แนวโน้มการเปลี่ยนแปลงของเศรษฐกิจชายแดนในยุคดิจิตอล

OBELS POLICY BRIEF NO.19, JULY 2016

แนวโน้มการเปลี่ยนแปลงของเศรษฐกิจชายแดนในยุคดิจิตอล Border Economy Trend Changes in Digital Age

พรพินันท์ ยี่รงค์ วิลาวัณย์ ตุทาโน ณัฐพรพรรณ อุตมา

ช่วงปีค.ศ. 1750 นับว่าเป็นการปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งแรกที่สร้างจุดเปลี่ยนทางประวัติศาสตร์ต่อเศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรมด้วย เครื่องจักรไอน�้ำ ต่อมาในครั้งที่สองเป็นการก�ำเนิดของเครื่องปั่นไฟฟ้าในช่วงปีค.ศ. 1870 และครั้งที่สาม คือ การเกิดขึ้นของเทคโนโลยีคอมพิวเตอร์ และโทรคมนาคมในช่วงปีค.ศ. 1969 ซึ่งเปลี่ยนแปลงทั้งวิถีชีวิต วิถีการผลิต และกิจกรรมทางเศรษฐกิจต่างๆ จากหน้ามือเป็นหลังมือ ทันใดนั้น ได้ ถือก�ำเนิดของการปฏิวต ั ค ิ รัง้ ทีส่ ท ี่ พ ี่ ลิกโฉมหน้าประวัตศ ิ าสตร์แบบไม่มวี น ั หวนกลับ คือ การต่อยอดและการผสมผสานเทคโนโลยี จากการปฏิวต ั ค ิ รัง้ ที่สาม ซึ่งมีการพึ่งพาและอาศัยการแลกเปลี่ยนของข้อมูลบนอินเตอร์เน็ต ท�ำให้เกิดการพัฒนานวัตกรรมการผลิต น�ำไปสู่การเกิดขึ้นของผลิตภัณฑ์ ที่มีความสะดวกสบายต่อการใช้งานของผู้บริโภคในยุคปัจจุบันมากขึ้นในระดับของปัจเจกบุคคล

เศรษฐกิจยุคดิจิตอลจึงกลายมาเป็นจุดเชื่อมที่ส�ำคัญของแต่ละประเทศในการออกนโยบาย และยุทธศาสตร์ระดับชาติในการส่งเสริม และออก กฎระเบียบในครอบคลุม ทั้งนี้ เศรษฐกิจในยุคนี้มีการเปลี่ยนแปลงที่รวดเร็วผิดจากเศรษฐกิจในยุคก่อน อย่างระบบการเงินก็มีการน�ำเอาเทคโนโลยีมา ประยุกต์ จนเกิดเป็น FinTech (Financial Technology) ที่สามารถท�ำได้ตั้งแต่การโอนเงินผ่านทางโทรศัพท์มือถือ การช�ำระค่าใช้จ่ายในชีวิตประจ�ำวัน โดยที่ผู้บริโภคไม่จ�ำเป็นต้องพกเงินสดไปต่อแถวเพื่อช�ำระเงิน นอกจากนี้ สิ่งที่พัฒนาไปพร้อมกันคือ ระบบการค้าขายแบบออนไลน์ หรือ E-commerce ที่ท�ำให้การแลกเปลี่ยนสินค้าลื่นไหลทั่วโลก ทั้งนี้ ปัจจัยส�ำคัญคงไม่พ้นการพัฒนาของระบบ Hardware อย่าง Smart Phone และ โครงข่ายอินเตอร์เน็ต ความเร็วสูงอย่าง 3G และ 4G ทีเ่ ข้าถึงคนทุกกลุม่ ทุกชนชัน้ จนท�ำให้เกิดกลุม่ ตลาดขนาดใหญ่ ฉะนัน้ การผลิตสินค้าและบริการก็จะท�ำให้เกิดการประหยัด ต่อขนาด (Economies of Scale) ในช่วงเวลาอันสั้นลง ท�ำให้สินค้าที่ออกมาสู่ตลาดมีการเติบโตแบบก้าวกระโดด

Start-up เป็นประเภทของธุรกิจทีเ่ กิดขึน้ ในยุคของการปฏิวตั อิ ตุ สาหกรรมครัง้ ที่ 4 เป็นการสร้างรูปแบบธุรกิจใหม่ทนี่ ำ� เอาเทคโนโลยี และความ สร้างสรรค์มาผนวกกัน โดยรูปแบบธุรกิจดังกล่าวสามารถที่จะท�ำซ�้ำได้ (repeatable) และสามารถเติบโตได้ (scalable) ซึ่งต้องใช้ความรวดเร็วในการ สร้างผลิตภัณฑ์ และเข้าครอบครองตลาดที่มีอยู่ ท�ำให้ธุรกิจ start-up เป็นธุรกิจที่มีการเติบโตแบบความเร็วสูงเปรียบเสมือนกับความเร็วอินเตอร์เน็ตใน ยุคนี้ ทัง้ นี้ บริษทั ทีเ่ ป็นมีความโด่งดังในยุคทีผ่ า่ นมาคือ Google ทีเ่ ข้ามาปฏิวตั กิ ารค้นหาข้อมูลของผูบ้ ริโภคด้วยระบบ Search Engine ทีม่ คี วามก้าวหน้า กว่าระบบของบริษัทอื่น ณ ตอนนี้ Google ไม่ได้เพียงแต่พัฒนาระบบที่มีอยู่ แต่ได้มีการขยายกิจการครอบคลุมไปถึงการค้นหาพื้นที่ด้วย Google Maps

และมีระบบเก็บข้อมูลที่เรียกว่า “Cloud Service” อย่าง Google Drive ท�ำให้สามารถต่อยอดไปสู่การท�ำ e-Document แบบ online อย่าง Google Sheet พร้อมทั้งมีการลงทุนเพื่อพัฒนาสิ่งอื่นๆที่ไม่เกี่ยวข้องกับเทคโนโลยีอีกมากมาย เห็นได้ว่าธุรกิจ Start-up เป็นธุรกิจที่มีการออกสินค้ามาสู่ตลาด และท�ำการวิจยั ว่าสินค้าสามารถเข้ากับตลาดอย่างว่องไว ซึง่ หากรอช้าบริษทั อืน่ ก็อาจมีความคิดในรูปแบบเดียวกันและน�ำไปพัฒนาเข้าสูต่ ลาดก่อน ฉะนัน้ ธุรกิจนี้ถือเป็นเกมการชิงไหวชิงพริบทางการตลาดอย่างรุนแรง

