabel stadion getuigt van wereldse ambitie Betaald voetbalclub FC Dordrecht en bouwconcern Ballast Nedam slaan de handen ineen bij de bouw van een nieuw voetbalstadion, dat in 2016 op het sportpark aan de Krommedijk moet verschijnen. De nieuwe voetbaltempel, die plaats zal bieden aan 6000 toeschouwers, wordt het eerste stadion ter wereld dat uit losse componenten wordt opgebouwd volgens het zogeheten plug & play-principe. Dit stadion fungeert hiermee tevens als proef voor het WK van 2022 in Qatar, waar de stadions ook uit losse, verrijdbare componenten zullen worden opgebouwd. Auteur: Sylvia de Witt Voetbal is vandaag de dag business op topniveau. Zowel in professioneel alswel in maatschappelijk opzicht wordt er veel werk in verzet en wekelijks volgt een miljoenenpubliek de verschillende divisies. Het bedrijfsleven erkent ook dat voetbal een bijzondere en aantrekkelijke bedrijfstak is. En topvoetbal is hoe dan ook een ideaal medium om in contact te komen met heel veel doelgroepen, maar dit vereist tegenwoordig wel een accommodatie van topniveau. Dit biedt sponsors en clubs immers kansen om hun mogelijkheden te vergroten en bovendien is een mooie accommodatie ook nog eens het ideale decor voor een avond of middag sportief amusement. Over twee jaar heeft

www.fieldmanager.nl

FC Dordrecht zo’n accommodatie die ertoe doet, een stadion waar menige club jaloers op zal zijn.

moet krijgen bij de bouw van de stadions voor het WK van 2022 in Qatar.

Losse componenten revolutionaire vinding op bouwgebied Fc Dordrecht was allang uit zijn accommodatiejas gegroeid en duidelijk toe aan een nieuw stadion. En dat komt er! Al eerder maakte algemeen directeur Ad Heijsman, toen nog in zijn rol van voorzitter van FC Dordrecht, bekend dat zijn club bij de bouw van een nieuw stadion een noviteit wilde benutten: het bouwwerk zou worden samengesteld uit losse componenten, een revolutionaire vinding op bouwgebied die navolging

In eerste aanleg zullen 6000 toeschouwers een plaatsje kunnen gaan vinden in het nieuwe stadion, dat evenwijdig aan de Randweg zal worden gebouwd. ‘Dat is een keuze die ook recht doet aan het sportpark en ook mogelijkheden biedt voor honkbalvereniging The Hawks’, aldus Heijsman. Meebewegen met veranderende behoeftes Ballast Nedam ontwikkelde het innovatieve concept Plug & Play Core vanuit de gedachte dat de

2014 in de wereld gebruikt worden, mogelijk in een andere modulaire samenstelling. Plug & Play Core is opgebouwd uit drie typen modules, waarvan de toegepaste elementen geoptimaliseerd zijn voor transport. Een module bestaat uit een stalen hoofddraagconstructie met een vloer en tribune-elementen. Met deze modules kan het stadion in elke gewenste vorm worden ontworpen. De architectonische schil om de kern van het stadion biedt alle ruimte voor optimale ontwerpvrijheid om het stadion een unieke uitstraling te geven.

'Topvoetbal is hoe dan ook een ideaal medium om in

RTVELD innovaties

Promenade met horecavoorzieningen en catering Terug naar de nieuwe voetbaltempel van FC Dordrecht. Deze zal worden opgebouwd uit een ring met een promenade, een idee dat sterk doet denken aan de huidige eerste ring van de Rotterdamse sporten concerttempel Ahoy. Heijsman: 'Het publiek zal straks via een trap naar boven het stadion binnenkomen en zich vrij kunnen bewegen over de promenade, waar voldoende ruimte zal zijn voor horecavoorzieningen en catering. Vanaf die promenade daalt het publiek vervolgens af richting de tribune, met een plaats dicht bij het veld. Naast het stadion onderzoeken we nog de mogelijkheid voor de komst van een short stay-faciliteit of een congrescentrum.'

contact te komen met heel veel doelgroepen, maar dit vereist tegenwoordig wel een accommodatie van topniveau' Levenscyclus van het stadion Plug & Play Core voldoet volledig aan de eisen die UEFA en FIFA aan stadions stellen. Op de hoeveelheid zicht op het veld presteert Plug & Play Core zelfs boven die eisen. Door de optimale tribunevorm heeft elke zitplaats een C-waarde van 120, waar de FIFA minimaal 90 voorschrijft. Met dit concept kunnen zowel complete stadions als kleinere tribunes worden gebouwd, die zo flexibel kunnen meebewegen met de ambities van de club.

nieuwe generatie stadions moet kunnen meebewegen met veranderende behoeftes. Ook dienen ze herbruikbaar te zijn op een andere locatie in een mogelijk andere samenstelling. De Plug & Play Core is een volledig nieuwe manier van stadions ontwerpen. Dit modulaire stadionconcept is zo ontwikkeld dat demontage, transport en hergebruik van de kern van het stadion, in verschillende vormen, eenvoudig mogelijk zijn. De essentie van Plug & Play Core is dat het stadion voldoet aan de eisen voor permanent gebruik en dat de kern ervan honderd procent herbruikbaar en verplaatsbaar is. Een Plug & Play Core stadion kan na afloop van het WK elders

Het modulaire concept richt zich op het beheersen van de gehele levenscyclus van de kern van het stadion, met nadrukkelijke aandacht voor productie, logistiek, veiligheid en duurzaamheid. Productie- en distributiefaciliteiten worden zo ingericht dat stadionlocaties worden bediend met een efficiĂŤnte aanvoer van de elementen. Met behulp van levenscyclusanalyses wordt de bouw van een Plug & Play Core CO2-neutraal uitgevoerd. Plug & Play Core verandert ook nog eens de financieringsmogelijkheden van een stadion. Er is niet langer alleen sprake van een investering in een vaste projectielocatie, maar van een investering in een herbruikbaar product met een duidelijke restwaarde.

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: http://www.fieldmanager.nl/artikel.asp?id=17-4501

www.fieldmanager.nl

Nieuw automatisch maaisysteem van Probotiq Dynamow met Teach- en Playback-systemen Door het toepassen van onderdelen van de gepatenteerde Teach- en Playback-systemen en Dynamow-systemen van Probotiq zal komend jaar een autonome maaimachine worden gelanceerd die specifiek is gericht op sportvelden. Een vernieuwd systeem van padplanning voorkomt onder andere extra draaien aan de rand van het veld. Ook het maaien van een slakkenhuispatroon zonder meerdere keren hetzelfde terrein te berijden wordt dan mogelijk. De Dynamow is innovatief, baanbrekend en kostenbesparend. Auteur: Sylvia de Witt Als je het over Dynamow hebt, spelen daarbij drie bedrijven een rol. Allereerst natuurlijk Probotiq uit Andelst, dat sinds 2008 autonome voertuigen ontwikkelt en ook Heijmans Sport en Groen, die deze noviteit de afgelopen twee jaar heeft getest op de greens en fairways van golfbaan Prise d’ eau in Tilburg. Daar heeft een aantal golfbaanmaaiers voor greens en fairways gelopen zonder chauffeur. Inmiddels is Heijmans Sports en Groen verzelfstandigd en opereert het bedrijf nu verder onder de naam De Enk Groen en Golf. Louis Nagel is van oudsher een handelsbedrijf uit de landbouw en heeft sinds de overname van Probotiq door de DPC Groep, als zusterbedrijf van Probotiq de verkoop en service van Dynamow en alle andere producten van Probotiq op zich genomen. De software die de maaier aanstuurt, laat de machine dynamisch maaien. 'De naam duidt daar al op’, legt Gerard van den Werf van Heijmans Sport en Groen uit. ‘Anders dan bij de eerste gerobotiseerde fairwaymaaiers

www.fieldmanager.nl

hoef je de rondjes niet voor te maaien waarop de software dat maaipatroon onthoudt en later weer uitvoert. In deze situatie geef je een aantal coördinaten van de buitencontouren van de green op, de software gaat hiermee aan het rekenen om de juiste banen op de green te maaien.’ Opbouwkits voor verschillende maaimachines ‘Wij maakten al langer autonome voertuigen voor allerlei toepassingen’, vertelt Allard Martinet van Louis Nagel. ‘Wij bouwen verschillende opbouwkits voor verschillende maaimachines, tot op heden nog alleen voor Toro. Simpel gezegd wordt het als een set verkocht die erop gebouwd kan worden. Het is vooralsnog tijdrovend om die ook voor andere machines te bouwen. Tot nog toe zijn wij wereldwijd de enige die dit concept hebben op deze schaal. Ik heb het dan niet over de robotmaaiertjes die in achtertuinen lopen.’ Voor de golfbusiness kwam Louis Nagel samen met Heijmans Sport en Groen dus op het idee om hiermee iets te gaan doen op de golfbaan.

