Stad en groen5 2014 by NWST NeWSTories

Jaargang 2 nr. 5, 2014

Vakblad over openbaar Groen en het vergroenen van de buitenruimte

C O N N EC T I N G GR E E N PR O F E S S I O N AL S

Gras groeit niet vanzelf

Social return • Roetfilter verplicht • Boom Innovatie Dag • Nieuwkoop enige gemeente met Hansa APZ 1003 • Van dakplataan naar stadsbanaan • Rob van der Werf • Enerverende projecten • Vaste planten sieren openbaar groen • Help, de robots komen eraan • Ransomes wil de weg naar boven in openbaar groen weer inslaan •

Rob van de Werf: Beheerders vaak te laconiek als het gaat om toepassing Flora- en faunawet

Voor het inmiddels traditionele interview met een CEO in dit blad is het een goede gewoonte om de ge誰nterviewde de interviewlocatie te laten kiezen. Meestal wordt dan een recent opgeleverd aanlegproject gekozen. Logisch; je kiest iets waar je trots op bent. Directeur van Groenvoorziening A.J. van der Werf BV, Rob van der Werf uit Bedum, maakte een andere keuze. Geen aanlegklus, maar onderhoud. Dit vakblad bezocht met hem een van de zestien begraafplaatsen van de gemeente Loppersum, waar het bedrijf met sw-medewerkers van Fivelingo het onderhoud doet.

www.stad-en-groen.nl

Colofon Stad + Groen is een uitgave van NWST NeWSTories bv- wordt in een gemiddelde oplage van 4400 exemplaren verspreid onder groenbeheerders, groene aannemers, landschapsarchitecten, adviseurs en toeleveranciers in de groene sector. Bij alles staat de praktisch ingestelde vakman centraal.

De laatste jaren nemen steeds meer gemeenten een social return-eis op in de aanbestedingen die ze uitzetten. Dit betekent dat bedrijven die

Redactie & commercie NWST NeWSTories bv Fransestraat 41 Postbus 569 I www.nwst.nl 6500 AN Nijmegen M info@nwst.nl T 024-3602454 F 024-3602464 Hoofdredacteur: Hein van Iersel Bladmanager: Santi Raats (santi@nwst.nl) Advertenties: Alberto Palsgraaf (alberto@nwst.nl) Peter Jansen (peter@nwst.nl) Vormgeving: Marie Cecile Oosterhout Abonnementen Controlled circulation: Dit betekent dat alle professionals in de groene sector recht hebben op een gratis abonnement. Niet werkzaam in de groene sector î Ľ91,- per jaar. De abonnementsperiode loopt van 1 januari tot en met 31 december van ieder jaar en uw abonnement zal jaarlijks automatisch worden verlengd, tenzij uw schriftelijke wederopzegging uiterlijk 31 oktober voorafgaand aan de nieuwe abonnementsperiode in ons bezit is. ISSN: 2352-4634 Alle auteursrechten en databankrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze berusten bij NWST NeWSTories BV c.q. de betreffende auteur. Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgever worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, scan, fotokopie, elektronisch of op welke wijze dan ook. Dit vakblad wordt tevens elektronisch opgeslagen en geĂŤxploiteerd. Alle auteurs van tekstbijdragen in de vorm van artikelen of ingezonden brieven en/of makers van beeldmateriaal worden geacht daarvan op de hoogte te zijn en daarmee in te stemmen e.e.a. overeenkomstig de publicatie- en/of inkoopvoorwaarden. Deze zijn bij de redactie ter inzage of op te vragen.

www.stad-en-groen.nl

Social return-paragraaf zorgt voor veel praktische problemen bij bedrijven

de opdrachten krijgen, verplicht worden om mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt in dienst te nemen.

Help: roetfilter verplicht

en verder

Soms loopt de markt sneller dan het

Actueel

bedrijfsleven. Machinefabrikanten slaagden er uitstekend in om materieel te leveren met emissiearme motoren (tier IV en stage IIIB). Motoren in de oudere tuinen parksector hoeven (nog) niet aan de strenge uitstootnormen te voldoen. Een apk kennen we immers niet. Maar wat te doen als aannemer indien een gemeente

8 Nieuws

Achtergrond 26 54 62

Nieuwkoop enige gemeente met Hansa werktuigdrager Vaste planten sieren openbaar groen in Roermond Ransomes wil de weg naar boven in openbaar groen weer inslaan

binnen een bestek eist om toch met emissiearm materieel op de proppen

Column

te komen?

Hernia, Chris Winter

30 Van dakplataan naar stadsbanaan 66 Hoofdredactioneel

inhoud 36

Gras groeit niet vanzelf

Gras heeft in openbaar groen een bijzondere positie. Het is er altijd en zit tegelijk een beetje onderaan de pikorde. Als er helemaal niets meer kan, maak er dan maar gazon van, lijken veel groenbeheerders te denken. Ten onrechte, als je het vraagt aan de initiatiefnemers achter de Nationale Gazondemodag die dit jaar op 24 september bij Gramefo in Eemnes wordt gehouden. De mogelijkheden met gras zijn legio en 贸贸k een gazon verdient professioneel onderhoud.

Help, de robots komen er aan Dutch Power Company is nog een onbekende grootheid op de Nederlandse tuinen parkmarkt. Toch is deze samenvoeging van Herder, Louis Nagel, Probotiq, Votex en Conver al meer dan 40 miljoen Euro omzet groot, maar de ambitie is nog veel groter. Op korte termijn wil het bedrijf minimaal verdubbelen.

Groen, groener, groenst Ook in deze uitgave van Stad + Groen weer een forse opsomming van groene projecten. Uw project in de komende uitgave van Stad + Groen? Stuur een mail naar ilse@nwst.nl en u krijgt alle informatie doorgestuurd.

www.stad-en-groen.nl

Nieuws Heerlen, Emmen en Lelystad groenste steden van Nederland Wageningen UR toont aan dat de totale hoeveelheid groen in de grote Nederlandse gemeenten in de afgelopen jaren nauwelijks steeg. Wel zijn er flinke verschillen tussen gemeenten. Onderzoekers berekenden de hoeveelheid groen op basis van uitgebreide actuele datasets. Heerlen, Emmen en Lelystad voeren de ranglijst aan, gebaseerd op het aantal vierkante meters openbaar groen binnen de bebouwde kom, gedeeld door het aantal woningen. Groen in de stad is belangrijk voor de aanpassing aan klimaatverandering en draagt bij aan een plezierig leefklimaat. Een groene stedelijke omgeving heeft veel voordelen, zo toonde onderzoek van Wageningen UR al eerder aan. Peter Visschedijk, onderzoeker bij Wageningen UR: ‘Zowel in Nederland als wereldwijd woont het grootste deel van de bevolking in steden, vaak gelegen in delta’s. Die steden hebben baat bij de Wageningse expertise op het gebied van de groene omgeving om de leefbaarheid en veerkracht van de stad te vergroten.’ Zo heeft groen een positief effect op de gezondheid van mensen en draagt groen bij aan de verbetering van het milieu, door het verminderen van luchtvervuiling en het dempen van geluidshinder. Een belangrijke functie is ook de waterberging bij hevige regenval en verkoeling in warme periodes. Voor het samenstellen van de ranglijst berekenden specialisten van onderzoeksinstituut Alterra, onderdeel van Wageningen UR, uit actuele datasets de hoeveelheid vierkante meters openbaar groen in de bebouwde kom van grote Nederlandse gemeenten. De methodiek is gebaseerd op eerder uitgevoerd onderzoek uit 2002, 2003 en 2009. Hiervoor werd gebruikgemaakt van geografische informatiesystemen (GIS) en gewerkt met datasets, zoals de laatste CBS Bodemgebruik-gegevens. Voor een goede vergelijking is de analyse uitgevoerd bij dezelfde 31 gemeentes die ook in het onderzoek van 2009 zijn meegenomen. Opvallend in vergelijking met de meting uit 2009 is dat het gemiddelde aantal vierkante meters openbaar groen in de grote Nederlandse gemeenten nauwelijks is veranderd, maar dat sommige steden grote verschillen laten zien. De vier grootste Nederlandse gemeenten, Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht,

www.stad-en-groen.nl

wisten het aandeel groen in hun gemeente te laten stijgen. Peter Visschedijk: ‘Het is mooi dat een aantal Nederlandse gemeenten het aandeel groen in de stad laat stijgen. Dit zal zeker bijdragen aan het leef- en vestigingsklimaat. In deze analyse hebben we niet gekeken naar de redenen voor stijging of daling, maar in sommige gevallen zijn deze mogelijkerwijs verklaarbaar doordat gebied een andere bestemming heeft gekregen, door nieuwbouwprojecten of andere infrastructurele aanpassingen, die zowel een positief als een negatief effect kunnen hebben.’

Jacco Wisman neemt afscheid van VHG VHG Vakgroepvoorzitter Jacco Wisman, die de afgelopen twee jaar leiding heeft gegeven aan de VHG Vakgroep Hoveniers, draagt per 1 januari aanstaande het stokje over. De werving van een nieuwe vakgroepvoorzitter wordt op korte termijn door het bestuur opgestart. Het bestuur van de Vakgroep Hoveniers heeft in de vergadering van 27 augustus ingestemd met een nieuw vakgroepplan voor de periode 2015-2017. Met dit meerjarenplan breekt voor de vakgroep een nieuwe periode aan, waarin het accent nog meer zal liggen op de profilering van de VHG-hovenier in de consumentenmarkt.

Prijs groene daken kan fors naar beneden Volgens een Amerikaans onderzoek zou de prijs van groene daken fors naar beneden kunnen. De reden daarvan zou liggen in de innovatie-race die in deze sector plaatsvindt. Volgens het Amerikaanse Lux Research zou dat op kunnen lopen tot meer dan een kwart van de kosten. Andere zaken die kostendaling van groene daken en gevels kunnen aanjagen, zijn volgens het Amerikaanse bureau de wil van lokale overheden om built-in vegetation te stimuleren via subsidies of belastingmaatregelen. Ook het toetreden van nieuwe grote spelers op de markt en schaalvergroting zullen een positief effect op prijsverlaging van groene daken hebben.

Duurzaamste Hovenier Nederland 2014 Innogreen en TPK Media werken samen bij de verkiezing van het duurzaamste groenbedrijf en de duurzaamste tuin van Nederland. De verkiezing gaat alweer voor de vijfde keer plaatsvinden. Afgelopen jaar kende twee winnaars: Sjaak Willemstein en Allure Tuinen. De prijs voor de duurzaamste tuin van het jaar ging naar ECOCare van Loek Gorris. Welke duurzame groenvoorziener gaat deze keer met de bokaal aan de haal? Wie heeft de duurzaamste tuin aangelegd? Met ingang van heden is de inschrijving weer gestart. Vraag nu het inschrijfformulier aan via cora@innogreen.nl.

Nog de nodige terughoudendheid voor het toepassen van duurzaam onkruidbeheer Drie adviesbureaus, Alles over Groenbeheer uit Eersel, Ecoconsult uit Dieren en Greenengineers uit Lunteren hebben de krachten gebundeld voor de organisatie van een symposium over

duurzaam onkruidbeheer. Dit symposium wordt op twee locaties in Nederland gehouden. Op 30 september in Eindhoven en op 1 oktober in Zwolle. Het doel van het symposium is met name duurzaam onkruidbeheer onder de aandacht te brengen bij bestuurders en beheerders en het besef bij te brengen dat het einde van het gebruik van chemische middelen op de verhardingen aanstaande is. Vanaf 31 oktober 2015 is het gebruik van chemische middelen op de verhardingen in Nederland verboden. Ons land is daar overigens niet uniek in. Vele Europese landen zijn ons al voorgegaan. Op het symposium willen wij de veranderende wetgeving met betrekking tot duurzaamheid in beeld brengen en daarnaast ook de zorgplicht van de gemeente voor het voetlicht halen en is er bijvoorbeeld bij duurzaam onkruidbeheer een rol weggelegd voor de invulling van het Social Return vraagstuk? Verschillende gemeentes in Nederland passen al jaren duurzaam onkruidbeheer toe en boeken daar ook goede resultaten mee. Een voorbeeld is de gemeente Utrechtse Heuvelrug. Deze gemeente zal tijdens het symposium ook een workshop verzorgen en met name de praktijkervaringen naar voren brengen rondom integraliteit en burgerparticipatie. M.n. dat laatste kan een goed en ook leuk middel zijn om het onkruidbeheer te organiseren. Burgers enthousiast maken om ook zelf mee te helpen om de gemeente schoon te krijgen en te houden. Onze adviesbureaus merken in den lande bij verschillende beheerders nog de nodige terug-

houdendheid voor het toepassen van duurzaam onkruidbeheer. Een veelgehoord argument is dat duurzaam onkruidbeheer veel duurder is per m2 dan een alternatieve onkruidbestrijdingsmethode. Op het symposium willen wij laten zien dat de verschillen in deze huidige tijd en met de huidige technologische ontwikkelingen juist een stuk kleiner geworden zijn. De huidige alternatieve onkruidbestrijdingsmethodes zijn al zover doorontwikkeld dat de resultaten aanzienlijk verbeterd zijn t.o.v. vijf jaar geleden en dat de kosten per m2 aanmerkelijk minder zijn geworden. De aanbestedingen die begin 2014 in verschillende gemeentes zijn gehouden bewijzen dat ook. Een ander argument dat ook vaak naar voren wordt gebracht dat de in te zetten alternatieve methodes vaak helemaal niet zo milieuvriendelijk zijn dan ze zich voordoen. Het kost bijvoorbeeld veel brandstof om water verhit te krijgen en constant op temperatuur te houden of een ander voorbeeld dat het veel energie (gas) kost om de hete lucht op temperatuur te houden. Ook deze argumenten worden op het symposium gegrond ontkracht. Kortom de vele vooroordelen die er zijn bij alternatieve onkruidbestrijdingsmethoden worden op het symposium naar het rijk der fabelen verwezen. En daar komt, straks over ruim een jaar zal men een keuze moeten maken welke alternatieve methode in de gemeente wordt toegepast omdat de chemische middelen verboden zijn. Greenengineers is in de gemeente Duiven betrokken geweest bij een pilot duurzaam

onkruidbeheer in samenwerking met Ecoconsult. In deze gemeente zijn twee alternatieve bestrijdingsmethodes twee jaar lang vergeleken met de chemische onkruidbestrijding volgens de DOB-methode. Alle drie de technieken zijn gemonitord op kwaliteitsniveau B van het CROW. Uit deze pilot kwam duidelijk naar voren dat met de alternatieve methoden (WAVE-methode en hetelucht-methode) een beter resultaat werd geboekt dan met de chemische methode. Groot voordeel van de alternatieve methoden is de mindere weersafhankelijkheid. Daardoor is een alternatieve methode beter planbaar voor een aannemer waardoor het risico in de uitvoering beter beheersbaar is dan bij een chemische onkruidbestrijding op beeldkwaliteitsniveau. In den lande zien we nog wel een verschil in gemeenten in het toepassen van de verschillende onkruidbestrijdingsmethodieken. Zo zijn er gemeenten die zo lang mogelijk doorgaan met de chemische onkruidbestrijding tot het echt verboden is. Andere gemeenten hebben jaren geleden al de keus gemaakt om de openbare ruimte chemievrij te beheren. Zo is de gemeente Ede ĂŠĂŠn van de eerste twee gemeenten in Nederland geweest die begonnen zijn met de heetwater methode. Met name in deze gemeente is de heetwater methode verder door ontwikkeld en uiteindelijk uitgegroeid tot de huidige WAVEmethodiek. Het begon met handmachines met stofzuigermondjes naar de machines van nu die volledig sensor gestuurd zijn. Verschillende gemeenten hebben proeven en pilots op touw gezet om te kijken wat in hun specifieke situatie de beste alternatieve methode is. Andere gemeenten maken op basis van de beschikbare informatie een keuze. Zo heeft de gemeente Westervoort meegelift op de pilot in de gemeente Duiven. Veel gemeenten hebben al voorgesorteerd op de komende wetgeving door nu al extra budget aan te vragen of te reserveren voor de alternatieve onkruidbestrijding.

www.stad-en-groen.nl

Duurzaam groen begint met een goede basisinrichting van het plantvak Bomen maken onze stedelijke omgeving leefbaar. Een gezonde groene infrastructuur in de stad is daarom onmisbaar. GreenMax is gespecialiseerd in duurzame innovatieve producten voor de inrichting van de plantplaats boven en ondergronds, zodat groen en infrastructuur samengaan.

GreenMax | Tel: 0031 413 29 44 47 | www.greenmax.eu

Groundsmaster速 4000-D Hoge productiviteit Zuinig met brandstof Innovatief Lage onderhoudskosten

www.jeanheybroek.com

www.toro.com

Nieuws Kikkertrap

Als redmiddel voor kleine dieren die onbedoeld in putten, keldergaten en roosterholtes gevallen zijn, is er sinds kort een oplossing: de kikkertrap. Dit is een kant-en-klare, op maat uitschuifbare trap waarover kikkers, padden, salamanders, (spits)muizen en grote loopkevers naar boven kunnen kruipen. Uit een onderzoek van RAVON blijkt dat in Nederland jaarlijks honderdduizenden tot een paar miljoen amfibieën en andere kleine dieren in putten terechtkomen en hier niet meer uit kunnen komen. Met de nieuwe kikkertrap is er dit jaar een oplossing op de markt gekomen. Deze kikkertrap bestaat uit twee delen, die op de gewenste lengte uitschuifbaar zijn en met een trekbandje vastgezet kunnen worden. De metalen, met vierkante gaatjes geperforeerde trap wordt schuin in de holte gezet. Eén uiteinde kan aangehaakt worden aan de rand van een standaardrooster met mazen van 30 x 30 millimeter. Andersom geplaatst, sluit het andere uiteinde precies aan op een rechte rand, bijvoorbeeld van een keldergat of onder het deksel van de meterput. De kikkertrap is er in twee maten: één voor lengtes van 30 tot 60 centimeter en één voor 60 tot 120 centimeter. Zowel kikkers, padden als salamanders kunnen gebruikmaken van deze trap.

In actie na klachten inwoners

actueel beeld van alle denkbare producten en diensten op het vlak van openbare ruimte. Kijk voor meer informatie op www.openbareruimte.nl

De gemeente Harderwijk ontving 800 klachten van inwoners over het onkruid binnen de gemeente. Daarom besloot Harderwijk dat er ingegrepen moest worden. Dat is te lezen op de website van Binnenlands Bestuur. Als gevolg van bezuinigingen doet de gemeente Harderwijk minder aan de bestrijding van onkruid in de openbare ruimte. De gemeente kreeg echter 800 klachten van inwoners over de versobering van het onkruidbestrijdingsregime. De gemeente is hiervan geschrokken en gaat daarom onderzoeken of het onkruidbeheer toch kan worden aangepast.

