Stad en Groen 7 2018 by NWST NeWSTories

Jaargang 6 7 - 2018

Stad + Groen

HET VAKBLAD VOOR OPENBAAR GROEN EN HET VERGROENEN VAN DE BUITENRUIMTE

20 JAAR

15 - 16 - 17 JANUARI

De markt ontwikkelt Maar de overheid blijft de baas in Hafencity-project Op de fiets Mario Jacobs, Tilburg

Lodewijk Hoekstra Een meteorologisch recordjaar

CO N N E C T I N G G R E E N P R O F E S S I O N AL S

Sfeervolle straat met gepersonaliseerde bloembakken De Groene sector vakbeurs

posi-trac OMDAT WE WERKEN VOOR DE TOEKOMST 0% CO2

100% Electrisch

De POSI-TRAC is een werktuigdrager met de beproefde elektrische componenten van NIMOS. Want werken doe je voor de toekomst. Milieubewust aan de slag met alle gebruikersvoordelen van een NIMOS machine, zoals jij dat van ons gewend bent.

nimos.nl

De Groene Sector Vakbeurs 2019 15, 16, 17 januari

Standnummer 621

‘Groen is gedepolitiseerd’

De dagen dat omgevingsbewuste kiezers hun stem alleen kwijt konden bij GroenLinks, lijken voorbij. Zelfs Groenlinks-wethouder Mario Jacobs vindt dat ecologisch verantwoord groenbeleid gemeengoed is geworden. ‘De dagen dat groen beleid het geboorterecht was van geitenwollensokkentypes, liggen achter ons.’ Stad en Groen stapte met Jacobs op de fiets om te zien hoe hij de voormalige industriestad Tilburg wil veranderen in een groene oase.

www.stad-en-groen.nl

COLOFON Stad + Groen is een uitgave van NWST NeWSTories bvwordt in een gemiddelde oplage van 4400 exemplaren verspreid onder groenbeheerders, groene aannemers, landschapsarchitecten, adviseurs en toeleveranciers in de groene sector. Bij alles staat de praktisch ingestelde vakman centraal. Redactie & commercie NWST NeWSTories bv Fransestraat 41 6524 HT Nijmegen T 024-3602454 I www.stad-en-groen.nl M info@nwst.nl Hoofdredacteur: Hein van Iersel (hein@nwst.nl) Operationeelmanager: Peter Jansen (peter@nwst.nl) Redacteurs: Kelly Kuenen (kelly@nwst.nl) Guus van Rijswijck (guus@nwst.nl) Linde Kruese (linde@nwst.nl) Willemijn van Iersel (willemijn@nwst.nl) Vormgeving: Marie Cecile Oosterhout en Tessa Benders (StudioBont) Advertenties: Alberto Palsgraaf (alberto@nwst.nl) Rik Groenewegen (rik@nwst.nl) Sales support: Lieke van der Weijde (lieke@nwst.nl) Abonnementen Controlled circulation: Dit betekent dat alle professionals in de groene sector recht hebben op een gratis abonnement. Niet werkzaam in de groene sector 104,- per jaar. De abonnementsperiode loopt van 1 januari tot en met 31 december van ieder jaar en uw abonnement zal jaarlijks automatisch worden verlengd, tenzij uw schriftelijke wederopzegging uiterlijk 31 oktober voorafgaand aan de nieuwe abonnementsperiode in ons bezit is. ISSN: 2352-4634 Alle auteursrechten en databankrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze berusten bij Boomzorg c.q. de betreffende auteur. Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgever worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, scan, fotokopie, elektronisch of op welke wijze dan ook. Boomzorg wordt tevens elektronisch opgeslagen en geëxploiteerd. Alle auteurs van tekstbijdragen in de vorm van artikelen of ingezonden brieven en/of makers van beeldmateriaal worden geacht daarvan op de hoogte te zijn en daarmee in te stemmen e.e.a. overeenkomstig de publicatie- en/of inkoopvoorwaarden. Deze zijn bij de redactie ter inzage of op te vragen.

32 Tenderspecialist Meijer: ‘De opdrachtgever hoeft niet langer te geloven op de blauwe ogen’ In 2016 schreef Eijkelboom bv door middel van de Radarmethode in op een tender waarbij voornamelijk om kwaliteit werd gevraagd. ‘Elk bedrijf kan een werk technisch uitvoeren, maar zodra een project complexer wordt en er een hoge mate van professionaliteit is vereist, is juist de menselijke component van belang. Ik droom er soms van dat 100 procent gunnen op kwaliteit mogelijk wordt in de openbaargroenbranche’, aldus directeur Erik Punt. Hij stelt dat Radar daarvoor een goede tool is.

53 Bouwen aan de groene stad van de toekomst Op 24 oktober 2018 gaf architect Winy Maas tijdens de negendaagse Dutch Design Week (DDW) in het VDMA-complex te Eindhoven zijn visie op de toekomst van de stad. De lichtstad staat voor een grote uitdaging: klimaatverandering, verdichten en vergroenen. Maas, die als hoogleraar verbonden is aan de TU Delft en als supervisor betrokken is bij de ontwikkeling van de Eindhovense binnenstad, ging in op de vraag: wat betekent dit voor de stad Eindhoven en voor andere steden?

7 - 2018

INHOUD

De markt ontwikkelt, maar de overheid blijft de baas in Hafencity-project Na Berlijn is Hamburg op dit moment de hipste en sterkst groeiende stad van Duitsland. Stedenbouwkundig het beste en sensationeelste bewijs van die status in het project Hafencity. Hafencity is een compleet nieuwe, of eigenlijk vernieuwde wijk, gebouwd op de restanten van een oud halfverpauperd havengebied. Vakblad Stad + Groen praat met landschapsarchitect én projectleider Andreas Schneider over de realisatie van dit bijzondere project, en vooral ook over de rol van de overheid.

EN VERDER 8 Nieuws

28 ‘Zorg dat je materieel klaar is voor nieuwe wetgeving’ 37 Wat staat er nog meer op het menu van de buxusrups? 41

Column Lodewijk Hoekstra

42 Kardinaalsmuts 50

Wat maakt of kraakt een speelplek?

58 ‘Keizerlijk’ bezoek voor start bloembollenplantseizoen

96 Taken, planning en onderhoud zichtbaar in één machineplatform

VOLG ONS

twitter.com/stadgroen facebook.com/stadengroen

Ongeveer vijf jaar geleden introduceerde Husqvarna het Fleet Services-concept. Het idee: machines worden uitgerust met een sensor of connector, die communiceert met een online platform. Ook Stihl biedt deze optie nu aan in het Stihl Connected-concept. De doelstelling is inzicht krijgen in de onderhoudsstatus en het aantal werkuren dat een machine heeft gedraaid. Het systeem kan daarnaast ook in andere merken en machines worden geïntegreerd. Dit jaar zijn er twee pilots gedraaid, bij de gemeente Apeldoorn en J. van Esch in Cromvoirt.

Japanse duizendknoop laat zich inpakken

Capelle aan den IJssel in the picture met bij zonder kunstwerk

‘Ik ben een maairobot. Kom niet bij mij in de buurt als ik aan het werk ben!’

76 Een straat (sfeer)vol met gepersonaliseerde boombakken 84

Wat je in één keer kunt doen, moet je niet in twee keer doen’

Radboud Universiteit start onderzoek voor meer biodiversiteit op campus

100

Citycleaner biedt alle schoonmaak- en onkruidverdelgingsfuncties ineen

105

Een andere manier om teken te bestrijden

108 Nu ook distributiepartner van drie Bahco-accugereedschappen 111

De Groene Sector vakbeurs

150

Hoofdredactioneel

www.stad-en-groen.nl

NL Greenlabel en uitgeverij NWST slaan handen ineen

NL Greenlabel en uitgeverij NWST, bekend van onder meer vakblad Stad+Groen, gaan een samenwerking aan. Deze werd 19 november officieel bekrachtigd met de ondertekening van de overeenkomst door Nico Wissing (eigenaar en medeoprichter van NL Greenlabel) en Hein van Iersel (eigenaar en hoofdredacteur van NWST).

NL Greenlabel helpt bedrijven, overheden en consumenten om duurzame ambities meetbaar te maken en daadwerkelijk te komen tot een aantoonbaar gezonde woon-, werken leefomgeving, waarbij groen en duurzaam centraal staan. Als uitgever van vakbladen in de groene sector voorziet NWST professionals in deze sector van nieuws, kennis en achtergrondinformatie. De samenwerking biedt NL Greenlabel een extra platform om zijn kennis over te dragen en door te vertalen naar praktische kennis, handvatten en tools waarmee professionals direct aan de slag kunnen. NWST kan op zijn beurt gebruikmaken van de kennis die NL Greenlabel in huis heeft. Hein van Iersel van NWST is enthousiast over de samenwerking: 'Ik denk dat we elkaar enorm kunnen inspireren. Een duurzame en levendige buitenruimte draagt bij aan het welbevinden van mensen die in een gebied wonen of werken. Samenwerken om deze buitenruimte te realiseren is uitdagend en stimulerend, met alle positieve effecten voor de bewoners en gebruikers van de buitenruimte. En dit is pas het begin! NL Greenlabel zal een waardevolle bijdrage leveren aan het mooier maken van de buitenruimte in Nederland. Wij kunnen daar op onze beurt professionals over informeren.' Dat is ook de verwachting

van Nico Wissing van NL Greenlabel: 'NL Greenlabel is een platform van producenten, kwekers, leveranciers en groene professionals. We kunnen producten, materialen en planten integraal toetsen op basis van duurzaamheidspaspoorten. We vertellen wat je ermee kunt en hoe ze je helpen in de dagelijkse praktijk. NWST kan als geen ander deze informatie verspreiden onder alle lagen van de groenprofessionals. Zij werken immers dagelijks aan een duurzame en groene leefomgeving. Het gemeenschappelijke doel van deze kennisoverdracht: het verhogen van het welzijn en het meetbaar maken van de waarde van onder andere groen.' Op de foto: Hein van Iersel (l) en Nico Wissing.

Den Ouden neemt personeel aannemingsbedrijf Scherpenisse over

Op 19 november heeft Den Ouden Groep uit Schijndel de helft van het personeel en een groot deel van het materieel overgenomen van aan-

Wij wensen u een

Akervoorderlaan 5

â&#x20AC;˘

2161 DP Lisse

â&#x20AC;˘

+ 31 252 22 4

NIEUWS nemingsbedrijf Scherpenisse uit Bergen op Zoom. Eind oktober werden de aannemingsbedrijven C.A. Scherpenisse en Zoon en Scherpenisse Infra failliet verklaard. Het bedrijf had op dat moment negentien werknemers in dienst. Een achttal medewerkers kan nu direct aan de slag voor Den Ouden Groep. Ook een groot deel van het materieel is overgenomen. Aannemingsbedrijf Scherpenisse Infra was een familiebedrijf, dat in april 1954 werd opgericht. In 1985 verhuisde het bedrijf van Sint-Annaland naar Bergen op Zoom. Zoon Piet Scherpenisse nam het bedrijf in 1996 van zijn vader over. Ondertussen groeide de onderneming van een stratenmakersbedrijf uit tot een toonaangevende wegenbouwer die gronden rioleringswerk verzorgde. Het bedrijf bood een totaalconcept voor infra en werkte vooral voor de overheid en semioverheid, het bedrijfsleven en particulieren in Zuidwest-Brabant en Zeeland. Met deze overname verstevigt Den Ouden Groep haar strategische positie voor infraprojecten in Zuidwest-Nederland.

n kleurrijk 2019!

47 77

â&#x20AC;˘

info@lubbelisse.nl

â&#x20AC;˘

www.lubbelisse.nl

DAK- & GEVELGROEN Wij maken het groen en de buitenruimte waardevol!

Kijk op onze vern ieuwde website!

Eenvoudig en zonder moeite de volledige regie over uw boomdata. Treedash®: beter beheren, analyseren, rapporteren en presenteren.

WWW.LOOHORST.COM Buitenbrinkweg 51, 3853 LV Ermelo - 0341 49 47 60 - ermelo@loohorst.com Bruinehorst 36, 6744 PB Ederveen - 0318 57 55 77 - ede@loohorst.com

500V SERIES

Treedash vist selecties van gegevens uit uw systeem en geeft deze weer op een dashboard met een digitale kaart en overzichtelijke diagrammen. Het eindeloos (en vaak ingewikkeld) selecteren in uw beheersysteem is hiermee verleden tijd! Welke bomen zijn in een bepaalde wijk aan een snoeibeurt toe? Hoeveel bomen vormen een risico voor de omgeving? U weet het met één muisklik. Een directieraming maken voor het snoeien van alle bomen in de gemeente kleiner dan 6 meter? Eén muisklik. Werkt u met een gebiedsindeling? Eén klik op het gebied en u heeft het totaaloverzicht, of het nu gaat om de aantallen of de kosten. Handig bij het aanvragen van offertes of maken van uw snoeibestek! Treedash® geeft verantwoordelijken voor boombeheer de

526V 12.952KPH

Nu ook Greendash®: één dashboard voor al uw groene data! Afgelopen september introduceerde Tree-O-Logic Tree-o-Logic Greendash®: in één oogopslag inzicht in uw actuele groene data. Waar wordt op welke ambitieniveaus beheerd en wat kost dat? U weet het met één muisklik. Wat bespaar ik als ik van beeldkwaliteit B naar C ga, en wat voor consequenties heeft dit voor het beheer? Allemaal vragen die u met één seconde beantwoord ziet, zonder het maken van ingewikkelde selecties of berekeningen.

14.5

1 53

16.1 KPH

16.9 KPH

17.7 KPH

2 36

2 47

1 77 HECTARES PER HOUR*

HECTARES PER HOUR*

13.7 KPH 1 63 HECTARES PER HOUR*

> treedash.nl

T 0318 479 166 @ info@treeologic.nl I www.treeologic.nl

Maaisnelheden tot 12,9 km/u en 1.53 hectares/u met een maaibreedte KPH van 132 cm*. 7 3* ga naar: Voor meer 1 informatie, HECTARES PER HOUR hectares grasshoppermower.com/

1 42

810cc, V-twin, OHV HECTARES PER HOUR* B&S Vanguard gasoline engine

f na , a v Al .885 € 8 l. BTidWek a exc . ma

12.9 KPH

regie over de gegevens (weer terug) in handen!

™

De Grasshopper 500V serie is de meest economische en compacte Grasshopper FrontMount™ maaier en biedt alle manoeuvreerbaarheid, kwaliteit en duurzaamheid die u van Grasshopper True ZeroTurn™ maaimachines gewend bent. Bereik plekken onder laaghangende bomen, struiken, bankjes en caravans. Doordat u de machine zeer fijn kan controleren, trimt u het gras al tijdens het maaien en bespaart u tijd! De Grasshopper 526V52 met 132cm. gelast maaidek en 26pk B&S Vanguard motor staat vanaf 2019 in de showroom van uw Grasshopper dealer. Kijk op www.grasshoppermaaiers.com/verkooppunten voor de dealer bij u in de buurt!

nieuw! ®

AIR-COOLED FRONTMOUNT

Neem voor meer informatie contact op met de Grasshopper Importeur voor Nederland tel. nr. 0481-371423 www.lozeman.nl

16.1 KPH 2 25 HECTARES PER HOUR*

HECTARES PER HOUR*

NIEUWS

#trending

DAG in DAG uit ZORGEN WIJ VOOR EEN BETERE LEEFOMGEVING

Meest gelezen op stad-en-groen.nl

BTL overgenomen door ID Verde

BTL meldt dat het bedrijf wordt overgenomen door het Europees opererende ID Verde. Dit bedrijf zou een jaaromzet van 500 miljoen hebben en 5000 medewerkers in dienst hebben. Lees hier verder: http://www.stad-en-groen.nl/article/27895/btl-overgenomen-door-id-verde

DAGnl.nl 06 11 56 13 37 INFO@GRAS-ADVIES.NL DAGNL.NL CIVIELE TECHNIEK STEDENBOUW LANDMETEN ARCHEOLOGIE

BODEMONDERZOEK SANERING

OMGEVINGSMANAGEMENT DUURZAAMHEID

ASBEST

FLORA EN FAUNA SPORT EN SPEL

Herfst 2018 in top 5 droogste herfsten

Een nieuw rekenmodel maakt het mogelijk om de droogte beter vooruit te voorspellen. Met hulp van nieuwe modellen kan grote schade worden voorkomen. Het is dan mogelijk om water in De meest recente editie van de droogtemonitor van Rijkswaterstaat laat zien dat de droogte nog niet voorbij is. Er is enige verlichting door neerslag, maar de effecten van de droogtesituatie houden aan. Lees hier verder: https://www.stad-en-groen.nl/article/27891/droogte-houdt-aan

Nieuwbouw Krinkels en Mostert De Winter bereikt hoogste punt

L E A D I N G WAT E R S O LU T I O N S

De bouw van het nieuwe hoofdkantoor van Krinkels en Mostert De Winter heeft zijn hoogste punt bereikt. Dat werd onlangs door beide bedrijven gevierd, geheel volgens traditie met pannenbier en worstenbrood. Lees hier verder: www.stad-en-groen.nl/article/27856/nieuwbouw-krinkels-en-mostert-dewinter-bereikt-hoogste-punt

www.smitsveldhoven.nl www.stad-en-groen.nl

De markt ontwikkelt, maar de overheid blijft de baas in Hafencity-project Hamburg is na Berlijn waarschijnlijk de hipste stad van Duitsland, zeker ook door Hafencity-project Na Berlijn is Hamburg op dit moment de hipste en sterkst groeiende stad van Duitsland. Stedenbouwkundig het beste en sensationeelste bewijs van die status in het project Hafencity. Hafencity is een compleet nieuwe, of eigenlijk vernieuwde wijk, gebouwd op de restanten van een oud halfverpauperd havengebied. Vakblad Stad + Groen praat met landschapsarchitect ĂŠn projectleider Andreas Schneider over de realisatie van dit bijzondere project, en vooral ook over de rol van de overheid. Auteur: Hein van Iersel

7 - 2018

ACTUEEL

4 min. leestijd

Net als in Rotterdam is de zeehaven van Hamburg aanvankelijk gestart in de stad, en met het groeien van de omvang van de haven en de schepen steeds verder van de stad af komen te liggen. Daardoor is een aantal oude havenwijken economisch gezien niet meer rendabel en van deze tijd, ook omdat de vaardiepte van de hedendaagse zeeschepen steeds meer toeneemt. In Hamburg is dat extra ingewikkeld, omdat de stad eigenlijk helemaal niet aan zee ligt. Hafencity bijvoorbeeld ligt ongeveer 60 kilometer af van monding van de Elbe. Ondanks die stevige afstand voelt Hamburg wel als een stad aan zee. Dat ruik je meteen, je ziet het aan de meeuwen in de lucht, maar vooral ook aan het stevige verschil tussen eb en vloed; onder normale omstandigheden is dat algauw drie meter. Dat verschil tussen eb en vloed was meteen de eerste, en zeker niet onbelangrijkste stedenbouwkundige uitdaging bij de herontwikkeling van het oude havenkwartier. De oude havenwijk liep ieder jaar door springtij

wel een aantal keren onder water. Voor een havengebied is dat misschien niet zo erg, maar voor een woonwijk waar duizenden mensen komen te wonen is dat toch lastig. Hafencity heeft dat opgelost door rondom het complete gebied een soort dijk of plint te construeren, die de minimaal veilige hoogte heeft. Die dijk bestaat uit gebouwen, maar gedeeltelijk ook uit flexibele dijklichamen die razendsnel dichtgeschoven kunnen worden. Daarom zijn er zo weinig mogelijk winkels en kantoren zichtbaar aan de waterzijde gerealiseerd. Waar dat toch het geval is, zijn die etalages of ingangen af te sluiten met een tijdelijke waterkering. Schneider: ‘We hebben gaande het proces de veilige hoogte nog een keer verhoogd naar 8,70 meter boven zeeniveau, omdat we er met het oog op het veranderende klimaat van uit zijn gegaan dat springtij hoger kan uitvallen.’ De oude kades zijn grotendeels onaangetast gebleven. Deze komen met hoogtij onder water te staan, maar zijn onder normale omstandigheden bestemd voor voetgangers, fietsen en recreatie.

Schneider: ‘Een compleet rondje om het totale gebied van Hafencity is meer dan tien kilometer lang. Dat traject kun je als voetganger lopen zonder één auto tegen te komen.’ Op het binnenterrein van Hafencity zijn auto’s wel welkom; dat gebied kun je het beste omschrijven als autoluw. Aanbesteden De ontwikkeling van Hafencity is ter hand genomen door commerciële partijen. De manier waarop Schneider daarover praat, maakt wel duidelijk dat die ontwikkelaars allesbehalve de vrije hand hadden. De projecten en deelprojecten werden niet op de markt gebracht via een aanbesteding, waarbij de hoogste bieder met buit naar huis kon gaan, maar op basis van een prijsvraag. Om dat allemaal in goede banen te leiden, beschikt het uitvoerende bureau van Hafencity over ongeveer 50 eigen medewerkers. Iedere projectontwikkelaar moest een compleet uitgewerkt plan aanleveren, inclusief landschapsarchitectuur, om ook maar een schop in de grond te mogen steken. Al het geld

Er staan moeraseiken, maar niet veel. Die voelen zich niet thuis in de basische substraatondergrond www.stad-en-groen.nl

[Opbouw uitvoering]

[Getrokken uitvoering]

GTJ

NIEUW MÜTHING driedelige klepelmaaiers Alle maaiunits afzonderlijk te bedienen en in- uitschakelbaar Werkbreedte: 3.6, 4.6 en 5.6 meter

Green Technologie Janssen www.gtjtrading.nl

Tielbürger Sales Office France-Benelux D.B. van der Horst B.V.

Tielburger

Uw Tuin- Park & Reiniging specialist

Veegmachines Onkruidborstelmachines Versnipperaars Verticuteermachines Motormaaiers Aanbouwwerktuigen voor - zitmaaiers - quads & atv’s - tweewielige trekkers

Alle producten van Tielbürger voldoen aan de CE-normen

WWW.DONATVANDERHORST.NL T. +31 (0) 316 26 16 73

info@donatvanderhorst.nl

MADE IN GERMANY Levering uitsluitend door geselecteerde en geschoolde vak handelaren.

ACTUEEL

Hafencity is een 240 hectare groot stadsdeel in de Duitse stad Hamburg, dat wordt gevormd door een aantal riviereilanden van de rivier de Elbe. Het oude havengebied op deze riviereilanden is de laatste jaren herontwikkeld met huizen, kantoren, hotels en openbare bouwwerken. Het bekendste daarvan is de Elbphilharmonie. Dit concertgebouw, waarvan de bouwkosten aanvankelijk op 241 miljoen euro werden beraamd maar uiteindelijk uitkwamen op meer dan 700 miljoen, is het bekendste en best bezochte gebouw van de nieuwe wijk. De bedoeling is het bewonersaantal van het totale Hafencitygebied te laten stijgen tot 12.000, met daarnaast kantoren voor 45.000 werknemers. Het Hafencity-masterplan wordt dankzij zijn omvang tot de grootste van Europa gerekend en is mede geïnspireerd door het Docklandsproject in Londen.

dat daarmee vrijkwam, werd vervolgens weer geïnvesteerd in het gebied. Als ik later met Schneider door de wijk loop, die inmiddels grotendeels klaar is, besef ik hoe hoog het ambitieniveau van het Hafencity-projectbureau is. Ik loop met Schneider langs een groot kantoor en de architect wijst mij een aantal bomen aan. Voor mij is daar niets op aan te merken; het zijn bomen in de maatvoering

In het Lohsepark is een gedeelte afgeschermd, zodat kinderen niet uit kunnen 'ontsnappen' en honden er niet in kunnen

20-30 en misschien zelfs wel meer. Schneider heeft er echter geen goed woord voor over. Bomen zijn in zijn visie de smaakmaker van een wijk; daarbij moet je voor het allerhoogst haalbare gaan en dat zijn geen bomen 20-30. Wat hij bedoelt, blijkt even later als we door het Lohsepark lopen. Dit park is

amper een paar jaar oud, maar staat vol met bijna veterane bomen. ‘Natuurlijk kost dat veel geld’, meldt Schneider, ‘maar vergeleken bij de totale investering is het peanuts.’ Schneider stopt even bij een bosje met meerstammige haagbeuken, die geleverd blijken te zijn door waarschijnlijk de

Deze gevels kunnen razendsnel dichtgeschoven worden bij hoog water www.stad-en-groen.nl

GRIP OP GROEN

Maai - laadwagens

en slangen Veeg-Haspels en verticuteermachines

EUROGRASS kwaliteitsmengsels EUROGRASS mengels staan voor kwaliteit. Met ons label voor Integrated Quality staat DSV zaden garant voor kwaliteit van research tot veredeling en van productie tot advies. • Innovatieve toepassingen • Hoogwaardige genetica • Uitgebalanceerde mengsels • Eerlijk advies DSV zaden heeft met EUROGRASS kwaliteitsmengsels alles in huis voor een perfecte grasmat.

+ 31 (0)577 40 80 80 info@schouten.ws www.schouten.ws

BioMant-ONE

De nummer één voor chemievrije onkruidbestrijding uuKlein in afmeting,

groot in kracht uuNieuwste techniek:

economisch en milieuvriendelijk uuFlexibel inzetbaar

Wij zijn GRAS!

www.dsv-zaden.nl

NIEUW

Ook met e eu mili vriendelijk LPG-brander en accu-pakket verkrijgbaar!

MANTIS ULV b. v. ✆ +31 (0) 578 - 575 380 mantis-nl@mantis-ulv.com • www.mantis-ulv.nl

grootste boomkweker van Europa, Bruns. Op mijn vraag of er ook Nederlandse bomen zijn geplant in ‘zijn’ wijk, is het antwoord nee. Schneider heeft wel een bezoek gebracht aan Van Den Berk en Ebben voor leveranties waarvoor een Europese aanbesteding vereist was, zoals een groot aantal moseiken (Quercus cerris) die op een van de belangrijke toevoerwegen van de wijk zijn geplant, maar de Nederlandse kwekers zijn daarvoor te licht bevonden, aldus Schneider. Ook in het park blijkt het hoge ambitieniveau van het Hafencity-projectbureau. Nergens ligt een snoeppapiertje verkeerd en overal zijn kinderen aan het spelen. Schneider: ‘Het onderhoud hadden we oorspronkelijk uitbesteed aan de eigen groendienst van de stad Hamburg, maar dat hebben we weer teruggehaald. Zij zijn toch te veel op

Tamme kastanjes

grootschalig onderhoud gericht om het voor ons goed te doen.’ Lichte kroon De bomen die zijn aangeplant, zijn over het algemeen echte architectenbomen, dus bomen met een goede lichtdoorlatende kroon zoals Robinia, Sophora, Gleditsia en zelfs essen: Fraxinus oxycarpa 'Raywood'. Moeraseiken (Quercus palustrus) zijn weinig of niet aangeplant. Deze in de visie van Schneider verder perfecte bomen voldoen op de meeste plaatsen in het Hafencity-project niet, omdat ze niet goed gedijen in te basisch substraat. Bij alle projecten en deelprojecten gold dat het projectbureau van Hafencity eerst de openbare ruimte inrichtte; pas daarna konden de projectontwikkelaars starten met het bouwen van de huizen.

Doorgroei De klus van Schneider loopt bijna op zijn einde. Het grootste deel van Hafencity is ingevuld. Voor Hamburg is de klus echter nog niet klaar. Achter het gebied van Hafencity ligt alweer de volgende haven/industriewijk te wachten om ontwikkeld te worden.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28082/de-markt-ontwikkelt-maar-de-overheid-blijft-de-baas-in-hafencityproject

Veel aandacht voor eetbare vruchten in het Lohsepark www.stad-en-groen.nl

‘Groen is gedepolitiseerd’ Tilburgse Groenlinks-wethouder Mario Jacobs ervaart groen beleid niet meer als hippiehobb De dagen dat omgevingsbewuste kiezers hun stem alleen kwijt konden bij Groenlinks, lijken voorbij. Zelfs GroenLinks-wethouder Mario Jacobs vindt dat ecologisch verantwoord groenbeleid gemeengoed is geworden. ‘De dagen dat groen beleid het geboorterecht was van geitenwollensokkentypes, liggen achter ons.’ Stad en Groen stapte met Jacobs op de fiets om te zien hoe hij de voormalige industriestad Tilburg wil veranderen in een groene oase. Auteur: Paul van der Sneppen Biodiversiteit, beleving en klimaatadaptatie. Dat zijn de drie pijlers van het Tilburgse groenbeleid. Biodiversiteit en klimaatadaptatie staan in bijna elke gemeente hoog op de agenda. Uit het thema beleving echter spreekt een bijzondere ambitie van het stadsbestuur van Tilburg. De voormalige industriestad staat bepaald niet

bekend als een pareltje van groene cultuurhistorie. Vooral in de jaren zeventig van de vorige eeuw is er veel gesloopt. Burgemeester Cees Becht hield er zijn bijnaam ‘Cees de Sloper’ aan over. Wat de Tilburgers terugkregen voor al wat ten prooi viel aan de slopershamer, stemt niet gelukkig: veel stenen en beton.

Natuurbeleving Dat moet nu helemaal anders, als het aan Jacobs ligt. Tilburg moet een stad worden waar burgers de stadsnatuur beleven. ‘Mensen moeten het groen in hun stad opmerken.’ De tijd van blokhagen, heesters en grasperkjes is voorbij. ‘Groen was functioneel, saai en monotoon’, memoreert Jacobs. Het

7 - 2018

OP DE FIETS

8 min. leestijd

mag nu allemaal veel uitbundiger. Kleur en diversiteit staan nu centraal in de groenplannen. ‘We willen plekken maken waar mensen graag komen, waar het fijn is om te vertoeven. Het moeten ook plaatsen zijn waar mensen naartoe gaan om elkaar te ontmoeten.’ Dat laatste is belangrijk. Jacobs stuurt ook aan op sociaal rendement. Dat mag wat kosten. De investeringen van Tilburg in groen zijn fors, maar in tijden van klimaatverandering makkelijk te verdedigen. De stad wil immers klaar zijn voor wat gaat komen. Maar volgens Jacobs is er meer te winnen dan hittebestendigheid en droge voeten. ‘Mensen die natuur beleven, worden daar blij van en gezonder. Dat is onbetaalbaar.’ Achterstanden Alleen al voor de inhaalslag in het onderhoud van het stedelijk groen is voor de afgelopen en huidige beleidsperiode zes miljoen euro gereserveerd. Daarvan is nu bijna de helft geïnvesteerd. ‘En dat is alleen nog maar om achterstanden in te lopen, om op een enigszins aanvaardbaar niveau te komen. De ambities reiken veel verder.’ Tilburg wil tot in de haarvaten groen worden. Jacobs laat een kaart zien met daarop de ambities van het stadsbestuur voor 2040. Wie die kaart met halftoegeknepen ogen bekijkt, begrijpt hoe ingrijpend de stad de komende decennia gaat veranderen. De toekomstvisie laat een met groen dooraderde stad zien, waarin ecologische verbindingszones ruimte moeten geven aan al wat leeft in een rijke biotoop. Draagvlak Over politiek draagvlak heeft Jacobs niet te klagen. ‘Groen beleid is gedepolitiseerd. Iedereen ziet er de noodzaak van in. Het is gemeengoed geworden.’ Dat betekent ook dat er ruimte is voor

dromen. Dat die dromen niet altijd even makkelijk in getallen te vatten zijn, deert de Tilburgse politicus niet. Wanneer Jacobs wordt gevraagd hoe zijn beleidsdoelstellingen te toetsen zijn, moet hij even nadenken. ‘Eigenlijk hebben we weinig concrete targets. Te weinig, misschien. Dat is ook een beetje lastig. Hoe meet je welzijn of gezondheid? Maatschappelijke baten zijn zachte materie, niet in euro’s uit te drukken. Bovendien ben ik geen wethouder geworden om als boekhouder inhoud te geven aan het ambt. Ik wil waarde toevoegen aan de stad en impact creëren.’ Waar de wethouder zich wel graag op laat afrekenen, is de inspanning die hij levert voor de stadsvergroening. ‘Een heel concrete doelstelling is dat in 2020 minstens de helft van alle aanplant biodivers is. Dat wil zeggen dat het moet bijdragen aan de biodiversiteit in de stad.’ Traditioneel De fietstocht start bij het Stadskantoor, niet ver van het centraal station. Vandaar gaat de tocht door de wijk Theresia richting het Burgemeester Stekelenburgplein. Op het Theresiaplein stapt de wethouder even af. ‘Dit was vroeger een traditioneel plein, met blokhagen en steen. Nu hebben we daar een groene tuin van gemaakt. Je ziet wel nog wat gras. Daar willen we graag zoveel mogelijk vanaf in de stad. Maar onder de bomen hier groeit niet veel meer dan gras, dus is het gazon hier wel op zijn plaats.’ Het Theresiaplein ziet er inderdaad uit als een plek waar het voor omwonenden goed toeven is. Niet alleen het openbaar groen biedt veel natuurwaarde, ook de tuinen zijn weelderig groen. Daar draagt de gemeente overigens ook ruimhartig aan bij, als het moet. Tilburg heeft verschillende campagnes lopen, onder meer in het kader van Operatie Steenbreek. ‘Die campagnes slaan goed

Het Wilhelminapark in Tilburg heeft, behalve natuurwaarde, ook veel cultuurhistorische waarde

aan bij de inwoners. Elk jaar overstijgen de aanvragen de gestelde plafonds ruimschoots. Tilburgers maken er dankbaar gebruik van.’ Stakeholders Opmerkelijk is dat voor die campagnes ook heel creatief sponsoring wordt gezocht bij stakeholders. Zo is Tilburg in zee gegaan met verzekeraar Interpolis om daken te vergroenen. ‘Eén van de grootste schadeposten van de verzekeraar is lekkage die veroorzaakt wordt door oude bitumendaken. Die daken worden slecht door de inwerking van de uv-straling in zonlicht. Door dat soort daken in de stad te voorzien van begroeiing, los je dat probleem op en daar heeft de verzekeraar belang bij.’ Op het Burgemeester Stekelenburgplein klinken beats uit een gettoblaster. Jongeren treffen elkaar op het plein. ‘Dat is precies wat we willen met een plek als deze. Als je hier ’s zomers komt, is het nog veel drukker. Overal zijn dan mensen en er spelen kinderen in de fontein. Het is een plek waar we de belevingswaarde van stadsnatuur inhoud geven. Je hoort de natuur. Je hoort het zoemen van insecten.’ Onderhoud In de borders op het plein staan verschillende vaste planten; daartussen is veel open ruimte. ‘Dat is iets waar we wel rekening mee moeten houden. In de eerste drie jaar na de aanplant moeten we flink extra investeren om de ruimte tussen die planten onkruidvrij te houden. Daarna wordt het onderhoud veel minder. De planten groeien naar elkaar toe; daaronder krijgt onkruid geen kans meer. De kost gaat hier dus voor de baat uit. Maar in die eerste drie jaar moeten we wel extra onderhoud begroten.’ Jacobs is niet bang zijn nek uit te steken voor iets waar hij in gelooft. ‘Geloof het of niet, maar we

De fontein van Joop Beljon (1972) aan het Tilburgse Willemsplein komt nu nog nauwelijks tot zijn recht in de stenige omgeving www.stad-en-groen.nl

GREENTOCOLOUR hét openbaar groen vasteplanten concept

A L L E E N G R E E N TOCO L O U R ® B I E DT : • 15 jaar en 2000+ projecten passie en ervaring • Eigen ontwerpers • Controle bodemvoorbereiding door eigen specialisten • 100% levering uit eigen duurzame kwekerij (MPS-GAP) • Alles met 1,4 liter potkluit, levering zonder pot Voorkom teleurstelling. Kies met GreentoColour® voor gegarandeerd resultaat. Geleverd door Griffoen Wassenaar BV en haar partners

GreentoColour ® is een geregistreerd handelsmerk voor het originele vasteplantenconcept dat uitsluitend door Griffioen Wassenaar BV en haar gecertificeerde partners (greentocolour.com/contact/partners) aangeboden mag worden.

OP DE FIETS

De gemeente Tilburg telt op 1 januari 2018 215.579 inwoners en is daarmee de zesde stad van Nederland. Van forse groei is geen sprake. In 2013 stond de teller nog op 208.527 inwoners. Tilburg telt circa 90.000 bomen in het openbaar gebied. Het totale areaal aan natuur bedraagt 1.582 hectare. Bos: 4.489.000 m2 Natuurgebieden: 1.631.000 m2 Gras: 7.574.000 m2 Hagen: 251.000 m2 Bosplantsoen: 1.205.000 m2 Heesters en beplantingen: 673.000 m2 Voor het dagelijks beheer (service en regulier onderhoud) is jaarlijks bijna 11,8 miljoen euro beschikbaar. Vanaf 2019 komt daar 2 miljoen extra bij. Tilburg heeft geen eigen groendienst. De gemeente werkt uitsluitend met marktpartijen. moesten een aantal Tilburgers er echt van overtuigen dat dit een mooie plek zou worden. Het oorspronkelijke plan voor dit plein was traditioneel. Het voorzag in blokhagen en heesters. Ik denk dat we burgers moeten laten zien waar we heen willen. Zien is geloven. Soms moet je ook een beetje durven duwen.’ Cultuurhistorie In het Wilhelminapark aangekomen, wijst Jacobs op de monumentale bomen. ‘De meeste stammen nog uit de tijd dat het park werd aangelegd, ruim een eeuw geleden.’ Het hele park, een ontwerp uit het eind van de 19e eeuw van landschapsarchitect Leonard Springer, heeft grote cultuurhistorische waarde. ‘Er wordt daarom veel aan gedaan om die

Urbane natuurbeleving in De Muzentuin bij het Tilburgs

Het winkelgebied in het Tilburgse stadscentrum vindt Jacobs te

conservatorium

stenig. ‘Hier kan wel wat aan de groenbeleving gedaan worden.

bomen te behouden. Waar mogelijk hebben ze rondom de stam een beschermingswal van boomstammen gekregen. Om de effecten van bodemverdichting tegen te gaan, hebben we de bodem “geploft”. Dat is een techniek waarbij lucht in de bodem wordt gebracht. Ook hebben we de bomen een nieuwe bodemlaag gegeven met voeding.’ Vanaf het Wilhelminapark voert de tocht langs het Spoorpark en door de versteende binnenstad naar de Muzentuin. Het Spoorpark is een project in aanleg. Het wordt komend voorjaar opgeleverd.

‘Het is het grootste burgerparticipatieproject van Nederland’, vertelt Jacobs niet zonder trots. ‘Het hele ontwerp is tot stand gekomen in cocreatie met burgers, gemeente en groenprofessionals.’ Verbindingszones Vanuit de Muzentuin bij het conservatorium kijken we in de richting van het Vrijheidspark, even verderop. ‘Deze plaats laat zien dat Tilburg eigenlijk best veel kleine groene oases heeft, die te verbinden zijn tot een ecologische verbindingszone. Als

Het Vrijheidspark in Tilburg. ‘Moet functioneel blijven voor herdenkingsbijeenkomsten, maar ook

Ecologische corridors. ‘Je moet wel goed uitleggen aan het publiek wat je aan het doen

deel gaan uitmaken van een ecologische corridor’

bent’ www.stad-en-groen.nl

MESTSTOFFEN GRASZADEN STROOIERS

GUN UZELF DIT JAAR EEN MOOI

KERSTKADO! Strooier bestellen? Vraag het uw dealer

WIJ WENSEN U FIJNE FEESTDAGEN! www.landscaperpro.nl

OP DE FIETS je er zo naar kijkt, zie je plots veel kansen.’ Het doel van die verbindingszones is niet alleen dat bijen hun weg door de stad weten te vinden; ook mensen moeten erdoorheen kunnen lopen. ‘Daar komt onze ambitie om natuurbeleving in de stad te brengen weer om de hoek kijken. In alles wat we doen in Tilburg zoeken we synergie tussen de ontwerpplannen en de drie pijlers van ons groenbeleid. Vroeger hing groen aan de laatste mem. Dat is voorbij.’ Parkeergarage Vanaf de Muzentuin voert de fietstocht door het Vrijheidspark richting het Koningsplein. ‘Dit is waarschijnlijk het lelijkste plein van Nederland. Het gaat flink op de schop, met ruimte voor veel groen en wellicht ook water.’ Het probleem daarbij is vooral de ondergrondse parkeergarage onder het plein. ‘Bovenop zo’n parkeerbak groeit niets. Die moet er dus uit.’ Op de vraag of zoiets niet ook weerstand oplevert, is Jacobs helder. ‘We hebben voldoende parkeerruimte in onze binnenstad. Dat is geen probleem.’ Het is lastig Jacobs te peilen als hem wordt gevraagd naar eventuele weerstand tegen zijn plannen. Toch loopt ook hij soms op tegen onbegrip voor zijn groene missie. In november nog haalde een groep Tilburgers uit de wijk De Reeshof de krant met een hooglopend geschil over bomenoverlast. De bewoners van de Lombardijenlaan willen 39 zwarte elzen laten rooien. Die zouden veel overlast in de wijk veroorzaken. De klagers spreken onder meer van wortelopdruk, veel bladval, verstoppingen, schade aan verwarmingsleidingen en hars op hun auto’s. Jacobs is mordicus tegen het rooien van de elzen.

beloofd om extra onderhoud te plegen. Zo proberen we de overlast tegen te gaan. Maar het rooien van gezonde bomen druist in tegen alles wat we in het bomenbeleid hebben afgesproken. Daar zijn de klagers niet blij mee. Vervolgens zijn ze naar de krant gestapt.’ Het lukt de wethouder niet goed zijn misnoegen daarover te verbergen. Natuurinclusief Op weg naar de Piushaven voert de fietstocht langs het voormalige Aabe-complex. ‘Vroeger werden hier wollen dekens gemaakt. Nu vind je hier veel retail’, vertelt Jacobs. Hij wijst op de nieuwbouw op het complex. ‘Hier zie je iets waarvan je rustig kunt zeggen dat het uniek is voor Tilburg. Boven in dit pand zijn voorzieningen gemaakt voor gierzwaluwen. Natuurinclusief bouwen wordt in onze stad de norm. We nemen daar zelf veel verantwoordelijkheid voor. We zorgen dat we overal in kaart hebben welke voorzieningen nodig zijn. Als er een bouwvergunning aangevraagd wordt, weet de bouwer meteen welke voorzieningen in de plannen meegenomen moeten worden. Zo houden we de regie, bekorten we de aanvraagprocedures en besparen we projectontwikkelaars de noodzaak van een eigen natuuronderzoek.’ Even verderop ligt de Piushaven, een gewilde woonlocatie aan het water. Dat was ooit anders. Enkele decennia geleden was de Piushaven nog een onooglijk industrieterrein. Het was een plek waar vooral schrootbedrijven hun opslag hadden. Stapels schroot en industriële loodsen bepaalden het gezicht van dit stadsdeel.

Transformatie ‘Je ziet de transformatie van dit gebied. Iedereen wil hier nu wonen. Op één woning tellen we wel duizend inschrijvingen.’ Ook hier heeft de gemeente veel gedaan aan natuurontwikkeling. ‘We hebben hier veel betrokken burgers wonen die zelf initiatieven ontwikkelen. Zo is er onder meer een initiatief ontstaan om langs de kades gezonde biotopen te ontwikkelen, mede door het behoud van inheemse varens.’ Onder het wateroppervlak gaat het minder goed met de biodiversiteit. Ook de Amerikaanse rivierkreeft heeft de Piushaven ontdekt als een fijne plek om te vertoeven. Een doorwrocht plan om dat probleem aan te pakken, ontbreekt nog, moet Jacobs bekennen. ‘We willen kijken of restaurants misschien belangstelling hebben om ze op de kaart te zetten. Dan gaan we ze vangen. Maar het blijft vooralsnog bij het beheersbaar houden van het probleem. Veel meer kunnen we niet doen.’

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28173/groen-isgedepolitiseerd

Voet bij stuk Het artikel in het Brabants Dagblad volgde op een discussie tussen de wethouder en de geplaagde bewoners van de Lombardijenlaan. Daarin zou Jacobs, volgens het krantenbericht, op weinig diplomatieke wijze voet bij stuk hebben gehouden. ‘Ik ga hier over de bomen’, zou hij zijn stadgenoten bits toegevoegd hebben. Daar moeten de klagers het mee doen. Stad en Groen wil weten hoe het geschil op deze manier in de krant kon komen. Jacobs lijkt wat in verlegenheid gebracht als hem daarnaar wordt gevraagd. Hij moet het relaas van het Brabants Dagblad echter wel bevestigen. ‘Ik heb nu eenmaal geen andere boodschap in deze kwestie. Als ik bomen moet gaan rooien omdat ze overlast veroorzaken, dan moet ik 40.000 bomen neerhalen. Ik heb de bewoners van de Lombardijenlaan wel Doorkijk van de Muzentuin bij het conservatorium naar het Koningsplein in de verte, straks allemaal onderdeel van een ecologische corridor

www.stad-en-groen.nl

Foto: P. Denekamp

Grote metamorfose voor stationsomgeving Zwolle Dankzij de kleuren van zwarte berk ervaren reizigers de seizoenen in omgeving busstation In Zwolle ondergaat de omgeving van het station een grote metamorfose. Daarbij zijn aan de zuidzijde onlangs zeventien zwarte berken geplant, die de locatie een sfeervol groen aangezicht geven. Auteur: Guus van Rijswijck

Voor het planten van de bomen leverde groenbedrijf Heicom bomenzand 300 Rag in opdracht van NTP Infra. Dit bomenzand, bestemd voor bomen met een groeiplaats onder de bestrating, is bestand tegen de verkeersbelasting en heeft de juiste waterdoorlaatbaarheid. Om de berken tot gezonde, volwassen bomen door te laten groeien, zijn ondergrondse aanpassingen met bomenzand uitgevoerd en is een beluchtingssysteem toegepast. Compostanalyses Het Rag-keurmerk geeft volgens Heicom zeker-

heid over de kwaliteit van het product, omdat het gehele proces van grondstof tot eindproduct bewaakt wordt. â&#x20AC;&#x2DC;Dit betekent dat er bijvoorbeeld bij de winning van zand compostanalyses worden gedaan. Daarnaast worden er eisen gesteld aan de vermenging van grondstoffen en wordt het bomenzand op de juiste wijze opgeslagen en getransporteerd. Met ons bomenzand garanderen we opdrachtgevers een onkruidarm product, vrij van ziekten, dat voldoet aan de door RAG gestelde eisen.â&#x20AC;&#x2122; Het bomenzand 300 voor Spoorzone Zwolle bevat volgens Heicom alleen grondstoffen uit de directe omgeving van Zwolle.