De Dynamow was geboren en natuurlijk moest er een pilot komen. Het kan niet anders, als dat de betrokkenen bij Prise d’eau er allemaal zeer enthousiast over waren. Heijmans en Louis Nagel zijn nu partners om Dynamow in Nederland op de markt te brengen. En ja, Nederland is maar een klein land, dus ga je ook al gauw verder kijken. Martinet: ‘Nu heeft Heijmans ervaring met golfbanen en die specifieke machines en daardoor werken wij in Nederland samen met Heijmans. Verder zoeken we in elk land eigenlijk een partij die dit product samen met ons wil distribueren.’ Toezicht blijft nog wel nodig Louis Nagel is nu ook bezig om te kijken of de Dynamow ook bij voetbalvelden kan worden ingezet, ‘alleen het lastige is daar nog even dat je daarvoor specifieke maaiers nodig hebt, die veel verplaatst moeten worden’, zegt Martinet. ‘Het voordeel van een golfbaan is natuurlijk dat er 18

2014 holes achter elkaar liggen. Bij sportvelden moet je echter heel vaak ergens een veld maaien en dan weer naar het volgende sportveld in een ander dorp. Dan zul je toch een chauffeur nodig blijven hebben. Op de golfbaan daarentegen is alles zelfstandig. Dan zetten ze de machine daar ’s ochtends aan bij het clubhuis en dan komt hij na een paar uur terug. Op jaarbasis kan er zo’n 600 uur mee worden bespaard. Toch blijft er altijd toezicht nodig, er is toch nog weinig wetgeving op dit gebied.’ De Dynamow wordt dus verkocht met de mededeling dat er wel toezicht moet zijn. Hij is geïnstalleerd op zowel greenmaaier als op een fairwaymaaier die samen actief zijn op een hole. In de tussentijd doet de greenkeeper daar in de buurt zijn werk. Martinet: ‘De greenkeeper is dan geen machinist meer, maar een greenkeeper in de zin van dat hij de boel in de gaten houdt en coördineert en ook zijn kennis op het gras loslaat in plaats van de maaimachine te besturen.’ Beveiliging is vooralsnog de grootste uitdaging (opm: in de 2,5 jaar test is er geen enkel ongeluk gebeurt, ondanks dat de golfers erom heen spelen en hij maait tijdens de speeluren) bij onbemand maaien. Daarom is de machine voorzien van sensoren. Tenslotte heeft de greenkeeper nog de beschikking over een afstandsbediening, waarmee hij de maaier op afstand uit kan zetten.

Allard Martinet

Golfers willen natuurlijk een rechte lijn slaan Probotiq heeft op het gebied van autonoom rijden twee concepten: Teach & Playback en Dynamow. Martinet: ‘Teach & Playback functioneerts zoals het klinkt; je doet ‘m een keer iets voor en daarna doet hij het in de eeuwigheid na, maar dat betekent ook dat hij het exact nadoet. Dat is voor golfbanen minder interessant, omdat de maaier dan ook iedere keer op de centimeter nauwkeurig op dezelfde plek rijdt, met mogelijk insporing tot gevolg.’

'Verder zoeken we in elk land eigenlijk een partij die dit product samen met ons wil

RTVELD innovaties

De mogelijkheden van de maaier zijn legio. Zo is het mogelijk om speciale maaipatronen 'op te nemen', zoals cross maaien of maaien met of zonder afsluitende ronde. ‘We zeggen ook: dit is de richting van de Tee naar de hole en dan trekken we een streep en die richting is voor ons bepalend’, voegt Martinet hieraan toe. ‘Wij variëren het maaipatroon, dat kunnen we ook roteren. De ene keer een verticale streep, de andere keer een horizontale streep, of alle hoeken ertussen en we zullen nooit twee keer op dezelfde plek rijden. We hoeven het niet voor te doen, maar kunnen zeggen: Je moet nu hole 1 maaien en we willen het graag dertig graden ten opzichte van de speelrichting. En dan liggen dus inderdaad alle lijnen parallel; dat is wat mensen op golfbanen zeer waarderen.’

distribueren’ Het dynamische van Dynamow, is de volledig dynamische padplanning. Het enige wat een systeem weet, is de rand van het maaigebied en de rand eromheen waarbinnen hij mag draaien. En hij weet de voorkeursrichting voor het spelen. Omdat door middel van de GPS besturing de maailijnen perfect recht zijn, zie je dat ook visueel terug op de golfbaan. Er liggen perfect rechte maaibanen. Golfers willen natuurlijk een rechte lijn slaan.

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: http://www.fieldmanager.nl/artikel.asp?id=17-4498

Gerard van der Werf

www.fieldmanager.nl

Nieuw type beluchter van VGR TopChanger beluchten met venturi Beluchten met meer efficiëntie en de bodem als basis voor een goede grasgroei. Dat is de gedachte achter de TopChanger van de VGR-Groep uit Almkerk. Deze beluchter doet in één werkgang iets aan het verdichtingsprobleem en verbetert tegelijkertijd de water- en luchthuishouding van de bodem. De TopChanger maakt gebruik van waterstroom onder hoge druk. In de nieuwe machine neemt de waterstraal, volgens het principe van een venturi, materiaal uit een voorraadbak mee de bodem in en vult de ontstane ruimtes direct volledig op. Auteur: Sylvia de Witt De Topchanger gaat volgens Arwin Verschoor van de VGR-Groep een omwenteling teweegbrengen in de verbetering van de water/ luchthuishouding van de altijd door verdichting geplaagde greens en sportvelden. Het avontuur van Verschoor als zelfstandig ondernemer begon in 2001 met het onderhoud van golfbanen. Hij investeerde daartoe in speciale machines die hij tijdens zijn eerdere loopbaan was tegengekomen. ‘Degenen die de bodem beheersen, zijn de spelers van de toekomst’, werd zijn motto. En al gauw ‘zat’ Verschoor op verschillende golfbanen en sportvelden in Nederland. Hij maakte vele uren en was vaak ’s avonds laat nog aan het sleutelen om zijn machines in topconditie te houden. VGR is nu een gevestigde naam, die velen in de branche associëren met specifieke golfbaanmachines van merken als Imants, Koro en Campey. Het is ook een onderneming die zich beroept op bodemkennis en deze door het onderhouden van golfbanen en sportvelden zelf ook in de praktijk brengt.

www.fieldmanager.nl

Het idee achter de TopChanger Verschoor heeft zijn ogen goed de kost gegeven bij bestaande machines in de branche. En niet zonder resultaat, want dit leidde tot de ontwikkeling van de TopChanger. ‘Vasthoudend aan mijn visie: de bodem als basis voor een goede grasgroei, wilde ik een efficiëntere beluchtingsmethode ontwikkelen’, verklaart Verschoor. ‘Ik wilde dus tegelijkertijd iets aan het verdichtingsprobleem van de bodem doen en de water- en luchthuishouding in de bodem verbeteren. En dat allemaal in één werkgang. Want of je nu een holle pen pakt of een vaste pen; aan de zijwand van het gat dat je steekt vindt altijd versmering van grond plaats en daarmee een stuk verdichting van de bodem.’ De methodes waarmee tot nu toe de gaten werden afgevuld met zand, waren in zijn ogen verre van professioneel. Verschoor: ‘Vaak zijn ze niet afdoende, want het is knap als je ze voor 60 procent gevuld krijgt.

Bovendien zakt het zand altijd na. Ik heb dus veel machines bekeken en beproefd en ben tot de conclusie gekomen dat verticuteren moet gebeuren met water onder hoge druk. Dat zorgt voor minischeurtjes met grillige patronen in de bodem. Die gaten en scheurtjes vult de machine direct op met dressgrond.’ Greens hoeven veel korter uit het spel te worden genomen De TopChanger maakt daarvoor gebruik van dezelfde waterstroom onder hoge druk. In de nieuwe machine neemt de waterstraal volgens het principe van een venturi, zoals je dat ook bij een carburateur kent - droog - materiaal uit een voorraadbak mee in de bodem en vult de ontstane ruimtes direct volledig op. Daarmee stabiliseer je het gat. Dat betekent voor greenkeepers dat ze veel minder hoeven te slepen en te rollen op hun greens. Met rollen doe je overigens een deel van het effect van het beluchten teniet. Bijkomend voordeel is ook dat de greens veel

2014 korter uit het spel genomen hoeven te worden, en dat is natuurlijk ook gunstig voor de omzet van de golfbaan.