Dag van de Openbare Ruimte op 8 en 9 oktober Op 8 en 9 oktober 2014 vindt in Expo Houten de Dag van de Openbare Ruimte plaats. De Dag van de Openbare Ruimte is het jaarlijkse ontmoetingsmoment voor iedereen die werkzaam is binnen het werkveld openbare ruimte: ontwerp, inrichting, onderhoud en beheer. De afgelopen editie bezochten 5.126 geïnteresseerden de beurs. De Dag van de Openbare Ruimte laat bezoekers kennismaken met de vele facetten van de openbare ruimte. Op de beursvloer krijgen bezoekers een

Meer groen nodig tegen wateroverlast Om te voorkomen dat we de komende jaren opnieuw met enorme wateroverlast worden geconfronteerd, is het belangrijk om in te grijpen. Dat stelt Joop Spijker, onderzoeker bij Alterra, in Metro. De komende jaren zal er vaker extreem weer in Nederland voorkomen en voor overlast zorgen. De meeste problemen doen zich voor in steden, waar groen steeds vaker plaats heeft gemaakt voor stenen. Volgens Spijker zorgt juist dat ervoor dat een grote hoeveelheid water niet kan weglopen in de grond. Het is volgens hem daarom van groot belang dat er meer groen wordt gecreëerd. Via groene daken, straatbomen, tuinen en stadsparken kan het water gemakkelijker in de bodem dringen. Als je parken deels verlaagt, zal het water bovendien eerst in het park terechtkomen, waardoor overlast op de weg en bij huizen vaker beperkt blijft. Verder zal er meer geïnvesteerd moeten worden in rioleringen. Het huidige rioolstelsel kan enorme hoeveelheden water immers niet aan.

www.stad-en-groen.nl

Alle bomen leiden naar www.adawille.nl ir. Ada Wille bnt

Honddijk 2 4101 NP Culemborg Tel. 0345-779 230 / 06-23 37 97 09 info@adawille.nl

www.piusfloris.nl B O O M V E R Z O R G I N G

Vredo doorzaaimachines - (be)groot in groen • • • •

Uw budget waardevol besteden Goede trapveldjes Nette grasstroken en bermen Laat de burger snel in het gras liggen

Vredo is een echte doorzaaimachine die het zaad in de grond brengt, en niet erop legt. Het graszaad wordt niet door de vogels opgevreten en niet door de zon verdord. Hierdoor is er een maximale benutting van kostbaar graszaad! Tot 96% ontkiemingspercentage. Vredo Dodewaard B.V. Tel. +31 (0) 488 411 254 www.vredo.com

Het beste in uw budget

Aannemersbedrijf Van Wijlen B.V. Heistraat 112a - 5161 GJ Sprang-Capelle - Telefoon (0416) 27 95 69 - Telefax (0416) 28 17 64 www.vanwijlen.eu - info@vanwijlen.eu

• Groenvoorziening

• Afvoer en recycling

• Grondwerk

• Aanleg en onderhoud sportvelden

• Wegenbouw

• Transport

• Riolering

• Landschapsonderhoud

GRONDIG

IN VELDEN EN WEGEN

Nieuws

IdeeĂŤn voor

Herder-Fermex

vergroening

brengt nieuwe

Amsterdam

stobbenfrezen

Zeven studenten van de Wageningen University hebben in opdracht van Alterra onderzocht hoe de leefbaarheid en de duurzaamheid van Amsterdam verbeterd kunnen worden door middel van onverwachte vergroening van de binnenstad. Gedurende een periode van acht weken hebben de studenten zich ingezet om een rapport tot stand te brengen, met als resultaat een creatieve mix van adviezen. Het op een duurzame manier groener maken van de Amsterdamse binnenstad wordt bijvoorbeeld bereikt door het gebruik van verplaatsbaar groen of het aanpassen van de regelgeving voor hoteleigenaren bij het openen van nieuwe hotels. Deze nieuwe regels dienen als een extra stimulans om een groen dak aan te schaffen. Het onderhoud van groen kan worden opgepakt door buurtgemeenschappen om de sociale cohesie te verhogen. Bovendien levert het een voordeel op met betrekking tot de onderhoudskosten. Ook wordt aangeraden om de binnenstad te ontlasten door het verspreiden van toerisme over buurten buiten de binnenstad. Het aanbieden van ICT-faciliteiten en deelname van gemeenschappen zijn tools die hierbij van toegevoegde waarde zijn.

Herder heeft de Herder-Fermex productlijn uitgebreid met twee nieuwe stobbenfrezen. Deze machines zijn de meest krachtige stobbenfrezen uit de range en speciaal ontwikkeld voor intensief gebruik. Met de SC-550H en de SC-630H wordt

het voor professionals mogelijk om vrijwel elke boomstronk snel en doeltreffend te verwijderen. De machines zijn bovendien compact en daarmee breed inzetbaar. De Herder-Fermex SC-550H en de SC-630H zijn met name bedoeld voor bedrijven die zich bezighouden met grote projecten op het gebied van tuin-, bos- en landschapsbeheer en natuurlijk het vellen en rooien van bomen; bedrijven die onder zware omstandigheden de zekerheid willen hebben van een machine die een zeer hoge freescapaciteit combineert met maximale bedrijfszekerheid en gebruiksgemak. De nieuwe machines zijn leverbaar in respectievelijk 70 pk- en 105 pk-uitvoering. Daarnaast zijn deze machines naar keuze leverbaar met rupsen of vierwieluitvoering. Door de hydraulische aandrijving is er maximale bewegingsvrijheid van het freeswiel. Een freesdiepte tot maar liefst 70 cm is met deze nieuwe machines mogelijk. De breedte van de machine is beperkt tot 85 cm. Hierdoor is het mogelijk om moeilijk toegankelijke plaatsen met smalle doorgangen zoals tuinpoorten (standaardmaat hiervan is 90 cm) te bereiken. Deze topmodellen van Herder-Fermex worden standaard geleverd met radiografische besturing. De gebruiker kan daardoor altijd de beste positie kiezen met het meeste zicht op de werkzaamheden.

www.stad-en-groen.nl

Professionals kiezen PELLENC! meer vermogen – langere levensduur – hoogwaardiger componenten – lichter

CO2

Kies voor een PREMIUM merk: PELLENC PELLENC PELLENC PELLENC PELLENC PELLENC PELLENC PELLENC

weet alles van accu-gereedschap accu’s leveren veel meer vermogen heeft een intelligent laadsysteem accu’s hebben een langere levensduur laadt ook met zonnepanelen gereedschappen zijn lichter en sterker biedt een breed leveringsprogramma levert converters van 44V naar 220V

stil licht rendabel

schoon Een compleet programma rendabel electrisch gereedschap:

Electrisch PELLENC gereedschap kent geen brandstofkosten, is vrijwel geluidloos en spaart het milieu. Daarbij is PELLENC gereedschap licht van gewicht, maar krachtiger dan ieder ander merk. Duurzamer werken is niet mogelijk. Bent u professional? Probeer dan het electrische gereedschap van de professionals van PELLENC. Wij weten zeker dat u niet anders meer wilt! Vraag het uw PELLENC dealer in de regio.

bosmaaiers bladblazers kettingzagen hoogsnoeiers heggenscharen

snoeischaren LED noodverlichting schoffels zonnepanelen converters naar 220 V

Exclusief PELLENC importeur voor Nederland

Hoopjesweg 48 - 50, 8051 DC Hattem Tel. 038 - 44 46 160 www.odeleeuwgroentechniek.nl

Hoge productiviteit Bewezen techniek Innovatief Toegevoegde waarde

Groundsmaster® 360

www.jeanheybroek.com

www.toro.com

Nieuws Commerciële

frontmaaiers van John Deere John Deere heeft zijn nieuwe 1500-serie Terraincut commerciële frontmaaiers voor 2014 gelanceerd. Deze frontmaaiers zijn uitgerust met krachtige drie cilinder dieselmotoren met een hoog koppel, vierwielaandrijving, grote cirkelmaaidekken en een nieuw optioneel gras- en bladeropvangsysteem. De reeks heeft een compact ontwerp voor wendbaarheid en eenvoudig transport en is ontwikkeld om te voorzien in de verschillende behoeften van hoveniers, terreinbeheerders, groenbeheerders en lokale overheden. Het nieuwe portfolio van 2014 bestaat uit vijf TerrainCut modellen, met een keuze uit dekken van 1,5 en 1,8 m (60 en 72 inch) met zij- en achteruitworp: • 1550 – 24 pk met vierwielaandrijving • 1570 – 29,5 pk met vierwielaandrijving • 1580 – 36 pk met vierwielaandrijving en een transmissie met twee versnellingen • 1575 en 1585 –1570- en 1580-modellen met een in de fabriek gemonteerde John Deere cabine De hydrostatische transmissie zorgt dat de maaiers goed presteren op ruw terrein en in moeilijk gras. De transmissie met twee versnellingen in de modellen 1580 en 1585 maakt ook snellere werksnelheden en een transportsnelheid tot 25 km/u (15,5 mph) mogelijk. Alle modellen uit de 1500-serie worden geleverd met duurzame

7-Iron maaidekken. Belangrijke kenmerken die de gebruiksvriendelijkheid verbeteren zijn cruise control, een comfortabele stoel, TwinTouch pedalen voor de transmissie en een elektrohydraulische aandrijfkoppeling voor het maaidek.

Herinrichting Haarlemmerplein in Amsterdam Stadsdeel Centrum van Amsterdam startte in 2012 met de herinrichting van het plein. In de eerste helft van 2014 werden nieuwe bomen geplant. Tijdens en vlak na de storm van oktober 2013 zijn zes bomen op het Haarlemmerplein gesneuveld. Daarnaast zijn in het ontwerp negen nieuwe bomen opgenomen. In totaal heeft het stadsdeel dus vijftien bomen geplant op het Haarlemmerplein. In de eerste week van april 2014 werden er vijf bomen op het plein geplant. De aanplant van de andere bomen is uitgesteld tot het najaar; dit omdat bij een nader onderzoek is gebleken dat de grond niet voldoet om bomen te planten. Ook worden er nog vijf grote bomen geplant in zogenaamde treeboxen. Een treebox is een ondergrondse bak, waarin de boom kan wortelen in luchtige goede boomgrond. Stadsdeel Centrum start op maandag 18 augustus 2014 met de aanleg van deze vijf treeboxen op het Haarlemmerplein. De werkzaamheden duren ongeveer acht weken en worden gefaseerd uitgevoerd.

Nieuwe Sidechopper van het Finse Elho Het Finse Elho heeft een nieuwe Sidechopper geïntroduceerd. De Elho Sidechopper TPM520 Pro is een klepelmaaier, die is ontwikkeld voor professioneel gebruik. Deze nieuwe maaier is geschikt voor aannemers, gemeenten en verenigingen. De machine heeft een groot bereik en werkgebied en kan op diverse plaatsen ingezet worden. Het bereik is maximaal 5,2 meter vanaf de hartlijn van de tractor. De maaibreedte is 2,1 meter. De maaier wordt mechanisch aangedreven via de aftakas en heeft een vrijloopkoppeling. Het Belgische Terranis uit Diksmuide is importeur voor Elho in de Benelux.

Meer financieringsruimte MKB Het is voor veel ondernemers nog altijd moeilijk om financiering te vinden voor groeiplannen. Daarom neemt het kabinet maatregelen die kunnen leiden tot 2,5 miljard euro aan extra financieringsruimte voor het mkb. Dat schrijft minister Kamp van Economische Zaken (EZ) begin juli in het zogeheten 'aanvullend actieplan mkb-financiering' aan de Tweede Kamer. ‘Ondernemers zien in de aantrekkende economie steeds meer kansen om te groeien. Helaas hebben ondernemers dikwijls een zwakke financiële positie, is het risico voor banken toegenomen en zijn er onvoldoende alternatieven voor financiering via de bank’, aldus minister Kamp. ‘Daarom neemt het kabinet maatregelen om het eigen vermogen van mkb-ers te versterken, het financieringsaanbod te verbreden en ondernemersvaardigheden te verbeteren.’

www.stad-en-groen.nl

Social return-paragraaf zorgt voor veel praktische problemen bij bedrijven ‘Social return moet geen tactisch trucje zijn’ De laatste jaren nemen steeds meer gemeenten een social return-eis op in de aanbestedingen die ze uitzetten. Dit betekent dat bedrijven die de opdrachten krijgen, verplicht worden om mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt in dienst te nemen. Vanuit de praktijk komen steeds meer geluiden dat de manier waarop de social return-eis wordt toegepast tot grote problemen leidt. Is social return wel het juiste instrument om het op zichzelf loffelijke doel van meer arbeidsparticipatie te bereiken? Auteur: Astrid Berkhout

Robert Smid, directeur van Du Pré Groenprojecten (Helmond), staat positief tegenover het idee van social return: ‘In principe zou iedere ondernemer in zijn eigen bedrijf ruimte moeten bieden aan mensen die een grote afstand hebben tot de arbeidsmarkt, zonder dat het opgelegd wordt door de overheid. Helaas neemt niet iedereen die maatschappelijke verantwoordelijkheid als werkgever.’ Dat er iets moet gebeuren, is duidelijk, maar Robert is kritisch over de houding van de overheid en de instanties die betrokken zijn bij de doelgroep van social return. ‘Ze ervaren het vooral als een probleem en zien de werkgevers als degenen die dat probleem voor hen moeten oplossen. Van samenwerking kan dan geen sprake zijn. Als je het op die manier blijft benaderen, kom je niet verder. In plaats van het invullen van vacatures moet er naar kansen worden gezocht. Het sw-bedrijf Atlant gebruikt hiervoor onder andere job carving als methode.’

www.stad-en-groen.nl

Robert Smid

Verplichten werkt niet Smid is tegen het opleggen van een verplichting tot het aannemen van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. ‘Dat werkt gewoon niet. Als iemand iets door z’n strot geduwd krijgt, dan heeft die persoon er bij voorbaat al een afkeer van. Je moet het doen omdat je het zelf wilt. Zo kun je toewerken naar vertrouwen en commitment. In sommige branches, zoals de onze, is het heel goed mogelijk om deze mensen aan het werk te zetten. Ik ben er echter van overtuigd dat het veel beter werkt om afspraken te maken met de branchevereniging dan met individuele bedrijven.’ Een certificaat als de Prestatieladder Sociaal Ondernemen (PSO) kan volgens Smid ook heel goed werken. Hiermee wordt in beeld gebracht hoeveel een bedrijf bijdraagt aan werkgelegenheid voor mensen met een ‘kwetsbare arbeidspositie’.

Ze ervaren het vooral als een probleem ‘Du Pré Groenprojecten was een van de eerste bedrijven met een PSO-certificaat. Daarnaast hebben we de titel Meest maatschappelijke partner 2013 gewonnen. Dit is een jaarlijkse prijs van Atlant Partnership, een samenwerking van bedrijven uit de regio Helmond. Ik ervaar social return zelf dan ook niet als een bedreiging, maar ik zie wat er om me heen gebeurt. Ik word gedwongen

om de concurrentie aan te gaan met bedrijven die er met een heel andere houding in zitten dan ik. Waar denk je dat uiteindelijk de beste oplossing vandaan komt? Van bedrijven die social return zien als een normaal onderdeel van de bedrijfsvoering of van bedrijven die het zien als een verplichting?’ PSO buiten de aanbesteding Het is volgens Smid wel zaak de PSO geen onderdeel te laten uitmaken van de aanbesteding. ‘Bedrijven die een PSO-certificaat hebben, moeten beloond worden met bepaalde voordelen die leiden tot een structurele verlaging van de bedrijfskosten, zoals hogere subsidies, gratis extra ondersteuning en een snellere doorlooptijd van vergunningsaanvragen. Zodra het onderdeel uitmaakt van de aanbesteding, gaan bedrijven het tactisch benaderen en wordt het een trucje. Zo kunnen bedrijven bewust het vaste werknemersbestand laag houden. Als je maar vijf mensen in dienst hebt en daarbij twee sw’ers aanneemt, heb je immers al snel een hoog social return-percentage. Uiteindelijk moet het in je bedrijfs-DNA zitten om te kijken hoe je ook mensen uit de doelgroep kunt inzetten. Het moet van binnenuit komen.’ Opname in EMVI-waardering Erik Punt, directeur van Eikelboom BV (Apeldoorn), sluit zich aan bij dit laatste. ‘Ik zie social return als een kans. Het is de kunst om te

Meest genoemde knelpunten bij social return: • In principe zijn overheden via de Aanbestedingswet niet verplicht om vaste percentages social return verplicht te stellen in hun aanbestedingen, maar in de praktijk doen de meeste gemeenten dit wel. Bij het opleggen van dit percentage wordt vaak niet gekeken naar de structurele, niet-projectgebonden inzet van bedrijven. Daarnaast is het vaak een percentage van de totale aannemingssom in plaats van (wat logischer is) van de loonsom. • Bij het toepassen van de social return-eis wordt meestal geen rekening gehouden met de omvang en duur van de opdracht en met de aard en uitvoering van het werk. De mensen die via social return aan het werk worden geholpen (uiteenlopend van werknemers van een sociale werkplaats en Wajongers tot langdurig werklozen), staan als het project afloopt weer gewoon op straat. • In sommige gevallen is er sprake van verdringing van de eigen vaste werknemers van een bedrijf (met name in sectoren die het momenteel moeilijk hebben, zoals de bouwsector) en leerlingen van opleidingen.v

Erik Punt

www.stad-en-groen.nl

Egbert Roosen

bedenken hoe je het kunt omzetten in iets wat iets toevoegt aan je eigen bedrijfsvoering. Het is belangrijk dat er voldoende draagvlak is op de werkvloer; iedereen moet het zien zitten om tijd en energie te investeren in deze mensen. We zijn er zelf op een natuurlijke manier ingerold door onze samenwerking met de Felua-groep, een sociale werkvoorziening in de regio Apeldoorn. De gemeente Apeldoorn hanteert een streng social return-beleid, met percentages die oplopen tot 35%. Daarmee word je als bedrijf in sterke mate gestimuleerd om er echt serieus mee aan de slag te gaan.’ Evenals Smid ziet Punt de PSO als een belangrijk sturingsinstrument. ‘In ons geval heeft de gemeente de PSO omarmd. Tot

www.stad-en-groen.nl

onze eigen verbazing bleken wij te voldoen aan eisen voor de hoogste trede. De gemeente schrijft het certificaat nog niet verplicht voor, maar je kunt het wel opnemen in je EMVI-waardering als een fictieve korting op de totale aannemingssom, net zoals bij de CO2-Prestatieladder.’ Een gelijk speelveld Punt erkent dat hij in de praktijk te maken heeft met verschillende doelstellingen, doelgroepen en manieren van verantwoorden bij gemeenten. ‘Het is essentieel dat wordt toegewerkt naar één sluitend systeem, waarin helder gedefinieerd is wat social return is, volgens welke criteria je hieraan kunt voldoen en op welke manier je je moet ver-

antwoorden. Je moet een gelijk speelveld creëren waarin dezelfde spelregels gelden.’ Het idee van Bouwend Nederland, om mensen die via social return instromen te koppelen aan een project in plaats van een bedrijf, ziet Punt niet zitten. ‘Dat is een schijnoplossing, puur bedrijfseconomisch gedreven. Hiermee voorkom je dat mensen op je loonlijst blijven staan als het project afgelopen is. Maar uiteindelijk wil je toch dat zij het gevoel hebben ergens bij te horen en zich thuis voelen bij een bedrijf? De achterliggende doelstelling moet altijd zijn de duurzame inzet van deze mensen in een bedrijf. Je kunt uiteraard wel proberen de instroomrisico’s te verminderen. Stichting Infra Werkt is hiervan een goed voorbeeld. Mensen

Bert van Boggelen is kwartiermaker van De Normaalste Zaak, een netwerk van circa 180 mkb-ondernemers en grote werkgevers die het ‘de normaalste zaak’ vinden dat iedereen de kans krijgt om naar vermogen deel te nemen aan de arbeidsmarkt. Hij signaleert in de praktijk een aantal duidelijke knelpunten met betrekking tot social return. ‘Voor veel gemeenten is social return een uit de hand gelopen hobby. Op dit moment wordt het jammer genoeg op een zodanige manier toegepast dat het tot niets leidt. Het leidt nu vooral tot het rondpompen van mensen, met grote frustratie bij alle betrokkenen als gevolg.’ Exacte

cijfers over de effectiviteit van social return zijn niet bekend. ‘Niemand weet welk resultaat het feitelijk oplevert. Dat komt voor een groot deel doordat gemeenten allemaal hun eigen social return-beleid hebben. Werkgevers die opdrachten hebben in meerdere gemeenten hebben dus te maken met concurrerende regelingen, verwachtingen en eisen. Het kost ontzettend veel tijd om steeds uit te zoeken wat een gemeente precies wil. Sommige bedrijven nemen daar zelfs speciaal iemand voor in dienst. Dit stimuleert werkgevers niet om structureel mensen met een arbeidshandicap aan werk te helpen.’ Bert vindt de PSO een goed alternatief voor de huidige social return-eis in opdrachten. ‘Gemeenten kunnen aangeven dat ze opdrachten bij voorkeur gunnen aan een bedrijf dat hoog scoort op de ladder. Daarnaast kunnen ze deze bedrijven belonen met bepaalde voordelen in aanbestedingen. Je beloont op die manier goed gedrag en stimuleert concurrentie tussen bedrijven. Veel gemeenten denken dat dit juridisch gezien geen optie is, maar bij de CO2-Prestatieladder gebeurt het al. Als marktpartijen er onderling gewoon afspraken over maken, dan kan het wel degelijk. Het is vooral een kwestie van lef en durf.’ Voor werkgevers die bang zijn voor eventuele administratieve rompslomp rondom het invullen van de PSO: ‘Als je je personeelsadministratie goed op orde hebt, is het zo gepiept en uiteindelijk scheelt het aanzienlijk in de kosten.’

met een afstand tot de arbeidsmarkt komen eerst in dienst van de stichting en werken in die hoedanigheid voor een pool van bedrijven. Uiteindelijk is het de bedoeling dat ze doorstromen naar een vaste baan bij een aannemer. Dit zou, onder andere voorwaarden, in de groene sector ook kunnen werken.’ Een lokaal thema Egbert Roozen, directeur van branchevereniging VHG, benadrukt dat de groene sector al goed bezig is als het gaat om werk bieden aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. ‘Van de kleine 45.000 werknemers hebben er 18.000 een sw-indicatie. Dat is aanzienlijk. Ondanks het feit dat we vooroplopen in deze branche, worden we gestraft als we de norm niet halen. Ik ben dan ook tegen het hanteren van een vaste norm als het gaat om social return. Groen is in mijn opinie bij uitstek een lokaal thema. Je moet per

project samen met alle betrokken partijen bekijken welk percentage social return mogelijk c.q. haalbaar is. Er moet sprake zijn van maatwerk. Kortlopende projecten kun je er het beste buiten houden. Daarmee kun je de doelgroep geen perspectief bieden.’ De overheid lijkt volgens Roozen momenteel twee tegenstrijdige beleidslijnen in te zetten. ‘Aan de ene kant wil men meer mensen uit de doelgroep aan het werk krijgen, en de werkzaamheden in onze sector zijn daar zeer geschikt voor. Aan de andere kant wordt door gemeenten enorm bezuinigd op het fysieke groen en is men dus bezig een belangrijk stuk werkgelegenheid af te breken.’ Vruchtbare samenwerkingsverbanden De nieuwe participatiewet, die op 1 januari 2015 in werking treedt, biedt daarentegen kansen. Roozen: ‘De gemeente gaat vanaf die datum een belangrijke rol spelen voor mensen met minder arbeidsvermogen die ondersteuning nodig hebben. Naast een rol in aanbestedingen spelen gemeenten dan ook een rol in het arbeidsmarktbeleid. Dat kan positief werken. Sociale werkplaatsen worden bovendien langzaam maar zeker opgeheven, wat tot gevolg heeft dat steeds meer wordt gezocht naar vruchtbare samenwerkingsverbanden. Op lokaal niveau moeten private bedrijven en sociale werkplaatsen elkaar zien te vinden. Het is sowieso van belang dat opdrachtgevers en opdrachtnemers meer met elkaar communiceren. We maken nu veel te weinig gebruik van elkaars kennis en kunde.’ Overigens: bedrijven die in de precontractuele fase vragen hebben over onder andere social return, kunnen kosteloos terecht bij ACA GWW, dé vraagbaak op het gebied van advies voor aanbestedingen.