Locatie: Zwolle Medewerker: Hans van der Weerd Projectfase: in uitvoering Projectdatum: 22-11-2018 Categorie: steden Zwarte berk De keuze wat betreft bomen is gevallen op de zwarte berk. De zwarte berken (Betula nigra) hebben bij aanplant al een hoogte van 6 tot 8 meter en zijn tussen tien en twaalf jaar oud. Door bomen met een grote maat aan te planten, krijgt het groen op het busstation meteen al veel volume,

7 - 2018

ADVERTORIAL

aldus een woordvoerder van Heicom. ‘De zwarte berk is een sierlijke, sterke, middelgrote boom met verspreid afhangende takken. De stam is op jonge leeftijd geelbruin en verkleurt later naar bruinrood tot bijna zwart. De bast is sterk afbladderend en krullend. Het blad is glanzend, diepgroen en verkleurt in de herfst naar geel.’ Lange groenbeleving Wanneer de zwarte berk een leeftijd tussen de dertig en veertig jaar bereikt heeft, is hij volgroeid en 15 tot 20 meter hoog. ‘De berk staat vroeg en lang in blad. Daarmee dragen de bomen bij aan een lange groenbeleving op het busstation en in het omliggende stationsgebied. Dankzij de kleuren kunnen de reizigers de seizoenen ervaren op het busstation’, stelt Heicom. ‘Door de keuze voor één

soort boom ontstaat een rustig beeld. De zwarte berk is goed bestand tegen wind en ziektes. Door de hoge, transparante kroon zorgen de bomen voor gefilterd licht en blijft het busstation voor de chauffeurs in de bus overzichtelijk’, meldt RTV Focus Zwolle. Ondergrondse fietsenstalling De busbaan, die de zuidzijde van het station verbindt met de noordzijde, is een bekend onderdeel van de stationsomgeving in Zwolle. Het nieuwe busstation en de busbrug worden op 17 februari 2019 in gebruik genomen. Nadat de spoorzone aan de zuidkant is afgerond, zal aan de noordzijde worden begonnen met het veraangenamen van het stationsplein. ‘Het stationsplein zal voorzien worden van een ondergrond-

se fietsenstalling ter grootte van een voetbalveld.’ Heicom hoopt ook voor de noordzijde producten te mogen leveren, zoals daktuinsubstraat, bomengrond, bomenzand en beluchting.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28086/grote-metamorfose-voor-stationsomgeving-zwolle

De Community of Practice is in drie jaar tijd uitgegroeid tot een succesvolle werkvorm die complexe kennisvragen integraal aanpakt www.stad-en-groen.nl

MAAIEN OP HET HOOGSTE NIVEAU

THE POWER TO PERFORM

Goolkatenweg 65, 7521 BE Enschede, Nederland T +31 (0)534 83 83 83 | F +31 (0)534 83 83 33 I www.roberine.com | I www.votex.com

Alles over Groenbeheer ondersteunt beleidsmakers en groenbeheerders bij het bereiken van een kwalitatief hoogwaardige buitenruimte tegen acceptabele beheerkosten Waarom kiest u voor Alles over Groenbeheer?

• • • •

Bestandsbeheer • RAW-bestekken • Groeiplaatsonderzoek Ontwerp- en inrichtingsadvies • Bomen Effect Analyses Planmatig Beheer • Directievoering en toezicht Inventarisaties • Bomenwacht

www.allesovergroenbeheer.nl Meerheide 110a 5521 DX EERSEL • Beilerstraat 24 9401 PL ASSEN info@allesovergroenbeheer.nl t. 0497-534044

HeltHuis tuinen ParkmacHines B.V. importeert en verkoopt al ruim 60 jaar een groot assortiment aan tuinmachines in De Benelux. We zijn een Dynamisch familieBeDrijf met een enthousiast team Dat Wegens groei Per direct oP zoek is naar een:

Fulltime VerteGenWoordiGer

tuin & park machines m/V

De ideale kandidaat heeft goede sociale en commucatieve vaardigheden, commerciële en servicegerichte instelling, hands-on mentaliteit en technische kennis. U bent de gedreven en enthousiaste collega die onze merken landelijk vertegenwoordigt. U bent ambitieus en resultaatgericht en heeft een flexibele werkhouding. U werkt zelfstandig en zal u profesioneel aan de klant kunnen presenteren. Om uw werkzaamheden goed te kunnen uitvoeren beheerst u de Nederlandse taal (het spreken van de Engelse taal is een pré) en computervaardigheden en u bent in bezit van een rijbewijs B. Wat zijn uw werkzaamheden? • Relaties onderhouden met bestaande klanten • Contacten leggen met nieuwe klanten • Het analyseren van de markt • Opstellen van offertes • Het verzorgen van de aftersales U krijgt de vrijheid om uw eigen kennis en ervaring toe te passen op uw werk. We bieden een prettige werkomgeving en afwisselende werkzaamheden in een dynamische en informele sfeer. We vragen veel van u, maar u mag ook veel van ons verwachten. Bent u geïntereseerd of kent u iemand met dit profiel en ambitie? Stuur dan een e-mail met een korte beschrijving van uzelf en CV naar info@helthuis.nl of stuur deze vacature door.

‘Zorg dat je materieel klaar is voor nieuwe wetgeving’ Nieuwe wetgeving betreffende remsystemen op landbouwvoertuigen nog onvoldoende geland ‘Hydraulische remsystemen op landbouwvoertuigen gaan uiteindelijk verdwijnen.’ Dat zegt Simon Voets van Voets Tractoren en Werktuigen in Hazerswoude-Dorp. Duidelijke taal. Toch verkoopt Voets nog steeds trekkers met zowel luchtremmen als hydraulische remmen. De nieuwe Europese wetgeving stelt groenprofessionals namelijk voor lastige dilemma’s bij de aanschaf van nieuw materieel. Stad+Groen houdt de regelgeving en de daaruit voortvloeiende afwegingen tegen het licht. Auteur: Paul van der Sneppen De Europese wetgeving met betrekking tot de veiligheid van landbouwvoertuigen is in Nederland zonder enige overgangsregeling geïmplementeerd. Dat heeft onder meer gevolgen voor de remsystemen die we gebruiken om getrokken materieel mee te remmen. Per 1 januari van dit jaar moeten alle nieuwe landbouwvoertuigen die aan het wegverkeer deelnemen aan de nieuwe eisen voldoen.

Consequenties Toch vindt Voets het nog best ingewikkeld om klanten goed te adviseren. ‘De regels mogen dan wel duidelijk neergelegd zijn, wat de consequenties zijn, verschilt per klant. We gaan in Nederland onherroepelijk helemaal over op luchtremmen. Daar moeten we eigenlijk nu al op voorsorteren. Maar wanneer we adviseren over de aanschaf van een trekker, moeten we ook kijken naar wat de

klant nog aan getrokken materieel in de schuur heeft staan. Veel van die werktuigen zijn hydraulisch geremd, maar nog lang niet aan vervanging toe. Dat leidt soms tot lastige afwegingen.’ ‘Klanten zijn bovendien nauwelijks op de hoogte van de nieuwe regels.’ Dat zegt Marc Reuter, salesconsultant bij machinehandel Pols Groep in Zuidland. ‘De grote loonwerkbedrijven weten doorgaans wel van de hoed en de rand. De kleinere

7 - 2018

ACTUEEL

5 min. leestijd

1 januari 2018 Om op de openbare weg te mogen rijden, moet nieuw geleverd materieel (vanaf bouwjaar 2018) uitgerust zijn met een tweeleidingremsysteem. Deze regel beperkt zich tot materieel met een totaalgewicht van acht ton of meer. 2021 Fabrikanten mogen geen enkelleidinghydraulisch remventiel meer leveren op nieuwe modellen trekkers, ook niet optioneel, naast het tweeleidingluchtremsysteem. bedrijven, denk aan hoveniers bijvoorbeeld, worden nog vaak volkomen verrast door de nieuwe regels.’ Dubbelleidingsysteem Op 1 januari zijn die regels ingegaan. Ze gelden voor nieuw geleverd materieel vanaf het bouwjaar 2018. De belangrijkste verandering is dat alle getrokken materieel met een toelaatbaar totaalgewicht van acht ton een dubbelleidingremsysteem moet hebben. Of daarbij wordt gekozen voor hydrauliek of lucht is nu nog aan de gebruiker. Een en ander komt allemaal voort uit de EU 167/2013-richtlijnen, beter bekend als de Mother Regulation. Kennis van de nieuwe wetgeving is belangrijk, zowel wanneer er een nieuwe trekker wordt aangeschaft als wanneer getrokken materieel wordt ingekocht. Net als Voets adviseert ook Reuter klanten om zoveel mogelijk voor te sorteren op luchtremmen. ‘Ik verwacht dat hydraulische remsystemen geen toekomst meer hebben in Europa.’ Compacte trekkers Maar dat geldt waarschijnlijk niet voor compacte trekkers. Dat zijn de kleinere machines met een motorvermogen tot ongeveer 60 pk. Klanten die op zoek zijn naar vervanging van een compacte trekker, hebben nog weinig te maken met die nieuwe regels, legt Reuter uit. ‘Die machines komen meestal niet op de openbare weg. Ze worden doorgaans op aanhangers vervoerd. Ook trekken ze vaak materieel dat het normgewicht van acht ton niet overschrijdt.’ Machines met een toegelaten totaalgewicht tussen de 3500 en 8000 kilo mogen nog met een oplooprem en een losbreekinrichting de weg op. Wie toch de openbare weg op wil met een nieuwe compacttrekker, moet naar een tweeleidingremsysteem. ‘Voor compacttrekkers zijn dat vrijwel altijd hydraulische systemen’, legt Voets uit. Dat

heeft alles te maken met het feit dat op compacte trekkers meestal geen ruimte is voor een luchtreminstallatie. ‘Wij leveren onze Boomer-modellen van New Holland uitsluitend met hydraulische remmen.’ Dilemma’s De grote dilemma’s ontstaan echter bij de aanschaf van de middelgrote en grote tractoren. Die moeten allemaal over op tweeleidingremmen. Dat is een probleem voor wie nog een hele verzameling getrokken materieel in de schuur heeft staan met het enkelleiding-hydraulisch remsysteem, het systeem dat tot op heden in Nederland eigenlijk de standaard is. De dubbelleiding-hydraulische systemen werken namelijk niet op die enkelleidingsystemen. Volgens Marc Reuter lopen vooral de kleinere en middelgrote bedrijven hier tegenaan wanneer ze trekkers vervangen. ‘Hoveniers bijvoorbeeld hanteren veel langere vervangingstijden voor getrokken materieel dan landbouwers. Die laatsten gebruiken hun machinepark intensiever en vervangen sneller. Bij een hovenier ligt de afschrijvingsperiode doorgaans echter tussen de zes en twaalf jaar. Hoveniers hebben voorlopig dus nog wel aanhangers met enkelleiding-hydraulische remmen achter de trekker hangen.’ Luchtremmen Dan volgen bij de aanschaf van een trekker dus lastige keuzes. De meeste nieuwe trekkers worden nu al standaard met tweeleidingluchtremmen geleverd. Fendt, John Deere en Claas bijvoorbeeld willen niets weten van dubbelleidinghydrauliek. Zij zetten helemaal in op luchtremmen. Om tegemoet te komen aan klanten die nog enkelleidinghydrauliek op aanhangers gebruiken, bieden ze nog wel de mogelijkheid om als extra een enkelwerkend hydraulisch remventiel te bestellen op een nieuwe trekker. New Holland biedt dezelfde mogelijkheid op de

grote modellen van 95 pk tot 135 pk. New Holland gaat echter verder in de middenklassemodellen. Daarbij kan de klant af fabriek kiezen voor tweeleiding-hydraulische remmen of tweeleidingluchtremmen. ‘Voor een enkele klant hebben we, op speciaal verzoek, ook een enkelleiding-hydraulisch remsysteem op de trekker gebouwd, naast de luchtremmen. Dat is passen en meten, zo’n operatie, maar het is niettemin goed gelukt.’ Ombouwen In het voorbeeld van Voets gaat het om een klant die zowel nieuwe als wat oudere aanhangers gebruikt. De nieuwste modellen zijn luchtgeremd. De oudere hebben enkelleiding-hydraulische remsystemen. ‘In dat geval kan het lonen om de trekker om te bouwen naar twee systemen. Deze klant kan nu alles achter zijn trekker hangen. Er hoeven geen aanhangers vervangen of aangepast te worden.’ Aanpassen van aanhangers van enkelleidinghydrauliek naar dubbelleidinghydrauliek is voor sommige klanten overigens wel een serieuze optie, vindt Reuter. Hij verwacht dat het niet lang gaat duren of er komen ombouwpakketten op de markt. ‘Daarmee zou je aanhangers van de standaard enkelleiding-hydraulische systemen kunnen ombouwen naar een dubbelleidingsysteem. Denk daarbij weer even aan die hovenier die zijn aanhanger in twaalf jaar afschrijft. Als hij vorig jaar nog een nieuwe kipper-aanhanger heeft gekocht, zal hij overwegen om die te laten ombouwen.’ Vervangen Vanwege de nieuwe EU-regelgeving is vroegtijdig vervangen bovendien extra onaantrekkelijk geworden. ‘Die aanhangers op enkelleidingsystemen raak je aan de straatstenen niet meer kwijt, tenzij je ze buiten Europa weet te slijten.’ Het streven van de wetgever om in 2024 alle landbouwvoertuigen met dubbelleidingremsystemen de weg op te sturen, heeft alles te maken met vei-

Nog even niet over op luchtremmen? Hoewel het bij de aanschaf van een nieuwe trekker goedkoper is om af fabriek voor luchtremmen te kiezen, kan er aanleiding zijn om die stap nog even uit te stellen. Om die afweging goed te kunnen maken, is het belangrijk om rekening te houden met de volgende compatibiliteitseigenschappen van hydraulische remsystemen. • Trekkers met een enkelleidingremsysteem kunnen aanhangers trekken die óók zijn uitgerust met een enkelleidingremsysteem. • Trekkers met een dubbelleidingremsysteem kunnen géén aanhangers trekken die zijn uitgerust met een enkelleidingremsysteem. • Trekkers met een dubbelleidingremsysteem kunnen wél aanhangers trekken die zijn uitgerust met een enkelleidingremsysteem. • Trekkers met een dubbelleidingremsysteem kunnen aanhangers trekken die óók zijn uitgerust met een dubbelleidingremsysteem.

www.stad-en-groen.nl

www.dcm-info.nl

DCM BODENAKTIVATOR NPK 4-3-4 – 60 % OS – korrel

Unieke aanlegmeststof voor aanplant en inzaai

DOWNLOAD NU DCM APP VOOR DE HOVENIER!

Wat doet DCM BODENAKTIVATOR? ■ Z orgt voor inbreng van humus en voedingsstoffen ■ V erbetert de structuur en het vochthoudend vermogen van de grond ■ V erbetert de wortelontwikkeling bij aanplant of ingezaaide gazons of grasrollen ■ V erbetert het microbiologisch leven in de bodem FOR ORGANIC GROWING

Geert van Kerkvoorde Noord Nederland 06-126 71 236 • gvk@dcm-info.nl

Jeffrey Jansen Zuid Nederland 06-220 12 023 • jja@dcm-info.nl

Gerrit Klop Midden Nederland 06-516 01 208 • gkl@dcm-info.nl

Aldert Engelsman West Nederland 06-236 89 287 • aen@dcm-info.nl

HUMUS + NPK

Meten is weten! Voor het beste resultaat start u voor de aanleg met een bodemanalyse. Haal een doosje bij uw dealer of vraag het aan via de app of website. Na ontvangst van de analyseresultaten krijgt u een passend advies van DCM.

DCM Nederland B.V. • Valkenburgseweg 62a • 2223 KE Katwijk tel: 071 401 88 44 • info@dcm-info.nl

Nieuw De ORCA giekaanbouw met frame en pompunit

Het giekzwenkwerk heeft een afgedichte vertanding.

is binnen 10 minuten aan- of af te koppelen.

Automatisch rijden met een vooraf ingestelde rijafstand.

ORCA (OVER RIJD CHASSIS AANBOUW)

www.hemos.nl Info@hemos.nl 06 46602500

ACTUEEL

‘Nieuw geleverd getrokken materieel boven de acht ton moet geremd worden door een tweeleidingremsysteem’

Marc Reuter: ‘Wie materieel snel kan afschrijven, ondervindt minder problemen.’

Simon Voets: ‘Goed kijken wat er nog aan getrokken materieel in de schuur staat’

Het elektronisch aangestuurde remventiel Ook voor hydraulische remmen geldt vanaf dit jaar al dat ze voorzien moeten zijn van een elektronisch aangestuurd handremventiel. Dat zorgt ervoor dat een combinatie met de handrem geleidelijk tot stilstand kan worden gebracht. Ook zorgt het elektronische handremventiel ervoor dat de aanhanger eerder remt dan de trekker en altijd automatisch op de handrem gaat wanneer de trekker op de handrem gaat.

ligheid. Bij dubbelleidingsystemen staat het voertuig permanent geremd, net als bij vrachtwagens. Pas wanneer het systeem wordt ingeschakeld en er druk wordt gezet op het remsysteem, gaan de remmen los. Bij een ongeval waarbij een aanhanger losbreekt, valt de druk weg en wordt het getrokken materieel dus meteen geremd. Losbreken Een enkelleidingsysteem werkt precies omgekeerd. Door druk op het systeem te zetten, wordt het voertuig geremd. Er is daarom een speciale voorziening nodig om te voorkomen dat zo’n aanhanger wegloopt als die losbreekt van de trekker. De stelling van Reuter en Voets dat alle Nederlandse landbouwvoertuigen op termijn luchtgeremd zullen zijn, lijkt aannemelijk. Het gaat naar alle waarschijnlijkheid op voor alle materieel dat de openbare weg op gaat. Er is namelijk nog een nieuwe regel die de transitie van hydrauliek naar lucht bespoedigt. Nieuw materieel dat wisselende gewichten draagt, moet worden uitgerust met een zogenaamd automatisch lastafhankelijk remventiel (ALR). Het gaat dan om getrokken machines met een toelating voor acht ton totaalgewicht of meer en voor een snelheid van meer dan 30 kilometer per uur. Het ALR meet de druk op de veren en past de remkracht automatisch aan het totaalgewicht van het voertuig aan. Kostbaar Nu is zo’n ALR voor hydraulische remsystemen relatief nieuwe techniek. Er is weinig vraag naar en het is daardoor kostbaar. Bij luchtremsystemen daarentegen komen ALR’s veel voor. Deze zijn ook niet duur. Er zijn dan ook fabrikanten van getrokken materieel die hydrauliek helemaal afzweren en overstappen op luchtremmen, vertelt Voets. ‘Kverneland heeft ons bijvoorbeeld al laten weten

dat zij helemaal gaan stoppen met hydraulische remmen.’ Hydraulisch geremde aanhangers die met wisselende gewichten op de openbare weg komen, stellen de eigenaren voor lastige keuzes. Er valt volgens Reuter wel wat voor te zeggen om die aanhangers om te bouwen naar luchtremmen. ‘Ik heb ze nog niet gezien, maar ik verwacht dat ook voor deze aanpassing ombouwsetjes op de markt komen.’ Toelatingskeuring Dat ombouwen of aanpassen van remsystemen is in het verleden vaak gedaan door handige doehet-zelvers. Daar zijn vanaf nu grote aansprakelijkheidsrisico’s aan verbonden. Per 1 januari van dit jaar moeten alle nieuwe voertuigen namelijk een strenge toelatingskeuring ondergaan voor ze de weg op mogen. Ze moeten beschikken over een EU-typegoedkeuring, een nationale kleine-serietypegoedkeuring of een individuele goedkeuring. Wie na de goedkeuring nog zelf sleutelt aan het remsysteem, kan onmogelijk nog de aansprakelijkheid naar de fabrikant verleggen. Die heeft immers zwart op wit dat het voertuig is opgeleverd met remmen die aan alle wettelijke eisen voldoen. Wie die aansprakelijkheid niet als een groot bedrijfsrisico ziet, moet nog rekening houden met boetes. Er wordt wel gesuggereerd dat het door het ontbreken van een kentekenplicht met de handhaving geen storm zal lopen, maar daar denkt Reuters heel anders over: ‘Ik adviseer klanten met klem om helemaal volgens het boekje te gaan. De RDW heeft aangekondigd streng te gaan controleren. Ik zou zelf het risico niet willen nemen.’

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/27253/zorg-dat-je-materieel-klaar-is-voor-nieuwe-wetgeving

www.stad-en-groen.nl

Erik Punt, algemeen directeur Eijkelboom bv

Tenderspecialist Meijer: ‘De opdrachtgever hoeft niet langer te geloven op blauwe ogen’ Radar vraagt om bewijslast van onderscheidend vermogen In 2016 schreef Eijkelboom bv door middel van de Radarmethode in op een tender waarbij voornamelijk om kwaliteit werd gevraagd. ‘Elk bedrijf kan een werk technisch uitvoeren, maar zodra een project complexer wordt en er een hoge mate van professionaliteit is vereist, is juist de menselijke component van belang. Ik droom er soms van dat 100 procent gunnen op kwaliteit mogelijk wordt in de openbaargroenbranche’, aldus directeur Erik Punt. Hij stelt dat Radar daarvoor een goede tool is. Auteur: Santi Raats

7 - 2018

ACTUEEL

6 min. leestijd

Punts oog viel in september 2018 op een artikel in Cobouw, waarin stond dat kleuren de uitkomst van een tender in Overijssel hadden bepaald en dat daarbij bewust niet naar een inschrijfprijs was gevraagd. Punt: ‘Ik las in Cobouw dat de provincie Overijssel de aannemer een werk volledig op basis van kwaliteit gunde. Er werd totaal niet aangestuurd op lage prijzen door te vragen om eenheidsprijzen. Wel werd er een ideaal projectteam van opdrachtgever en opdrachtnemer gevraagd, nog voordat er over geld werd gesproken. Heel bijzonder.’ 100 procent kwaliteit De tender van de provincie Overijssel betreft een project van circa 10 miljoen, dat begin 2019 van start gaat en in 2020 wordt opgeleverd. Het werk bestaat uit achterstallig onderhoud aan het Kanaal Almelo-De Haandrik, zoals de gedeeltelijke vervanging van de oeverbeschoeiingen. De provincie vroeg in haar tender om het perfecte bouwteam. De opdrachtgever en opdrachtnemende waterbouwer stellen dit team samen met behulp van een adviesbureau. Zo’n team is de topprioriteit van de provincie omdat de risico’s in dit project behoorlijk groot zijn. Om de doorgang voor schepen met een hoger laadvermogen mogelijk te maken, moeten bijvoorbeeld sluizen en kunstwerken worden aangepast. Het werk moet bovendien gebeuren binnen het relatief beperkte budget van 10 miljoen euro. Het bouwteam moet daarom uit matchende persoonlijkheden bestaan om faalkosten te vermijden. Het team moet haalbaarheid, hinder en uitvoerbaarheid kunnen tackelen, zonder dat men elkaar tegenwerkt. Of persoonlijkheden matchend zijn, berekent het adviesbureau aan de hand van een psychologisch model waarbij kleuren aan elk persoonlijkheidstype worden gekoppeld. Medewerkers worden gescreend en krijgen een kleur. Punt: ‘Vooral goed samenwerken aan de voorkant, bij het tekenen, kan teleurstellingen voorkomen. Ik neem mijn pet af voor de provincie Overijssel; het vraagt nogal wat moed om voor dit soort aanbestedingen te kiezen.’ Punt droomt er soms van dat 100 procent gunnen op kwaliteit mogelijk wordt in de openbaargroenbranche. Zelf is hij al tien jaar bezig om zijn medewerkers te coachen op het gebied van motivatie. Dat deed hij al bij zijn komst bij het bedrijf door een gezellige bar met bruinekroegsfeer in te

richten voor de medewerkers, bedrijfsfeestjes en vrijdagmiddagborrels te organiseren en regelmatig terugkerende functioneringsgesprekken in te voeren. Voor de coaching op het gebied van motivatie leunt Punt op modellen uit de psychologie, waaronder de kleurenmodellen. Hierbij krijgt elk type persoonlijkheid een kleurprofiel. Zo staat ‘rood’ bijvoorbeeld voor scorende spitsen en individuen en ‘blauw’ voor procesgerichte personen. Op basis daarvan kun je niet alleen bijsturen, maar ook een goed samenwerkend team samenstellen. Radarsystematiek ‘Er wordt in onze branche teveel aangestuurd op technische kwaliteit en het technische proces, en te weinig op de kwaliteit van het DNA van een bedrijf’, vindt Punt. ‘Natuurlijk is het essentieel om te weten hoe het gesteld is met het vakmanschap en kennis, maar nergens wordt de menselijke component benoemd. Elk bedrijf kan een werk technisch uitvoeren. Maar zodra een project complexer wordt en er een hoge mate van professionaliteit is vereist, wordt juist de menselijke component van belang. Dan is de hamvraag: wat is de grondhouding van het bedrijf bij het oplossen van problemen? De manier waarop je complexe problemen oplost, kun je niet omschrijven in harde technische eisen. De Radarsystematiek, die is ontwikkeld door de European Foundation for Quality Management (EFQM, in Nederland INK), kan de menselijke component wél benoemen.’ Bewijsvoering Rinke Meijer van advies- en onderzoeksbureau Significant: ‘Radar is een generieke methode voor het uitvragen en beoordelen van kwaliteitscriteria bij een aanbesteding. Het uitgangspunt is de beste prijs-kwaliteitverhouding (voorheen ‘economisch meest voordelige inschrijving’ of ‘emvi’ genoemd). Centraal bij deze methode staan de doelstellingen die de opdrachtgever nastreeft. De opdrachtnemer moet in zijn plan van aanpak concreet beschrijven wat hij gaat doen. Aan de hand van bijvoorbeeld eerdere projecten of uitgevoerde onderzoeken moet hij bewijzen hoe hij invulling aan die doelstellingen geeft, wat hij gaat doen, hoe hij monitort en beheerst. Deze manier van uitvragen is onderscheidend, omdat gevraagd wordt om concretiseren en ‘eerst bewijzen’. Geloven ‘op de blauwe ogen’ of op basis van een glimmende marketingfolder bij de offerte is er niet meer bij. De partijen moeten echt weten waarover ze het hebben; ze kunnen niet aankomen met abstracte verhalen.’

Menselijke waarde, bedrijfs-DNA Meijer ziet Radar steeds meer toegepast worden. ‘Het is vooral een geschikte methode voor opdrachten waarbij de opdrachtgever functioneel specificeert en stuurt op resultaat of output. Hij geeft de opdrachtnemer vrijheid in de manier waarop die dit realiseert.’ De tenderspecialist bestempelt de Radarmethode daarom als geschikt voor aanbestedingen in het openbaar groen: ‘Je maakt als opdrachtnemer de openbare ruimte mooi voor de eindgebruikers, zoals reizigers, fietsers, forenzen, bewoners. Dat is een dienst die niet altijd in technische specificaties te omschrijven is. Ook vragen opdrachtgevers steeds vaker aan opdrachtnemers om ook een adviesfunctie te vervullen of andere, meer tactische of strategische werkzaamheden te verrichten dan alleen gras maaien en bomen planten. Als je als opdrachtgever wilt weten hoe een bedrijf hiermee omgaat, kan Radar een geschikte methode zijn, zeker bij het onderhoud van grote arealen. Je kunt dan als opdrachtgever vragen naar de manier waarop een bedrijf dit aanpakt en daarvoor ook bewijs vragen.’ Aanbesteding gemeente Epe op basis van Radar Begin 2016 dong Eijkelboom mee bij een aanbesteding door de gemeente Epe. Punt licht toe:

‘Hoe pak je het aan en heb je daar bewijs voor?’

‘Deze aanbesteding werd begeleid door Bureau Significant (vandaar dat dit vakblad Bureau Significant om commentaar heeft gevraagd over Radar, red.). Wij werden tweede. De grootste uitdaging was dat medewerkers van de gemeente Epe met het nieuwe contract over zouden gaan. Het contract betrof een relatie van minimaal tien jaar. Axent Groen won, met moederbedrijf Vebego. Als opdrachtgever wilde Epe er zeker van zijn dat haar medewerkers goed terecht zouden komen, maar ook dat de opdrachtnemer langdurig zijn verantwoordelijkheid kan nemen voor de openbare ruimte. Dat valt of staat met de mensen die de lange termijnrelatie vormen, met hun hun visie, en niet met de contractvoorwaarden.’

www.stad-en-groen.nl

EFFICIÃ&#x2039;NTER WERKEN

Het 82V-accusysteem voor professioneel gebruik.

www.cramer-machines.com

15, 16 en 17 januari Evenementenhal Hardenberg

BEZOEK ONS OP

STAND 644

Greenfleet - IT - platform facebook.com/cramermachines

ONTDEK DE TOURNO Z! De zero-turn maaier op accu!

De specialist voor alle tuin, parken bosbouwmachines. Hogelandseweg 51 | 6545 AB Nijmegen | Tel.: +31 (0)24 373 19 90 info@eurogarden.nl | www.eurogarden.nl

ACTUEEL

‘Soms zegt de manier van omgaan met personeel meer over de bedrijfsslagkracht dan de cijfers’

Meijer knikt: ‘Met Radar kun je de doelstelling ‘goede overgang van medewerkers’ prima formuleren. Een ander voorbeeld is een aanbesteding die plaatsvond bij een publieke omroep. Dat ging over de inhuur van ENG-crews (camera- en geluidsmensen). De opnames vonden plaats op locatie en waren bestemd voor bijvoorbeeld actualiteiten- en kinderprogramma’s. De opdrachtgever wilde er zeker van zijn dat de ENG-crews affiniteit hadden met de op te nemen programma’s en goed konden omgaan met de menstypes die ze zouden tegenkomen op de locatie. Voor een interview met een politicus zijn andere sociale en emotionele vaardigheden nodig dan voor de opname van een kinderprogramma.’ Eigen bedrijf onder de loep Punt legt uit wat Eijkelboom bv als inschrijver voor de Epe-tender heeft gedaan: ‘We hebben persoonlijke interviews gehouden met gemeentemedewerkers, om te weten te komen wat er leeft bij de gemeente. Op ons eigen bedrijf hebben we risicoanalyses gemaakt op basis van menselijke factoren en normen en waarden: van het personeelsbeleid, de financiële organisatie, innovatie en productontwikkeling.’ ‘In een kwaliteitsanalyse zijn er tal van hoofdvragen op het gebied van personeelsbeleid: wat is het budget voor opleidingen, hoe minimaliseer je het aantal ongevallen en het ziekteverzuim, hoe maximaliseer je behulpzaamheid en betrouwbaarheid? We hebben onszelf subvragen gesteld, zoals: hoe gaan wij om met 55-plus-medewerkers? Met andere woorden: hoe kunnen stratenmakers, grondwerkers, hoveniers en machinisten zich nuttig blijven voelen wanneer ze lichamelijke problemen krijgen, en kunnen we ze aan het werk houden ondanks de robotisering en automatisering?’ Medewerkerstevredenheid leidt tot motivatie ‘Soms zegt jouw manier van omgaan met personeel meer over je bedrijfsslagkracht dan de cijfers’, filosofeert Punt. ‘Je kunt tijdens de nieuwjaarstoespraak tegen je mensen zeggen: Ik wil dat jullie drie procent rendementsstijging realiseren, maar dat snapt niemand. Zij houden zich met praktische zaken bezig, zoals piketpaaltjes slaan; ze denken niet aan rendement. Je moet als bedrijf dus weten wat wél motiverend en prestatieverhogend werkt voor het personeel. Wij zijn al jarenlang bezig om de gedrevenheid van medewerkers door middel van tevredenheid structureel te optimaliseren. De opdrachtgever is er immers bij gebaat als de jongens vrolijk en intrinsiek gemotiveerd zijn en opgeruimd werken. Het zit hem in kleine dingen, zoals

een koffiemachine die ook cappuccino maakt, soms vrij kunnen nemen ondanks drukte, en in grote dingen, zoals functioneringsgesprekken.’ Punt vervolgt: ‘Het is interessant en zowel voor de opdrachtgever als de inschrijver de moeite waard om het bedrijf secuur door te lichten op mensbeeld, intrinsieke waarde en rol in de maatschappij. Men mag elkaar wel wat meer de maat nemen.’ Mooie initiatieven voor de happy few? Om te kunnen inschrijven op een tender die 100 procent op kwaliteit gunt, moet je je bedrijf helemaal doorlichten om aan te tonen wat de bedrijfskwaliteiten zijn, náást het plan van aanpak en de calculatie. Zo’n ‘röntgenoperatie’ kost bakken met geld.

‘Men mag elkaar wel wat meer de maat nemen’

Punt: ‘Bij grote opdrachten ben je er misschien zelfs een ton aan kwijt, dus kunnen alleen de grotere bedrijven hieraan meedoen. Als middelgroot bedrijf kun je het je financieel niet veroorloven om een paar keer zulke aanbestedingen te verliezen; je gaat er gewoonweg door op de fles.’ Eijkelboom is flink gegroeid sinds de fusie met Boogaart Almere in juni 2016 en de oprichting van De Eijk Groep, een samenwerkingsverband tussen Eijkelboom, Boogaart Almere, Bureau De Eijk en De Eijk Duurzaam Werk. Punt hoopt dat er nog eens een pareltje voorbijkomt. Hij laat blijken dat hij het er graag opnieuw op zou wagen. ‘Wij hebben een prachtig bedrijf met DNA waar ik trots op ben.’

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28176/tenderspecialistmeijer-de-opdrachtgever-hoeft-niet-langer-te-gelovenop-de-blauwe-ogen

Rinke Meijer, tender-specialist bij Bureau Significant www.stad-en-groen.nl

Perfecting Play

De enige echte, nu nog beter DE NIEUWE IMANTS FTM-LIJN

Maakt nog beter schoon dankzij de nieuw ontworpen UNIVERSEÂŽ rotor en afvoerbanden Solide hoogte instelling voor consistent werk

Speciaal ontworpen voor het onderhoud van gras op sportvelden en golfbanen

Lichter en beter in balans

Geliefd bij vooraanstaande onderhoudsprofessionals wereldwijd

Meer informatie bij Jean Heybroek bel: +31 (0)30 63 94 611

e-mail: info@jeanheybroek.com of surf naar www.jeanheybroek.com

www.jeanheybroek.com

Wat staat er nog meer op het menu van de buxusrups? Heeft rupsje-nooit-genoeg nog andere voorkeuren? Bijna iedere buxuseigenaar in Nederland heeft gedwongen kennisgemaakt met de hongerige buxusrupsen. Deze Aziatische exoot heeft vele buxuseigenaren opgezadeld met extra werk. Consumenten reden massaal naar groenwinkels om hun buxusstruiken te vervangen. Maar wat heeft dit rupsje-nooit-genoeg nog meer op het menu staan? Zijn andere struiken ook in gevaar?Â Auteur: Willemijn van Iersel

De buxusrups smult ook van Pachysandra. Foto: Eline Arts

www.stad-en-groen.nl

uit voorraad leverbaar!

75SERIES PROFESSIONELE MACHINES VOOR GROENONDERHOUD T 0031 - 475 48 70 21 | F 0031 - 475 48 70 35 E info@dabekausen.com | www.dabekausen.com

De nieuwste en meest revolutionaire manier van vegen! Verkleint grof afval, bespaart 100.000 liter water, is innovatief en rendabel!

Bezoek ons in Hardenberg

Hal 6 standnummer 612 15, 16 & 17 januari 2019

+31 (0)345 585050 www.wimvanbreda.nl

mechanisatie in weg-, bermen slootonderhoud

Oudenhof 14 4191NW Geldermalsen

ACTUEEL

2 min. leestijd

meer eet. De kweekproef bestond uit een opbouw van zes verschillende struiken, waarbij zowel rupsen als vlinders werden geplaatst. Er werd vervolgens geregistreerd wat er gebeurde. De zes gebruikte struiken in de proef waren: Japanse hulst (Ilex crenata), dwergmispel (Cotoneaster), wilde liguster (Ligustrum vulgare), dikkemanskruid of schaduwkruid (Pachysandra terminalis), Japanse kardinaalsmuts (Euonymus fortunei) en uiteraard buxus.

Japanse kardinaalsmuts (Euonymus fortunei) aanraden als vervanger voor buxus is wellicht geen goede keus

Onderzoek Vlinderstichting Er werd tot nu toe van uitgegaan dat buxusmotten slechts buxus eten. Wij spraken Eline Arts hierover. Arts is vanuit mbo Helicon in Geldermalsen stagiaire bij de Vlinderstichting. Arts heeft tijdens haar stage onderzocht welke struiken de buxusmot nog

Uitkomsten Zoals verwacht, deden de rupsen zich tegoed aan de buxusplant en ook de vlinders voelden zich daar thuis. Eitjes werden gelegd en een nieuwe generatie kwam uit. Op Japanse hulst (Ilex crenata), dwergmispel (Cotoneaster) en wilde liguster (Ligustrum vulgare) werd weinig activiteit waargenomen. De rupsen aten niets en er werd geen succesvolle voortplanting geconstateerd. De vlinders zetten eitjes af op wilde liguster; deze kwamen niet uit.

De ‘winnaars’ van de proef waren Pachysandra, behorend tot de buxusfamilie, en Japanse kardinaalsmuts (Euonymus fortunei). Op Pachysandra werd zowel vraat als voortplanting waargenomen. Van Japanse kardinaalsmuts werd wel gegeten, maar daar is nog geen voortplanting gesignaleerd. In theorie zijn beide planten goede waardplanten voor de buxusmot. Meldingen dat vlinders in de vrije natuur op deze planten hun eitjes afzetten, zijn nog niet binnengekomen. Aanvullend onderzoek Meer onderzoek naar de voorkeuren van de buxusmot is wenselijk. De uitkomst van Japanse kardinaalsmuts als mogelijke waardplant voor de buxusmot is opmerkelijk. Diverse groensites en hoveniers raden deze plant aan als uitstekende vervanger voor de geplaagde buxus, maar in theorie kunnen de buxusmotten ook deze haag kaal eten. Aanvullend onderzoek was dan ook een van de aanbevelingen in het onderzoek van Arts. Het is zeer waarschijnlijk dat de Vlinderstichting hiermee aan de slag gaat.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28047/wat-staat-er-nogmeer-op-het-menu-van-de-buxusrups

Van jonge rups tot pop en uiteindelijk tot vlinder. Levensloop buxusmot. (Bron: Eline Arts) www.stad-en-groen.nl

SPEELGAZON

Inzaai-/doorzaaimengsel met een stikstofcoating zodat u snel een dichte grasmat heeft.

GRASZADEN VOOR PROFESSIONEEL GEBRUIK

Verkrijgbaar bij:

7 - 2018

Een meteorologisch recordjaar

Groen biedt niet alleen een mooi decor, maar vervult ook allerlei essentiĂŤle functies

Het jaar 2018 gaat de boeken in als een meteorologisch recordjaar. Dat is zorgwekkend. Het bevestigt mij ook in mijn overtuiging dat we ons gezamenlijk moeten blijven inzetten voor een groene en duurzame leefomgeving. 2018 was ook het jaar waarin minister Cora van Nieuwenhuizen besloot om jaarlijks 300 miljoen euro voor groene klimaatadaptatie uit te trekken. Dit is goed nieuws; het betekent niet alleen dat de biodiversiteit versterkt wordt, maar ook dat de minister een integrale kijk op groen heeft. Groen biedt niet alleen een mooi decor, maar vervult ook allerlei essentiĂŤle functies die wij nodig hebben om onze steden leefbaar en gezond te houden.

slechts het begin is van een kentering. De 300 miljoen van Van Nieuwenhuizen moet over een paar jaar ten minste 3 miljard zijn. Als tv-tuinman mocht ik dit jaar in het kader van De Grote Tuinverbouwing allerlei duurzame initiatieven in het land bezoeken. Dat hoort volgens mij ook bij het vak van hovenier. Hoveniers worden experts op het gebied van de duurzame inrichting van de buitenruimte. In een wereld die groen weer op waarde weet te schatten, zal de rol van de hovenier essentieel worden. Lodewijk Hoekstra

Hoveniers worden experts op het gebied van de duurzame inrichting van de buitenruimte Ik beschouw het besluit van de minister als een teken dat de boodschap van de waarde van groen ook eindelijk in Den Haag is aangekomen. Onlangs werden bijvoorbeeld twee moties van respectievelijk de VVD en het CDA over natuurinclusief bouwen en stedelijke vergroening in de Tweede Kamer aangenomen. De aankomende Omgevingswet is ook een prachtig middel om duurzaamheid, natuur en innovatie voorrang te verlenen. Daarom denk ik dat dit

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28019/een-meteorologisch-recordjaar

www.stad-en-groen.nl

Kardinaalsmuts Plant met een duidelijke tweedeling Bij de kardinaalsmuts (Euonymus) is er een duidelijke tweedeling te zien. Waarschijnlijk zijn de wintergroene struikjes, vaak met bonte bladeren, het bekendst. Deze worden vaak als vak- of randbeplanting gebruikt, soms ook als leiplant. De tegenhangers hiervan, de bladverliezende soorten en cultivars, blinken weer uit in mooie vruchten en schitterende herfstkleuren. Auteur: Ronald Houtman Euonymus alatus 'Compactus'

7 - 2018

SORTIMENT

9 min. leestijd

Zoals in de inleiding al geschreven, is Euonymus een beetje een schizofreen geslacht. Botanisch zijn de overeenkomsten tussen de wintergroene en bladverliezende soorten en cultivars natuurlijk groot. Maar in habitus, bladkleuren en vooral toepassingen is het verschil hemelsbreed. Zet een E. fortunei ‘Emerald ‘n’ Gold’ naast een E. alatus en het is moeilijk te geloven dat deze planten tot hetzelfde geslacht behoren. En toch, als de gezamenlijke kenmerken op een rijtje worden gezet, is het wel weer logisch. Morfologie en taxonomie Alle Euonymus zijn struiken of kleine bomen, al dan niet wintergroen. De bladeren zijn altijd enkelvoudig en staan steeds tegenover elkaar. De bloemen zijn vier- of vijftallig en bezitten zeer kleine kelkblaadjes en iets grotere kroonblaadjes. De bloembasis is een zogenaamde honingschijf (discus); dit is de verdikte schijf op de bovenkant van het vruchtbeginsel waarop nectarklieren zitten. Vaak is dit te zien doordat het glanst. De vruchten zijn vlezige doosvruchten die openspringen, waarna de zaden zichtbaar zijn. Deze hangen aan een soort navelstreng onder de opengesprongen vrucht. De zaden zelf zijn bedekt met een kleurig vliesje, de arillus (zaadrok). De arillus is (licht)geel, oranje of rood. De kleur van de arillus kan, in combinatie met de kleur van de doosvruchten en de herfstkleuren, de meest sprankelende combinaties voortbrengen. Het waren er vroeger meer, maar dankzij moderne inzichten is het aantal soorten Euonymus tegeznwoordig teruggebracht naar circa 150. Inderdaad, ‘circa’; een aantal soorten wordt door sommige taxonomen als ondersoorten gezien en door anderen als echte soorten. Het is maar waar de morfologische en taxonomische grenzen worden getrokken. Een notoir voorbeeld van zo’n discussie vormen de soorten (of ondersoorten?) Euonymus bungeanus, E. hamiltonianus, E. maackii en E. sieboldianus.

een nieuwe ondersoort of zelfs een nieuwe soort te onderscheiden. Hoe soorten en ondersoorten worden ingedeeld, is dus ook een kwestie van interpretatie. In het geval van genoemd Euonymus-complex gaat de Naamlijst van Houtige Gewassen (2015) uit van Euonymus bungeanus en E. hamiltonianus als aparte soorten. De andere twee worden als ondersoort (subsp.) beschouwd van E. hamiltonianus: E. hamiltonianus subsp. maackii en E. hamiltonianus subsp. sieboldianus. Kardinaalsmuts Euonymus komt in een groot gedeelte van de wereld voor, maar het zwaartepunt ligt in Azië, waar meer dan tweederde van de soorten voorkomen. De andere soorten komen voor in Europa, Noord- en Midden-Amerika, Noord- en West-Afrika en Noord-Australië. De bladhoudende soorten Euonymus fortunei en E. japonicus zijn veruit het bekendst. Ook in Nederland en België worden deze cultivars van deze soorten het meest toegepast. Op enkele uitzonderingen na zijn de bladverliezende soorten en cultivars veel minder bekend. Deze blinken vooral uit in vruchtdracht en herfstkleuren. De bloemen zijn gewoonlijk groenig en zijn, behalve als drachtplant, van weinig sierwaarde. Wel zijn er enkele cultivars met bonte bladeren, maar deze zijn veel minder aantrekkelijk dan de bontbladige wintergroene tegenhangers. De Nederlandse naam van Euonymus is kardinaals-

muts. Deze naam verwijst naar de gelijkenis van de vruchten van Euonymus met de mutsen die kardinalen dragen. Veel Nederlandstalige boeken spreken over de kardinaalshoed – een vorm van politieke correctheid? Inheems Eén soort is inheems in ons land: E. europaeus. Deze soort komt voor in de kuststreken van Zeeland en Noord- en Zuid-Holland, de Utrechtse Heuvelrug, de Kempen en de oostelijke delen van Limburg, Noord-Brabant, Gelderland, Overijssel en Drenthe. Het is een struik tot kleine boom die ruim 6 m hoog kan worden onder de juiste omstandigheden. De vierkantige twijgen zijn groen, de oudere bast is grijsbruin. De bladeren zijn donkergroen en hebben fijn getande bladranden. In de herfst verkleuren ze meestal niet of nauwelijks. Als het blad wel herfstkleuren toont, zijn deze rood tot oranjerood. De vruchten zijn rood, de zaden hebben een oranje arillus. Helaas is E. europaeus gevoelig voor meeldauw en aantasting door spinselmotten. Op zich geen levensbedreigende aantastingen, maar de planten worden er natuurlijk niet mooier van. Daarom wordt in praktijk meestal niet voor E. europaeus gekozen, tenzij inheemse beplanting een vereiste is. Misschien de mooiste en beste vorm van E. europaeus is de var. intermedius. Het is één van de gezondste variëteiten met rode vruchten die goed opvallen tegen het groene blad. Ook is deze variëteit duidelijk minder meeldauwgevoelig. In de praktijk wordt de plant vaak nog aangeboden

Lumpers en splitters Dat taxonomen net mensen zijn, wordt hier ook weer bewezen. Er zijn globaal twee kampen te onderscheiden: de lumpers en de splitters. De lumpers willen alles ‘lumpen’, wat wil zeggen dat ze kleine verschillen beschouwen als natuurlijke variëteit binnen een soort. De meest extremistische lumpers willen alles gewoon als soort beschouwen; de meer gematigde stroming wil hier nog wel eens ondersoorten van maken. De splitters, daarentegen, willen juist alles opsplitsen. Bij de extremisten onder de splitters is het kleinste morfologische verschil (haartjes op bladstelen o.i.d.) al reden om Euonymus alatus var apterus www.stad-en-groen.nl

Euonymus bungeanus 'Dart's Pride'

als E. americanus, maar de echte E. americanus is een geheel andere plant. Het is een vrij losse struik, tot zo’n 3 m hoog, met opvallend groene twijgen. Het meest opvallende en ook onderscheidende kenmerk van E. americanus is dat de rode vruchten bezet zijn met kleine stekels. De kleur en de vorm van de stekels hebben ertoe geleid dat de plant in Amerika strawberry bush wordt genoemd.