'Ik heb dus veel machines bekeken en beproefd en ben tot de conclusie gekomen dat verticuteren moet gebeuren met water onder hoge druk' Past uitstekend in het palet van duurzame ontwikkelingen De naam TopChanger suggereert dat de machine alleen is gericht op de bovenste laag of de toplaag, maar niets is minder waar. Hij is instelbaar op een niveau tot 5 cm, van 5-10 cm en van 10-20 cm. Essentieel is ook dat je er voedings-

Arwin Verschoor

RTVELD innovaties

stoffen, zoals immobiele fosfaatcomplexen en sporenelementen mee kunt inbrengen. Daardoor heb je minder fosfaatmeststoffen nodig en dat is zowel goed voor het milieu als voor de portemonnee. Daarnaast ziet Verschoor ook goede mogelijkheden om met de TopChanger wetting agents, bodemverbeteraars of chemie exact in de bodem te injecteren waar dat nodig is. Bovendien zou je er bijvoorbeeld nematoden of mychorrizza direct mee in de wortelzone kunnen brengen. Daarnaast is het mogelijk om de toplaag van een green zeer efficiënt van de benodigde hoeveelheid vocht te voorzien. Daarmee zou de TopChanger ook uitstekend in het palet van duurzame ontwikkelingen passen. ‘Je zou er ook enzymen in de bodem te brengen’, zegt Verschoor. ‘Dat is iets waarmee we in de golfbranche nog maar weinig doen. Deze machine maakt het mogelijk het gras van onderaf te stimuleren. Ik heb de overtuiging dat we hierdoor juist de grassen kunnen bevoordelen die we zo graag op de green willen zien. En dat is juist zo moeilijk, omdat we de bodem toch net niet goed genoeg beheren en beheersen. Ik ben ervan overtuigd dat de TopChanger in de toekomst veel gaat betekenen bij het beheer van de bodem.’

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: http://www.fieldmanager.nl/artikel.asp?id=17-4499

Technische specificaties: Lxbxh: 923 x 1818 x 855 mm Leeg gewicht: 410 kg Werkbreedte: 160 cm Benodigd vermogen: 60 pk Inhoud vulbak: 0,25 m2 Werksnelheid: 0,5 – 2 km per uur Injectiedruk: 280 bar Vuldruk: 2-8 bar. De Topchanger is instelbaar op een niveau tot 5 cm, van 5-10 cm en van 10-20 cm.

www.fieldmanager.nl

Milieuvriendelijke onkruidbestrijding Ultima gaat waarschijnlijk onder de laagrisicostoffen vallen Het kan niet anders, of we gaan ooit allemaal massaal over op ecologisch verantwoorde bestrijding van onkruid, mos en algen. Op 6 februari liet Staatsecretaris Mansveld in een brief aan de Tweede Kamer weten dat middelen op basis van laagrisicostoffen en basisstoffen worden uitgesloten van de voorgestelde verboden rondom gewasbescherming buiten de landbouw. Dit deed nogal wat stof opwaaien in de industrie, maar naar verwachting gaat Ultima van Ecostyle onder de laagrisicostoffen vallen. Auteur: Sylvia de Witt In dit geval zal ook na 2015 het gebruik van Ultima worden toegestaan. Ultima is vorig jaar op de markt gebracht door Ecostyle, gespecialiseerd in de ontwikkeling en het vermarkten van ecologisch verantwoorde producten en concepten voor bodem, plant en dier. Hierbij staan zorg voor het milieu, innovatie, duurzaamheid en kennisoverdracht centraal. ‘Een belangrijk onderdeel van Ultima is dat alle inhoudsstoffen van dit middel snel en volledig

www.fieldmanager.nl

biologisch afbreken’, legt technisch productspecialist Rogier Doornbos uit. Ultima heeft een snelle werking en werkt op basis van het vetzuur Pelargonzuur en de kiemremmer Maleïne Hydrazide. Het vetzuur zorgt ervoor dat de plantencellen kapot gaan waardoor onkruid uitdroogt, de kiemremmer voorkomt hergroei van het onkruid. Beide werkzame stoffen zijn biologisch afbreekbaar. Voordat het middel het grondwater bereikt, is het al afgebroken. En

omdat het biologisch afbreekbaar is, gelden er geen beperkingen rondom waterputten of langs watergangen. Ultima heeft beide werkingen in zich verenigd Ultima is een contactherbicide die breed inzetbaar is bij de bestrijding van onkruid, mos en algen. De herbicide pakt niet alleen het blad aan, maar voorkomt ook nieuwe kieming van de plant. Juist de aanpak van de kieming is essen-

2014 actieve ingrediënt wordt opgenomen en verspreid zich door de plant, ook naar de wortels toe. Dus ook in de wortels is er nog een werking. Als je alleen maar de bladeren bovengronds wegneemt, dan komt er weer heel snel hergroei vanuit het worteltje. De contactwerking zorgt ervoor dat bovengronds het loof afsterft en de systemische werking zorgt er ondergronds voor dat de wortel geen uitlopers meer kan vormen. Doe je dat niet, dan staat het twee, drie weken later weer groen.’ Daarnaast hebben een aantal onderzoeken en praktijkproeven aangetoond dat Ultima effectief kan worden ingezet met sensorgestuurde machinale toepassing. Uit de resultaten van de proeven is gebleken dat het middel zeer effectief is in te zetten met de Weed-it. Wel is het advies om een hechter toe te voegen, omdat het effect op de bestrijding van straatgras dan beter is. Hiermee is het een praktisch inzetbaar en duurzaam alternatief voor onkruidbestrijding in de openbare ruimte. Ultima wordt nu in meer gemeenten ingezet De gemeente Rotterdam besloot in 2013 om in twee verschillende wijken Ultima van ECOstyle op

RTVELD innovaties

verhardingen te testen in de praktijk. De goede resultaten van deze proeven heeft de gemeente Rotterdam doen besluiten per direct op dit product over te stappen. Doornbos: ‘Om een middel succesvol te noemen, moet je je afvragen; hoe effectief en hoe kosteneffectief is het? Als je Ultima pleksgewijs toepast, is het zeer effectief. Onder goede condities is het vergelijkbaar met de gangbare middelen.’ Ook gemeentes als Roozendaal, de gemeente Velsen en de gemeente Renkum gaan dit jaar de overstap maken naar een pilot met Ultima. ‘Ze willen natuurlijk toch eerst kijken wat Ultima kan en wat het middel niet kan. Door Ultima pleksgewijs toe te passen, voorkom je tot 95 procent onnodig middel dat je in het milieu brengt.’

‘Om een middel succesvol te noemen, moet je je afvragen; hoe effectief en hoe kosteneffectief is het?' Verhardingen rondom sportvelden Ultima is volgens Doornbos juist ook perfect te gebruiken voor de verhardingen rondom sportvelden. ‘Die stroken zijn dikwijls smal, zo’n twee tot drie stoeptegels, en er staat vaak een hek omheen. Dit zijn heel moeilijk bereikbare plekken, waar je niet met machines terecht kunt. Dus hier is het beter werken met een rugketel, een rugspuit, om het middel goed rondom de hekken en andere obstakels toe te passen. Heel handig, juist omdat je daar met machines niet kunt komen,’ aldus Doornbos.

tieel om hergroei te voorkomen. ‘Bij herbicides met contactwerking moet je de hele plant goed nat zetten. Het vetzuur dat daarin zit, snijdt dan de celmembramen stuk waardoor het plantje het loodje zal leggen. De meeste chemische middelen hebben een systemische werking, zodat ook de wortel wordt aangepakt. ‘Het mooie is dat Ultima beide werkingen in zich verenigt’, vertelt Doornbos enthousiast. ‘Het

Rogier Doornbos

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: http://www.fieldmanager.nl/artikel.asp?id=17-4496

www.fieldmanager.nl

MANCHESTER IS U VOOR GEGAAN Interesse in een proefrit op de Demodag Sportvelden 17 april?