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/artikel.asp?id=41-4861

www.stad-en-groen.nl

Wortelopdruk?

GEEN COMPROMIS

TFI4000 is uw partner om wortelopdruk tegen te gaan. We gebruiken de unieke TFI-techniek: met behulp van gerichte lage luchtdruk worden nieuwe wortelkanalen gecreëerd en gevuld met organisch materiaal. Hierdoor gaan de bomen dieper wortelen. TFI is geschikt voor uiteenlopende toepassingen, zoals groeiplaatsvoorbereiding, groeiplaatsverbetering, plaagbestrijding, opheffen van bodemverdichting en compensatie van wortelschade.

ALTIJD INZETBAAR HOLDER is het gehele jaar inzetbaar: o.a. voor onkruid borstelen, maaien, snoeiwerkzaamheden, blad ruimen, vegen, versnipperen en de winterdienst. Per saldo goedkoper: één aandrijfmachine voor alle voorkomende werkzaamheden!

U leest er meer over op onze website: tfi4000.nl

Geef bomen de ruimte

Gebr. De Vor Achterveld BV Tel. 0342 45 95 41

•

info@devor.nl

•

www.devor.nl

Zoek en vind: Holder Nederland

Grafdelfmachines & Voertuigen Hansa machines onderscheiden zich op gebied van: - Kwaliteit - Stabiliteit - Betrouwbaarheid - Kracht - Compactheid - Wendbaarheid

hofstede - timmerman tuinen parkmachines - staphorst Importeur: Friesland, Groningen, Drenthe, Overijssel, Gelderland en Flevoland

Weth. Krollstraat 6, 7951 TJ Staphorst Telefoon: 0522 - 468320

Internet: www.hofstedetimmerman.nl E-mail: jan@hofstedetimmerman.nl Telefax: 0522 - 461859

Importeur: Noord Holland, Zuid Holland, Zeeland en Utrecht (Brabant, Limburg)

Lagendijk 178, 2988 AD Ridderkerk Postbus 158, 2980 AD Ridderkerk Telefoon: 0180 - 421399

E-mail: info@gavdwaal.nl Internet: www.gavdwaal.nl Telefax: 0180 - 423453

Kennisupdate | Demo’s

Boom Innovatie Dag

25 SEPTEMBER Udenhout

BOOM

INNOVATIE

DAG

2 5 S E P TEMBER 2014

www.demodagbomen.nl

25 september 2014 • 10.00 tot 16.30 uur Boomkwekerij Udenhout, Udenhout GREEN INNOVATION

www.stad-en-groen.nl

2014 award

Help: roetfilter verplicht De aanbesteding willen we voortaan roetloos Soms loopt de markt sneller dan het bedrijfsleven. Machinefabrikanten slaagden er uitstekend in om materieel te leveren met emissiearme motoren (tier IV en stage IIIB). Motoren in de oudere tuinen parksector hoeven (nog) niet aan de strenge uitstootnormen te voldoen. Een apk kennen we immers niet. Maar wat te doen als aannemer indien een gemeente binnen een bestek eist om toch met emissiearm materieel op de proppen te komen? Auteur: Broer de Boer

Het overkwam Tuin- & Groenverzorging Bruisten BV uit het Gelderse Winssen. Deze groenaannemer had maaiwerk aangenomen bij de gemeente Nijmegen. Piet Bruisten: ‘In het bestek stond dat we alleen mochten werken met stage IIIB-motoren. Dat betekende dat de stage IIIAmotoren van ons materieel uitgerust moesten worden met een roetfilter. De cirkelmaaiers vervangen en de tractoren vervangen was geen optie. Het ging om een nieuwe John Deere 1515 (49 pk) die twee maaidekken aandrijft, twee Toro 4000–machines (60 pk) die drie maaidekken aandrijven en twee Fendt tractoren (type 208 p en 209). De machines hadden te weinig bedrijfsuren op de teller om inruil interessant te maken.’ Oplossing Het is natuurlijk slikken of stikken in zo’n situatie, die waarschijnlijk niet op zichzelf staat. Het blijkt dat Piet en Luuk Bruisten contact opge-

www.stad-en-groen.nl

nomen hebben met dealer Meiburg Tuin- en Parkmachines in Wijchen. Leo Meiburg vertelt desgevraagd: ‘Uiteindelijk ben ik voor mijn klant terechtgekomen bij Diemma in De Lier. Dit bedrijf heeft zich gespecialiseerd in het ontwikkelen van nieuwe nabehandelingssystemen van dieseluitlaatgas. Daartoe produceren, leveren, monteren en onderhouden ze dieselroetfiltersystemen, SCRen overdruksystemen. We hebben diverse metingen aan de motoren uitgevoerd. De conclusie van deze specialisten was: het temperatuurprofiel van de uitlaatgassen is dusdanig dat er filters ingebouwd kunnen worden om de roetdeeltjes af te vangen.’ Inbouw Diemma bouwt dergelijke roetfilters in op de plaats van de uitlaatdemper. Als daarvoor tenminste plek is onder de motorkap. ‘Wij komen dus niet aan de motor of aan het motorma-

nagementsysteem, en de gebruiker ziet er van de buitenkant overigens nauwelijks iets van’, vertelt manager Leo Wiersma. ‘Alle filters die wij inbouwen zijn TUV-Nord-gecertificeerd; zo ook deze. Ook onze EGR- of SCR-systemen zijn gecertificeerd. Bij deze machines lukte de inbouw in de bestaande ruimte. Uiteindelijk moet het afgevangen roet verbrand worden. Bij de Fendt tractoren was een katalytische naverbranding van roet onmogelijk. Dat heeft te maken met de te lage temperatuur van de uitlaatgassen in deze stage IIIA-motoren. Zodra de roetfilters hiervan vol zijn, moeten ze gereinigd worden. Dat gebeurt met een dieselgestookte brander die het roet in het filter oxideert. Je activeert de brander met een druk op de knop. Dat gebeurt bij voorkeur met uitgeschakelde motor, waarbij je de tractor op contact laat staan. Na vijftien minuten is het filter weer schoon en kun je er weer 8-12 uur mee werken. We monteerden hiervoor een

filter, een brander, een dieselleiding ernaartoe en een bewakingssysteem. De data worden gelogd, zodat we achteraf controle hebben over het proces.’ Temperatuur hoog ‘Bij de John Deere 1515 en de Toro 4000 maaimachines lag de situatie anders. De uitlaatgastemperatuur van de stage IIIA-motoren was dusdanig hoog, dat deze het katalytische proces in het toegepaste filter ondersteunde. Hier wordt het roet nu dus automatisch geoxideerd. Er hoefde hiervoor geen brander geïnstalleerd te worden, maar slechts een bewakingssysteem. Ook hier loggen we de data. De in totaal vijf motoren die we aangepast hebben, voldoen nu aan de stage IIIB-normen zoals voorgeschreven door de gemeente Nijmegen. Stage IV- of tier IV-final-motoren is weer een stap verder. Die kennen naast strenge eisen voor roetuitstoot ook strenge eisen voor de uitstoot van stikstofoxiden.’ (zie kader, red.) Naverbranding Naast twee technieken om NOx en roetdeeltjes te lijf te gaan (zie kader), zijn er ook nog eens twee types naverbranding. Bij 4- tot 6-litermotoren (tot 175 pk/130 kW) kun je spreken van passieve naverbranding of regeneratie, bij een grotere cilinderinhoud van actieve regeneratie. Bij de klei-

nere motoren zijn de dieseloxidatiecatalyse (DOC) en het dieselpartikelfilter (DPF) ondergebracht in dezelfde behuizing. Een tegendrukklep laat op lage temperatuur de regeneratie van het roetfilter toe. Hierbij hoeft geen brandstof ingespoten te worden voor de naverbranding (de uitlaathitte is voldoende) en voor de DPF is geen speciaal onderhoud noodzakelijk. Het is misschien aardig om te weten dat bij grotere motoren de opgevangen dieselpartikels regelmatig moeten worden verbrand. Dat gebeurt door inspuiting van brandstof (zoals in een cv-brander) in het partikelfilter, die het roet tot as reduceert. Dit proces verloopt automatisch, maar kan ook handmatig uitgevoerd worden. Er wordt immers nogal wat hitte gegenereerd in de uitlaat. Onder bepaalde omstandigheden (brand- of ontploffingsgevaar) kan dit om veiligheidsredenen beter gebeuren als de machine in de open lucht staat. Indien men voor de manuele cyclus kiest, meldt de machine wanneer het tijd is voor regeneratie van het filter. Indien men dat te lang uitstelt, valt de motor gewoon stil. Dit filter moet om de 5.000 uur een onderhoudsbeurt krijgen. Terugverdienen Hoe werkt de aanpassing van de motoren in de praktijk? Piet Buisten: ‘Als aannemer hebben we altijd al op energieverbruik en milieuvriendelijkheid gelet. Maar voor de aanpassing van de vijf

motoren aan de eisen die de gemeente Nijmegen stelt, kwam er een investering van een kleine 50.000 euro bovenop. Dat kunnen we echt niet doorberekenen in de tarieven, gezien de huidige marktprijzen in het beheer van stedelijk groen. Maar ik hoop dat we onze concurrentie hiermee een slag voor blijven. De roetfilters van de tractoren lopen op enig moment vol. Met een druk op de knop zet je dan de naverbranding in werking. Bij de Toro en John Deere maaiers gaat dat automatisch; als het materieel vollast loopt, dus flink werkt, merk je maar weinig van die extra naverbranding.’

EGR of SCR Er zijn twee gangbare technieken om stikstofoxide (NOx) en dieselpartikels te lijf te gaan. Bij EGR (exhaust gas recirculation) worden de (gekoelde) uitlaatgassen gedeeltelijk teruggevoerd naar de verbrandingskamers. Dit systeem maakt gebruik van een katalysepot (DOC, dieseloxidatiecatalyse) en een stofdeeltjesfilter (DPF, dieselpartikelfilter). Bij SCR (selective catalytic reduction of selectieve katalytische reductie), wordt een product op basis van ureum (AdBlue) toegevoegd na de verbranding. Dit product is een katalysator die stikstofoxide uiteindelijk reduceert tot water, stikstofgas en CO2. De resultaten zijn spectaculair te noemen: een enkele stage I-machine (norm van kracht sinds 1 januari 1998) stoot evenveel dieselpartikels uit als 32 machines met stage IIIB-motor en evenveel stikstofoxide als zes van dergelijke machines. Als stage IV/ tier 4 final van kracht wordt in 2014, zal ten opzichte van de normen van 1998 de NOxuitstoot met 95,7% zijn teruggedrongen en de partikeluitstoot zelfs met 96,3%.

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/artikel.asp?id=41-4860

www.stad-en-groen.nl

Hernia De laatste tijd heb ik zo’n last van mijn nek en arm. Ik ben toch maar naar de dokter gegaan. Uiteindelijk werd ik doorverwezen naar de neuroloog. Volgens de neuroloog kon ik maar het beste een MRI-scan laten maken. ‘Dan hebben we zekerheid’, zei ze. Ik vond het maken van een MRI-scan echt geen pretje, maar je moet wel, anders weten we nog niets. Een aantal dagen later zaten mijn vrouw en ik bij de neuroloog. De neuroloog liet de scan zien. ‘Kijk’, zei ze, ‘dit zijn de tussenwervelschijven en hier drukken ze naar binnen.’ ‘Is dat een hernia?’ vroeg mijn vrouw. ‘Ja, zo noemen ze het wel, geloof ik.’ ‘Shit’, dacht ik, ‘en mijn werk, dan?’

‘Is dat een hernia?’ vroeg mijn vrouw. ‘Ja, zo noemen ze het wel, geloof ik.’ ‘Shit’, dacht ik, ‘en mijn werk, dan?’ ‘Je mag wel werken, hoor’, zei de neuroloog. ‘Je moet stoppen als het zeer doet en jezelf niet zo druk maken.’ ‘Niet zo druk maken?’ zei ik. ‘Ja’, zei mijn vrouw. ‘Jij maakt je overal druk om: als aannemers stenen op het gras zetten, als Den Haag weer eens bezuinigt, enz., enz. Dat is niet goed voor je.’ ‘Jeetje.’ Ik zat me er net over te verbazen hoe stom ze weer doen in Den Haag. Dijsselbloem zegt dat de recessie voorbij is en het CBS zegt dat het niet zo is en een oud-directeur zegt dat het CBS maar wat doet. Zijn we nu uit die recessie of niet? De gevolgen van de recessie op de openbare ruimte, dat komt nog. De gemeenten bezuinigen zich inmiddels te barsten, en waarop? De openbare ruimte. Er zijn gemeentes die zelfs één keer per twee weken gaan maaien. Je lacht je toch te barsten. Zo bezuinig je toch niet! Het kost alleen maar meer. Bezuinigen op de buitenruimte is sowieso verkeerd. Zelfs Maarten van Rossum heeft in een brief aan de nieuwbakken burgemeester van Utrecht geschreven dat bezuinigen op openbare ruimte slecht is. De mensen zien rommel en maken rommel; niet doen dus. Volgens Jan van Zanen viel het allemaal mee in Utrecht en ging het steeds beter. Beter waarmee zei hij niet. Nederland klimt langzaam uit het dal, maar veel gemeentes gaan nog het dal in. We zijn er nog lang niet, maar toch staat er een groep slimme ondernemers op die ondanks alle ellende toch weer kans ziet om te groeien door creatief te ondernemen. Ook dat is Nederland. Stad + Groen heeft hier gelukkig aandacht voor. Als gemeentes goed nadenken en slim bezuinigen, hoef ik mij minder druk te maken en is mijn hernia snel genezen. Maar misschien is het ook gewoon goed om meer columns te schrijven. Het lucht wel lekker op.

CMY

S D CO N TA IN EINR VO SC A B L ADU UR ZA M E OP LO SS G DE FU CT IO NE LE EN BL ADAF VA L. BI J HE T RU IM EN VA N

Groet, Chris Winter

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/artikel.asp?id=41-4855

Hoofdstraat 35 Sprang-Capelle

0416 - 311 326 www.voscapelle.nl

Niet bepaald goedkoop, maar dan heb je ook wat Nieuwkoop enige gemeente met deze werktuigdrager In ons buurland Duitsland hebben veel gemeentes hem in gebruik, maar in Nederland is Nieuwkoop slechts de enige gemeente met een Hansa APZ 1003. ‘Ondanks het feit dat het een grote, uitgebreide werktuigdrager is, is hij heel smal en wendbaar’, zegt Marcel Kruse, teamleider van de gemeente Nieuwkoop. ‘En dat maakt deze machine toch wel heel bijzonder.’ Auteur: Sylvia de Witt

De gemeente Nieuwkoop is sinds 2007 een samenvoeging van de drie gemeenten Nieuwkoop, Liemeer en Ter Aar. In 2002 schafte de toen nog opzichzelfstaande gemeente Nieuwkoop echter al de eerste Hansa aan, toen nog bij Aebi Schmidt Nederland. Medewerker buitendienst Aad Stikkelorum was gelijk erg enthousiast over de aanschaf van dit oerdegelijke Duitse product en heeft er van het begin af aan op gereden. ‘Het was destijds een showmodel dat we konden overnemen, dus alle opties zaten erop. Ik vond en vind het echt een perfect werktuig. Daarvoor hadden we een andere machine, maar die was kwalitatief gezien echt beduidend minder dan de Hansa.’

jaar oud en in de begroting van de gemeente Nieuwkoop staat dat alle aangeschafte tractie op acht jaar moet worden vervangen. Kruse: ‘Toen ik die begroting inzag, was mijn allereerste gedachte: daar komt echt geen Hansa meer voor terug; voor deze machine gaan we een veel goedkopere oplossing vinden.’ En aldus ging Kruse op onderzoek uit. Want er moest goed gekeken worden wat er dan precies voor in de plaats zou moeten komen. ‘Ik had zelf het idee om als gemeente een klein trekkertje met een aanhanger en een snippermachine erachter te kopen. Want daar zou Nieuwkoop het toch ook prima mee kunnen doen?’

Veel smalle paden Toen teamleider Marcel Kruse in 2011 in dienst kwam bij de gemeente Nieuwkoop, stond de Hansa eigenlijk al op het programma om vervangen te worden. Hij was immers bijna tien

Maar op het moment dat je kiest voor een aanhanger met een snippermachine erachter, heb je wél te maken met een combinatie van drie. ‘En op smalle paden en ook met achteruitrijden is dat toch vrij complex’, vindt buitendienstme-

www.stad-en-groen.nl

Best moeilijk om een multifunctioneel voertuig binnen de gemeente rendabel inzetbaar te maken dewerker Stikkelorum. ‘We hebben veel smalle steegjes, dus dat is knap lastig. Met de Hansa kom ik overal. De machine is heel erg wendbaar doordat hij vierwielaangedreven en -bestuurd is. Ik kan er zelfs mee keren op een fietspad. Het is een heel smal voertuig, maar hij heeft heel brede banden, waardoor hij een groot draagvermogen heeft. Ook kan ik er heel makkelijk mee over een trottoir rijden zonder schade te berokkenen. Met een trekker is dat veel moeilijker. En als je iets goeds gewend bent en je gaat ineens weer naar minder terug, tja, dat is toch echt wel even wat anders.’