เมือ่ ไม่นานมานี้ พลเอก ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรีของรัฐบาลยุคปัจจุบนั ได้ออกมาแถลงให้นโยบายเศรษฐกิจดิจติ อลกลายเป็นนโยบาย ที่ใช้ในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจของประเทศ โดยมีการปรับโครงสร้างของกระทรวงไอซีที เปลี่ยนเป็นกระทรวงดิจิตอลเพื่อพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแทน ซึง่ เริม่ ต้นจากการแก้ไขกฎหมายและระเบียบต่างๆเพือ่ อ�ำนวยความสะดวก และขจัดอุปสรรคต่อนโยบายใหม่ ท�ำให้เป็นทัง้ ภาคประชาชน และภาคเอกชน ต้องมีการปรับเปลี่ยนวิถีการด�ำเนินชีวิต และวิถีการท�ำธุรกิจให้มีความสอดคล้อง ในฐานะที่เชียงรายเป็นจังหวัดที่ตั้งอยู่เหนือสุดของประเทศไทย ซึ่งเป็น ชายแดนทีเ่ ชือ่ มต่อไปยังประเทศเพือ่ นบ้านอย่างสปป.ลาว และเมียนมาร์ รวมถึงจีนตอนใต้ทเี่ ป็นตลาดขนาดใหญ่ ท�ำให้ผปู้ ระกอบการชายแดนต้องตืน่ ตัว กับการเปลีย่ นแปลงระดับประเทศในครัง้ นี้ ดังนัน้ ทางส�ำนักงานเศรษฐกิจชายแดนและโลจิสติกส์ (OBELS) จึงได้ขอเข้าสัมภาษณ์คณ ุ สงวน ซ้อนกลิน่ สกุล ผูด้ ำ� รงต�ำแหน่งรองประธานหอการค้าอ�ำเภอเชียงของ จังหวัดเชียงราย ฝ่ายพัฒนาระบบโลจิสติกส์และ GMS ทีม่ ปี ระสบการณ์ในการประกอบธุรกิจบริเวณ พื้นที่ชายแดนมายาวนาน ในประเด็นของ “แนวโน้มการเปลี่ยนแปลงของเศรษฐกิจชายแดนในยุคดิจิตอล” เพื่อติดตามสถานการณ์ของพื้นที่ชายแดน อ�ำเภอเชียงของ เมื่อมีการเข้ามาของเทคโนโลยี และนวัตกรรมสมัยใหม่ ที่มีผลต่อภาคประชาชน และภาคเอกชนในพื้นที่ OBELS : ในยุคเศรษฐกิจแบบดิจติ อล คาดว่าพืน้ ทีช่ ายแดนต้องมีการ ปรับตัวหรือไม่ ในการน�ำเทคโนโลยีและนวัตกรรมเข้ามาใช้ประโยชน์ คุณสงวน : ในความคิดเห็นส่วนตัวนะครับ ผมคิดว่าพื้นที่ชายแดนควร มีการเปลีย่ นแปลงให้มคี วามเจริญและทันสมัยให้มากกว่าประเทศเพือ่ น บ้านเพราะจะเห็นว่าการลงทุนบริเวณพื้นที่ชายแดน ได้มีการเพิ่มขึ้น อย่างต่อเนือ่ งของจ�ำนวนผูม้ กี ำ� ลังซือ้ ในช่วงอายุของ Gen X และ Gen Y ซึง่ มองว่าคนกลุม่ นีน้ า่ จะมีศกั ยภาพทัง้ ก�ำลังซือ้ และการบริโภคในอนาคต สูงมาก ยกตัวอย่างเช่น ร้าน The vow ซึ่งเจ้าของร้านเป็นนักธุรกิจมา จากกรุงเทพ ได้มาลงทุนเปิดร้านอาหารที่ผนวกรวมกับร้านกาแฟและ โฮสเทล ที่มีการตกแต่งแบบหรูหรา และสวยงาม ชวนดึงดูดให้เข้าไป นั่ง เหมาะสมอย่างมากกับผู้บริโภครุ่นใหม่ โดยเฉพาะผู้บริโภครุ่นใหม่ อย่าง สปป.ลาว ที่เดินทางเข้ามาใช้บริการเป็นจ�ำนวนมาก และไม่ได้เข้า มาเพียงครั้งเดียว แต่มากินซ�้ำบ่อยครั้ง ส่วนใหญ่ผู้บริโภครายใหม่ที่เข้า มาจากการติดตามรีวิวของเว็บไซต์ tripadvisor.com ฉะนั้น ร้านค้ารูป แบบดังกล่าวจึงสามารถที่จะตอบโจทย์คนรุ่นใหม่ได้อย่างดี

ถ้าถามว่าท�ำไมถึงต้องมีการพัฒนารูปแบบในด้านนี้ให้ดีกว่า ประเทศเพื่อนบ้าน ผมมีความเห็นว่า หากเราไปแข่งขันกับ สปป.ลาว ในด้านท่องเที่ยวเชิงนิเวศน์ และรูปแบบการอนุรักษ์วัฒนธรรม อ�ำเภอ เชียงของเราไม่สามารถดึงดูดการท่องเที่ยวแบบเขาได้ เช่น มรดกโลก หลวงพระบาง สปป.ลาว ยังมีความขลังน่าชมกว่ามาก ส่วน อ�ำเภอ เชียงของเองเราก็มีวัฒนธรรมหลากหลายถึง 9 ชนเผ่า ทุกภาคส่วนก็ ให้ความส�ำคัญพยายามอนุรักษ์และส่งเสริมการท่องเที่ยวให้เข็มแข็ง และยั่งยืนต่อไป ที่ส�ำคัญเราต้องคิดต่อยอดก้าวไปอีกขั้นให้มีการพัฒนา ประตูชายแดนด้านนี้ให้เป็นเมืองที่มีความสะดวกสบาย ในการต้อนรับ นักท่องเที่ยวที่มีคุณภาพ ซึ่งเรามีจุดเชื่อมโยงเส้นทางกับจีนตอนใต้ R3A และสะพานมิตรภาพแห่งที่ 4 เชียงของ-ห้วยทราย ปัจจุบัน มีนัก ท่องเที่ยวจีนรุ่นใหม่เริ่มเดินทางเข้ามา ท่องเที่ยวทางรถยนต์ส่วนบุคคล ผ่านด่านชายแดน อ�ำเภอเชียงของมากขึ้น พอนักท่องเที่ยวจีนมาบ้าน

เราก็ไม่ต้องมีการปรับอะไรมาก เพราะมีการศึกษาข้อมูลการท่องเที่ยว ในประเทศไทยมาแล้ว ส่วนหนึ่งเกิดจากความพร้อมที่เรามีอยู่ เช่น โครงสร้างพื้นฐาน และภาคบริการ เช่น โรงแรม ร้านอาหาร โมเดิร์น เทรดขนาดใหญ่ ไว้รองรับนักท่องเที่ยวที่สะดวกสบาย แต่ถ้าหากเทียบ กับประเทศเพื่อนบ้านก็ยังไม่มีความพร้อมเท่าประเทศไทยเรา เป็น เหตุผลว่าท�ำไมชาวลาว และชาวจีนถึงเข้ามาจับจ่ายใช้สอยในพืน้ ทีอ่ ำ� เภอ เชียงของ และซือ้ ของน�ำกลับไปบริโภคมากขึน้ ฉะนัน้ อ�ำเภอเชียงของยัง คงมีโอกาสทางเศรษฐกิจการท่องเทีย่ ว และนวัตกรรมสินค้าใหม่ๆในยุค 4.0 อยู่มาก OBELS : ถ้าหากจับกลุ่มเป้าหมายได้ชัดเจน การพัฒนาแนวธุรกิจ ใหม่จะเป็นไปในทิศทางไหน? คุณสงวน : การมีระบบการสื่อสารข้อมูลที่กว้างขึ้น ท�ำให้คนรู้ว่า ร้าน ไหนดี ร้านไหนอร่อย โดยสามารถที่จะหาข้อมูลจากอินเทอร์เน็ต คน ที่มาจากพื้นที่อื่นไม่ ว่าจะเป็นชาวต่างชาติ หรือชาวไทยอาศัยข้อมูล จากเว็บไซต์ที่รวบรวมข้อมูลรีวิวธุรกิจการบริการในการตัดสินใจเลือก พัก หรือรับประทานอาหาร นอกจากนี้ คนกรุงเทพที่เล็งเห็นถึงช่อง ทางโอกาสของธุรกิจจากข้อมูลข่าวสารที่ทั่วถึงก็เข้ามาลงทุนในพื้นที่ อย่าง โรงแรม Ibis styles Chiangkhong River Front และโรงแรม Fortune River View Chiang Khong เป็นโรงแรมคุณภาพระดับ 4 ดาว ส่งผลท�ำให้การแข่งขันในพื้นที่มีความรุนแรงมากขึ้น แต่เป็นผลที่ดี แก่ผบู้ ริโภคอย่างมาก ในการเลือกใช้บริการ ผูป้ ระกอบการเองก็พยายาม ปรับตัวกับการเปลี่ยนแปลง อย่างไรก็ตาม ยังพบว่ามีคนรุ่นใหม่ที่เป็น คนในพืน้ ทีก่ ลับเข้ามาท�ำธุรกิจหลังจบการศึกษา ซึง่ เป็นธุรกิจทีใ่ ห้บริการ ด้านสุขภาพอย่าง Fitness เมือ่ นักท่องเทีย่ วเข้ามาก็สามารถทีจ่ ะเลือกใช้ บริการจากธุรกิจใหม่เหล่านีไ้ ด้ ทัง้ นี้ ผูป้ ระกอบการเองก็ตอ้ งคิดว่าจะยก ระดับตัวเองขึ้นมาได้ยังไง จะเพิ่มศักยภาพในประกอบธุรกิจอย่างไร ซึ่ง คนในพืน้ ทีจ่ ะต้องไปต่อยอดทักษะตัวเองให้เพิม่ มากขึน้ โดยเฉพาะทักษะ การใช้ภาษาอังกฤษ ภาษาจีน และภาษาอืน่ ๆ ทีจ่ ำ� เป็นอย่างมากต่อการ ติดต่อทางธุรกิจการบริการ