Op enkele uitzonderingen na zijn de bladverliezende soorten en cultivars veel minder bekend

Enkele cultivars zijn in cultuur, zij het soms maar op beperkte schaal. ‘Albus’ heeft witte tot lichtroze vruchten. De zaden zijn omgeven door een geeloranje arillus. ‘Red Cascade’ heeft donkerrode vruchten en de zaden een rode arillus. Op latere leeftijd draagt deze cultivar zeer rijk vruchten;

op jonge(re) leeftijd helaas niet. De herfstkleuren zijn donkerrood, wat ook niet bevorderlijk is voor het opvallen van de vruchten. De relatief nieuwe cultivar ‘Thornhayes’ ontstond als zaailing van ‘Red Cascade’ en kan als een verbetering daarvan worden beschouwd. ‘Thornhayes’ draagt op jonge leeftijd al rijk vruchten, die bovendien rozerood zijn en daardoor meer opvallen tussen het rode blad in de herfst. Met zijn bonte blad is ‘Aucubifolius’ een buitenbeentje. De bladeren zijn gedeeltelijk, soms bijna volledig, crèmekleurig tot lichtgeel gekleurd. Het geeft de plant een opvallend uiterlijk. Toegegeven, niet iedereen is hiervan gecharmeerd, maar opvallend is het wel! E. latifolius komt van nature voor in Zuid-Europa, maar werd vroeger bij buitenplaatsen in het zuidoosten van Nederland aangeplant. De plant is op kleine schaal verwilderd en wordt soms als inheems beschouwd, maar is dat dus niet. E. latifolius lijkt sterk op E. planipes. Euonymus alatus Dit is één van de bekendste soorten. Het is een compacte, vrijwel ronde struik, maximaal enkele meters hoog. De twijgen en oudere takken hebben opvallende kurklijsten, die vooral in de winter opvallend zijn. De vruchten van E. alatus zijn bruinig rood en de zaden hebben een oranje arillus. Het opvallendste kenmerk is echter de prachtig

dieprode herfstkleur. Een variëteit zonder kurklijsten is E. alatus var. apterus. Behalve de afwezigheid van de kurklijsten is deze gelijk aan de soort. Hij wordt soms zelfs niet eens als aparte variëteit onderscheiden, omdat planten zonder kurklijsten willekeurig door het gehele verspreidingsgebied van E. alatus voorkomen en er geen genetische basis is voor afzondering als aparte variëteit. De cultivar ‘Compactus’ wordt het meest gekweekt. Op jonge leeftijd groeit deze even snel als de soort, maar als hij ouder wordt, blijft ‘Compactus’ duidelijk kleiner en, hoe kan het ook anders, compacter. Bij ‘Rudi Haag’ is de herfstkleur zo mogelijk nog intenser. Ook deze plant groeit compact en wat breder dan andere. ‘Silver Cloud’ is een bontbladige cultivar met prachtig witbonte bladeren. Omdat E. alatus goed in de schaduw kan groeien, is ‘Silver Cloud’ bij uitstek geschikt om een donkere hoek in de tuin wat uit te lichten. ‘Silver Cloud’ wordt niet veel gekweekt en is daardoor moeilijk te verkrijgen. Euonymus bungeanus Deze soort uit Noord-China en Mantsjoerije wordt soms als ondersoort van E. hamiltonianus beschouwd. Gezien het natuurlijk verspreidingsgebied zit het met de winterhardheid dus wel goed. Het is een forse struik met sierlijk gebogen groene twijgen. De onopvallende geelgroene bloemen worden gevolgd door talloze zachtroze vruchten, waarvan de zaden bedekt zijn met een donkerder roze tot lichtrode arillus. Ook de herfstkleur

7 - 2018

SORTIMENT is opvallend: rozeachtig tot lichtrood. Een aantal cultivars is op kleine schaal op de markt. ‘Dart’s Pride’ heeft een opvallend rijke vruchtdracht en goede herfstverkleuring. ‘Fireflame’ is een zaailing van ‘Dart’s Pride’ en heeft een intens donkerroze tot dieprode herfstkleur. Als buitenbeentje wordt ook ‘Pendulus’ af en toe gekweekt. Deze heeft vrij dunne, afhangende twijgen en takken en krijgt opvallend genoeg een gele herfstkleur.

Euonymus hamiltonianus Een andere relatief veel gekweekte soort is E. hamiltonianus. Deze plant is in het verleden verschillende keren van naam veranderd en zoals eerder al vermeld is deze soort onderdeel van een complex van soorten en ondersoorten. Als de Naamlijst van Houtige Gewassen wordt aangehouden, is er in ieder geval een referentie om naar te verwijzen, ook al zijn andere taxonomen het hier

wellicht niet mee eens. Hier worden dus naast E. hamiltonianus ook de ondersoorten maackii en sieboldianus genoemd. Het is een grote struik tot kleine boom met een mooie, ietwat onregelmatige ronde vorm. Oudere stammen zijn opvallend en diep gegroefd. De vruchten zijn lichtroze tot lichtrood, de zaden hebben een oranje tot dieprode arillus. Helaas is de vruchtzetting wisselend, wat tot teleurstellingen kan leiden omdat gebruikers niet de massa’s vruchten zien die ze verwachten op basis van de prachtige foto’s. De herfstkleur is geel, oranje of (diep)rood. Bij de soort is de herfstkleur al zeer mooi, maar de cultivar ‘Indian Summer’ werd speciaal vanwege een bijzonder lang aanhoudende herfstverkleuring benaamd. Enkele cultivars met mooie vruchten zijn ‘Coral Charm’ (lichtroze vruchten en gele herfstkleuren), ‘Den Haag’ (roze vruchten aan lange takken), ‘Koi Boy’ (vruchten wit, zaden met een rode arillus en citroengele herfstkleuren), ‘Pink Delight’ (opvallend roze vruchten) en ‘Rising Sun’ (donkerrode vruchten en rode herfstkleuren). Opvallend is dat er ook een paar bontbladige cultivars van E. hamiltonianus zijn. De bekendste is ‘Rainbow’, waarvan de donkergroene bladeren groengele tot heldergele randen hebben. ‘Rainbow’ is iets minder winterhard dan andere cultivars van E. hamiltonianus en kan in strenge winters behoorlijke vorstschade oplopen. ‘Snow’ is een zilverbonte cultivar waarvan de bladeren witgerand zijn. De rozerode vruchten contrasteren hier goed mee, maar worden helaas niet rijkelijk geproduceerd. ‘Snow’ is wel goed winterhard. Euonymus phellomanus Naast de al eerder genoemde E. alatus heeft ook E. phellomanus opvallende kurklijsten aan de twijgen. Het wordt een grote struik, die uiteindelijk meer dan 4 m hoog kan worden. De vruchten zijn intens donkerroze en de zaden hebben een helderrode arillus. De herfstkleur is purperrood, maar gewoonlijk wat minder intens. Het zijn de mooie wintertwijgen en zeer opvallende vruchten die de voornaamste sierwaarde van deze soort vormen. ‘Pinky Bells’ is een goed vruchtdragende cultivar, ‘Silver Surprise’ is een bontbladige vorm. De bladeren staan ietwat bol en hebben een smal wit randje. ’s Winters zijn de twijgen van ‘Silver Surprise’ roze.

Euonymus europaeus 'Aucubifolius'

Euonymus planipes Deze struik, die ruim 3 m hoog kan worden, valt op door de gladde groene tot purperbruine twijgen

www.stad-en-groen.nl

PASSIE VOOR CIJFERS Ã&#x2030;N DE BUITENRUIMTE?! WIJ ZOEKEN BEDRIJFSBUREAUMEDEWERKERS

Interesse? Kijk op www.jvaneschbv.nl voor meer informatie over deze vacatures. Solliciteren kan via solliciteren@jvaneschbv.nl. J. VAN ESCH BV

Acquisitie wordt niet gewaardeerd.

SORTIMENT

en opvallend lange winterknoppen. Deze kunnen circa 2,5 cm lang zijn. De bladeren zijn relatief groot. De donkerrode vruchten lijken vanaf de zijkant bekeken hartvormig. De zaden zijn met hun oranje arillus behoorlijk opvallend. De herfstkleuren variëren van oranje tot diep purperrood. ‘Sancho’ is een prima cultivar die gewoonlijk een zeer rijke vruchtdracht heeft, gevolgd door dieprode, doffe herfstkleuren. De vruchten rijpen ongeveer een maand later dan bij de soort, omstreeks eind september-oktober. Andere soorten Naast de hierboven genoemde soorten zijn er natuurlijk nog meer aanbevelenswaardige soorten en cultivars. Deze worden slechts op kleine schaal gekweekt en zijn (vrij) moeilijk verkrijgbaar. Euonymus oxyphyllus is een nauw aan E. planipes verwante soort. Het is een langzaam groeiende, compacte struik, tot circa 1,5 m hoog. Net als bij E. planipes zijn ook de vruchten van E. oxyphyllus rood met oranje. De herfstkleuren zijn intens donkerrood tot purper. Twee soorten die nauw aan elkaar verwant zijn, zijn E. carnosus en E. grandiflorus. Het zijn beiden forse heesters tot kleine bomen, E. carnosus tot zo’n 8 m hoog en E. grandiflorus tot bijna het dubbele daarvan. De bladeren zijn dik en vrij leerachtig. Ze vallen zeer laat in het jaar af, vaak pas in december of januari. Een groot verschil tussen beide soorten is dat de bladeren van E. carnosus prachtig roodpurper kleuren in het najaar, terwijl E. grandiflorus nauwelijks herfstkleuren geeft. Bij E. carnosus ‘Red Wine’ zijn de kleuren nog intenser. Een ander belangrijk verschil tussen de soorten is dat de meeldraden bij E. carnosus typisch piramidevormig en vlezig zijn (carnosus betekent ‘vlezig’). De bloemen van beide soorten zijn lichtgroen. Bij E. carnosus zijn ze circa 1 cm groot, bij E. grandiflorus circa 2 cm, wat ook de naam verklaart. Beide soorten hebben roze vruchten.

Euonymus hamiltonianus

Als laatste besteed ik aandacht aan een zeer bijzondere soort: E. cornutus var. quinquecornutus. Toegegeven, de naam is niet de gemakkelijkste en zelfs discutabel. Volgens sommige taxonomen is variëteit gelijk aan de soort en is de variëteitsnaam quinquecornutus ook nog eens ongeldig. Als dit wordt bevestigd, zou de naam in ieder geval gemakkelijker worden: E. cornutus. Maar de plant mag er zijn, vooral de vruchten. De bladeren van dit compacte heestertje zijn circa 10 cm lang en opvallend smal. Het geeft de plant een bamboeachtige uitstraling. De vruchten zijn gevleugeld en totdat ze openspringen vrij onopvallend groenig

www.stad-en-groen.nl

Recreatief groen NIEUW ons Green Life™ Programma

Wij helpen in 6 relevante leefomgevingen met de beste en duurzame boom- en plantkeuzes

Uw toegang tot 12.000 soorten groen

Wij luisteren en kijken naar mensen in hun leefwereld en passen ons eeuwenoude en nuchtere verstand van bomen, struiken en planten toe om die leefwereld te verbeteren. Kerkeind 12 • 5076 AC Haaren • The Netherlands • +31(0)411 - 62 19 64 • info@mvandenoever.nl

Hier is geen kruid tegen gewassen!

Nesbo UK 125 onkruidborstel

Nesbo GF 350 onkruidbrander

Meer weten? Kijk op mechancultuurtechniek.nl

Distributeur voor Nederland

Nesbo is een merk van

SORTIMENT

Euonymus oxyphyllus

roze. Als de vruchten openspringen, worden de rode binnenkant en de oranje arillus zichtbaar. Het lijken dan net kleine sterretjes. Euonymus in de tuin De bladverliezende kardinaalsmutsen houden van goed doorlatende grond. Uitgezonderd zware kleigrond zullen ze op vrijwel elke bodem gedijen. Met name op wat drogere zandgrond zullen de herfstkleuren intenser zijn dan op natte (veen)gronden. Zowel zon als schaduw wordt verdragen, maar op een zonnige standplaats voelen de planten zich beter thuis. Omdat de voornaamste sierwaarde in de herfst getoond wordt, kan Euonymus het beste op een plaats achter de border geplant worden. ’s Zomers is het dan een onopvallende struik, maar in het najaar wordt het één grote show. Ook kunnen ze goed in kleine groepen of als solitair worden toegepast. De planten verdragen snoei, maar van nature vormen ze goed gesloten compacte struiken, dus snoei is alleen noodzakelijk als de planten te groot worden of als de vorm echt te

wensen overlaat. Als er toch wordt gesnoeid, kan dit het beste plaatsvinden in het vroege voorjaar, omstreeks half maart. Omdat ze weinig onderhoud behoeven, zijn ze ook prima geschikt voor toepassing in de openbare ruimte.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/27756/kardinaalsmuts-inhet-najaar-n-grote-show

Euonymus phellomanus

www.stad-en-groen.nl

Wat maakt of kraakt een speelplek? Verkenning in afstudeeronderzoek met Almere als proeftuin Wat maakt een speelplek aantrekkelijk? Met die vraag ging Mathijs Mulder in opdracht van de gemeente Almere en OBB speelruimtespecialisten op onderzoek uit, met Almere als proeftuin. Het resultaat: een aantal ruimtelijke factoren die een speeltuin kunnen ‘maken of kraken’. Auteur: Kelly Kuenen

Wat een speeltuin aantrekkelijk maakt, kan niet alleen interessant zijn voor nieuw aan te leggen plekken, maar ook bij het aanpassen of verwijderen van speelplekken. De aanleiding voor de gemeente Almere om deel te nemen aan dit onderzoek was de vraag naar een betaalbare variant van speelruimte, zonder in te boeten aan aantrekkingskracht. Kortom: de vraag welke keuzes er moesten worden gemaakt in het beleid. Een van de mogelijkheden om een aantrekkelijke speelruimte te realiseren, is het centraliseren

van speelplekken en kleine, minder gebruikte speelplekken te sluiten. Maar dan moet je wel weten wanneer een speelplek aantrekkelijk is, stelt Mulder. En hoewel dit geen aanleiding was voor zijn onderzoek, is het wel relevant om nog een andere reden: een aantrekkelijke speeltuin kan voor bewoners een plek zijn om elkaar te ontmoeten in de buitenruimte. Drie niveaus Mulder voerde het onderzoek uit voor zijn studie

stedenbouwkunde aan de hogeschool Saxion. Hij keek niet alleen naar het ontwerp van de speelplek zelf, maar ook naar de inbedding in de stedelijke omgeving. Tien speelplekken in Almere fungeerden als testlocaties, alle met verschillende groottes en met andere ruimtelijke elementen. Mulder verdeelde de aantrekkingskracht van de speelplekken in drie categorieën: op stedelijk schaalniveau, buurtschaalniveau en locatieschaalniveau. Bij het stedelijk schaalniveau keek hij naar de invloed van het ‘stedelijk weefsel’ op de aantrek-

7 - 2018

ACTUEEL

4 min. leestijd

kingskracht die een speelplek uitoefent: de ligging van de speelplek in de stad en ten opzichte van het hoofdfietsnetwerk. Bij het buurtschaalniveau keek hij naar elementen uit de directe omgeving. Bij de laatste categorie, het locatieschaalniveau, zoomde hij in op de speelplek zelf, voor de vraag of bepaalde voorzieningen aantrekkingskracht uitoefenen. Om te bepalen hoe populair een speelplek was, hield Mulder interviews, observeerder hij activiteiten en vergeleek hij deze met de foto- en ruimtelijke analyse die hij maakte. Door deze elementen te combineren, trachtte Mulder te formuleren welke elementen een speelplek ruimtelijk aantrekkelijk maakten. Die vele factoren maakten het nog best lastig om harde conclusies te trekken, geeft Mulder toe. ‘Een observatie deel je in een categorie in. Dat zijn cijfers. Je kunt zeggen welke plekken veel bezocht worden en welke activiteiten er plaatsvinden. Maar als een speeltuin weinig bezocht wordt, is dat niet per definitie toe te schrijven aan de ligging, indeling of andere ruimtelijke factoren. Er kunnen immers ook externe factoren van invloed zijn. Misschien is er op dat moment wel een voetbalwedstrijd, waardoor veel jeugd binnen is.’ Toch kan Mulder, weliswaar met een kanttekening hier en daar, enkele factoren noemen die een speelplek interessant maken, in de hoop dat dit als inspiratie dient voor de mensen die ermee aan de slag willen.

‘Voor ouders kan een heldere afbakening van een speelruimte van belang zijn’

Inbedding in omgeving Of de ligging in het stedelijk netwerk invloed uitoefent, weet Mulder niet te zeggen. De resultaten daarover waren tegenstrijdig. Wel vermoedt hij dat de route ten opzichte van een wandelnetwerk invloed uitoefent. Hij adviseert gemeenten dan ook vooral te kijken naar de ligging van speelruimtes ten opzichte van het voetgangersnetwerk. Bij de ideale speeltuin zoals Mulder die ziet (waarover later meer) zorgt de ligging aan een wandelroute voor extra levendigheid. Met een wandelroute bedoelt hij de route die mensen afleggen van hun

woning naar een bestemming – en waarbij ze dus een speeltuin passeren. ‘Daar loopt een voetgangerspad dwars door de speeltuin. Die mensen gebruiken de speelplek misschien niet, maar zorgen wel voor een levendig beeld. In een van de interviews vertelde een dame me bijvoorbeeld dat ze de plek wel ervaarde als een eigen plek, maar niet als territoriumplek – een plek van een bepaalde groep.’ De directe omgeving Volgens Mulder heeft de directe omgeving ook invloed op de populariteit van de speelplek. Zo biedt bestrating de mogelijkheid tot fietsen of skeeleren en in het water nabij een van de onderzochte speelplekken kan in de zomer gezwommen worden. Een speelvriendelijke infrastructuur op of naast de speelplek kan daarom van meerwaarde zijn voor de speelactiviteiten. Voor ouders kan het van belang zijn dat een speelruimte een heldere afbakening heeft, zodat zij weten dat hun kinderen zich in een specifiek gebied bevinden. De speelplek zelf Wat maakt een speelplek zelf nu aantrekkelijk? Mulder weet wel een aantal elementen te noemen: ontdekkingsruimte, natuurlijke elementen, verharding en (voor jongeren) ruimte voor ontmoeting. Schommels, kabelbanen en klimtoestellen werden tijdens Mulders onderzoek het meest gebruikt. Een speelplek met natuurlijke materialen kan zorgen voor meer variatie in het spelen, al bleken in een gecombineerde speeltuin de natuurlijke elementen minder gebruikt te worden dan de traditionele elementen. ‘Zand en takken bleken een mooie toevoeging te zijn om mee te spelen, maar waren geen hoofdattribuut. Dat kan ook aan die elementen liggen. Wellicht liggen daar ook kansen, als deze natuurlijke elementen een prominentere rol gaan spelen op de speelplek.’ Punten van aandacht Gemeenten moeten goed kijken naar de verschillende doelgroepen en overwegen of deze groepen in dezelfde ruimte gezet moeten worden. ‘De doelgroepen gebruiken verschillende soorten ruimtes. Kinderen willen meer op ontdekkingstocht, rondjes fietsen en spelen. Jongeren willen vaak meer sporten en elkaar ontmoeten.’ Speeltuinen die wat verder van woningen af liggen, worden minder gebruikt door kinderen. Een uitzondering hierop vormt de speeltuin in het Beatrixpark, die – inderdaad – gecombineerd kan worden met een bezoek aan het park. Hier waren wel volop kinderen en ouders aanwezig. Mulder: ‘Als een speelplek verder van woningen af ligt, is de bijdrage aan wat ik

noem “sociale ogen” minder. Bij jongeren lijkt de afstand vanaf hun huis van minder groot belang.’ De speelplekken die minder scoorden qua bezoekersaantallen, waren over het algemeen die plekken die geheel of gedeeltelijk uit het zicht van woningen lagen, en plekken die weinig speelattributen bevatten. Daarom moet er aandacht zijn voor voldoende afwisseling, zowel wat betreft toestellen als speelelementen.

‘Schommels, kabelbanen en klimtoestellen werden het meest gebruikt’

Van de tien onderzochte plekken kwam het Leeuwardenplein als aantrekkelijkst uit de bus. Niet alleen kreeg deze speelplek in de interviews de beste score, ook noteerde Mulder hier de meeste mensen en de meeste activiteit. Volgens Mulder is deze plek, te zien op de hoofdfoto bij dit artikel, aantrekkelijk door de afbakening, de verschillende ondergronden, het zitmeubilair, veel speelmeubilair, fietsstraten, de hoge mate van (sociale) veiligheid en de centrale ligging in de wijk. Een voorbeeld ter inspiratie, aldus Mulder.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28177/wat-maakt-ofkraakt-een-speelplek

www.stad-en-groen.nl

Hoe houden we de halfverhardingen in uw beheersgebied onkruidvrij? Van de Bijl & Heierman b.v. zorgt voor u en laat de halfverhardingen er jaarrond representatief uit zien! ONS CONCEPT IS: 1) Inzet VEGAWAY® · Duurzaam: toepassing in één werkgang zonder afvoer van afval · Grondig: onkruid wordt ‘met wortel en al’ verwijderd · · · ·

Snel: gemiddeld 500 meter per uur met een werkbreedte van 120 cm Prachtig: paden liggen er strak bij, alsof de kanten afgestoken zijn Beter: door vernieuwing van de toplaag verbetert de afwatering Effectief: eindresultaat is een solide basis voor een eventueel nieuwe toplaag

2) Inzet thermische onkruidbestrijding · Afhankelijk van de weersomstandigheden en het vast gestelde kwaliteitsniveau zal er thermische onkruidbestrijding toegepast worden. 3) Jaarrond monitoring van de halfverhardingen · Volledige ontzorging en ingrijpmomenten op basis van een door u bepaald kwaliteitsniveau · Monitoren en terugkoppeling middels schouwrapporten

Vóór

Ná

Ná 6 maanden

Lakemondsestraat 13b · 4043 JC Opheusden (0488) 44 30 93 · www.vdbh.nl

Folder_A5_onkruidzeef._Spoed_17-12-18indd.indd 3-4

17-12-18 10:23

Verkoop Lease Verhuur

DE SPECIALIST IN RADIOGRAFISCH WERKEN T: +31 (0)514 764 016 - info@machines4green.nl - www.machines4green.nl

Skygarden Seoul. Foto: MVRDV (c) Ossip van Duivenbode

Bouwen aan de groene stad van de toekomst Stedenbouwkundige Winy Maas spreekt in Eindhoven over verdichting, openbare ruimte en de vergroeningsopgave van de stad

Op 24 oktober 2018 gaf architect Winy Maas tijdens de negendaagse Dutch Design Week (DDW) in het VDMA-complex te Eindhoven zijn visie op de toekomst van de stad. De lichtstad staat voor een grote uitdaging: klimaatverandering, verdichten en vergroenen. Maas, die als hoogleraar verbonden is aan de TU Delft en als supervisor betrokken is bij de ontwikkeling van de Eindhovense binnenstad, ging in op de vraag: wat betekent dit voor de stad Eindhoven en voor andere steden? ‘Everything is urbanism. Therefore urbanism is incredibly cool.’ Auteur: Guus van Rijswijck Begin februari 2018 was Winy Maas, medeoprichter van het Rotterdamse architectenbureau MVRDV, te gast in het tv-programma De Wereld Draait Door. Daar filosofeerde hij over zijn visie op de steden van de toekomst, wanneer de aarde tien miljard mensen moet zien te herbergen. Driekwart van dat aantal zal tegen die tijd in steden wonen. Hij vertelde DWDD-presentator Matthijs van Nieuwkerk

over de noodzaak van the green dip: de stad moet de natuur omarmen. Dus geen kaal beton meer, maar elk oppervlak beplanten en bebouwing door planten laten overwoekeren. ‘Daken, gevels, terrassen, pleinen en openbare ruimtes moeten worden voorzien van een groene laag.’ Het zou moeten leiden tot een nieuw soort gevels, daken, bestrating en leefklimaat, aldus Maas. Zijn presentatie in de

voormalige luciferfabriek VDMA borduurde voort op deze ideeën: ‘Ik droom ervan dat we op daken kunnen leven.’ Collectieve huiskamer Het is ruim na de aanvangstijd van twee uur als Yasin Torunoglu voor het eerst de afgeladen zaal in het VDMA-gebouw toespreekt. De Eindhovense

www.stad-en-groen.nl

wethouder van onder meer ruimtelijke ordening lijkt ietwat overrompeld door de overweldigende opkomst van zo’n 150 belangstellenden, die op de lezing van Winy Maas zijn afgekomen. Onderwerp is de drastische verandering van Eindhoven, dat onder leiding van architect Winy Maas investeert in meer groen en hoogbouw. Torunoglu: ‘De bin-

Winy Maas: ‘Eindhoven wordt nog cooler’ Winy Maas (Schijndel, 1959) is door de gemeente Eindhoven benoemd tot supervisor binnenstad. ‘Die rol houdt in dat hij adviseert over alle grote ruimtelijke plannen in de binnenstad en de samenhang daartussen. Dat gaat over architectuur, stedenbouw en openbare ruimte’, aldus de gemeente op haar website. Met zijn academische denktank the Why-Factory (gerund door de TU Delft en MVRDV) doet Maas onderzoek naar de toekomst van steden. Met de aanstelling van Maas als supervisor wil de gemeente ‘een kwaliteitsslag maken naar een aangenaam verblijfsklimaat met allure’. De uitdaging daarbij is om iedereen in de stad hierbij te betrekken. ‘De afgelopen jaren ontwikkelden de High Tech Campus en de campus van de TU/e zich tot aansprekende gebieden om te werken en te verblijven. Net als het oude Philips-terrein Strijp-S. In vergelijking daarmee bleef het Eindhovense stadscentrum bij die ontwikkelingen en de economische groeispurt van de regio een beetje achter. Afgezien van het TU/e-terrein verdween de hightechbedrijvigheid die het gezicht van de stad bepaalt eigenlijk naar de randen van de stad. Dat Eindhoven één van de internationale hightech-hotspots van de wereld in, is voor bewoners en bezoekers in de binnenstad niet echt merkbaar’, stelt de gemeente. Eindhoven wil de binnenstad ontwikkelen tot een centrum dat de concurrentie aankan met andere attractieve centra in de wereld. ‘Uiteraard met een eigen identiteit, passend bij de schaal van de stad. Een manier om dat te bereiken, is het verder verdichten (via hoogbouw, transformatie en bijvoorbeeld de aanleg van binnenhoven) en veraangenamen van de binnenstad voor iedereen: Eindhovenaren, bezoekers en mensen die er werken. Meer groen en water, meer levendigheid, meer mogelijkheden voor ontmoeting en meer beleving.’ Bron: gemeente Eindhoven / MVRDV

Skygarden Seoul. Foto: MVRDV (c) Ossip van Duivenbode

nenstad is als een collectieve huiskamer van ons allemaal. Ik denk dat de grote verbouwing die ons de komende tien jaar te wachten staat, alleen maar succesvol kan zijn als die ook van ons allemaal is. Als we een perspectief hebben, weten waar we met zijn allen naartoe gaan, weet ik zeker dat we dat samen kunnen doorstaan.’ Stedenbouw en klimaatverandering Vervolgens ontvouwt Winy Maas zijn oplossingen voor de steden van de toekomst, toegespitst op Eindhoven. In een jachtig tempo vuurt hij in het Engels de meest wilde ideeën af op zijn toehoorders, die het allemaal in verwondering lijken te aanschouwen. Hij behandelt zijn thema’s kort, steevast gevolgd door de afsluiter ‘What’s next?’ Maas: ‘Stedenbouw is zo urgent. Er zijn zoveel vragen vandaag de dag. Niet alleen hier, maar overal. Klimaatverandering is overal gaande en een steeds serieuzer verschijnsel om rekening mee te houden. Maar ook: bevolkingsgroei, een enorme groei van de consumptie van ruimte, zuurstof, water en energie waar we mee om zullen moeten gaan. What’s next?’ Betonnen draak Volgens Maas is een stedelijke agenda dan ook hoognodig. ‘We denken na over de toekomst, maar in de tussentijd moet je een nieuwe straat bouwen en bomen planten.’ Hij laat de zaal enkele voorbeelden zien van steden en de manier waarop ze omgaan met verdichting. ‘Neem nou Seoul in Zuid-Korea. Een typisch Aziatische, grijze, einde-

loze, kolossale stad met 25 miljoen inwoners. Wat kun je daar doen aan de monotonie?’ Enkele foto’s komen voorbij van het stadhuis, een snelweg en het parlementsgebouw, waar resultaat is geboekt met een groenere omgeving. Een brug bij het centraal station dient als voorbeeld. ‘Die brug was een betonnen draak uit de jaren zeventig, alleen omgeven door wegverkeer. Hoe kun je die omgeving vergroenen en daar iets moois ontwerpen in een stevige ondergrond? We konden het niet met een jungle bedekken; dat was te duur.’ De oplossing werd gevonden door bomen in potten in de grond te plaatsen. ‘Alle soorten hebben een ander type pot nodig met hun eigen uitrusting en voedingsbronnen. Neem nou de Ginkgo biloba: die is eigenlijk heel mooi zo, omgeven door wat rotsen en water.’ Plantendorp Vervolgens komt het ‘arboretumproject’ in Seoul ter sprake. ‘We hebben het plan bedacht om alle specifieke plantensoorten, die zijn ontwikkeld door de universiteit van Seoul, te selecteren en de ruimte te geven. Zet ze in alfabetische volgorde en plaats ze in de openbare ruimte.’ Bij die onderneming komt ieder gebouw van pas: elk toilet, elk café, elke bloemenwinkel of bibliotheek maakt deel uit van de beplantingsoperatie. ‘Zo wordt het een plantendorp. Daarbij kun je ook nog verlichting toepassen.’ Ook de technologie die achter zo’n project kan schuilgaan, is fascinerend, aldus Maas. ‘In Korea kan het -30 en +40 graden Celsius worden. Om de planten in potten te laten overleven,

7 - 2018

INTERVIEW

7 min. leestijd

doelstellingen en ambities. Eén daarvan: in de toekomst moet downtown Eindhoven uitgroeien naar een binnenstad met meer dan 95 procent groen. What’s next?

Skygarden Seoul. Foto: MVRDV (c) Ossip van Duivenbode

zijn verkoeling, verwarming, water en monitoring nodig.’ Er komen opnieuw verschillende dia’s voorbij van vergroende, stedelijke plekken op bruggen en in straten. ‘Het ziet eruit als één grote collectie van prachtige planten.’ Een brug vervult op die manier een soort ‘dragende functie’, vertelt hij. ‘Dat moeten we bij verstedelijking uitzoeken: welk element kan een boodschap uitdragen?’ ‘Erger dan Dublin of Ouagadougou’ Terug naar Eindhoven. Het centrum is klein en pindavormig en met een gemiddelde hoogte van 17,5

meter laag ten opzichte van andere Nederlandse en Europese steden. Het heeft een relatief lage dichtheid (1,3 floor to area ratio). Ook is het dunbevolkt (6008 inwoners per km2) en wonen er gemiddeld jonge mensen (de gemiddelde leeftijd is 31 jaar). Erg groen is de stad momenteel niet: Eindhoven heeft 8,3 procent openbaar groen oppervlak en circa 1675 bomen. ‘Dat is treurig’, zegt Maas. ‘Nog erger dan Dublin of Ouagadougou, de hoofdstad van Burkina Faso.’ Ook is de NoordBrabantse stad niet waterproof en niet erg gemengd, zo blijkt. Eindhoven heeft verschillende

Stratumseindeloos Eindhoven staat aan de vooravond van forse veranderingen. De komende tien jaar krijgt de stad te maken met 20.000 nieuwe inwoners. Dit houdt in dat er 10.000 nieuwe wooneenheden bij moeten komen met een oppervlakte van in totaal 1 miljoen vierkante meter. Dat betekent verschillende nieuwe woontorens. Als startpunt voor de verdichtingsvisie mochten studenten ideeën opperen voor de binnenstad, vertelt Maas. Eén van de ideeën is om de typisch Eindhovense ‘iconische’ gebouwen meer aandacht te geven. ‘Het zou toch beter zijn om een gebouw als het Evoluon in de binnenstad te hebben. Of we geven het Evoluon een soort zusje, een groot soortgelijk gebouw bij het Stratumseind. Dat wordt dan een soort “Stratumseindeloos”’. Een ander idee is om het station te vergroten en te verhogen. ‘Dan krijg je een fantastisch uitzicht over al die nieuwe initiatieven die de stad gaat bieden.’ Eindhovense laag Een onderdeel van de Eindhovense aanpak die Maas voorstelt, is een ‘Eindhovense laag’ van 17 meter hoogte, waarbij platte daken en binnenplaatsen een rol kunnen spelen. ‘In Eindhoven is 80 procent van de daken plat. Dat biedt mogelijkheden. Op een nieuw gebouw kun je een groen dak aanleggen met een trap en een park waar je kunt rondlopen. En je kunt het idee nog verder doortrekken, door met verschillende programma’s het landschap op het dak te activeren.’ De hele torencollectie kan volgens Maas verschillende kwaliteiten bieden, zoals mogelijkheden voor wind- en zonne-energie. ‘Door te spelen met verschillende materialen en herkenbaarheid, krijgt iedere toren een uniek uiterlijk. Misschien wil je straks niet meer in Nuenen wonen, maar in de natuur op het torendak.’ Nationaal Park Eindhoven Onderdeel van de operatie is de vergroening of greenification van Eindhoven. ‘Eindhoven is niet zo groen. Zelfs de Dommel is niet altijd zo aangenaam.’ Vergeleken met andere steden is Eindhoven een ramp om dit gebrek aan groen naar je hand te zetten, zo blijkt. ‘Wat zou het karakter van deze groene stad moeten zijn? Jullie hebben schitterende natuur in de omgeving; waarom niet in het stadscentrum? Stel je voor dat je in de Dommel wilt zwemmen en de binnenstad er zo uit komt te zien’, zegt Maas, terwijl er foto’s vertoond worden

Winy Maas. Foto: ©Barbra Verbij www.stad-en-groen.nl

Ben jij op zoek naar een afwisselende baan in de groene sector, waarbij je met jouw commerciële talenten en technische kennis kunt bijdragen aan de groene doelstellingen van ons bedrijf? Dan hebben wij misschien wel de perfecte baan voor jou! Werken bij Van Iperen betekent werken bij een groeiende en innovatieve onderneming in de agrarische sector. Onze adviseurs handelen met passie en vanuit hun specialisme. Kom jij ons versterken?

Adviseur Groenvoorziening 40 uur | regio West-Midden-Nederland Jouw functie • Adviseren over gebruik en de toepassing van producten • Bouwen aan en onderhouden van expertise op het gebied van groenvoorziening • Bewerkstelligen van rendementsverbeteringen voor de klant door jouw advies • Signaleren van markt- en productontwikkelingen • Bouwen aan en onderhouden van langdurige klantrelaties • Visieontwikkeling m.b.t. vergroening

Jouw profiel • Kennis van graszaden, bemesting, gewasbescherming, biostimulanten en bodemanalyses • HBO werken denkniveau en bij voorkeur enkele jaren werkervaring in soortgelijke functie • Goede communicatieve vaardigheden • Leergierig, commercieel ingesteld en resultaatgericht • Overtuigend • Geldige Spuitlicentie 1 + 2 of bereid deze te halen

Interesse? Kun je bij al deze punten een goed verhaal houden en ons overtuigen? Stuur dan je cv en aansprekende motivatie naar solliciteren@iperen.com. Wil je meer inhoudelijke informatie over deze vacature? Neem dan contact op met Kees Bout, telefonisch te bereiken via 06-23560126.

www.weedfreeservice.nl

Uw partner voor milieuvriendeliijk onkruidbeheer en exotenbestrijding Voor al uw exotenbestrijding zoals: Berenklauw Japanse duizendknoop Watercrassula Water navel Actief in heel Nederland

Riddersmaweg 1, 9291 NC Kollum • 085 - 303 8276 • info@weedfreeservice.nl

INTERVIEW

Skygarden Seoul. Foto: MVRDV (c) Ossip van Duivenbode

van de Vestdijk, het Wilhelminaplein en de Demer, met groen overwoekerd. ‘Er zijn genoeg plaatsen waar we al kunnen starten met vergroenen. Het gebeurt nu al met de Vestdijk, met de plaza’s, met de binnenplaatsen, de daken, de muren, nieuwe gebouwen. Misschien kunnen we een “Nationaal Park Eindhoven” overwegen. Dat moet nieuwe beplanting krijgen, meer biodiversiteit, energiepro-

Skygarden Seoul by night. Foto: MVRDV (c) Ossip van Duivenbode

ductie, watervoorraad, verbetering van de luchtkwaliteit, een verkoelend effect en ruimte voor recreatie, vrije tijd en nieuwe banen. Daar gaat deze operatie over.’ Tropisch bos Wat zijn de effecten van deze vergroeningsoperatie? ‘De stad krijgt meer verbinding, wordt gezon-

der en gezelliger, toegankelijker, schoner, koeler, energieproductiever. Verder komt er een strategie voor waterberging voor de afvoer van piekbuien in de openbare ruimte en waterretentie op de daken, waardoor er een “stedelijke spons” ontstaat.’ Aan het slot komt Maas, hardop denkend, nog met een uitdagend idee voor de volgende Design Week: ‘We maken een groendak met zonnepanelen. Dan moet ik een afstand aanhouden van ongeveer 7 à 8 meter vanwege de temperatuur van 85 graden. Dan krijg je eigenlijk een soort kunstmatig tropisch bos. Hoe ga ik dat doen? Dat laat ik volgend jaar zien.’

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28178/bouwen-aan-degroene-stad-van-de-toekomst Skygarden Seoul. Foto: MVRDV (c) Ossip van Duivenbode www.stad-en-groen.nl

Voor overzicht en inzicht in uw projecten en planning rond Beheer Openbare Ruimte. Aanwezig op BOR-Vision van INFOGROEN Software is de

De Groene Sector Vakbeurs

15-17 jan. 2019

complete geĂŻntegreerde automatiserings-

standnr. 113

oplossing voor uw projecten in het BOR-domein voor de aanleg en het onderhoud van groen en grijs. BOR-Vision omvat modules voor uw totale werkproces: van calculatie en offertes tot en met planning, nacalculatie, facturatie en rapportages. BOR-Vision helpt u om in de

BOR-Vision geĂŻntegreerd in uw ICT-landschap inzicht te krijgen in de performance van uw dynamiek van alledag overzicht te houden op uw lopende projecten en planning en activiteiten in het BOR-domein.

Centraal financieel / HRM

BOR-Vision

Afval inzameling

Beheersoftware

Grafisch taakgestuurd werken

Digitale kaart / GIS

Meer informatie: T +31 (0)172 23 54 44 58

www.bor-vision.nl info@infogroen.com 7 - 2018

MAKITA ACCU BEWEZEN TECHNIEK DE

Sinds 2006 zijn er in Nederland ruim 1 miljoen 18V LXT accuâ&#x20AC;&#x2122;s aangeschaft. De bouw vertrouwt op Makita accugereedschap vanwege de bewezen kwaliteit en uitwisselbaarheid van de accu. Inmiddels heeft Makita ook een krachtige lijn 2x18V accugereedschap voor de groensector ontwikkeld. Met precies dezelfde accu die op je boormachine of cirkelzaag past. Vertrouw ook in tuin en park op de voordelen van de Makita accu. Kijk op tuin.makita.nl en vraag een demonstratie aan of kom naar onze stand in hal 6, nummer 6.18.

De Makita accu. Daar krijg je energie van. Makita Nederland B.V., Park Forum 1101, 5657 HK Eindhoven, Tel. 040 - 206 40 40, info@makita.nl

Makita, wereldwijd leider in accugereedschap met 200 machines op de 18 V LXT accu

‘Onze drukke, weerbarstige praktijk vraagt om inzicht en controle. Met GroenVision hebben we dat’ Spaarnelanden zet software in voor beheer openbare ruimte Van het beheer van groen en speelpleintjes tot het beheer van straat- en verkeersmeubilair, de veertig medewerkers van de BOR-unit van Spaarnelanden zetten zich dagelijks met plezier in om de leefomgeving in de gemeente Haarlem duurzaam en goed ingericht te houden. Samen met inhuurkrachten en toeleveranciers tekenen ze voor zowel het planmatig onderhoud als voor het oplossen van spoedmeldingen. In die drukke, weerbarstige praktijk is het noodzakelijk om grip en controle te houden op met name de planning. Hoe ze dat met hulp van GroenVision organiseren, vertellen unitmanager Robert Stuurman, werkvoorbereider Glenn Hogervorst en productmanager Amy Jansen in dit artikel. Auteur: Annemieke de Man voor INFOGROEN Spaarnelanden wil de motor zijn achter een duurzame en plezierige leefomgeving voor burgers en bedrijven in de regio Haarlem. De verzelfstandigde overheidsinstelling is hiervoor actief in vier werkgebieden: afval en reiniging, beheer openbare ruimte, parkeerservice (beheer parkeergarages) en mobiliteitsservice (beheer en verduurzaming eigen wagenpark en wagenpark klanten). In alle werkge-

bieden staan naast de operationele uitvoering de thema’s verduurzaming, CO2-reductie en circulariteit centraal. Robert Stuurman: ‘Spaarnelanden wil koploper zijn op het gebied van duurzaamheid. Die ambitie maken we in ons dagelijkse werk waar door bijvoorbeeld ons groenafval te composteren, kaphout te hergebruiken in de stad en door over

te stappen op zonnepanelen en elektrisch vervoer en gereedschap. Daarnaast geven we uitvoering aan het gemeentelijke duurzaamheidsbeleid door bijvoorbeeld extra laadpalen in de gemeente te plaatsen.’ De dynamiek van alledag Bij de kwaliteits- en verduurzamingsambitie van

7 - 2018

ADVERTORIAL Spaarnelanden past ook dat de verschillende units binnen Spaarnelanden efficiënt en digitaal kunnen samenwerken. Daarom besloot de organisatie in 2017 om het ICT-landschap te optimaliseren: enerzijds door de ICT-infrastructuur te vernieuwen, anderzijds door de diverse softwarepakketten van de verschillende units daarop geïntegreerd te laten samenwerken. Er werd een consortium van ICTleveranciers opgericht om dat te realiseren. Voor de BOR-unit was het van belang dat INFOGROEN daarvan deel uitmaakte. Jansen: ‘Ons werkterrein is divers en bestaat uit verschillende activiteiten die we in opdracht van de gemeente en verschillende andere (overheids) organisaties uitvoeren. We werken samen met inhuurkrachten en onderaannemers aan planmatige onderhoudsprojecten, maar krijgen ook bijna dagelijks opdrachten voor het uitvoeren van spoedonderhoud. Dat kan van alles zijn: het weghalen van omgewaaide bomen en takken, het herstellen van straatmeubilair dat aangereden of gesloopt is of bijvoorbeeld het oplossen van wateroverlast.’ Stuurman vult aan: ‘In die drukke, weerbarstige praktijk is het van belang om overzicht te houden op de dagelijkse gang van zaken, en dat kan niet zonder passende automatisering. We werkten al met software van INFOGROEN. Onze voorkeur ging er dan ook naar uit om in de ICT-transitiefase over te stappen naar hun nieuwste pakket, GroenVision. Dat is een compleet programma dat speciaal ontwikkeld is voor onze sector en zich bewezen heeft in de markt.’ Gemaakt door en voor vakmensen Om de implementatie van GroenVision en de integratie ervan met bijvoorbeeld de HRM-, inkoop- en

boekhoudsoftware (Afas-Ultimo) goed te begeleiden, werd een stuur- en projectgroep opgericht waarin Jansen als key user werd aangesteld. In die rol werkte ze nauw samen met Erik Aarsen van INFOGROEN, die twee dagen per week bij Spaarnelanden aanwezig was. Jansen: ‘Het was mijn taak om te benoemen wat er in onze praktijk nodig is om aansluiting te vinden bij de (digitale) werkprocessen intern. Erik maakte vervolgens de technische vertaalslag daarvan in GroenVision en zocht hiervoor afstemming met andere softwareleveranciers. Daarnaast werkten we aan de implementatie van GroenVision in onze operatie. We hebben veel aandacht besteed aan het informeren en trainen van onze collega’s, mede omdat we het pakket in de volle breedte gebruiken. Ik hield bijvoorbeeld dagelijks spreekuur, om mijn collega’s van de buitendienst te begeleiden bij het mobiel invoeren van hun werkuren. De kennis en ervaring van INFOGROEN en van Erik, die in ons vakgebied werkzaam is geweest, hebben ons hierbij zeker geholpen. GroenVision is gemaakt door en voor mensen met vakkennis, en dat is te merken.’ Gebruikersvriendelijk, compleet pakket Glenn Hogervorst vult aan: ‘Ik werk sinds 1 januari 2018 bij Spaarlanden en we zijn zo ongeveer op mijn eerste werkdag gestart met werken in GroenVision. De uitleg en de e-learningmodule waren duidelijk en het programma zelf is gebruikersvriendelijk. Inmiddels gebruiken we het programma bij alle stappen in ons werkproces: inkoop, offertes maken, plannen, uren boeken, (proforma) facturen maken enzovoorts. We kunnen er van alles mee. Als werkvoorbereider kan ik bijvoorbeeld extra informatie op de werkbonnen voor mijn collega’s meegeven en omdat mijn collega’s in

het veld dagelijks hun uren boeken, is het makkelijk om de voortgang van projecten te volgen. Dat helpt mij bijvoorbeeld om steeds nauwkeuriger te kunnen calculeren.’ Inzicht Volgens Stuurman zorgt GroenVision voor inzicht op alle niveaus in de organisatie: van informatie per project tot en met managementinformatie voor intern gebruik en voor rapportages naar de gemeente. Stuurman: ‘Met die informatie kunnen we intern en naar onze klanten onderbouwen hoe we mensen en middelen inzetten. Van daaruit is het een kleine stap om met elkaar in dialoog te gaan over hoe we nog effectiever kunnen samenwerken en/of over hoe we mensen en middelen wellicht anders kunnen inzetten. Zeker gelet op onze ambities op het gebied van duurzaamheid, vind ik dat een grote meerwaarde voor onze organisatie.’

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/27608/onze-drukkeweerbarstige-praktijk-vraagt-om-inzicht-en-controle.met-groenvision-hebben-we-dat

www.stad-en-groen.nl

In het voorjaar publiceerde Stad+Groen een artikel over de aanpak van Japanse duizendknoop in Zeewolde. Daar werd het probleem van de niet te stuiten plant op verschillende locaties bestreden middels branden, inpakken en uittrekken. Hoe staat het er aan het einde van het jaar voor in Zeewolde en wat zijn de volgende stappen? Auteur: Heidi Peters

Japanse duizendknoop laat zich inpakken De haast ontembare plant vindt zijn meerdere in worteldoek

‘In Zeewolde groeit weer gras op het perceel dat begin dit jaar vol stond met Japanse duizendknoop’, vertelt Bart van der Hart, samen met Jan van Leeuwen oprichter en eigenaar van Rootbarrier. ‘Op de foto’s zie je de situatie vóór het afdekken en de situatie nu. De gemeente Zeewolde heeft er weinig tot geen omkijken meer naar. Hiermee is het eerste doel bereikt. Zelf monitoren we nog regelmatig hoe het erbij staat en hoe de ondergrond aanvoelt.’

ontwikkelde Dupont Plantex Platinium in het assortiment. Dit is een waterdoorlatend doek dat invasieve planten weert en beheert zonder het bodemleven te verstoren. De eerste proeven hiermee waren in Duitsland. Een aantal jaren geleden startte Rootbarrier daar door op een oppervlakte van zo’n 500 vierkante meter het doek toe te passen. Tot op de dag van vandaag worden de effecten van het doek op Japanse duizendknoop daar onderzocht.

Zacht matras van duizendknoopwortels Rootbarrier heeft sinds drie jaar het door Dupont

Van der Hart: ‘Wij adviseren om, nadat de Japanse duizendknoop is afgeknipt en de resten zijn blijven

liggen, de grond waarin de wortels liggen tot zo’n tien centimeter diepte te frezen. Anders steken de afgeknipte stengels nog boven het veld uit en raakt het doek beschadigd. Vervolgens gaat het waterdoorlatende doek eroverheen en daarna nog een schone grondlaag van circa 20 centimeter, waardoor de plant uit het fotosyntheseproces wordt gehaald. Hiermee gaat uiteindelijk de kracht van de wortel verloren. Japanse duizendknoop heeft een ontzettend grote groeikracht. Een jaar na het afdekken zijn de wortels nog wit en stevig. Pas na twee jaar zie je dat de wortels bruin en zacht worden. Wanneer je na verloop van tijd over de

7 - 2018

ACTUEEL

4 min. leestijd

Proces Zeewolde

‘Het afdekken is specialistisch werk, dat we het liefst laten doen door partijen die door ons

woekerende plant. Voor de aanpak werkt men met verbranden, uittrekken, snoeien, heet water of inpakken en afdekken. Rootbarrier heeft naar aanleiding van de behaalde resultaten contact opgenomen met de stichting Probos. Probos heeft zelf enkele jaren geleden ook testen gedaan met het beheersen van Japanse duizendknoop, onder andere door afdekken. Deze testen hadden relatief goede resultaten.