Kruse kijkt hem lachend aan en zegt schertsend dat zijn buitendienstmedewerkers eigenlijk gewoon verwend zijn. ‘Ik heb de jongens toen gevraagd welke taken ze allemaal precies met die Hansa konden uitvoeren. Nou, dat was een aanzienlijk aantal. Doordat de Hansa slechts 1,50 meter breed is en daarbij vierwiel wordt aangedreven én gestuurd, is hij inderdaad enorm gemakkelijk in het gebruik. Zo wordt de Hansa bijvoorbeeld ook gebruikt

op de begraafplaatsen, vertelden ze. Op het moment dat er een graf moet worden gegraven en er nergens ruimte is om de grond kwijt te kunnen, kan die in de Hansa worden gegooid. Deze machine kan echt overal bijkomen, ook op de smalle paadjes langs de graven. Tijdens een begrafenis wordt hij uiteraard weggereden, maar na de begrafenisceremonie kan hij weer worden ingezet om het graf te dichten. Toen ik dat allemaal hoorde, raakte ik toch wel enthousiast. We hebben hier binnen de gemeente heel veel smalle

paden en fietspaden, waarlangs ook onderhoud wordt gepleegd, zoals snoeien en knotten. En dit snoeien knotmateriaal wordt vervolgens weer versnipperd. In de winterperiode hebben we dus achter de Hansa ook een versnippermachine om de snoeiwerkzaamheden te verrichten. Daarnaast gebruiken we hem ook op de fietspaden in de omgeving van Nieuwkoop. Als er sneeuw valt, is het voor ons een prioriteit om de fietspaden weer zo snel mogelijk begaanbaar te maken. Daartoe hangt er voor de Hansa een borstel en staat er een strooiunit achterop. En dat werkt perfect. Die fietspaden zijn dan binnen no time sneeuwvrij.’

Met de Hansa kom ik overal Sterker en schoner Er zijn ook vergelijkbare machines, zoals BOKIMOBIL HY 1351, de NIMOS Mi-Nitrac of de Ausa M200 H die goedkoper zijn, maar de buitendienstmedewerkers wilden unaniem dat er bij vervanging weer eenzelfde voertuig als de Hansa zou terugkomen; eigenlijk gewoon een nieuwe Hansa dus. Nadat Kruse eerst nog enkele andere opties had onderzocht, werd de Hansa in 2013 vervangen door een nieuwer model Hansa, de APZ 1003. Kruse: ‘In vergelijking met de Ausa en Multicar waren BOKIMOBIL HY 1351 en de NIMOS Mi-Nitrac nog duurder dan de Hansa. De Hansa was gewoon het meest complete voertuig in de offerte.’ In de nieuwe uitvoering zit meer veiligheid ingebouwd, volgens Stikkelorum. ‘Ook zit er een ander type motor in. Voor de rest is hij precies hetzelfde en heeft hij dezelfde functies als de vorige: functies als snipperen en gladheidbestrijding die wij heel erg belangrijk vinden.’ Kruse: ‘De andere kant van het verhaal is dat het een dure machine is. In 2002 was de aanschaf een demomodel; dat stond in de begroting voor een bedrag waar we nu niet mee uitkomen. Uiteindelijk hebben we moeten bijramen om deze Hansa te kunnen aanschaffen.’

Aad Stikkelorum en Marcel Kruse

Is hij daardoor misschien ook duur in onderhoud? ‘Dat vind ik meevallen. Het is echter een heel compacte machine. Dat maakt het werken eraan wel wat moeilijker. Maar hij wordt gewoon onderhouden door de firma G.A. van der Waal uit Ridderkerk, die deze Hansa ook heeft geleverd. De huidige Hansa is vergelijkbaar met de

www.stad-en-groen.nl

Onkruidborstelmachine ST622-Pro370

Het lage eigengewicht van slechts 40kg en de extra grote wielen maken deze machine zeer wendbaar en licht te bedienen. Dankzij de nieuwe borstelkop, met 6 borstelelementen en snelwisselsysteem, borstelt hij ruim buiten de wielen. Verder is de machine voorzien van trillingdempers en een reductiekit wat het comfort verder verhoogt.

Wilt u milieuvriendelijk, snel en eenvoudig onkruid, mos en/of groene aanslag verwijderen, dan is de Ariens onkruidborstelmachine ST622-Pro370 de juiste machine voor u. Geen gebruik van chemicaliën en meteen resultaat.

Voordelen van de Ariens onkruidborstelmachine ST622-Pro370 ten opzichte van andere manieren van onkruidbestrijding zijn o.a.: • Milieuvriendelijk. • Direct resultaat. • Te gebruiken bij ieder weer type. • Ook de voedingsbodem wordt verwijderd. • Lage aanschaf- en borstelprijs. • In tegenstelling tot een bestrijding met chemicaliën kan de machine ook gebruikt worden in een niet groeizame periode.

since 1933

since 1958

HELTHUIS Tuin en Parkmachines B.V.

Machine excl. btw € 1152,89 Machine incl. btw € 1395,00

Al meer dan 50 jaar het adres voor tuinen parkmachines

Set borstels excl. btw € 17,77 Set borstels incl. btw € 21,50

“Poort van Midden Gelderland” Oranje 2 6666 LV Heteren www.helthuis.com

T F E

+31 (0)26 – 4723 464 +31 (0)26 – 4722 722 kathy@helthuis.com

machine heeft enorm veel mogelijkheden. Je zou hem ook kunnen inzetten als transporteur met een haakarm of als maaimachine, of hem inrichten om te vegen. In Duitsland is het veel gebruikelijker om voertuigen op deze manier in te zetten. In Nederland is men nuchterder en zegt men bij een multifunctioneel voertuig: “Dat kan dan wel veel functies hebben, maar dat is het toch nét niet. Als je wil vegen, dan moet je maar een echte veegwagen kopen en wil je transporteren, dan moet je maar een vrachtauto kopen.” Tja, zo denkt de Nederlander!’

oude machine, alleen is deze wat moderner. Naast het feit dat hij veiliger is, is hij ook wat sterker en schoner en kan hij meer kracht leveren met wat minder toeren. In het verleden moest je bijvoorbeeld tijdens het snipperen de machine stationair laten loeien, maar deze draait heel wat rustiger.’

Een klein trekkertje met aanhanger zou toch ook prima zijn voor Nieuwkoop Rendabel inzetbaar maken Het is dus een prachtige machine; daar is iedereen het over eens. Toch vreemd dat geen enkele andere Nederlandse gemeente een Hansa heeft. ‘Ik denk dat de Hansa in ons land moeilijk te verkopen is’, verklaart Kruse. ‘Toen de Hansa moest worden vervangen voor zo veel geld, dacht ik ook dat we daar wel een andere oplossing voor zouden kunnen vinden. Het is best moeilijk om een multifunctioneel voertuig binnen de gemeente rendabel inzetbaar te maken. Want nu zetten we de Hansa in bij gladheidbestrijding en bij het versnipperen. Dat zijn twee taken die je allebei in de winter doet. In de zomer zetten we hem af en toe in op de begraafplaats en kunnen we hem in actie laten komen om grond te transporteren.’

Dus in de zomer wordt deze dure machine niet dagelijks gebruikt? Kruse: ‘Dat klopt, dus zou ik er nog wel een functie bij willen vinden om hem zomers ook intensief in te kunnen zetten. Zo ben ik aan het bekijken of we hem in de toekomst bij onkruidbestrijding op verhardingen kunnen gebruiken. Het is mogelijk om hiervoor verschillende chemievrije systemen, met hete lucht of met heet water, op de Hansa te bouwen, want daar moeten we toch naartoe vanaf november 2015.’ Hij zou toch ook heel goed zwerfafval kunnen ruimen, of is daarvoor een aparte tool nodig? ‘Dan moet je er een safe-unit op zetten’, vertelt Kruse. ‘Iedere functie die je erop bouwt, kost een hoop geld. Ik heb tijdens de begrotingsperiode ook gekeken of we niet iets konden doen met een snoeischaar erop, zodat je al rijdende heggen kunt scheren, maar dat zou 20.000 euro kosten. Je kunt als gemeente niet zeggen: “Oh leuk, dat gaan we er ook eventjes bij doen.” Daarom is het dus best moeilijk om de Hansa op een efficiënte manier multifunctioneel inzetbaar te krijgen. Het grootste struikelblok van de Hansa is de prijs.’ Nederlander denkt anders dan Duitser Duitse gemeentes struikelen daar blijkbaar niet over, want daar wordt de Hansa volop ingezet. Hoe verklaart Kruse dit? ‘Duitsers zijn veel meer gericht op dit soort voertuigen en daar hebben ze er dus verschillende methodes en systemen op gebouwd. Hierdoor wordt zo’n Hansa veel vaker ingezet. Deze

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/artikel.asp?id=41-4859

www.stad-en-groen.nl

Openbaar groen is net zo veranderlijk als de IKEA-catalogus Van dakplataan naar stadsbanaan Het is zinloos om voor de eeuwigheid te plannen. Trends in openbaar groen volgen de economische conjunctuur en die is beweeglijk. Waren tot voor kort extravagante tuinen met veel vreemde materialen en exotische planten van over de hele wereld nog hip, nu, in tijden van relatieve schaarste, wordt dat plots de eetbare tuin. We gaan terug naar puur, functioneel, liefst eetbaar, en met gebruik van lokale materialen. Van het ene uiterste in het andere. Auteur: Victor Dijkshoorn

Bij IKEA hebben ze het allang door. Inrichting, of het nou van huis of tuin is, is een afspiegeling van de leefwijze van mensen en daarmee ook van hun welstand. Je ziet dat heel mooi in de meest recente televisiespotjes van de meubelgrossier. In reactie op de laagconjunctuur en toenemende werkloosheid spoort IKEA zijn klanten aan om hun omgeving in te richten op kleinschalig ondernemerschap. Een dame richt haar woonstee zo in dat ze vanuit huis een kleinschalige catering kan bestieren, tot er weer een baan voor haar is. Tijdelijkheid Dat besef van tijdelijkheid zie ik nog nauwelijks terug in de wijze waarop we onze openbare ruimte inrichten. Vaak wordt een bomenlaan bijvoorbeeld nog aangelegd met een horizon van veertig of zestig jaar. Dat in vier tot zes decennia de bodem waarschijnlijk een paar maal open moet om rioleringen of bekabeling te vervangen

www.stad-en-groen.nl

of dat de weg in die tijd verbreed of omgelegd moet, daar houdt niemand rekening mee. Toch is onze openbare ruimte net zo veranderlijk als onze woonkamers. En het is opmerkelijk hoe de factor economische conjunctuur daarin onze smaak bepaalt. In de jaren vijftig waren meubels vooral degelijk en functioneel. Wie het goed had, kocht eiken meubels voor het leven, het liefst in de natuurlijke houtkleuren. Wie het beter had, kocht al iets frivoler meubilair, strakker vormgegeven en uitgevoerd in felle kleuren, maar nog steeds duurzaam genoeg om aan de volgende generatie over te dragen. Nu kopen we alleen nog maar trendy confectiemeubels met een levensduur van enkele jaren. Functioneel In de openbare ruimte is het niet veel anders. Vroeger was een boom functioneel. Het was een schaduwplek op een plein waar mensen konden

samenkomen. De notenboom bij de mestvaalt stond daar om vliegen weg te houden en voor de boerderij stonden bomen en planten om de wind te weren of om een paard aan vast te binden. De openbare ruimte was functioneel ingericht. Het was nuttig en dus goed. Alles bleef zoals het was, soms generaties lang. Hoe anders is het nu. We zien ontwikkelingen in de inrichting van de openbare ruimte in sneltreinvaart voorbijkomen. Toen de beurzen nog hoog stonden en een huis â&#x20AC;&#x2DC;onder waterâ&#x20AC;&#x2122; nog gewoon een huis met lekkages was, maakten we onze omgeving vooral mooi. Alles draaide om esthetiek. Visvijvers In voormalige Oostbloklanden zien we dat nog steeds. Daar heerst nog steeds meer optimisme over de economische vooruitzichten. Mensen krijgen het beter. In Polen zie ik de moestuintjes

nog wijken voor sierlijke visvijvertjes, in strakke vormen gesnoeide heesters en parasolbomen van dakplataan. Onlangs was ik betrokken bij het inrichten van de tuin van een Roemeens consulaat. Daar was geen enkele ruimte voor een veredelde moestuin. Strakke vormen bepalen daar het beeld, evenals dure, exotische materialen, vijvers, royale zitbanken en marmer. Maar die trend is hier alweer achterhaald. Nu is de eetbare tuin hip. En niet alleen particulieren voegen zich in die trend. We zien die trend ook terugkomen in het openbaar groen. Zo heb je eetbare plantsoenen, tamme kastanjes, bramen langs wandelpaden, een stadsboomgaard en noem het maar op.

Het is zinloos om voor de eeuwigheid te plannen Milieu En wie nu denkt dat beleidsmakers en uitvoerders zich in tijden van laagconjunctuur vooral door een krappere beurs laten leiden, heeft het mis. Niets is zo veranderlijk en onvoorspelbaar als de trends in de inrichting van de openbare ruimte. Ik zie daarin eigenlijk maar twee constanten: de tijdgeest en de daaruit volgende smaak, en, niet onbelangrijk, de verkoper met het beste verhaal. Die laatste opereert als een politicus. Hij kiest zijn argumenten zoals het hem uitkomt. De ene keer zijn prijs en onderhoudskosten leidend. Nu lijkt dat vooral milieu te zijn.

Kostbaar Dat laatste is maar ten dele waar, natuurlijk. Als we kijken naar de levenscyclus van die materialen, moeten we misschien concluderen dat ze zelfs erg kostbaar zijn geweest. Ze hadden tientallen jaren langer gebruikt moeten worden om, vanuit kostenoogpunt, de aanschaf ervan te kunnen rechtvaardigen. Wat we hieruit kunnen leren is dat trends in de inrichting van de openbare ruimte weliswaar conjunctuurgevoelig zijn, maar nauwelijks of niet uit spaarzaamheid voortkomen. Zelfs in tijden van laagconjunctuur worden in openbaar groen nog veel te veel investeringen gedaan met een te lange afschrijvingsduur. Dat verbaast me nog steeds. Wie terugblikt in de geschiedenis, ziet namelijk dat slechts weinig inrichtingselementen echt lang in gebruik zijn. In die zin is het, vanuit goed rentmeesterschap, goed dat de natuurlijke, minder duurzame materialen weer terugkeren in het straatbeeld. Over tien jaar worden ze, net als uw IKEA-bankstel thuis, toch weer vervangen door iets anders, net wat de nieuwste trend van dat moment dicteert.

Niets is zo veranderlijk en onvoorspelbaar als de trends in de inrichting van de openbare ruimte De tijdgeest dicteert momenteel een functionele inrichting met natuurlijke materialen. Diezelfde materialen werden een decennium terug nog uitgebannen. Ze waren te duur in onderhoud en houten bankjes en speeltoestellen werden maar door verveelde, opstandige pubers in de fik gezet, zo was het devies. En zo brak een tijdperk aan van no-nonsense materiaalgebruik; roestvrijstalen en aluminium materialen bepaalden het beeld. Strak, functioneel en, zo beweerden handige verkopers, reuze duurzaam en dus goedkoop.

Staan we stil of zijn we in beweging?

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/artikel.asp?id=41-4863

Wie Victor Dijkshoorn, commercieel manager bij Loohorst Landscaping in Ermelo, wat beter kent, weet dat hij aan een lichte vorm van ADHD leidt. Aan ideeën geen gebrek dus, maar breng in die stortvloed van woorden en ideeën maar eens structuur. Toch is dat precies wat er gebeurd is. Onder het motto ‘staan we stil of zijn we in beweging?’ zal Victor Dijkshoorn in vijf artikelen proberen een aantal trends in de groene wereld aan te wijzen en te duiden. De bedoeling is discussie, waarbij niets en niemand gespaard wordt.

www.stad-en-groen.nl

Inzet van sw-mensen is een vak op zich, maar wel bevredigend als het eenmaal loopt Rob van de Werf: Beheerders vaak te laconiek als het gaat om toepassing Flora- en faunawet Voor het inmiddels traditionele interview met een CEO in dit blad is het een goede gewoonte om de ge誰nterviewde de interviewlocatie te laten kiezen. Meestal wordt dan een recent opgeleverd aanlegproject gekozen. Logisch; je kiest iets waar je trots op bent. Directeur van Groenvoorziening A.J. van der Werf BV, Rob van der Werf uit Bedum, maakte een andere keuze. Geen aanlegklus, maar onderhoud. Dit vakblad bezocht met hem een van de zestien begraafplaatsen van de gemeente Loppersum, waar het bedrijf met sw-medewerkers van Fivelingo het onderhoud doet. Auteur: Hein van Iersel

www.stad-en-groen.nl

De keuze om geen prestigieuze aanlegklus te kiezen maar een op zich niet opwindend onderhoudsproject, lijkt veelbetekenend. Natuurlijk liggen op het Groningse platteland de aanlegklussen niet voor het oprapen en ligt daar de kracht van het bedrijf ook niet, maar Van der Werf lijkt oprecht geïnteresseerd in het welzijn van zijn sw-mensen en heeft er naar eigen zeggen plezier in. Als je normaal met hoveniers en groenvoorzieners over social return praat, komen meestal de negatieve aspecten ter sprake. Bij Van der Werf is dat niet het geval, of in ieder geval veel minder. Van der Werf heeft heel goed door dat het werken met deze collega’s bepaalde vaardigheden vereist. Sw’ers zijn mensen met een rugzakje. Dat betekent dat het niet altijd makkelijk werken is met hen, maar gelukkig overheerst voor het Bedumse bedrijf het positieve gevoel: ‘Iedereen moet werken naar zijn eigen kunnen’, aldus Van der Werf, ‘en ik heb soms wel eens het idee dat sw‘ers zich wat dat betreft vaak meer inzetten dan reguliere medewerkers.’ Van der Werf vertelt er overigens ook eerlijk bij dat hijzelf niet geschikt zou zijn voor de dagelijkse begeleiding van een club sw’ers. ‘Te ongeduldig’, is zijn vonnis over zichzelf.