ในตอนนี้ก็มีการก�ำหนดกฎระเบียบในการน�ำรถผ่านแดนโดย กรมการขนส่งทีม่ คี วามเข้มงวดมากขึน้ โดยก่อนจะเข้ามาต้องแจ้งเข้ามา ก่อนว่าจะมาเมือ่ ไหร่ วันไหน ไปทีไ่ หนบ้าง นอกจากนี้ ยังไม่อนุญาตให้นำ� รถออกไปนอกจังหวัดเชียงรายมันก็ทำ� ให้กลุม่ ทัวร์เริม่ อึดอัดเพราะว่าไป ท�ำสัญญาว่าจะน�ำคาราวานเข้ามา พอเจอกับกฎระเบียบพวกนีอ้ าจท�ำให้ เกิดปัญหาว่ารถจะต้องมาจอดอยูแ่ ค่เชียงราย หากต้องการไปทีอ่ นื่ ก็ตอ้ ง ใช้รถบริการของคนไทย ถามว่าดีไหม? มันก็ดีนะ คนไทยก็จะได้รายได้ จากส่วนนี้ นักท่องเทีย่ วจีนเค้าก็ตอ้ งปรับตัว ถ้าไทยออกกฎระเบียบแบบ นี้เพื่อทดลองใช้จะท�ำให้คนจีนมาน้อยลงหรือเปล่า จะเกิดผลดีหรือผล เสียในระยะยาวหรือไม่ ก็ตอ้ งให้ขอ้ มูลชีแ้ จงกับกรมการขนส่ง อาจจะขอ ยืดหยุ่นในบางข้อ ในกรณีเป็นคาราวานหรือกรุ๊ปทัวร์ก็ให้สามารถออก ไปยังจังหวัดอื่นได้ ส�ำหรับรถส่วนบุคลไม่ได้มาเป็นคาราวานก็บังคับให้ ขับ อยู่ในพื้นที่เฉพาะในจังหวัดเชียงเชียงราย เท่านั้น ซึ่งถ้าหากท�ำแบบ

นี้ในระยะยาวก็น่าจะเป็นผลดี เพราะว่าในความเป็นจริง เมื่อเราไปจีน เราไม่สามารถน�ำรถเข้าไปได้เลย หากจะไปก็ต้องไปเป็นคาราวาน และ ยังต้องแจ้งล่วงหน้าเป็นเดือนด้วย เราใช้ระเบียบแบบเดียวเหมือนบ้าน เขาบ้างก็น่าจะไม่เป็นปัญหา โดยต้องยึดผลประโยชน์ของชาติเป็นที่ตั้ง สถานที่ท่องเที่ยวของไทยหลายๆแห่ง ก็ควรมีการฟื้นฟูและบ�ำรุงรักษา เพื่อให้สามารถรองรับนักท่องเที่ยวได้ตามฤดูกาล อย่างเช่นทางภาคใต้ หมู่เกาะต่างๆคาดว่าไม่นานอาจจะถูกท�ำลาย หากไม่มีการดูแลรักษา ทรัพยากรธรรมชาติที่ยังสวยงามอยู่ตอนนี้ ให้สวยงามยั้งยืนตลอดไป เมื่อก�ำหนดกฎเกณฑ์ขึ้นมา นักท่องเที่ยวก็ต้องยอมรับและปฏิบัติตาม เพราะมันดีกบั ประเทศไทยเองด้วย อย่างร้าน The vow ทีเ่ ชียงของก็ได้ ประโยชน์จากการที่มีลูกค้านักท่องเที่ยวเข้ามา เพราะปกติคนในพื้นที่ก็ ไม่ค่อยเข้าไปกิน เค้าเข้ามาเปิดกิจการตอนที่สะพานเชียงของยังไม่เสร็จ โดยมองเห็นโอกาสนักท่องเที่ยวจ�ำนวนมากรอท�ำพิธีการผ่านแดนไป เทีย่ ว สปป.ลาวกันอยูบ่ ริเวณท่าเรือบัก๊ เค้าจึงตัดสินใจลงทุนซือ้ ทีใ่ นเมือง และเปิดร้านอาหาร กิจการก็ไปได้ดว้ ยดี สมมติวา่ การก�ำหนดจุดพักของ เราสามารถท�ำให้นกั ท่องเทีย่ วอยูไ่ ด้ สิง่ ทีค่ วรท�ำก็คอื พืน้ ทีจ่ อดรถขนาด ใหญ่ ไม่ใช่แค่ลานจอดรถ แต่เป็นลานจอดรถที่ต้องมี Outlet จ�ำหน่าย สินค้าที่มีคุณภาพของไทย เป็นพื้นที่ร้านค้าขายที่เป็น Duty free นัก ท่องเที่ยวสามารถซื้อของกลับประเทศเขาไปได้ OBELS : มีแนวโน้มที่จะมี Outlet เกิดขึ้นบ้างไหม? คุณสงวน : ผมพยายามพูดกับทุกหน่วยงานที่เข้ามาสัมภาษณ์ คือ คน จีนซือ้ ของไปจากโลตัสก็เยอะเค้าตัง้ ใจว่าจะซือ้ ไปฝากพีน่ อ้ งเค้า และเค้า มั่นใจว่าของที่เค้าได้เป็นของแท้แน่นอนไม่ใช่นมปลอม ไม่ใช่ข้าวปลอม เพราะซื้อจากห้างที่เชื่อถือได้ คนจีนเค้าเชื่อมั่นในสินค้าไทยเรามาก แต่ จะท�ำยังไงให้ผปู้ ระกอบการมีศกั ยภาพเพียงพอ ผมไม่ได้มองแค่ให้เกิดที่ อ�ำเภอเชียงของ แต่ผมอยากให้เปิดทุกด่านทีม่ สี ะพาน วันนีอ้ าจจะเปิดที่ หนองคาย นครพนม และอีกทีท่ เี่ ชียงของ โดยไม่ได้มองแค่กำ� ไรตรงจุดนี้ จุดเดียว แต่วา่ ก็ตอ้ งดูภาพรวมขององค์กรของเค้า ตรงนีอ้ าจจะดี ตรงนัน้ อาจจะไม่ดี คือ มันมีโอกาสทางธุรกิจอยู่ เหมือน Duty free ของลาวที่ เค้าเปิดทุกด่านเลยเราต้องเริ่มต้นตรงนี้ ถ้าเราเปิดก็จะท�ำให้สามารถดึง นักท่องเที่ยวมาได้มากขึ้น ทั้งนี้ อยากให้มีความแตกต่างของตัวสินค้า ที่ว่า อย่าเอาของด้อยมาตรฐานมาท�ำตลาด เพราะของระดับตลาดล่าง ทั่วไปมันมีอยู่ทุกที่แล้ว นักท่องเที่ยวที่จะมาซื้อสินค้าของไทย ที่นี่ถ้า

