Επιτυχημένη επιβίωση στον Ελληνικό στρατό by Εκδόσεις Οσελότος

ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ

Ε ΠΙ Τ Υ Χ Η ΜΕΝΗ ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΣΤΟΝ Επιτυχημένη ΕΛΛΗΝΙΚΟ Επιβίωση ΣΤΡΑΤΟ στον Ελληνικό Στρατό

ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ

ο σ ε λ ότ ο ς

ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ

Επιτυχημένη Επιβίωση στον Ελληνικό Στρατό

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ο σ ε λ ότ ο ς

Επιτυχημένη Επιβίωση στον Ελληνικό Στρατό Γιώργος Αθανασίου Γιώργος Αθανασίου Αθήνα, Σεπτέμβριος 2012 978–960–9607–69–8

Η επιμέλεια της έκδοσης έγινε από τις εκδόσεις οσελότος

Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας, (Ν. 2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) καθώς και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η κατ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και γενικώς αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου χωρίς τη γραπτή άδεια του δικαιούχου συγγραφέα.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ο σ ε λ ότ ο ς

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα Τηλ. : 210 6431108 ekdoseis.ocelotos@gmail.com, ocelotos@otenet.gr www. ocelotos. gr

e–mail:

Αφιερώνεται με αγάπη και σεβασμό σε όλους τους αξιωματικούς και υπαξιωματικούς του ένδοξου Ελληνικού Στρατού, σε όσους ήδη υπηρετούν και όσους ενταχθούν μελλοντικά, με την ευχή να αλλάξουν αυτοί πρώτα τον εαυτό τους και μετά τους υπόλοιπους…

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή...........................................................................................7

ΜΕΡΟΣ A´

Η ενσυνείδητη πειθαρχία..............................................................17 Εσωτερική πειθαρχία μονάδας.....................................................25 Καθαρό μητρώο, αξιοπρέπεια... υστεροφημία............................28 Τρομολαγνεία... Φόβος..................................................................36 Δια του παραδείγματος.................................................................43 Φυσική κατάσταση.........................................................................51 Προσωπική βελτίωση και δύναμη................................................56 Ο γραπτός λόγος............................................................................78 Η ελληνική γλώσσα, θεμέλιος λίθος ..........................................89 Συνεχής επιμόρφωση– Μανθάνειν εσαεί!...................................99 Σχέσεις - συμπεριφορά................................................................114 Εξέλιξη... .......................................................................................119 Ο μεγάλος κρυμμένος εχθρός....................................................122 Θάρρος και ειλικρίνεια παντού και πάντα!...............................131 Ευθύνες και γνώση σημαίνει... ευτυχία!....................................136 Δόξα, τιμές, μετάλλια, καριέρα, οικογένεια(;)..........................143 Ξένες γλώσσες..............................................................................152 Υγεία είναι το παν;........................................................................166 Ειρηνευτικές αποστολές..............................................................177 O διοικητής ..................................................................................187

Μέλλον...........................................................................................211 Η ζωή μετά την αποστρατεία!....................................................220 Επιμύθιο.........................................................................................223 ΜΕΡΟΣ Β´ Το μυστικό.....................................................................................231 Ξένες γλώσσες –Αλήθειες και Ψέματα– Μια προσωπική εμπειρία........................................................231 Η μέρα των εξετάσεων................................................................248 Βιβλιογραφία.................................................................................253 Διαδίκτυο......................................................................................255

ΕΙΣΑΓΩΓΗ «Δεν είναι μνήμη των προγεγονότων, ουδέ θέλει είσθαι μνήμη των επιγενησομένων μετά ταύτα, εις τους μέλλοντας να υπάρξωσιν έπειτα» Εκκλησιαστης α–11...