Van der Werf vertelt er echter ook eerlijk bij dat hijzelf niet

Werf mee samenwerkt: Fivelingo, Novatec en Iederz. Voor de klus in Loppersum, waar Van der Werf naast de begraafplaatsen ook de rest van de openbare ruimte heeft aangenomen, deden de medewerkers van Fivelingo aanvankelijk hun eigen werk. Van der Werf deed met zijn mannen en vrouwen apart daarvan het machinewerk. Dat bleek geen goede formule. Inmiddels worden alle klussen gezamenlijk uitgevoerd. En tref ik bijvoorbeeld op de begraafplaats die ik bezoek zes Fivelingo-medewerkers aan, die worden begeleid door één meewerkende voorman van Van der Werf: Koenraad Ridderbos. Net iets te vroeg Van der Werf is op dit moment trots op het project in Loppersum, maar tussen de regels meldt hij wel dat dit niet altijd het geval is geweest. Zijn bedrijf ‘doet’ Loppersum nu voor het derde jaar, maar in het begin ging dit lastig. ‘De vraag van Loppersum kwam eigenlijk iets te vroeg voor ons. We hebben in het begin last van kinderziektes gehad omdat we er nog niet klaar voor waren als bedrijf, maar dat is gelukkig allemaal achter de rug.’ Koenraad Ridderbos, een van de twee mensen die namens Van der Werf de begeleiding van de zestien Fivelingo-medewerkers op zich neemt, vertelt met zichtbaar plezier hoe dat meestal

in zijn werk gaat. ‘In het begin hadden we een hoog ziekteverzuim. Dat is nu niet meer het geval en de productiviteit van deze mensen is enorm omhooggegaan, vergeleken met de start van deze samenwerking. Bij veel bedrijven worden sw’ers maar gewoon losgelaten en als gevolg daarvan zitten ze vaak de hele dag in de keet. Bij ons wordt er gewoon gewerkt.’ Van der Werf: ‘Dat wil niet zeggen dat het altijd vanzelf gaat. Het blijven mensen met een verhaal en soms moet je wel eens ingrijpen. We hebben hier ook wel eens mensen weggehaald.’ 100 man Door de inzet van sw’ers is de omvang van het bedrijf in aantallen mensen behoorlijk toegenomen. Op de top van het seizoen zijn er soms wel 100 mensen voor het Bedumse bedrijf aan de slag, waarvan 35 eigen mensen, en de organisatie wordt verder aangevuld met sw’ers, zzp’ers en mensen van uitzendorganisaties. En dat verdeeld over twee vestigingen: de oorspronkelijke vestiging in Bedum en een tweede bedrijf in Stadskanaal, dat nog onder de oorspronkelijke naam De Roo Drente BV in Stadskanaal opereert. Nog niet zo lang geleden was het bedrijf veel kleiner. De jaaromzet bedraagt nu ongeveer zes miljoen, maar toen de huidige directeur het bedrijf ongeveer vijftien jaar geleden overnam van zijn vader, was dit nog maar zes ton. Rob van

geschikt zou zijn voor de dagelijkse begeleiding van een clubje sw’ers. ‘Te ongeduldig’, is zijn vonnis over zichzelf Geduld Het heeft echter wel een tijdje geduurd voordat het bedrijf uit Bedum leerde werken met sw’ers. Dat begon met een interne selectie van mensen die geschikt waren om deze collega’s te begeleiden. Niet iedereen heeft daarvoor het juiste DNA, en je hebt ook te maken met het probleem dat de eigen mensen niet aangezien willen worden voor een medewerker met sw-indicatie. Maar uiteindelijk valt het allemaal best mee, aldus Van der Werf: ‘Als je zorgt dat de organisatie rustig kan wennen aan de inzet van sw’ers, hoor je er na een paar maanden niemand meer over.’ In de meeste gevallen heeft Van der Werf deze mensen niet zelf in dienst, maar blijven ze in dienst bij een van de drie sw-bedrijven waar Van der

Rob van der Werf

www.stad-en-groen.nl

der Werf heeft nog een leuke anekdote over de overname. Aanvankelijk was het de bedoeling dat hij het bedrijf alleen zou overnemen. Toen hij daar echter met zijn zus en zwager Jan Kuiper over sprak, bleek dat Jan Kuiper ook wel in de markt was, ook al werkte deze op dat moment als politieagent in Rotterdam. Van der Werf: ‘Mijn zwager was hier ooit begonnen als hovenier. Hij is op een gegeven moment als politieagent in Rotterdam begonnen en kreeg toen pas kennis aan mijn zus.’ Van der Werf is alleen maar positief over de samenwerking met zwager Jan Kuiper. ‘Ik moet zorgen dat het werk binnenkomt en hij zorgt dat het werk gedaan wordt; dat is de verdeling. We hebben wel eens een pittige discussie, maar eigenlijk nooit ruzie.’ Heem Het bedrijf mag dan op het Groningse platteland zijn gesitueerd, dat betekent niet dat er geen contacten zijn met collega-bedrijven. Die

www.stad-en-groen.nl

zijn er wel, en zelfs intensief. Zo is het bedrijf vanaf het begin betrokken bij het EPR-netwerk Eikenprocessierupstotaalzorg, waaraan ook Berkel Groen, Vaessen, De Ridder en Brouwers Groenaannemers deelnemen. Dit netwerk zal binnenkort nog worden uitgebreid met een nieuw bedrijf, genaamd Stoop. Ook de activiteiten zullen worden verbreed. Er wordt op dit moment gestudeerd op een concept voor vaste planten in de openbare ruimte en een concept rondom onkruidbeheer.

Een verrader slaapt nooit en als je zo’n sloot onterecht uitbaggert, loop je kans dat de politie je op komt halen Ook is het bedrijf partner in Heem. Heem heeft als doel het toepassen van natuurlijke vegetatie in de landschappelijke en stedelijke omgeving. De daarvoor benodigde inheemse zaden worden op

eigen kwekerij vermeerderd. Acht bedrijven zorgen voor een landelijke dekking. Veel van die bedrijven kent Van der Werf uit de tijd dat hij lid was van de NOGJ, de jongerenafdeling van de Nederlandse Organisatie van Groenvoorzieners. Zorgvuldigheid Van der Werf in Bedum is een generalist en neemt klussen aan over de volle breedte van de groenvoorziening. Dat betekent niet dat het bedrijf geen specialismes heeft. Die zijn er wel; ze hebben voornamelijk betrekking op het maaien en onderhouden van bermen en watergangen en bijvoorbeeld wat minder op onkruidbeheer. Van der Werf waarschuwt voor de flora- en fauna-aspecten van dit deel van hun werk en geeft een voorbeeld: ‘Ik werd gevraagd om een beschoeiing te maken in een watergang. Op zich een simpel klusje, met één verschil: de sloot zat vol met krabbenscheer.’ En deze krabbenscheer is een waardplant van de groene glazenmaker, een zwaar beschermde libellensoort, die voor

zijn voortplanting volledig afhankelijk is van deze meerjarige waterplant. Eieren worden uitsluitend afgezet in bladeren van deze plant, vlak onder de waterlijn. Van der Werf begrijpt dat een beheerder dat allemaal niet kan weten, maar waarschuwt wel dat dit serieuze gevolgen kan hebben. Overtreding van de Flora- en faunawet is een misdrijf. Zeker als er economisch voordeel uit voortvloeit, en dat is natuurlijk al snel het geval, omdat beheersmaatregelen om een bepaalde diersoort of plant te beschermen altijd geld zullen kosten. Van der Werf: ‘Een verrader slaapt nooit en als je zo’n sloot onterecht uitbaggert, loop je kans dat de politie je op komt halen.’ Om het werken volgens de gedragscode te vereenvoudigen, heeft Van der Werf in samenwerking met de Van Ginkel Groep de website Gedragscodegroen.nl opgezet, waar je heel eenvoudig in vijf stappen een plan van aanpak kunt samenstellen dat voldoet aan de flora- en

Koenraad Ridderbos

faunawetgeving. De verantwoordelijkheid voor deskundige inventarisatie van het werkgebied, met daarop aangegeven de beschermde flora en fauna, ligt bij de opdrachtgever. Roek Een bijzondere vorm van faunabeheer was de bestrijding van roekenoverlast in Winsum. Bewoners van dit dorp hadden al jaren last van roeken, die hun nesten hadden op een aantal populieren midden in het dorp. Samen met Duke Faunabeheer werd deze klus opgepakt. Hierbij heeft Duke de vergunningen geregeld om in het najaar en de winter de nesten te verwijderen. Het Bedumse bedrijf heeft er samen met de groenbeheerders van de gemeente voor gezorgd dat de roeken minimaal drie keer per dag verstoord worden. De bedoeling is niet om de roeken te bejagen of uit te schakelen, maar ze te verjagen en te zorgen dat ze naar een andere aangewezen nestlocatie verhuizen.

Behuizing Voor een groenvoorziener met in het seizoen 100 man aan het werk, is Van der Werf zeer bescheiden gehuisvest. Een wat ouder pand, een paar parkeerplekken en zeer bescheiden kantooroppervlak. Het geld gaat hier duidelijk niet in opsmuk voor de buitenwereld zitten. Van der Werf: ‘Wel denken wij eraan om op termijn een keer iets compleet nieuws te bouwen. We hebben zelfs al een stuk grond gekocht, hier iets verderop in de straat. Anderzijds kunnen we met een hoofdkantoor niets verdienen; we kunnen dat geld beter in mensen en materieel investeren.’

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/artikel.asp?id=41-4864

www.stad-en-groen.nl

Gras groeit niet vanzelf Stad + Groen interviewt initiatiefnemers achter lustrumuitgave Nationale Gazondemodag op 24 september Gras heeft in openbaar groen een bijzondere positie. Het is er altijd en zit tegelijk een beetje onderaan de pikorde. Als er helemaal niets meer kan, maak er dan maar gazon van, lijken veel groenbeheerders te denken. Ten onrechte, als je het vraagt aan de initiatiefnemers achter de Nationale Gazondemodag die dit jaar op 24 september bij Gramefo in Eemnes wordt gehouden. De mogelijkheden met gras zijn legio en 贸贸k een gazon verdient professioneel onderhoud. Auteur: Hein van Iersel

www.stad-en-groen.nl

Nederland wil op het gebied van gras graag vooroplopen en doet dat meestal ook, maar de gazondemodag is toch echt een Belgisch exportproduct. In België heb je wellicht net iets meer een traditie op het gebied van grote particuliere gazons dan in Nederland en daar wordt al meer dan tien jaar heel succesvol een gazondemodag georganiseerd. Inmiddels lijkt het concept ook bij ons voet aan de grond te hebben gekregen. Eerdere edities bij onder andere Frank Kuypers in Biezenmortel en in Bilthoven haalden moeiteloos 400 bezoekers. Het concept is simpel: geen beurs, maar praktijkdemonstraties en kennis overbrengen, hoveniers en groenbeheerders de instrumenten geven om mooie gazons te creëren in particuliere tuinen en openbare ruimten, hen tonen hoe je gazons nog beter en professioneler kunt aanleggen en onderhouden. Bezoekers dienen vooraf in te schrijven voor deze kosteloze demodag en worden dan in kleine groepen over het veld verspreid. Er kunnen zo’n tien haltes worden aangedaan. Job Steunenberg van Advanta, een van de initiatiefnemers van het eerste uur: ‘Die rondgang in groepjes doen we omdat we er zeker van willen zijn dat we echt tijd hebben voor de bezoekers. Je krijgt geen kale opsomming van producten of machines, maar we laten echt dingen zien.’ Eimert Kleinloog van O. de Leeuw geeft een voorbeeld: ‘Als wij hoveniers vertellen wat het effect is van verticuteren, doorzaaien en bemesten in het najaar, laat je hoveniers niet alleen zien hoe een gazon daarvan opknapt, maar ook hoe je daarmee een extra verkoopkans hebt bij gazoneigenaren.’

De vier initiatiefnemers en gastheren van Gramefo. Bovenste rij v.l.n.r.: Frank Fokker (Gramefo), Job Steunenberg (Advanta), Eimert Kleinloog (O. de Leeuw) Zittend: Marc Fokker (Gramefo), Gerrit Klop (DCM) en Willem Hak (Kraakman Perfors)

De vier initiatiefnemers van de editie van 2014 zijn achtereenvolgens: Advanta als graszaadleverancier, Kraakman Perfors als leverancier van machines, DCM voor de meststoffen en O. de Leeuw als tweede machineleverancier. Gramefo in Eemnes, het graszodenbedrijf van Marc en Frank Fokker, is voor het tweede jaar gastheer voor de Gazondemodag. Alleen al de initiatiefnemers laten een aantal interessante nieuwigheden zien op 24 september. Al dit voorjaar hebben DCM en Advanta een aantal plots voorbereid, waarin hun producten in de praktijk worden getest. Advanta laat de verschillende grassoorten en gazonmengsels zien en natuurlijk de steeds populairder wordende veldbloemenmengsels. Steunenberg: ‘Die bloemenobjecten zijn prachtig. Iedere dag dat je naar

www.stad-en-groen.nl

Vasteplanten in het openbaar groen

Griffioen biedt het totaalpakket Green-to-Colour aan voor een duurzaam ingerichte buitenruimte. Het concept, dat zorgt voor snelle dichtgroei met een laag onderhoudsniveau en weinig onkruidgroei, bestaat uit: ontwerp sortimentskeuze grondbewerking P11-kwaliteit planten maaien bemestingsplan

• • • • •

Vasteplanten dragen sterk bij aan de biodiversiteit. Een kleurenpracht voor omwonenden en voorbijgangers en aantrekkelijk voor vogels, vlinders, bijen en ander dierenleven.

Meer informatie en voorbeelden van projecten: www.greentocolour.com Grifﬁoen Wassenaar BV

+31 (0)70 517 7175

info@grifﬁoenwassenaar.nl

www.grifﬁoenwassenaar.nl

De Gazondemodag zal grotendeels gaan over aanleg, onderhoud en beheer van gazons in particuliere tuinen, parken en bermen, maar er ligt bijvoorbeeld ook een DCM-proef die het effect van bemesting op vaste planten toont.

delijk te zien en te voelen! Ook voor sportvelden is dit overigens een interessant alternatief. De machineleveranciers vullen elkaar tijdens de demodag met hun aanbod vooral aan. De topper van O. de Leeuw is allereerst natuurlijk de nieuwe Eliet doorzaaicombi voor kleine gazons. Deze machine heeft op de afgelopen Agribex in België een innovatieprijs gewonnen. De topper van Kraakman bestaat natuurlijk uit het John Deere-programma, aangevuld met hoogkiepende grasmaaiers van Grillo en het Trilo-programma. Een van de innovaties tijdens de Gazondemodag: de Eliet doorzaaicombi DZC 600. Goed voor de Agribex Innovatieprijs.

zo’n veldje kijkt, is het beeld veranderd, omdat er steeds andere soorten bloeien.’ DCM concentreert zich vooral op bodemverbetering, wat overigens ook het centrale thema is van deze editie van de demodag. Zo laat Gerrit Klop van DCM onder andere het effect zien van lava en voeding op de toplaag van gazons. De verschillen zijn dui-

Breed De Gazondemodag is echter veel breder dan alleen het programma van de vier initiatiefnemers. Andere partijen die gaan demonstreren zijn Bras Fijnaart, Vredo, Raintech en Altic. In de centrale tent met catering staat daarnaast nog een aantal kleine infostands van adviesbedrijven.

Meer info over de Gazondemodag op 24 september a.s. vindt u op www.nationalegazondemodag.nl. U kunt zich op deze site ook opgeven. De locatie is: Gramefo Graszoden Te Veenweg Zuid 2 3755 ML Eemnes www.gramefo.nl

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/artikel.asp?id=41-4858

www.stad-en-groen.nl

Groen, groener groenst De oogst aan innoverende groenprojecten Ook in deze uitgave van Stad + Groen weer een forse opsomming van groene projecten. Uw project in de komende uitgave van Stad + Groen? Stuur een mail naar ilse@nwst.nl en u krijgt alle informatie doorgestuurd.

Park Buitenschot Het in 2012 uitgevoerde ontwerp voor het Land Art park Buitenschot is een bijzonder onderdeel van het ‘Groene Carré’ rond Schiphol. Het gaat nu om een tweede oplevering van het parkontwerp waarin zowel geluidsreductie van de polderbaan Schiphol is gerealiseerd en een bijzonder Land Art project is ontstaan. Door de aanleg van de drie meter hoge grondribbels is een dwaallandschap gecreëerd, dat zich op een zeer verrassende manier verhoudt tot het overzichtelijke poldergrid van de Haarlemmermeer. Aanleg ribbels via gps-gestuurde graafmachines Aanneemsom: 3 miljoen

www.stad-en-groen.nl

Opdrachtgever: Amsterdam Airport Schiphol in samenwerking met Stichting Mainport & Groen Contactpersoon opdrachtgever: Frans Schenk Contactgegevens opdrachtgever: schenk@schiphol.nl, 020 6012022 Architect: H+N+S landschapsarchitecten (Lodewijk van Nieuwenhuijze, Jutta Raith) i.s.m kunstenaar Paul de Kort, Witteveen en Bos, TNO Contactpersoon architect: H+N+S landschapsarchitecten, Jutta Raith Contactgegevens architect: j.raithhnsland.nl, 033 4328036 Aannemer: Dura Vermeer Contactpersoon aannemer: Floris Akker Contactgegevens aannemer: f.ackers@duravermeer.nl

Boombakken Markt Harderwijk Op de Markt in Harderwijk heeft LooHorst Landscaping een aantal grote â&#x20AC;&#x153;bloempottenâ&#x20AC;? met meerstammige bomen en een bloeiende onderbeplanting geplaatst. Door deze karaktervolle beplanting wordt de groene beleving van het plein vergroot. De Markt in Harderwijk staat bekend om zijn vele terrassen, monumentale gevels en evenementen. Voor de nieuwe bomen waren er een aantal randvoorwaarden door de gemeente gesteld. Zo moesten de monumentale gevels zichtbaar blijven, de bewoners boven de winkels hun uitzicht behouden en de bomen mogen geen overlast voor horeca en terrassen bezorgen. Het slimme van deze bakken is dat ze verplaatsbaar zijn. Zo kunnen de bakken bij grote evenementen eenvoudig op een andere plek worden gezet. Zo blijft het plein een flexibele gebruiksruimte. Opdrachtgever: Gemeente Harderwijk Aannemer: LooHorst Landscaping B.V. Contactpersoon aannemer: Victor Dijkshoorn Contactgegevens aannemer: info@loohorst.com

BTL pakt buitenruimte SSHN Leeuwenstein aan Voormalig woonzorgcomplex Sonnehaert in de wijk Hees te Nijmegen, wordt momenteel verbouwd tot een studentencomplex dat de naam Leeuwenstein gaat dragen. In opdracht van ZZG zorggroep realiseert BTL de aanleg van de buitenruimte en verzorgt de komende jaren tevens het onderhoud. Opdrachtgever: ZZG zorggroep Contactpersoon opdrachtgever: Petra Eshuis Architect: BTL Advies Contactpersoon architect: Remco van Eijndhoven Contactgegevens architect: Remco.v.Eijndhoven@btl.nl Aannemer: BTL Realisatie Contactpersoon aannemer: Dave de Lang Contactgegevens aannemer: dave.d.lang@btl.nl

www.stad-en-groen.nl

Kennisupdate | Demo’s

Boom Innovatie Dag

25 SEPTEMBER Udenhout

BOOM

INNOVATIE

DAG

2 5 S E P TEMBER 2014

www.demodagbomen.nl

25 september 2014 • 10.00 tot 16.30 uur Boomkwekerij Udenhout, Udenhout GREEN INNOVATION

2014 award

Avontuurlijk spelen Nesserpark te Schagen Aanleg van een avontuurlijke speelplaats in een parkzone. Er is gewerkt met Robinia- en eikenhout verwerkt als hogepalen, palissadepalen, stappalen, liggende palen, doelen en zitbanken. In het midden van de speelplaats staat de Totempaal Arend die over het park uitkijkt. Het robiniahout is geschild en geschuurd. De stammen zijn ontdaan van de bast en het spinthout, zo blijft het meest hoogwaardige kernhout over. Aanneemsom: € 36.000,Opdrachtgever: Vliedlande V.O.F. Architect/toezichthouder: HB Adviesbureau Contactpersoon architect: De heer P. Aalders Contactgegevens architect: Comeniusstraat 7 Alkmaar Aannemer: Stoop Groenvoorziening Contactpersoon aannemer: De heer R.A. Slijkerman Contactgegevens aannemer: Schaapskuilweg 7 Waarland

Daktuinen Brabantia te Aalst (Waalre) In 2013 heeft Dolmans Landscaping Brabant b.v. op basis van design & construct & maintenance drie daktuinen gerealiseerd. De bijzonderheid van het project was het overbruggen van een hoogteverschil van 50 cm. Met speciale tegeldragers, stabiliteitsvoorzieningen en toepassingen van verschillende opvullagen zijn alle drie de daktuinen met succes aangelegd. Tevens wordt het onderhoud van de daktuinen voor de komende 10 jaar uitgevoerd door Dolmans Landscaping. Aanneemsom: Totaal circa EUR 100.000 Aannemer: Dolmans Landscaping Brabant b.v. Contactpersoon aannemer: Mart Hoppenbrouwers

Stiltetuin bij RK Kerk in Wijk bij Duurstede Het project is een unieke samenwerking tussen de gemeente Wijk bij Duurstede, de RK parochie en Mocking Hoveniers en is tot stand gekomen via een ‘beursplein’. Met minimale middelen is maximaal resultaat geboekt. Oude straatklinkers zijn hergebruikt en veel glooiend gazon met bloemenmengsel zorgt voor eenheid, rust en kleur. Beukenhagen met fruitbomen zijn echte ‘Wijkse’ elementen waardoor de tuin in zijn omgeving past. Aanneemsom: € 40.000,Opdrachtgever: Gemeente Wijk bij Duurstede Contactpersoon opdrachtgever: Dhr. B van den Brand, gemeente Wijk bij Duurstede. bvandenbrand@wijkbijduurstede.nl Architect: Rob Mocking Aannemer & architect: Mocking Hoveniers Contactpersoon aannemer: Rob Mocking Contactgegevens aannemer: Rob@mockinghoveniers.nl

www.stad-en-groen.nl

Treinstation Europapark Groningen Donkergroen verzorgde, in opdracht van hoofdaannemer BAM, de complete groeninrichting van het treinstation Europapark. Al in de planontwikkeling is er volop aandacht besteed aan het groene aspect. Vanuit het ingenieursbureau van de gemeente Groningen is het groenplan voor een groot gedeelte ingevuld. Bij de uitwerking hiervan werd de afdeling ontwerp & advies van Donkergroen betrokken. In het beplantingsplan dat daarop volgde is rekening gehouden met het principe 'de juiste boom en plant op de juiste plaats'. Het assortiment aan beplanting is zeer uitgebreid en gevarieerd. Er zijn meer dan 11.000 vaste planten en bijna 30.000 voornamelijk groenblijvende bodembedekkers geplant. Ook zijn er 100 bomen en 4000 sierheesters is de grond gezet. De uitvoering is vervolgens opgesplitst in drie verschillende fases. Fase 1 bestond uit het leveren en aanbrengen van ca. 800 meter

cortenstaal randen. De daaropvolgende fase bestond uit het leveren en aanbrengen van drainagematten met daarop extensief en intensief substraat in bloembakken en terrassen. En de laatste fase, tot slot, betrof het leveren en aanbrengen van de graszoden en beplanting in bloemen plantenbakken en terrassen. Aanneemsom: 47 miljoen euro (grijs en groen) Opdrachtgever: Prorail & Gemeente Groningen Architect station: Movares Architect fietsenberging: Bureau Noordeloos Architect/ontwerper buitenruimte: Gemeente Groningen, afd. Stadsontwerp Aannemer: Koninklijke BAM Groep Contactpersoon aannemer: H. van Breden