มาจากมณฑลทางตอนใต้ของจีน อยากจะซื้อของฝากจากไทยคุณภาพ ดี ไปฝากเพื่อน ญาติผู้ใหญ่ เค้าก็สามารถมาเลือกซื้อที่เชียงของได้เลย เป็นสินค้าที่ไม่ต้องเดินทางไปไกลหาซื้อที่ชายแดนได้

หากวันนีม้ นี กั ท่องเทีย่ วไทยที่ ผ่านอ�ำเภอเชียงของไปเทีย่ วจีน ตอนใต้ อยากจะได้สินค้าคุณภาพดีจากจีนบ้าง อะไรก็ตามที่เราเชื่อมั่น ว่าเป็นของดีของประเทศจีน ก็ขอให้มาเปิดขายสินค้าอยู่ตรงเชียงของ นี้ เหมือนกันส่วนของดีบ้านเรา อย่าง OTOP Premium 5 ดาว ให้ท�ำ เป็นโซน Outlet ทางเดินยาวๆไปเลย ให้นักท่องเที่ยวเดินช๊อปสินค้าดี มีคุณภาพกัน เมือ่ ย่านธุรกิจใหม่เกิดคนที่เห็นโอกาสทางการค้าและการ ท่องเที่ยวก็จะตามเข้ามาอย่างแน่นนอน แต่ทุกวันนี้ไม่มีกิจกรรมใดๆ เลย คนเชียงของมาแล้วก็ไปก็เลย คนจะลงทุนก็ต้องคิดว่าลงทุนจะคุ้ม มั้ย อย่างเชียงของเมืองใหม่คนก็คิดว่าตรงนั้นน่าจะเป็นท�ำเลทอง และ มีแนวโน้มที่จะดีหลังจากมีการเปิดสะพาน 4 เชียงของ- ห้วยทราย แต่ ก็ไม่ได้เป็นอย่างที่คิด คาดว่าอีกสักระยะหนึ่งก็คงจะดีขึ้น เหมือนที่ตรง ตลาดสดสี่แยกไฟแดงเมื่อก่อนก็เป็นพื้นที่ห่างจากเมือง แต่ตอนนี้กลับ กลายเป็นท�ำเลทอง ก็หวังว่าเชียงของเมืองใหม่จะเป็นแบบนัน้ แต่กต็ อ้ ง ปรับตัวโครงการก่อนว่าจะดึงดูดให้คนมาจับจ่ายใช้สอย ให้คกึ คักอย่างไร ถ้าไม่ทำ� อะไรเลยเพือ่ ดึงดูดนักท่องเทีย่ ว สุดท้ายก็เงียบ ถึงจะให้อยูฟ่ รีคา่ เช่าไม่ตอ้ งเสียเพือ่ ดึงคนเข้ามาค้าขาย จนมาถึงตอนนีส้ ามปีแล้ว เหนือ่ ย ครับ ก็เห็นใจทุกคนที่พยายามท�ำให้เชียงของโต แต่ว่าก็ไม่โตสักที ค่าใช้ จ่ายในการข้ามสะพาน 4 ก็สูง เราจะขอเปิดช่องอีกช่องทางหนึ่งให้ นัก ท่องเทีย่ วทัง้ ไทยและต่างชาติ ใช้ passport เพือ่ สามารถผ่านทางด่านท่า เรือบัค๊ ก็ยงั ขอใช้ไม่ได้ ปัจจุบนั สามารถผ่านได้แค่ชอ่ งทางด่านพรมแดน สะพาน 4 เพียงช่องเดียว OBELS : ส่วนใหญ่เค้าลงทุนเองหรือได้รับการสนับสนุนจากรัฐบาล? คุณสงวน : ไม่มีครับ ส่วนใหญ่เกิดจากความชอบทั้งนั้น เค้ารัก เค้าก็ท�ำ อยากให้ทุกคนมีสุขภาพที่ดี แล้วคนก็มาสมัคร ผมก็ไปสมัครดู แต่ก่อน ไม่มเี วลาออกก�ำลังกายครับ ช่วงเย็นประชุมบ่อย แต่วา่ เดีย๋ วนีต้ อ้ งตืน่ เช้า ทุกวันไปฟิตเนส การออกก�ำลังกายที่ฟิตเนสครึ่งชั่วโมงก็ได้ผล ไม่ลงพุง (หัวเราะ) สิ่งที่คิดอยู่เสมอ คือ กินอันนี้จะดีไหม มันจะดีต่อสุขภาพหรือ เปล่า มันท�ำให้เราตระหนักมากยิง่ ขึน้ แล้วเชียงของเดีย๋ วนีค้ นไม่ตอ้ งเข้า เมืองไปไกลเพื่อซื้อของที่ Big C หรือ Central Plaza เพราะไป Tesco Lotus ก็ซื้อได้ พวกโรงแรมก็ไม่ต้องกักตุนสินค้า สมัยก่อนต้องไปซื้อที่ แมคโครเพื่อกักตุนสินค้า เรียกว่าเป็นการเปลี่ยนแปลงของเชียงของใน สามปีที่ผ่านมา ก็คิดว่าคงมีอะไรเกิดขึ้นต่อไปเรื่อยๆ OBELS : แสดงว่า Technology ก็เข้ามาเปลี่ยนอะไรไปบ้าง? คุณสงวน : ใช่ครับ เด็กรุ่นใหม่เค้าฉลาดขึ้น เวลาจะขายอะไร จะท�ำ อะไรก็รู้หมด แล้วพวกนี้เค้าจะมีการรวมกลุ่มนะครับ แล้วก็มีการดึงเงิน เข้ามาในกลุ่ม เราก็จะเริ่มเห็นการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วของธุรกิจที่ เด็กกลุ่มนี้ท�ำขึ้นมา

OBELS : แล้วในส่วนของค้าปลีกค้าส่งนี่เริ่มมีการใช้เทคโนโลยีหรือ ดิจิตอลบ้างหรือยัง? คุณสงวน : เริ่มมีครับ หลายรายก็มีการสร้าง facebook ร้านค้าของ ตนเองขึ้น โดยเน้นสินค้าที่มีความถนัด และหลายอย่าง แต่ว่ามันยังเป็น ช่วง ของเจ้าของร้านค้าที่เป็น Gen 2 อยู่ ถ้าหากเป็น Gen 3 น่าจะมี การเปลีย่ นแปลงเยอะกว่านี้ เพราะส่วนใหญ่ยงั เป็นรุน่ ผมอยูท่ เี่ ข้ามาดูแล ธุรกิจ คือ ยังใช้รปู แบบการค้าแบบดัง้ เดิม ซือ้ มาและขายไป กับกลุม่ ลูกค้า ประจ�ำ แต่วา่ Gen 3 ถ้าท�ำกิจการต่อพ่อแม่กอ็ าจมีโอกาสเปลีย่ นแปลงสูง อยู่ แต่สว่ นใหญ่กไ็ ปประกอบอาชีพอย่างอืน่ ก็หว่ งว่าธุรกิจ SMEs พวกนี้ อาจจะต้องปรับตัวเอง ผมบอกทุกครัง้ ว่า ร้านค้าทีเ่ ป็นร้านไม้เก่าก็ทำ� ให้ดู ดีขนึ้ ท�ำให้เป็นลานโชว์สนิ ค้าทีม่ ศี กั ยภาพ ตกแต่งให้มนั ดูดี ให้คนทีอ่ ยาก มาเดินกลางคืนได้รบั ความสุนทรียใ์ นการเดิน และสินค้าก็ตอ้ งตอบโจทย์ นักท่องเทีย่ ว ซึง่ เป็นคนจีนให้ได้มากทีส่ ดุ คนจีนรุน่ ใหม่กเ็ ริม่ มีการใช้จา่ ย เงินทองไม่ค่อยเก็บออมกันมาก ออกมาเที่ยวได้อย่างนี้แสดงว่าฐานะ ดี ตอนนี้ โรงแรม Teak Garden เชียงของ ก็มีกลุ่ม IBIS เข้ามาบริหาร ท�ำให้มีความเป็นสากล และระบบการจองห้องที่มีความสะดวกมากขึ้น