Milati Grass Machines BV - Postbus 257 - 3350 AG Papendrecht T: 078 - 641 56 54 - info@grass-machine.com - www.allett.co.uk

Van den Borne â&#x20AC;˘ Distributor Benelux

Van den Borne B.V. Dragonder 6 5554 GM Valkenswaard Nederland 66

www.fieldmanager.nl

T F E W

+31 (0)40 - 201 68 66 +31 (0)40 - 201 79 27 info@vandenborne.nl www.vandenborne.nl

Alternatief voor de ouderwetse tuinslang Naast Greensweeper nu ook Bunker- en Fairwaysweeper Degelijk, stoer en eigen design. Zo kun je de Greensweeper van Intell Sports beschrijven. Met deze noviteit kun je snel en gemakkelijk dauw en pierenhoopjes wegslepen op de green. â&#x20AC;&#x2DC;Qua kwaliteit en arbeidstijd verdient men het geld van de investering ruimschoots terug.â&#x20AC;&#x2122; Naast de ground Greensweeper is er inmiddels ook een Greensweeper Mobile en zijn er Greensweeper mobile Plug & Play Tools, een Top dressing, een Fairwaysweeper en een Bunkersweeper in ontwikkeling. Auteur: Sylvia de Witt

www.fieldmanager.nl

Onze nieuwe sterspeler, de Kioti NX. Na een aantal intensieve trainingen heeft onze nieuwe sterspeler met zijn zuinige 60 pk Common rail dieselmotor, een elektronische hydrostaat met Cruise Control en een comfortabele volglascabine tot volle tevredenheid van de manager zijn vaste aanstelling in het N.A.C. stadion gekregen.

Stationsweg 36

Zuidland

T 0181 - 45 88 45

info@pols.nl

www.kioti-tractors.eu www.pols.nl

Innovators in Turf Maintenance R: AA ras B K I stg SCH e) kun or de E B w o NU (nieu eads v jder. r i h e r s Me iging O zelf n i D re RE MA

Het nieuwe MAREDO MFrame waaraan verschillende MHeads gemonteered kunnen worden. Mechanische aangedreven dus geen slip en lekkages meer.

/maredobv

Bezoek ons op

De dag van de Sport Expohal Houten

The HEAD specialist

www.maredo-bv.com

06 2456 9293

sales@maredo-bv.com

2014 ‘Ik golf zelf af en toe als amateur met een hoofdletter ‘A’ en dan zie je op de golfbaan de greenkeeper voorbij komen met een duwbezem en een tuinslang. Op zo’n moment besef je dat er na drieëntwintig jaar nog steeds niets is veranderd.’ Aan het woord is Wijnand Stooker, eigenaar van Intell Sports uit Doorn. Dit bedrijf lanceerde vorig jaar iets geheel nieuws op de golfmarkt: de Greensweeper. ‘Dan ga je op andere plekken in de wereld kijken en ook daar is er niets wat voldeed aan dit model, vond ik.’ Dit kan best kloppen, want in een vrij kort tijdsbestek is de Greensweeper al behoorlijk succesvol gebleken. Mobiele variant Het is allemaal snel gegaan, want nadat de Greensweeper vorig jaar na veel testen met geslaagde resultaten op de markt kwam, wordt deze behalve in Nederland nu ook al verkocht in Engeland. ‘Vanaf dat we de Greensweeper ontwikkelden hebben wij ook al nagedacht over toekomstige mogelijkheden die nog uitgewerkt moeten worden’, vertelt Stooker. ‘Maar die wel met ditzelfde apparaat kunnen worden gebruikt.’ Al snel rees vanuit golfclubs met 18 holes en

meer de vraag of Intell Sports hier niet ook een mobiele variant op kon produceren. En ja, waarom niet? Stooker: ‘Het kostte ons drie maanden om een mobiele versie te ontwerpen, die helemaal naar onze wens was. Dit is de Greensweeper Mobile geworden en hij is in januari, na vijf maanden intensief testen, in productie genomen. De eerste twee verkopen in Engeland zijn al een feit. Maar we gaan de Greensweeper Ground nu ook in de markt zetten voor de kleinere golfbanen van zes tot en met negen holes.’ Storende houtende balken van de sleepnetten op gravel Tennisbanen Vooruit kijken in het leven is een must, vooral voor een ondernemer, maar soms is het ook leuk om even terug te kijken. Want hoe komt een management consultant, die met name gericht was op crisisprojecten in het bedrijfsleven, op het idee om een innovatie als de Greensweeper in de markt te zetten? Stooker: ‘Nou, vroeger stoorde ik me bij het tennissen altijd al aan de lompe houten balken van de sleepnetten die werden gebruikt op het gravel. Die trokken ook heel veel kapot. De drager van het sleepnet was altijd van eenzelfde gewicht en vaak was het net alleen met schroeven aan de balk bevestigd. Ik kwam toen op het idee om zelf wat te bedenken met een aluminium variant die ik ook zwaarder en lichter kon maken gedurende het seizoen. Dat was ook veel beter voor de ondergrond. Die maakte ik vervolgens om wat bij te verdienen tijdens mijn studie.’ Derde partij erbij En zo ging het spreekwoordelijke balletje rollen.

Opbergen

Wijnand Stooker

RTVELD innovaties

In 1990 ontstond de gedachte om hier verder iets mee te doen, maar het duurde nog tot vorig jaar, dat Stooker zijn bedrijf Intell Sports oprichtte. Allereerst introduceerde Intell Sports een nieuwe tennis-sweeper voor gravel, maar al gauw betrok hij mede-eigenaar Klaas van Dijk, erbij om ook voor golfbanen een goed functionerende Greensweeper te ontwikkelen. ‘Inmiddels zijn wij hard op zoek naar een derde vennoot. Iemand met een Internationaal netwerk en een eigen ontwikkelafdeling waarmee wij onze producten nog sneller wereldwijd in de markt te kunnen zetten.’ Mobile en Top Dress dit jaar waarschijnlijk gereed Intell Sports heeft nog een aantal nieuwe ontwikkelingen in het vat, zoals de Greensweeper mobile Plug & Play Tools, een Top dressing, een Fairwaysweeper en een Bunkersweeper. Zijn er inmiddels nog meer innovaties die we kunnen verwachten? ‘Ik ben een Hollander pur sang en sta met beide benen op de grond’, vertelt Stooker. ‘Ik heb altijd zoiets van: eerst iets maken en daarna pas erover vertellen. Ik houd niet van grote verhalen die je dan later eventueel moet terugschroeven. We zijn nu nog even heel druk met de mobiele toepassingen zoals de Top Dress. We hopen in de loop van dit jaar gereed te zijn om te vermarkten. We hebben twee wederverkopers in Engeland en de Benelux en verkooppunten in Zuid-Afrika, Duitsland en Ierland. Er loopt nog heel veel en per week zullen daar verkooppunten bij komen. We zijn nog niet zo lang bezig met de verkoop buiten Nederland en zijn er al heel gelukkig mee hoe het loopt’, aldus Stooker.

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: http://www.fieldmanager.nl/artikel.asp?id=17-4507

www.fieldmanager.nl

Het jaar 2013 was uniek door het koude voorjaar en de onvoorspelbaarheid van het engerlingenmoment. Nu, in 2014, lijkt het wederom vreemd te gaan verlopen. De verschijningsstandaard voor de rozekever is de laatste week van mei en de eerste twee weken van juni. Vervolgens heb je in de tweede week van juni de eerste kleine engerlingen en twee weken later kan er bestreden worden. Vorig jaar was het anders en dit jaar lijkt ook anders te verlopen... Of niet? Auteur: Henk Vlug

Engerlingen in 2013, en hoe zal 2014 eruitzien? Is herziening handboek over grasveldinsecten door zachte winter noodzakelijk? De koude perioden in het voorjaar van 2013 bezorgden de populatie van (vooral) de rozekever een uiterst merkwaardige spreiding. De eerste kevers vlogen hier en daar aan het begin van juni, maar het was slechts met mondjesmaat. Eind juni vlogen er weer enkele en in juli werden er ook vliegende kevers waargenomen. Zelfs in augustus werden er nog rozekevers geconstateerd. Het gevolg was dat engerlingen in allerlei stadia te vinden waren tussen begin augustus en eind september en zelfs nog engerlingen in het tweede stadium in het begin van oktober.

is. De betreffende stadia komen vroeger tevoorschijn of de jonge larven en rupsen komen uit het ei. Vervolgens komen ze tot de ontdekking dat er geen groen blaadje aan de boom of plant zit en verhongering is het gevolg. Dit jaar zullen diverse insectenpopulaties gevoelige klappen krijgen door deze verhongering. Zo niet, dan zal een invallende nachtvorst of misschien zelfs een maartse vorstperiode de reeds wakkere insecten doen sterven. Op het moment van schrijven is dit nog koffiedikkijkerij, omdat het nu pas de derde dag van maart is.