‘Het probleem, of de uitdaging, zit in de naden. De stroken moeten heel nauwkeurig aan elkaar bevestigd worden, want die plant gaat door elk gaatje. Wij naaien de doeken aan elkaar. Vervolgens gebruiken we smallere repen om de naden dicht te lijmen, met lijm die speciaal is ontwikkeld om in de natuur te gebruiken. Een speciaal ontwikkeld walsje zorgt dat de lijm goed doorsijpelt, om openingen te voorkomen’, legt Van der Hart uit. ‘Vanaf

zijn opgeleid’

grond loopt waaronder de wortels van de plant nog liggen, voel je de kracht verdwijnen. Het is alsof je op een matras loopt dat steeds zachter wordt. De verwachting is dat de wortels op den duur zullen rotten en vergaan. Wij blijven dat monitoren; we willen weten wat er onder dat doek gebeurt. Óp het doek groeien gras en kleine struiken. Doordat Dupont Plantex Platinium waterdoorlatend is, kun je er van alles op zaaien en planten.’ Ook Probos voorstander van inpakken en afdekken Japanse duizendknoop heeft een enorme groeikracht en veel gemeenten hebben last van de Bart van der Hart www.stad-en-groen.nl

Advertorial

De uitvinders van retentiedaken Foto: Hans van Heeswijk Architecten/Dakdokters

Retentiedaken zijn booming. De zogenaamde groenblauwe daken hebben een opmars gemaakt bij nieuwbouw en renovatie in stedelijk gebied doordat deze voor een groot deel hemelwateroverlast kunnen voorkomen. Al in de jaren 90 kwam Optigroen als eerste met een Retentiedak oplossing op de markt. Het systeem zorgt voor een enorme vertraging van hemelwaterafvoer via de dakbegroeiing. Het systeem bestond uit een zogenaamde Drossel. Deze gepatenteerde Drossel doet niks anders dan het ‘afknijpen’ van de hemelwaterafvoer in de dakbegroeiing. Het vernuftige zit hem in de afstroomtijd en de liters per seconde die in deze periode mogen afgevoerd worden. Een standaard Sedumdak doet niet veel aan waterberging. Met de berging in een standaard dakbegroeiing kan een waterbeheerder niet zo heel veel omdat het niet duidelijk is of de bergingscapaciteit beschikbaar is op het moment dat het nodig is, bijvoorbeeld voor of tijdens een piekbui. Daarom heeft Optigroen het Retentiedak verder doorontwikkeld en maken ze nu gebruik van de WRB Retentieboxen. Dit zijn thermisch stabiele boxen van 85 of 150 mm hoog en kunnen het hemelwater echt bergen conform de wateropgave van de waterbeheerder. In combinatie met de Optigroen Drossel kan de berging binnen de gestelde tijd, vaak 24, 48 of 72 uur, weer ter beschikking staan. Nog slimmer waterbeheer De prijswinnende innovatieve ‘Smart Flow Control’ van Optigroen is een weerdata gestuurde klep op het dak die het hemelwater in de WBR Retentieboxen kan bergen of afvoeren op het moment dat er meer neerslag voorspeld wordt dan er aan bergingscapaciteit is. Dit voorkomt nog beter wateroverlast en maakt het gebouw hoosbui-proof. Meer informatie over slim waterbeheer en hoosbui proof bouwen? Neem contact op met: Optigroen Benelux, www.optigroen.nl, info@optigroen.nl telefoonnummer 033 – 436 56 81

ACTUEEL

‘We blijven monitoren wat er onder de grond gebeurt’

goed kunt zien. Deze wortel kun je volgen en intensief bewerken. Als je deze behandeling toepast tot circa twee meter rondom de boom en dit gebied vervolgens afdekt en inpakt, wat doet de duizendknoop dan? Gaat die toch naar de boom, of niet?’

Zeewolde nu

‘Vanaf volgend jaar adviseert Probos landelijk onze methode van

het prettiger als dit door een ervaren team wordt uitgevoerd. Wij zoeken dus actief naar uitvoerende bedrijven in de buurt van gemeenten waar we aan de slag gaan. Die hoeven slechts één keer opgeleid te worden en kunnen vervolgens professioneel aan de slag. Fijn voor ons, fijn voor deze partner, maar zeker ook fijn voor de opdrachtgever, die een goed resultaat mag verwachten. Het is nu eenmaal niet zo eenvoudig; het is een secuur werkje.’

volgend jaar zal Probos onze afdekmethode als beste richtlijn promoten, omdat wij het proces van afdekken nu geheel onder controle hebben.’

Grond teruggeven Voor het onderzoek onder de grond staat Rootbarrier ook in contact met de Universiteit Wageningen. In principe zal de plant verrotten, maar wat gebeurt er nu precies wanneer onder dat doek? Dit is bijvoorbeeld ook interessant voor bouwgrond. Japanse duizendknoop op bouwgrond kan bestreden worden, maar uiteindelijk moet de grond teruggegeven kunnen worden om te worden gebruikt waarvoor het bedoeld is.

Kennisoverdracht en kennisdeling De tot nu toe behaalde resultaten openen de weg naar meerdere samenwerkingsverbanden, kennisoverdracht en nieuwe opdrachten. ‘Wij hebben inmiddels aanvragen gekregen van meerdere gemeenten. We stimuleren die gemeenten om het doek te laten aanbrengen door een gespecialiseerd bedrijf dat door ons is opgeleid. Ten eerste moet je kennis hebben van de plant zelf om te begrijpen hoe snel je andere gebieden besmet. Verder is het aanleggen specialistisch werk, dat voorbereiding en instructie vereist. Voor alle partijen is

Obstakels op het terrein Nu Rootbarrier Japanse duizendknoop op percelen weet te beheersen, wordt het tijd om verder te kijken. De meeste stukken grond hebben obstakels als bomen, elektriciteitshuisjes, bankjes, enzovoort. Daar wordt hermetisch inpakken en afsluiten wat lastig. Dus kijkt het bedrijf wat het samen met andere partijen nog kan bereiken en verbeteren. ‘Er is bijvoorbeeld een bedrijf dat de plant intensief behandelt met heet water. Een ander bedrijf heeft een zuigtechniek waarmee ze grond kunnen wegzuigen, zodat je de wortel van de duizendknoop

afdekken’

Hellingen, zoals taluds, vormen een uitdaging. Wanneer de Dupont Plantex Platinium is gelegd, wordt deze bedekt met zo’n 20 centimeter schoon zand of aarde. Op hellingen glijdt dat eraf. Binnenkort is hiermee een proef in Apeldoorn. Het waterdoorlatende doek wordt stroef gemaakt. Zo kan er toch aarde op en kan er een talud ontstaan de het gewenste soort groen erop. Van der Hart: ‘We hebben met ons doek Dupont Plantex Platinium een mooi portfolio opgebouwd van kennis en ervaringen. Daar zijn we heel blij mee. Nu is het tijd om te kijken hoe we, in samenwerking met andere partijen en gecombineerd met nieuwe technieken, nog meer kunnen bereiken.’

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28077/japanse-duizendknoop-laat-zich-inpakken

www.stad-en-groen.nl

Capelle aan den IJssel in the picture met bijzonder kunstwerk Speciale periscopen tonen Capelle in zowel het heden als het verleden De gemeente Capelle aan den IJssel heeft een gebiedsvisie uitgewerkt waarmee het de kwaliteit en leefbaarheid van de stad wil verbeteren. Om de binding tussen de stad en de Hollandsche IJssel verder te verstevigen, werd Ateliereen Architecten gevraagd om samen met de bewoners een mooi herkenningspunt te bedenken. GKB Realisatie gaf het de finishing touch en zet Capelle aan den IJssel nu definitief in de kijker. Auteur: Guy Oldenkotte

Ooit was Capelle aan den IJssel een buitenplaats voor mensen uit Rotterdam die thuis niet langer van rust en ruimte konden genieten. Toen in de jaren 50 de vraag naar woningen nabij de metropool steeg, werd in Capelle aan den IJssel in korte tijd een groot aantal woningen gebouwd. Seriebouw, functionele appartementencomplexen en rijtjeshuizen voerden daarbij de boventoon. Die

explosieve groei werd echter uitgevoerd zonder dat men een duidelijk einddoel voor ogen had. Daarom ontbreekt het Capelle aan den IJssel nu aan een aantrekkelijk stadshart. Bovendien is de Hollandsche IJssel nu steeds verder uit beeld geraakt doordat het omliggende gebied volledig is volgebouwd.

De historische band met de zo belangrijke rivier lijkt daarmee verloren. Daar moest verandering in komen en dus leek het de gemeente een goed idee om langs de rivier een uitkijktoren te plaatsen, vanwaar men Capelle aan den IJssel kan zien en overzien. Als locatie koos de gemeente voor het Vuykpark, omdat men daar een prachtig uitzicht over de Hollandsche IJssel heeft. Het park beschikt

7 - 2018

ACTUEEL

5 min. leestijd

al over een restaurant en speeltuin. Een uitkijktoren maakte het geheel compleet, zo was het idee. De omwonenden gingen echter niet in die plannen mee. ‘De bewoners grepen de verschillende bewonersbijeenkomsten aan om hun vrees voor aantasting van hun privacy en angst voor overlast duidelijk te maken. Ze waren vooral bang dat met de komst van de uitkijktoren iedereen bij de bewoners in huis zou kunnen kijken. Ook vreesden ze dat het park in een soort hangplek zou veranderen’, zo herinnert Bart Bordes zich. Bordes is stedenbouwkundig ontwerper bij de gemeente. ‘De gemeente heeft daarop voorgesteld dat de bewoners zelf met een plan zouden komen. Dat er iets in het park moest komen, stond vast. De gemeente was ook bereid om daar de financiële middelen voor vrij te maken. Maar het was nu aan de bewoners om daar, onder begeleiding van de architect, een invulling aan te geven.’

De explosieve groei werd uitgevoerd zonder een duidelijk einddoel voor ogen

Die architect kwam van Ateliereen Architecten. ‘Wij hadden al verschillende uitkijktorens in ons portfolio. Daarom had de gemeente ons gevraagd samen met bewoners een ontwerp voor dit project te maken’, stelt Maud Nieraeth-van Banning van Ateliereen. ‘Als gevolg van het besluit om het aan de bewoners over te laten, hebben wij een aantal avonden met de bewoners om de tafel gezeten. Tijdens die avonden zijn we eerst heel breed begonnen met het inventariseren van de wensen en met vaststellen wat er allemaal kan. Al snel stond vast dat het kunstwerk ook educatief moest zijn. Vervolgens hebben wij wat voorzetten gegeven, waarna we de input meenamen in ons ontwerp.’ Het eindresultaat bestaat uit zes periscopen waardoorheen Capelle aan den IJssel zichtbaar is, maar bij het plaatje wordt ook een verhaal verteld.

Van plan naar periscoop Met een ontwerp in de hand werd de realisatie vervolgens aanbesteed. GKB Staalwerk & Machines won het project. ‘Wij ontvingen de ontwerpen van de architect en hebben die informatie vervolgens doorgerekend en voorgesteld hoe het zal worden uitgevoerd’, stelt Evertjan Rehorst namens GKB. ‘Ook hebben we het ontwerp kritisch bekeken om te zien wat er eventueel anders gedaan kon worden.’ Die kritische blik is belangrijk, omdat GKB de komende drie jaar ook verantwoordelijk is voor het onderhoud van het kunstwerk. ‘De bewoners waren ook bang dat ze straks opgescheept zouden worden met een kunstwerk waar nooit meer naar omgekeken zou worden. Daarom was in de aanbesteding opgenomen dat het ten minste drie jaar lang onderhouden zou moeten worden. Wij hebben vervolgens voorgesteld om het voorfront aan te passen. Dankzij die aanpassing is het eenvoudiger te verwijderen, zodat we de spiegels in de periscoop beter kunnen schoonmaken of vervangen.’ Ook kunnen de spiegels beter worden gesteld. ‘Dat stellen is belangrijk, omdat er in de periscoop ook silhouetten zijn geplaatst die een historisch verhaal vertellen. Dan is het wel cruciaal dat die silhouetten goed staan’, aldus Rehorst. Met die aanpak schoof GKB dus ook weer bij Ateliereen aan tafel; veranderingen op detailniveau kregen nu invloed op het oorspronkelijke ontwerp. Maud Nieraeth-van Banning ligt daar niet wakker van. ‘Wij laten dit soort details juist graag door de uitvoerende partij uitwerken. Het vereist zorgvuldigheid en gevoel voor het eindresultaat, maar wij waren al bekend met GKB en we wisten daarom dat ze goed waren en al ervaring hadden met het maken van een kunstwerk. Wij hadden er alle vertrouwen in dat onze expertise en hun praktische ervaring en uitvoering uiteindelijk tot een prachtig kunstwerk zouden leiden.’ Ook de bewoners en de gemeente werden nauw betrokken bij de realisatie. ‘Wij zijn samen met een groep bewoners bij GKB op bezoek geweest. Het enthousiasme dat zichtbaar was bij de bewoners was erg leuk om te ervaren’, zegt Bart Bordes. ‘Uiteindelijk is het allemaal best spannend, omdat de planningsfase vooral op papier plaatsvindt. Voor veel mensen is het moeilijk voor te stellen hoe dat er straks in werkelijkheid uitziet.’

Evertjan Rehorst

Maud Nieraeth-van Banning

Nauw overleg De nauwe betrokkenheid maakte het voor GKB ook makkelijker om de periscopen te realiseren. ‘Bij laswerkzaamheden willen de elementen nog weleens Bart Bordes www.stad-en-groen.nl

STANDPLAATSINRICHTING

International Tree Service B.V.

BELU-BELUCHTING

VENTI-SYSTEEM

Rijksstraatweg 41A 1396 JD Baambrugge info@itsfortrees.nl Tel. +31 (0)6 5349 1303 Tel. +31 (0)294 291090 www.itsfortrees.nl

Losse elementen Op elke diepte toepasbaar

Grote diameter verticaal kanaal

BELU-45% SYSTEEM Groot perforatie oppervlak zeer stevige buis

Kwaliteit ontstaat zelden door toeval

www.smitsrinsma.nl

De ingenieurs van de buitenruimte

ACTUEEL kunnen voorkomen’, stelt Rehorst, die daarbij opmerkt dat de warme droge zomer een handje heeft geholpen. ‘Dankzij dat warme en droge weer was het eenvoudiger voor ons om de kraan op de juiste plek te krijgen. Het gebruik van rijplaten heeft er nu eens niet toe geleid dat de grond veranderde in een modderpoel.’

kromtrekken. Dankzij de nauwe samenwerking konden we de problemen meteen met elkaar delen en samen naar een oplossing toewerken’, stelt Rehorst. Dat die nauwe samenwerking geen overbodige luxe is, bleek wel bij het doorberekenen van het ontwerp. ‘Bij het ontwerp hoorde een constructieberekening, waarbij de periscoop apart van de paal was berekend. Wij wisten echter niet wat er zou gebeuren bij harde wind. Nadat we alles zelf hadden doorberekend, kwamen we tot de conclusie dat de paal van dikker materiaal moest worden gemaakt. Besloten werd om de diameter van de stalen buispaal van 200 naar 400 mm te vergroten.’

om te klagen over eventuele extra kosten. Er wordt te vaak alleen op de prijs gelet. Het is veel beter om jezelf als opdrachtnemer als doel te stellen dat het project goed wordt afgerond.’ Die betrokkenheid van alle partijen hielp GKB vervolgens ook bij de plaatsing van de periscopen. ‘Een aantal huizen rondom het park is op huiden gebouwd. Men vreesde dat de trillingen van de heiwerkzaamheden schade zouden veroorzaken aan de woningen’, zegt Bordes. ‘Door tijdens de plaatsing continu te meten, hebben we schade

Weer eens wat anders Het unieke karakter van dit soort projecten maakt het juist extra uitdagend voor GKB, stelt Rehorst. ‘Het is anders dan anders. Je mag meedenken met de klant. Bij veel standaardprojecten kom je terecht in een molen en dien je gewoon mee te draaien. Dat is bij kunstwerken anders.’ Volgens hem is het de unieke structuur van de GKB Groep die meerwaarde biedt bij dit soort projecten. ‘Wij doen zowel bouwkundige als kunstzinnige projecten en kunnen daarbij terugvallen op onze civieltechnische en werktuigbouwkundige ingenieurs om ervoor te zorgen dat het helemaal in orde komt.’ Maud Nieraeth-van Banning heeft er alle vertrouwen in dat ze in de toekomst vaker met GKB zullen samenwerken. ‘Als je op één lijn zit, heb je aan een half woord voldoende om elkaar te begrijpen’, zo omschrijft ze de samenwerking. Als antwoord op de vraag wat dat betekent voor GKB, is haar reactie kort maar duidelijk: ‘Je hebt staalboeren en je hebt GKB!’

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/27827/capelle-aan-denijssel-in-the-picture-met-bijzonder-kunstwerk

Die keuze voor dikker staal had ook een gunstig bijeffect. ‘De periscopen staan nu beter in de grond. De buis van 200 mm zou op zandgrond worden geplaatst, maar nu zijn de periscopen op de kleef gezet. Als we dit ook met de dikkere palen hadden moeten doen, waren de palen twee keer zo lang geworden en waren de kosten sterk gestegen. Nu konden we door een extra berekening aantonen dat de palen op kleef voldoen aan de eisen voor stabiliteit en draagvermogen.’ Het staal is thermisch verzinkt; vervolgens zijn er drie lagen coat aangebracht, waardoor de paal nu een anti-graffitiwerking heeft. ‘Graffiti spuiten kan wel, maar het is nu mogelijk om dit relatief eenvoudig te verwijderen.’ Over de impact die dat had op de prijs zegt Rehorst: ‘Het is niet de cultuur van GKB Met zijn ervaring en diversiteit aan kennis is het voor GKB makkelijker om kunstprojecten te realiseren. www.stad-en-groen.nl

Robuust en wendbaar werktuig voor grof groen bij het spoor Groenspecialist is met aanschaf TMC Cancela voorbereid op iedere klus met groenverwijdering De Groot Achterveld, een aannemer met veel klussen rondom het spoor, schafte onlangs een TMC Cancela-bosfrees van Ramm aan voor in de kleine ruimte. Eigenaar Henk Bakkenes van De Groot Achterveld: ‘Deze bosfrees is compact en krachtig; net wat we nodig hadden.’ Auteur: Guus van Rijswijck Eén van de nare eigenschappen van openbaar groen is dat het nogal eens wil woekeren op plekken waar dit slecht uitkomt. Vooral langs het spoor, het water of langs wegen kan dit voor veel hinder zorgen, weet De Groot Achterveld. De groenspecialist houdt zich al sinds 1974 bezig met dit soort ongewenste begroeiing en overwoekerende vegetatie. Het bedrijf realiseert natuurterreinen, onderhoudt sloten, maait bermen en zaagt hout, vertelt eigenaar Bakkenes. ‘Verder baggeren we sloten en paddenpoelen uit, maaien en plaggen we heidevelden, zetten we beschoeiingen en klepelen we bebost terrein. We doen vooral projecten voor Prorail, Defensie, waterschappen en landschapsbeheerders. Denk daarbij aan exotenbestrijding en het verwijderen van houtopslag. Voor Defensie maken we rondom tankbanen een cirkel met een straal van vijf meter volledig vrij. Ook maken we heide vrij van bomen en houden we eigen grond gevrijwaard van prunus. Dat zijn vaak megaklussen.’

Geschikt voor ‘moeilijk’ groen Vanwege de werkzaamheden in dit ‘grove groen’ besloot het bedrijf onlangs tot de aanschaf van een nieuwe machine: de TMC Cancela-bosfrees. Het werktuig is een welkome aanvulling op het al aanwezige machine-arsenaal, vertelt Bakkenes. ‘Het weghalen van struweel, zoals struikgewas rondom bomen, is vaak moeilijker dan het verwijderen van de bomen zelf.’ Het bedrijf richt zich voornamelijk op ‘moeilijk’ groen. Voor Prorail maakt De Groot sloten schoon en wordt groen rondom hekwerken weggehaald. Op een gegeven moment merkten de werknemers van het bedrijf dat de aanwezige machinerie niet meer volstond om de werkzaamheden gedegen uit te voeren. Op de Agri Technica 2017, ’s werelds grootste beurs voor de agrarische sector, ging Bakkenes in eerste instantie overstag voor de looks van de Cancela. ‘Het merk viel ons al langer op vanwege de mooie bouwkwaliteit van de machines. Door de combinatie van die bouwkwaliteit en het design waren we direct gechar-

meerd van deze machine. Vooral het laswerk en het lagerwerk spraken ons erg aan.’ Wendbaar in drassige grond De aanschaf van de Cancela was dan ook een gevoelskwestie, vertelt Bakkenes: ‘Alles aan deze bosfrees straalt een bepaalde kwaliteit uit. We hadden al eens naar deze machine geïnformeerd en waren al jaren op zoek naar een importeur, maar die konden we maar niet vinden. Totdat we er vorig jaar achter kwamen dat Ramm de dealer bleek te zijn.’ Het ging niet alleen om het design, vertelt hij. Het verwijderen van ongewenst groen kan een helse taak zijn, waarbij een machine vast kan komen te zitten in de drassige ondergrond. ‘We zochten een bosfrees die qua pk’s in onze range zat, dus tussen de 160 en 240 pk. Het moest een middelgrote bosfrees zijn, omdat we vaak in minder draagkrachtige, slappe grond werken. Zo’n machine moet dan niet vast komen te zitten.’

7 - 2018

ACHTERGROND

4 min. leestijd

‘Design en materiaal speelden rol bij de aanschaf’ Het familiebedrijf TMC Cancela, gelegen in het Spaanse Tordoia (vlakbij Santiago de Compostella), is specialist in bosbouwfrezen, steenvergruizers en klepelmaaiers. De fabrikant bouwt ongeveer 1800 stuks per jaar en exporteert naar meer dan dertig landen over de hele wereld. Volgens Henk Bakkenes speelde bij de aanschaf van de TMC Cancelabosfrees zowel het design als het materiaal een rol. ‘De frees ziet er gelikt uit. Het is een mooie toonbare machine. Dat zie je vooral aan de afwerking en het laswerk.’ Ook het robuuste materiaal zelf was van belang bij de aanschaf. Bakkenes: ‘Het staal is gemaakt van Strenx, een staaltype ontwikkeld door SSAB in Zweden, dat vier keer zo sterk is als staal 52, dat door de meeste fabrikanten wordt gebruikt. We hebben de machines voor eigen gebruik en voor verhuur. We zijn benieuwd hoe de Cancela zich op de lange termijn zal houden.’ Vooral om het struweel rondom bomen of afrastering te verwijderen, is een middelgrote, wendbare bosfrees wel zo handig, vertelt hij. ‘Deze voldeed precies aan onze wensen; hij is wendbaarder dan de grote varianten. Het is een multifunctionele, wendbare machine die geschikt is om in te zetten bij middelgrote en kleinere klussen. De iets lagere capaciteit wordt ruimschoots gecompenseerd door de bescheiden prijs.’ Logische vervolgstap in machinepark Het bedrijf had al verschillende machines in zijn

bezit, zoals twee MeriCrushers. ‘Die hebben minder capaciteit en zijn wat langzamer. Ze gaan 20 tot 30 centimeter door de grond en kunnen het hout verkleinen. Deze machine is verfijnder en draait sneller.’ Ook heeft het bedrijf al een kleinere rupsvariant in beheer van de bosklepelmaaier met een breedte van 1,30 meter, die op afstand bestuurbaar is. ‘Die rupsklepelmaaier kan taluds en terreinen doen waar de Cancela niet bij kan. De MeriCrushers zijn handig als je meer ruimte hebt. Deze Cancelabosfrees is een mooie aanvulling, een logische vervolgstap in ons machinepark. Voor ons zit de meerwaarde echt in het feit dat we deze machines nu gecombineerd kunnen inzetten. Onze medewerkers zijn heel enthousiast. De machines hebben

‘Bosfrees model TFK waardevol alternatief voor zwaardere frees’ Dealer Jeroen van de Ven van Ramm: ‘TMC Cancela heeft een brede range bosfrezen. Dat zijn machines van 1.100 kg tot 4.450 kg. De TFK-225 die De Groot Achterveld gekocht heeft, weegt net geen 2.000 kg. Daarmee is hij geschikt voor tractoren tot 200 pk en kan hij nog relatief eenvoudig op een aanhanger getransporteerd worden. Deze bosfrees is geschikt voor tractoren die de rest van het jaar ander werk doen in de openbare ruimte. Zwaardere bosfrezen vragen zwaardere tractoren, die dan specifiek alleen dit soort werk doen. Daar is Nederland te klein voor. Vandaar dat de TFK een waardevol alternatief is voor iedereen die zelf met een bosfrees aan de slag wil.’ al alle soorten hout en struweel getest, waarbij ze ook per ongeluk ijzer en andere onverwachte troep voor de kiezen kregen. Daarbij is geen schade opgetreden. Met deze machine in ons arsenaal kunnen we op elk terrein volledig uit de voeten.’

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28059/robuust-en-wendbaar-werktuig-voor-grof-groen-bij-het-spoor

www.stad-en-groen.nl

Ik ben een maairobot. Kom niet bij mij Robotmaaiers over een paar jaar normaal in het straatbeeld van de openbare ruimte Husqvarna heeft in 2017 in een woonwijk in Almere een proef uitgevoerd met robotmaaiers op 4000 m2 grasveld in de openbare ruimte. Lijken robotmaaiers geschikt te zijn voor de openbare ruimte? En worden ze al ingezet? Auteur: Santi Raats De proef was onderdeel van een reeks experimenten in steden in binnen- en buitenland. Voor deze proef werd de Husqvarna Automower 450X ingezet. In de Almeerse Kruidenwijk wordt de robotmaaier dagelijks ingezet om een oppervlakte van 4000 m2 te onderhouden. Fabian Storm, business developer bij Husqvarna: ‘Het was de vraag hoelang de robotmaaier op het grasveld zou blijven staan zonder slachtoffer van vandalisme te worden. Er werden zelfs weddenschappen over afgesloten door de buurtbewoners.’ De resultaten Uiteindelijk bleef de robot het hele seizoen zonder problemen maaien. De Automower is beveiligd met een pincode, alarm en gps-track&trace om diefstal te voorkomen. Als extra preventiemaatre-

gel is er in samenspraak met de gemeente Almere een brief naar alle wijkbewoners gestuurd met uitleg over de proef, en zijn er bordjes geplaats bij het perceel met daarop de tekst: ‘Ik ben een maairobot en zorg voor een mooi gazon. Kom niet bij mij in de buurt als ik aan het werk ben.’ De Automower 450X heeft nog een display waarop toetsen kunnen worden ingedrukt. De nieuwe professionele versie van de Automower, de 550X, heeft geen display meer. Alle instellingen gaan via een applicatie op mobiel of tablet. Storm: ‘De eerste week dat de machine draaide, werd er vaak op de stopknop gedrukt, waardoor er telkens iemand heen moest om weer op start te drukken. Met het oog op de veiligheid is dit verplicht door de wetgever. In Zweden werkt dagelijks een groot team ontwikkelaars die onder andere de mogelijkheden

onderzoeken om de Automower op afstand te herstarten. Tijdens de pilot zijn wij nog een keer terug geweest om een draadbreuk te repareren. Er was voor een rommelmarkt een tentharing precies door de draad heen geslagen.’ Pilots door Stihl Stihl is ook bezig met ontwikkelingen op het gebied van robotmaaien in de openbare ruimte. Momenteel is er een pilot bezig met veertig iMow’s, die aan het maaien zijn op zestien sportvelden in twee Gelderse gemeenten, uiteenlopend van 6.500 m2 tot 14.400 m2. Hele vloot Stihl laat in de pilots een vloot robotmaaiers samenwerken. Zij noemen dit ‘iMow in Teamwork’.

7 - 2018

ACHTERGROND

7 min. leestijd

Jamie de Vries, werkzaam bij Stihl als productspecialist accu en iMow: ‘Minimaal twee en maximaal tien robots maaien een oppervlak binnen een en dezelfde grensdraad. Het voordeel van dit systeem is dat het maaiproces doorgaat wanneer er een of meerdere robots uitvallen. Wanneer een dergelijke situatie zich voordoet, weten de andere machines van het “team” dit en zullen ze harder gaan werken, zodat er praktisch nooit een totale stilstand van het gehele systeem is. Er zijn verschillende mogelijkheden voor het plaatsen van de laadstations. In dit geval hebben we ze achter de doelnetten geplaatst en staat daar dus een team van laadstations. De robots rijden er op eigen initiatief naartoe en laden en docken willekeurig bij het dichtstbijzijnde laadstation. Wel wordt er één robotmaaier per laadstation geladen.’ Fabian Storm van Husqvarna: ‘De Automower 550X heeft een capaciteit van 5000 m2. Daarom zetten we in onze proeven maar één exemplaar in. Is het oppervlak groter, dan werken we met meerdere maaiers. Vanaf de telefoon kun je met de app de robotmaaiers monitoren en aansturen. Daarnaast werken de Automowers ook via Husqvarna Fleet Services, een online webportal waarmee alle machines te bedienen zijn vanaf een desktop. Dat is een groot voordeel als er gewerkt wordt met meerdere machines, bijvoorbeeld op sportvelden of golfbanen. De beheerder of greenkeeper ziet in één oogopslag waar de Automowers zijn en wat ze aan het doen zijn. Zo kunnen op alle robots tegelijk de maaihoogte en de timer ingesteld worden.’

Fabian Storm, ontwikkelaar bij Husqvarna

Verschillende soorten autorisatie De iMow, die vanwege de overgang van Viking naar Stihl een oranje-witte kap heeft gekregen, kan volgens De Vries momenteel zeker al ingezet worden in de openbare ruimte, maar moet voor de toekomst nog meer OR-proof worden gemaakt. Kwaadwillende passanten kunnen een maairobot in de openbare ruimte stopzetten of spullen op het maaioppervlak zetten, wat in een particuliere tuin niet kan. ‘Aan al deze dingen die voor een onderbreking van het systeem kunnen zorgen, kan geen enkele fabrikant iets doen. Momenteel werken we onder meer aan het optimaliseren van de machineprogrammatie, voor het monitoren en bedienen van de machine op afstand (fleet management). Meerdere personen moeten de activiteit van de robotmaaier kunnen monitoren en bedienen. Er kunnen zowel volledige als beperkte rechten en mogelijkheden worden ingesteld voor verschillende accounts. Als er onverwacht een training op een veld plaatsvindt of als een iMow om wat voor reden dan ook moet stoppen met zijn werkzaamheden, kan iemand van de club of in de openbare ruimte een van de beheerders van het maaisysteem bellen. Dit kan de sportveldbeheerder zijn, of een boa (buitengewoon opsporingsambtenaar). Hij kan op afstand de maaiers naar huis sturen, opstarten of diverse instellingen veranderen. Daarnaast kunnen andere mensen beperkte toegang tot het systeem hebben, waarbij ze niet de basisinstellingen kunnen veranderen, maar alleen de machines opstarten en naar huis sturen.’

Jamie de Vries

Bigmow De maairobot van Belrobotics (Bigmow) werkt wel op enkele plaatsen in de openbare ruimte, maar de openbare ruimte is geen speerpunt. De accountmanager voor Nederland, Tiny Buijtels, heeft over deze projecten niet direct informatie tot zijn beschikking. Enkele locaties waar de Bigmow het gras maait, zijn de ligweide bij het zwembad van de Universiteit Twente, het Amerikaans kerkhof in Neupré bij Luik (België), het park rond het stadhuis van Abenraa (Denemarken) en het strand van het Badhuis van Thun (Zwitserland).

Wiper Knopert Tuin-, Park- en Reinigingsmachines heeft sinds zes jaar de robotmaaier Wiper, die zich wat de openbare ruimte betreft tot nu toe beperkt tot het maaien bij voetbalclubs, een scholengemeenschap in Eindhoven en golfclubs. Jeroen Knopert: ‘De Wiper F50S heeft een capaciteit van 5000 m2. Hiervan draaien er bijvoorbeeld vier op de holes van golfbaan Noordeloos. We hebben ook de Wiper Yard 101S met een maaicapaciteit van 10.000 m2 en de Wiper Yard 201S met een maaicapaciteit van 20.000 m2. De grootste robotmaaier kan twee voetbalvelden onderhouden.’

De Wiper van Knopert Tuin- Park- en Reinigingsmachines www.stad-en-groen.nl

Hallo. Aangenaam

Van de Bijl & Heierman BV uit Opheusden en Wilco Boender werken onder de naam VDBH West BV samen aan een nieuw groenbedrijf in het Westen van het land. Vanuit Stolwijk in de groene Krimpenerwaard zijn we actief in de Randstad en Utrechtse Heuvelrug. Met onze jarenlange ervaring en expertise creëren en onderhouden wij eigentijdse buitenruimten voor Gemeenten, Woningcorporaties, Zorg- en Onderwijssector en Vastgoedbeheerders. VDBH West BV Beijerscheweg 31, 2821 NC Stolwijk

085 - 90 21 99 90 info@vdbhwest.nl

BELEEF ‘T BUITEN. VDBHwest.nl

ACHTERGROND Beveiliging en veiligheid Jamie de Vries van Stihl: ‘Ter beveiliging hebben we de software in de robot doorontwikkeld. Nu kan onder andere het bedieningspaneel op de machine geblokkeerd worden door middel van een pincode. De grote rode stopknop blijft wel bedienbaar; dit is een van de belangrijkste onderdelen van het veiligheidssysteem van de machine. Een ander onderdeel is de bumper van de robotmaaier. Deze is opgehangen in veren, waardoor de machine acuut stopt wanneer hij een obstakel tegenkomt. Als de machine wordt opgetild, staat het mes direct stil. De iMow maakt gebruik van een vast messensysteem; dat wil zeggen dat het in tegenstelling tot meerdere kleine mesjes niet kapotgaat of breekt als het in aanraking komt met een voorwerp. Bij een golfbaan zagen we bijvoorbeeld dat een robotmaaier over een golfbal was gereden. Ondanks een kleine buiging was het mes nog volledig intact, terwijl de golfbal kapot was.’ Storm: ‘Scherpe mesjes zorgen bij de Automower voor een perfect maaibeeld, maar daarnaast is het maaisysteem van de Automower ook veilig. De maaischijf is niet alleen goed afgeschermd onder de maaier gepositioneerd, maar heeft ook drie lichtgewicht wegklappende mesjes. Hierdoor is er aanzienlijk minder kans op verwondingen of schade aan objecten op het gras.’ Gadgets Stihl ontwikkelt niet alleen eigen producten, maar biedt ook ruimte aan externe partijen. Jamie de Vries: ‘We willen een zo goed mogelijk totaalconcept kunnen aanbieden rond het maaien met robotmaaiers in de openbare ruimte. Zo heeft een externe partij een garagelift voor het laadstation ontwikkeld voor plaatsing in het gazon. Momenteel wordt onderzocht of deze lift gecombineerd kan worden met de iMow.’ De garagelift is een bak die in het gazon is ingegraven. Het laadstation tilt zichzelf omhoog en omlaag. Zodra de robotmaaier los is van het laadstation, blijft dit tijdens het maaien openstaan. Wanneer het

De Husqvarna Automower

maaien voorbij is, zakt het weer in de grond. De ingegraven bak is volledig afgesloten door een horizontaal dak met daarop bijvoorbeeld kunstgras. ‘Ook werken we samen met partijen die zonnepanelen met accupakket koppelen aan de laadstations, zodat deze zichzelf kunnen opladen en er geen vast stroompunt nodig is op de werklocatie’, aldus De Vries. Toekomst Hoe ziet de toekomst eruit voor de robotmaaier in de openbare ruimte? De Vries: ‘Ik denk dat de robotmaaiers daar redelijk snel hun intrede zullen doen, binnen enkele jaren. Die uitspraak doe ik op grond van de vlucht die accugereedschap heeft genomen. Dit was eerst ook nieuw en onbekend, maar is nu niet meer weg te denken uit het straatbeeld. Robotmaaiers nemen overigens bij hotels en ziekenhuizen al wel een vlucht. Deze eindgebruikers zijn zich al bewust van de kostenbesparing ten opzichte van laten maaien door de aannemer en het traditioneel maaien met de zitmaaier. Verder denk ik dat robotmaaiers de komende tijd vooral ingezet zullen worden in afgesloten parken en daarna ook op open plaatsen. Grote oppervlakken van 15 of 20 duizend vierkante meter zullen met grotere oplossingen gemaaid moeten worden, zoals iMow-robotmaaiers in Teamwork, oftewel in een vloot.’ De Vries ziet robotmaaiers op korte termijn nog geen smalle groenstroken en bermen maaien. ‘Het beleid van veel opdrachtgevers is tegenwoordig om deze nog maar een- of tweemaal per jaar te maaien. Dan is het gras lang, waarvoor robotmaaiers eigenlijk niet geschikt zijn. Bovendien staan er vaak hardere grassoorten in bermen. Opdrachtgevers zouden ook kleine aanpassingen aan de ondergrond en locatie moeten doen, zoals diepe kuilen wegwerken of hoogteverschillen tussen het gazon en het straatoppervlak oplossen, voordat daar een robotmaaier ingezet kan worden; dit om veel handwerk tijdens het maai-

proces te vermijden. Daarnaast zie ik nog niet op korte termijn professionele robotmaaiers ingezet worden zonder grensdraad. Vooral op het gebied van veiligheid zijn er nog hordes te nemen, maar als Stihl-organisatie houden we er zeker rekening mee dat we naar de openbare ruimte gaan met robotmaaiers.’ Storm: ‘Robotmaaiers zijn niet meer weg te denken in de toekomst. Wij zijn al 25 jaar bezig met robotmaaien en om onze positie te waarborgen, blijven wij innoveren. Volgend jaar lanceren we de Husqvarna Automower 535 AWD. Deze heeft vierwielaandrijving, waardoor hij taluds met een helling tot 70 graden kan maaien.’ De Vries denkt dat er nog hordes te nemen zijn voordat robotmaaiers op grote schaal zichtbaar zijn in de openbare ruimte. ‘Maar dat we naar de openbare ruimte gaan met robotmaaiers, staat voor mij als een paal boven water.’ Storm: ‘Er is zeker toekomst voor robotmaaiers, sowieso op semi-openbaar terrein, zoals bedrijventerreinen of parken die ’s avonds afgesloten zijn, maar op den duur ook op totaal toegankelijke terreinen. Het optische voordeel van robotmaaien is de A+-kwaliteit in beeldbestekken. Onder natte omstandigheden laten onze maairobots geen propjes of dotjes gras achter. Dit komt doordat de maaier continu maait. De lengte die het gras per dag groeit, maait de robot eraf.’

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28179/ik-ben-eenmaairobot.-kom-niet-bij-mij-in-de-buurt-als-ik-aan-hetwerk-ben

De Stihl iMow www.stad-en-groen.nl

De Hamstraat in Roermond

Een straat (sfeer)vol met gepersonaliseerde boombakken Kopen hoeft niet meer; je kunt deze sfeermakers nu ook leasen Na een eerdere pilot heeft de Hamstraat in Roermond in november zes unieke boombakken gekregen. De boombakken hebben aan één kant een houten zitgelegenheid en een perforatie waar zacht licht uit straalt; aan de andere drie kanten zijn het functionele kunstwerken. Burobol maakte het ontwerp, Grijsen park- & straatdesign realiseerde de bakken en Zoontjens zorgde voor de invulling van de bakken met Zelkova’s en onderbeplanting. De samenwerking tussen Grijsen en Zoontjens bij deze pilot betekende ook de aftrap voor een gezamenlijk nieuw boombakleaseconcept: Greenovations. Auteur: Sylvia de Witt

Buitenruimte-ontwerper Burobol uit Den Bosch maakte in het kader van de pilot ‘Focus op de Hamstraat’ een analyse voor de opwaardering van de Hamstraat in Roermond. De gemeente Roermond wilde deze hoofdwinkelstraat namelijk weer aantrekkelijk maken voor het publiek. Burobol ging hiertoe in gesprek met ondernemers en onderzocht hoe mensen zich bewegen in deze

straat, naar de straat toe en uit de straat. Een obstakelvrije inrichting en een groen beeld bleken daarbij cruciaal voor een aangename winkelbeleving. Om niet te hoeven wachten op de definitieve herinrichting, stelde Burobol voor om tijdelijk grote Zelkova’s in zes cortenstalen boombakken van 1,20 bij 1,20 meter te plaatsen. Zoontjens Boomprojecten en Grijsen park- & straatdesign

plaatsten deze op 19 juni 2017, met als resultaat een fraaie en aantrekkelijke Hamstraat. De tijdelijke pilot werd enthousiast ontvangen, en een jaar later werd het startsein gegeven voor de uitvoering van het definitieve ontwerp dat Burobol samen met de gemeente Roermond en winkeliers had opgesteld: boombakken van maar liefst 1,80 bij 1,80 meter met een houten zitgelegenheid aan één

7 - 2018

ACTUEEL

6 min. leestijd

kant en aan de andere drie kanten een perforatie waar zacht licht uit straalt. Deze perforatie is een interpretatie van een patroon, getekend door de beroemde Roermondse architect Cuypers, die in de Hamstraat heeft gewoond. De boombakken met de beplanting zijn gerealiseerd door Grijsen park& straatdesign en Zoontjens Boomprojecten.

een speciaal project in de Hamstraat en vroegen zich af of wij hen daarbij konden helpen. Ze wilden zes bakken op basis van huur. Dat was een voorproefje van wat er nu staat.’

Altijd inspringen op nieuwe kansen Op 5 november werden de eerste twee bakken neergezet en op 6 november zijn de andere vier bakken aan de beurt. Het is ongekend warm voor de tijd van het jaar, bijna 20 graden. Voorbijgangers blijven nieuwsgierig staan om te kijken naar het proces. Her en der hoor je dat mensen de nieuwe boombakken heel mooi en apart vinden. Vooral de bankjes zijn perfect om even op te rusten. ‘De samenwerking tussen Grijsen park- & straatdesign en Zoontjens Boomprojecten BV is ontstaan in deze straat, de Hamstraat’, vertelt de altijd optimistische en gedreven Arjan Zoontjens. Hij wil het wel even uitleggen. ‘Burobol heeft ons in april vorig jaar bij elkaar gebracht. Dit bureau kon in 2017 geen partij vinden om deze pilot in zo’n korte periode te doen. Er was nog maar weinig tijd om iets te regelen. Maar Patrick Grijsen had de boombakken in no time geregeld; ikzelf probeer altijd in te springen op nieuwe kansen en stond hier wel voor open. Zo stonden er een jaar lang als proef zes bakken met Zelkova’s en zes verschillende soorten onderbeplanting.’ Patrick Grijsen vult aan: ‘Wij maken straatmeubilair van standaard tot maatwerk. We werden allereerst gebeld door Roy Wouters van Burobol. Zij hadden

Bank eenheid met bak ‘Nu staan er op dezelfde plaatsen permanent grotere stalen bakken met een binnenwerk van 1,80 bij 1,80 meter, met dezelfde bomen, Zelkova’s. Daarnaast heeft de gemeente Roermond definitief gekozen voor Carex morowii (siergras) als onderbeplanting.’ Overdag zijn de prachtige patronen van de bakken moeilijker te zien, maar ’s avonds, als de ledverlichting aangaat, licht het patroon op en gaat het echt leven. Grijsen: ‘We hebben eerst een avond proefgedraaid met een paneel, om te kijken hoe de verlichting met het motief eruit zou zien als je in het donker door de straat loopt. En dat pakte goed uit. Verder hebben we gekozen voor gietstukken waarin de bank is geïntegreerd. De bank is een eenheid geworden met de bak.’ De gecoate bakken zijn in deze vorm uniek, vindt Zoontjens. ‘Tot op heden was een bak altijd ‘óf een traditionele pot óf een vierkante bak. Deze bak doet echter aan als een fauteuil. De bomen hebben een jaar in een bak van 1,20 bij 1,20 meter gestaan; nu hebben ze een grotere groeiruimte. In de grond zit een speciaal mengsel dat gemaakt is om vocht te bufferen; de grond kan dus een bepaalde hoeveelheid water vasthouden. Overtollig water wordt naar beneden gedraineerd, zodat het weer in de goot komt en over de straat uitvloeit. Maar dit zal in de praktijk niet zoveel voorkomen, want zo’n boom kan wel 200 liter water per week verdampen.’

Patrick Grijsen en Arjan Zoontjens

Hamstraat Roermond met de nieuwe boombakken

Tijdelijke bakken Hamstraat voorloper Waar een goede samenwerking al niet toe kan leiden – van het een kwam het ander. Zoontjens: ‘De winkeliersvereniging van de Hamstraat in Roermond wilde een verbetering. Burobol schoof bij de gemeente Roermond aan om hier iets van te maken. Grijsen sloot zich erbij aan en met elkaar hebben we er een mooie plek van gemaakt. Omdat Grijsen de bakken voor een jaar had verhuurd en wij het onderhoud van de beplanting deden, ontstond het idee voor een nieuw bedrijf dat boombakken verleaset: Greenovations BV.’ Dit bedrijf werd afgelopen oktober opgericht. Grijsen: ‘De bakken die in de Hamstraat zijn geplaatst, zijn maatwerk. Hiervoor is Grijsen de partij. Maar samen met Arjan zien wij een potentiële markt voor standaard-boombakken die geleaset kunnen worden. Dat bieden we aan met Greenovations.’ De basisbak, waarin de bomen eerst een jaar hebben gestaan, is inmiddels doorontwikkeld. Het is een bak van 1,50 bij 1,50 bij 0,90 meter, die met vijf soorten panelen kan worden gepersonaliseerd. Er kan worden gekozen uit vijf soorten bomen. ‘In totaal kun je zo’n 25 combinaties maken’, vertelt Zoontjens. ‘Een gemeente zou ook kunnen kiezen voor een heester, zodat je een soort minituin creëert, maar het standaardconcept van Greenovations BV is het verleasen van boombakken met bomen en onderbeplanting.’ Op langere termijn koop interessanter Severin Vrogten is sinds 1 oktober verkoopadviseur bij Greenovations BV. In verband met zijn afstudeerstage voor zijn studie commerciële eco-

www.stad-en-groen.nl

Nationale Bomenbank zoekt versterking Ben jij toe aan een volgende stap in de boomverzorging? Of lijkt het jou uitdagend om boomprojecten in de ruimte zin van het woord op te pakken? Wil jij je aansluiten bij een team van boomspecialisten pur sang? Solliciteer dan nu op één van onderstaande functies: - Calculator voor onze vestiging te Bleskensgraaf (ZH) - Werkvoorbereider/calculator voor onze vestiging te Mill - Projectleider voor onze vestiging te Amsterdam Meer weten? Ga dan naar www.nationalebomenbank.nl/vacatures en mail je CV. Wie zĳn wĳ? Nationale Bomenbank BV is, al meer dan 45 jaar, een landelijk opererend bedrijf van boomspecialisten. Wij bieden een breed pakket van boomspecialistische diensten aan en werken vanuit onze vestigingen Amsterdam, Mill, Epe of Bleskensgraaf (ZH).