Prettig wachten bij Station Muiderpoort in Amsterdam Station Muiderpoort in Amsterdam is opgewaardeerd door een gevel van het station te vergroenen. De Koninklijke Ginkel Groep heeft hiervoor het gevelbegroeiingsysteem van Wallflore gebruikt. Belangrijke eisen die gesteld werden aan de gevel zijn onder andere de samenstelling van de vegetatie en de balans tussen groenblijvende en bladverliezende beplantingen. Het gevelbegroeiingssysteem is voorzien van een irrigatiesysteem dat op afstand is aan te sturen. Hiermee is de waterhuishouding 24/7 gewaarborgd en wordt deze â&#x20AC;&#x2DC;op afstandâ&#x20AC;&#x2122; gereguleerd.! Opdrachtgever: Prorail Aannemer: Van Ginkel Veenendaal BV

www.stad-en-groen.nl

Duurzame bedrijfstuin DOME X in Oss

Opdrachtgever: Hendriks Bouw en Ontwikkeling Contactpersoon opdrachtgever: Bas Cremers Architect: Parklaan landschapsarchitecten Contactpersoon architect: Aleks Droog

Dome X is het nieuwe hoofdkantoor van Hendriks bouw en ontwikkeling. Rondom Dome X is een prachtig bedrijfstuin gerealiseerd. De buitenruimte bestaat uit verschillende onderdelen. De entree is representatief en bestaat uit een vaste plantentuin met een reeks hagen. Deze representatieve ruimte sluit aan op de grote entreehal en het restaurant en loopt aan de achterkant van het gebouw door tot het havenkanaal. Werknemers kunnen aan de achterkant van het gebouw, met uitzicht op de haven lunchen. Een grote parkeerplaats verbind het bestaande oude gebouw met het nieuwe kantoor. Concrete voorbeelden zijn het hergebruik van materialen zoals de stelconplaten, betonklinkers en hekwerken. Door de combinatie van oude en nieuwe materialen ontstaat een karakteristiek en representatief karakter. Daarnaast wordt doormiddel van een robuust ontwerp de vervangingsfrequentie van materialen geminimaliseerd. Samen met Tauw is gekeken naar de voorzieningen op het gebied van ecologie en zijn er voorzieningen aangebracht voor vleermuizen, huismussen en gierzwaluwen. Een oude muur op de grens van de kavel is oranje gekeimd en hierop zijn 60 blauwe keramische nestkasten aangebracht.

Heicom levert bijdrage aan Brinkparkgarage en stadspark Apeldoorn Apeldoorn is al jaren dan ook bezig met het bovengronds halen van het complete beken- en sprengensysteem van de stad.Heicom, dochteronderneming van Van Werven heeft voor dit project het daktuinsubstraat en de bomengrond geleverd. Daktuinsubstraat zorgt voor een tijdelijke opvang van regenwater, zodat de riolen meer tijd hebben om het regenwater af te voeren.

www.stad-en-groen.nl

Bezoek ons op de

AgroTechniek Holland beurs Veld C/ stand 4.20

ERVAAR

HET VERSCHIL

Ervaar de nieuwe 3-serie and 4-serie

JohnDeere.com

C463.1 DUT

Met hun “grote trekker”-techniek en eersteklas speciﬁcaties geven de nieuwe 3- en 4-serie u het vermogen en comfort dat u nodig heeft voor maximale productiviteit. Neem contact op met uw lokale dealer en “ervaar het verschil” zelf.

Groene daktuin voor NS-station Prinsenbeek Gedurende de afgelopen winter heeft BTL Realisatie een bijzonder daktuinproject gerealiseerd. De twee perrondaken van station Prinsenbeek zijn binnen enkele dagen veranderd van een levenloze grindbedekking in een kleurrijk palet van tien soorten vetplantachtigen. Nadat Van Doorn Dakspecialist de dakbedekking had vernieuwd zijn medewerkers van BTL begonnen met het begroenen van de daken. Hiervoor is circa 14 m3 daktuinsubstraat op de daken aangebracht en zijn ruim 250 m2 sedumvegetatiematten uitgerold. Opdrachtgever: ProRail Groendaksysteem: ZinCo Benelux B.V. Aannemer: BTL

Herinrichting zorgterrein ASVZ Vincentius Bouw- en woonrijp maken, werkzaamheden als: slopen, ondergrondse infrastructuur (gas, water, ov, elektra, data, BMI, CAI , vrij vervalriool en drukriool), bovengrondse infrastructuur, groen/tuinaanleg en speelvoorzieningen. De uitvoering in een bewoonde situatie zorgt voor extra strenge veiligheidseisen. Vincentius is zorginstelling voor mensen met een verstandelijke beperking. Looptijd van het gehele project is 3,5 jaar. Aanneemsom: 3,1 miljoen. Opdrachtgever: ASVZ Contactpersoon opdrachtgever: Willem Radix Architect: Grontmij Contactpersoon architect: Grontmij Eindhoven Aannemer: J. van Esch B.V. Contactpersoon aannemer: Rob Mollen

Project Binnentuin Fonds 1818 te Den Haag Architect: Jos van de Lindeloof Tuin- en Landschapsarchitectenbureau bv Delft Contactpersoon: Jos van de Lindeloof Aannemer: Weverling Groenprojecten Monster Contactpersoon aannemer: Hans Dittmar

www.stad-en-groen.nl

SGS 04

3 6-2 00

Stadstuin voor het Rijkskantoor Kempkensberg Groningen De Stadstuin voor het Rijkskantoor Kempkensberg (DUO en Belastingdienst) is een veelzijdig project. Technisch is de Stadstuin een gecompliceerd project door de onderliggende parkeerkelder. 11.000 m² van de Stadstuin heeft een daktuinconstructie. Het meer dan 90 meter hoge gebouw vraagt om een ontwerp dat zich specifiek richt op het scheppen van een goed windklimaat. Kenmerkend voor de Stadstuin zijn de meerstammige bomen, gekozen vanwege de windvastheid op de daktuinopbouw en een reeks van drie meter hoge klimopschermen die de wind beteugelen. De Stadstuin is een natuurrijke plek die aansluit bij de bijzondere ecologie van het aanliggende eeuwenoude Sterrebos. De inrichting en het beheer van het groen zijn dusdanig afgestemd dat een ecologische meerwaarde voor de omgeving wordt geboden. Trekroutes van vleermuizen die over de locatie lopen zijn gehandhaafd en versterkt. Het project is tot stand gekomen volgens een speciaal contract: Design, Build, Finance, Maintain, Operate (ontwerp en aanleg inclusief 20 jaar onderhoud en beheer). Aanneemsom: 2.600.000 euro Opdrachtgever: Rijksgebouwendienst Architect: LODEWIJK BALJON landschapsarchitecten - Amsterdam Contactpersoon architect: Marita Koch Contactgegevens architect: 020-6258835 marita@baljon.nl Aannemer: DUO2 consortium: Strukton Integrale Projecten, Ballast Nedam Concessies, UNStudio, LODEWIJK BALJON landschapsarchitecten, Reef Infra

Herinrichting daktuin appartementencomplex `s-Hertogenbosch in Franse Stijl De bestaande daktuin voldeed niet meer aan de wensen van de bewoners en is daarom compleet gerenoveerd. Composiet planken zijn vervangen voor betonbanden en een nieuwe verharding van split in stabilisatieplaten. Ook de fonteinen, vijver en het watergeefsysteem is onder handen genomen. Ook is de beplanting vervangen en zijn er nieuwe Buxus hagen aangeplant. Aanneemsom: € 175.000,00 Oplevering: 2011 Oppervlakte: Ca. 1800 m2 Opdrachtgever: Vereniging van eigenaren La Cour Architect: Studio van Helvoirt Joppe van der Horst Aannemer: Van Helvoirt Groenprojecten Ruud Kempen

Kellebeek College in Roosendaal Bij de aanleg van een nieuw dak op het Kellebeek College werd speciale aandacht gegevven aan het bufferen van regenwater. Dit om wateroverlast in de omgeving te voorkomen. De ruim 1000 vierkante meter gebruiksdak van dit college kan ongeveer 30 liter regen per vierkante meter bufferen. Een speciale Zinco drainagemat helpt de nieuwbouw van het Kellebeek College in Roosendaal te voldoen aan de eisen die de gemeente stelt aan de opvang van regenwater. Bijzonder dat dit Zinco Aquatec AT 45 systeem voor de tweede maal wordt toegepast in Nederland en voor het eerst met een Leven Op Daken tie njaar garantie. Architect: Jeane Dekkers Architectuur Aannemer: Van der Tol Groen, Mastum daksystemen www.stad-en-groen.nl

Herinrichting Hoekenrodeplein Stadsdeel Zuidoost Het naast station Amsterdam Bijlmer ArenA gelegen Hoekenrodeplein is lange tijd een onaangenaam, kaal en anoniem plein geweest. Met de herinrichting is het plein omgetoverd tot een aangename verblijfsplek. Het ontwerp is gebaseerd op de logische loopverbindingen door het gebied. Hoogteverschillen op het plein worden overbrugd door randen van natuursteen die loopstromen begeleiden en tevens aangename verblijfsplekken bieden. De bestrating van gebakken klinkers in combinatie met natuurstenen randen sluiten aan op de tevens door Karres en Brands ontworpen inrichting van zowel de Arena Boulevard en Amsterdamse Poort. Centraal op het plein wordt nog een bijzonder water- en lichtobject geplaatst dat door Karres en Brands is ontworpen. Aanneemsom: e 3,6 Miljoen Opdrachtgever: Stadsdeel Zuidoost, gemeente Amsterdam Contactpersoon opdrachtgever: Suzanne Plaumen Contactgegevens opdrachtgever: s.plaum@zuidoost.amsterdam.nl / 020 – 252 52 12 Architect: Karres en Brands landschapsarchitecten b.v. Contactpersoon architect: Allard Terwel Contactgegevens architect: pr@karresenbrands.nl / 035 – 642 29 62 Aannemer: Compeer b.v.

Renovatie middenberm toegangsweg Natuurlijk schoolplein De Vrije School Aanleg van natuurlijk schoolplein op De Vrije School in Den Haag. Aanleg van diverse speeltoestellen en elementen, werkzaamheden omvatten onder andere aanleg van zandkasteel, avonturenpad van boomstammen, Klimboom, herstelwerk van de speeltoestellen, keuring natuurlijke speelelementen, kastanje afrastering, waterloop op zandbakmuur en bestrating herstraten Aanneemsom: € 60.000 Opdrachtgever: De Vrije School Den Haag: Contactpersoon: Therese Jobse Architect: Suzanne van GinnekenNaam: Aannemer: M. van der Spek Hoveniersbedrijf B.V.: Contactpersoon: Ruud Vis

www.stad-en-groen.nl

Kennedylaan Velp Een prachtige bloemenzee die je ziet je als je Velp vanaf het Velperbroekcircuit binnenrijdt. Of het nu voorjaar, zomer, herfst of winter is, het bekijken van de middenberm is altijd de moeite waard. Aanneemsom: € 20.000,-- excl. btw Opdrachtgever: Gemeente Rheden Contactpersoon opdrachtgever: Stefan Nienhuis Contactgegevens opdrachtgever: s.nienhuis@rheden.nl Architect: West beplantingsadvies Contactpersoon architect: Gerda Willems Contactgegevens architect: gerda@westbeplanting.nl Aannemer: Liemers Hendriks Groenvoorziening B.V. Contactpersoon aannemer: Jeroen Helming Contactgegevens aannemer: j.helming@liemershendriks.nl

Foto Hielco Kuipers

Educatieve waterspeeltuin Museum Boerhaave Leiden Donkergroen kreeg de opdracht voor het realiseren van een educatieve watertuin in de monumentale binnentuin van Museum Boerhaave. De educatieve watertuin moest een tuin worden waar kinderen spelenderwijs leren en ontdekken hoe Nederland omgaat met water en hoe we in Nederland onze voeten droog weten te houden. Het ontwerp voor deze watertuin is gemaakt door Buro Kloeg in samenwerking met de afdeling Ontwerp & Advies van Donkergroen. De technische uitwerking en realisatie was in handen van Donkergroen. Eind oktober 2013 werd er begonnen met de uitvoering. Na de grondwerkzaamheden te hebben uitgevoerd lag er een goede basisstructuur waarin de contouren van de te realiseren watergoot al goed zichtbaar waren. Vervolgens werden kleine granietkeitjes minutieus in cement gestraat. Ook werden aan- en afvoerleidingen geïnstalleerd die ervoor zorgen dat het water, dat gebruikt wordt voor het schoonmaken of winterklaar maken van de binnentuin, perfect afgevoerd kan worden. Enkele speelelementen, waaronder sluisjes, schepraderen, goten en een havenkraan kregen ook al snel hun definitieve eindbestemming. De stelhoogte van deze elementen was cruciaal in verband met het keren of opscheppen van water. Daarna arriveerde de grote speeltoren. Een toren voorzien van een Jacobsladder (om water naar boven te transporteren), opvangbakken voor het opvangen van water uit de Jacobsladder en diverse leidingen en kraantjes waarmee het water teruggebracht kan worden naar de watergoot. Ook ontbreken de glijstang en glijbaan niet. Om het geheel te voltooien is de speeltoren rondom voorzien van kunstgras. In deze prachtige speeltuin kunnen de kinderen naar hartenlust spelen en ontdekken. Lekker spetteren in de watergoot met op maat gemaakte 'schepen', polders droogmalen met unieke schepraderen, schepen laden en lossen met behulp van de grote havenkraan, water omhoog 'schroeven' met de Jacobsladder en sluisjes bedienen voor optimaal waterbeheer. Op 20 maart vond de officiële opening plaats. Minister Schultz van Haegen verrichtte de officiële openingshandeling in het bijzijn van de aanwezige kinderen.

Avontuurlijke spelen in het Amsterdamse Bos In het Amsterdamse Bos heeft Krinkels Alkmaar, samen met zusterbedrijf Flora Nova een waterspeelplaats gerealiseerd. Met hulp van kinderen van een school uit de Baarsjes heeft Bureau Carve het ontwerp voor deze speelplaats gemaakt. De waterspeelplek is aangelegd op en rond de Speeleilanden, die liggen in de Grote Vijver van het Amsterdamse Bos. De speelplaats had al een pontje en een kabelbaan. In en over het water zijn bruggen aangelegd, hangen touwen, staan palen om in te klimmen en drijven netten en vlotten. Daarnaast is er ruimte om hutten te bouwen, te picknicken of in de zon te liggen. Bij de waterspeelplaats is alleen hout met keurmerk gebruikt

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/artikel.asp?id=41-4865

www.stad-en-groen.nl

#1 op de Innovatie prestatieladder Als ondernemer en onderneming kijk je soms wat argwanend naar je collega-bedrijven. Waar zijn zij mee bezig, halen ze me in, worden ze niet te groot, komen ze niet te dicht bij mijn opdrachtgevers enzovoort enzovoort. En wat helemaal vervelend zou zijn; als ze maar geen ideeën van ons kopiëren! Maar kijken wij daar bij Cobra ook zo tegen aan? Waarom wij bestaan? Allereerst moeten we duidelijk maken waarom wij als adviesbureau bestaan. Wij willen namelijk onze stedelijke natuur, waarin de boom centraal staat, in stand houden en ontwikkelen. Wij geloven dat wij hierin een wezenlijke bijdrage kunnen leveren door ons groene vakgebied te inspireren, kennis te delen en door innovatie te professionaliseren. Trots! En zeg nou zelf; het leveren van die wezenlijke bijdrage is ons tot op heden goed gelukt! En dat onze ideeën worden gekopieerd, maakt ons erg trots! Want dat betekent dat het goede ideeën zijn! Ideeën die van meerwaarde zijn voor het groene vakgebied. Trots, waarop dan? We zijn trots op onze innovaties, want innoveren zit in ons DNA. In dit artikel enkele highlights van de ideeën die Cobra de afgelopen 15 jaar heeft uitgewerkt. Cobra is een koploper en bewezen trendsetter, wij staan op # 1 op de innovatie prestatieladder.

www.stad-en-groen.nl

Cobra’s windworpsimulator Onze eerste ‘echte’ innovatie was Cobra’s windworpsimulator, ook wel boomtrekproef genoemd. Deze is tot op heden niet geëvenaard in snelheid en nauwkeurigheid. Links en rechts zijn er andere aanbieders van boomtrekproeven. Maar hanteren zij de gebiedseigen windbelasting? Corrigeren zij de afschuifweerstand van de bodem? Kunnen zij de zo noodzakelijke meervoudige metingen snel achter elkaar uitvoeren? Wij kennen het antwoord… Cobra's hoogtecamera Het begon als hype en is nu onderdeel van het reguliere beheer; massaria-inspectie. Om in te spelen op de grote behoefte om snel en efficiënt platanen op de aanwezigheid van massaria te inspecteren ontwikkelde wij Cobra’s hoogtecamera op een quad. De op een mast gemonteerde high-tech camera kan tot wel 17 meter hoog worden uitgeschoven. De camera heeft zo’n zoombereik dat de sporenhoopjes van massaria ware molshopen lijken.

Cobra's 3D-omgevingsscanner Wij hebben een Topcon IP-S2, een mobile mapping systeem, eveneens op een quad gemonteerd. Hiermee hebben wij een unieke 3D-omgevingsscanner in huis die razendsnel inzetbaar is. Wij brengen begraafplaatsen, golfbanen, bouwterreinen, straten, wijken en zelfs hele steden in beeld en kaart. De puntenwolk en 360 graden foto’s worden in één werkgang naadloos geintegreerd. Waar een landmeter 600 meetpunten per dag plaatst, plaatsen wij er 40.000 per seconde! Met de verkregen data hoeft u vervolgens niet meer naar buiten voor aanvullende metingen. Met één klik met de muis kan van elke pixel in de panoramafoto, de x-, y- en z-waarden opgevraagd worden. Cobra’s grondradar Cobra’s grondradar; een superinnovatie! Cobra's grondradar wordt ingezet bij de voorbereidingen van herinrichting, herriolering, herprofilering en bouw. Waar voorheen bestrating werd opengebroken en asfalt open gezaagd, zetten wij nu Cobra's grondradar in. Door de inzet van speciaal

ingerichte radarkoppen en speciaal ontwikkelde software brengen wij de ligging van objecten in de bodem in beeld. Denk aan boomwortels, kabels en leidingen en oude fundamenten. Cobra's microdrone Een drone op zichzelf is niet nieuw, maar voor de bijzondere toepassing in het groene domein horen we toch wel bij de ‘early adaptors’. Wij zetten een microdrone in voor het in beeld brengen van projecten om deze vervolgens te karteren of om voortgangsrapportages te maken. Met de verkregen foto’s kunnen wij bijvoorbeeld ook grondbalansberekeningen of 3D-modellen maken. De luchtfoto’s kunnen we bovendien aanvullen met warmtebeelden of hyper spectraal beelden waarmee we vanuit de lucht nog meer informatie van het gebied kunnen vergaren. Cobra 360+ KaartViewer State of the art; dat is Cobra 360+ KaartViewer. Via alle apparaten met een internetverbinding kunnen onze kaarten bekeken worden en informatie geraadpleegd en zelfs gemuteerd. Zelf punten, lijnen of vlakken tekenen en gegevens toevoegen? Geen probleem! Wij maken zelfs op maat gemaakte WebApps waarmee, zonder installatie van software, gegevens kunnen wor-

den gewijzigd, meldingen worden gedaan of bestanden worden ge-up- of gedownload. Met Cobra 360+ KaartViewer als ‘motor’ hosten en beheren we online honderdduizenden bomen voor gemeenten en regelen we via dit platform het beheer van bijvoorbeeld golfbanen, ziekenhuisterreinen en bungalowparken. Cobra 360+ KaartViewer wordt ook veelvuldig gebruikt voor de (project)communicatie bij langlopende projecten. En waarom is Cobra 360+ KaartViewer ook budgettair zo interessant? Simpel! Cobra 360+ KaartViewer kent slechts één licentie, namelijk voor het gebruik van het platform, ongeacht het aantal gebruikers. En nog veel meer! Hierboven hebben ik slechts enkele van de vele innovaties kunnen noemen. Innoveren zit in ons DNA en dat maakt de lijst haast onuitputtelijk. Wat te denken van Cobra’s bodemvochtmonitoring als onderdeel van Cobra’s boombeschermingsprogramma? Of Cobra’s boomrisicomanagement met als onderdeel het afwegingsmodel populieren? Of het Boomregister.nl waarin Cobra participeert? Of het programma Bomen met Toekomst dat wij hebben opgezet? Of Zieplaweb, een nationaal platform voor het melden van ziekten en plagen?