Zachte winter 2013/2014 We zijn nu bijna een jaar later en we weten inmiddels dat de winter buitengewoon zacht was, met zelfs een warme februarimaand. Wat zal het gevolg zijn van deze ongebruikelijke winter? Insecten, vooral de eieren, reageren sterk op hoge temperaturen na een winterperiode. Een larf, rups of welk stadium ook dat overwinterd heeft, kan op dat moment uit de winterrust komen. De winterrust wordt aangeduid met het woord â&#x20AC;&#x2DC;winterdiapauzeâ&#x20AC;&#x2122;, wat inhoudt dat er een fysiologische verandering optreedt waardoor de overwintering succesvol kan verlopen. Dit is niet afhankelijk van het temperatuurverloop in de vroege winter. Anders wordt het wanneer het tweede deel van de winter ongebruikelijk warm

Rozekever Hoe gaat het met de engerlingen? De meeste soorten zitten zo diep onder de grond dat er weinig invloed te merken zal zijn van de bovengronds heersende temperaturen. Op een bepaald moment van hun winterdiapauze ontwikkelen de larven zich tot pop. Dat is meestal rond eind maart. Dit popstadium duurt bij de rozekever ongeveer twee weken. De kevers gaan na het uitkomen naar een grotere hoogte; ze zitten vaak op een diepte van enkele centimeters en zijn klaar om te gaan vliegen als de omstandigheden gunstig zijn. Een insect heeft als koudbloedig organisme warmte nodig voor zijn spieren om te kunnen bewegen en dus te kunnen vliegen. Pas als de bodemtemperatuur op die diepte hoog

www.fieldmanager.nl

genoeg is, zullen ze zich bovengronds wagen. Hierbij is dus de actuele temperatuur belangrijk en heeft het voortraject geen invloed. Achteraf zullen we kunnen vaststellen of het een normaal jaar was of juist een sterk afwijkend jaar.

'De meeste soorten zitten zo diep onder de grond dat er weinig invloed te merken zal zijn van de bovengronds heersende temperaturen' Meikevers Meikevers verpoppen meestal voor de winter en komen dan in de regel ook al uit hun pop. Ze zitten (in tegenstelling tot hun larven, die soms tot op een meter diep overwinteren) op een hoogte in de grond waar ze warmte kunnen waarnemen. Ze komen dan omhoog en op het moment dat het warm genoeg is voor hun vliegspieren, vliegen ze een rondje. Wanneer het daarna koud wordt, kruipen ze weer weg en wachten ze tot de volgende warmteperiode. Die valt dan samen met het moment dat de eikenbladeren juist gaan uitlopen. Daarop hebben ze een rijpingsvreterij en

er wordt gepaard. Soms komen meikevers vanuit hun overwinteringsplek naar boven en blijken dan per ongeluk onder een fundament door te zijn gegaan. In zo’n geval vliegen ze in de winter binnenshuis rond. Salland- en mestkever Voor soorten die in de winter ook aktief zijn, dus soorten die geen winterdiapauze kennen, geldt dat zachte winters bevorderlijk zijn voor hun ontwikkeling. We hebben het in dit geval dan vooral over de sallandkever en in zekere mate ook over de mestkevers uit het geslacht Aphodius. De sallandkever had deze winter een goede ontwikkeling en gaf hier en daar zelfs aanleiding tot echte schade, zowel primaire als secundaire schade. Een ander gevolg zal zijn dat de engerlingen van deze soort vroeger verpoppen en ook vroeger in het jaar vliegen. In extreme gevallen kan dat leiden tot een extra generatie in twee jaar, of zelfs tot twee generaties in één jaar (de sallandkever heeft normaal één generatie per twee jaar).

Handboek Opmerking van de redactie van Greenkeeper/ Fieldmanager: Voor een entomoloog als Henk Vlug, die juist op dit moment het handboek over grasveldinsecten vrijwel klaar heeft, zijn gebeurtenissen als een extreem zachte winter, gevolgd door een erg vroeg voorjaar niet zo prettig. Teksten moeten worden aangepast aan deze omstandigheden die, op het moment dat hij zich bezighield met deze materie, nog niet eerder waren voorgekomen. Greenkeepers en groundsmen zullen moeten leren leven met dit soort onvoorspelbare zaken: of er nu eindelijk een goed handboek klaarligt of niet, of er nu een zachte winter is of juist niet! Henk Vlug

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: http://www.greenkeeper.nl/artikel.asp?id=9-4488

www.fieldmanager.nl

Natuurgras moet weer sexy worden Aantal bedrijven zet schouders onder promotie natuurgras Breng tien sportveldbestuurders bij elkaar en vraag wat hun diepste wens is. De kans is groot dat het meest genoteerde antwoord kunstgras is. Op de een of andere manier is in de voetbalwereld het idee ontstaan dat kunstgras het antwoord is op alle vragen (en plagen). Het is echter maar de vraag of dit altijd terecht is. Natuurlijk, kunstgras heeft belangrijke voordelen, maar maak de keuze alstublieft op basis van de juiste cijfers én argumenten. Auteur: Hein van Iersel Rondom bovenstaande vraag en de projecttitel Platform Gras oftewel Plagr verzamelden op 22 maart vijf bedrijven zich bij de firma Heigo in Elst. Onder voorzitterschap van Alberto Palsgraaf van NWST, uitgever van Fieldmanager, discussieerden deze vijf kwartiermakers over de wenselijkheid en haalbaarheid van een initiatief om natuurgras in sport weer op de kaart te zetten. De centrale insteek hierbij was: hoe krijg je natuurgras-gerelateerde onderwerpen op een positieve manier in de publiciteit in de landelijke media? Doel is natuurlijk niet om een hetze tegen kunstgras te voeren. Dat zou onverstandig, onjuist en onhaalbaar zijn, al was het alleen maar omdat kunstgras natuurgras nodig heeft en andersom. Doel moet zijn een eerlijke discussie op gang te brengen, waarbij de juiste argumenten en betrouwbaar cijfermateriaal bij het grote publiek én de politiek terechtkomen. Kunstgras heeft de laatste tien jaar een enorme vlucht gemaakt in de sport. Dat is begrijpelijk,

www.fieldmanager.nl

omdat kunstgras enorme voordelen heeft voor de sporter en de club. Kunstgras is nagenoeg onbeperkt te bespelen en lost daarmee mogelijke capaciteitsproblemen van de grote clubs op. Kunstgras is niet onderhoudsvrij, maar voor het dagelijkse onderhoud is weinig of geen gespecialiseerde kennis nodig. Hoewel die kennisvraag zeker om de hoek komt kijken bij onderhoud op lange duur. Toch heeft kunstgras ook belangrijke nadelen. Kunstgras is duur en veel spelers prefereren een natuurgrasveld boven kunstgras. De afgelopen jaren heeft natuurgras zich de kaas van het brood laten eten. De kunstgraslobby is veel actiever en dynamischer dan de toch wat conservatief ingestelde natuurgrasindustrie. Mede door de tegenvallende economie en dalende overheidsbudgetten bestaat het gevaar dat geprivatiseerde clubs niet de financiële slagkracht hebben voor kunstgras. De eerste investering lukt dan vaak nog wel, maar ook kunstgras slijt en de renovatie

van een toplaag is zonder reservering niet op te hoesten. Het belangrijkste probleem is dat de kunstgrasindustrie concepten en totale oplossingen verkoopt en haar opponenten in de markt ieder voor zich deeloplossingen, zoals graszaad, meststoffen, machines aan de man brengen. Bij de inrichting van de openbare ruimte wordt steeds meer gekeken naar zaken zoals duurzaamheid, biodiversiteit en CO2-vastlegging. Behalve bij sportvelden. Daarbij valt vaak de keuze op een feitelijk ‘onnatuurlijke’ ondergrond. Hoe komt dat? Kunnen overheden beter scoren met kunstgras dan met natuurgras? En is dat gezien de huidige economische situatie wel de juiste keuze? Kunnen we niet beter kiezen voor een in aanschaf veel goedkoper natuurgrasveld, dat ook beter scoort op het gebied van duurzaamheid en natuur- en groenbeleving?