Boomspecialisten www.nationalebomenbank.nl

rs e u ek d be zo ns ak Be ijde r V 30 o 5 t s ct d on Se tan ne p s o

oe Gr

Verbeter het stedelijk leefklimaat met de slimme systemen van Nophadrain Nophadrain Groen- en gebruiksdaksystemen

sedum op daken

tuinen / parken op daken

beloopare daken

berijdbare daken

ACTUEEL

Severin Vrogten van Greenovations

nomie aan de HAN in Arnhem kwam hij terecht bij Grijsen, waar hij een marketingonderzoek deed voor dit boombakleaseconcept. Omdat hij vroeger als bijbaan bij een hovenier had gewerkt, had hij al ervaring in het groen en dat was mooi meegenomen. In het onderzoek stond de vraag centraal of er behoefte aan zoiets was: was het haalbaar om dit concept op de markt te zetten? Met deze vraag ging hij langs gemeentes en woonboulevards, verspreid over Nederland. ‘Met name bij de gemeentes in Noord-Brabant en Zuid-Holland bleek er veel interesse te zijn voor dit concept’, zegt Vrogten enthousiast. ‘Dat had te maken met de budgetten voor groen en ook met de omvang van de gemeente. Gemeentes met een groot centrum hadden meer behoefte aan een dergelijk product dan gemeentes met een klein centrum. Eerst wilden ze het liefst leasen voor een langere termijn, maar daarvan zijn wij teruggekomen; op de lan-

De oude bakken waarin de bomen eerst stonden

gere termijn bleek koop toch interessanter. Met Greenovations BV focussen we ons dus echt op de kortere termijn, maximaal vier jaar. Daarna wordt kopen interessanter.’ Eigen bak samenstellen met configurator Voor de lease is er de keuze uit een rvs wand, cortenstaal, een gecoate en een houten variant. Er zijn dus vier soorten panelen, maar de binnenbak is ook zonder panelen te plaatsen. Deze vijfde optie is geschikt voor tijdelijke oplossingen, waarbij de uitstraling minder belangrijk is en alleen de functie van de boom van belang is. De boombakken kunnen worden geleaset voor plekken die tijdelijk worden ingericht, bijvoorbeeld als een plein binnen afzienbare tijd op de schop gaat, maar er in de tussentijd toch iets moois moet staan. Dan biedt Greenovations een mooie oplossing waar de gemeente niet aan vast zit. Ook kan dit concept

worden ingezet bij meubelboulevards, evenementen et cetera. Vrogten: ‘We willen gaan werken met een vast assortiment, waardoor het financieel aantrekkelijker wordt om die bakken te leasen. We maken gebruik van een vaste binnenbak die overal kan worden hergebruikt. Om toch bij elk project een aparte boombak te kunnen creëren, maken wij gebruik van vijf panelen. De bak kan een jaar lang in een bepaalde gemeente staan. Die gemeente wil bijvoorbeeld een cortenstalen paneel, maar na een jaar wil men die bak niet meer. Het is uiteraard zonde om die weg te gooien. De boom kan dan in de binnenbak blijven staan en kan worden hergebruikt in een andere gemeente, die misschien een ander paneel wil.’ De leaseprijs hangt uiteraard af van de afnameperiode; een bak leasen voor een jaar is duurder dan voor drie jaar. De klant moet uitgaan van een bedrag tussen de 175 en 225 euro per bak per maand. Daar zit alles bij inbegrepen, dus ook het onderhoud. ‘Omdat wij met ons concept gericht zijn op de tijdelijke markt, willen we snel kunnen schakelen. Daarom hebben we op onze website een configurator waarmee de klanten hun eigen bak kunnen samenstellen. Ze kunnen kiezen uit vijf verschillende bomen, vijf bakken en onderbeplanting. Dan wordt onmiddellijk zichtbaar hoe het eruit komt te zien, en met één druk op de knop kan er ook direct een offerte worden aangevraagd.’

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28084/een-straat-sfeervol-met-gepersonaliseerde-boombakken De vader van Arjan Zoontjens brengt de onderbeplanting aan www.stad-en-groen.nl

Kaartplatform Werkwijze(R) biedt opdrachtgever en opdrachtnemer transparantie ‘Dit is de toekomst, alle informatie op de juiste plaats’ Werkwijze(R) is een praktisch digitaal kaartplatform gebaseerd op GIS, een geografisch informatiesysteem. Het platform levert alle benodigde informatie voor opdrachtgever en opdrachtnemer. Werkwijze(R) is ontwikkeld door Denkwijze(R) Tender & Projectmanagement, een jong ambitieus bedrijf, dat ook mkb-ondernemers begeleidt in het tenderproces. Wij spraken Pieter Verloop over Werkwijze(R). Welke informatie is er benodigd en waarin onderscheidt Werkwijze(R) zich? Ook spraken wij twee groenvoorzieners die sinds een jaar werken met Werkwijze(R). Hoe bevalt het hen? Auteur: Willemijn van Iersel

Verloop: ‘Wanneer je duidelijke digitale kaarten hebt, geeft dit inzicht. Zo weet je altijd waar er onderhoud uitgevoerd moeten worden en wanneer het onderhoud is uitgevoerd. Als opdrachtnemer kun je zien of de werkzaamheden volgens planning lopen. De opdrachtgever kan zien of de opdrachtnemer zijn afspraken nakomt. Opdrachtgevers én opdrachtnemers kunnen zo op het juiste moment monitoren, sturen en rap-

porteren. Werkwijze(R) verlicht de administratieve en organisatorische taken, doordat deze voor een groot gedeelte geautomatiseerd worden.’ Waarom Werkwijze(R) ? Voor opdrachtgevers is het van belang dat zij vanuit hun regierol inzicht houden in het areaal. Opdrachtnemers moeten kunnen aantonen dat zij de werkzaamheden hebben uitgevoerd of hebben

gemeld dat de werkzaamheden niet kunnen worden uitgevoerd. Kortom, bij het beheer en onderhoud van de buitenruimte moet veel informatie worden vastgelegd en gedeeld. Werkwijze(R) kan hiervoor als tool gemakkelijk ingezet worden. Alles is 24/7 online inzichtelijk. Verloop: ‘Werkwijze(R) is een mooie tool om altijd te blijven communiceren. Het biedt transparantie voor opdrachtgever én opdrachtnemer.’

7 - 2018

ADVERTORIAL

Werkwijze(R) verlicht de administratieve en organisatorische taken, doordat deze voor een groot gedeelte geautomatiseerd worden

Digitale kaarten de toekomst Ik sprak twee groenvoorzieners die sinds een jaar werken met Werkwijze(R). Hoe bevalt het ze? Een van hen is William Sinke, van Sinke Onkruidbeheersing en Groenzorg uit Kruiningen (Zeeland). Sinke is nu één jaar bezig met Werkwijze(R). Tijd om de balans op te maken. Sinke vertelt: ‘Wij hebben gekozen voor Werkwijze(R) omdat we geloven dat dit de toekomst is. Hiervóór brachten we altijd alles op papier in kaart. Dit werd omslachtig. Ik vind het mooi om te zien hoe transparant de communicatie is geworden. Iedereen weet van elkaar wat hij doet. Ik denk ook dat er zo minder kans is op miscommunicatie. Je opdrachtgever kijkt altijd mee. Voor ons is het nu in het eerste jaar wel even schakelen; we lopen nog tegen wat dingetjes aan. Maar van Denkwijze(R) krijgen we geweldige ondersteuning; ze denken altijd met ons mee. Wij hebben onze knelpunten nu in kaart en gaan samen met Denkwijze(R) hiermee aan de slag in het tweede jaar.’

Personaliseren ‘Het is een standaard kaartplatform, maar het fijne is dat ze het helemaal kunnen personaliseren voor ons bedrijf. Daarom is het het eerste jaar nog een beetje zoeken wat werkt voor ons en wat niet.’ Sinke gebruikt Werkwijze(R) voornamelijk om zo transparant en overzichtelijk mogelijk met opdrachtgevers te kunnen communiceren. Hij vertelt dat hij veel positieve reacties krijgt van zijn opdrachtgevers. ‘Maar je merkt ook dat er mensen zijn die er wat minder feeling voor hebben. Het is toch een grote digitaliseringsslag. Wij denken echt dat dit de toekomst is, alle informatie op de juiste plaats.’

Geen papierwinkel Mitchell van den Ende, werkzaam bij Verkuil en Moree Buitenruimtespecialisten, werkt sinds mei met Werkwijze(R). ‘Wij gebruiken Werkwijze(R) tot nu toe bij twee gemeentes. We gebruiken het voornamelijk om CROW-beeldschouwpunten uit te voeren. Onze jongens die buiten werkzaam zijn, hebben alle info over de schouwrondes paraat op de iPad. Als ze klaar zijn, kunnen ze meteen foto’s van het resultaat bijvoegen. De gegevens van de schouwrondes komen zo direct terecht bij de opdrachtgevers. Zij kunnen ze gemakkelijk controleren en eventuele aandachtspunten doorgeven; dit alles in Werkwijze(R), dat werkt ideaal. Onze jongens hoeven minder vaak naar de zaak te komen om de hele papierwinkel af te handelen en ook gemeentes hoeven geen controlerondes meer te rijden. Voor beide partijen wordt alles zo een stuk inzichtelijker. Wij denken dat hier toekomst in zit. Er liggen bij ons al plannen klaar om Werkwijze(R) bij meerdere opdrachtgevers in te zetten.’

werk

wijze r BUITENRUIMTE IN KAART

www.werkwijzer-kaart.nl

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28085/kaartplatformwerkwijzer-biedt-opdrachtgever-en--nemer-transparantie

WIJ WENSEN U EEN

GEZOND & GROEN

Doeners die Denken 82

WWW.VERHEIJBV.NL

7 - 2018

Reinigingstechniek · Stadsreiniging

t te r e i n

in g

Tr a n

rhou d

W in t e r di

G ro e no n

One forAll

Één stad – alles onder controle

Go Multifunctional

Citymaster en Multicar Zo uitdagend als het leven in de stad, zijn ook de uitdagingen voor de gemeentelijke reinigingsdienst. Hako helpt u om deze taken met gemak te volbrengen. Vegen, groenonderhoud of winterdienst. Met totaaloplossingen bieden wij u voor elke taak de juiste oplossing; van flexibel inzetbare en uiterst wendbare veegmachines, tot compacte multifunctionele werktuigdragers met een breed assortiment aan werktuigen en accessoires. Multifunctionaliteit zonder compromis.

Citymaster 600 2-borstelsysteem

Citymaster 1600 2-borstelsysteem

Citymaster 1600 3-borstelsysteem

Citymaster 2200 3-borstelsysteem EURO VI

Multicar M27compact

Multicar M29 EURO VI

Hako B.V. · Industrieweg 7 · 6673 DE ANDELST · Tel. 0488-473333 · info@hako.nl · www.hako.nl

Multicar M31 EURO VI

www.stad-en-groen.nl

‘Wat je in één keer kunt doen, moet je niet in twee keer doen’ Schouten-combinaties maaien in de zomer en draaien ook in de winter op volle toeren Gildebor, het bedrijf dat de openbare ruimte in de gemeentes Hengelo en Hof van Twente onderhoudt, heeft dit najaar een hagelnieuwe werktuigdrager C65 Holder aangeschaft die aan de nieuwste emissie-eisen voldoet. Niet alleen wordt deze machine zowel in voor- als najaar ingezet, ook zijn twee Schouten-combinaties getransformeerd van maaier tot bladzuiger. Auteur: Santi Raats Sinds de aansluiting van meerdere gemeenten bij Gildebor, heeft deze materieeldienst veel meer werk. Machinisten Denise Boswinkel en Jan Slaghuis leggen samen uit: ‘Ook Hof van Twente is aangesloten bij Gildebor. Al met al is ons werkareaal behoorlijk gegroeid. De Holder C65-werktuigdrager komt als geroepen. Voorheen huurden we een aannemer in als we extra capaciteit nodig hadden, maar dan waren we van hem afhankelijk bij het plannen van de werkzaamheden

en moesten we maar hopen dat hij kon komen als het nodig was.’ Bovendien verliep het werk logistiek soms onhandig. Boswinkel legt uit: ‘Ik zit altijd op de veegmachine, maar stapte soms in de machine van de aannemer om onkruid te verwijderen. Dat is nu allemaal verleden tijd.’ Prachtvrouw als machinist Het vakblad is blij verrast om bij Gildebor een vrouw als behendige machinist te zien op de

Holder C65. Boswinkel zit al vanaf haar zesde jaar op de trekker. Ze groeide op in een agrarisch bedrijf en stortte later als kraanmachinist voor de maritieme dienstverlener Van Oord Boskalis de stenen fundamenten voor wereldberoemde opgespoten eilanden in zee in de Arabische wereld, Zuid-Amerika, Azië en Rusland. Toen zij zich als transgender geopenbaard had, maakte ze de overstap naar de tolerante en dus veilige openbaargroenwereld.

7 - 2018

ACHTERGROND

5 min. leestijd

Hans Holtslag, hoofduitvoerder bij Onderhoud Links: Denise Boswinkel, rechts: Jan Slaghuis

Bij Gildebor kunnen ze Boswinkel als machinespecialist goed gebruiken. Ze zit als eerste in de nieuwe machine en toont hoe ze verschillende werktuigen aan deze machine zou monteren door diverse slangen af en aan te koppelen en het werktuig omhoog te brengen of te laten zakken. Ook in de cabine heeft Boswinkel de besturing snel door. Met een joystick gaat het voorfront omhoog en ook de rest van de besturing is geen hogere wiskunde. ‘Deze werktuigdrager heeft een hoge transportsnelheid, die je kunt instellen van 30 tot 40 kilometer per uur. Als er vervuiling ligt, rijd je langzamer, bijvoorbeeld 15 kilometer per uur. Als je er gras mee klepelt, rijd je stapvoets. Je kunt er aan de voor- en achterkant veel aanbouwen. Ook zit er een aftakas aan de achterkant, hydraulisch aangedreven. Hieraan kan bijvoorbeeld een hefinrichting met schoffelmachine worden gekoppeld of een bladblazer. Omdat we er zowel mee kunnen

Enschede

Tom Koop

maaien als borstelen, is hij het hele jaar inzetbaar. Nu zetten we hem in om op grote grasvelden in de openbare ruimte bladeren en rommel weg te blazen. Aan de voorkant monteren we de bezem voor de straat; aan de achterkant een bladblazer. We blazen alles de straat op; daarna veegt de machine het bij elkaar. De zuigmachine rijdt erachteraan en zuigt alles op. Hij is snel en wendbaar; dat is handig op fietspaden.’ Gildebor heeft bij de Holder C65 een Becxonkruidborstel en een Siemo-obstakelmaaier aangeschaft. Met de laatste kan men overhangende eikentakken vermijden tijdens het maaien van bermen. De eiken in de regio hangen in het voorjaar vol met eikenprocessierupsen; in de werktuigdrager zit men dan veilig in de cabine.

neerd worden met borstelen of blazen; ook maaizuigcombinaties worden populairder, meent Tom Koop van H. Koop BV. Twente Milieu heeft een Schouten-combinatie 1404 gehuurd, uitgerust met Iseki-trekker. Het is een combinatie van een grasmaaier, bladzuiger en vuilzuiger. ‘Nu het maaiseizoen voorbij is, zit deze machine in de bladcampagne, zoals dat heet. Hij wordt ingezet om bladeren op te zuigen. In het groeiseizoen, van juni tot en met september, wordt hij gebruikt om lang gras mee te maaien’, vertelt Koop. ‘Hij is hoogkiepend en heeft een bakinhoud van 4 kuub. We zien dat dit soort machines steeds vaker voor een half jaar of een jaar worden gehuurd, vaak in combinatie met een trekker, in dit geval een Iseki TG6490 Dual Clutch.’

Kleine Schouten-combinatie 1404 Niet alleen kan in één machine maaien gecombi-

Schouten-combinatie 1806S Het geprivatiseerde Onderhoud Enschede BV

Machinist Alwin van der Veen in zijn cabine, met rechts van zich het camerasysteem

Kleine Schouten-combinatie 1404

www.stad-en-groen.nl

ik speel hier

daarom speelruimte specialisten

ACHTERGROND

‘Met een joystick gaat het C65-voorfront omhoog en ook de rest van de besturing is geen hogere wiskunde’

draait een proefrit met de grote Schoutencombinatie 1806S (met sideshift) met een bak van 6 kuub. Een bak van 10 kuub is optioneel. Het bedrijf heeft, net als Gildebor, een groot werkgebied en orienteert zich op de aanschaf van een derde maai-zuigcombinatie. Koop: ‘Met deze maaier kun je langer gras aan. Veel opdrachtgevers hebben de maaifrequentie fors verlaagd en gazons omgetoverd tot velden met lang gras. De machine klepelt het gras af en zuigt het op. Je kunt er in de herfst blad mee opzuigen, maar ook takken. Er is een schuifframe van 1,80 m, waarmee je met de trekker links en rechts kunt uitzwenken. Dit is handig als je bijvoorbeeld met de machine langs de slootkant wilt rijden. Het is een robuuste machine met weinig onkosten en onderhoud.’ Hans Holtslag, hoofduitvoerder bij Onderhoud Enschede: ‘We hebben er al twee en ze bevallen goed. Daarom willen we een derde. We maaien

Becx-onkruidborstel en Siemo-obstakelmaaier

ermee, zuigen blad en verschralen de grond om heide te vormen. Al het slootmaaisel, gras-, bladen haagafval dat we afvoeren, komt op de akkers in de omgeving terecht via kiepdepots, die allemaal binnen een rijafstand van 2 kilometer liggen. We hebben op basis van deze cyclische methode een verdienmodel ontwikkeld. De Schoutencombinatie speelt daarin de hoofdrol. Onze twee bestaande machines zijn al twintig jaar oud en werken nog prima; dat zegt wat over de kwaliteit. Als je ziet hoe lang zo’n machine meegaat, is de prijs relatief laag.’ Praktijkervaring: voordeel van camera Alwin van der Veen komt aanrijden met de grote combinatie, getrokken door een 120 pk Case Luxxum-trekker. Holtslag: ‘Hij is een zeer kundige machinist, die in de organisatie ook collega’s begeleidt.’ Van der Veen stapt van de trekker en vertelt Koop hoe de machine hem bevalt: ‘Het is een forse machine, die je het beste kunt inzetten op grote oppervlaktes, zoals parken. Want je moet ogen voor en achter hebben, zodat je geen brokken maakt of tegen mensen, spelende kinderen, lantaarnpalen of kleine paaltjes aan rijdt. Gelukkig zit er een ingebouwde veiligheidscamera in de cabine voor als je achteruit rijdt.’ Holtslag: ‘Dat is de reden dat we deze combinatie waarschijnlijk gaan aanschaffen. Een camera waarmee je de omgeving in de gaten kunt houden, vooral in woonwijken, is een pre als het gaat om veiligheid. Die hebben wij hoog in het vaandel staan.’ Van der Veen wijst naar een schoon spoor dat de combinatie heeft achtergelaten. ‘Hier lagen takken.

Een gewone zuigwagen raakt daardoor verstopt, maar de klepels van deze machine slaan die helemaal fijn. Het is ook prettig dat je op verschillende hoogtes kunt kiepen.’ Afweging over geschikte afmeting Van der Veen heeft ook nog opbouwende kritiek: de bakopening vindt hij iets te groot. De klepels blazen het blad soms terug. ‘Je zou er een scherm in kunnen zetten’, zegt Koop. ‘Als het blad nat is, dwarrelt het inderdaad minder snel omhoog. Ook gras dwarrelt niet omhoog; dat is zwaarder dan blad.’ De trekker zou van hem ook wat kleiner mogen: ‘Ik zou er eerder en 80 pk voor zetten’, zegt hij bedachtzaam. ‘Deze trekker past beter bij een bak van 10 kuub. Maar het voordeel van een grotere bak is dat je minder hoeft te lossen bij de depots. Met deze bak van 6 kuub moest ik om de 20 minuten naar een kieplocatie. Ik heb zes keer gekiept en dus ook zes keer op en neer gereden. Met een bak van 10 kuub had dat wellicht twee ritten gescheeld. Wat je in één keer kunt doen, moet je niet in twee keer doen’, zegt Van der Veen slim. ‘Gelukkig kunnen we met deze combinatiemachine sowieso al twee dingen in één keer. De testrit heeft veel informatie opgeleverd voor Onderhoud Enschede.’

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28081/wat-je-in-n-keerkunt-doen-moet-je-niet-in-twee-keer-doen

Hoge kiep www.stad-en-groen.nl

De Hamstraat in Roermond

Radboud Universiteit start onderzoek voor meer biodiversiteit op campus Met gebruik van IPC-biodiversiteitsmeetlat Vrijdag 9 november werden de eerste nulmetingen uitgevoerd op het campusterrein van de Radboud Universiteit. Dit wordt onderdeel van een wetenschappelijk afstudeeronderzoek aan de universiteit om de toename van biodiversiteit op de campus in beeld te krijgen. Bij het onderzoek wordt gebruikgemaakt van de IPC-biodiversiteitsmeter. Henk Siepel, de hoogleraar die verbonden is aan het onderzoek, laat de redactie weten goede verwachtingen te hebben. Over het gebruik van de IPC-biodiversiteitsmeetlat zegt hij: ‘Het is een instrument waarvan we verwachten dat het goed zal werken. Het heeft de charme van de eenvoud en de potentie dat het goed werkt.’ Auteur: Willemijn van Iersel Het onderzoek zal plaatsvinden op de hele campus van de Nijmeegse universiteit. In totaal wordt zo’n 100 hectare onderzocht. Niet alleen ‘natuur’ wordt meegenomen in het onderzoek, ook de cultuurplantsoentjes en grasvelden. Over de duur van het onderzoek kan Siepel nog niet veel kwijt. ‘Ik zou bijna zeggen: we gaan door tot we tevreden zijn!’ Het doel van het onderzoek is kijken of de soorten-

rijkdom daadwerkelijk wordt vergroot met behulp van de biodiversiteitsmeter. Komt deze meetlat overeen met de werkelijkheid? In de gebieden waarvan de score met de biodiversiteitsmeter is bepaald, worden daarom ook verschillende groepen dieren en planten geïnventariseerd, als een soort ijking van de meter.

Biodiversiteitsmeetlat De IPC-biodiversiteitsmeetlat is zo’n vijf jaar geleden ontwikkeld door het groene opleidingsinstituut. Het is een tool waar ze zelf erg trots op zijn. Wij spraken Eddy Schabbink, business developer bij IPC Groene Ruimte. ‘Bij IPC geven wij al geruime tijd tweedaagse trainingen in het gebruik van deze biodiversiteitsmeetlat. Dit laat goed zien hoe rela-

7 - 2018

ACTUEEL

4 min. leestijd

tief gemakkelijk de tool is: als je het binnen twee dagen kunt leren, kan het nooit echt ingewikkeld zijn. Dat is meteen ook de kracht van deze tool: je krijgt op een objectieve, eenvoudige en duidelijke manier inzicht in hoe het gesteld is met de basiskwaliteit van de buitenruimte. Deze nulmeting is het startpunt voor beheermaatregelen die leiden tot een hogere biodiversiteit. Zowel veranderingen in inrichting als in onderhoud maken hier deel van uit.’

‘Ons doel is om de hele markt anders naar natuur te laten kijken’

Als de complete biodiversiteitsmeetlat is doorlopen, krijgt het gemeten stukje buitenruimte een score. Uit die score blijkt hoe het is gesteld met de biodiversiteit in dit gebied. Een lage score staat gelijk aan een potentieel lage biodiversiteit. Dit hoeft niet per se ‘slecht’ te zijn; sterker nog, mits de randvoorwaarden het toelaten, liggen hier juist de grootste kansen. Op het Radboud-complex wordt bijvoorbeeld als randvoorwaarde het gazon intensief onderhouden. Dit is nodig om het beloopbaar te houden, zodat het ‘s zomers recreatief gebruikt

kan worden. Maar een gedeeltelijke aanpassing van de inrichting met een bloemen- of kruidenrijk grasland leidt tot een hogere biodiversiteit, zonder de randvoorwaarden tekort te doen.’ Schabbink geeft direct een tweede voorbeeld: ‘Het bosgedeelte is weer een heel ander stuk natuur. Een recente storm heeft daar voor veel structuurvariatie gezorgd – een positieve indicator voor biodiversiteit. Helaas is veel stormhout opgeruimd en juist dit dode hout draagt bij aan het verkrijgen van een hogere soortenrijkdom. Als je dit weet, kun je je beleid daaraan aanpassen.’ Volgens Schabbink begint al het moois als de uitslag bekend is. ‘Als de uitslag bekend is, weten mensen wat er aanwezig is en dus ook wat er níet is. Wat niet aanwezig is, moet je zoveel mogelijk creëren, om die grotere soortenrijkdom te krijgen.’ Helaas bleek het in de praktijk niet altijd zo eenvoudig. Schabbink merkte dat mensen toch graag handvatten voor vervolgstappen aangereikt wilden krijgen. Schabbink: ‘Wij zijn nu dan ook met diverse partijen bezig om deze leidraad te maken. Met een aantal gemeentes, waterschappen, belangenorganisaties en natuurorganisaties verzamelen we zoveel mogelijk kennis en kunde. Daaruit moet een praktisch toepasbare leidraad komen, die na een meting kan helpen bij het verbeteren.’ Waarom een hogere biodiversiteit nastreven? Praten over het vergroten van biodiversiteit is hip, maar waarom zou je dat nastreven? Waarom mag een grasveld niet gewoon een grasveld zijn? Schabbink praat me snel bij. ‘Het vergroten van

biodiversiteit is belangrijk voor het hele ecosysteem. Hoe groter de biodiversiteit is, hoe meer er sprake is van een werkend ecosysteem. In een door mens aangelegde monocultuur moet je continu toezicht houden; plagen en ziektes nemen de overhand. Het is niet van zichzelf een “gezond stukje groen”. Door een grote soortenrijkdom te realiseren, verbeter je de verschillende ecosysteemdiensten.’ Schabbink vertelt verder: ‘De Wet Natuurbescherming gaat over het behouden van de biodiversiteit. Wij willen een stapje verder gaan; daarom streven wij naar het vergroten van de biodiversiteit. Door deze tool in te zetten en beheermaatregelen te nemen, verbeter je de basiskwaliteit die leidt tot een grotere biodiversiteit. Deze verbetering creëer je door naar het hele plaatje te kijken. Wij kijken dus niet specifiek naar de aanwezigheid van de zwarte specht, ijsvogel of grote vos in een gebied, maar naar de basisomstandigheden die bepalend zijn voor de soortenrijkdom. Zo geloven we dat je een leefomgeving gezonder en duurzamer kunt maken. Daarom zijn we bij IPC zo verheugd dat de Radboud Universiteit nu met onze tool gaat werken. Zo hebben we straks een wetenschappelijke verantwoording.’ Wat wil de kikker? Het uiteindelijke doel van IPC is om de hele markt anders naar natuur te laten kijken. Wat heeft de natuur nodig om goed te gedijen? Hierbij moeten we af van het netheidssyndroom. Schabbink geeft als voorbeeld: ‘Op onze trainingen laat ik de mensen vaak een plaatje zien van een kikker, met de vraag: Wat wil een kikker? Ze kijken me dan aan alsof ik ze niet allemaal op een rijtje heb, maar het is een simpele én gegronde vraag. Iedereen weet het antwoord ook: een kikker heeft water nodig, voedsel, een veilig onderkomen en een vriendje of vriendinnetje. Het is allemaal niet zo moeilijk. Bekijk de natuur bijvoorbeeld vanuit de kikker, de huismus of de pissebed, niet vanuit de mens. Door de natuur aan te pakken met onze biodiversiteitstool, leer je denken vanuit al die andere perspectieven.’

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28080/radboud-universiteit-start-onderzoek-voor-meer-biodiversiteit-opcampus Henk Siepel www.stad-en-groen.nl

Nooit meer te veel of te weinig water geven Voogt: ‘De helft minder water, projectbezoeken en inboet? Het kán: met een slimme interpretatie van vochtsensorgegevens!’ Connectedgreen is een platform dat sensoren instelt en interpreteert in het openbaar groen. In januari 2018 presenteerde het bedrijf op de Groene Sector Beurs zijn vochtmonitoringssysteem met draadloze sensoren. De interpretatie van de meetgegevens is inmiddels aangepast aan de behoeften van de grondsoort en de specifieke boom of plant. Alle betrokken partijen konden inloggen Auteur: Santi Raats

De verschillen in vochtbehoefte van verschillende boom- en plantensoorten komen tot uiting in het Connectedgreen-systeem met digitale gegevens uit de databases van Boomkwekerij Van den Berk en Griffioen Vaste Planten. Beide bedrijven houden gegevens bij van respectievelijk bomen en vaste planten en hun vochtvoorkeur. In een simpele interface wordt met verschillende kleuren zichtbaar hoe goed aan de vochtbehoefte is voldaan: groen is goed, oranje is een waarschwuing en rood is een kritische waarschuwing. Het systeem dat de vochtbehoefte monitort met draadloze IOT-sensoren (IOT staat voor ‘internet

of things’) kan worden toegepast in een plantvak of bij bomen en in elke willekeurige grondsoort. Het meten van de vochtbehoefte is mogelijk op verschillende worteldieptes: 15 cm, 30 cm en 60 cm. René Voogt van Connectedgreen: ‘Bij heesters en plantsoen is een sensor van 15 cm effectief, bij bomen past een sensor van 60 cm. Of van 30 cm, want een boom in een normale straat heeft geen kluit van een meter, maar hoogstens van 60 cm. De sensor hoeft maar tot halverwege de diepte van de kluit te komen, dus dan volstaat met een sensor van 30 cm diep. Als je wilt weten wat er dieper in de grond speelt, bijvoorbeeld als je vermoedt dat

er een verstorende laag is waar vocht in blijft staan, kun je natuurlijk wel een sensor van 60 cm in de grond steken. Bij heel grote bomen met idem kluit is een sensor van 60 cm het beste. Je kunt een sensor het beste aan de zijkant van de boom insteken.’ Iedereen kan meekijken Het systeem biedt mogelijkheden om verschillende partijen te autoriseren om mee te kijken. Voogt: ‘Je kunt de groenvoorziener alleen oranje waarschuwingen laten binnenkrijgen (“die boom heeft water nodig”) en de gemeente enkel rode (kritische) waarschuwingen (“die boom staat ern-

7 - 2018

ACTUEEL

6 min. leestijd

stig te verdrogen”). Je kunt ook binnen een bedrijf alleen de uitvoerders waarschuwingen laten ontvangen en de bedrijfsleider enkel kritische waarschuwingen.’ Martin Tijdgat van de gemeente Wijdemeren heeft dit jaar tien sensoren van 30 cm geplaatst bij nieuwe aanplant op enkele locaties waar men droogte verwachtte: in lichte gronden, zoals zandige en lichtvenige gronden, en aan oevers. Ook heeft Wijdemeren op twee locaties met meer kleiachtige grond sensoren geplaatst bij nieuwe aanplant. Door de extreem droge zomer werden er bij een normale watergift problemen met het vochtgehalte verwacht. Eerste groeiseizoen vochtgehalte monitoren De sensoren met het Connectedgreen-systeem staan er de komende twee jaar; daarna wil Tijdgat ze permanent inzetten. ‘Het is fijn dat ik locaties kan uitkiezen waar ik kan controleren of we niet te veel of te weinig water geven. We zetten de sensoren alleen bij bomen in het eerste groeiseizoen. Als het goed is, maken ze in het tweede groeiseizoen al wortels aan naar het grondwater, en dat zit bij ons vaak van 40 tot 80 cm onder het maaiveld.’

vens bekijken per week of per maand. Je kunt ook de gegevens opvragen in een projectenoverzicht, of alleen de projecten opvragen met kritische meldingen, zodat je meteen ziet aan welke bomen of planten je aandacht moet besteden. ’

Plaatsing van sensoren Tijdgat: ‘Het luistert heel nauw waar je de sensoren plaatst. In de kluit kan de grond droger zijn dan net naast de kluit. Ook hebben we meegemaakt dat de sensor in open ruimte naast de kluit zat. Hierdoor was er een slechte verbinding met de sensor. We hadden wel water gegeven, maar zagen dat niet terug in het dashboard. Bij een andere sensor verloren we het contact compleet. Beide sensoren hebben we hergepositioneerd, net buiten de kluit. Daarop was de ontvangst weer vlekkeloos.’ Je ziet op het dashboard niet hoeveel water er is gegeven, maar wel wanneer en welk effect dit heeft op het vochtpercentage. ‘Dit is nauwkeurig tot op de dag en het tijdstip. Je kunt de meetgege-

Afstelling Dankzij het fanatisme van sortimentskenner en boombeheerder Martin Tijdgat heeft de gemeente Wijdemeren een grote variatie aan bomen. Als er nieuwe bomen worden aangeplant, zijn dit vaak bijzondere soorten. Het Connectedgreensysteem maakt weliswaar onderscheid in de vochtbehoefte van verschillende boomsoorten en grondsoorten, maar dit was niet toereikend voor de nieuwe aanplant in Wijdemeren. ‘Bij veel boomsoorten en ook bij sommige grondsoorten moesten we de waarden handmatig bijstellen, want het Connectedgreen-systeem maakt nog slechts een basisonderscheid in de vochtbehoefte per grondsoort. Het houdt nog geen rekening met de vele bodem- en grondsoorten en granulaten en de mate van verdichting van een grond. Connectedgreen is bezig om het systeem uit te breiden en te verfijnen op dat gebied. Het handmatig bijstellen vormde geen probleem.’ Droge zomer: bestaande bomen lijden eronder Ondanks het monitoren van de vochthuishouding stond de meter in de gemeente vaak op rood, wat betekent dat er een watertekort was. ‘De zomer was gewoonweg erg droog. We moesten flink extra water geven bij de jonge aanplant.’ Voor sommige bestaande bomen zal de droge zomer wellicht funest zijn. ‘We stoppen altijd per 1 oktober met watergeven om de bomen te laten afharden voor de winter, maar sindsdien heeft het nog steeds niet echt geregend. Ondanks het feit dat we een grondwaterprofiel hebben, is de bodem nog steeds veel te droog. We zullen aankomend voorjaar pas kunnen zien wat de directe schade aan de bomen is.’ Een oplossing is om bij

Martin Tijdgat

Martijn van der Spoel

Sinds begin 2018 meet Connectedgreen het bodemvochtpercentage in meer dan 100 projecten in Nederland, waaronder het grasveld van het Museumplein en de Boom van het Jaar in Venlo. De meetgegevens laten zien dat zanderige groeiplaatsen sneller uitdrogen en dat groeiplaatsen met klei en veen beter vocht vasthouden. Dat is op zich niets nieuws. Wel verrassend om te zien is hoe klein het effect van (grote) watergiften is. Uit de meetgegevens blijkt dat zanderige groeiplaatsen ook bij (grote) watergiften uitdrogen en daardoor hun vermogen verliezen om water op te nemen. René Voogt van Connectedgreen: ‘Ondanks regelmatige watergiften daalt het bodemvocht in deze groeiplaatsen continu. Het is duidelijk te zien dat het vochtpercentage binnen drie tot vijf dagen na een watergift al lager staat dan voor de watergift. Het ideale vochtpercentage is 10 procent. In langere periodes van droogte zagen wij dit percentage in projecten na enige tijd sterk dalen, naar 5 of 6 procent. Na een watergift explodeert het vochtpercentage even naar 15 procent, maar drie dagen later is dat nog maar een schamele 3 procent. Het water zakt steeds sneller weg naarmate het zand droger is. De clou is hier dat je door sensormeting ziet dat grote watergiften niet effectief zijn en dat er juist vaak kleine beetjes water gegeven moeten worden. De meeste gebruikers gaan echter gewoon door met het geven van grote hoeveelheden water. Het grote voordeel van sensoren is dat dit nu inzichtelijk wordt. Bij groeiplaatsen met meer klei of veen is duidelijk te zien dat de trend voor de lange termijn minder steil daalt. Het effect van de watergiften blijft langer zichtbaar.’

René Voogt www.stad-en-groen.nl

onkruid 1-2-3 weg!

HETE LUCHT INFRAROOD STOOM veilig systeem

De WeedSteam is de snelle en efficiënte oplossing voor effectief

milieuvriendelijk

en duurzaam onkruidbeheer. De 1-2-3 combinatie van zeer hete

duurzaam resultaat lage exploitatiekosten

lucht, infrarode straling en stoom pakt ongewenste vegetatie grondig aan. Na enkele dagen is het behandelde onkruid

minimaal onderhoud

verdord! Bel nu Jean Heybroek en overtuig u van de

maximale prestaties

unieke kwaliteiten van de WeedSteam!

onkruid duurzaam en 3x efficiënter bestrijden met de WeedSteam®

www.jeanheybroek.com

kijk op voor een overzicht van ons leveringsprogramma Jean Heybroek BV, tel. 030 - 639 46 11

ACTUEEL

Sensormeting toont aan: kleine beetjes water zijn vaak effectiever dan één grote watergift

risicovolle of waardevolle bestaande bomen sensoren met het Connectedgreen-systeem te plaatsen. Waterafstotende grond Dankzij de vochtsensoren heeft de gemeente Wijdemeren de jonge bomen op risicovolle locaties dus extra water gegeven. Dit is echter niet een vanzelfsprekende oplossing. Het is niet altijd effectief, vooral wanneer de groeiplaatsen al uitgedroogd zijn. René Voogt van Connectedgreen benadrukt dat het meer loont om vaker een beetje water te geven dan minder vaak grote hoeveelheden. En soms helpt het om meer tijd aan het watergeven te besteden. Tijdgat: ‘In plaats van een grote plens hebben we water gegeven totdat de hydrofobe grond weer wat vocht opnam. Nadat we een rijtje bomen water hadden gegeven, reden we terug om dat nogmaals te doen.’

Ervaring opdoen Martijn van der Spoel van Arbor Consultancy heeft inmiddels bij meerdere gemeenten sensoren met het Connectedgreen-systeem geplaatst. ‘Soms plaats ik nog een vochtmeter ernaast voor een “second opinion”. In het verleden kreeg ik weleens foutieve informatie van draadloze sensoren door, bijvoorbeeld op daktuinen. Daarom vertrouw ik nog niet blind op wat een sensor mij vertelt. Maar door af en toe de proef op de som te nemen, worden de sensoren steeds betrouwbaarder, zodat je de klant garanties kunt bieden voor het systeem.’ Oplossingen voor vochttekort De doelgroep bestaat uit opdrachtgevers, groenvoorzieners en kwekers. Voogt: ‘Sommige kwekers die garantie geven op hun planten of bomen, willen dat er bijgehouden wordt of ze wel water krijgen, of ze willen proactief zijn. De opdrachtgever of leidinggevende bij een groenvoorziener kan zelf ingrijpen als het tussen twee watergiften in ineens veel te droog wordt bij een boom. Het voordeel van het meten van de vochtbehoefte met sensoren is dat je nooit onnodig naar een boom gaat om water te geven en nooit te weinig of te veel water geeft. Je kunt daardoor efficiënter werken en toch een vaste route aanhouden. Algemeen geldt: gedoseerd watergeven is het beste. Ook laat dit systeem zien dat er beter moet worden nagedacht over de samenstelling van de groeiplaats. Om een voorbeeld te geven: voor draagkracht is bomenzand goed, maar voor het vasthouden van water niet. Je zou dit probleem kunnen oplossen door de samenstelling van de groeiplaats te veranderen, door deze wat te vermengen met klei of veen.’ Voogt vindt dat er vaak nog te gemakzuchtig wordt gedacht over inboet. ‘Soms hoor je in de

markt geluiden als: we vervangen gewoon, maar zeker in tijden van personeelstekort is dat geen optie. Men gaat ervan uit dat de vervangingskosten voor een boom slechts 300 euro bedragen, maar vergeet de bijkomende kosten: een graafmachine huren, de weg afzetten, een gat graven en de oude boom afvoeren. Ook moet de nieuwe boom moet worden opgenomen in de watergeefroutine. Allemaal verspilling van tijd, geld en energie. Bovendien ondersteunt zo’n mentaliteit de circulaire gedachte niet.’ Tijdgat sluit af: ‘De gemeente Wijdemeren heeft al jaren een inboetpercentage van minder dan 1 procent, sinds besloten is om alle jonge bomen consequent twee jaar jeugdzorg te geven. Dit alles onder het motto: een baby zet je ook niet in een badje waarna je vervolgens koffie gaat drinken. Daar blijf je bij, je ondersteunt het hoofdje! Elke boom die we niet hoeven in te boeten, bespaart ons 900 tot 1200 euro. Deze sensoren dienen datzelfde doel. Je kunt er jonge bomen mee beheren, zodat ze goed aan de groei gaan en snel in de volgende groeifase komen.’

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28083/nooit-meer-teveel-of-te-weinig-water-geven

De hoeveelheid inboet van dode bomen en struiken kan drastisch omlaag www.stad-en-groen.nl

Een snelle, dichte grasmat dankzij jarenlange kennis en innovatie ‘Met name de combinatie van 4turf-gras en de ProNitro-coating zorgt voor betere resultaten’ Een vol, groen grasveld: heerlijk om op te picknicken, te voetballen of gewoon te spelen. Helaas kan gras vertrapt raken: denk aan schadeplekken na een grootschalig evenement als een muziekfestival. Maar de ontwikkelingen gaan snel. Het merk Top Green, dat in zesentwintig landen op de markt is, is de laatste jaren verder doorontwikkeld. Gevolg: rassen met een grotere zodedichtheid en hogere betredingstolerantie. Auteur: Guus van Rijswijck

Bij het merk Top Green van DLF zijn zeven dealers betrokken, die als gesprekspartner fungeren voor alle zaken op het gebied van gras en grasonderhoud. Ze kunnen klanten snel en accuraat van dienst zijn, vertelt Henk Roelofsen van DLF: ‘Hét grote voordeel van de dealer voor de eindgebruiker is de adviesfunctie. Daarin schuilt de sterkte van dit merk.’ De innovaties bij Top Green volgen elkaar snel op, stelt hij. ‘De laatste innovaties zijn vertegenwoordigd in verschillende graszaadmeng-

sels, zoals Top Gazon ProNitro, Top Extra en Top Balance.’ Volwaardig, dicht grastapijt De innovatie ProNitro is een minerale stikstofcoating die op graszaad wordt aangebracht, vertelt Roelofsen. ‘Het werkt als volgt: elk zaadje krijgt een eigen “ontbijtpakketje” van stikstof mee, wat een supersnelle groeistart garandeert.’ Door verschillende graszaadmengsels te behandelen

met de coating ProNitro, groeien kiemplantjes, die zich in een kwetsbaar stadium bevinden, snel door: ‘Hierdoor vestigen zich in de grasmat meer plantjes, die uitgroeien tot volwassen grassen. Bij ProNitro-gecoat graszaad zien we tot 30 procent meer grasplantjes ontstaan. Daardoor heb je veel sneller en makkelijker weer een volwaardig, dicht grastapijt. Hierdoor zijn er minder problemen met onkruiden en straatgras. De ProNitro-coating (nu verkrijgbaar in de twee mengsels Top Balance en

7 - 2018

ADVERTORIAL

Top Green in gebruik bij verschillende afnemers, van Europese topclub tot fameuze golfbaan Volgens Henk Roelofsen van DLF is de Top Green-dealer de juiste gesprekspartner voor alle zaken op het gebied van gras en grasonderhoud: van zaden tot bemesting, van advies tot levering van producten. ‘Hij kan snel en accuraat een veld beoordelen en een op maat gesneden advies voor iedere specifieke situatie geven.’ Roelofsen noemt Top Green hét Europese topmerk in de zadenbranche voor sportvelden, recreatieterreinen, gazons en plantsoenen. ‘Het merk is in meer dan 26 landen op de markt. Top Green is vanwege zijn kwalitatief hoogwaardige mengsels een zeer gewaardeerd en toonaangevend merk bij professionals in de groensector. Top Greenmengsels worden breed toegepast, van Europese topclubs tot fameuze golfbanen.’ Altijd de gewenste service Het succes achter Top Green zit volgens Roelofsen in het voortdurend meedenken met de klanten en continu blijven investeren in research en development. ‘Hierdoor kan Top Green altijd de gewenste service bieden met de allernieuwste innovaties.’

Top Gazon ProNitro) wordt continu doorontwikkeld en verbeterd.’ Grasgids-beproeving Een andere, unieke innovatie van Top Green is 4turf, vertelt Roelofsen. ‘Dat is een tetraploïde Engels raaigras, een nieuw ontwikkelde grassoort. 4turf kiemt bij lagere temperaturen, 5 à 6 graden Celsius. Ook heeft deze grassoort een betere ziekte- en stresstolerantie, waardoor hij ook in de winter zijn mooie groene kleur behoudt. Vanwege het grotere wortelvolume is de soort beter bestand tegen extreme droogte en is de betredingstolerantie vergelijkbaar met die van Engels raaigras diploïd. Dit jaar zijn de 4turf-grassen ingezaaid voor de officiële Grasgids-beproeving, wat aangeeft dat de markt gelooft in deze nieuwe grassoort. Met name de combinatie van 4turf-gras en de ProNitrocoating zorgt voor betere resultaten.’ Jaarlijkse verbetering DLF heeft momenteel zo’n zeven dealers waaraan

Top Green wordt geleverd. Eén daarvan is Agrea, dat zegt het merk te hebben omarmd vanwege de goede ondersteuning op technisch vlak en het innovatieve karakter van het merk. Harold van den Boogaard van Agrea: ‘We zijn met Top Green in zee gegaan omdat het jaarlijks verbeterde, nieuwe rassen ontwikkelt. Dit type recreatiegras onderscheidt zich wat ons betreft omdat het telkens opnieuw wordt gewaardeerd en verbeterd.’ Ingezaaid op Museumplein Een andere Top Green-dealer van het eerste uur is GMN. Jim Tol van GMN: ‘Top Green is een topmerk dat niet op iedere straathoek verkrijgbaar is. Het is uniek in de markt en wij willen ons er graag mee onderscheiden.’ Tol roemt het merk met name vanwege het snelle herstel van de grasmat. ‘De gemeente Amsterdam heeft meerdere jaren ervaring met het mengsel RecreaTop. Denk daarbij aan het Museumplein; dat veel wordt gebruikt voor recreatie en evenementen, zoals concerten.’

Goede voorbewerking Ook Agrowin is dealer van Top Green. Volgens Gerwin Klein Wolterink koos Agrowin samen met verschillende handelaren voor het merk omdat de mengsels worden samengesteld met kwaliteitsrassen. Hij zegt goede ervaringen te hebben met de mengsels van Top Green: ‘Door aandacht te besteden aan goede voorbewerkingen (het loswerken van de grond in combinatie met bemesten en optimaal beregenen), komt het graszaad goed tot zijn recht. Ik ben trots als ik van een hovenier of gemeente hoor dat het gras zich al na vijf dagen begint te vestigen en dat de mat na een aantal weken al mooi dichtgroeit.’ Droogte en voedingstekorten Klein Wolterink vindt het mooie aan Top Green dat de ontwikkelingen en innovaties gewoon doorgaan. ‘We hebben nu een aantal jaren mengsels met tetraploïde soorten (4turf ), waarmee we naast kwaliteit ook extreme weersomstandigheden beter de baas zijn. De diverse behandelingen van het zaad met een kiemversneller of coating zorgen ervoor dat het gras snel en optimaal kan kiemen. Ook het aanbrengen van een coating op veldbeemd zorgt ervoor dat het zich sneller kan vestigen tussen de andere soorten, vertelt hij. ‘De kwaliteit van de mengsels komt onder extreme omstandigheden (droogte en voedingstekorten) aan het licht. En aangezien wij voor kwaliteit gaan, is Top Green voor ons vanzelfsprekend.’ Volgens Roelofsen is het merk Top Green nog lang niet uitontwikkeld: ‘Op dit moment zijn we bezig om onze innovaties verder door te ontwikkelen. Die zoektocht gaat continu door.’

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28091/een-snelle-dichtegrasmat-dankzij-jarenlange-kennis-en-innovatie

www.stad-en-groen.nl

Het hart van het systeem: de sensor, oftewel connector

Taken, planning en onderhoud zichtbaar in één machineplatform Stihl Connected brengt mens en machine samen Ongeveer vijf jaar geleden introduceerde Husqvarna het Fleet Services-concept. Het idee: machines worden uitgerust met een sensor of connector, die communiceert met een online platform. Ook Stihl biedt deze optie nu aan in het Stihl Connected-concept. De doelstelling is inzicht krijgen in de onderhoudsstatus en het aantal werkuren dat een machine heeft gedraaid. Het systeem kan daarnaast ook in andere merken en machines worden geïntegreerd. Dit jaar zijn er twee pilots gedraaid, bij de gemeente Apeldoorn en J. van Esch in Cromvoirt. Auteur: Sylvia de Witt Hoeveel machines van welk type hebben we precies, hoe vaak worden die ingezet en wanneer moet er onderhoud worden ingepland? Allemaal vragen die in de praktijk eigenlijk niet te beantwoorden waren. Met systemen als Stihl Connected en Husqvarna Fleet Services krijg je hier direct inzage in. Machines en apparaten kunnen zo effectiever en dus goedkoper worden ingezet. Het Stihl Connected-systeem bestaat uit drie centrale bouwstenen: een smart connector, de Stihl-app

en het Stihl Connect Pro-portaal. De connector is eenvoudig te installeren op elke machine met een motor. Het is een klein kastje met nog geen 5 cm doorsnede, bij de dealer te koop voor minder dan 20 euro. Door middel van bluetooth stuurt de sensor gegevens van de machine door naar een smartphone of tablet. Via de Stihl-app, die verbonden is met de Stihl-connector, krijg je heel eenvoudig een digitaal overzicht van de machinegegevens en kun je het machinegebruik beter plannen en documen-

teren. Je kunt ook zien waar een machine of een bepaald gereedschap is ingezet. Ook onderweg kunnen gebruikers eenvoudig informatie over een machine inwinnen via het onderdeel ‘Mijn Stihl’ in de Stihl-app. Connect pro De derde bouwsteen is het Stihl Connect Proportaal. Machineparkbeheerders kunnen hierop inloggen en krijgen dan via hun computer of lap-

7 - 2018

ACTUEEL

6 min. leestijd

top in één oogopslag te zien welke machines zij in beheer hebben, waar deze allemaal zijn ingezet en welk onderhoud nodig is. Met behulp van dit portaal kan de machinebeheerder of werkvoorbereider ook machines inplannen voor uit te voeren taken. Alle info keurig gebundeld in een klein kastje In juni werd de gemeente Apeldoorn, stadsdeel Noord benaderd door Poel Apeldoorn. De vraag: wilden zij meewerken aan een pilot? Stadsdeel Noord was op dat moment al aan het overstappen op accugereedschappen. Aart van den Berg, uitvoerder van de dienst Beheer en Onderhoud van de gemeente Apeldoorn, is een enorme voorstander van accugereedschappen en daar horen instrumenten als de Stihl-connector ook bij, vindt hij. De maand erop werd begonnen met het plaatsen van connectoren op bosmaaiers, motorzagen, bladblazers en heggenscharen. In totaal zijn er nu vijftig machines in Apeldoorn uitgerust met deze connectoren.

mensen hoeven die volgens hem ook niet te hebben. Deze app geeft de machinebeheerder telkens een seintje op zijn laptop. Bijvoorbeeld: kijk bij deze bladblazer even of de blaasmond nog schoon is, of dat het vliegwiel moet worden gecontroleerd. Heel gerichte vragen, dus, over onderhoud dat intern in de werkplaats kan worden uitgevoerd. ‘Ook als er groot onderhoud nodig is, krijgt de machinebeheerder een seintje: “Let op: deze machine moet naar de dealer voor onderhoud.” Met één druk op de knop kan de dealer ons laten weten dat bepaalde serienummers gecontroleerd moeten worden. Wij weten dan direct om welke machines het gaat en wat eraan moet gebeuren om ze weer snel up and running te krijgen.’