ν σε ρωτούσαν τι θα ήθελες να αφήσεις παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές και ως τι θα ήθελες να σε θυμούνται στο επάγγελμα που υπηρέτησες επί πολλά συναπτά έτη, τι θα απαντούσες; Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να τονίσεις, να εξηγήσεις, κάτι που σ’ εντυπωσίασε, σε σημάδεψε, σε «στοίχειωσε»; Θα επιθυμούσες να αφήσεις «κληρονομιά», να κληροδοτήσεις τον εαυτό σου; Εν τέλει, ποιος θέλεις να είναι ο ρόλος και η ταυτότητά σου στον ολοζώντανο και ένδοξο οργανισμό του Ελληνικού Στρατού; To «επάγγελμα» του στρατιωτικού είναι από τα πιο ιδιόμορφα στο κοινωνικό οικοδόμημα και ο μόνιμος αξιωματικός–υπαξιωματικός ήταν, είναι και θα συνεχίσει να είναι στο επίκεντρο του εστιακού φακού της κοινωνίας για ποικίλους λόγους. Έτερες κοινωνικές ομάδες αδυνατούν να κατανοήσουν σε βάθος τις ιδιαιτερότητες του ένστολου και πολλάκις τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων γίνονται έρμαια των επιθέσεων γερακιών και αετών ισχυρών φορέων της κοινωνίας! Ποιος μπορεί να φωταγωγήσει τα ομιχλώδη δρομάκια του μυαλού του στρατιωτικού που, ως –καθημαγμένος πολλές φορές– πολίτης σκάβει για να βρει την ταυτότητά του σ’ έναν κόσμο οργιωδώς μεταβαλλόμενο; Οι εποχές άλλαξαν και η περιρρέουσα ατμόσφαιρα συμπαρασέρνει ωσάν τυφλός ανεμοστρόβιλος τους πάντες στo διάβα της, μαζί και τα στελέχη του στρατού. Επιτακτική είναι η ανάγκη

επιτυχημενη επιβιωση στον ελληνικο στρατο

™9

για μια εκ θεμελίων αναψηλάφηση της πραγματικότητας, της ουσίας, του περιεχομένου και της ταυτότητας του ρόλου του σύγχρονου στρατιωτικού... Αγαπητοί συνάδελφοι αλλά και συμπολίτες που αγαπάτε το... χακί, με πολύ συναίσθημα και αγάπη παραθέτω συλλογή εμπειριών, μαθημάτων, διδαγμάτων, συμβουλών και συμπερασμάτων για επιτυχημένη επιβίωση στον Ελληνικό Στρατό, με νόημα, ουσία και βαθιά ικανοποίηση. Το παρόν πόνημα περικλείει προσωποποιημένες παραστάσεις και εικόνες από τη σταδιοδρομία μου στο στράτευμα. Απευθύνεται σε μόνιμα στελέχη του Στρατού Ξηράς –κατ’ επέκταση της Αεροπορίας και του Ναυτικού, καθώς οι αρχές λειτουργίας των Ενόπλων Δυνάμεων είναι ταυτόσημες και στους τρεις κλάδους– και πιο συγκεκριμένα σ’ εκείνους που –όπως χαρακτηριστικά ονομάζονται από ειδικούς– νιώθουν «εποικοδομητικά ανικανοποίητοι», που έχουν βαρεθεί το μονότονο εργασιακό βίο και την ανούσια επαγγελματική ζωή. Δεν είναι συμπίλημα αλλά βιωματική κατάθεση ψυχής άπαξ, σοφία που εξήχθη κατόπιν μελέτης και ενδελεχούς παρατήρησης του στρατιωτικού βίου, των τάσεων, των «παθημάτων» και μαθημάτων, καθώς και της καλλιεργούμενης νοοτροπίας του προσωπικού. Γεννήθηκε από την επιθυμία να μεταλαμπαδευτεί η «ψυχή» αυτή σε όσους περισσότερους είναι εφικτό και η αφήγηση είναι είτε σε πρώτο ή σε τρίτο πρόσωπο (ο γράφων–συγγραφέας), απευθυνόμενη προσωπικά σε «σένα» και σε «όλους». Ο συγγραφέας, προσεγγίζοντας το κρίσιμο σταυροδρόμι της αποχώρησης από την ενεργό δράση και επιθυμώντας να νοικοκυρέψει το παρελθόν του, συνειδητοποίησε ότι δεν πρέπει να «φύγει» έτσι απλά και όλα τα μαθήματα ζωής να πνιγούν αμείλικτα στη χοάνη της αιωνιότητας, χωρίς να τα θυμάται ουδείς και όλοι να ξαναρχίζουν απ’ την αρχή! «Τρόμαξε» στη σκέψη ότι θα ήταν άλλος ένας που πέρασε και έφυγε, ότι θα παρέμενε ένας επιπλέον «αριθμός» στα αρχεία