Jan van de Boom, Barenbrug.

Nick Boelen, Everris.

Jochem Knol, Grontmij.

Hendrik Nagelhoud, Innoseeds.

Piet Gossens, Heigo.

Alberto Palsgraaf, NWST.

De volgende personen fungeerden als kwartiermaker voor Platform Gras: • • • • • •

Jan van den Boom, Barenbrug Jochem Knol, Grontmij Hendrik Nagelhoud, Innoseed Piet Goossens, Heigo/Vitagro Nick Boelen, Everris Alberto Palsgraaf, NWST

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: http://www.fieldmanager.nl/artikel.asp?id=17-4484

www.fieldmanager.nl

Welkom in Schijndel (en Bernheze) De wethouders Eijkemans (Schijndel) en Wijdeven (Bernheze) heten u welkom tijdens de Demodag Sportvelden Tijdens de Demodag Sportvelden heten niet een, maar liefst twee wethouders u welkom. Voor Bart Eijkemans, wethouder sport van gastgemeente Schijndel, is het zo’n beetje ook een afscheid van de functie. Hij heeft zojuist zijn laatste periode als wethouder afgesloten en orienteert zich nu een nieuwe job. Rien Wijdeven, wethouder sport van buurgemeente Bernheze, blijft als de coalitiegesprekken goed verlopen in functie en mag nog een paar jaar. Beide heren vertellen op sportcomplex Zuideinderpark in Schijndel hoe zij als gemeente met sport en sportveldbeheer bezig zijn. Auteur: Hein van Iersel Beide wethouders kennen elkaar goed, blijkens de goedmoedigheid van de plaagstoten waarmee ze elkaar over en weer bestoken. Toch zijn er grote verschillen tussen beide gemeenten. De insteek van Bernheze is gericht op verdere privatisering van de sport, terwijl Schijndel juist van mening is dat dit geen goed idee is en dat de gemeente een sterke rol moet spelen om de kwaliteit van de lokale sportbeoefening in stand te houden. Bernheze heeft geen actuele cijfers voorhanden, maar Eijkemans tovert zo een sportparticipatie van 84 procent uit de mouw. Dat is het percentage burgers die op de een of andere manier, georganiseerd of ongeorganiseerd, met sportbeoefening bezig is. Onder andere gebaseerd op dit cijfer heeft Schijndel in 2008 een tweede prijs gewonnen bij de verkiezing van de sportgemeente van het jaar. Deelname aan dit soort verkiezingen is populair bij gemeentes als een manier om lopende ontwikkelingen duidelijk te maken. Dat gold ook voor Schijndel.

www.fieldmanager.nl

Eijkemans: ‘In 2008 hebben we in heel korte tijd veel zaken met betrekking tot sport veranderd in onze gemeente; we hebben onder andere vijf kunstgrasvelden aangelegd.’ Eijkemans: ‘Al deze velden zouden we toch aangelegd hebben. Het kwam op dat moment goed uit en we konden werk met werk maken.’ Sportparticipatie Beide heren huldigen een principieel ander standpunt over de rol van de gemeente met betrekking tot sport en sportparticipatie. Bernheze heeft privatisering als voorkeursmodel, Schijndel houdt vast aan een sterke rol voor de gemeente. In de praktijk is het echter maar de vraag of het verschil werkelijk zo groot is. Privatisering blijkt in Bernheze bij doorvragen vooral beperkt te zijn tot het vastgoed, ofwel de clubhuizen. Bernheze blijft verantwoordelijk voor het onderhoud van de velden en heeft het afgelopen jaar zelfs intensief nagedacht over

en geïnvesteerd in de manier waarop dit zou moeten gebeuren. Een voorbeeld daarvan is een onderzoek dat met Vitaro is opgestart naar het gebruik van accurobotmaaiers op sportvelden. Als het aan Vitaro ligt, is maaien met traditionele sportveldmaaiers binnenkort verleden tijd. Zo’n maaier kost geld, veel geld zelfs. Een maaier inclusief aanhanger kost al gauw een ton. Dat is natuurlijk exclusief de dure brandstof en niet te vergeten de zo mogelijke nog duurdere menskracht. Daarbij komt dat veel sportveldaannemers terdege beseffen dat zij de afgelopen jaren door prijserosie weinig tot niets hebben verdiend aan het maaien van sportvelden. Met robotmaaiers zou je daarom geld moeten kunnen besparen. Voor de maaikwaliteit hoef je het niet te laten; die is prima. De grote maaiers, zoals de Bigmow van Vitaro, zijn 65 kilo zwaar en 1,25 meter in omtrek. Deze machines kunnen twee hectare bijhouden. Niet alleen Bernheze lijkt op de robotmaaierstrein te zijn gestapt. Ook op sportpark

Zuideinderpark rijdt, als ik in Schijndel ben, vrolijk een robotmaaier zijn rondjes. Lease Beide gemeentes hebben de inzet van de maaier op dezelfde manier geregeld. Schijndel heeft op het Zuideinderpark in totaal drie robotmaaiers ter beschikking, die op jaarbasis via lease totaal ongeveer 9000 euro kosten. Dat is inclusief groot onderhoud, een winterbeurt en alarmdienst als er onverhoopt één stuk gaat. Deze robots, twee grote en een kleine, maaien respectievelijk het trainingscomplex, het hoofdwedstrijdveld en twee gewone wedstrijdvelden. De inzet van robotmaaiers zal daarmee niet echt goedkoper zijn dan traditioneel maaien. Wim Bekkers, fieldmanager van de gemeente Schijndel, daarover: ‘Wij kiezen voor een pilot met robotmaaiers met het oog op kwaliteit en niet vanwege de prijs. Op deze manier wordt ieder veld minimaal drie keer per week gemaaid en blijft het altijd kort.’ Daarnaast wordt door de veel kleinere grassnippers het organische stofgehalte sneller aangevuld, wat goed is voor de bemestingstoestand van de bodem en het vochthoudend vermogen. Als de pilot slaagt, dan stappen we waarschijnlijk op onze andere complexen ook over op deze manier van maaien. De constatering van Bekkers lijkt te kloppen met onderzoek onder tuineigenaren. Voor de waardering van een tuin is goed gemaaid kort en vitaal gras belangrijker dan een paar plukken onkruid in de borders.

Rien Wijdeven

Schijndelse methode Schijndel is niet alleen onderscheidend door de manier waarop gemaaid wordt. Ook het onkruidbeheer op de velden was jarenlang het paradepaardje van de Schijndelse fieldmanagers. Wim Bekkers hierover: ‘Twintig jaar lang hebben we geen chemische bestrijdingsmiddelen gebruikt op onze velden, met uitzondering van 2013. Doordat we niet tijdig konden inspelen op de onkruiddruk in 2013, moesten we helaas eenmalig een keer spuiten op enkele velden. Het budget liet helaas niet toe dat we bijvoorbeeld de Dutch Method zouden toepassen. Momenteel liggen de velden er weer picobello bij en we gaan er van uit dat we de komende twintig jaar opnieuw zonder chemische bestrijdingsmiddelen vooruit kunnen. Kort gezegd bestaat de aanpak in Schijndel eruit dat velden een paar keer per jaar met een Amazone maai-/verticuteermachine zwart worden gezet en daarmee alle onkruid, maar ook het merendeel van het straatgras wordt uitgeroeid en afgevoerd. Deze Schijndelse methode is voor Bekkers een extra reden om blij te zijn met de robotmaaiers. Deze zorgen ervoor dat het aandeel organische stof nog een beetje op niveau blijft. Door het frequente maaifrezen bestaat het gevaar dat de grond uitgeput raakt. Solar De Schijndelse methode en de robotmaaiers zijn niet de enige innovatie die in Schijndel te zien

zijn. Schijndel is nu bezig met een project waarbij de boarding rondom het veld wordt vervangen door zonnepanelen. Jammer genoeg is dit op een ander complex, maar de insteek is dat de zonnepanelen voldoende energie genereren om een deel van de verlichting rond de velden gaande te houden. Een andere innovatie in Bernheze is een project dat gedraaid wordt met de Rabobank. De gemeente en de bank financieren een consultant, die het energieverbruik van de vereniging onder de loep neemt. Het aardige hiervan is dat dit meteen zeer interessante quick-wins oplevert. Sommige clubs hebben nooit echt naar hun verbruik gekeken en kunnen tientallen procenten verdienen op hun elektriciteitsrekening. Het advies gaat echter verder en betreft ook energiebesparende maatregelen en de inzet van alternatieve energie. Naast inventarisering omvat het project ook een voortgangscontrole, waarbij de consultant na een aantal maanden terugkomt en de voorgang en eventuele problemen daarbij bespreekt.