Duurzaam en efficiënt Straks wordt met Poel bekeken wat er verder gaat gebeuren. Hoogstwaarschijnlijk wordt de pilot verder uitgebouwd en zal er een connector op iedere nieuwe machine komen. Zo’n connector geeft een goed beeld van wat er nodig is, vindt Van den Berg. ‘We hebben nu zo’n dertig bosmaaiers, maar misschien hebben we er maar twintig nodig. Dat kan natuurlijk. En we lopen nooit meer achter met keuringen en onderhoud, want dat geeft die app op de connector aan. Dit zijn echt allemaal voordelen. Alle technische details staan erin; dat kan niet misgaan. Je moet de mensen wel een beetje meenemen, want het is toch iets nieuws. Ik heb ook echt benadrukt dat

‘In het groen zijn we wat behoudend, maar dit soort dingen moeten doorgang vinden’

‘Je kunt veel verschillende dingen uit het systeem halen’, vertelt Van de Berg. ‘Onze arbo-collega vraagt bijvoorbeeld weleens hoeveel trillingen een bepaalde machine geeft of hoe zwaar hij is. Dit soort technische gegevens moet je normaal allemaal opzoeken. Nu kun je ze allemaal uit het systeem halen. Ons gaat het er vooral om hoeveel machines we werkelijk nodig hebben, want er zijn misschien ook wel machines bij die bijna geen draaiuren hebben. Via het systeem kun je daar uitstekend achter komen. Alle info is keurig gebundeld in een klein kastje.’ Seintje op laptop De Stihl-app kan worden uitgelezen door zijn collega die alle dagen in de werkplaats is, door Stihl zelf natuurlijk en door de dealer. Van den Berg heeft de app ook, en daarnaast nog twee personen. Meer

www.stad-en-groen.nl

Niets werkt zo inspirerend als

puur groen!

EĂŠn met de natuur, in alles wat we doen. Genieten, ontspannen, lunchen of vergaderen in deze circulaire

Dus zonder afval en mĂŠt zoveel mogelijk hergebruik. Waar

bedrijfstuin kan het allemaal! Puur Groen in de bedrijfstuin,

geen hergebruik mogelijk is, passen we uiteraard duurzaam

op het dakterras of andere buitenruimte is een verademing

materiaal toe. Op deze manier dragen we ons steentje bij

voor de werkende mens. En een dagelijkse bron van inspiratie.

aan de Global Goals. Met deze ambitieuze werelddoelen

Pure winst is daarbij de bijdrage aan een beter milieu door

werken

circulaire

tuinaanleg,

wanneer

dat

maar

mogelijk

is.

snoekpuurgroen.nl

naar

een

betere

toekomst

voor

iedereen!

ACTUEEL de Stihl-app geen track & trace is. De gemeente Apeldoorn wilde dit niet vanwege de privacy van de medewerkers.’ Beheer en Onderhoud gaat volgend jaar naar een heel nieuw gebouw, waar ook meer dan zeshonderd zonnepanelen op het dak komen. ‘We willen dan zoveel mogelijk gereedschap op accu hebben. Dat gaat tot nu toe prima. Zelfs de stratenmakers willen doorslijpers op accu hebben. En met Stihl Connected erbij werken we niet alleen duurzaam, maar ook efficiënt. We zijn er erg blij mee. Stilstand is achteruitgang. In het groen zijn we altijd een beetje behoudend, maar dit soort dingen moeten toch doorgaan.’

‘Nieuwe machines zien we graag met dit systeem uitgerust’

Merendeel op de Stihl-accuproducten Voor het algemene onderhoudswerk gebruikt stadsdeel Noord nu voor negentig procent machines op accu. Toen de gemeente Apeldoorn hoorde van het Stihl Connected-systeem, werd men daar volgens Wiljo van Essen, bedrijfsleider van Poel Apeldoorn, zichtbaar enthousiast om dat als een van de eersten in Nederland te gaan gebruiken. Zo konden ze het management laten zien dat benzinemachines minder gebruikt gaan worden dan accumachines. Het merendeel van de connectoren is geplaatst op Stihl-accuproducten. ‘Het grote voordeel voor de machinebeheerder van de gemeente Apeldoorn is dat hij nu kan zien welke machines en apparaten er in het magazijn zijn. Ook kan hij via de app heel gemakkelijk de handleidingen van de machines opvragen en inzichtelijk krijgen hoe zijn machines worden gebruikt en hoe de machinevloot beter beheerd kan worden.’ Twee machines van een ander merk werden ook uitgerust met de Stihl-connector. Zo is ook bij deze machines te zien hoeveel draaiuren ze gemaakt hebben. ‘Dat was voor Apeldoorn interessant’, vervolgt Van Essen. ‘Een grote grasmaaier gaf wat problemen.

Door de pilot was te zien bij hoeveel draaiuren die problemen zich voordeden.’ Continu uitlezen Begin augustus toog iemand van Stihl samen met Van Essen naar Apeldoorn-Noord, om van de gebruikers te horen hoe ze de app gebruiken en waar de verbeterpunten zitten. Van Essen: ‘De mensen vonden het prettig om zo dicht op de gebruikers te zitten om hen een zo goed mogelijk product te kunnen bieden. Als dealer luister je naar wat je klant belangrijk vindt. Zo wilden de gebruikers de machines het liefst continu kunnen uitlezen: dat de sensor meteen de data van de machine synchroniseert als een gebruiker erlangs loopt met de app. Hierin zijn al wat stappen gezet; zo komen we steeds een stapje verder. Het is in Apeldoorn begonnen als pilot, maar inmiddels willen ze alle nieuwe machines graag met dit systeem uitrusten.’ Data kunnen overzichtelijker Ook J. van Esch BV in Cromvoirt doet mee aan de pilot. In mei plaatste Paymans Tuintechniek bij dit bedrijf connectors op 120 machines. Als J. van Esch suggesties zou hebben voor verbeteringen, zouden ze die kunnen doorgeven. Tot nu toe heeft J. van Esch er echter nog niet zoveel uitgehaald, behalve het aflezen van het aantal uren dat een machine heeft gewerkt. ‘Dat is het; meer doen we even niet’, zegt Ton van Esch. ‘Er is een keer iemand van Stihl langs geweest. We hebben toen aangegeven dat bepaalde dingen voor een aannemer veel gebruiksvriendelijker kunnen: de data die je moet uitlezen zouden bijvoorbeeld wat overzichtelijker kunnen worden gemaakt. Als je Stihl-apparaten wil uitlezen, moet dat met een app via bluetooth. Maar bij ons komen de machines niet elke dag terug in het magazijn. Dan zijn ze met de één mee, dan weer met iemand anders. Het

zou mooi zijn om toch elke dag de data te kunnen uitlezen; dat we ergens een kastje ophangen en als er een bus langsrijdt met een Stihl-product, worden de data doorgeseind. Dat is nu niet het geval. Nu moeten we er een hoop energie in steken om die data één keer per week in de computer te krijgen en dat is niet lonend. Als aannemer kunnen wij er voorlopig nog niet zoveel mee, niet zoals gehoopt. We gebruiken het Stihl-portaal, waarmee je een gebruiker kunt koppelen aan een machine. Zo kunnen we zien wie welke machines bij zich heeft. Dat is wel handig, maar het zou net zo goed in Excel kunnen, want het blijft toch handwerk.’ Pilot loopt nog een jaar Het maakt de mensen die ermee moeten werken niet uit of er nu een kastje op de machine zit of niet, meent Van Esch. ‘Het is meer voor de magazijnman, zodat hij kan zien: welke machine is deze week gebruikt en welke niet? Pietje kan wel zeggen dat hij een bepaalde machine nodig heeft, maar misschien is dat helemaal niet zo. Het zou mooi zijn als we dat direct konden zien, maar nu kun je alleen via de bluetooth op je eigen telefoon iets uitlezen.’ J. van Esch vervangt iedere twee jaar alle machines. Dan kan het best zijn dat de ene bosmaaier drie keer zoveel gelopen heeft als een andere bosmaaier. Dat was eerst niet zichtbaar. ‘Maar met dit systeem kun je zien welke machines de meeste uren hebben gedraaid. Dan kunnen we die vervangen en de rest nog een jaar gebruiken. Hier zien we zeker wel voordeel in.’ Een concrete einddatum voor deze pilot is niet afgesproken, maar Van Esch denkt dat hij nog zeker een jaar loopt. ‘In die tijd proberen we het Stihl Connected-systeem zo goed mogelijk uit.’

‘Met dit systeem kun je zien welke machines de meeste uren hebben gedraaid. Die vervangen we en de rest gebruiken we nog een jaar’

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28164/taken-planningen-onderhoud-zichtbaar-in-n-machineplatform

www.stad-en-groen.nl

Citycleaner biedt alle schoonmaak- en onkruidverdelgingsfuncties ineen Onkruid bestrijden met handlans

Kiezen maar: hoge druk, lage druk, water, stoom, spuitbalk of lansen Als producent van reinigingsmachines is Meclean steeds op zoek naar de beste oplossingen voor stadsreiniging. Na de al langer bekende hogedruktrailers introduceerde het bedrijf hiervoor begin dit jaar de Citycleaner. Het hele scala van schoonmaakfuncties komt daarbij uit één machine. Auteur: Bart Mullink Gemeenten zien hun historische binnensteden graag spic en span. Reinigingsmachines die daarvoor inzetbaar zijn, mogen rekenen op hun interesse. Met de Citycleaner is het volgens Meclean mogelijk om met één machine al het onderhoud in de stad te doen: graffiti verwijderen, geurbestrijding, riool ontstoppen, wegbelijning verwijderen, kauwgom weghalen en nog veel meer. De brede inzetbaarheid van de Citycleaner maakt hem volgens de producent zowel uniek als rendabel. ‘De machine is echt het hele jaar inzetbaar.’ Die brede inzetbaarheid is het resultaat van vraaggericht denken, verklaart Daniël Goossens namens het bedrijf. ‘Deze benadering is ook kenmerkend voor de andere machines uit de Meclean-stal.’ Hij geeft een voorbeeld: de optionele Weedplusheetwater-onkruidbestrijdingstechniek kan worden geplaatst op de Citycleaner, maar ook op een hogedruktrailer. ‘Dit maakt een hogedruktrailer nog breder inzetbaar.’ Hij noemt het resultaat

100

‘een veelzijdige krachtpatser’. Deze krachtpatser kan worden ingezet voor gevelreiniging, maar ook voor onkruidbestrijding. ‘Milieuvriendelijk, zonder chemische middelen. De SteamPLUS®hogedrukstoomtechniek is trouwens eveneens als optie te monteren op hogedruktrailers en -units. Reinigings- en afbijtmiddelen worden daarmee overbodig en beschadigingen aan bijvoorbeeld gevels zijn verleden tijd.’ De brede inzetbaarheid van de machines is volgens hem het resultaat van het vraaggerichte denken dat Meclean in meer opzichten typeert. ‘Door alleen gebruik te maken van functionele techniek garanderen we maximale zekerheid. Dat wil niet zeggen dat de techniek simpel is, maar technische toeters en bellen die niet zoveel toevoegen aan de toepassing laten we zoveel mogelijk achterwege. Eindgebruikers willen gewoon de machine aanzetten en werken maar. Ook geldt: hoe minder overbodige snufjes, hoe minder uitval. In de werkplaats

kan dan optimale aandacht worden gegeven aan de techniek waar het wél om gaat. We horen vaak van onze klanten dat de techniek er zo goed, mooi afgewerkt en robuust uitziet. Dat is een mooi compliment voor onze technische collega’s.’ Wortelstokken Het bedrijf Natuur & Ruimte gebruikt de beschikbare technieken zelden om iets schoon te maken zoekt er evenmin de binnensteden mee op. Hun specialiteit, het opruimen van invasieve exoten, vindt vooral plaats in parken en natuurgebieden en langs sloten en wegen. Natuur & Ruimte is vaak te vinden in het buitengebied, verklaart Theo Portegijs van deze groenaannemer en adviseur uit Heveadorp. Hij maakt graag gebruik van de Weedplus-heetwatertechniek, omdat ook wortelstokken hiermee effectief zijn te bestrijden. ‘De bestrijding in de grond met heet water is wel een relatief dure methode. Ik pas die toe op plaatsen waar ik niet kan graven, bijvoorbeeld met een wor-

7 - 2018

ACTUEEL

4 min. leestijd

Wegmarkering verwijderen

Aanpak graffiti

telriek. Anders doe ik dat liever, want dat gaat sneller en kost minder energie. Maar dat graven moet wel kunnen. Welke methode ik kies, is afhankelijk van de omstandigheden op de locatie. Intensief maaien kan bijvoorbeeld ook, of frezen. En als je een stuk grond een paar jaar afdekt met geotextiel, ben je er ook vanaf.’

combinatie van vernietiging en vervolgens uitputting. ‘Dit is een relatief efficiënte methode. Je kunt de plant ook bestrijden met alleen heet water; dat moet je dan vier à vijf keer per jaar doen. Maar dan ben je ook telkens alle andere begroeiing kwijt. Daarom beperken wij het tot één keer, maar dan wel met een heel grondige heetwaterbehandeling.’

Recent werd hij gecontracteerd voor de bestrijding van Japanse duizendknoop in de wegbermen van een aantal provinciale wegen in Gelderland. Hiervoor koos hij voor heet water plus een aantal nabehandelingen in de vorm van het uittrekken van opnieuw uitgegroeide planten. Het is een

De bodem wordt daarbij één keer tot een diepte van 20-30 centimeter verhit tot minimaal 60 graden Celsius. ‘Vervolgens zaaien we de berm opnieuw in met een bloemenmengsel. In de concurrentiestrijd met dit mengsel zullen eventuele uitlopers van overgebleven stukjes wortel van

Bestrijding Japanse duizendknoop in de berm

De Citycleaner aan het werk

de Japanse duizendknoop het gauw afleggen. Ze zijn verzwakt door uitputting; ze hebben nog geen nieuwe energievoorraad kunnen opbouwen. Slechts hier en daar groeit een Japanse duizendknoop zover uit dat hij goed staat voor de zon en nieuwe reserves kan opbouwen. Die planten trekken we uit. Daarvoor komen we een aantal keren keer terug, maar dat is niet veel werk.’ Klei Omdat de gecontracteerde provinciale bermen in Gelderland zich op zandgrond bevinden, vindt het hete water er gemakkelijk zijn weg naar beneden. In kleibermen gaat dat lastiger, weet Portegijs.

www.stad-en-groen.nl

101

connected Overzicht van uw machinepark Status van uw machines EfficiĂŤnte werkplanning Rechtstreeks contact met uw STIHL dealer

Welkom in de wereld van STIHL connected! Met STIHL connect pro beheert u digitaal machineparken en werkopdrachten. De compacte STIHL Smart Connector wordt op de machine gemonteerd, registreert de bedrijfsuren en verzendt die naar de STIHL Cloud via uw smartphone of tablet. Ook de geolocatie kan worden overgedragen. Het STIHL connect pro portaal geeft een gedetailleerd online overzicht van de status van uw machines en werkopdrachten. Zo kan u werkprocessen optimaliseren, onderhoud inplannen, en uitvaltijden minimaliseren. Kortom, een nieuwe innovatie van STIHL voor elke tuinprofessional. Test STIHL connected bij uw STIHL dealer, of kijk voor meer informatie op connect.stihl.com.

Ontdek nu de STIHL app

ACTUEEL

Riool ontstoppen

Omdat die bodemsoort voor hem een aandachtsgebied is met het oog op toekomstige werklocaties, heeft hij vast geëxperimenteerd met een combinatie van heet water en stoom. ‘Voor alleen heet water gebruiken we het compacte model B van Meclean. Voor toekomstige opdrachten op kleibodems zou ik de stoomoptie graag geïntegreerd willen hebben, zodat we met één machine uit de voeten kunnen. We hebben een pilot uitgevoerd; daarbij reden we nog met twee machines achter elkaar aan. Dat is wat minder praktisch. Eerst prikten we een grote hoeveelheid gaten, dicht bij elkaar, waarin we heet water lieten lopen. Dat zakte de grond in, waarbij de watertemperatuur flink daalde. Vervolgens brachten we met een lans stoom in de grond. Door condensatie komt veel warmte vrij. Hierdoor werd de bevochtigde lauwe kleilaag alsnog voldoende verhit, precies zoals een apparaat werkt waarmee je melk warm maakt voor

Onkruidbestrijding met broeskop

cappuccino.’ Portegijs ontdekte dat de methode met het schone maar dodelijke hete water ook geschikt is voor de bestrijding van Amerikaanse vogelkers. ‘Ik ben net begonnen met onderzoeken hoe dat het beste kan worden gedaan. Ik kan zeggen dat het werkt als een tierelier. Samen met Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en landschapsstichtingen ben ik bezig nog een aantal pilots op te zetten voor de bestrijding.’ Methodes Hitte is fataal voor levende organismen. Omdat heet water ook de wortels van onkruid bereikt, is de Weedplus-techniek één van de meest efficiënte onkruidbestrijdingsmethodes, stelt Meclean op basis van vergelijkend onderzoek. Voor de ontwikkeling van zijn reinigingsmachines zegt het bedrijf goed te luisteren naar de wensen van de eindgebruikers. ‘We hebben bijvoorbeeld ook een tweetal

compactere warmwaterhogedrukreinigers in ons programma, die met de optionele Weedplustechniek in één klap echte twee-in-eenmachines worden. Ook bij deze machines is het omzetten van één schakelaar voldoende om over te gaan van hogedrukreinigen naar heetwater-onkruidbestrijden’. Net als de andere machines, zoals veegmachines, schrobmachines en stofzuigers, worden deze machines geproduceerd volgens de filosofie van Meclean met als motto: ‘Functionele techniek garandeert maximale zekerheid’.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28073/citycleaner-biedtalle-schoonmaak--en-onkruidverdelgingsfuncties-ineen

Onkruid op het trottoir, rechts twee dagen na behandeling www.stad-en-groen.nl

103

104

Kreitenmolenstraat 175

Tel. 013-51114 83

algemeen@weijtmans.nl

5071 BD Udenhout

Fax 013-511 43 73

7 - 2018 www.boomrooierijweijtmans.nl

Een andere manier om teken te bestrijden In permethrin gedrenkte katoenen balletjes zorgen dat teken op muizen worden gedood De overlast van teken is in de afgelopen jaren sterk toegenomen. Probleem daarbij is dat teken eigenlijk amper bestreden kunnen worden. Alleen door goed opletten en nauwgezette controle van je lijf kun je tekenbeten voorkomen. Jaarlijks worden ongeveer 25 duizend mensen besmet met Borrelia burgdorferi een bacterie die verantwoordelijk is voor de ziekte van Lyme en wordt overgedragen door teken. Auteur: Hein van Iersel Het Amerikaanse Thermacell heeft nu een middel ontwikkeld waarbij teken worden bestreden op een van hun gastheren: de muis. Teken hebben een zeer complex levenscyclus. De teek begint als larve, wordt dan een jonge teek (nimf ) en eindigt

Thermacell gebruikt kennis van de levenscyclus van de teek om besmetting met Borrelia burgdorferi te voorkomen

als volwassen teek (adult) die eitjes legt. In ieder stadium heeft de teek ĂŠĂŠn bloedmaaltijd nodig om te overleven. De larve, nimf en volwassen teek hebben daarbij verschillende gastheren nodig om te eten. De muis speelt in dat proces een belangrijke rol. Thermacell gebruikt die kennis om besmetting met Borrelia burgdorferi te voorkomen. Het bedrijf heeft kit ontwikkeld, die bestaan uit kartonnen kokers die gevuld zijn met in permethrin gedrenkte katoenen bolletjes. Idee is dat muizen met deze katoenen bolletjes aan de haal gaan en deze gebruiken in hun nest. Het insecticide permethrin beland zo in een muizennest en zorgt dat de teken doodgaan. Op die manier zou het mogelijk moeten zijn om een beperkt gebied tekenvrij te maken.

Het is dit vakblad niet bekend of een dergelijke toepassing van permethrin in Nederland is toegelaten. Het middel is wel op de markt in verschillende insectendodende middelen tegen onder andere zilvervisjes en wespen.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28166/een-anderemanier-om-teken-te-bestrijden

www.stad-en-groen.nl

105

V.l.n.r. docenten Johan Vriezekolk, Caroline de Feijter en Paul van der Donk van de opleiding Management van de Leefomgeving van HAS Hogeschool

HAS Hogeschool en werkveld pakken kennisvragen openbare ruimte aan in Community of Practice Voor gemeenten bestaat niet echt een structureel platform om kennis en ervaringen op het gebied van het beheer van de openbare ruimte te delen. Ze werken op dit vlak wel veel samen met studenten in allerlei projecten. Die twee zaken combineert HAS Hogeschool sinds drie jaar in een Community of Practice (CoP), waarin afstudeeropdrachten met een overkoepelende kennisvraag gekoppeld worden. Dit werkt twee kanten op. De deelnemende partijen tillen de resultaten van de projecten gezamenlijk naar een hoger niveau, en HAS Hogeschool brengt de inzichten die dit oplevert terug het onderwijs in. Ook twee bedrijfsopleidingen zijn qua thematiek aan de CoP gelinkt.

Drukke tijd Docenten Johan Vriezekolk, Caroline de Feijter en Paul van der Donk van de opleiding Management van de Leefomgeving van HAS Hogeschool trekken de CoP, die begin volgend jaar voor de vierde keer start. Het is een drukke tijd voor het team, maar toch maken ze een ontspannen indruk. Ze willen

106

graag in de schooltuin van HAS Hogeschool in Den Bosch op de foto, maar het is ijskoud buiten. Even doorzetten maar en daarna gauw weer naar binnen, voor een kop thee en een enthousiast verhaal over het beheer van de openbare ruimte en de rol die HAS Hogeschool speelt in de ontwikkeling van dit snel veranderende vakgebied.

Neutrale positie De CoP bestaat uit vijf bijeenkomsten die binnen een half jaar plaatsvinden, steeds op een andere plaats. Zo krijgen de partijen naast inhoudelijke kennis ook de kans bij elkaar binnen te kijken. â&#x20AC;&#x2DC;De CoP is in drie jaar uitgegroeid tot een succesvolle werkvorm met een integrale aanpak, waar een ver-

7 - 2018

ADVERTORIAL

Bedrijfsopleiding Strategisch Beheer openbare ruimte De openbare ruimte wordt steeds belangrijker voor de samenleving, bijvoorbeeld op het gebied van gezondheid, recreatie en andere maatschappelijke doelstellingen. De politiek stimuleert participatie en social return is vast onderdeel van elk project. Desondanks wordt er vaak bezuinigd op de beheerbudgetten en moeten investeringen verantwoord worden. Ook treedt er een verschuiving op in de verantwoordelijkheden, van de opdrachtgever naar de opdrachtnemer. Dit vraagt om een andere benadering van het beheer van de openbare ruimte. De bedrijfsopleiding Strategisch Beheer openbare ruimte gaat hierop in. Bedrijfsopleiding Nieuwe Contractvormen openbare ruimte Zowel opdrachtgevers als aannemers in de openbare ruimte hebben te maken met een veranderend werkveld. Ook de rolverdeling verandert, bijvoorbeeld bij het nemen van verantwoordelijkheid, het inbrengen van kennis en het beheersen van risico's. In de bedrijfsopleiding Nieuwe Contractvormen openbare ruimte beginnen ze samen aan de zoektocht naar deze nieuwe rolverdeling en leren ze niet alleen nieuwe kennis toe te passen, maar leren ze vooral van elkaar: de aannemer krijgt een unieke kijk in de keuken van de opdrachtgever en de opdrachtgever snapt veel beter hoe een aannemer zijn opdracht interpreteert.

van de openbare ruimte: hoe kan de openbare ruimte met maximale bewonersparticipatie bijdragen aan maatschappelijke opgaven als klimaat en gezondheid? Gemeenten zoeken nog naar de juiste vorm om met dit soort vraagstukken om te gaan; HAS Hogeschool geeft ze via afstudeeropdrachten, de CoP, maar ook de bedrijfsopleidingen handvatten om die vorm te vinden.’ Wisselwerking Kennisontwikkeling is voor HAS Hogeschool heel belangrijk en de hogeschool speelt graag een rol in dit soort trajecten. ‘Als maatschappelijke instelling zijn we niet alleen bezig met het opleiden van studenten, maar we willen ook actief bijdragen aan de ontwikkeling van het werkveld. We brengen kennis in en halen casussen op. Zo houden we ook ons eigen leerplan up-to-date. Het is echt een wisselwerking. Docenten zijn daarbij niet alleen onderwijzer, maar ook verbinder, initiator en inhoudelijk expert.’ Daarbij komt dat gemeenten niet makkelijk samen om tafel gaan zitten. ‘Ons lukt het wel, waarschijnlijk omdat we als hogeschool een vrij neutrale positie hebben.’ Taken versus rollen Die wisselwerking zie je ook terug in de bedrijfsopleidingen Nieuwe Contractvormen openbare ruimte en Strategisch Beheer openbare ruimte. ‘Waren dergelijke cursussen in het verleden vooral vakinhoudelijk, nu gaat het veel meer om processen. We geven de cursisten veel ruimte om interactief met elkaar bezig te zijn en we bespreken veel casussen. Ze leren op een andere manier naar hun functie te

kijken. Het gaat niet meer zozeer om de taken die ze uitvoeren, maar om de rollen die ze pakken. En daar helpen we ze bij.’ Uitdaging De CoP die begin volgend jaar start, zal vooral gaan over de overeenkomsten en verschillen tussen gemeenten. Voor het eerst speelt de provincie Noord-Brabant een grote rol. ‘De provincie ziet duidelijk het belang in van kennisontwikkeling. Ook zien we in de toekomst mogelijkheden voor waterschappers, zelfs natuurorganisaties. We hopen ook meer commerciële partijen zoals aannemers te laten aansluiten. Dat laatste is wel een uitdaging, want die partijen vinden het soms lastig openheid van zaken te geven. Maar wil je samen écht iets kunnen bereiken, dan is dat wel noodzakelijk.’

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28087/has-hogeschoolen-werkveld-pakken-kennisvragen-openbare-ruimteaan-in-community-of-practice

www.haskennistransfer.nl binding plaatsvindt op basis van kennisontwikkeling. Studenten hebben daarin een speciale positie: zij kunnen met hun onbevangen blik open naar vraagstukken kijken en discussies openbreken.’ Kennisvragen complexer De kennisvragen die ingebracht worden, zijn soms best complex. ‘Het vak beheer openbare ruimte verandert, vooral de rol van de professionals zelf. Vroeger dachten beheerders alleen na over de vaktechnische kant, bijvoorbeeld welke bomen gesnoeid moesten worden. Nu komen daar ook veel sociaal-maatschappelijke aspecten bij, zoals bewonersparticipatie, klimaatproblematiek en biodiversiteit. Het gaat steeds meer over de leefomgeving als geheel. Vorig jaar deden studenten voor enkele gemeenten onderzoek naar het verwaarden De Community of Practice is in drie jaar tijd uitgegroeid tot een succesvolle werkvorm die complexe kennisvragen integraal aanpakt www.stad-en-groen.nl

107

Nu ook distributiepartner van drie Bahco-accugereedschappen Met dit unieke programma van elektrische snoeischaren en een kettingzaag op accu kun je elke snoeiklus klaren Eurogarden sloot onlangs een deal met producent Bahco. Hierdoor werd deze specialist voor tuinmachines en gereedschap distributeur van twee compacte elektrische snoeischaren en een kleine kettingzaag op accu voor de Benelux. Dit gereedschap van Bahco wordt momenteel gelanceerd bij de verscheidene dealers. ‘Het is een beperkt, maar wél een vrij uniek programma’, meent productmanager Johan Teeuwen van Eurogarden. Auteur: Sylvia de Witt

De elektrische snoeischaren Bahco BCL21 en Bahco BCL22 werden al eerder al gepresenteerd, maar de distributierol in de Benelux wordt nu dus sinds kort ingevuld door Eurogarden. Ook de compacte BCL132-kettingzaag op accu wordt door Eurogarden gedistribueerd. De snoeischaren hebben een heel lange standtijd en ook de ergonomie is op hoog niveau. Deze lichtgewicht en zeer goed manoeuvreerbare elektrische snoeischaren beperken de belasting van de ellebogen en de schouders. De comfortabele greep is geschikt voor linksen rechtshandige gebruikers. De snoeischaren zijn in een set verkrijgbaar, dus met een opbergkoffer, lader en batterij. De kettingzaag wordt geleverd zonder lader en batterij en kan worden toegevoegd aan de set van de grootste snoeischaar, de BCL22. Lichtgewicht snoeischaar Het instapmodel is de BCL21, een snoeischaar van 670 gram – een lichtgewicht dus – met een kleine batterij van 150 watt. Deze compacte snoeischaar is gemaakt voor professionals die nauwkeurigheid, een comfortabel gewicht en manoeuvreerbaarheid verwachten. Met de comfortabele handgreep en

108

de Bahco Pradines-snijkop met een snijdiameter tot 35 millimeter is dit het ideale gereedschap voor werk in de wijngaard. Maar hij kan ook worden gebruikt in de tuinbouw en voor onderhoudswerk in parken en tuinen. De snijkop kan met behulp van de optische trekker half geopend worden om tijd te besparen bij het knippen van dunne takken. ‘Deze schaar zit in een mooie koffer met de batterij, oplader, een heupgordel en een draagtasje’, vertelt Johan Teeuwen van Eurogarden. ‘Er is ook een armbandje bij. De kabel die je vanaf de batterij meeneemt, kun je aan je bovenarm vastzetten met een klittenband, zodat hij niet bungelt en in de weg zit. Bij het aanschaffen van deze set van € 907,65 excl. btw heb je kant-en-klaar en helemaal verzorgd een snoeischaar waarmee je elke snoeiklus kunt klaren.’ Twee gereedschappen gelijktijdig aansluiten De andere elektrische snoeischaar, de Bahco BCL22 Heavy Duty, is wat sterker en heeft dus iets meer kracht. De snijkop heeft een snijdiameter tot 45 millimeter; hiermee is de BCL22 het ideale gereedschap voor het zware snoeiwerk. Hierbij zit een slim accusysteem van 250 watt om twee gereedschappen tegelijk op aan te sluiten.

‘Je kunt er dus op het zelfde moment ook nog de BCL132-kettingzaag op aansluiten. Dit maakt de set interessant voor de eindgebruiker, want je kunt je voorstellen dat er ook nog hout gesnoeid moet worden dat net te dik is en waar de snoeisnaar niet doorheen komt. Moet je dan stoppen en het gewoon laten zitten? Daarvoor kun je aan de tweede uitgang van deze batterij een snoeizaag koppelen waarmee je die dikkere takken kunt behandelen. Vanuit veiligheidsoverwegingen gebruik je ze nooit tegelijkertijd, maar dan steek je de snoeischaar even in de holster, je pakt de kleine kettingzaag uit het andere draagpunt en je zaagt de tak af. Dat kan met deze kettingzaag bij takken tot zo’n twintig centimeter doorsnede.’ Handzame kettingzaag De BCL132-kettingzaag is klein en compact, dus erg handzaam. Hij heeft grote voor- en zijhandvatten voor een stevige grip en weegt maar 1,7 kilogram, een 1200 watt-motor en een autonomie van minstens een werkdag. Daarbij is hij ook heel veilig, want de kettingrem treedt onmiddellijk in werking bij een val of terugslag.

7 - 2018

3 min. leestijd

‘Deze kettingzaag is voorzien van een heel speciale geleider, waardoor hij is afgeschermd voor raken

Teeuwen: ‘Deze kettingzaag is voorzien van een heel speciale geleider, waardoor hij is afgeschermd voor raken. Je kunt een tak afzagen, maar er is geen aanrakingsgevaar voor bijvoorbeeld de neus. Hij heeft ook bewegingssensoren. Als je valt of ergens tegenaan stoot, schakelt hij zichzelf automatisch uit. Hij is dus heel veilig. Hij is oorspronkelijk geproduceerd voor de grootste markt in Europa, de fruitteelt. Maar dit is ook een mooi apparaat voor hoveniers, die te maken hebben met tuinen waar veel snoeiwerk in zit. Hij is geluidloos en last but not least: hij heeft nul uitstoot en afval door het gebruik van biologisch afbreekbare olie.’ Veel ergonomiewinst Bahco is vooral door de wijnteelt groot geworden, wereldwijd, maar vooral in Frankrijk. De mechanisatie van de afgelopen tientallen jaren bood deze producent veel mogelijkheden, toen ook de accutechniek om de hoek kwam kijken.

ACTUEEL

‘We weten allemaal dat deze techniek veel fijner is, zonder geluid en met weinig gewicht. De heupgordel waaraan de batterij hangt, is het enige dat echt gewicht geeft. De elektrische snoeischaren zelf zijn veel lichter om te tillen dan de pneumatische scharen. Je kunt doorwerken en ondervindt geen hinder. Ook in ergonomisch opzicht is het veel fijner werken dan met de compressor. Die moest op een karretje en steeds worden verzet, je had slangen bij je en een zwaardere schaar. Met deze techniek kun je je vrijer bewegen, heb je minder gewicht te dragen en is er minder kracht van de handen en armen nodig vergeleken met scharen op handkracht. Deze lithium-ionaccu’s geven zoveel ergonomiewinst bij de professional. We weten allemaal dat veel bouwvakkers knie- en rugproblemen hebben door hun zware werkzaamheden. In de – veel kleinere –groenbranche is dit aspect ook lang onderbelicht geweest. Met dit soort systemen, die bij wijze van spreken door een kind kunnen worden bediend, is dat niet meer aan de orde.’

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28079/nu-ook-distributiepartner-van-drie-bahco-accugereedschappen

Johan Teeuwen www.stad-en-groen.nl

109

boomrooierij / houthandel

• • • • • • • •

Bomen / beplantingen rooien Bomen snoeien Verhuur verreiker met zaagkop Stobben frezen Klepelen takhout / begroeiing Transport groenafval en gras Groenrecycling In- en verkoop stamhout

Heideweg 3, 5472 LC Loosbroek Telefoon +31(0)413 - 22 41 00 • info@vanweertrondhout.nl www.vanweertrondhout.nl

Bijlage stad + groen 7 2018

20 JAAR

15 - 16 - 17 JANUARI

Groene Sector Vakbeurs focust op arbeidsproblematiek en innovatie Op 15, 16 en 17 januari 2019 vindt de twintigste editie van de Groene Sector Vakbeurs plaats in Evenementenhal Hardenberg. Jaarlijks komen ruim 17.000 professionals uit de groene sector op het driedaagse evenement af. Een nieuw initiatief op de Groene Sector Vakbeurs dit jaar is de Innovatie Award. Exposanten hebben hun innovaties ingestuurd. Uit de inzendingen kiest een onafhankelijke jury drie innovaties uit, die worden getoond op het Innovatieplein. Tijdens de eerste beursdag wordt de winnaar van de Innovatie Award bekendgemaakt. Arbeidsproblematiek EĂŠn van de speerpunten van de Groene Sector Vakbeurs is de arbeidsproblematiek in de groene branche, door te focussen op de aanwas van jeugd en het tevreden houden van het bestaande personeel. Om jong talent te koppelen aan de groene sector, is het nieuwe initiatief vmbo Groentour in het leven geroepen. Vmbo-leerlingen maken kennis met de ontwikkeling en dynamiek van het werken in de groene branche. Tevens is er een onderwijsplein waar bezoekers terecht kunnen voor alle opleidingsvragen, zoals de in- en doorstroom van personeel. Beleving Tijdens de twintigste editie van de beurs in Hardenberg wordt volop beleving geboden. Ook het Groene Inspiratiepark maakt weer deel uit van de beurs. Dit initiatief zal een complete beurshal van duizenden vierkante meters beslaan. Het Groene Inspiratiepark speelt in op duurzaamheid, innovatie en onderscheidend vermogen. In het park is ook het Kennistheater, waar tal van sprekers in een doorlopend programma hun visie geven op duurzaamheid en relevante innovaties. Daarnaast vinden er tuinaanlegwedstrijden plaats. www.stad-en-groen.nl

111

ADVERTORIAL

DiBO Cleaning Systems is al jaren te vinden op de Groene Sector Vakbeurs. Voor Jan van der Zanden, accountmanager Weed Solutions, biedt de beurs zowel nieuwigheden als gelegenheid om bestaande relaties en nieuwe geïnteresseerden te ontmoeten. Dit jaar kunnen bezoekers in de stand van DiBO kennismaken met de tweede generatie onkruidbestrijders van Heatweed: ecovriendelijke machines tegen onkruid en mos, gebaseerd op heetwatertechnologie. Auteur: Linde Kruese

De MiD3.0 is een primeur voor de Groene Sector Vakbeurs

DiBO ziet onkruidbestrijding niet als probleem, maar als kans Daarmee is de boodschap die DiBo dit jaar wil meegeven volgens Van der Zanden duidelijk. ‘DiBO is in de groensector een serieuze partij. Als we dat weten uit te stralen en over te brengen naar de bezoekers, gaan we met een goed gevoel naar huis.’ DiBO komt met een primeur voor Hardenberg: de MiD3.0. ‘Deze duurzame en efficiënte oplossing maximaliseert het effect van heet water. Met state of the art technologie, geoptimaliseerde flow en de Heatweed active temperature regulation stoot de MiD3.0 minder uitlaatgassen uit en gebruikt hij minder water en brandstof.’ Ook de Heatweed Sensor 2.0 is te zien op de beurs. Door middel van sensoren detecteert de machine waar het onkruid zich bevindt. Alleen op die plekken wordt heet water toegepast. ‘Deze technologie staat garant voor het laagst mogelijke waterverbruik, brandstofverbruik en emissieniveau. Deze tweede generatie van de Sensor is minder onderhoudsgevoelig en heeft 30 procent meer capaciteit’, legt Van der Zanden uit.

Multi-inzetbaar en multifunctioneel De Heatweed Multi-S en Multi-M doen hun naam eer aan: deze trailers zijn multi-inzetbaar door de tweeledige werking van de machines. Enerzijds kunnen de compacte trailers vrijwel drukloos onkruid bestrijden met heet water van 99 graden Celsius. Anderzijds kun je er uitstekend mee reinigen, met een druk van maximaal 250 bar en met heet water. Daarnaast is onder in de voertuigen een watertank aanwezig. Van der Zanden: ‘Twee jaar geleden zei ik al tijdens presentaties op de Groene Sector Vakbeurs dat hoveniers, aannemers en gemeentes onkruidbestrijding niet als een probleem, maar als een kans zouden moeten zien. Met de Heatweed-machines kun je perfect onkruid bestrijden én reinigen met heet water.’ Brandstof besparen met de Heatweed-methode Duurzaamheid wordt een steeds groter thema. DiBo denkt veel na over nieuwe, duurzamere manieren van werken. ‘Duurzaamheid is heel belangrijk. De meeste Heatweed-machines kunnen

Aspen-brandstof gebruiken, wat minder belastend is voor mens en milieu. Diesel-gestookte machines zijn voor nu nog de beste optie, omdat het rendement het hoogst is. De temperatuur houden we stabiel op 99 graden Celsius. Alleen bij deze temperatuur en een correcte energieoverdracht is er een systematisch effect op de wortels van de plant. Dat bespaart extra behandelingen en daardoor veel tijd en brandstof.’ Elektrische heetwater-onkruidbestrijder DiBO heeft al wel een elektrische heetwateronkruidbestrijder: de Heatweed Mini 2.1. Deze machine is vooral geschikt voor compacte ruimtes en plekken die moeilijk toegankelijk zijn. De Mini 2.1 heeft een hogere capaciteit dan de meeste machines van dit formaat. Net als de andere onkruidbestrijders zal de Mini 2.1 te zien zijn op de Groene Sector Vakbeurs. DiBO is te vinden in stand nummer 625.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28180/dibo-ziet-onkruidbestrijding-niet-als-probleem-maar-als-kans 112

7 - 2018

ADVERTORIAL

Milieuvriendelijk onkruid bestrijden met WeedPLUS van Meclean

CityCleaner

Meclean is al jaren te vinden op de Groene Sector Vakbeurs. Als hét kennis- en netwerkmoment voor de groene branche is dit voor Meclean een mooie gelegenheid voor nieuwe ontmoetingen, hernieuwd contact met bestaande zakenrelaties, kennisdeling en natuurlijk de presentatie van het productaanbod van professionele reinigingsmachines. Auteur: Linde Kruese De ontwikkelingen staan niet stil bij Meclean. Zo werd vorig jaar de CityCleaner geïntroduceerd. Deze multifunctionele reinigingsmachine voor de openbare ruimte is uitgerust met SteamPLUStechniek en is inzetbaar voor de meest diverse reinigingstaken, zoals rioolreiniging, wegmarkeringen verwijderen, graffiti, kauwgom en aanplakbiljetten verwijderen, effectief geuren verwijderen en wegdekreiniging bij calamiteiten. Daarnaast kan deze machine worden uitgevoerd met WeedPLUStechniek. Door simpelweg over te schakelen naar de WeedPLUS-stand, kan de CityCleaner ook direct worden ingezet voor heetwater-onkruidbestrijding. De CityCleaner kan op nagenoeg elke werk-

tuigdrager worden gemonteerd. Op de Groene Sector Vakbeurs is er in de stand van Meclean bijvoorbeeld een CityCleaner te bewonderen die is gemonteerd op een bestuurbaar voertuig. De filosofie van brede inzetbaarheid, bewezen mechanische techniek en eenvoud in gebruik wordt door Meclean ook toegepast op andere machines uit het programma, bijvoorbeeld de hogedruktrailers. Ook hier is het mogelijk om naast de SteamPLUS-techniek te kiezen voor WeedPLUS. Zo kan de gebruiker eenvoudig een breder dienstenpakket aanbieden. Bestrijding tot in de wortel Tijdens de Groene Sector Vakbeurs wordt ook de Weedsweep getoond. Met een snel ronddraaiende staalborstel kunnen onkruid en mos snel en efficiënt worden verwijderd. Een sterke combi is een Weedsweep-machine met een met WeedPLUS uitgeruste machine. Met de Weedsweep worden de langere onkruidplantjes gekortwiekt, waarna een heetwaterbehandeling voor bestrijding tot in de wortel zorgt. Onkruidbestrijding met heet water is één van de efficiëntste manieren om de strijd met onkruid aan te gaan; met drie tot vier behandelingen per jaar wordt een zeer goed resultaat behaald. Zo wordt niet alleen op tijd, maar ook op kosten bespaard.

Veelzijdige machines Met de Serie B en Serie C heeft Meclean twee-ineenmachines in de markt gezet. De Serie B is een warmwater-hogedrukreiniger op 240 V, die met de optionele WeedPLUS-techniek ook een heetwateronkruidbestrijdingsmachine is. De Serie C 130/8 is ook zo’n veelzijdige machine, verpakt in een robuust stalen frame met rvs kappen en hefkokers en hijsogen. Deze combimachine is geschikt voor zeer intensief gebruik. De Serie C is ook leverbaar op frame: inclusief aggregaat, 500-literwatertank en rvs haspel met hogedrukslang. Dit is een zorgvuldig uitgedachte combinatie, die qua afmetingen en gewicht nog goed op een gemiddelde pickup of aanhanger past en waarmee het mogelijk is om langere tijd onafhankelijk van stroom en water te werken. Ook deze machines zijn tijdens de Groene Sector Vakbeurs te zien in de stand van Meclean.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28181/milieuvriendelijkonkruid-bestrijden-met-weedplus-van-meclean

WeedPLUS www.stad-en-groen.nl

113

De Groene Sector Vakbeurs 2019 Het kennis- en netwerkmoment voor de groene branche

15, 16 en 17 januari 2019 Evenementenhal Hardenberg

Bestel uw gratis tickets: www.evenementenhal.nl/groenesector-hb Uw registratiecode: 6192116

20e editie

www.groenesector.nl @ degroenesectorvakbeurs @ GS_EH #GSHB2019

Boomwortelgeleiding Voorkom wortelopdruk

Hoek

¡ ¡ ¡ ¡ ¡ ¡

Bewezen werking sinds 1976 Voorkomt verlies van stabiliteit van de boom De meest hoogwaardige panelen op de markt Wortelankers voorkomen opdrukken van panelen Panelen zijn in elke vorm te buigen (hoek) Hoogtes: 30, 45, 60, 90, 105 en 120 cm hoog

Nieuw!

Wortelankers Koppeling

GreenMax | Tel: 0031 413 29 44 47 | www.greenmax.eu

TRG 90, TRG 105 & TRG 120

Vooruitlopen op de tijd

Het digitale tijdperk betekent toch niet dat we alles digitaal moeten doen?

Op het moment dat deze Stad+Groen verschijnt, zit ik, samen met mijn collega’s, midden in de laatste voorbereidingen voor De Groene Sector Vakbeurs in Hardenberg. Over iets meer dan een maand vindt de beurs alweer plaats; wat vliegt de tijd toch voorbij. Soms hoor ik mensen zeggen dat beurzen niet meer van deze tijd zouden zijn, want we zitten immers in het digitale tijdperk. Maar dat betekent toch niet dat we alles digitaal moeten doen? Volgens mij is face to face contact nog altijd heel belangrijk. Grote deals maak je nou eenmaal gemakkelijker aan tafel en het is toch fijn om een gezicht te hebben bij vaste leveranciers.

We proberen de jeugd enthousiast te maken voor de sector Daarnaast veranderen beurzen; de beurswereld gaat mee met de tijd. Beurzen zijn allang niet meer alleen gericht op directe verkoop. Het is veel meer. Netwerken is een belangrijk aspect, want waar anders dan op een beurs vindt je zoveel partijen bij elkaar? Je ontmoet er niet alleen bekende relaties, maar kunt ook kennismaken met nieuwe contacten. Misschien nog wel belangrijker tegenwoordig is het kennisaspect. Je wilt als bedrijf op de hoogte blijven. Naast exposanten die in hun stand kennis kunnen leveren, zijn daarvoor nog vele andere mogelijkheden. Denk bijvoorbeeld aan lezingen over actuele onderwerpen, workshops en productdemonstraties. En vergeet natuurlijk de noviteiten in de sector niet. Een beurs is hét moment om nieuwigheden te ontdekken.