10™ γιωργοσ αθανασιου

του Γενικού Επιτελείου Στρατού ή του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους. Συνεπεία τούτου, η υπόθεση συγγραφής απέκτησε ένα φιλοσοφικό–μεταφυσικό χαρακτήρα! Καθόλη τη σταδιοδρομία του, ο συγγραφέας παρατήρησε ένα μεγάλο κενό ανάλυσης και επεξήγησης τακτικών και στρατηγικής επιτυχίας, θεμάτων επαγγελματικής εξέλιξης ή υγιούς «ψυχοσωματικής» διαβίωσης. Η καθημερινή ζωή στη Μονάδα ήταν, κατά καιρούς, ανεξήγητη, παράξενη, άλλοτε άσχημη, ενίοτε όμορφη. Στο τέλος της ημέρας δε, η ζυγαριά ποιότητας της ζωής έγερνε επικίνδυνα στο μηδέν. «Γενιές και γενιές» στελεχών διέπρατταν τα ίδια λάθη χωρίς να μαθαίνουν οι νεότεροι ή οι «μελλοντικές» γενιές! Τα ίδια σφάλματα το 1985 στη Χίο, υποτροπιάζοντα και διογκωμένα το 1991 στο Διδυμότειχο, ταυτόσημα λανθασμένα περιστατικά το 1997 στο Λιτόχωρο, επαναλαμβανόμενα υπόπικρα το 2005 στο Κοσσυφοπέδιο και ξανά τα ίδια στην Άσσηρο το 2011, χωρίς κανείς να εννοεί, να μεταλαμπαδεύει, να συμβουλεύει, να προειδοποιεί... Αξιωματικοί και υπαξιωματικοί διήγαν υπηρεσιακό βίο βασισμένο σε καρκινογόνες βάσεις και αντιλήψεις, ενώ, ουδείς των μελλοντικών «γενεών» είχε γνώση των πρότερων εσφαλμένων πράξεων, ουδείς συλλάμβανε το βαθύτερο νόημα και η συσσωρευμένη πείρα των παλαιότερων γίνονταν ένα με το βοριά της αιωνιότητας και του χρόνου! Έφευγαν οι μέρες χωρίς νόημα και πάρα πολλοί συνάδελφοι μετατρέπονταν σε άθυρμα της μοίρας, φιλοξενώντας μέσα τους ένα διογκούμενο αίσθημα κενού και ματαιότητας, χωρίς να μπορούν να το εξηγήσουν. Οι αναλύσεις και επεξηγήσεις του παρόντος είναι –κατά κάποιο τρόπο– αόρατες, δεν αφορούν στις επίσημες καταστάσεις του στρατού αλλά ρίχνονται στη μάχη της εύληπτης ερμηνείας πίσω από την κουρτίνα της παράστασης! Δεν επεξηγείται η λειτουργία του στρατεύματος ούτε γίνεται ερμηνεία των στρατιωτικών κανονισμών, επιχειρείται όμως μια γενναία προσπάθεια αδολίευτης ερμηνείας ιδεών και φιλο-