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: http://www.fieldmanager.nl/artikel.asp?id=17-4495

Bart Eijkemans

www.fieldmanager.nl

AANLEG

| ONDERHOUD

LANDSCAPING

WWW.JENESPORTS.COM

Nieuwe regels rond brandregres vragen om groter verantwoordelijkheidsbesef van opdrachtgevers Beheerders en sportbesturen moeten ingehuurde partijen helpen met brandpreventiemaatregelen Stelt u zich eens voor. U zet een schilder of klusbedrijf in de sportkantine aan het werk met een brander. U heeft hem niet verteld –wellicht wist u dat niet- dat er direct achter het kozijn isolatiemateriaal zit. In de spouw ontstaat vervolgens brand door een uitschieter met de brander. De derde partij, die verwijtbaar is voor de brand, kon vaak lappen, maar niet boven het schadebedrag van 500 duizend euro. Dat is nu voorbij. Nieuwe regels rond brandregres zorgen ervoor dat de verzekeraars alle schadekosten kunnen verhalen op de verwijtbare partij. Auteur: Santi Raats Het Verbond voor Verzekeraars heeft per 1 januari 2014 een aangepaste Bedrijfsregeling Brandregres (BBr) laten ingaan. Voortaan kunnen verzekeraars namelijk de hele schade – bij nalatigheid – op de schadeveroorzaker verhalen. Bedrijven oneindig aansprakelijk voor brandschade Voorheen konden verzekeraars schade verhalen op de verwijtbare partij tot een bedrag van 500

duizend euro. Deze bovengrens is nu weg uit het merendeel van de polissen. Het komt er nu volgens Guy Heuyerjans, specialist liability bedrijven en instellingen bij Van Lanschot Chabot, op neer dat partijen die brandgevaarlijke werkzaamheden uitvoeren gedwongen zijn om hele goede preventiemaatregelen en controles in te bouwen voordat zij aan de slag gaan. Wanneer het fout gaat, moet een rechter achteraf oordelen of de partij er alles aan heeft gedaan om brand te vermijden.

Daarnaast moet de partij als gebruiker van een aansprakelijkheidsverzekering kijken hoe hoog zijn dekking op dit moment is, of dat hij met zijn verzekeraar om tafel moet om opnieuw de brandrisico’s tijdens zijn werk in kaart te brengen. Hulp brandpreventie aan de ingehuurde partij De nieuwe regels zijn volgens Van Lanschot Chabot opgezet om de bewustwording te vergroten dat ingehuurde partijen zorgvuldig moeten

www.fieldmanager.nl

Krinkels is de partner voor uw sportaccommodatie, wij verzorgen voor u: - Onderzoek & conceptontwikkeling - Ontwerp & voorbereiding - Aanleg & renovaties - Onderhoud & beheer

Meer informatie? Ga naar onze website of scan de QR-code voor op je smartphone! www.krinkels.nl info@krinkels.nl

www.granulight.nl lichtgewicht ophoogmateriaal voor de aanleg van sportvelden Granulight® wordt door Martens en Van Oord exclusief in de markt gezet als lichtgewicht ophoogmateriaal. Granulight ® presteert uitstekend op het gebied van sterkte, stijfheid en stabiliteit. Het product is daarom zeer geschikt voor de aanleg van sportvelden. De unieke kenmerken van Granulight® : • ongevoelig voor verbrijzeling; • zeer goed waterdoorlatend; • niet gevoelig voor temperatuursinvloeden (opvriezen); • stabiel, onderhoudsvrij en egaal afwerkbaar onder profiel. Milieukundige toepassing • Granulight® wordt geleverd onder KOMO-certificaat of erkend bewijsmiddel dat gebaseerd is op de BRL 9302. Deze BRL garandeert dat Granulight® vrij toepasbaar is als niet-vormgegeven bouwstof onder het Besluit bodemkwaliteit. • De toepassing van Granulight® voldoet ruimschoots aan de zorgplicht.

BESTE

KEUS

Granulight® wordt onder ISA Certificaat geleverd voor: • Onderbouw of evenwichtsconstructies volgens M40A norm; • Sporttechnische lagen volgens M40B norm. Granulight® wordt geleverd onder DUBO® Certificaat met milieubeoordeling.

Martens en Van Oord Postbus 326, 4900 AH Oosterhout T +31 (0)162 47 47 47 www.mvogroep.nl

handelen. Als opdrachtgever ben je natuurlijk verantwoordelijk voor de ingehuurde partij. Een opdrachtgever zal niet snel moeten lappen indien er brand uitbreekt door de ingehuurde partij, aangezien er een verwijtbare handeling moet hebben plaatsgevonden, maar hij moet wel een goede opdrachtgever zijn door ervoor te zorgen dat de ingehuurde partij goed en veilig kan werken. Dus, indien u in het clubgebouw een loodgieter aan het werk zet die leidingen aan elkaar gaat solderen, zorg er dan voor dat u hem meehelpt om het risico op brand te verkleinen door hem zo goed mogelijk in te lichten over de werkplek en nog eens te wijzen op deze nieuwe regels rond brandregres.

kelijk voor brandschade. Zonder objectief criterium en een maximum te verhalen bedrag, is het lastig de mate van aansprakelijkheid en het juiste verzekerde bedrag te bepalen.’

Gevaar voor voortbestaan bedrijven indien brand Volgens Van Lanschot Chabot leiden de nieuwe regels met name tot verhoogde risico’s en premies voor ondernemers. Lando te Molder, directeur van Van Lanschot Chabot: ‘We zijn er fel op tegen dat het maximum te verhalen bedrag van 500.000 euro binnen de zakelijke markt vervalt. Hierdoor zijn bedrijven ineens oneindig aanspra-

partij'

'Nieuwe regels rond brandregres zorgen ervoor dat de verzekeraars alle schadekosten kunnen

omdat ze meer kansen zien om geld binnen te halen.’ Uit recent onderzoek van het TNS Nipo in opdracht van Van Lanschot Chabot blijkt dat weinig bedrijven genoeg cashflow hebben om na een calamiteit als brand langer dan drie maanden te kunnen doordraaien. In de zorgsector kan 31% dit niet, in de maakindustrie 40%, in de zakelijke dienstverlening 51% en in de ICT 54%. ‘Een dekkende verzekering is dus uiterst belangrijk,’ aldus Heuyerjans. ‘Het BBr 2014 maakt het moeilijk om een brandverzekering passend te maken.’

verhalen op de verwijtbare

Heuyerjans: ‘In het verleden waren verzekeraars terughoudend om schade op de veroorzaker te verhalen vanwege de kosten en een moeilijke bewijspositie. De verwachting is dat verzekeraars nu veel actiever het Brandregres gaan uitoefenen,

SMITS LEADING WATER SOLUTIONS

TRILO biedt u eﬃciente maai- & verticuteeroplossingen voor alle situaties

Bezoek www.trilo.com en ontdek ons complete maaien verticuteerassortiment.

Meer informatie? Tel. 033 456 45 50 of e-mail info@trilo.com.

L E A D I N G WAT E R S O LU T I O N S

www.smitsveldhoven.nl

BEREGENING

DRAINAGE

RENOVATIE

WATERBEHANDELING www.fieldmanager.nl

GroundsmasterÂŽ 4000-D Hoge productiviteit Zuinig met brandstof Innovatief Lage onderhoudskosten

www.jeanheybroek.com

Niets staat deze machines in de weg.

Verhoog uw productiviteit met de Husqvarna frontmaaiers: de P 520D, P 524 en P 525D. Het compacte ontwerp en de bestuurbare achteras zorgen voor een ongekende wendbaarheid: maaien in krappe ruimtes, rond bomen en struiken, onder banken en langs hekken is geen enkel probleem voor deze machines. Naast deze eigenschappen hebben de machines ook de beschikking over een robuust chassis en vele ergonomische oplossingen die zorgen voor jarenlang winstgevend en zorgeloos maaien. Een breed scala aan accessoires zorgen ervoor dat de P 520D, P 524 en P 525D het gehele jaar inzetbaar zijn. Made for professionals. Powered by you. Copyright ÂŠ 2014 Husqvarna AB (publ). All rights reserved.