“เด็กรุ่นใหม่เค้าฉลาดขึ้น เวลา จะขายอะไร จะท�ำอะไรก็รู้หมด แล้วพวกนี้เค้าจะมีการรวมกลุ่ม นะครับ แล้วก็มีการดึงเงินเข้า มาในกลุ่ม เราก็จะเริ่มเห็นการ เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วของ ธุรกิจที่เด็กกลุ่มนี้ท�ำขึ้นมา” OBELS : ถ้ามีธุรกิจใหม่เข้ามาก็น่าจะเป็นธุรกิจที่มีการเชื่อมโยงกับ เทคโนโลยีมากขึน้ แล้วก็ธรุ กิจทีม่ มี าอยูก่ อ่ นแล้วแต่เปลีย่ นเป็นคนอีก รุ่น การค้าขายก็น่าจะมีการปรับตัวใช่ไหม? คุณสงวน : ฝั่งห้วยทรายเองก็มีการเปลี่ยนแปลงไปบ้าง อย่างเช่น แขวง บ่อแก้ว เมืองห้วยทราย เค้าจะมีตลาดเช้าอยู่ ตอนนีก้ ม็ กี ารพัฒนารูปแบบ ร้านค้าเข้ามาขายภายในอาคาร มีรา้ นจ�ำหน่ายเครือ่ งเงินรองรับการท่อง เที่ยว เช่นเดียวกันกับตลาดจีนในเมืองห้วยทราย ก็มีการปรับตัวเช่นกัน หากเราท�ำได้ แบบเอาสินค้าแบรนด์เนม Duty Free ของ King Power ถ้ามองในระยะยาว อาจจะได้ลูกค้าทั่วประเทศ วันนี้ King Power เข้า ซื้อ Air Asia เค้าก็เริ่มเอาสินค้าไปจ�ำหน่ายบนเครื่องบิน ถ้ามาลงทุน ที่ชายแดนก็ไม่ต้องลงทุนมาก หากคนจีนรู้ว่าคิงเพาเวอร์ที่กรุงเทพกับ ที่ชายแดนเป็นบริษัทเดียวกัน เค้าก็ไม่จ�ำเป็นต้องไปถึงกรุงเทพ ท�ำให้ การค้าตรงชายแดนดีขึ้น ซึ่งจะเป็นแม่เหล็กตัวใหญ่ตัวหนึ่งที่ช่วยดึงดูด ทุนหลากหลายขนาดเข้ามา พร้อมทั้งเป็นการกระตุ้นทุนท้องถิ่นให้มี การลงทุนมากขึ้น

ส่วนในเรื่องของผังเมือง ต้องมีการวางรูปแบบความเจริญของเมืองและ ปรับให้มีทิศทางความเป็นระเบียบมากขึ้น เชียงของยังมีโอกาสโตใน ทิศทางทีค่ วบคุมได้ ผมว่าท�ำได้ ก็ตอ้ งให้ขอ้ มูลพวกนีส้ อื่ ไปยังนักวิชาการ บ้าง นักธุรกิจบ้าง คนที่เค้ามองเห็นโอกาส มันต้องใช้เวลาซักระยะหนึ่ง เท่านั้นเอง วันนี้จีนกับลาว เริ่มคุยกันแล้วในเรื่องท�ำถนน R3A ซึ่งเป็น แนวเส้นทางใหม่ 6 ช่องจราจร จากระยะทางเดิม 350 กิโลเมตร จนถึง บ่อเต็นจะลดเหลือประมาณแค่ 190 กิโลเมตร จีนตอนนี้ก็ก�ำลังขยาย ถนน ขยายอุโมงค์เป็นช่องทางที่ใหญ่และกว้างขึ้น จากสิบสองปันนาถึง โม่ฮาน - บ่อเต็น และต่อไปจากบ่อเต็นมาถึงเชียงของก็ไม่นา่ ใช้เวลาเดิน ทางเกินสองชั่วโมง มันก็จะสะดวกรวดเร็วขึ้น คนจีนก็อยากจะมาท่อง เที่ยวไทย มาซื้อของกินของใช้ ซื้อของที่เป็นภูมิปัญญาของไทย อีกไม่ นานหรอกครับเราจะได้เห็นความเปลี่ยนแปลงของชายแดนด้านนี้ แล้ว ถ้าอ�ำเภอเชียงของมีสถาบันการศึกษามหาวิทยาลัยที่มีชื่อเสียง มีโรง พยาบาลเอกชนที่ดี มาเปิดบริการ อะไรก็ได้ที่เป็นจุดแข็งของคนไทย ซึ่ง ส่วนใหญ่จะเป็นที่ยอมรับของชาวต่างชาติ ในด้านธุรกิจบริการทั้งหมด OBELS : แสดงว่าเชียงของเองก็มีการเตรียมความพร้อมในเรื่องของ E-Payment มากขึ้นแล้วใช่ไหม คุณสงวน : ใช่ครับ เพราะว่าแต่ละธนาคารก็พยายามที่จะปรับเปลี่ยน การท�ำธุรกรรมทางการเงินให้ไปอยู่ในระบบบัตรมากขึ้น รวมถึงทาง รัฐบาลเองก็พยายามเร่งให้มีการพัฒนามากขึ้น OBELS : งั้นเชียงของก็จะได้รับประโยชน์จากระบบจาก E-payment แต่ว่าพูดถึงตอนนี้รัฐบาลก็มีการสนับสนุนให้มี E-payment โดยเอาเครื่องแจกจ่ายให้กับร้านค้าเพื่อทดลองระบบ คุณสงวน : อย่างวันนัน้ ธนาคารแห่งประเทศไทยมาขอข้อมูล เค้าพูดเรือ่ ง Fintech ซึง่ ตอนนีข้ อ้ มูลถูกกระจายเป็นวงกว้าง อยูท่ วี่ า่ เค้าจะน�ำระบบ นีม้ าให้เอกชนมาใช้ให้เกิดประโยชน์อย่างไร ผมว่าอีกไม่นานการค้าแบบ หน้าร้านคงหมดไป ไม่จ�ำเป็นต้องมีหน้าร้านแล้ว คนที่หวังจะซื้อตึกแถว มาท�ำธุรกิจ ผ่อนธนาคาร ขายของนิดหน่อย บางทีหอ้ งแถวก็ตอ้ งน้อยลง ไป นอกจากไปท�ำเป็น Office ทุกอย่างก็จะเริ่มเปลี่ยน กลายเป็นธุรกิจ การขนส่งแบบ Express ท�ำให้การซื้อขายดีขึ้น หากไปรษณีย์ไทยมีการ เชือ่ มกับ China Post ได้ชอ่ งทางการขนส่งระหว่าง เชียงของ ห้วยทราย บ่อแก้ว และบ่อเต็นในระดับพัสดุภัณฑ์ก็จะง่ายขึ้น OBELS : แต่ไปรษณีย์ไทยก็มีระบบการขนส่งที่ดี คุณสงวน : อย่าง Kerry Express ก็มีการขนส่งสินค้าทุกวัน โดยมี Lazada เป็นเครือข่ายหลัก ธุรกิจพวกนี้โตขึ้นได้ แล้วยิ่งมาอยู่ชายแดน ยิ่งช่วยตอบโจทย์คนที่เค้ามาเที่ยวแล้วเค้าอยากส่งของที่ซื้อในไทยกลับ บ้าน ว่าจะส่งให้ถงึ บ้านเค้ายังไง ถ้าเรามีการรองรับเส้นทาง R3A ตรงนี้ มี การเชือ่ มโยงกับ China Post จะท�ำให้สามารถส่งสินค้าได้ครอบคลุมมาก ยิ่งขึ้น วันนั้นคุยกับทางศุลกากรว่า ถ้าหากต้องการตรวจสอบพัสดุภัณฑ์ สรรพสามิตต้องท�ำยังไง เดี๋ยวนี้ไม่จ�ำเป็นต้องยุ่งยากอะไร ใช้มือถือซื้อ