επιτυχημενη επιβιωση στον ελληνικο στρατο

™11

σοφίας που κρύβονται πίσω από «επίσημες» καταστάσεις, ώστε να οπλίσουν το μικρό ή μεγάλο ηγήτορα οποιασδήποτε βαθμίδας με την απαιτούμενη –θεωρητική τουλάχιστον–, γνώση και συνείδηση. Γνώση, η οποία, ορισμένες φορές, αποκτήθηκε από το συγγραφέα με πόνο και δάκρυ κι επιθυμεί βαθιά με το έργο αυτό να λυτρώσει πολλούς από δεισιδαιμονίες, αρρωστημένες νοοτροπίες και μολυσμένα πρότυπα συμπεριφορών. Είναι πολύ πιθανό μεγάλος αριθμός συναδέλφων να διαφωνήσουν έντονα με τα γραφόμενα, όμως, το συλλεχθέν απόσταγμα δύσκολα αντικρούεται γιατί εξήχθη με την επιστημονική μέθοδο της παρατήρησης και επαγωγής! Δεν είναι προσωπικές απόψεις του συγγραφέα με την εγωιστική έννοια, ό,τι κατατίθεται στο παρόν σύγγραμμα είναι «υπαρκτή βεβαιωμένη κοσμοθεωρία». Φυσικά, ο συγγραφέας είναι διαθέσιμος για διάλογο οποτεδήποτε, αλλά με κάθε τόλμη και στα λογικά πλαίσια της ανθρώπινης αδυναμίας, δύναται να λεχθεί ότι, τα γραφόμενα είναι αλήθειες που προσεγγίζουν το 100%. Ως γνωριμία με το αναγνωστικό κοινό, ο συγγραφέας αποφοίτησε από τη Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών του Στρατού Ξηράς, ως Μόνιμος Λοχίας Πεζικού (Τεχνικός), εν έτει 1988. Υπηρέτησε αρκετά χρόνια σε Μονάδες Εκστρατείας, δύο φορές σε Κέντρο Ν/Σ–ΠΕΣ, σε Τάγμα Στρατηγείου, μία φορά στο εξωτερικό και δύο φορές σε ειρηνευτική αποστολή (Κοσσυφοπέδιο). Πιο συγκεκριμένα, οι μεταθέσεις γεωγραφικά αφορούσαν κατά 40% σε παραμεθόριες περιοχές (Χίος, Σάμος, Πρωτοκκλήσι Έβρου, Μυτιλήνη), 40% στο εσωτερικό της χώρας (Μεσολόγγι, Λιτόχωρο, Λάρισα, Γιαννιτσά–Άσσηρος), 10 μήνες στο Κοσσυφοπέδιο και το υπόλοιπο στη Βουδαπέστη Ουγγαρίας. Τα δεδομένα αυτά εκτιμάται ότι παρέχουν στο συγγραφέα το δικαίωμα της «διάκρισης» και τη δυνατότητα ερμηνείας της πραγματικότητας εκ του σύνεγγυς. Έζησε όλες τις δραστηριότητες

12™ γιωργοσ αθανασιου

της Μονάδας, ασκήσεις μικρής και μεγάλης κλίμακας («ΦΙΛΙΠΠΟΣ», «Παρμενίωνας», 4–ήμερα νυχτερινά, 10–ήμερα κ.λπ.), εκπαιδεύσεις θαλάσσιων–πλωτών μέσων, γενικές επιθεωρήσεις ΓΕΠΣ–Διοικητών Στρατιάς–Μεραρχίας– Ταξιαρχίας ουκ ολίγες και ανάλογες τεχνικές, τεχνική επιθεώρηση ΟΕΣΤΥ (όσοι το γεύτηκαν ξέρουν και να το... προφέρουν!), συμμετοχή σε περίπου 350 βολές Πεζικού –ελαφρού και βαρέως οπλισμού–, επιφυλακές κρίσης Κόλπου Ιράκ και Ιμίων (η τελευταία με πολλή ένταση στη Σάμο). Επίσης, έζησε επί μήνα στα ελληνοαλβανικά σύνορα όπου αναμίχθηκε (με πυροβολισμούς!) σε έλεγχο–σύλληψη λαθρομεταναστών, κινδύνεψε από αγνώστων συνεπειών ολίσθηση σε χιονισμένη χαράδρα ως συνοδηγός οχήματος STEYR μαζί με τον οδηγό (Εφ. Λοχίας Δημήτριος Μαντέλος), το όχημα και 18 στρατιώτες (!), στις επιχειρήσεις ανεύρεσης του Ουκρανικού αεροσκάφους Yakovlev στα χιονοσκέπαστα Φωτεινά Πιερίας. Κινδύνεψε με τραυματισμό από ακούσια εκπυρσοκρότηση φυσιγγίου σε βολή πιστολίου. Έμεινε άπλυτος επί 8–ημέρου άπαξ και επί 4–ημέρου πολλάκις, ενώ, περιστασιακά προέβη σε λήψεις λουτρού (σε περίοδο ασκήσεων) σε ποτάμι –συνοδευόμενος από νερόφιδο που καταβρόχθιζε ιχθύ και σε «ασθενικό» καταρράκτη (3 μέτρων) παγωμένου νερού, ημίγυμνος και σε θερμοκρασίες πλησίον του μηδενός. Επιπρόσθετα, έπεσε στις αγκαλιές του Μορφέα σε θερμοκρασίες πλησίον του μηδενός πολλάκις, στο εξίσου παγωμένο εσωτερικό άρματος BMP–1 μήνα Δεκέμβριο, αλλά και βρεγμένος ολημερίς με πυρετό 39 βαθμών σε λασπώδη καταυλισμό αλά Βιετνάμ. Υπηρέτησε σε προκάλυψη με ό,τι αυτό συνεπάγεται (όχι αρχιφύλακας Φυλακίου), σε κέντρα νεοσυλλέκτων όπου βίωσε εκ των έσω τη δύσκολη και ευαίσθητη περίοδο της στρατιωτικοποίησης των νέων. Υπηρέτησε στο Τάγμα Στρατηγείου της 1ης Στρατιάς και κατόπιν γεύτηκε τη μεγάλη εμπειρία της μετάθεσης σε Πρεσβεία του εξωτερικού, δρώντας σε