Dan komen we toch weer terug bij de digitalisering, want er zijn diverse innovaties in de groene branche die werkzaamheden gemakkelijk maken door er digitale hulpmiddelen bij te betrekken. Ik wil dus zeker niet zeggen dat wij ons distantiëren van de digitale wereld. We maken het digitale tastbaar, want op een beurs kun je producten zien, voelen, ruiken, proeven en testen. Uiteraard zijn de wensen van bezoekers belangrijk. Waar liggen zij nou wakker van en kunnen wij daar op inspelen? Dit jaar is arbeidsproblematiek één van de focusgebieden tijdens De Groene Sector Vakbeurs. Het personeelstekort is momenteel de meest genoemde belemmering voor de groene onderneming, na de weersomstandigheden. Daar moeten we dus iets mee. We doen dat in de vorm van een vmbo-Groentour en een onderwijsplein. Tijdens de Groentour maken vmbo-leerlingen kennis met de ontwikkelingen en dynamiek van het werken in de groene branche. Daarmee proberen we de jeugd enthousiast te maken voor de sector. Het onderwijsplein wordt ingevuld door TRI Groei in Groen, Terranext en Groeipunt. Bezoekers kunnen er terecht voor alle opleidingsvragen. Binnen ons bedrijf wordt steeds gekeken hoe we bezoekers een beeld kunnen geven van hun toekomst, onder het motto Visit the future. Beurzen niet meer van deze tijd? Beurzen lopen juist vooruit op de tijd! Ramon Schlepers Adviseur Easyfairs Evenementenhal Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28020/vooruitlopen-opde-tijd

www.stad-en-groen.nl

115

ADVERTORIAL

De producten van RootBarrier dragen bij aan een leefbaar Nederland Sinds enkele jaren is er een grote verandering gaande in de branche van de professionele groenvoorziening. Voor openbare ruimtes, wegen, sportparken, fietspaden, recreatievelden en woonwijken is de juiste balans van grijs en groen steeds belangrijker. Investeren in groen vertegenwoordigt een economische waarde en draagt bij aan de gezondheid van bewoners. Om dit te kunnen realiseren, is het van belang de infrastructuur zowel onder- als bovengronds goed te beschermen. De duurzame producten van RootBarrier leveren een bijdrage aan een leefbaar Nederland.

RootBarrier is gespecialiseerd in de ontwikkeling, productie en distributie van duurzame oplossingen tegen wortelopdruk en diverse soorten onkruid. Daarnaast levert RootBarrier producten voor grondstabilisatie, paddenwering en bewatering. RootBarrier heeft zich in de afgelopen jaren ontwikkeld tot een betrouwbare en innovatieve partner voor professionals in de groenvoorziening en zal tijdens de Groene Sector Vakbeurs diverse oplossingen presenteren. RootBarrier RollRib Wortelopdruk: wat betekent dat eigenlijk precies en wat voor schade kan dit aanrichten? Boomwortels kennen geen beperking en groeien waar ze de mogelijkheid krijgen. Wortelopdruk kan worden beperkt door verticale schermen in de grond aan te brengen tussen bomen en de

weg. Deze producten beschermen zowel de boom als de infrastructuur onder en boven de grond. Wortels worden naar beneden begeleid en groeien op een dieper niveau horizontaal verder. Dit zorgt voor stabiliteit en verdere groei van de boom. De RollRib is zeer stevig om worteldruk op te vangen, en is flexibel genoeg om lineair, rondom en als vierkant gebruikt te worden en op korte afstand van de boom. Met behulp van schroeven kan de RollRib eenvoudig worden verbonden. De RollRib is verkrijgbaar op rol met een lengte van 21 en 75 meter. DuPont Plantex Platinium RootBarrier heeft sinds drie jaar het door DuPont ontwikkelde DuPont Plantex Platinium in het assortiment. Dit water- en luchtdoorlatende doek weert en beheert invasieve plantensoorten, zoals Japanse duizendknoop en reuzenberenklauw, zonder het bodemleven te verstoren. Nadat de Japanse duizendknoop is afgeknipt en de resten zijn blijven liggen, adviseren wij de grond waarin de wortels liggen tot zo’n 10 cm diepte te frezen; anders steken de afgeknipte stengels nog boven het veld uit en raakt het doek beschadigd. Vervolgens wordt de grond ingepakt met Plantex Platinium en afgedekt met een schone laag aarde van 20 cm, waardoor de plant uit het fotosyntheseproces wordt gehaald. Hiermee gaat uiteindelijk de kracht van de wortel verloren. Het doek kan snel en eenvou-

dig geïnstalleerd worden en heeft een levensduur van ten minste 35 jaar. RootBarrier BioCovers RootBarrier BioCovers is het eerste volledig biodegradeerbare en composteerbare onkruiddoek, samengesteld uit plantaardig materiaal. Hiermee geeft u onkruid geen kans en laat u planten tot volle bloei komen in tuinen, parken en bermen. RootBarrier BioCovers hoeft ook niet afgedekt te worden en behoeft nagenoeg geen onderhoud. Met de gemêleerde bruine kleur draagt RootBarrier BioCovers bij aan een duurzaam en onkruidvrij landschap. Het doek is makkelijk te transporteren en op maat te snijden. Daarnaast is het uv-stabiel en rafelt het niet.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28111/de-producten-vanrootbarrier-dragen-bij-aan-een-leefbaar-nederland

DuPont Plantex Platinium

116

7 - 2018

ADVERTORIAL

Op de Groene Sector Vakbeurs zal Van der Haeghe uit Geldermalsen prominent aanwezig zijn. In stand nummer 550 zal de importeur van parken tuinmachines een zestal van zijn importmerken tonen.

Van der Haeghe met zes merken op de Groene Sector Vakbeurs Primeur voor 2019 is het topmodel, de achtervanger SRD 360, afkomstig uit de nieuwe lijn achtervangers. Dit model heeft een gepatenteerd veersysteem dat de rug ontziet, omdat schokken en trillingen met 25 procent worden verminderd. De schokdempers met vering achter zijn bevestigd aan draagarmen, zodat de vering geen negatief effect heeft op de maaikwaliteit. Deze SRD 360 heeft een maaibreedte van 107 cm en een 27 pk-tweecilindermotor van Briggs & Stratton, Professional Series 8270 V-Twin. De inhoud van de grasvangbak is 350 liter en deze is eenvoudig te legen. Ferris-zeroturnmaaier ISX 800 Een andere primeur is de Ferris ISX 800. Deze professionele zeroturnmaaier is de opvolger van de IS 700. De nieuwe ISX 800 zet een nieuwe standaard op het gebied van compacte zeroturnmaaiers als het gaat om comfort, bedieningsgemak en prestaties. Dankzij de onafhankelijke wielophanging vóór aan beide zijden (in plaats van een pendelas), worden de contouren van de ondergrond beter gevolgd, wat voor een optimaal bedieningscomfort zorgt. De grotere wielen verlagen de bodemdruk en zorgen voor meer tractie. De dubbele snaaraandrijving van de messen verkleint de kans op slippen en verhoogt de levensduur van de snaren.

Iseki SF 200-frontmaaier In 2018 werd de nieuwe Iseki SF 200-serie frontmaaiers met opvang geïntroduceerd, die buitengewoon goed werd ontvangen. Men kan kiezen uit twee types: een motor met 24 pk of met 35 pk. Daarnaast heeft de maaier een Pro Cut-maaidek in twee verschillende werkbreedtes: 137 cm of 150 cm. Het hoog kippende vangsysteem met een inhoud van maar liefst 950 liter zorgt ervoor dat u lang kunt doorwerken, zonder dat de container vaak geleegd hoeft te worden.

op de driepunt van een tractor. Avril biedt zo een eenvoudige, maar zeer doeltreffende manier van onkruidbeheer. Snapper ZTX 110 Een bestseller op het gebied van zeroturns is de Snapper ZTX 110 met een maaibreedte van 107 cm. Dankzij het volledig gelaste stalen frame, de robuust uitgevoerde stalen vooras en het stalen maaidek van 107 cm, mag u keer op keer een prachtig maairesultaat verwachten.

Köppl: tweewielige werktuigdragers Van der Haeghe is in 2017 gestart met de import van Köppl en kan daardoor een zeer brede range van tweewielige trekkers met hydrostatische rijaandrijving bieden. Köppl onderscheidt zich niet alleen op het gebied van hoogwaardige componenten, maar ook door het enorme aanbod van aanbouwwerktuigen. Zo is deze range van machines interessant voor allerlei soorten grondbewerking en maaien, zoals cirkel-, klepelen trommelmaaien, maar ook voor mechanisch onkruidbeheer. Avril: mechanisch onkruidbeheer Met het merk Avril biedt Van der Haeghe een breed assortiment aan machines voor mechanisch onkruidbeheer op halfverharding, die gemonteerd kunnen worden aan een Köppl-werktuigdrager of

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28182/van-der-haeghemet-zes-merken-op-de-groene-sector-vakbeurs

www.stad-en-groen.nl

117

MET GEPASTE TROTS INTRODUCEREN WE DE GEHEEL NIEUWE ARIENS ZENITH ZERO-TURN ZITMAAIER, DE PROFESSIONELE KEUS! De Ariens Zenith combineert hoogwaardige functies in elke centimeter van dit duurzame werkpaard. Bij dit beproefde ontwerp, gebaseerd op kerncomponenten van de Gravely Pro lijn, is geen detail over het hoofd gezien om de hoogste niveaus van prestaties en duurzaamheid te garanderen… prestaties die professionele toepassingen vereisen. Alleen verhoogt ZENITH de verwachtingen van stijl, comfort, snelheid en precisie. Ontworpen met de professional in gedachten, is de Zenith uitgevoerd met een 152cm (60”) maaidek en een hogere rijsnelheid om de productiviteit te verhogen. Zijn ultra-comfortabele, ergonomischontworpen gevoerde stoel vermindert niet alleen de vermoeidheid van de gebruiker, het helpt ook schokken te absorberen op oneffen terrein. Het robuuste frame is gevormd uit dikwandige stalen buis van 4 x 8 cm. Standaard is de ZENITH voorzien van een neerklapbare rolbeugel en veiligheidsgordel, zodat de gebruiker zich kan concentreren op het leveren van een perfect maai resultaat.

TIJDENS DE GROENE SECTOR VAKBEURS IN HARDENBERG OP 15, 16 EN 17 JANUARI 2019 PRESENTEREN WE MET TROTS ONZE MODELLEN IN HAL 6 OP ONZE STAND MET NUMMER 633

ADVERTORIAL

Nieuwste ontwikkelingen onkruidsector bij Wim van Breda Wim van Breda BV neemt naar de Groene Sector Vakbeurs in Hardenberg maar liefst drie nieuwtjes mee. Als officiële importeur en dealer van het veegmachinemerk Comac nemen ze de gloednieuwe Comac CS140 T mee, een zelfrijdende veegmachine voor zowel reiniging als onkruidbeheersing. Daarnaast neemt de Gelderse dealer de gloednieuwe Kersten Weedo mee naar de beurs, een nieuw type eenassige onkruidborstel. Tot slot laat Wim van Breda de nodige nieuwe machines op het gebied van maaitechniek van fabrikant Reform zien. Auteur: Willemijn van Iersel

Comac is wereldwijd één van de belangrijkste marktspelers als het gaat om reinigingstechniek. Volgens Frans-Jaap Moree, verkoper bij Wim van Breda, komen de reinigingstak en onkruidtak steeds dichter bij elkaar. Moree: ‘We zien de laatste tijd dat deze twee werkzaamheden worden geïntegreerd. De hoofdreden hiervoor is dat vegen steeds meer als een belangrijke factor wordt gezien bij onkruidbeheersing. Goed en frequent vegen reinigt niet alleen, maar houdt de boel ook vrij van onkruid. De nieuwste Comac CS140 T is daarvan een mooi voorbeeld: een zelfrijdende machine die takken verkleint en stenen en ander straatvuil verpulvert. Comac hanteert het zogeheten twin action systeem, waarbij borstels aan de voorzijde het straatvuil geleiden naar een centraal gepositioneerde rolborstel met een werkbreedte van 140 cm. In combinatie met de vacuümwerking van de ventilator zorgt deze centrale rolborstel

ervoor dat het straatvuil en stof in een aanzuigunit terechtkomen, waar het vuil door een rotoras fijngemalen wordt. Volgens Wim van Breda wordt hiermee zo’n 100.000 liter water per jaar bespaard, een besparing oplevert op de kosten voor water en een aanzienlijk bedrag voor vuilstort. Het waterverbruik van een Comac-veegmachine beperkt zich tot de optionele watersprinklers op de frontborstels of de hogedrukreiniger. Kersten Weedo Het tweede ‘nieuwtje’ dat meegaat naar de beurs, is de vernieuwde Kersten Weedo: een compleet nieuw ontwikkelde eenassige onkruidborstel, waarbij bedieningsgemak en werkcapaciteit de belangrijkste uitgangspunten zijn. Het is een compacte onkruidborstel met een lichtgewicht constructie, speciaal ontwikkeld voor kleinere oppervlaktes. Tot slot neemt Wim van Breda van

fabrikant Reform de nodige nieuwe machines mee op het gebied van maaitechniek, zoals de Reform RM18, een eenassige maaier die speciaal ontwikkeld is voor het maaien van hellingen en het werken in slecht begaanbare gebieden.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28183/nieuwste-ontwikkelingen-onkruidsector-bij-wim-van-breda

www.stad-en-groen.nl

119

Elektrische werktuigdrager gepresenteerd Weed Control en FPS-Machines starten nieuw bedrijf met elektrisch materieel Geen half werk bij Weed Control: op 6 december presenteerde het bedrijf voor een select gezelschap de nieuwe elektrische werktuigdrager Alltrec. Het eerste kindje van de gloednieuwe bv FPS-Electric was speciaal voor de gelegenheid naar theater De Leest in Waalwijk vervoerd. Auteur: Kelly Kuenen

120

7 - 2018

ADVERTORIAL

De onthulling van de nieuwe machine in deze bijzondere setting werd voorafgegaan door een inspirerende presentatie door Jan-Henk Bouman en Wim van Rooijen van Fountainheads. Het duo praatte de aanwezigen bij over de techniek van de toekomst. Denk aan vernieuwend (elektrisch) transport, maar ook aan big data, augmented reality en blockchain. Wat betekenen deze ontwikkelingen voor de toekomst? Hoeveel vaart loopt het? En hoe bereid je je erop voor? Zelf niet afkomstig uit de groensector, wisten Bouman en Van Rooijen een mooie brug te slaan naar deze sector. Zo passeerde de term change blindness de revue. Dit is een fenomeen waarbij de kijker een verandering die hem ogenschijnlijk wel moét opvallen, niet opmerkt. Je hoeft geen genie te zijn om te zien dat hiermee ook een bruggetje gemaakt kan worden naar andere sectoren. We zijn bezig met innoveren, maar kijken we wel de goede kant op? Dat stelden Bouman en Van Rooijen zichzelf en het publiek als vraag. Moeten we niet veel meer out of the box denken in plaats van bestaande producten te optimaliseren? En: bereid je voor, want de toekomst komt sneller dan je denkt. Ontwikkeling Een select gezelschap van ruim honderd man, met onder meer aannemers en medewerkers van gemeenten, zag hoe aansluitend op de presentatie de nieuwe elektrische werktuigdrager op het thea-

terpodium gepresenteerd werd. Weed Control had de presentatie slim gematcht met de lancering. Van Loon: ‘In 2025 moeten we een emissievrije binnenstad hebben (Green Deal Zero Emission Stadslogistiek, red.). We hebben daarop ingespeeld met de eerste serie heteluchtonkruidbestrijders met minder energieverbruik. Toen we ons richtten op de vraag hoe we emmissieloos konden gaan werken, ontmoette ik Frank van de Staak. Hij heeft vanaf zijn tekentafel een nieuw voertuig ontworpen.’ Frank van de Staak van FPS-Machines is de grondlegger en ontwikkelaar van de Alltrec. De ontmoeting tussen Van Loon en Van de Staak resulteerde uiteindelijk in de oprichting van een aparte bv, FPS-Electric, en de geboorte van de Alltrec met de daarbij horende E-Variator. Het motorblok werd niet vervangen door een elektromotor. Het unieke aan deze machine is dat alle hydraulische aandrijvingen zijn gemaakt voor volledig elektrisch. Techniek De Alltrec is een volledig elektrisch werkende werktuigdrager. Gecombineerd met de heteluchtE-Variator, een doorontwikkelde en elektrische variant van de Air Variator van Weed Control, ontstaat een volledige elektrische combinatie. De Alltrec is echter zo ontworpen dat hij gecombineerd kan worden met verschillende werktuigen, zoals een veegunit, borstel of maaidek. Juist daarom is de Alltrec met zijn capaciteiten en flexibele inzetmogelijkheden dé oplossing voor de emissievrije stadskern, aldus de ontwikkelaars. ‘Op de hefinrichting na wordt er geen hydrauliek toegepast. De machine heeft geen CO2-uitstoot en kenmerkt zich door het weinige geluid dat hij produceert, de grote actieradius en de lage verbruiks- en onderhoudskosten. Ook is de werktuigdrager uiterst

wendbaar met easy does it-gebruikersgemak.’ De volledige naam van de eerste Alltrec is Alltrec 4810T. Afhankelijk van de bandenbreedte is de werktuigdrager 110 tot 120 centimeter breed. Hij werkt met een LiFePO4-lithuimaccu, die geleverd kan worden in drie oplopende uitvoeringen. De werktijd met één volle accu is maximaal acht uur, uiteraard afhankelijk van de accu-uitvoering en werkzaamheden. Binnen twee uur is de accu weer opgeladen. De E-Variator en een maaidek zijn de eerste elektrische aanbouwwerktuigen. Het aanbod zal in de toekomst verder uitgebreid worden, zo meldde Van Loon tijdens de lancering. De Alltrec wordt aan het grote publiek gepresenteerd op de Groene Sector Vakbeurs van 15-17 januari in Hardenberg. Weed Control is daar aanwezig in stand 642.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28092/elektrische-werktuigdrager-gepresenteerd

Bert van Loon en Frank van de Staak proosten op het resultaat www.stad-en-groen.nl

121

ADVERTORIAL

De reden dat Helthuis Tuin- en Parkmachines op de Groene Sector Vakbeurs staat, is volgens Kathy Sevcikova heel simpel: persoonlijk contact leggen. Of het nu om nieuwe potentiële klanten gaat of om het warm houden van bestaande relaties, de Groene Sector Vakbeurs is een ideale manier om in deze tijd van sociale media nog persoonlijk contact te leggen. ‘Want persoonlijk werkt voor ons nog altijd het beste’, legt Sevcikova uit. Auteur: Linde Kruese

Duurzaamheid is ook: een kwalitatief hoogwaardig product op de markt brengen Helthuis presenteert nieuwe professionele zeroturnmaaier op de Groene Sector Vakbeurs Sevcikova verwacht dan ook dat Helthuis de relaties en prospects kan interesseren, verleiden, informeren, nieuwsgierig maken en na afloop verbazen. ‘Ik denk dat dit een van de moeilijkste uitdagingen is, want bezoekers komen niet om hetzelfde verhaal te horen dat op onze website staat.’ Om dat te bereiken, toont Helthuis elk jaar de hoogtepunten van het gamma. De Groene Sector Vakbeurs is daarnaast een mooie kans om de nieuwigheden voor het nieuwe seizoen te introduceren bij het brede publiek. ‘Dit jaar gaan we op de Groene Sector Vakbeurs de nieuwe professionele zeroturnmaaier van Ariens introduceren, de Ariens Zenith.’ Kwaliteit, betrouwbaarheid en duurzaamheid Een belangrijk thema van de Groene Sector Vakbeurs is duurzaamheid. Volgens Sevcikova gaat duurzaamheid bij Helthuis verder dan men in eerste instantie denkt. ‘Mensen verstaan onder duurzaamheid vaak alleen het gebruik van batterijen, robots en elektrische machines. We zien tegenwoordig op elke hoek robotmaaiers, accugereedschap en elektrische voertuigen. Men vergeet

122

dat duurzaamheid ook het op de markt brengen van een kwalitatief hoogwaardig product is. Dat hoeft niet per se batterij- of elektrisch aangedreven te zijn, als het maar vele jaren meegaat. Vooral goedkope Chinese producten leggen een enorme druk op het milieu, omdat ze vaak van relatief slechte kwaliteit zijn. En bij de productie worden geen milieunormen gehanteerd. Helthuis staat voor kwaliteit, betrouwbaarheid en dus ook duurzaamheid.’ Eerste elektrisch aangedreven zeroturnmaaier De producten van Helthuis hebben een gemiddelde levensduur van vijftien jaar en sommige gaan zelfs 25 jaar mee. De fabrikanten waarmee Helthuis samenwerkt, zijn gerenommeerde bedrijven die een lange geschiedenis van ontwikkeling achter zich hebben en nog steeds elke dag bezig zijn om de nieuwste technologieën toe te passen, zodat mens en milieu in symbiose met elkaar leven. ‘Een mooi voorbeeld daarvan zijn de ontwikkelingen in de zeroturnmarkt. De dieselmotoren worden vervangen door meer ergonomische motoren,

zoals EFI, en de investeringen in nieuwe vormen van brandstof voor professionals nemen toe. Ook wordt in 2020 de eerste elektrisch aangedreven professionele zeroturnmaaier van Gravely verwacht.’

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28186/duurzaamheid-isook-een-kwalitatief-hoogwaardig-product-op-de-marktbrengen

7 - 2018

ADVERTORIAL

Buiter Beton, deelnemer van het eerste uur

De Terras & Trends Deck, lichtgrijs

Buiter Beton is een leverancier van sierbestrating en tuinmaterialen. Met drie vestigingen levert het bedrijf door het hele land, maar het heeft nog altijd de mentaliteit van de kruidenier op de hoek: strakke lijnen en een persoonlijke aanpak. Auteur: Linde Kruese De gezelligheid van de woonkamer verplaatst zich steeds meer naar de tuin. Het belooft daarom weer een mooi tuinseizoen te worden, mede dankzij de ontwikkeling van nieuwe tuinmaterialen en trends in de tuinbranche. Met het merk Terras & Trends houdt Buiter Beton trends en ontwikkelingen nauwlettend in de gaten, zonder actuele thema’s zoals duurzaamheid uit het oog te verliezen. Terras & Trends private label Met het inspiratiemerk Terras & Trends brengt Buiter Beton vraag en aanbod bij elkaar. Particulieren ontmoeten de vakspecialisten die dagelijks werken met de beste producten uit het programma. Naast de blauwe showborden waarop het assortiment gepresenteerd wordt, heeft Buiter Beton voor het nieuwe tuinseizoen het private label uitgebreid met schitterende materialen. Een

bijkomend voordeel is dat deze scherp geprijsd zijn en doorgaans uit voorraad leverbaar. De Terras & Trends private label-materialen zijn herkenbaar aan het blauwe label in de hoek. Bovendien is het aanbod te zien in de Terras & Trends-catalogus, een 500 pagina’s dik boekwerk boordevol tuinmaterialen en tuininspiratie. Klanten van de Buiter Beton Groep kunnen deze catalogus in hun eigen huisstijl bestellen. Al sinds de eerste editie is Buiter Beton een vaste deelnemer aan de Groene Sector Vakbeurs. De showtuin van 5000 vierkante meter in Balkbrug ligt op een steenworp afstand van de Evenementenhal Hardenberg. Ieder jaar ontmoet het team nieuwe mensen op de beurs en worden ideeën opgedaan bij diverse leveranciers. Groots uitpakken Ieder jaar licht Buiter Beton in de stand een tipje

van de sluier op van het nieuwe programma. Ook dit jaar worden er nieuwe private label-materialen gepresenteerd. Het belooft weer een mooi evenement te worden, met een speciaal tintje: het is namelijk de 20e editie van de Groene Sector Vakbeurs. Daarom wordt groots uitgepakt met een informatieve stand en een speciale bar, waar mensen onder het genot van een hapje en drankje kunnen bijpraten en vakspecialisten elkaar kunnen ontmoeten. Maatschappelijk verantwoord ondernemen Als vaste deelnemer is Buiter Beton ervan overtuigd dat de Groene Sector Vakbeurs nog lang zal bestaan, wellicht in een andere opzet gezien de digitalisering en andere ontwikkelingen. Ook zien we dat tegenwoordig andere thema’s steeds belangrijker worden, zoals duurzaamheid, milieu en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Wilt u meer informatie over Buiter Beton of het inspiratiemerk Terras & Trends? Bezoek dan de stand van Buiter Beton en het Terras & Trends-café in hal 1 in stand 149.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28113/buiter-betondeelnemer-van-het-eerste-uur De showtuin van ruim 5000 m² is voor zakelijke klanten 24/7 bereikbaar www.stad-en-groen.nl

123

ADVERTORIAL

Ralph van der Hulst en zijn vader Frans brengen generaties bij elkaar Donar Groen is na een aantal jaar afwezigheid weer present op de Groene Sector Vakbeurs Het is een klein familiebedrijf met een grote landelijke impact. Na een paar jaar afwezigheid is Donar Groen dit jaar weer als vanouds aanwezig op de Groene Sector Vakbeurs. Volgens mede-eigenaar Ralph van der Hulst worden het mooie ontmoetingen met de huidige klanten, maar ook met oude bekenden. Auteur: Linde Kruese Donar Groen bestaat sinds 1995, toen Frans van der Hulst het bedrijf overnam. Ondertussen is zijn zoon Ralph mede-eigenaar van het bedrijf, dat zich richt op de verkoop van handgereedschappen en persoonlijke beschermingsmiddelen voor gemeenten, sociale werkplaatsen, hoveniers en groenvoorzieners. Er werken in totaal zeven mensen, wat volgens Ralph de grote kracht is. ‘Ons bedrijf is geen grote machine van mensen die zich

124

aan regels en procedures moeten houden. Dat is onze kracht. We hebben een grote voorraad, dus wanneer een klant met spoed iets nodig heeft, ren ik zelf naar het magazijn om het artikel te pakken. Dat maakt ons flexibel.’ Verschillende generaties ontmoeten elkaar Na twee jaar afwezigheid staat Donar Groen weer op de vakbeurs, maar wel met een ander doel dan voorheen. ‘Vroeger gingen we altijd met een wagen vol handgereedschap naar de beurs, maar we merkten dat dat niets nieuws toevoegde. Mensen kennen de producten die we verkopen. Daarom doen we het dit jaar op een andere manier. We gaan er staan voor de mensen, om nieuwe contacten op te doen en om bestaande klanten te ontmoeten. Het gaat veel meer om de relaties.’ Volgens Van der Hulst wordt het een ontmoeting tussen verschillende generaties. ‘Ik ga er samen met mijn vader staan. Veel mensen kennen hem al geruime tijd; in 2020 runt hij het bedrijf al

25 jaar. Ik ken meer jongere mensen, omdat ik veel contact heb met de nieuwe generatie.’ Januari is volgens Van der Hulst een gunstige tijd voor de Groene Sector Vakbeurs. ‘Het is de beurstijd. We gaan er staan met een statafel en concentreren ons op wat er allemaal gebeurt tijdens de beurs. We zijn tevreden als we leuke gesprekken hebben gevoerd, oude contacten hebben aangehaald en nieuwe klanten hebben ontmoet. Met die verwachting gaan we erheen.’

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28112/ralph-van-derhulst-en-zijn-vader-frans-brengen-generaties-bij-elkaar

7 - 2018

ADVERTORIAL

Met Empas heetwater-onkruidbestrijding duurzaam 2019 in Empas is sinds 1999 specialist op het gebied van onkruidbestrijding met heet water. Empas staat voor ‘eenvoudige machines, praktisch en altijd safe’. Deze slogan staat bij de ontwikkeling en de productie van de machines hoog in het vaandel. Gerard Baars, producten verkoopmanager bij Empas: ‘Wij zijn mensen uit de praktijk. Daarom willen we onze klanten ook praktische oplossingen bieden met onze machines.’

Een machine op elektra en gas De machinebouwer heeft een breed scala aan heetwaterunits in het assortiment. Zo produceert Empas onder andere de elektrisch aangedreven MCB-E. Dit is een unit die op een elektrisch voertuig gebouwd wordt. ‘De MCB-E is een heel duurzame unit, zeker als de klant kiest voor een gasgestookte variant (propaan). We merken dat deze machine erg populair is op het moment. Met name de combinatie van een lage emissie, wendbaarheid van de unit én de capaciteit om meters te maken spreekt de klant aan. Deze combinatie helpt de groenaannemer met zijn prestatie op de CO2ladder’, aldus Gerard.

De elektrische heetwaterunit voor de hovenier Samen met hoveniers heeft Empas de elektrische MCE ontwikkeld. De MCE is een compacte machine, speciaal gemaakt voor het werk dat hoveniers doen. Inmiddels is de MCE de populairste machine in het assortiment van Empas. Luitzen Madhuizen van hoveniersbedrijf Madhuizen: ‘Empas en de MCE komen na wat ze beloven; de machine werkt uitstekend en is inzetbaar op alle vlakken. We gebruiken hem op industrieterreinen, begraafplaatsen en in tuinen. Daarnaast is de MCE makkelijk in de bus te laden en overal op de kraan aan te koppelen. Kortom, een multi-inzetbare topmachine.’

MCE-EINDEJAARSACTIE WEGENS SUCCES VERLENGD Op dit moment loopt er een aantrekkelijke actie waarbij u met ruim € 700 korting een zeer complete MCE-heetwaterunit kunt aanschaffen. Daarnaast heeft u ook 10 procent korting op alle tools. Wegens het grote succes is de actie verlengd tot 31 januari 2019. Tijdens de Groene Sector Vakbeurs kunt u de machine bekijken in de stand van Empas.

Tools voor invasieve soorten Afgelopen jaar heeft Empas ook het assortiment tools uitgebreid. In samenwerking met een aantal groenaannemers zijn tools ontwikkeld om Japanse duizendknoop en berenklauw in het hart te treffen met heet water. Tijdens de Groene Sector Vakbeurs zijn de tools te bekijken in stand 630.

Tijdens de Groene Sector Vakbeurs introduceert Empas een

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28110/met-empas-heetwater-ohnkruidbestrijding-duurzaam-2019-in

nieuw concept, namelijk een MCE elektrische heetwaterunit gecombineerd met een e-bike. Kom kijken op stand 630!

www.stad-en-groen.nl

125

Wij geven er opnieuw een draai aan in 2019, doet u mee?

MP SERIE 3-DELIGE CIRKELMAAIERS

Plan va n

st kom e o T





Aan pa

a t ie

eren anis Org



I n n ov



imte enru t i u

Samen w e r kin g



 

Laagste brandstofgebruik door licht gewicht (Domex®)



Inzic ht

Hoogste motorvermogen (49 - 65pk Kubota® Commonrail turbodiesel)

Denkwijzer

Smalste transportbreedte (1.65 meter transportbreedte) Luxe cabine met airco

TENDER&PROJECTMANAGEMENT GERICHT OP DE TOEKOMST

rt Kaa

Grootste werkbreedte (300, 330 0f 350 cm)

+31 (0) 181 45 88 45

info@pols.nl

www.denkwijzer-toekomst.nu info@denkwijzer-toekomst.nu 085-52019075

www.pols.nl

werk

& wijze r

www.denkwijzer-toekomst.nu

Pols Groep

BUITENRUIMTE IN KAART

www.werkwijzer-kaart.nl info@werkwijzer-kaart.nl 085-52019075

UW NIE RootBarrier® RollRib® • Verkrijgbaar op rol met een lengte van 21 en 75 meter • Flexibele toepassing: lineair, rondom en vierkant • Eenvoudig aan elkaar te verbinden met behulp van schroeven • Snel en eenvoudig te plaatsen • Eenvoudig te snijden • Voor nieuwe beplanting en bestaande bomen • Te gebruiken op korte afstand van de boom • International Registration No. DM/099 740

UCTGARA OD

35DuPont™ Plantex® Platinium IE* NT

AAR P R 35 J

WORTELGELEIDING

• De beste manier om invasieve neofyten en agressief onkruid te bestrijden, zoals de Japanse duizendknoop • Bewezen effectiviteit • Minimaal onderhoud • Laat lucht, water en voedingsstoffen door • Sterk en bestand tegen schade, scheuren en rafelen • Snelle en eenvoudige installatie • Levensduur van ten minste 35 jaar* *Volgens de productgarantievoorwaarden

ONKRUIDWERING KING RootBarrier

•

T +31 (0) 320 215 805

•

sales@rootbarrier.nl

•

www.rootbarrier.nl

ADVERTORIAL

GreenMax helpt bomen overleven tussen beton, bestrating en gebouwen Een totaalpakket aan producten, specifiek voor de inrichting van plantvakken Ook in 2019 opent GreenMax het beursseizoen traditiegetrouw met een deelname aan de Groene Sector Vakbeurs in Evenementenhal Hardenberg. Al twintig jaar is de Groene Sector Vakbeurs voor GreenMax de plaats om belangrijke spelers uit de groenbranche te ontmoeten. Auteur: Linde Kruese Boomkwekers, hoveniers, tuinen landschapsarchitecten en beslissers bij de gemeentelijke groenvoorziening â&#x20AC;&#x201C; bij deze vakbeurs komt iedereen elkaar tegen. Bestaande relaties ontmoeten elkaar weer om bij te praten, maar er worden ook nieuwe contacten gelegd. Met de verschillende demonstraties en presentaties is de Groene Sector Vakbeurs een waardevol event om kennis te delen en vergaren.

Bunker voor bomen in verharding GreenMax staat in Hardenberg met een totaalpakket aan producten, specifiek voor de inrichting van plantvakken en voor de bescherming van de infrastructuur van onze stedelijke omgeving. Zo heeft GreenMax verschillende typen wortelschermen, zoals wortelwering en wortelgeleiding, maar ook een uitgebreid assortiment gietranden, boombakken, boomverankering, beluchting/ bewatering en oplossingen om boomstammen te beschermen. Voor de steeds grotere behoefte aan een totale inrichting van de groeiplaats ontwikkelde GreenMax met dochterbedrijf TreeBuilders de TreeParker: het meest functionele boombunkersysteem voor bomen in verharding. Betere levenskwaliteit De producten van GreenMax helpen bomen te overleven in onze toenemende verstedelijkte wereld van beton, bestrating en gebouwen. Er zijn veel economische voordelen verbonden aan een langere levensduur van bomen en de aanleg van

een groter, gezonder stedelijk bosgebied. Naast de economische voordelen is ook de betere levenskwaliteit door bomen en landschapsgebieden in onze steden van groot belang.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28103/greenmax-helptbomen-overleven-tussen-beton-bestrating-en-gebouwen

www.stad-en-groen.nl

127

ADVERTORIAL

De vierwielaangedreven Husqvarna Automower 535 AWD, genomineerd voor een Innovatie Award

2019 wordt belangrijk innovatiejaar voor Husqvarna We verwachten veel van de vierwielaangedreven Automower 535 AWD De Groene Sector Vakbeurs heeft zich ontwikkeld tot de opening van het groene jaar; voor Husqvarna reden om belangrijke primeurs voor 2019 mee te nemen naar de beurs. Husqvarna is daarnaast mede-initiator van het Inspiratiepark. Anton de Jong, commercieel directeur van Husqvarna, en Arian Essenstam, verantwoordelijk voor de professionele markt, zien 2019 als een belangrijk innovatiejaar. ‘We hebben in 2018 gezien dat de groene sector de accu echt heeft omarmd, zowel opdrachtgevers als hoveniers en groenvoorzieners. In 2019 komen we met de 550iBTX-ruggedragen accubladblazer, die dezelfde prestaties levert als een 50 cc-benzinebladblazer, maar veel stiller, lichter en uitstootvrij is. Dat daar veel belangstelling voor is, zagen we tijdens onze Innovatiedagen, eind vorig jaar. Maar ook in benzine blijven we bewijzen dat hoge prestaties samen kunnen gaan met zo weinig mogelijk milieubelasting, zoals met onze nieuwe generatie XP-kettingzagen’, zegt De Jong. In het Inspiratiepark presenteert Husqvarna Concept Zero 2025: een autonome maaioplossing voor moeilijk bereikbare groene gebieden. ‘Met dit concept laten we zien waar robotisering en kunstmatige intelligentie toe kunnen leiden in de groene sector.’ Automower 535 AWD De Husqvarna Automower 535 AWD is genomineerd voor een Groene Sector Innovatie Award. Daarmee wordt een stap verder gezet in de bewe-

128

ging naar het ‘nieuwe maaien’, dat langzaam maar zeker terrein wint in de groene sector. De voordelen voor de sector met betrekking tot CO2-uitstoot, productiviteit en efficiënte inzet van medewerkers, en dus met betrekking tot bedrijfskosten, liggen voor de hand. ‘We verwachten veel van de vierwielaangedreven Automower 535 AWD. Dit is het antwoord op een grote zorg: veilig maaien van hellingen. Onze 535 AWD gaat tot 70 procent en is daarmee een compromisloos antwoord op die vraag uit de markt. Wij zijn er trots op dat deze prompt genomineerd is voor een Groene Sector Innovatie Award’, zegt De Jong. Tot nu toe functioneerden robots alleen op vlak of licht hellend terrein. Extreem hellende gazons kunnen vanaf medio 2019 ook veilig worden gemaaid door de Automower 535 AWD. Werken op hellingen tot 70 procent is voldoende voor dijken, maar bijvoorbeeld ook op groene daken en andere hellende graslocaties die maaien met bestaande middelen tot een gevaarlijke klus kunnen maken. Daarnaast is de 535 AWD door zijn stevige constructie ook inzetbaar op ruw terrein, heeft hij gpsnavigatie en aansturing en monitoring op afstand via Fleet Services.

Gratis Husqvarna Fleet Services Arian Essenstam sluit af met een interessant nieuwtje: het Husqvarna Fleet Services-programma wordt continu geüpdatet. ‘Hiermee hebben beheerders altijd de laatste informatie over de conditie van het machinepark en kunnen analyses worden gemaakt van de productiviteit en inzetbaarheid. Tijdens de Groene Sector Vakbeurs kunnen bedrijven die HFS nog niet kennen de oplossing zelf in de praktijk testen. Zonder verplichtingen, want de eerste zes maanden kan gratis uitgebreid gebruik worden gemaakt van de informatie en analyses. Mijn verwachting is dat veel bedrijven dan zullen ontdekken dat ze anno 2019 eigenlijk niet zonder die inzichten in hun bedrijfsvoering kunnen.’

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28102/2019-wordtbelangrijk-innovatiejaar-voor-husqvarna

7 - 2018

ADVERTORIAL

Eenvoudig tekenen en calculeren met software van Infogroen Infogroen Software is al ruim 30 jaar gespecialiseerd in hoogwaardige en geïntegreerde automatiseringsoplossingen voor de groensector. Gebruikers worden tijdens het hele automatiseringstraject begeleid, van voorlichting tot installatie en opleiding. Auteur: Linde Kruese Voor de hovenier staat Infogroen met twee producten op de Groene Sector Vakbeurs, namelijk de tekensoftware HelixCAD met de module ‘Online kadastrale gegevens’, en EasyVision, een tool voor eenvoudig en snel calculeren, offreren en factureren. Na een gesprek over uw manier van werken, uw bedrijfsstructuur, de huidige automatiseringsgraad en het gewenste automatiseringsniveau ontvangt u een op maat gesneden advies. Kadastergegevens: direct tekenklaar downloaden Kadastergegevens nooit meer fysiek opmeten? Digitale kadastergegevens nooit meer opnieuw verschalen? Met deze module kunt u razendsnel de luchtfoto, de kadastergegevens en/of de geografische informatie opvragen van het gewenste perceel. Na het ingeven van het adres met woonplaats krijgt u de gevraagde informatie direct in uw HelixCAD-tekening, zonder passen, schalen, meten en zweten, snel, eenvoudig en effectief. De hoe-

veelheid ‘omgeving’ die u bij de import wilt meenemen, kunt u aangeven. Deze wordt geschaald, zodat de informatie direct is afgestemd op de wenselijke pagina. EasyVision – simpel en doeltreffend Als professioneel zelfstandig hovenier klaart u iedere klus op uw eigen manier én met het juiste gereedschap. Waarom zou u dat dan anders doen als het om automatisering gaat? Waarom zou u werken met allerlei briefjes en aparte bestanden in Word of Excel, of investeren in uitgebreide, geavanceerde software en dus ook betalen voor modules die u nooit gebruikt? EasyVision biedt u precies wat u nodig heeft: groene software waarmee u eenvoudig kunt calculeren, offreren en factureren. Niet meer en niet minder. Overal en altijd. Ontwikkeld door en voor hoveniers.

De vijf voordelen: 1. Fun to work with 2. 24/7 online 3. Easy does it 4. Low cost 5. Quick start Interesse? Wilt u zelf ervaren hoe het werkt? Kom dan bij ons langs voor een demonstratie op de Groene Sector Vakbeurs in Hardenberg (standnr. 113).

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28101/eenvoudig-tekenen-en-calculeren-met-software-van-infogroen www.stad-en-groen.nl

129

WIJ GAAN NIET OVER GEBAANDE PADEN.

DE EGO POWER+ RUGGEDRAGEN BLADBLAZER LEVERT DE HOOGSTE PRESTATIES. DE UNIEKE 56V ARC LITHIUM-ACCU HEEFT EEN INDRUKWEKKENDE GEBRUIKSDUUR, EEN TOONAANGEVENDE LAADTIJD EN LEVERT VERGELIJKBARE OF BETERE PRESTATIES DAN EEN BRANDSTOF AANGEDREVEN BLADBLAZER. ZONDER GEDOE, LAWAAI EN STANK! DE EGO POWER+ BLADBLAZER IS ONTWORPEN OM ZELFS DE ZWAARSTE KLUS TE KLAREN. HET GEWATTEERDE EN UITERST ERGONOMISCH DRAAGHARNAS MAAKT EEN EINDE AAN VERMOEIDE ARMEN. DE BLADBLAZER IS OOK NOG EENS HEEL COMFORTABEL IN GEBRUIK, LEVERT MEER VERMOGEN EN MEER COMFORT. WEDEROM BAANBREKENDE TECHNOLOGIE VAN EGO.

#POWERREIMAGINED

Voor meer informatie: www.egopowerplus.nl of bel 0575 59 9999 (tijdens kantooruren) 41997_Holland_Dutch_Backpack_Blower_Ad_198x138_AW.indd 1

21/03/2018 10:02

Onkruidbestrijding zonder chemie WeedMaster productlijn van Waterkracht

Weed Under Con

trol

Eigen productontwikkeling | Familiebedrijf | Complete productlijn

www.waterkracht.nl

ADVERTORIAL

Een groene eend in de bijt Innogreen is al geruime tijd deelnemer aan de Groene Sector Vakbeurs, dit jaar al voor de elfde keer De Groene Sector Vakbeurs is al jaren een plaats waar hoveniers uit heel Nederland naartoe komen om nieuwe dingen te vinden, elkaar te ontmoeten, lezingen bij te wonen of om naar de technische ontwikkelingen te kijken. Het is een ideale gelegenheid om producten, machines en bedrijven te vergelijken, om daarna een keuze te maken. Ook het tijdstip is mooi. Opvallend is dat er de laatste paar jaar weer steeds meer standhouders komen en ook meer medewerkers van gemeenten en kwekerijen hun weg naar de beurs vinden. Auteur: Linde Kruese Ook de beursvloer zien we veranderen. Waren er eerst alleen maar rechte paden, er komen nu steeds meer hoeken en plaatsen waar de bezoeker rustig in een ontspannen sfeer kan rondkijken. Innogreen is mede-initiatiefnemer van het groene Inspiratiepark, waar de duurzame ontwikkelingen in de sector getoond worden. Het is daarbij ook een oase van rust. Net als bij voorgaande edities verwacht Innogreen weer veel bestaande en nieuwe relaties in de stand voor uitleg en advies op het gebied van bodem en bemesting. Natuurlijk laten ze hun nieuwe en vernieuwde producten zien. Zo is er dit jaar een belangrijke innovatie in de vorm van de WeevilGrip (bestemd om taxuskevers te vangen en ontwikkeld in Wageningen door de WUR), en laat Innogreen de doorontwikkelde sedummixmeststof zien, waar nu ook koolstof aan is toegevoegd. De sector wordt steeds duurzamer en Innogreen is daarbij al jaren een voortrekker, zoals met deze nieuwe producten en met natuurlijke bestrijders zoals lieveheersbeestjes, gaasvliegen en nematoden. Ook zijn de meststoffen gecertificeerd als zeer duurzaam (NL Greenlabel A+).

voor borders en plantsoenen. Deze meststoffen bestaan uit organische componenten, verrijkt met micro-organismen en andere specifieke toevoegingen zoals humuszuren. Voor aanlegprojecten is er BioBodem, voor de enting van een rijk bodemleven om inboet te beperken en snelle aangroei te garanderen. Daarnaast zijn er boomkwekerij-, sporten golfmeststoffen, biostimulatoren en biologische gewasbeschermingsmiddelen verkrijgbaar – een compleet pakket voor duurzaam groenbeheer. Deze stand is zeker een bezoek waard: Innogreen, een onderneming met groene roots in een snel verduurzamende markt.

Compleet pakket voor duurzaam groenbeheer Verder zijn er natuurlijk de inmiddels vertrouwde eigen recepturen voor speciﬁeke doelgroepen. Zo is er een complete hovenierslijn, met onder andere GrasZó voor gras en BioBasis als basismeststof

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28100/een-groene-eendin-de-bijt

www.stad-en-groen.nl

131

ADVERTORIAL

De Amazone Profihopper 1500

Jean Heybroek heeft spectaculair nieuws Jean Heybroek pakt flink uit op de twintigste editie van de Groene Sector Vakbeurs. Volgens beursmanager Arne van der Valk heeft Jean Heybroek goede redenen om fors in deze beurs te investeren. ‘We hebben heel goed nieuws op het gebied van duurzaamheid en productiviteit. Onze leveranciers komen met enkele zeer interessante innovaties, die echt iets toevoegen aan het huidige aanbod.’ Auteur: Linde Kruese ‘Zo tonen we in onze stand onder meer nieuwe machines van Toro, de nieuwe Imants Field Top Maker 1.6 en de nieuwe Amazone Profihopper 1500-klepelmaaier. Dit grotere type is zelfrijdend, heeft een maaibreedte van 1,50 meter en een extra grote maaicapaciteit, tot wel 15.000 m2 per uur. En last but not least is er spectaculair nieuws van LM Trac. In opdracht van de Milieudienst Groningen is namelijk een eerste door waterstof aangedreven werktuigdrager ontwikkeld. Dit is natuurlijk geweldig goed nieuws voor de groene sector en zal veel ongetwijfeld veel beursbezoekers naar onze stand trekken.’

Compleet team Jean Heybroek staat dit jaar voor het eerst met een eigen stand op de beurs. Van der Valk: ‘De Groene Sector Vakbeurs trekt een steeds groter publiek en de bezoekers komen inmiddels uit het hele land. We zijn dan ook met het complete team aanwezig. Ook onze dealers komen naar de stand. De timing van de beurs is goed; nu het groeiseizoen achter de rug is, hebben onze relaties even de tijd om plannen te maken voor het nieuwe jaar en zich te oriënteren op het nieuwe aanbod. Een goed moment dus om bestaande en nieuwe relaties te spreken en informatie uit te wisselen tijdens deze eerste grote vakbeurs in het nieuwe jaar.’ Serieus werk van CO2-reductie Te bespreken is er ongetwijfeld genoeg, denkt Van der Valk. ‘Er gebeurt bij ons op dit moment heel veel op het gebied van duurzaamheid en productiviteit. Onze leveranciers ontwikkelen machines die steeds schoner, zuiniger en productiever zijn. Daarnaast willen we ook zelf ons steentje bijdragen. Samen met moedermaatschappij Royal Reesink heeft Jean Heybroek zich daarom aangesloten bij de Club van 49. Wij zien het als onze

maatschappelijke plicht om serieus werk te maken van CO2-reductie en de doelstellingen uit het Parijse Klimaatakkoord (49 procent minder CO2 in 2030, red.) daadwerkelijk te behalen. Ondertussen zijn wij continu in gesprek met onze klanten en leveranciers om te kijken waar producten verder kunnen worden verbeterd, ook op het gebied van duurzaamheid. Met resultaat, zoals wij op de Groene Sector Vakbeurs graag laten zien. Wij nodigen iedereen dan ook uit om een bezoek aan onze stand te brengen!’