ขายกันแปปเดียว OBELS : ภาครัฐควรเข้ามามีส่วนร่วมอย่างไรบ้าง คุณสงวน : สิ่งแรกผมอยากให้มีการอ�ำนวยความสะดวกให้กับโครงการ ที่เกิดขึ้นใหม่ อย่างพวก startup ถ้าใครมีความคิดดีๆ ในเรื่องงานวิจัย ด้านการพัฒนาผลิตภัณฑ์ ควรทีจ่ ะส่งเสริม วันนีเ้ ด็กของเรามีความคิดที่ ดี แต่ไม่รู้ว่าจะไปหาแหล่งทุน แหล่งข้อมูลที่ไหน เจอใครอะไรยังไง ตอน นี้เชียงของเรามีศูนย์ OSS จังหวัดมี เชียงของมี แม่สายมี การตอบโจทย์ พื้นที่เศรษฐกิจยังไม่เพียงพอ ข้อมูลที่มียังอัพเดทไม่ได้ไวอย่างที่คิด การ ลงทุนก็มีแต่เข้ามาสอบถามแล้วก็หายไปครับ ถ้าเราบอกว่าทุนใหญ่เข้า มา มันอาจจะใช้เวลา แต่ทุนเล็กแบบเรา มันไปได้ไวกว่า ฉะนั้น ต้อง มีศูนย์ข้อมูลที่จะเชื่อมโยงกับองค์กรใหญ่ของรัฐที่จะตอบโจทย์พวกนี้ สามารถที่จะคุยกันรู้เรื่อง OBELS : ดังนั้นภาครัฐก็ควรจะส่งเสริมให้เกิดการดึงการลงทุนจาก ข้างนอกเข้ามา คุณสงวน : ตรงนี้อีกอย่างหนึ่ง อยากจะให้เป็นจุดจัดแสดงสินค้า เนื่องจากเรามีโรงเรียนระดับนานาชาติได้ โรงพยาบาลระดับเอกชนได้ ศูนย์ประชุมอาจจะไม่ต้องใหญ่ แต่สามารถจัด Road Show สินค้าได้ เราจะได้ลกู ค้าจากประเทศเพือ่ นบ้าน ไม่วา่ ลาว จีน เมียนมาร์ เวียดนาม มาดูสนิ ค้าของเรา มาดูการเปลีย่ นแปลงทีเ่ กิดขึน้ รอบโลก หรือเค้าอยาก จะเอามาแชร์กับเรา ก็เปิดโอกาสให้ ถ้าคนลาวอยากเห็นสินค้าจากต่าง OBELS : นี่เป็นเทรนด์ธุรกิจใหม่และแนวคิดที่จะเกิดขึ้นใช่ไหม คุณสงวน : ทุกวันนี้ เอาเฉพาะเชียงรายดีกว่า จริงแล้วเชียงรายกับ เชียงใหม่ก�ำลังซื้อไม่ต่างกันมากถ้าเปรียบเทียบกัน กลางคืนเชียงใหม่นี่ สดใสเหลือเกิน กลางคืนเชียงรายนี่ไม่กี่ทุ่มก็เงียบ ทั้งที่มีมหาลัยตั้งสอง สามมหาลัย แต่มีหลายอย่างไม่เหมือนเชียงใหม่ ถ้าเชียงของจะท�ำ หาก มองแค่คนเชียงของนี่ไม่พอแน่ มันต้องมองวันข้างหน้า พอการคมนาคม สะดวกขึ้น การสื่อสารดีขึ้น วิธีการผ่านแดน และพิธีการทางศุลกากร สะดวกสบายมากขึน้ เป็นธรรมมากขึน้ นะครับ ผมว่าตรงนีม้ นั จะท�ำให้คน เข้ามาผ่านช่องทางนีเ้ ยอะขึน้ แล้วเราบอกว่าเรามีทกุ อย่างพร้อมเหมือน ในเมืองใหญ่ ไม่จ�ำเป็นต้องเดินทางไปไกล เราอาจมีสนามบิน มีเส้นทาง รถไฟขนาดเล็กเข้ามาถึงตรงนี้ นั่งมาจากเชียงรายมาถึงเชียงของไม่เกิน ชั่วโมง นักธุรกิจก็นัดมาเจอกันตรงนี้ดีไหม เจอกันก็มีสถานที่ดีรับรอง มันก็สร้างความพึงพอใจ เค้าท�ำอะไรเสร็จ รักษาพยาบาลเสร็จ มาเรียน เสร็จ ลูกหลานมา พ่อแม่มาเยี่ยม คนไข้ป่วย ญาติก็มาเยี่ยมมันก็วนอยู่ ในธุรกิจพวกนี้ การเดินทางยิ่งสะดวกขึ้นเท่าไหร่

ผมว่าในเรื่องหลักประกันสุขภาพที่ผมบอก เรื่องประกันชีวิต AEC เราก็ครอบคลุมไว้เยอะ เราก็กลับมาใช้บริการบ้านเรา ซึง่ เชียงแสนก็ เปิดบริการ แต่เชียงแสนเหมือนมันยังไม่เวิรค์ อย่างศรีบรุ นิ ทร์นกี่ ย็ งั เงียบ อยู่ แต่แม่สายเวิร์คนะครับ เชียงของก็เวิร์คครับ เพราะเชียงของมันตรง ข้ามกับจังหวัดเค้า ลูกค้าส่วนใหญ่ก็จากห้วยทราย ในตัวเมืองก็มากันสี่ ถึงห้าหมื่นคน และที่มีรายได้ระดับปานกลางก็เข้ามาใช้บริการ แต่ว่าจะ