επιτυχημενη επιβιωση στον ελληνικο στρατο

™13

περιβάλλον εξωγήινο για τα δεδομένα του Πεζικού, συνεργαζόμενος με διπλωματικό προσωπικό του ΥΠΕΞ. Στο εξωγήινο αυτό τοπίο, συνέφαγε–συνεστίασε με κ. Α/ΓΕΣ, ανώτατους αξ/κούς, μετέφερε–συνόδευσε αντιπροσωπείες κ. Α/ΥΠΕΘΑ–Α/ΓΕΣ–ΓΕΕΘΑ/ΓΕΣ, δεξιώθηκε –ως μέλος της Πρεσβείας– Πρέσβεις, ξένους ΑΚΑΜ–ΒΑΚΑΜ–Γραφείς, πολιτικούς, βουλευτές και συμμετείχε ως καλεσμένος σε αντίστοιχες ξένων ΑΚΑΜ–Πρέσβεων, αναμίχθηκε ενεργά δε σε όλες σχεδόν τις δραστηριότητες του Γραφείου ΑΚΑΜ και της Πρεσβείας. Στο εξίσου σεληνιακό αυτό τοπίο, ανέπτυξε έντονη κοινωνική δραστηριότητα ως Γραμματέας (επί 2-ετίας) του στρατιωτικού-κοινωνικού club DASA (Defense Attaché Support Association) των ξένων βοηθών-γραφέων ΑΚΑΜ, «συντονίζοντας-οργανώνοντας» κοινωνικές εκδηλώσεις των τελευταίων. Υπηρέτησε επίσης στο επιχειρησιακό περιβάλλον του Κοσσυφοπεδίου ως αξιωματικός πολιτικοστρατιωτικής συνεργασίας (CIMIC), εμπλεκόμενος σε δραστηριότητες με διεθνείς οργανισμούς–τοπικούς φορείς, σε θέματα πληροφοριών και ασφάλειας συνοριογραμμής μεταξύ KFOR και Σέρβικου στρατού (αξιωματικός–σύνδεσμος JIC), σε συλλογή–επεξεργασία πληροφοριών (ως βοηθός 2ου Γραφείου), σε διεθνείς συσκέψεις κλπ. Τούτων δοθέντων, εκτιμάται ότι υπάρχει πολυσχιδής εμπειρία και, συνεπακόλουθα, ο συγγραφέας δύναται να τοποθετηθεί με υπευθυνότητα. Δεν επιχειρείται στο ελάχιστο η αυτοπροβολή και η μονωδία, μόνη επιδίωξή του είναι η δόμηση υγιέστερης συμπεριφοράς εκ μέρους των μελλοντικών αξιωματικών–υπαξιωματικών, που θα πηγάζει από γνώση, ορθοφροσύνη, ορθοπραξία, αυτοπειθαρχία, προσωπική εξέλιξη και την εκ βαθέων ουσιαστική και λογική ερμηνεία της πραγματικότητας. Το βιβλίο, αφενός απευθύνεται στο σύνολο του μόνιμου στρατιωτικού προσωπικού, αφετέρου, στους έχοντες ανοιχτά «ώτα και οφθαλμούς», ανεξαρτήτως βαθμού και προ-