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28099/goed-nieuws-ophet-gebied-van-duurzaamheid-en-productiviteit

De Imants FieldTopMaker 1.6

132

7 - 2018

ADVERTORIAL

Lozeman Tuinmachines scoort met Branson-tractoren Een verstandig en efficiënt onkruidbeheersplan is onmisbaar, zowel op openbare terreinen, parkeerplaatsen en eigen verkoopterreinen als in tuinen en parken van klanten. Vaak red je het niet met uitsluitend één behandelingsmethode. Dus moet je op zoek naar een partner die niet alleen verschillende oplossingen in huis heeft, maar ook ervaring in de onkruidsector. Auteur: Linde Kruese Branson heeft een mooi programma met goede prijs-kwaliteitverhouding. De lijn bestaat uit drie series: de 00-serie met tractoren van 22 tot 31 pk, de F-serie met tractoren van 36 en 47 pk en de 25-serie met tractoren van 47 tot 60 pk. Alle modellen kunnen geschakeld of als hydrostaat worden geleverd. Nieuw in het programma is de subcompacttractor 1905H. Dit is een 19 pk, 3 cilinder-dieseltractor waarop een frontlader en onderbouwcirkelmaaier gemonteerd kunnen worden.

Grasshopper 526 V-serie Daarnaast neemt Lozeman Tuinmachines andere hoofdmerken mee, zoals de Gianni Ferrari-frontmaaiers met en zonder opvang, de Grasshopper-maaiers, de Lomaaanbouwwerktuigen, twee- en vierwielige tractoren van Ferrari en Orec-ruwterreinmaaiers. Grasshopper heeft bijvoorbeeld een nieuwe frontmaaier, de 526 V-serie. Deze machine is zeer degelijk en betrouwbaar en geeft de gebruiker veel gemak.

Onkruidborstel voor tuintractor Om onkruid te verwijderen, zijn er verschillende technieken. Je kunt onkruid verwijderen door de bestrating regelmatig te vegen. Daardoor blijven de bestrating en de voegen schoon en opkomend onkruid wordt tegelijkertijd verwijderd. Lozeman Tuinmachines speelt in op de vernieuwde milieueisen en heeft een onkruidborstel ontworpen die aan een tweewielige tuintractor van Ferrari kan worden gebouwd. Deze onkruidborstel is ook te zien in de stand.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28098/lozeman-tuinmachines-scoort-met-branson-tractoren

www.stad-en-groen.nl

133

De stille alleskunner

primeur op De neDerlanDse markt en De allereerste in onze branche!

WeedControl Specialist in gifvrij onkruidbeheer

energieweg 9-11 | 5145 nw | waalwijk www.weeDcontrol.nl | +31 (0)416 540718

ADVERTORIAL

Professionele onkruidbestrijding, een verstandig plan en nog milieubewuster De OntwerpAcademie: met plantenkennis naar een groenere wereld Een verstandig en efficiënt onkruidbeheersplan is onmisbaar, zowel op openbare terreinen, parkeerplaatsen en eigen verkoopterreinen als in tuinen en parken van klanten. Vaak red je het niet met uitsluitend één behandelingsmethode. Dus moet je op zoek naar een partner die niet alleen verschillende oplossingen in huis heeft, maar ook ervaring in de onkruidsector. Auteur: Linde Kruese

Al meer dan 30 jaar ontwikkelt en verkoopt Mantis, als specialist in onkruidbestrijding, milieuvriendelijke machines voor onkruidbeheer. Mantis is bekend van de Mankar ULV-spuitsystemen en heeft ook veel ervaring op het gebied van heet water. De BioMant-systemen worden wereldwijd geleverd. Met de BioMant-Mini, -Compact en de grotere ONE- en TWO-modellen biedt Mantis modellen voor de meest uiteenlopende toepassingsgebieden, van een kleine oprit, een begraafplaats of een park tot grote gemeenschappelijke ruimtes en industriële terreinen. Efficiënt onkruid verwijderen Voor wegen en verharde terreinen, groot of klein, bieden de BioMant-heetwatermachines een efficiënte oplossing door een hoog debiet en een zeer goede prijs-prestatieverhouding. Met heet water van 99,5 graden Celsius wordt de celstructuur van het onkruid verstoord, zodat dit snel afsterft, en door het hoge waterdebiet kan er snel gewerkt worden met een handlans of aanbouwspuitbalken van verschillende breedtes. Dankzij het nieuwe wendbare lichtgewicht spuitwagentje kan zelfs gemakkelijk gespoten worden op verticale opper-

vlakken, zoals muurtjes, om mos en algen ook daar efficiënt te verwijderen. Roetuitstoot verleden tijd Dat het nog milieuvriendelijker kan, bewijst Mantis. De ONE- en TWO-modellen kunnen in plaats van met diesel ook met een lpg-brander en een accupakket worden uitgerust. Daarmee is ook het stikstofoxideprobleem voor een groot deel opgelost en behoren roetuitstoot en overmatig machinelawaai tot het verleden. Mantis biedt natuurlijk ook nog gewoon de vertrouwde Mankar ULV-systemen aan. Door de speciaal ontwikkelde ULV-techniek kan tot 50 procent op herbiciden bespaard worden, met een minimaal risico op drift en zonder water. Dit komt bijzonder goed van pas

op plaatsen waar alternatieve chemievrije methodes onvoldoende resultaat geven. Het Mankarassortiment bestaat uit vele modellen voor elk toepassingsgebied.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28097/professioneleonkruidbestrijding-een-verstandig-plan-en-nog-milieubewuster

www.stad-en-groen.nl

135

ADVERTORIAL

Ontdek het machinegamma van Van Dyck Marcel Belgium in Hardenberg Van 15 t/m 17 januari stelt Van Dyck Marcel Belgium zijn machinegamma voor op de Groene Sector Vakbeurs. Aan bod komen onder andere de multifunctionele werktuigdragers van Multihog, die het hele jaar door inzetbaar zijn voor toepassingen zoals groenonderhoud, onkruidbestrijding, vegen en sneeuwruimen. Auteur: Linde Kruese Daarnaast stelt Van Dyck Marcel Belgium ook de chassis-gemonteerde veegmachines van Brock Kehrtechnik voor. Met een capaciteit tot 12 m³ hebben deze machines heel wat te bieden voor steden en gemeenten, dienstverleners en wegaannemers. Van TSM is er de Aria-elektrische zwerfvuilzuiger, die met het grootste gemak voorwerpen zoals sigarettenpeuken, flesjes, papiertjes en bla-

deren opraapt. Er is ook een zelfrijdende versie van deze machine, die de bewegingen van de operator volgt. Facelift Onder de aandacht komen eveneens de elektrische bedrijfsvoertuigen van Alkè uit de vernieuwde en verfraaide ATX-reeks. De voertuigen uit de ATX-reeks van 2019 zijn technisch grotendeels hetzelfde gebleven als de vorige versie, maar hebben dus een facelift gekregen, zowel wat het exterieur als het interieur betreft. De voertuigen bezitten nog steeds de N1-goedkeuring voor de openbare weg en kunnen dan ook onmiddellijk geregistreerd worden op EU-niveau. Milieuvriendelijke voertuigen Er blijven tal van configuraties beschikbaar, zodat het voertuig afgestemd kan worden op de behoeften van de gebruiker: vijf verschillende wielbasissen, een cabine met twee of vier zitplaatsen en

een laadbak met drie verschillende afmetingen. De voertuigen hebben een laadvermogen tot 1.630 kg. Deze milieuvriendelijke voertuigen worden al jaren in grootstedelijke gebieden over de hele wereld ingezet. Dit alles en meer kunt u komen ontdekken op de Groene Sector Vakbeurs, in stand nr. 604.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28096/ontdek-het-machinegamma-van-van-dyck-marcel-belgium-in-hardenberg

Alkè ATX

136

7 - 2018

ADVERTORIAL

De slimme groendaksystemen van Nophadrain verkoelen de stad De Groene Sector Vakbeurs is voor Nophadrain hét kennis- en netwerkmoment voor de groene branche. De producent en leverancier van groen- en gebruiksdaken wil daar graag deel van uit maken. Nophadrain wil hoveniers, gemeenten en overheid en tuinen landschapsarchitecten tonen wat het bedrijf te bieden heeft met zijn slimme groendaksystemen, hydroseeding service en Gardliner-kantopsluitingssystemen. En aangezien deze drie doelgroepen ook tot de primaire bezoekersdoelgroepen van de Groene Sector Vakbeurs horen, is de beurs een uitstekend platform voor Nophadrain. Auteur: Linde Kruese Tijdens de Groene Sector Vakbeurs 2019 verwacht Nophadrain bekende relaties te spreken, maar ook nieuwe relaties te kunnen opbouwen en te enthousiasmeren voor de systemen en producten. Het grootste deel van de Nophadrain-stand zal tijdens de beurs gevuld zijn met de hydroseeder. Nophadrain biedt een totaalpakket aan, dat bestaat uit het leveren en aanbrengen van de complete sedumvegetatie door middel van hydroseeding. De huur van de machine, het personeel en de benodigde materialen zijn inbegrepen in

het totaalpakket. De sedumstekken komen uit de eigen kwekerij. Meer groen in de warme stad Daarnaast wordt er ook aandacht besteed aan de Nophadrain-groendaksystemen en Gardliner- kantopsluitingssystemen. De belangrijkste taak van de groene sector, de komende tijd, is om meer groen in de stad te realiseren, om zo hittestress en regenwateroverlast tegen te gaan. Dat komt de biodiversiteit ten goede en verbetert de stedelijke leefbaarheid. Nophadrain draagt als producent en leverancier van groen- en gebruiksdaken bij aan deze ontwikkelingen. Verkoelende voordelen van groene daken Groene daken ontlasten het riool. De vegetatie en de vegetatiedragende laag houden regenwater vast en zorgen voor een vertraagde afvoer van het regenwater. Hierdoor worden de riolen niet in één keer belast met een grote hoeveelheid water tijdens piekbuien. Bovendien gaan ze het hitte-

eilandeffect tegen, doordat groendaken zonneenergie omzetten in waterdamp. Dit zorgt voor een verkoelend effect op de omgeving. Daarbij wordt door de toename van groen in de stad de verscheidenheid aan planten- en diersoorten in de stedelijke omgeving vergroot.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28095/de-slimme-groendaksystemen-van-nophadrain-verkoelen-de-stad

Gardliner-kantopsluitingssysteem www.stad-en-groen.nl

137

SchELL impORTEuR

G.a. van der waal Onze techniek wint terrein

Hofstede - timmerman Ervaar zelf de kracht Weth.Krollstraat 6, Staphorst T: 0522-468320, E: info@hofstedetimmerman.nl

Naamloos-2 1

Lagendijk 178, Ridderkerk T: 0180 - 421399, E: info@gavanderwaal.nl

02-11-17 09:54

ADVERTORIAL

Les tuinarchitectuur in Utrecht

Moed nodig om af te stappen van bloembakken, bolcatalpa’s en ‘Annabelles’ De OntwerpAcademie: met plantenkennis naar een groenere wereld De OntwerpAcademie wil laten zien dat er enorme kansen liggen voor de sector. Dat juist (tuin)ontwerpers, maar vooral ook hoveniers het keuzeproces van de opdrachtgever in positieve zin kunnen beïnvloeden in de richting van een groenere en duurzamere tuin. Er is kennis en tegelijkertijd moed voor nodig om af te stappen van de clichés als bloembakken, bolcatalpa’s en ‘Annabelles’. Hoveniers komen vaak met het tegenargument: Ja, maar de klant wil het zo. Dus blijft de tuin betegeld en blijven kansen onbenut. Auteur: Dolf Houtman De Groene Sector Vakbeurs biedt de zeldzame mogelijkheid om alle partijen uit de sector samen te brengen onder één dak. Hoe meer we samenwerken, hoe meer we bereiken voor onze leefomgeving. Vindbaarheid is hierbij belangrijk, voor klant en collega. De vakbeurs is een goede gelegenheid om in contact te komen met hoveniers, ontwerpers en andere groenprofessionals die beroepsmatig betrokken zijn bij het ontwerp, de aanleg en het onderhoud van tuinen, parken en andere buitenruimtes. Daarnaast is de betekenis van de groene sector voor het milieu en onze leefomgeving nog nooit zo groot geweest. Duurzaamheid Opdrachtgevers willen verrast worden met andere oplossingen en beelden; anders kunnen ze het net zo goed zelf doen. Tijdens de beurs gaat de OntwerpAcademie graag met hoveniers in gesprek over hun toekomstige rol als ambassadeur voor duurzame tuinen. De OntwerpAcademie wil een bijdrage leveren aan een groenere wereld door vakmensen te inspireren, kennis over te dragen en de discussie aan te gaan over de betekenis van het

tuinontwerp. Duurzaamheid begint immers bij een doordacht plan dat authentiek is en verankerd in de plek.

biedt uiteindelijk kansen voor de hele sector en voor een gezonde toekomst.

Plantenkennis Meer kennis van planten geeft een opwaartse spiraal: een gevarieerder sortiment bij hoveniers en gemeenten en een grotere bekendheid bij de particulier. Dit zorgt voor een groeiende vraag bij kwekers en een rijker aanbod bij verkooppunten. Bewustwording van het belang van goede plantenkennis staat voor de OntwerpAcademie centraal. Kennis maakt het kwaliteitsverschil, juist bij beplanting. Bij het oplossen van de klimaatproblematiek spelen planten – mits deskundig toegepast –een essentiële rol. Plantenkennis is meer dan ooit nodig om onze omgeving leefbaar te houden. De plantenkenniscursussen van de OntwerpAcademie bieden bijzonder veel inzicht in planten. Er wordt uitleg gegeven over wetenschappelijke namen, plantenfamilies, land van herkomst, groei-eigenschappen, groeivormen enzovoort. Hierdoor leer je niet alleen individuele soorten kennen, maar ook de samenhang begrijpen. En dat

Opleider voor (aankomende) groenprofessionals De OntwerpAcademie hoopt je binnenkort te mogen begroeten in standnummer 141 op de Groene Sector Vakbeurs, die gehouden wordt op 15, 16 en 17 januari 2019. Daarnaast organiseert de OntwerpAcademie elke eerste maandagavond van de maand een studievoorlichtingsavond.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28094/moed-nodig-omaf-te-stappen-van-bloembakken-bolcatalpas-en-annabelles www.stad-en-groen.nl

139

Â®

UW VERTROUWDE PARTNER IN ELK JAARGETIJDE

Bezoek onze stand > 501 De Groene Sector Vakbeurs 2019

LIMPAr.NL Maak het uzelf gemakkelijk, Wiper zorgt voor uw gazon.

W I P E R M A A I R O B O T. N L H.O. Knopert v.o.f. Zompstraat 13 8102 HX Raalte

0572-353964 www.knopert.nl info@knopert.nl

ADVERTORIAL

Advanta presenteert verschillende biodiversiteitsoplossingen

StayGreen 3 met 28 inheemse soorten

Zaaizaadbedrijf Advanta presenteert tijdens de Groene Sector Vakbeurs in Hardenberg verschillende biodiversiteitsoplossingen voor de groene ruimte. Nu groenbeheerders tot een duurzame invulling van tuinen en openbaar groen willen komen, biedt Advanta maatwerk in toegesneden graskruiden- en veldbloemenmengsels. Voor het openbaar groen is er het nieuwe StayGreen-pakket, dat voorziet in ecologische en onderhoudsarme groenstroken met een grote soortenrijkdom. Er zijn graskruidenmengsels (100% inheems) voor jaarrond groene bermen, voor het aantrekken van vlinders en bijen en voor het op natuurlijke wijze bestrijden van eikenprocessierupsen. Leefbare stad Met keuze uit meer dan 50 samenstellingen is Advanta de grootste aanbieder van veldbloemenzaden in ons land. Voor elke grondsoort, toepassing en elk specifiek milieu is er een passende vegetatie voorhanden. Veldbloemen dragen met

al hun kleur en variatie in belangrijke mate bij aan de leefbare stad. Ze verfraaien tuinen, openbare ruimten, bedrijfsterreinen en braakliggende terreinen. In die zin zijn ze onmisbaar voor het herstel van natuur- en landschapswaarden én de biodiversiteit. Denk aan de instandhouding van nuttige insectenpopulaties, vogels, amfibieën en klein wild. En omdat ze erg voordelig zijn in het onderhoud nemen ze in rap tempo de plaats van vaste beplantingen in. Pluk- en cadeaumengsels Op de Groene Sector Vakbeurs toont Advanta zijn laatste aanwinsten: speciale snij- en droogbloemenmengsels die ideaal zijn als plukobject én voor

het cadeau-assortiment van bijzonder kleurrijke langbloeiers in blik. Dat bevat 50 gram zaad, waarmee je een seizoen lang de ene na de andere kleurenexplosie in een tuin of plantsoen in gang zet. Een leuke weggever om het biodiversiteitsdenken onder je klanten of personeel te stimuleren. Gazonnoviteiten Alhoewel je er niet direct bij stilstaat, gaat ook in en onder een grasmat een rijkdom aan soorten schuil. Daar komen dan nog bij de voordelen van natuurlijk gras voor de waterafvoer en thermische regulering (tegengaan hitte-eilandeffect). Advanta biedt ook op het gebied van gras totaaloplossingen voor gazons, recreatieterreinen, parken en infrastructuur. Nieuw is dat Ravot-speelgazon en Recover 2-herstelgazon nu ook worden aangeboden in handige 1,5 kg-verpakking (naast de 5- en 15 kg-verpakking). Zaaizaadbedrijf Advanta vind je in de stand van Limagrain Nederland, standnummer 203.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28090/advanta-presenteert-verschillende-biodiversiteitsoplossingen De nieuwe serie bloemcadeaus om het biodiversiteitsdenken te stimuleren www.stad-en-groen.nl

141

Onkruid vergaat niet, toch? Overzicht onkruidland na twee jaar Green Deal Het gezegde luidt: onkruid vergaat niet. Maar tegen een flinke dosis glyfosaat hebben de meeste onkruidplantjes niets in te brengen. ‘Platspuiten’ is er sinds de Green Deal niet meer bij. Hebben de aanbieders van onkruidmachines na twee jaar de onkruidplantjes wederom overmeesterd, of blijft het dweilen met de kraan open? Wij doken de markt in en trokken wat onkruidmachineproducenten en -leveranciers aan de mouw: Hoaf Infrared Technology, Wim van Breda, Waterkracht, Mantis ULV en Ramm. Wat is hun visie op de onkruidmarkt? Blijven we het onkruid door slimme innovaties een beetje de baas na twee jaar Green Deal? Auteur: Willemijn van Iersel Er wordt al gauw gesproken over innovatie bij producten, zelfs als er technisch gezien slechts een verbetering in een bestaande machine is aangebracht. De redactie was benieuwd hoe de aanbieders zelf kijken naar de markt. Zijn ze nog een beetje vernieuwend bezig, of is het oude wijn in nieuwe zakken? De eerste die wij spraken, was Menno Looman van Hoaf Infrared Technology. Looman: ‘De markt zit zeker niet stil. Je ziet wel dat de innovatie op dit moment vooral in het maximaliseren van efficiëntie zit. Men wil nóg stillere en nog energiezuinigere machines.’ Volgens Looman is de huidige tendens vooral het doorontwikkelen van ‘oude’ innovaties. Looman heeft hier een simpele verklaring voor. Alle onkruidmachines en -apparaten werden na het verbod op chemische

142

onkruidbestrijding ineens heel intensief gebruikt. Looman: ‘Hierdoor kwamen de verbeterpunten massaal aan het licht.’ Innoverende aandrijvingsmachines Looman ziet wel innovaties op het gebied van aandrijvingsmachines. ‘Bij borstels of branders die elektrisch worden aangedreven. Neem bijvoorbeeld onze Weedair-serie. Door de elektrische aandrijving zijn deze makkelijk te koppelen aan elektrische voertuigen. Dit soort ontwikkelingen neemt toe. Ook hoor ik veel over technieken die onderweg zijn, maar nog niet marktwaardig. Dus nee, de innovatie in onkruidland is nog volop in ontwikkeling.’

Volgens Looman heeft Nederland een koploperspositie in Europa op het gebied van niet-chemisch onkruidbeheer. Looman: ‘In Frankrijk zitten mondjesmaat wat producenten, maar de meeste innovaties komen uit Nederland.’ Dan is er nog de eeuwige discussie: wat is beter, borstelen, branden, (heet) water of stoom? Volgens Looman is deze discussie deels negatief beïnvloed door partijen die in de begindagen van niet chemisch-onkruidbeheer te goedkoop hebben ingeschreven. ‘Er werden bepaalde beeldbestekken afgesproken voor een onrealistisch lage prijs. De markt was niet gewend aan het feit dat je niet meer alles kunt platspuiten. Hierdoor kregen bepaalde technieken een minder goede naam; jammer voor de klant én jammer voor de dienstverlener. Inmiddels heeft de markt

7 - 2018

ACTUEEL

7 min. leestijd

leergeld betaalden en zijn de inzichten gegroeid bij overheden en bij aannemers.’ Netheidssyndroom Dat het inzicht is gegroeid bij professionals die dagelijks te maken hebben met niet-chemisch onkruidbeheer, is logisch. Het verbod op chemie is immers al twee jaar geleden ingegaan. Maar bij burgers zijn het inzicht en begrip nog niet altijd aanwezig. Om die burgers dan meteen te beschuldigen van het netheidssyndroom, is volgens Looman te simplistisch. ‘Als burger mag je zelf ook geen rommel maken. Dan begrijp ik dat het af en toe moeilijk te verkroppen is als je straat of stoep wordt overwoekerd. Een beetje onkruid is oké en er moet meer groen worden geaccepteerd, maar dit groen hoeft wat mij betreft geen onkruid te zijn.’ Dan de vraag of de onkruidsector de innovatieprijs gaat veroveren in Hardenberg. Looman sluit peinzend af: ‘Daar heb ik eigenlijk geen mening over. Er wordt branchebreed geïnnoveerd, niet alleen in de onkruidsector.’ Fouten uit het verleden De niet-chemische onkruidbestrijdingsmarkt floreert pas twee jaar en het einde is nog lang niet in zicht, volgens Gerrit van Nieuwenhuizen, directeur bij Ramm. Van Nieuwenhuizen: ‘De markt is nog volop in beweging. Met name gemeenten zijn nog steeds druk op zoek naar effectieve en betaalbare oplossingen voor onkruidbestrijding.’ Volgens Van Nieuwenhuizen zijn er in het verleden methodes gebruikt die de onkruiddruk niet kunnen beheersen óf veel te duur zijn in het gebruik, waardoor het afleveren van een bepaald beeldbestek onbetaalbaar wordt. Van Nieuwenhuizen: ‘Men is nog steeds op zoek naar dé oplossing, maar er is niet één zaligmakende oplossing. Het is juist de combinatie van verschillende manieren die het beste resultaat geeft.’ Van Nieuwenhuizen vervolgt: ‘Het beste is om de voedingsbodem op te ruimen. Dit is te realiseren door borstelen en vegen. Het onkruid dat dan nog opkomt, kun je met kokend water bestrijden. Dit is geluidsarm en zonder roetuitstoot, dus overal inzetbaar, vooral in stedelijke gebieden.’ Volgens Van Nieuwenhuizen zijn de goedkopere methodes om onkruid tegen te gaan nu op hun retour. Hij doel dan specifiek op onkruid branden. ‘Onkruid branden is gevaarlijk. De apparaten zijn eenvoudig en goedkoper dan andere, maar vanwege de gevaren wordt deze methode niet meer overal geaccepteerd.’ De opmerkzame directeur wil ook nog wel wat zeggen over de begindagen van de niet-chemische onkruidbestrijding. ‘De markt

was nog niet helemaal klaar voor het verbod op chemie. Er werden massaal machines verkocht die nog niet voldoende getest waren. Nu blijkt dat deze eerste generatie machines en methodes niet efficiënt werken. De brandstofkosten zijn te hoog en de cost of ownership ook. Een concurrerende vierkantemeterprijs aanbieden was daardoor lastig. Ik ben overigens van mening dat kortlopende bestekken bij gemeentes de innovatie remmen. Als de afschrijvingstermijnen kort zijn, vaak één à twee jaar, zul je minder snel dure machines aanschaffen. Innovatieve machines zijn altijd duurder.’ Dat gemeentes eraan moesten wennen dat onkruidbestrijding duurder was geworden, staat buiten kijf. Maar volgens Van Nieuwenhuizen hoeft het niet veel duurder meer te worden. ‘Met een goede aanpak hoeft het slechts 7 à 8 procent duurder te zijn dan met Roundup spuiten.’ Van Nieuwenhuizen vindt het ook jammer dat niet alle vakgenoten op de hoogte zijn van de chemische processen in de plant als die bestreden wordt met kokend water. Want, zo zegt hij: ‘Door het kokende water worden de celwanden opgeblazen, wat uitputting veroorzaakt bij het plantje. Wanneer na enkele weken de hergroei begint, kan het plantje door gebrek aan kalium de osmose niet meer regelen, en de fotosynthese komt niet op gang, waardoor het plantje definitief afsterft.’ Innovatie Volgens Van Nieuwenhuizen gaat het merk Oeliatec aan kop als het gaat om innovatie. ‘Oeliatec is een merk dat elektrische waterpompen heeft, geluidsarm is en geschikt is voor biodiesel, zodat je CO2-neutraal kunt werken met de Oeliatec-machines. Dat is echt wat gemeentes nu zoeken.’ Op de vraag of de onkruidsector dit jaar de innovatieprijs pakt, durft Van Nieuwenhuizen geen antwoord te geven. ‘Ik durf alleen voor ons als bedrijf te spreken, niet voor de hele sector. Wij als Ramm hebben al een keer het Gouden Klavertje Vier gewonnen op de GTH met onkruidbestrijding, dus ik niet dat wij nogmaals in de prijzen vallen.’ Zoekende naar de beste methode De derde mouw waaraan we hangen, is die van Frans Jaap Moree, verkoper en marketeer bij Wim van Breda. Moree is ook van mening dat de innovaties in de onkruidbestrijding nog lang niet uit de lucht zijn, maar dat de rem er wel vaak op heeft gestaan. Moree: ‘De afgelopen twee jaar is er in rap tempo omgeschakeld van chemisch naar de alternatieve methoden. Borstelen, branden, hete lucht, warm water en hogedruk-koud water zijn slechts enkele methoden die de afgelopen twee jaar zijn geïntroduceerd. Voor ieder van deze methoden zijn

er redenen om erin te investeren, maar we merken dat de klanten na twee jaar zoekend zijn naar de beste methode.’ Volgens Moree is er de afgelopen twee jaar massaal geïnvesteerd in nieuwe methodes; daardoor zagen ze de vraag afnemen. De reden daarvoor moet worden gezocht in de onzekerheid onder klanten over de beste methode, en anderzijds is er nog geen vervangingsmarkt gevonden voor de gedane investeringen van de afgelopen twee jaar. Hoewel de markt blijft bewegen, is het spectaculaire er wel vanaf. Ik denk dat er de komende jaren meer stabiliteit komt en dat enkele methodes als beste uit de bus zullen komen.’ Samengaan van twee sectoren Wim van Breda merkt onder zijn klanten dat de sectoren reinigen en onkruidbeheersing steeds meer integreren. Voorheen stonden deze apart in twee verschillende bestekken en vaak waren er twee verschillende bedrijven die deze werkzaamheden voor hun rekening namen. De laatste tijd zie je echter dat deze werkzaamheden geïntegreerd worden. Het besef begint door te dringen dat vegen een belangrijke schakel is in de onkruidbeheersing. Door goed en frequent te vegen, ontneem je onkruidkiemen hun voedingsbodem. Volgens Moree is dit de reden waarom Wim van Breda het assortiment deels heeft uitgebreid. ‘Er is een toenemende vraag naar veegmachines die geschikt zijn voor zowel traditionele reiniging als onkruidbeheersing. Daarom hebben wij recent een nieuwe veegmachine aan ons assortiment toegevoegd.’ Moree besluit met de opmerking dat de kans dat de onkruidsector ervandoor gaat met innovatieprijs best groot is. Met gepaste trots: ‘Hoewel er de afgelopen tijd niet heel grote innovaties in de onkruidsector zijn geweest, is de kans groot dat de innovatieprijs tóch toegekend wordt aan deze sector. Deze markt is voldoende in beweging als je het vergelijkt met de complete groensector. Wij introduceren onder andere een nieuwe veegmachine, die een enorme verandering brengt in de combinatie van reiniging en onkruidbeheersing.’ Voortdurende innovatie Hiske Weissmann van Mantis ULV is van mening dat innovatie een voortdurend proces is. De industrie zit immers niet stil; nieuwe technieken, de verbetering van bestaande machines en nieuwe toepassingsgebieden blijven doorgaan. Weissmann: ‘Ook omdat de wetten steeds veranderen. Neem nu het glyfosaatverbod voor de landbouw, of juist de uitzonderingen in het chemiegebruik, bijvoorbeeld bij de bestrijding van invasieve exo-

www.stad-en-groen.nl

143

ACTUEEL ten. Hierdoor moet de industrie doorgaan met innoveren. Het verbod mag dan twee jaar oud zijn, de meeste mensen zijn nog steeds zoekende naar de ideale oplossing en daar handelt de markt ook naar.’ Onafhankelijk onderzoek? Wat Weissmann terecht aanstipt, is het ontbreken van onafhankelijk onderzoek naar de werkelijke kosten van alternatieve onkruidbestrijding, waarbij echt alle kosten worden meegenomen, ook loonkosten. Daarbij ontbreekt het ook aan recent onderzoek naar de milieudruk van de technieken. Weissmann: ‘Het verwarmen van water of lucht

Marcel Wassink, Waterkracht

heeft, net als borstelen, gevolgen voor het milieu waar niet iedereen bij stilstaat. Neem bijvoorbeeld de negatieve berichten over elektrische auto’s. Daarom voorzie ik nog grote veranderingen in de onkruidbestrijdingsbranche. En dan heb ik het niet alleen over verhardingen, maar ook over de landbouwsector. De komende jaren is deze branche zeker niet saai! Ik denk dan ook dat wij door onze jarenlange wereldwijde ervaring met spuitsystemen in de onkruidmarkt goed kunnen inspelen op marktveranderingen. We blijven dicht bij de gebruiker staan en bouwen daarbij op onze ervaring.’ Maar of de onkruidsector er met de innovatieprijs vandoor gaat in Hardenberg, dat betwijfelt

Hiske Weissmann

Weissmann ten zeerste. ‘De onkruidsector is een politiek geladen sector, waar veel juryleden liever niet hun vingers aan branden. Want aan de innovaties in onze sector ligt het niet!’ Cameradetectiesysteem is een veelbelovende techniek Ook Marcel Wassink, constructeur bij Waterkracht, is er zeker van dat de sector nog niet klaar is met innoveren. Bestaande heetwatersystemen moeten energiezuiniger worden. Dit kan door herkenning van onkruidsoorten door middel van embedded vision, neurale netwerken en hieraan gekoppeld de juiste waterdosering per onkruidsoort. De volgende stap is het opslaan van deze informatie in de cloud, zodat er kennis beschikbaar komt over de doeltreffendheid en toepassingsfrequentie van het proces. Waterkracht heeft voor de ontwikkeling van deze innovatietechnieken een subsidie ontvangen van de Europese Unie en het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling. Volgens Wassink komt door deze ontwikkelingen de bestrijding, of beter gezegd beheersing met heet water bovendrijven als de succesvolste bewezen methode. Daarbij wil hij wel opmerken dat er partijen actief zijn in de markt die veredelde hogedrukreinigers waaruit heet water komt verkopen als onkruidmachines. Wassink: ‘Die zijn niet effectief en verstoren het positieve beeld van de sector.’ Wat betreft de innovatieprijs is Wassink optimistisch gestemd: ‘We hopen dat wij met de gepatenteerde techniek van de WeedMaster TC-Vision een gooi kunnen doen naar de innovatieprijs. Deze machine staat aan de basis van een nieuwe periode van intelligente onkruidbeheersing.’ Winnaar? De dag dat onkruidmachines het op alle fronten kunnen winnen van de weerbarstige onkruidplantjes, is nog lang niet aangebroken. Maar dit blijkt geen reden om te wanhopen; er zijn nog volop innovaties in ontwikkeling in de onkruidmarkt. Het ei van Columbus zoeken is volgens de aanbieders verspilde moeite. Zij zijn het er alleen over eens dat de oplossing gevonden kan worden in de combinatie van verschillende methoden. In Hardenberg staan alle onkruidbestrijdingsaanbieders; zij laten u maar al te graag zien wat ze in huis hebben.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28184/onkruid-vergaatniet-toch Menno Looman

144

Gerrit van Nieuwenhuizen bij zijn Oeliatec machine 7 - 2018

ADVERTORIAL

GVG Oliehandel presenteert concept ‘Tanken in de Toekomst’ Een volledig autonoom tanksysteem, geschikt voor herwinbare diesel en op termijn misschien zelfs wel voor waterstof. GVG Oliehandel BV presenteert op De Groene Sector Vakbeurs 2019 haar visie over hoe we in de toekomst onze machines tanken.

De huidige focus op elektrificatie van tuinen parkmachines doet al snel vergeten dat er straks een aanzienlijk deel van de machines brandstof aangedreven blijft. Denk aan machines die zware prestaties moeten leveren. Onder het merk Agealube visualiseert GVG haar toekomstideeën om het tanken zo duurzaam en gemakkelijk mogelijk te maken. Een voorspellende blik GVG speculeert over een toekomstig, volledig autonoom tanksysteem. Op de beursstand in Hardenberg laat de brandstofspecialist een visualisatie zien van een tanksysteem voorzien van accupakket, gevoed door geïntegreerde zonnepanelen. Omdat er geen stroomaansluiting nodig is, kun je de tankset dus letterlijk in the middle of nowhere plaatsen. De bevoorrading is geautomatiseerd via een sensor die in digitale verbinding staat met GVG en gebruiker. Er gaat een bericht naar beiden zodra de minimale brandstofvoorraad bereikt is.

Vervolgens levert GVG automatisch nieuwe, herwinbare diesel, of misschien zelfs waterstof, waarvan de gebruiker een bevestiging ontvangt op zijn smartphone via een support app. In de toekomst grijp je dus nooit meer mis. Maar dat is nog niet alles. Het futuristische tanksysteem is voorzien van een led-scherm waarop je allerlei informatie afleest zoals het gemiddelde verbruik per dag en per gebruiker, of wanneer de volgende levering brandstof te verwachten is. Ook aan een antidiefstalsysteem is gedacht. Je krijgt alleen toegang tot het tanksysteem met een gepersonaliseerde, digitale sleutel en via een gps-tracker is de unit altijd traceerbaar. Vandaag al herwinbare diesel op locatie tanken GVG’s concept ‘Tanken in de Toekomst’ is weliswaar niet meer dan een voorspellende blik, hoewel een aantal van eerdergenoemde features al in de nabije toekomst uitvoerbaar is. En voor wie van-

daag al zo duurzaam en gemakkelijk mogelijk zijn dieselmachines wil tanken, is er de Agealube Eco Diesel Tankset. Een uitwisselsyteem van 200-litervaten met pompset en lekbak, waarmee je herwinbare, schone diesel op locatie tankt. De Agealube Eco Diesel Tankset is direct te bestellen bij GVG Oliehandel BV.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28185/gvg-oliehandelpresenteert-concept-tanken-in-de-toekomst

www.stad-en-groen.nl

145

stand 604

ADVERTORIAL

EuroGarden introduceert duurzaam werken met Cramer-machines

Accumachines met het vermogen van een benzinemotor EuroGarden is sinds jaar en dag als exposant te vinden op de Groene Sector Vakbeurs. De eerste paar jaar met een onderneming die EuroGarden later overnam, daarna onder eigen naam. Volgens productmanager Johan Teeuwen is dit een beurs die je niet wilt missen: ‘De beurs is erg interessant en komt op een goed moment in het jaar. Grootvoorzieners hebben niet altijd de gelegenheid om buiten te werken vanwege het weer, te weinig licht of vorst. Dus wat doen deze mensen? Ze komen naar de beurs. Daarnaast is het voor EuroGarden een mooie gelegenheid om nieuwe producten te tonen.’ Auteur: Linde Kruese De internationaal opererende importeur en distributeur van machines handelt vanuit Tienen, nabij Brussel. EuroGarden begon in de agrarische sector met het produceren van landbouwwerktuigen, maar in de loop der tijd kwam de focus steeds meer op tuinen parkmachines te liggen. Op de beurs zal EuroGarden nieuws van het merk Cramer presenteren. Dit merk innoveert op het gebied van accu-aangedreven machines. Teeuwen is enthousiast over de ontwikkelingen die Cramer doormaakt: ‘Deze producent heeft het breedste assortiment accuhandgereedschappen, een assortiment met zeer krachtige en professioneel inzetbare machines. Om die reden staat EuroGarden dit jaar exclusief met Cramer-producten op de vakbeurs. We halen enkele bijzondere speerpunten uit het assortiment naar voren.’ GreenFleet Software Teeuwen heeft het onder andere over de Cramer GreenFleet Software. Met een smartphone wordt via bluetooth verbinding gemaakt met de machines en batterijen van Cramer, waardoor de gegevens op de telefoon af te lezen zijn. Daarmee kan het machinepark gemonitord worden: je kunt zien hoe lang machines werken en of ze op de juiste wijze gebruikt worden. Bovendien werkt de GreenFleet Software als bescherming tegen diefstal. Teeuwen legt uit hoe dat werkt: ‘De batterij is multi-inzetbaar en kan dus door een

administrator gekoppeld worden aan meerdere geselecteerde machines van Cramer. Op andere machines werkt de batterij niet. Zo kan het batterijgebruik gestuurd worden.’ De markt voor accuaangedreven machines is volop in ontwikkeling. Volgens Teeuwen is deze software over vijf jaar gemeengoed. ‘Maar dat wij het nu al aanbieden, is fantastisch. Als je als bedrijf niet meegaat in deze ontwikkeling, doe je al niet meer mee in de professionele markt.’ Verduurzamen De populariteit van merken als Cramer stijgt al jaren, omdat accumachines zorgen voor verduurzaming. Volgens Teeuwen wordt dat de komende jaren niet anders. ‘Dit alles is nog relatief nieuw voor EuroGarden, dus wij leren veel van Cramer op het gebied van verduurzaming. De belangrijkste stap die Cramer heeft gezet, is dat het vermogen van de machines nu een professioneel niveau heeft bereikt. Machines met accu’s zijn ook financieel aantrekkelijker. Een benzinemotor heeft vervangende olie nodig, het brandstofsysteem moet om de zoveel tijd zuiver gemaakt worden; dat zijn allemaal onderhoudskosten die je met accusystemen niet hebt.’ Breed scala In april komt Cramer met een door een batterij aangedreven zero-turnmaaier: de Tourno-Z. Deze

maaier wordt op de Groene Sector Vakbeurs gepresenteerd. De batterij van de machine kan 4,5 uur mee en de maaier heeft een maaibreedte van 1,52 m. Naast deze maaier zijn er ook bladblazers, heggenscharen en ander handgereedschap te bewonderen op de beurs. Teeuwen hoopt dat EuroGarden met de presentatie van Cramer op de beurs een omschakeling naar accutechniek kan veroorzaken bij groenvoorzieners in Nederland: ‘Gemeentewerkers, boomverzorgers, hoveniers, ze hebben allemaal te maken met machines en ze zijn allemaal op zoek naar de juiste partij om het machinepark goed te kunnen beheren. Cramer heeft een breed scala aan machines die genoeg vermogen hebben. Dat is waar Cramer goed in is; het biedt het breedste platform professionele accu-machines binnen één merk.’

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28089/eurogarden-introduceert-duurzaam-werken-met-cramer-machines

www.stad-en-groen.nl

147

COMMERCIAL MOWERS

! R E E M T N U VERDIE

IS® 2100Z 28 PK* ZERO TURN MAAIER MET

IS® ONAFHANKELIJKE VERING

EN ELEKTRONISCHE BENZINE INSPUITING

WWW.FERRISMOWERS.EU/NL *Motorvermogen opgegeven door de fabrikant volgens SAEJ1940/SAEJ1995 | FER-2018-NL

ONKRUIDKOKEN

Stand 630

EINDEJAARSACTIE*

Koop nu een MCE heetwaterunit voor onkruidbestrijding en hogedrukreiniging voor €4950 (in plaats van €5695) én met 10% korting op alle tools!

Kleine krachtpatser voor bijvoorbeeld tuinen Elektrisch (230V) Makkelijk aan te sluiten op iedere kraan 9 liter per minuut op 102 °C voor onkruidbestrijding 110 bar voor hogedrukreiniging

MEER INFORMATIE EN BESTELLEN WWW.EMPAS.NL/NL/EINDEJAARSACTIE *Wegens succes verlengd tot 31 januari 2019

ADVERTORIAL

Prairie Garden Snowborder

Klimaatadaptieve beplanting van Lageschaar Vaste Planten Hoe kun je met beplanting in de tuin inspelen op het veranderende klimaat? De duurzame beplantingsmethodes van Lageschaar Vaste Planten helpen mee om de effecten van klimaatverandering in de buitenruimte op te vangen. De gecertificeerde en langlevende planten zijn zeer geschikt voor gebruik in een klimaatbestendige tuin en versterken de flora en fauna. De beplantingsconcepten bieden een goede waterhuishouding voor de planten en het waterbergende vermogen maakt de beplanting bestand tegen extreme hoosbuien en overvloedig water. Lageschaar Vaste Planten biedt de groenprofessional een totaaloplossing met de flexibele, langlevende en eenvoudig te beheren beplantingsconcepten Prairie Garden, Fleur Dansante en Fleur Robuste. Deze beplantingen zijn jaarrond aantrekkelijk, onderhoudsvriendelijk en passen binnen elke omgeving. Ze worden op beeld per vierkante meter geleverd en bieden praktische ontwerphandvatten met volop ruimte voor eigen creativiteit. Bovendien is er keuze uit ruim 30 voorgemengde mixen waarin kleur, hoogte en planteigenschappen al op elkaar afgestemd zijn. Prairie Garden Prairie Garden is een onderhoudsvriendelijke beplanting met een enorme belevingswaarde door de natuurlijke schoonheid en de afwisseling in kleur en structuur door de jaargetijden heen. De bloemrijke planten komen in een wisselende samenstelling over het gehele plantvak terug. Deze evenwichtige combinatie van langbloeiende vaste planten en siergrassen zorgt voor een kleurrijke border die weinig onderhoud nodig heeft.

Fleur Robuste Fleur Robuste is een verantwoorde oplossing voor fleurig openbaar groen. De grotere groepen vaste planten verfraaien de omgeving. Het is een kleurrijk en onderhoudsarm alternatief voor gazon en traditionele heesterbeplanting. Dit fleurige beplantingsconcept omvat een selectief sortiment sterke vaste planten, waarbij de wijze van toepassing ook belangrijk is.

Enkele voordelen van de concepten: • zeer onderhoudsvriendelijk • duurzame beplanting • goede waterhuishouding • versterkt de biodiversiteit • snel gesloten vegetatie • lage beheerkosten • jaarrond grote belevingswaarde

Fleur Dansante Fleur Dansante is een levendige beplanting die verandert met de seizoenen. Het is een uitgekiende combinatie van stevige bodembedekkende vaste planten en solitaire planten. De solitaire planten zorgen voor een extra accent in het zomer- en najaarsbeeld. Door de bloeiende planten met een repeterend patroon over het gehele plantvak terug te laten komen, ontstaat een natuurlijk ogende beplanting met toch enige structuur. Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28088/klimaatadaptievebeplanting-van-lageschaar-vaste-planten

www.stad-en-groen.nl

149

The New Real Opdrachtgevers brengen heel optimistisch een werk op de markt, om er vervolgens gedesillusioneerd achter te komen dat de markt helemaal niet op hun werk zit te wachten

Welkom in de nieuwe werkelijkheid. Je hoort het steeds vaker: opdrachtgevers brengen heel optimistisch een werk op de markt, om er vervolgens gedesillusioneerd achter te komen dat de markt helemaal niet op hun werk zit te wachten. Ik tik dit stukje in de donkere dagen voor kerst. Letterlijk donker, want er zit een hardnekkig foutje in het elektrische systeem van ons kantoor, waardoor wij een grootverbruiker van stoppen zijn geworden. De elektricien die het allemaal heeft aangelegd, heeft geen tijd en neemt zelfs niet de moeite om zijn telefoon op te nemen. Op microniveau gebeurt hier hetzelfde als in de gemeente Druten – maar er zijn meer voorbeelden –, waar de gemeente een groen- en infrawerk van meer dan een miljoen euro op de markt bracht, om er vervolgens achter te komen dat de markt helemaal geen zin heeft in dat werk. Het gevolg: nul inschrijvingen. En nieuw huiswerk voor de aanbestedende dienst. Een ander voorbeeld is het vertrek van VolkerWessels, Bam, Heijmans en TBI uit de tender van de A15. De oorzaak: te risicovol.

alleen op grond van de huidige verkopersmarkt zou mogen verwachten. Wat je in de ‘grote’ bouw ook steeds vaker ziet gebeuren, is dat bouwers gedurende de uitvoering van een groot werk door de opdrachtgever letterlijk van de bouwplaats worden gezet. Ik weet niet of u Cobouw leest, maar in dit vakblad regent het dergelijk voorbeelden. Gelukkig ken ik nog geen vergelijkbare voorbeelden uit onze relatief rustige groene polder, maar dit wijst wel op een diepe vertrouwenscrisis tussen opdrachtgever en -nemer. Aanbesteden is voor de opdrachtgever een prettige manier om een werk in de markt te zetten. Maar het bovenstaande toont aan dat dit voor complexe klussen niet werkt, zeker niet in een verkopersmarkt, waar aannemers zich niet hoeven op te hangen aan een werk. Veel aannemers hebben in de crisis die net achter ons ligt duidelijk veel te veel risico’s genomen. Dit met de gedachte: ‘Als alles goed gaat, blijft het schip varen en als het tegenzit, zien we dat dan wel weer.’ De keuze dus tussen twee kwaden.

De keuze dus tussen twee kwaden

Volgens mij is er maar één oplossing. Opdrachtgevers en opdrachtnemers moeten weer op basis van gelijkwaardigheid met elkaar in gesprek en op basis van elkaars kennis en kunde werken aan mooie projecten. Met vriendelijk groet,

Er wordt dan natuurlijk al snel met de vinger naar de aannemers gewezen. Alle vooroordelen over zakkenvullers en geldwolven komen dan in het vocabulaire voorbij. Waarschijnlijk is dat normaal, maar niet helemaal terecht. Aannemers zijn nu eenmaal niet op deze aarde om liefdadigheidswerk te verrichten en een gezond rendement is essentieel voor de continuïteit van hun bederijf. Ik heb het op deze plaats al vaker gezegd: bij veel groene aannemers is de spoeling nog dun en hebben de prijzen nog lang niet de inhaalslag gemaakt die je

150

Hein van Iersel (hein@nwst.nl) Hoofdredacteur

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/28189/the-newreal

7 - 2018

De samenleving verandert wij veranderen mee…

SIGHT Landscaping @SIGHTLS • 20 dec

LANDSCAPING

Bedankt voor uw vertrouwen in 2018. Wij kijken uit naar de samenwerking in 2019! Ondertussen laten wij u niet in de kou staan #gladheidbestrijding #veiligoverdeweg #nietindekou #bedankt #zinin2019

“ Omdat de burger maar één openbare ruimte ervaart…”

› Integrale aanlegprojecten › Integraal wijkonderhoud van gevel tot gevel › Participatiecontracten › Alternatieve onkruidbestrijding › UAV-GC contracten

LANDSCAPING

› Daktuinen

De partners van

Stad + Groen

connecting green and infrastructure

AHA de Man uw golfbaan op zijn best

TRIPLE A LIGHTING