Joost Verhagen is directeur/eigenaar van de vijf Cobra-loten; Cobra boomadviseurs bv, Cobra planadviseurs bv, Cobra ecoadviseurs bv, Cobra geoadviseurs bv en Cobra groenjuristen. Cobra is sinds 2000 actief in het groene domein van de openbare ruimte. Samen met een team van veelzijdig specialisten staan zij garant voor gedegen onderzoek en betrouwbaar advies. Wilt u samen met ons innoveren, of hebt u vragen over dit onderwerp? Neem dan contact op met Joost Verhagen. Hij is bereikbaar op telefoonnummer 088 – 262 72 00 of per e-mail: Joost.Verhagen@Cobra-adviseurs.nl. Bedrijf: Cobra adviseurs Naam: Joost Verhagen Functie: Directeur Plaats: Wilbertoord, Cuijk, Meppel, Pijnacker Omvang: 25 medewerkers Thema: Innovatie

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/artikel.asp?id=41-4867

Geschreven onder verantwoordelijkheid van Joost Verhagen.

www.stad-en-groen.nl

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/artikel.asp?id=41-4858

www.stad-en-groen.nl

Vaste planten sieren Roermond! De gemeente Roermond wilde meer kleur in het openbaar groen. Daarvoor heeft de gemeente een vaste plantenborder aangelegd, het intensieve onderhoud was het enige nadeel. De gemeente Roermond zocht dan ook naar een oplossing. Griffioen had die: onderhoudsvriendelijke vaste planten volgens het concept Green tot Colour. Jonkers hoveniers kreeg van de gemeente Roermond de opdracht 515 mÂ˛ vaste planten volgens het Green to Colour-concept aan te leggen c.q. gedeeltelijk te renoveren. Inclusief drie jaar onderhoud, zodat het gewenste resultaat gegarandeerd is: Kleurrijke bloemen, waaronder Herfstanemoon (wit), Eendagslelie (oranje), Zonnehoed (geel), Rode Zonnehoed (roze), Dropplant (paars), Kattenkruid (paars) en Phlomis oftewel Brandkruid (geel). Griffioen verzorgde het ontwerp en stelde het beplantingsplan samen. Jonkers hoveniers onderhoudt de beplanting middels een 3-jarig contract. Ondanks inboet na vorstschade, is het resultaat een succes; onderhoudsvriendelijke vaste planten in het openbare groen. Deels in 2013 aangeplant en deels afgelopen voorjaar. Dankzij de positieve reacties van de bewoners van deze wijk heeft de gemeente besloten om het project uit te breiden.

www.stad-en-groen.nl

Help, de robots komen er aan DPC ontwikkelt zich razendsnel door inlijven Probotiq Dutch Power Company is nog een onbekende grootheid op de Nederlandse tuinen parkmarkt. Toch is deze samenvoeging van Herder, Louis Nagel, Probotiq, Votex en Conver al meer dan 40 miljoen Euro omzet groot, maar de ambitie is nog veel groter. Op korte termijn wil het bedrijf minimaal verdubbelen. Auteur: Dick van Doorn Sleutel daarvoor zijn slimme innovaties en de meeste recente acquisitie van de groep Probotiq lijkt daarin een sleutelrol te spelen Mede door deze overname maakt een hele snelle ontwikkeling doormaakt op het gebied van autonome tractoren en robots. Volgens DPC-directeur Peter Mouthaan ontwikkelen alle vier de fabrieken nieuwe activiteiten en is er een duidelijke groeipotentie aanwezig. Ag Leader Technology, dat producten voor de precisielandbouw levert aan DPC-dochter Nagel, is volgens hem daarbij een sterke partner gebleken. Het verkoopgebied van Ag Leader wordt overigens uitgebreid naar de Benelux, Duitsland en Frankrijk. Een van de jongste loten aan de DPC stam is sinds oktober 2013 Probotiq en richt zich feitelijk op hetzelfde vakgebied als Ag Leader. Volgens Probotiq-directeur Vincent Achten is het bedrijf inmiddels volop actief in de golfwereld, fruitteelt, wijnbouw en akkerbouw. “Wij doen zowel de opbouw, service als distributie van onze robots.” Bij het RBQ-systeem is de Fendt 200V-serie uitgerust met de Xpert technologie van Probotiq. Het gaat hierbij om de gepatenteerde Teach & Playback technologie, simpel gezegd; opnemen

www.stad-en-groen.nl

en afspelen. Het bijzondere aan dit systeem is dat alle handelingen zoals rijden, sturen, gas geven en zelfs het heffen en zakken van de maaier en het inschakelen van bijvoorbeeld een spuitsysteem onthoudt. Voor greenkeepers is Probotiq natuurlijk vooral bekend vanwege hun geslaagde pilot, waarbij een aantal Toro fairwaymaaiers met het Toro systeem werden uitgerust. Nieuwe 6 en 7-serie Louis Nagel B.V. introduceert ook de nieuwste Landini-tractoren, de 6-T4i en 7-T4i series. Beide modellen hebben een Tier 4 Interim, Stage 3B motor. De 6-T4i varianten hebben een iets langere wielbasis (2600 mm) dan de 7-T4i varianten (2750 en 2820 mm) en een zelfdragend frame. De drie modellen van de 6-serie hebben een zestien kleppen, viercilinder turbomotor met common-rail injectie. De Roboshift versnelling met 24 versnellingen in zes groepen levert een fourspeed on-the-go powershift die bestaat uit een elektro-hydraulische groepenschakelaar en een power shuttle op de stuurkolom. Het schakelen wordt elektrisch aangestuurd via drukknoppen die op de nieuwe multi-functionele joystick zitten

(inclusief APS-functie) waardoor bediening van de tractor nog makkelijker wordt. Optioneel is een kruipgang beschikbaar voor deze tractor met 40 versnellingen voor- en achteruit. Het close-centre hydraulische systeem, waarbij de pomp kan rusten als er even geen olie nodig is voor het systeem, zorgt voor een hoge efficiëntie en een maximale betrouwbaarheid. Het systeem is uitgerust met een variabele pomp die een doorstroomsnelheid garandeert van 123 l/ min zodat alle hydraulische functies hun werk kunnen doen. Verder kunnen nog tot zes elektrohydraulische dubbelwerkende ventielen van olie worden voorzien. Opvallend is dat de maximale hefcapaciteit van zowel de 6 als 7 serie maximaal 9300 kilogram is. Alle 6-serie modellen wegen 5750 kilogram, de 7-serie modellen 6550 en de twee zwaardere modellen 7350 kilogram. De drie modellen van de 7-serie hebben eveneens een Tier 4 Interim, Stage 3B motor, maar dan wel in een 24 kleppen, zescilinder turbo uitvoering met common-rail injectie motor. Naast importeur van onder meer trekkermerken als Landini en McCormick is Nagel onlangs ook

importeur geworden van Yanmar trekkers. In de markt werd verwacht en dat werd ook de bevestigd door de vorige importeur Gerben Lozeman dat Yanmar het import zelf ter hand zou nemen Nagel gaat Yanmar importeren voor Nederland, België en Luxemburg. Dit tractormerk heeft een uitgebreide modellenrange tot maximaal 50 pk die veel verkocht worden voor onder meer sportvelden en golfbanen en in de hoveniers- en groenvoorzieningssector. Volgens Nagel-directeur Geert Jaspers, die per 1 juli a.s. wordt opgevolgd door Allard Martinet, gaat Nagel zich met Yanmar meer richten op de verkoop van compacte tractoren. “Yanmar is een goede aanvulling op de Argo trekkerlijn. We zien dat Yanmar steeds meer richting traploze tractoren gaat.” Een mooi voorbeeld hiervan is de splinternieuwe Yanmar EB 3100. De tractor rijdt ronduit prettig. Alle Yanmar trekkers zijn verkrijgbaar met gazonbanden. Geert Jaspers, tot 1 juli 2014 nog directeur van Louis Nagel : 'Wij waren in de hogere pk klassen voldoende vertegenwoordigd met Landini en Cormick. Alleen in de compact klasse hadden wij niets. De moeder van Landini en Cormick, Argo verkoopt onder eigen label wel compact tractoren, maar dat zijn eigenlijk Kioti tractoren. Omdat Kioti in Nederland bij Pols zit konden wij deze niet opnemen. Yanmar is wat dat betreft een goed alternatief. Het bedrijf heeft een goede reputatie. Ook al is het marktaandeel in Nederland nooit erg hoog geweest.' In eerste instantie zal Louis Nagel compacts van Yanmar tot 50 PK gaan verkopen. Jaspers hierover: 'Yanmar heeft al aangeven dat ze ook met tractoren met een traploze transmissie tot 60 en 70 pk gaan komen. Volgens Jaspers stapt Nagel steeds meer af van

het werken met 'vaste' merken. “Al staat er nu een Fendt in de showroom, het kan zo wezen dat er in de toekomst ook andere bekende merken staan.” Om alle voorraad een plaatsje te kunnen geven en de machines, robots en tractoren beter te kunnen showen breidt Nagel het kantoor in Andelst uit met een verkoopruimte naast het bestaande pand. In dit nieuwe gedeelte is tevens ruimte en kantoren voorzien voor Probotiq. Sensortechniek voor sportvelden Momenteel draait al op ruim tien locaties in Nederland de Dynamow, een gezamenlijk initiatief van Probotiq en De Enk Groen en Golf (het voormalige Heijmans Sport & Groen). De Dynamow werd in eerste instantie getest op een Toro 3250. Door de software van Dynamow kan de machine vooraf berekenen in welke rijrichting zo efficiënt mogelijk gemaaid wordt. Bij zowel golfbanen als sportvelden is dit van groot belang. DPC wil de komende jaren hét kenniscentrum van Ag Leader in de Europese Unie worden. Samen met dit bedrijf willen de dochters de gewassensortechnologie verder uitbreiden. Volgens Probotiq-directeur Vincent Achten zitten er diverse projecten in de pen. “En dan niet alleen op golfbanen, maar ook op sportvelden. In beide gevallen is het maaien van het gras een secure bezigheid. Vooral ook omdat gras vaak te droog is om te maaien of net vochtig genoeg.” Daarbij heeft Probotiq ook contacten met Wageningen UR. Volgens Achten krijgt Probotiq momenteel veel aanvragen voor zelfrijdende precisiemachines. “Eigenlijk vanuit alle sectoren, dus zowel de golf- en voetbalwereld als de fruitteelt en akkerbouw. Daarbij is de vraag of we zelfrijdende hydrostaat-systemen kunnen ontwikkelen

De maaiarm van de Musketier is uitgerust met het moderne bedieningssysteem Nivotronic. Dit systeem werkt met een volautomatische zweefstand.

die traploos autonoom kunnen rijden. Al deze sectoren willen steeds meer onbemand doen.” Achten krijgt vanuit de voetbalwereld ook aanvragen van topclubs om dergelijke stadionmaaiers te maken. Probleem is volgens hem echter dat je in stations moeilijk tot niet met GPS kunt werken om de robotmaaier te corrigeren. “Wij zijn dus een andere manier van positiebepaling aan het bedenken. Doordat we nu onderdeel zijn van DPC hebben we veel meer capaciteit nodig om ons alleen te richten op het ontwikkelen van nieuwe technieken.” Speelrichting Bijzonder aan de Dynamow is dat met dit systeem zelfs kleine maaifoutjes gecorrigeerd kunnen worden. Dat gebeurt door middel van het geavanceerde ‘dynamische pad planning'. Achten: “Dit is een verbeterd systeem dan we bij het RBQ Xpert systeem gebruiken. In plaats van 'teach and playback' wordt bij Dynamow alles voorgeprogrammeerd. Alle routes die het systeem aflegt worden dus van tevoren berekend. Er is hierbij de keuze uit 24 verschillende maaipatronen.” Zo voorkom je volgens de Probotiqdirecteur ook maaifouten, bijvoorbeeld het te snel laten zakken of tillen van de kooi, die een chauffeur bij 'teach and playback' kan maken. Op dit moment is Probotiq bezig met het ontwikkelen van een systeem vergelijkbaar met Dynamow waarbij het systeem rekening houdt met maaioppervlak, werkgebied en speelrichting. ‘We willen het systeem zo maken dat het, net als bij DynaMow, de routes ook van tevoren kan berekenen,” aldus Achten. Uiteindelijk wil Probotiq haar eigen systeem wereldwijd uitrollen. Daarbij zou met een x-by-

Voor zwaardere werkzaamheden heeft Herder drie nieuwe mechanisme maaiers met sideshift-systeem ontwikkeld.

www.stad-en-groen.nl

Vol hydraulisch aangedreven machine zowel hand als radiografisch bedienbaar. Grote variatie aan wielen met als special de originele BRIELMAIER aluminium noppenwals, verkrijgbaar in 3-4-5 rijen breed.

De hellingspecialist

Diverse aanbouwwerktuigen zoals: - Dubbele messenbalken 1.25 tot 6.00 m werkbreedte - Klepelmaaier 1.25 m en 1.60 m werkbreedte - Balenpers - Bandhooier 1.80 m werkbreedte - Cirkelmulcher 1.22 cm werkbreedte - Safety mulcher - Hill-Rake 2.00 cm en 2.40 cm werkbreedte

Lagendijk 178, 2988 AD Ridderkerk Postbus 158, 2980 AD Ridderkerk Telefoon: 0180 - 421399

E-mail: info@gavdwaal.nl Internet: www.gavdwaal.nl Telefax: 0180 - 423453

wire voorbereid systeem gewerkt kunnen worden op alle computergestuurde tractoren of machines. Een dergelijk systeem zal volgens Probotiq zo rond de 30 à 40.000 euro gaan kosten afhankelijk van de tractor- of machinesoort. Nieuwe Votex machines Een andere dochter van DPC is Votex uit Enschede. Vorig jaar vernieuwde Votex niet alleen haar bestaande lijn bladblazers, maar werd het assortiment ook uitgebreid met een blazer voor aftakasvermogens vanaf 60 pk. De combinatie van veel lucht en hoge druk maakt dat deze bladblazer tevens geschikt is voor het ruimen van zwaar materiaal als (nat) blad, zwerfvuil en steenslag. Dit jaar presenteert Votex een prototype van een zelfrijdende vijfdelige klepelmaaier. Hiermee speelt Votex in op de ontwikkeling van minder maaien per jaar in parken en groenstroken. Het gras wordt zo eigenlijk te lang om nog goed te kunnen maaien, terwijl de kosten per vierkante meter omlaag moeten en een mooi maaibeeld een randvoorwaarde blijft. Met een speciaal ontworpen klepelbak, wordt in combinatie met de Votex klepel een hoge maaisnelheid bereikt wat een mooi maaibeeld oplevert, zelfs bij hoog gras. Het gras komt ook niet in proppen te liggen en er blijven geen sprieten staan. Door de eenvoudige verstelling van de maaihoogte van deze klepelmaaier is hij ook uitermate geschikt voor de rough en semi-rough gedeeltes van de golfbaan. Votex-directeur Gerrit van Nieuwenhuizen: “Wij hebben onze kennis en ervaring samengebracht in deze nieuwe lijn klepelmaaiers, die na uitgebreid testen klaar is om de markt te veroveren. Het is een belangrijke aanvulling op onze com-

plete range klepelmaaiers, bladblazers en zuigwagens.” Van Nieuwenhuizen: 'De kunst van een goed klepeldek is de juiste balans tussen open en dicht. Bouw je een compleet dicht dek, dan is dit weliswaar erg veilig, maar kost dit erg veel vermogen. Maak je het dek volledig open, dan kost dit relatief weinig vermogen, maar is de omgeving niet veilig voor rondvliegende brokstukken. Een andere maaier die bij het bezoek aan Votex de aandacht trok was een John Deere met drie meter maaideck. Dit deck is door Votex ontwikkeld en wordt nu door John Deere verkocht. Het is zo ontworpen dat zelfs bij hoge maaicapaciteit het gras goed afgevoerd wordt. De maaibreedte is met 50 procent verbreed ten opzichte van een origineel 1505 maaideck. Zo wordt de kostprijs per vierkante meter verlaagd. Het maaideck kan gewoon voorop de JD 1505 geplaatst worden. De groensector wordt steeds professioneler. Votex speelt hierop in met een omgebouwde Humbaur aanhanger die uitgerust is met een Votex zuigunit 521M. Hierdoor is het eenvoudig om blad, zwerfafval en groenafval op te zuigen en op te vangen in de met gaas afgedekte aanhanger. De Hardox-waaier in het pomphuis wordt aangedreven door een 13 pk Honda motor. Het afval wordt door een UV- bestendige polyurethaan slang afgezogen. Een handige combinatie omdat de aanhanger ook voor andere taken is te gebruiken. De zuigunit is namelijk eenvoudig los te koppelen van de aanhanger. Na enkele jaren uit het programma te zijn geweest, is de Votex Solo vanaf dit jaar weer leverbaar. Deze goedkope, kleine cirkelmaaier met 1,5 of 1,7 meter werkbreedte is ideaal voor het maaien van kleinere oppervlaktes als paar-

Een andere maaier die bij het bezoek aan Votex de aandacht trok was een John Deere met drie meter maaidek.

denwei, camping of recreatieterrein. De Solo is voorzien van een stalen tandwielkast voor een stabiele loop, maaidek van hoogwaardig staal, dubbel slagmes en aftakas met breekbout. Volgens Votex-directeur Gerrit van Nieuwenhuizen wil het bedrijf dé specialist worden voor de groene ruimte. “Wij willen machines bouwen voor zowel gemeentes, bedrijven die werkzaam zijn in het openbaar groen, golfbanen als bedrijven die sportvelden onderhouden. Dit betekent ook betere arbeidsomstandigheden voor chauffeurs en machinisten van de machines

Votex Klepelmaaier.

Een omgebouwde Humbaur-aanhanger die uitgerust is met een Votex zuigunit 521M.

Vorig jaar werd het assortiment bladblazers uitgebreid met een blazer voor aftakasvermogens vanaf 60 pk.

www.stad-en-groen.nl

Boomrooierij Weijtmans méér dan bomen rooien

Diverse vrachtauto’s inzetbaar

Veilig snoeien m.b.v. een hoogwerker

Bomen rooien Bomen snoeien Stobben frezen / rooien Transport Hijswerk In- en verkoop van hout Advies In-/verkoop van houtsnippers Afvoeren van snoeihout en blad

Boomrooierij Weijtmans beschikt over goed opgeleide treeworkers en tree technicians, zodat ieder karwei een honderd procent tevreden klant oplevert. Uniek zijn onze telescoopkranen, waarmee we tot een hoogte van 32 meter takken vast kunnen pakken en afzagen, voor veilig en gecontroleerd rooien van bomen. Onze derde telescoopkraan is in bestelling. Onze opdrachtgevers zijn particulieren, bedrijven, instellingen en de overheid. Wij zijn tevens leerbedrijf en gecertificeerd iepen verwijderaar. Erbo erkend, VCA**, NEN, ISO 9001 en Groenkeur gecertificeerd. Natuurlijk komen wij graag bij u langs om de situatie en eventuele obstakels vakkundig te beoordelen.