14™ γιωργοσ αθανασιου

έλευσης, ειδικότερα δε, σε όσους επιδέχονται βελτίωση με ταπεινό πνεύμα. Λυπηρώς, ικανός αριθμός συναδέλφων έχει στρογγυλοκαθίσει επί της καθέδρας του μικρόκοσμου των αυστηρά ατομικών πεποιθήσεών τους και κυριολεκτικά «δεν ακούν», ούτε με τα σωματικά ούτε με τα πνευματικά τους αυτιά. Σ’ αυτούς, απαιτείται πολύχρονος, επίμονος και σταθερός θετικός «βομβαρδισμός», τουτέστιν μια θετική πλύση εγκεφάλου, για να παρουσιαστούν ισχνά–ισχνά τα πρώτα ψήγματα μεταμόρφωσης. Είναι ενθέρμως ευκταίο η φλόγα της «Επιτυχημένης Επιβίωσης» να ανάψει όσα περισσότερα παγωμένα, τρεμάμενα, μισοσβησμένα, σβησμένα, λιωμένα κεράκια γίνεται. Ο συγγραφέας δεν είναι η κύρια φλόγα παρά μόνο ένα κεράκι που άναψε από άλλα κεριά και σταδιακά δυνάμωσε η φλόγα του. Πολύ παλαιότεροι συνάδελφοι του μεταλαμπάδευσαν τις εμπειρίες τους από τη δεκαετία του 1970! Τα λεγόμενά τους «αποθηκεύτηκαν» και, σε συνδυασμό με τη σοφία τους και την αντίστοιχη του συγγραφέα, γεννήθηκε το παρόν σύγγραμμα. Ήγγικεν η ώρα να μεταλαμπαδευτούν τα πάντα σε άλλα κεριά, οι άλλοι σε άλλους κ.ο.κ. Δεκαετίες τώρα, πολλοί ερμηνεύουν την πραγματικότητα του στρατού κατά το δοκούν και «κρίνουν εξ ιδίων τα αλλότρια», ωστόσο, το αξίωμα που οφείλουν όλοι να ενστερνιστούν είναι απαράλλαχτο αιωνίως και βρίσκει ισχύ σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής: Ό,τι δίνεις αυτό παίρνεις πίσω, αυτό που σπέρνεις αυτό θερίζεις, ο καθένας παίρνει αυτό που του αξίζει! Συναφώς, βασική αρχή του παρόντος πονήματος είναι: «Το προλαμβάνειν απείρως προτιμότερο του θεραπεύειν». Εντρυφώντας με ανοιχτό πνεύμα, ο αναγνώστης καλείται να συλλογιστεί και να ενεργήσει για να γευθεί στον εργασιακό του βίο όχι μόνο «ψωμί και βούτυρο», τουτέστιν απλά να επιβιώσει και να προλάβει δυσάρεστες καταστάσεις, αλλά να γευτεί «χαβιάρι και σαμπάνια»! Το μήνυμα και η κεντρική ιδέα του βιβλίου αναδύονται άλλοτε ασθενικά

επιτυχημενη επιβιωση στον ελληνικο στρατο

™15

και ενίοτε με κρότο, απόκειται στον «παραλήπτη» να το ανιχνεύσει και να πράξει ανάλογα... Καλό ταξίδι φίλε αναγνώστη και συνάδελφε, διάβασε με προσοχή και θετική προδιάθεση, άνοιξε τα μάτια της ψυχής σου και ταξίδεψε. Φιλοσοφώντας περισσότερο το στρατιωτικό βίο θα εξάγεις ορθότερα συμπεράσματα για καταστάσεις που σε αφορούν. Προσπαθώντας να βελτιώνεσαι ως άνθρωπος και επαγγελματίας θα ομορφαίνεις τη ζωή σου συνεχώς, εντός κι εκτός πύλης! Επιβάλλεται κατά κάποιο τρόπο από την ιστορία να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι και επαγγελματίες, το οφείλουμε, πρωτίστως, στον εαυτό μας και δευτερευόντως στους υπόλοιπους, έτσι μόνο θα λάβει χώρα η δραστική μεταμόρφωση των συνόλων, μια απτή βελτίωση ατόμων και κοινωνίας! Με εκτίμηση Γεώργιος Αθανασίου Λοχαγός ε.α.