ท�ำยังไงให้ระบบประกันสุขภาพเราทีเ่ ป็นเครือของคนไทยสามารถเข้าไป ท�ำตลาดนั้นให้ได้เยอะ การบริการรองรับของเอกชน วันนี้อาจจะเป็น แค่ศรีบุรินทร์ วันข้างหน้าอาจจะดีขึ้น อาจจะเป็นโรงพยาบาลเชียงราย กรุงเทพ เข้ามา ก่อนหน้านีผ้ มเพิง่ ไปตรวจสุขภาพทีก่ รุงเทพ มีการบริการ อย่างกับพระเจ้า ไหว้ตงั้ แต่ประตู เข้าโรงพยาบาลบาลแล้วก็ยงั ไหว้ ออก มาก็ไหว้อีก เราก็ประทับใจ OBELS : ภาครัฐจะเข้ามาช่วยอะไรได้บ้างครับ เค้ามีทั้งเงินทุนขนาด ใหญ่ และทรัพยากรบุคคล คุณสงวน : ถ้าหากเป็นภาครัฐ ในเรื่องธุรกิจก็อยากได้มุมมองใหม่ที่ มันต้องตามโลกให้ทัน อย่างเด็กใหม่ที่จบมหาลัยมา ความคิดเด็กรุ่น ใหม่ก้าวไกล เค้าอาจจะรู้อะไรมากกว่าเราเยอะ เพราะบางอย่างเราไม่รู้ จริงๆ คนรุ่นเก่าก็ยังคุยกันในรูปแบบธุรกิจเดิมๆ หอการค้า เราก็ระดม สมองคิดพัฒนายุทธศาสตร์จงั หวัดเชียงรายอย่างไรทีจ่ ะให้ภาครัฐเอาสิง่ ที่เกิดขึ้นมาต่อยอดเลย เรามีเงินทุนอยู่ แต่ถ้าไม่มีทุนก็ใช้การขอสินเชื่อ ของธนาคาร ซึ่งธนาคารก็น่าจะให้ส�ำหรับคนที่มีแนวคิดดี ท�ำให้เข้าถึง แหล่งทุนง่ายขึ้น รัฐก็ต้องให้ข้อมูลที่เป็นประโยชน์

ถ้าเป็นนักธุรกิจทีส่ ามารถเชือ่ มโยงเข้ากับภาครัฐได้ ก็ให้เข้าไป เรียนรู้งานหรือฝึกงาน ที่สามารถเอาไปต่อยอดจากสิ่งที่เค้ามีอยู่ ไปสู่ บันไดขึ้นที่ 11 12 13 ให้ไวขึ้น ผมว่าการเปลี่ยนแปลงมันไว ภาครัฐต้อง เป็นแหล่งข้อมูลที่เข้าหาได้ง่าย ขอข้อมูลได้ง่าย และต้องจริงใจกับผู้ขอ ข้อมูลด้วย ไม่ใช่ว่าไปตรงจุดนี้แล้วโยนไปจุดโน้น โยนไปโยนมาสุดท้าย เราก็ไม่ได้อะไรทั้งวัน เสียเวลา ข้อมูลที่ดีรัฐก็ต้องเอามาประชาสัมพันธ์ ให้เรารู้มากขึ้น แต่ถ้าจะเอาเงินมาช่วยอะไรอย่างงี้ ผมว่าประเทศเราก็ ไม่ได้รวยอะไรมากมาย และไม่เหมาะกับคนไทยด้วย เพราะว่าคนไทย เป็นประเภทที่ว่า... อะไรที่ได้มาง่ายก็ไม่ค่อยจะให้ความส�ำคัญ OBELS : ทุกวันนี้เชียงของยังขาดอะไรบ้าง คุณสงวน : อยากได้พ่อเมืองที่เก่ง เป็นเจ้าหน้าที่รัฐรุ่นใหม่ครับ มี ความคิดวิสยั ทัศน์ทกี่ า้ วไกล ตามเอกชนได้ทนั สร้างความสัมพันธ์ทดี่ กี บั ประเทศเพือ่ นบ้านทันต่อโลก นายอ�ำเภอต้องรูเ้ รือ่ งธุรกิจด้วย เพราะเรา เป็นเมืองชายแดนที่ เชือ่ มโยงหลายชาติ ต้องเป็นผูบ้ ริหารทีพ่ ร้อมจะมา พัฒนาเมืองในฐานะทีอ่ ำ� เภอเชียงของก�ำลังจะเป็นเขตเศรษฐกิจพิเศษ ที่ จะเกิดการลงทุนขนาดใหญ่ในพื้นที่ในอนาคต OBELS : รบกวนถามเกีย่ วกับสถานการณ์ของการจัดตัง้ เขตเศรษฐกิจ พิเศษในเชียงของ คุณสงวน : ตอนนี้ที่ชัดเจนก็คือ การเวนคืนพื้นที่ตรงข้างด่านพรมแดน ของสนข.จ�ำนวน 300 ไร่ ท�ำศูนย์เปลี่ยนถ่ายสินค้า โดยตอนนี้อยู่ใน ช่วงชดเชยเงินค่าที่ดิน คิดว่ารัฐลงทุนให้ ต่อไปก็อยู่ที่ว่ารัฐจะท�ำยังไงให้ สามารถใช้พื้นที่ตรงนี้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด

OBELS : รัฐหรือว่าเอกชนบริหาร? คุณสงวน : รัฐเป็นทั้งผู้ลงทุนและบริหารครับ ธุรกิจตอนนี้เงียบ การค้า ชายแดนเงียบ ขนส่งไปจีนก็เงียบ มีสาเหตุมาจากเรือ่ งของค่าธรรมเนียม ซึง่ ผูป้ ระกอบการไทย ตอนนี้ เริม่ คิดทีจ่ ะเปลีย่ นไปใช้เส้นทางถนนสาย R 9 และ R12 กัน สะพาน เชียงของ – ห้วยทราย อาจจะเงียบไปเรือ่ ยๆ ถ้า ภาครัฐไม่รบี เจรจาแก้ไข ปัญหาทีป่ ระเทศเพือ่ นบ้านจะเก็บค่าธรรมเนียม เพิ่มต้องคิดให้ดีผู้ประกอบการไทยเปลี่ยนไปใช้ที่อื่นได้ ปัญหาของบ้าน เราก็คอื ปัจจัยภายนอกจริงๆ สถานการณ์บา้ นเราทุกอย่างก็ปกตินะครับ ตามขัน้ ตอนปกติ แต่พอมาเจอการปรับเปลีย่ นความไม่แน่นอนของเพือ่ น บ้าน กลายเป็นปัญหาใหญ่ของเรา ปัจจัยภายนอกประเทศนีแ่ หละทีท่ ำ� ให้ ด่านพรมแดนของเราเกิดความชะงักงัน ลูกค้าที่เค้ามี connection ที่ สามารถเปลี่ยนช่องทางได้เนี่ย เค้าก็เปลี่ยนช่องทางไปเลย ส่วนลูกค้า เดิมที่จ�ำเป็นต้องรับที่ด่านตรงโม่ฮัน ก็รับสินค้าล็อตที่ตกลงกันไว้เสร็จ ก็เปลี่ยนเส้นทางเลย ฉะนั้น ถ้าไม่รีบแก้ปัญหาตรงนี้ สะพานก็จะใช้ ประโยชน์ได้ไม่คุ้มค่า OBELS: แล้วสะพานตรงนครพนมได้คุยกันไหม? คุณสงวน : ก็คยุ กับเค้านะครับ แต่วา่ เค้าไม่ได้วนุ่ วายขนาดนี้ มันง่ายกว่า ถึงแม้วา่ เราจะเสียเวลาไปหนึง่ วัน แต่ทเี่ ชียงของเนีย่ ไม่ตอ้ งเสียเวลาหนึง่ วัน มันดีตรงนีแ้ หละ ถ้ามาใช้เส้นทาง R3A แต่คา่ ใช้จา่ ยแพงกว่าเป็นเท่า ตัว ผู้ประกอบการก็อยู่ไม่ได้ ถ้าจะบอกให้ภาครัฐช่วยก็ช่วยตรงนี้ ท�ำให้ ค่าใช้จ่ายตรงด่านพรมแดนให้เหมาะสม OBELS : ขาเข้ามาตรง R3A ลาวเค้าเก็บเพิ่มไหมหรือว่าเค้าเก็บแค่ ขาออกที่เราไป? คุณสงวน : เค้าก็เก็บทัง้ ไปทัง้ กลับครับ เพราะถ้าเรามีสินค้ากลับมาด้วย ก็ค่าเท่ากัน OBELS : เพราะฉะนั้นเดี๋ยวเค้าก็ต้องเดือดร้อนใช่ไหม? คุณสงวน : ผมว่าเค้าก็ต้องคิด เป็นกลุ่มทุนลาวที่เป็นเอกชนที่ไป สัมปทานพื้นที่ ก็ต้องจ่ายค่าสัมปทานให้รัฐ ถ้าเค้าไม่มีรายได้ตรงนี้เค้าก็ ต้องลดค่าธรรมเนียมลงมาเพื่อให้อยู่ได้ อันนี้ต้องรอสักระยะหนึ่งให้เค้า รู้ว่า การท�ำอย่างนี้มันไม่ถูกต้อง มาตรฐานการผ่านแดนแต่ละที่มันควร มีมาตรฐานต้องแจ้งให้ทราบก่อนล่วงหน้า ต้องมีเหตุมีผล แล้วที่เก็บไป ก็เป็นแค่ทางผ่าน เซ็นเอกสารนิดหน่อย เก็บสามพันแล้ว ซึ่งมันเป็นการ เก็บแบบกินเปล่าเกินไป สะพาน 1 2 3 ไม่เห็นมีปัญหา แต่ 4 มีปัญหา เยอะเหลือเกิน ก็เลยคิดหนักเลยว่า เชียงของตอนนี้เราจะเป็น logistics hub ต่อไปได้อย่างไร ถ้าทุกคนบอกว่าอยากมาทีน่ ี้ แต่ตน้ ทุนสูงเหลือเกิน วิธกี ารก็ยงุ่ ยาก เค้าก็ตอ้ งเปลีย่ น ไปส่งออกด่านอืน่ สิง่ ทีเ่ ชียงรายอยาก จะได้ การส่งออกทั้ง 3 ด่าน ตัวเลขส่งออกสูง ผมว่ารัฐต้องเข้ามาช่วย ในเรือ่ งการเจรจา ปัญหาพวกนีแ้ หละทีส่ ำ� คัญ มีผลกระทบกับภาคธุรกิจ ซึ่งมันจะเป็นคลื่นที่ไวมาก จะต้องตามให้ทัน ตอนนี้ก็ลงทุนสร้างศูนย์จอดรถขนาดใหญ่ สร้าง office แบบลงทุนส่วน