Telescoopkraan met werkhoogte van 42 meter

www.stad-en-groen.nl

Leveren van houtsnippers aan locale centrales

Wij melden u met gepaste trots dat wij als eerste boomrooierij in Nederland onze audit voor de CO2 prestatie ladder niveau 3 met goed gevolg hebben doorstaan. Dit is voor ons een bevestiging dat we op de goede weg zijn en voor u het bewijs dat u met de juiste partner in zee gaat. Graag tot uw dienst, Kees Weijtmans

Uw juiste partner is u graag van dienst

Kreitenmolenstraat 175

Tel. 013-51114 83

algemeen@weijtmans.nl

5071 BD Udenhout

Fax 013-511 43 73

www.boomrooierijweijtmans.nl

doordat we maaimachines maken die gelijkmatiger maaien, een lagere emissie hebben en beter geveerd zijn.”

De maaiarm van de Musketier is uitgerust met het moderne bedieningssysteem Nivotronic Greenbot Bij Conver werden tijdens de DPC-tour diverse maaiboten getoond en werd verteld wat de verschillende mogelijkheden zijn voor loonwerkers, groenvoorzieners en aannemers op het gebied van mogelijkheden bij de nieuwbouw van maaiboten. Sinds een jaar zijn alle functies bij de maaiboten van Conver standaard radiografisch gemaakt. Een andere ontwikkeling die Conver ziet is dat steeds meer bedrijven maaiboten leasen. Vooral in Duitsland neemt dit toe. Bij Conver was tevens de Greenbot te zien, een volledig autonome tractor zonder plaats voor een chauffeur (stoel wel optioneel). Het fel oranje prototype van deze autonome trekker is ontwikkeld in een samenwerking tussen Probotiq en Conver. Dit jaar wordt het prototype getest en de 0-serie komt dan naar verwachting vanaf voorjaar 2015 op de markt. De Greenbot wordt aangedreven door een sterke, nieuwe Perkins 110 pk motor die sinds één jaar op de markt is. Verder heeft de autonome tractor 4-wielaandrijving, een voor- en achter hefinrichting en een kruipgang optie. De Greenbot heeft zowel de gepatenteerde Teach & Playback technologie als

het luxe geavanceerde 'dynamische pad planning' waarmee routes volledig van tevoren berekend kunnen worden. Het prototype is een 1.30 meter breed model dat onder meer geschikt is voor sportvelden en boomgaarden. Bij Conver was in aanbouw ook al het 1.50 meter model te zien. Volgens DPC gaat de Greenbot rond de 125.000 euro kosten. Voordeel van de Greenbot is dat je zowel voor als achter deze autonome robot allerlei soorten werktuigen kunt hangen. Nagel en Conver worden de dealer van de Greenbot. Nieuwe variant voorop In Middelburg in Zeeland zit nog een onderdeel van DPC, namelijk Herder. Nieuw bij Herder is de Herder Musketier met een kostenefficiënte maaiarm voorop de tractor speciaal ontworpen voor het wegbermonderhoud. Naast de nieuwe variant voorop de tractor bestaat al een variant die aan de zijkant van de tractor bevestigd wordt. De Musketier heeft een standaard armlengte van 5,4 meter en 6,2 meter met een optionele schuifgiek. De maaiarm van de Musketier is uitgerust met het moderne bedieningssysteem Nivotronic. Dit systeem werkt met een volautomatische zweefstand. Die zorgt ervoor dat de klepelmaaier met een constante druk op de grond rust en daarbij de glooiingen van het terrein volgt. De klepelkop van dit systeem is namelijk voorzien van druksensoren in de zijdelingse glijbeugels en in de looprol. Bij te hoge druk in één van de sensoren grijpt de machine zelf in via de pendelkop, de schuifcilinder of de hefcilinder. De chauffeur kan de joystick in principe los laten en zich richten op het rijden.

zaamheden heeft Herder drie nieuwe mechanische maaiers met sideshift-systeem ontwikkeld. Hierdoor hoeft de tractor bij werkzaamheden langs een weg met bijvoorbeeld bomen niet iedere keer uit te wijken richting de weg, maar kan gewoon in positie blijven. Ook heeft Herder nieuwe giekenstellen ontwikkeld. Het bedrijf liet tijdens de presentatie een voorbeeld zien van een 8 tons kraan met een 11,5 meter lang giekenstel. Bij dergelijke overspanningen met een lichtere kraan moet er wel een iets kleinere maaikorf aan het giekenstel.

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/artikel.asp?id=41-4856

Speciaal voor de extremere, zwaardere werk-

Nagel is onlangs ook importeur geworden van Yanmar trekkers. Hier de splinternieuwe Yanmar EB 3100.

DynaMow op een Toro Greensmaster.

www.stad-en-groen.nl

Ransomes wil de weg naar boven in openbaar groen weer inslaan Remco Vogels, Vogels Groenvoorziening: ‘Deze machine kan veel met heel weinig pk’s’ De Engelse maaierfabrikant Ransomes heeft de laatste jaren meer en meer terrein verloren aan concurrenten Toro. Zeker in het openbaar groen speelt het merk uit Ipswich, UK niet echt een rol van betekenis meer. Met de introductie van de nieuwe MP Medium Platform-maaier moet dat de komende jaren gaan veranderen. Auteur: Hein van Iersel Eén fan heeft de nieuwe MP-serie in ieder geval al. Remco Vogels van Vogels Groenvoorziening is een echte Ransomes-adept: ‘Ik heb een schuur vol met Ransomes staan, met één Sabo ertussen, maar dat laatste alleen omdat het moet.’ Vogels is als Nederlandse openbaargroenaannemer de laatste jaren intensief betrokken geweest bij de ontwikkeling van de MP-machines. ‘Ik heb de eerste prototypes gezien met een treeplank van hout.’ Afgelopen februari kreeg Vogels de beschikking over een bètaprototype, waaraan mede op zijn aangeven alweer het nodige veranderd is. Vogels ziet tijdens de Europese importeurs- en perspresentatie zijn machine weer terug en is bijna verbaasd dat er zo goed naar hem is geluisterd: ‘Ik had een hele lijst met opmerkingen ingeleverd; die zijn bijna allemaal aangepakt of zullen aangepakt worden in de definitieve productiemachine.’ 1993 Het begon allemaal in het begin van de jaren negentig. De Amerikaanse Ransomes-fabriek kwam als eerste merk met een driedelige cirkelmaaier die ook werkelijk bruikbaar was voor

www.stad-en-groen.nl

de aannemerij: de T51. Cirkelmaaiers waren er natuurlijk al langer op de markt en driedelige maaiers ook, maar een maaier waarmee een aannemer productie en dus geld kon maken, was er nog niet echt. Maar zoals het wel vaker gaat, de aanvankelijke voorsprong verdween en Ransomes speelde de laatste jaren geen rol van betekenis meer. Te lomp, te zwaar, te ouderwets en vooral ook te Brits, oordeelde de markt. Een beetje als Rolls Royce. Niemand twijfelt aan de kwaliteit van deze kolossen van auto’s, maar dat betekent nog niet dat je tot aankoop overgaat. Zeker in Nederland werd de riante voorsprong uit de jaren negentig omgezet in een weinig rendabele derde plek achter Toro en John Deere. Zeker in Nederland werd de riante voorsprong uit de jaren negentig verloren aan Toro. De nieuwe MP-lijn zou daar weer verandering in moeten brengen. Op dit moment brengen Ransomes en Jacobsen twee machines op de markt die gebaseerd zijn op hetzelfde chassis en concept, maar in technisch opzicht behoorlijk van elkaar verschillen. Dat laatste komt vooral door de nieuwe regels met betrekking tot emissie. Machines tot 50 pk mogen nog voldoen aan de ‘oude’ stage

IIIa-emissienormen, Zwaardere machines moeten al aan de Stage IIIb ofwel Tier IV final eisen voldoen. Het bedrijf start daarom met een 49 pk-machine met een ‘ouderwetse’ Kubota-diesel en een Stage IIIB V Kubota met 65 pk. Waarschijnlijk zal deze lijn nog wel verder uitgebreid worden. Tijdens de presentatie werd in ieder aangekondigd dat in 2015 op basis van hetzelfde concept een vijfdelige kooimaaier zal worden geïntroduceerd. Tot die tijd kunnen Ransomes-aanhangers nog steeds een oerdegelijke Ransomes Commander met kooien aanschaffen. De laatste machines met cirkeldekken lopen op dit moment van de band en zullen in de markt heel snel vervangen worden door de MP’s. De introductie is nog pril. Ransomes heeft een groot aantal prototypes gebouwd, maar de eerste productiemachine moet nog van de band rollen. Daarbij komt nog dat op dit moment geen cabines beschikbaar zijn, en een maaier zonder cabine is, zeker in Noordwest-Europa, niet te verkopen. Volgens de Nederlandse importeur Pols worden de laatste prototype cabines in november

aangeleverd waarna de definitieve productie een maand later zal worden gestart. Keuzes Ransomes heeft een aantal bijzondere keuzes gemaakt in het ontwerpproces. Een daarvan is het feit dat op de blessuregevoelige plaatsen van de machines zo weinig mogelijk gelast is, maar zaken bij voorkeur met bouten aan elkaar bevestigd zijn. Lassen is zeker goedkoper en waarschijnlijk ook sterker, maar toch kiest de fabrikant voor de optie met bouten. Daardoor zien de maaidekken er op het eerste gezicht wel wat bijzonder uit, maar het verhaal wordt door de aanwezige dealers wel herkend. Een flinke aanvaring met een boom of lantaarnpaal betekent niet langer een compleet nieuw dek, maar slechts het vervangen van de verbogen stukken. Ook zaken als de antiscalpeerwielen en de steunwielen voor de dekken zijn met een paar bouten compleet te verwijderen. Op de cirkeldeks worden de cirkelmessen direct aangedreven door de hydromotoren. Geen V-snaren of andere overbrengingen die alleen maar weer kapot kunnen gaan en de bedrijfszekerheid aan zouden tasten. Een andere bijzondere keuze die Ransomes gemaakt heeft, is de toepassing van Domex-staal. Dit staal, dat volgens de productontwikkelaars van Ransomes in de auto-industrie ook al wordt toegepast, zou de toepassing van minder materiaal toch een sterke en starre machine opleveren. Volgens productontwikkelaar Richard Comely wordt in de nieuwe MP-machine nu staal met een dikte van 3 mm toegepast waar vroeger 4 mm nodig was. Daarbij zou niet ingeleverd

zijn op de sterkte van de machine. Dat scheelt nogal in gewicht. Waar de oude Commanders en HR6010-machines al gauw tegen de 2 ton wegen, zit de nieuwe MP, afhankelijk van de motor, rond de 1700 kilo. Records Het lijkt wel alsof de mannen van Ransomes er bij hun ontwerp een sport van hebben gemaakt om records te verzamelen. Ransomes beweert niet alleen de lichtste maaier in zijn klasse te zijn, maar claimt ook de grootste maaibreedte, het hoogste vermogen, het makkelijkste onderhoud en nog een hele riedel marketingsuperlatieven waar de machinist die straks op de maaier zit niet zo veel aan heeft. Een uitzondering is wellicht de transportbreedte. Ook hier claimt Ransomes een eerste plaats in zijn klasse: 1,65 meter transportbreedte voor een machine met een werkbreedte tussen de 3 en 3,5 meter. Natuurlijk zijn er bij de concurrentie smallere professionele machines, maar dan lever je meteen ook fors in op de werkbreedte. Vergelijkbare machines zitten allemaal boven de 1,70. Ransomes heeft dat bereikt door de slimme manier waarop de twee zijdekken zijn bevestigd. Als deze opklappen, beweegt het dek iets naar achter en vouwt het zich langs de maaier. Bijzonder is ook de opstap. Gebruikelijk is een opstap schuin voorop; Ransomes kiest nu voor schuin achterop. Volgens Ricard Comely heeft dat als voordeel dat je makkelijker acht het stuur kunt komen. Het verplichte rondje met de machine zegt niet zo veel over het comfort voor de chauffeur, zeker omdat het nog steeds om prototypes gaat. Met

Ransomes MP 653, waarbij de naam staat voor Medium Platform 65 pk, drie dekken.

het comfort lijkt het echter wel goed te zitten. Ransomes kiest voor een hoogwaardige Grammar stoel, dus wat betreft de vibraties via het zitvlak van de chauffeur lijkt het wel mee te vallen, zeker ook doordat het hele platform op rubber blokken is gemonteerd. De 65 pk- machine werkt daarbij compleet via fly-by-wire, dus ook via die weg zou de machinist niet aan trillingen worden blootgesteld. Ook bij Ransomes heeft de digitale controle van de chauffeur toegeslagen. In de machines zit een voorziening die onverhoedse acties van de chauffeur afdempt. Ook al geef je ineens vol gas, de machine zal toch rustig reageren. Diezelfde voorziening werkt overigens ook op momenten dat je ineens veel gras voor de kiezen krijgt of sterk moet klimmen. Niet iedere aannemer of machinist is hier overigens blij mee. Voor hen is er daarom de mogelijkheid om deze automatische stand uit te schakelen. Waar de chauffeur wel direct gecontroleerd wordt, is bij de mogelijkheid om de rijsnelheid op te weg aan te passen. De manager kan deze zo instellen dat op de weg net harder dan een bepaald maximum wordt gereden. Ook maaisnelheden kunnen zo gemaximeerd worden door de manager of fleetowner. Conclusie Ransomes kreeg op de Brabantse Golf bij Brussel een enthousiaste ontvangst. Dat lijkt terecht. Met de nieuwe MP kan het Engelse merk in het openbaar groen de weg naar boven weer inslaan. Het begin is er in ieder geval.

Richard Comely van Ransomes UK, een van de productmanagers van de nieuwe machinelijn.

www.stad-en-groen.nl

Het in- en uitschakelen van de dekken gebeurt via een optisch oog. Hier het rode puntje.

De hydromotoren zijn direct op snijmessen gemonteerd.

Makkelijke toegang tot alle maaidekken.

Natuurlijke koeling van de hydraulische olie in het linkerspatbord.

Transportbreedte 1,65 meter. Volgens Ransomes de smalste in zijn klasse. Op de maaier Wilbert Beerling van Tuin & Park Techniek.

Zo weinig mogelijk wielen op het dek zijn meedraaiend â&#x20AC;&#x201C; scheelt weer in onderhoudsen slijtagepunten

www.stad-en-groen.nl

Niet alle bediening zit op de command-arm.

De dekken zijn gemaakt op werk in openbaar groen met veel kans op 'blessures'. Daarom zijn ze niet gelast, maar gebout.

Anti-splash device op de dieseltank, als eerste in de markt. De standaardpraktijk dat er altijd wat diesel langs de tank lekt, zou hiermee tot het verleden moeten behoren.

De command herbergt alleen de bediening en liften van de dekken. De belangrijkste functies dus.

MP493 MP653 Motor Emissie Maaibreedte Gewicht Lengte Hooogte Breedte (bij transport)

State of the art Grammar stoel. Een cabine komt zeer snel op de markt. Wel zou de machine al vanaf het begin ontworpen en dus voorbereid zijn op de toepassing van een cabine.

49 pk Stage IIIa 3,0 of 3,3 mtr 1675 (ROPS) 3,6 mtr 2,1 mtr 1,65 mtr

65 pk Stage IIIB (Tier B) 3,0, 3,3 of 3,5 mtr 1725 (ROPS) 3,6 mtr 2,1 mtr 1,65 mtr

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/artikel.asp?id=41-4866

www.stad-en-groen.nl

Moderne slavernij

De golfmarkt – maar in de rest van de groene sector is het niet veel beter – wordt bedreigd door een stortvloed van goedkope arbeid Ik sprak pas geleden met een aantal mensen uit de golfmarkt. Mensen van de federatie en de greenkeepersassociatie. Het onderwerp was verduurzaming, maar al gauw ging het over een ander probleem. Een probleem dat volgens deze mensen de toekomst van hun vak veel zwaarder bedreigde dan het al dan niet duurzaam werken. De golfmarkt – maar in de rest van de groene sector is het niet veel beter – wordt bedreigd door een stortvloed van goedkope arbeid. Social return is daar een onderdeel van, maar voor het punt dat ik wil maken is goedkope arbeid uit Oost-Europa veel belangrijker. Om dit moderne slavernij te noemen gaat misschien ver, maar als je de verhalen uit de transportsector leest, heeft het er toch wel iets van weg. Het is natuurlijk honderd procent begrijpelijk dat golfbanen, maar ook aannemers buiten het golf, goedkope buitenlanders inhuren. De rendementen zijn laag, de budgetten van opdrachtgevers zo mogelijk nog lager. En ondanks de goede bedoelingen om via emvi of andere innovatieve manieren aan te besteden, lijken deze budgetten en rendementen de komende periode alleen maar lager te worden. Het inzetten van buitenlanders alleen maar vanwege is de prijs is echter ronduit onverstandig en zal als gevolg hebben dat onze opleidingen leeglopen en jong talent – en dus de toekomst – geen kans krijgt. Nu al klagen veel opleidingen, zeker in golf en sportveldbeheer, steen en been dat ze hun klasjes niet vol krijgen. In de rest van groen is dat niet veel beter. Als de continuïteit van opleidingen wordt doorbroken, hebben we een serieus probleem, dat op termijn de hele sector bedreigt. Ik ben als liberaal in hart en nieren niet snel voor overheidsingrijpen, maar plannen in landen als bijvoorbeeld Frankrijk om dit in te dammen, verdienen serieuze aandacht. Als je de discussie in Frankrijk volgt, wordt daar de term

www.stad-en-groen.nl

‘sociale dumping’ gebruikt. Ook in Nederland, dat op dit punt waarschijnlijk meer dan andere landen achter de feiten aan loopt, begint men dit langzaam in te zien en wordt gelukkig meer en meer benadrukt dat mensen die hier komen werken toch minimaal hetzelfde salaris moeten krijgen als Nederlanders. In de bouw is de situatie zo mogelijk nog nijpender. Zeker bij grote infrastructurele projecten, zoals de bouw van de Eemhaven, gaat het om grote aantallen mensen en dus om heel veel geld. Het is dan bijna onvermijdelijk dat er minder bonafide bedrijven op de markt verschijnen, die over de ruggen van deze buitenlanders doen aan iets wat eufemistisch ‘arbeidsbemiddeling’ wordt genoemd en daarmee miljoenen opstrijken. In groen lijkt dat gelukkig nog mee te vallen, maar ik denk dat de sector als geheel zich daar wat explicieter over zou mogen uitlaten. Het inzetten van buitenlanders alleen maar vanwege is de prijs is echter ronduit onverstandig en zal als gevolg hebben dat onze opleidingen leeglopen en jong talent, en dus de toekomst, geen kans krijgt. Met vriendelijke groet, Hein van Iersel (hoofdredacteur) hein@nwst.nl

Stuur of twitter dit artikel door! Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/artikel.asp?id=41-4868

nature line Dakbegroeiing

Wereldwijd de 1e systeemopbouw uit bio-kunsstoffen Dakbegroeiing was tot nu toe ecologisch verantwoord. ZinCo doet hier nu een schepje bovenop, beschermmatten, drainagelagen en filtervliezen uit bio-kunsstoffen met substraat uit gerecycled grondstoffen. Meer gaat niet !

ZinCo Benelux 路 Postbus 9092 路 1006 AB, Amsterdam Tel. (020) 667 4852 路 Fax: (020) 667 3847 路 daktuin@zinco.nl

jaarlijkse praktijkdag voor hoveniers en groenbeheerders

Nationale Gazon Demodag woensdag 24 september 2014 thema: Een goede bodem is het halve werk

Bekijk de nieuwste machines voor gazononderhoud en probeer ze zelf uit

Live demonstraties grondbewerking, beluchten, in- en doorzaaien, hydroseeding, robotmaaien en beregeningstechniek

Rondleidingen met praktische tips & adviezen voor een duurzaam groenbeheer

Demogazons en bemestingsproeven met de belangrijkste grassoorten en -mengsels plus voorbeelden van bemestingseffecten

Masterclasses over de bodem, aan de hand van een profielkuil

doorlopend programma van 10:00 - 17:00 uur

gratis toegang (normaal EUR 15,-) na voorinschrijving op:

w w w. n a t i o n a l e g a z o n d e m o d a g . n l locatie: Gramefo Graszoden - Te Veenweg Zuid 2 - 3755 ML Eemnes

速

gras voor professionals

goed onderzoek loont