HUSQ_Adv_210x148.indd 1

www.toro.com

www.husqvarna.com/nl

28-03-14 15:11

(Advertorial)

Everris houdt in 2014 een aantrekkelijke campagne betreffende de besparing van kosten op het onderhoud van grasvelden en fairways. Door een gunstige prijsstelling wil Everris de Nederlandse greenkeepers in hun onderhoudsdoelstellingen helpen om Primo Maxx op hun fairways toe te passen. Auteur: Broer de Boer

Goedkoper grasveldonderhoud dankzij Primo Maxx Everris kan tot 5.000 euro bezuinigingen voorrekenen De productmanager van Everris, Nick Boelen, kan voorrekenen dat door groeiremming van het gras op de grasvelden en fairways besparingen tot 5.000 euro haalbaar zijn. Hij zegt: ‘Dat kan ik op basis van praktijkcijfers laten zien. Dat zit hem onder meer in minder maaien, minder manuren en minder onderhoudskosten van het materieel. Primo Maxx is een groeiremmer. Dit product blokkeert de aanmaak van het celstrekkingshormoon gibbereline. Het zal greenkeepers bekend zijn dat dit plantenhormoon de lengtegroei van gras remt, terwijl juist de wortelgroei en de zijwaartse groei door het hormoon een stimulans krijgt. Door het gebruik van Primo Maxx neemt dus ook de kwaliteit van de grasmat toe.’ Fairways Primo Maxx, zoals velen dit kennen, wordt meestal op de greens of in de directe omgeving daarvan toegepast. Het is natuurlijk logisch dat ook de grassen op fairways baat hebben bij een duidelijk waarneembare horizontale groei (zodedichtheid) en optimale beworteling (betere benutting van water en voedingsstoffen). Uit een informatiefolder van Everris blijkt dat Engelse greenkeepers hier al positieve ervaringen mee hebben opgedaan. Daarmee geeft Everris duidelijk aan ook met een innovatieve toepassing te komen voor dit product in de greenkeeping. Nick Boelen: ‘Een innovatieve werkwijze die in Engeland reeds omarmd wordt en waarmee we ook op het punt staan de Nederlandse markt te veroveren.’

De gebruiksvoordelen van Primo Maxx op fairways • Minder maaibeurten en minder afval (tot 50%) • Minder brandstofverbruik • Minder onderhoudskosten aan maaiers • Compacte en sterke grasplanten • Zeer dichte graszode: goede uitstoeling en sterke beworteling • Effectief op schaduwrijke plekken • Gezond gras: minder stress, minder gevoelig voor ziekte • Reductie van Poa annua door de dichte zode

Introductieaanbieding Hoe denkt Everris dit te realiseren? Nick Boelen: ‘Dit jaar heeft Everris een introductieaanbieding voor het gebruik van Primo Maxx op grasvelden en fairways, met als voordeel alle genoemde punten en zelfs iets extra’s als spuitdoppen en

nutriënten. Maar het sterkste argument om Primo Maxx toe te passen op fairways, is een flinke kostenbesparing door de afname van het aantal maaibeurten. We hebben een rekenprogramma ontwikkeld, waarmee we greenkeepers en baancommissarissen komen voorrekenen hoeveel ze kunnen besparen. Dat doen we op basis van de gegevens die ze zelf verstrekken aangaande hun holes. De besparingen kunnen oplopen tot duizenden euro’s per jaar. We zetten hiertoe een aantrekkelijk kennismakingsvoorstel in de markt. Zie hiervoor het kader introductieaanbieding.’

Introductieaanbieding Het ideale pakket voor fairways voor slechts € 3.590,• 40 liter Primo Maxx • 36 x 15 kg Everris Sportsmaster WSF High N 35-0-14 + 0.13Fe • 13 x Syngenta XC spuitdoppen Dit pakket voor € 3.590,- (t.w.v. € 6.860,-) Primo Maxx: de perfecte combinatie

Nick Boelen, productmanager Everris.

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: http://www.fieldmanager.nl/artikel.asp?id=17-4508

www.fieldmanager.nl

Bankier

Zeker niet als de bestuurlijke elite van zo’n club zich min of meer vervreemd heeft van de massa van de leden Dit weekend las ik een lang artikel over de financiële problemen en dreigende teloorgang van een van de opvallendste hockeyclubs van Nederland: Laren. Hockey had altijd zo’n beetje de naam onkwetsbaar te zijn voor financieel wanbeheer. Bij een hockeyclub zitten geen slagers, bakkers of plaatselijke aannemers in het bestuur, maar advocaten, consultants en bankiers. En dat zijn slimme mensen, die zorgen dat de boel goed geregeld wordt. Nu heeft de recente crisis aangetoond dat ook bankiers niet altijd onschuldig zijn en vaak meer dan gewenst is, geregeerd worden door hun eigen opgeblazen ego. Zonder me werkelijk in de geschiedenis van Laren verdiept te hebben, lijkt dat ook hier het geval te zijn geweest.

De eerste investering in kunstgras lukt dus vaak nog wel, maar ook kunstgras slijt en de renovatie van een toplaag is zonder reserveringen niet op te brengen Een van de oplossingen in Laren is een eenmalige contributieverhoging van 200 euro. Wellicht dat dit in Laren nog op te hoesten is, hoewel ook daar het woord crisis gewoon in het woordenboek staat. Het lijkt me duidelijk dat dit in een doorsneevoetbal-, hockey- of korfbalclub niet zou lukken, zeker niet als de bestuurlijke elite van zo’n club zich min of meer vervreemd heeft van de massa van de leden. In het artikel wordt al gesproken van de oprichting van een nieuwe club, waar de sportende jeugd weer centraal staat en het niet gaat om geldverslindende topsport.

www.fieldmanager.nl

Het afgelopen jaar hebben verschillende organisaties gewaarschuwd voor het bovenstaande. Door gemeentelijke bezuinigingen aan de ene kant en overmoedig investeren in de eigen club aan de andere kant ontstaat er een explosief mengsel, dat de komende jaren steeds vaker zal gaan leiden tot faillissementen van sportverenigingen. Kunstgras lijkt in dit proces een belangrijke rol te spelen. Enerzijds fungeert de aanleg van een kunstgrasveld nogal eens als extra aansporing om een sportvereniging zo snel mogelijk uit de gemeentelijke boekhouding te doen verdwijnen. Anderzijds zorgt het renoveren van zo’n veld voor een onoverkomelijke hobbel. De eerste investering in kunstgras lukt dus vaak nog wel, maar ook kunstgras slijt en de renovatie van een toplaag is zonder reserveringen niet op te brengen. Gemeentes en brancheorganisaties proberen ons er keer op keer van te overtuigen dat die risico’s beperkt zijn en dat er goed toezicht is. Persoonlijk geloof ik daar geen snars van! Wat kunnen we hier nu uit leren? Ik las pas geleden een stukje over moderne bankiers: die moeten zich weer gaan gedragen als een ouderwetse saaie bankier. Beetje geld uitlenen en vooral nothing fancy. Misschien geldt dat ook wel voor de moderne sportbestuurder. Gewoon weer een ouderwetse bakker, slager of plaatselijke aannemer aan het roer van de club. Met vriendelijke groet, Hein van Iersel (hoofdredacteur) hein@nwst.nl

Terra-Fertiel®

Verbetert bodemleven en lost problemen op

Bodemverbeteraar voor optimale groei: • Activeert het bodemleven • Geeft direct schimmels en bacteriën in de bodem • Stimuleert de groei en ontwikkeling van nieuwe velden

Stimuleert het bodemleven

Verbetert de bodemstructuur

www.ecostyle.nl

Zorgt voor een sterke, vitale grasmat

4x beter

De oplossing wanneer een veld weer snel groen dient te zijn! • • • •

Betere kieming bij lage temperatuur Beter stresstolerant Beter droogteresistent Betere beworteling

vieren, krijgt u te rf tu 4 n a v e ti c Om de introdu te winnen! ir A d a iP te s w u ie de kans om de n

ctievoorwaarden a e d r o o v l .n s d e ose Kijk op www.inn

Postbus 1 • 4420 AA Kapelle • Tel. +31 (0)113 347 911 • Fax +31 (0)113 330 110 • www.innoseeds.nl • info@innoseeds.nl H. van Veldekesingel 150 - bus 30 • 3500 Hasselt • Tel. +32 (0)11/32.13.65 • Fax +32 (0)11/33.12.14 • www.innoseeds.be • info@innoseeds.be