ตัวทั้งนั้น กลุ่มของเราเล็กๆก็เหนื่อย ตอนนี้เราก็เหลือแค่การท่องเที่ยว ซึ่งท่องเที่ยวเราก็มีคนมาพักค้างคืนน้อยลง การค้าชายแดนก็น้อยลง ทุกคนต้องปรับตัว ต้องบอกรุ่นต่อไปว่าต้องปรับตัว ฉะนั้นวิธีปรับตัว คือ ท�ำให้มันเจริญ เมื่อมีความเจริญขึ้นมา มีความทันสมัยขึ้นมา คนที่ มีเงินมีฐานะก็อยากเข้ามาเองโดยอัตโนมัติ ท�ำชายแดนทุกชายแดนให้ เจริญ แหล่งใช้เงินมันอยู่ที่บ้านเรา เพื่อนบ้านอาจจะยังตามไม่ทัน แต่ ถ้าบ้านเราดีและปลอดภัยใครก็อยากมา เดี๋ยวนี้คนไข้มาก็ไปศรีบุรินทร์ ไปโอเวอร์บรู๊ค คนลาว คนเมียนมาร์ทั้งนั้น ถ้าเค้ามาเข้าศูนย์แรกรับใน การส่งต่อ หนักก็ส่งต่อ เบาก็รักษาได้เลย ผมว่ามันก็ท�ำให้เกิดการจ้าง แรงงาน เดี๋ยวนี้เชียงของมีโรงเรียนบริบาลศาสตร์แล้วนะครับ มองเห็น แล้วว่าโอกาสที่จะสร้างคนในเชียงของให้กับธุรกิจในเรื่องโรงพยาบาล อย่างเรื่องการดูแลผู้สูงอายุมีแล้วเช่นกัน สรุปประเด็นการสัมภาษณ์ 1. ผู้มีก�ำลังซื้อชาวลาว และชาวจีนในอยู่ช่วงของ Gen X และ Gen Y มีการตอบสนองต่อการใช้งานอินเตอร์สงู ท�ำให้มคี วามพึงพอใจต่อสินค้า และบริการที่หรูหรา ซึ่งเป็นกลุ่มผู้บริโภคที่มีศักยภาพอย่างมาก 2. การเกิดขึ้นของธุรกิจ Mega Trend ด้านสุขภาพ เช่น ธุรกิจฟิตเนส ธุรกิจอาหารคลีน ที่มีความเชื่อมโยงกัน โดยท�ำการตลาดผ่าน Social Media 3. รัฐบาลได้ก�ำหนดกฎระเบียบใหม่ในการน�ำรถโดยสารส่วนตัวเข้ามา ของชาวจีน เป็นโอกาสของธุรกิจประเภทจ�ำหน่ายของที่ระลึก ทั้งที่เป็น สินค้าท้องถิน่ อย่าง OTOP และสินค้าแบรนด์เนมอย่าง Duty-Free และ Outlet เพื่อรองรับนักท่องเที่ยวชาวจีน รวมถึงการจ�ำหน่ายสินค้าจาก ประเทศจีน เพื่อรองรับนักท่องเที่ยวชาวไทย และอาจสร้างรายได้ใน กับธุรกิจขนส่งของไทย เนื่องจากชาวจีนต้องจอดรถไว้ที่ด่านพรมแดน เชียงของ 4. ตอนนี้ ประเทศจีนได้มีโครงการท�ำถนน R3A ที่เชื่อมต่อจากคุนหมิงบ่อเต็น มายังเชียงของ ซึ่งช่วยย่นระยะทาง ระยะเวลา และลดต้นทุน ในการขนส่งลง 5. ธุรกิจค้าปลีกค้าส่งยังไม่มีการปรับตัว เนื่องจากผู้ประกอบการส่วน ใหญ่เป็นรุ่นของ Baby Boomer ซึ่งไม่มีการเปิดรับเทคโนโลยีเท่าที่ควร 6. มีการเข้ามาของ e-payment ของบริษัทข้ามชาติของ Alibaba ที่ เรียกว่า alipay ที่ท�ำให้ชาวจีนไม่ต้องพกเงินสด ถ้าธุรกิจในพื้นที่ไม่ปรับ อาจสูญเสียรายได้จากส่วนนี้ 7. การเชื่อมโยงธุรกิจขนส่งสินค้าแบบ express ควรมีการเชื่อมโยงกัน ระหว่างประเทศ เพื่อขยายช่องทางในการขนส่งสินค้า 8. รัฐบาลควรเข้ามามีส่วนในการพัฒนาให้เกิดศูนย์จัดประชุมและ แสดงสินค้านานาชาติ และอ�ำนวยความสะดวกในด้านของข้อมูลที่เป็น ประโยชน์แก่ภาคเอกชน 9. หน่วยงานรัฐบาลได้มกี ารเวนคืนทีด่ นิ ข้างด่านพรมแดนเชียงของ เพือ่ จัดท�ำเป็นศูนย์เปลี่ยนถ่ายสินค้า ซึ่งอยู่ระหว่างการชดเชยค่าที่ดิน

ส�ำนักงานเศรษฐกิจชายแดนและโลจิสติกส์ มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง ชั้น 4 ตึก E1 333 หมู่ 1 ต�ำบลท่าสุด อ�ำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย 57100

mfuobels@gmail.com Office of border Economy and Logistics Study