16™ γιωργοσ αθανασιου

ΜΕΡΟΣ A´

Η ΕΝΣΥΝΕΙΔΗΤΗ ΠΕΙΘΑΡΧΙΑ

κείνο το εύγλωττο ποίημα του Στρατιωτικού Κανονισμού (ΣΚ) που αναφέρεται στα δύο είδη πειθαρχίας, την εσωτερική και την εξωτερική, είναι από τα μεγαλύτερα κλειδιά–μυστικά επιτυχίας στη σταδιοδρομία του στρατιωτικού. Ένιοι στηλιτεύουν άδικα το σημείο αυτό αλλά όπως θα πιστοποιηθεί παρακάτω, αποτελεί εξέδρα εκτόξευσης απύθμενης σημασίας. Συγκεκριμένα, αναφέρεται το εξής στο άρθρο 10 του ΣΚ 20–1: «Η πειθαρχία είναι εσωτερική, όταν πηγάζει από τη συναίσθηση της αξιοπρέπειας και της ατομικής τιμής, από τη συνείδηση της ευθύνης και της ηθικής υποχρέωσης για εκπλήρωση του κοινού έργου και του κοινού σκοπού και από τη σύνδεση του κατώτερου με τον ανώτερο με δεσμούς σεβασμού και εμπιστοσύνης. Αντίθετα, είναι εξωτερική, όταν πηγάζει από το φόβο των ποινών ή την ελπίδα ανταμοιβών». Η ενσυνείδητη, εσωτερική πειθαρχία δεν είναι αμιγώς στρατιωτικός όρος αλλά εμπεριέχει μέσα του σοφία ζωής. Η έγκαιρη συνειδητοποίηση και εφαρμογή του θα προσυπογράψει την επιτυχία του αξιωματικού–υπαξιωματικού στον επαγγελματικό στίβο και θα του προσδίδει αείποτε αρχοντιά. Η ενσυνείδητη πειθαρχία εσωκλείει τις ιδιότητες εκείνες που «ελευθερώνουν» τον στρατιωτικό από κάθε είδους εξωτερικές παρεμβολές, ελέγχους, παρατηρήσεις. Ο πειθαρχημένος –όχι με την αυστηρά στρατιωτική έννοια– και ο νουνεχής, διατηρεί τον έλεγχο του εαυτού του πάντοτε, ελέγχει συμπεριφορά, λόγια, στάση σώματος, ένστικτα, ορμέμφυτα.

επιτυχημενη επιβιωση στον ελληνικο στρατο

™17

Ουσιωδώς, δεν έχει ανάγκη να τον παρατηρήσει κανείς γιατί αυτός έχει ήδη παρατηρήσει τον εαυτό του. Εκείνος που δεν υπακούει στον εαυτό του κυβερνάται από άλλους, είναι πολύ πιο εύκολο να υπακούει κανείς σε κάποιον άλλο παρά να ορίζει τον εαυτό του. «Πολλά έχει η σιγή καλά» (Σοφοκλής) και «Ουδέν σιωπής εστίν χρησιμότερον» (Μέναδρος), είναι μερικά σχετικά γνωμικά που θα έπρεπε να έχουμε υπόψη καθώς έχει τρομακτική σημασία να κρατά κανείς τον έλεγχο του εαυτού του, κυρίως των λεγομένων. Παρομοίως, ο Χείλων ο Λακεδαιμόνιος τονίζει: «Θυμού κράτει», να συγκρατείς δηλαδή τις συναισθηματικές εξάρσεις. Λίγοι στρατιωτικοί έχουν συνειδητοποιήσει πόσο μεγάλη σημασία έχει να μην έρχεσαι προφορικά σε αντιπαράθεση με κανέναν, κοινώς να τσακώνεσαι, να φωνασκείς, να διεκδικείς το δίκιο σου με βρισιές, απειλές, εκνευρισμούς και ανώφελους ανδρισμούς. Πολλοί λίγοι στρατιωτικοί έχουν συνειδητοποιήσει το άρθρο του ΣΚ 20–1 που αναφέρει ότι, απαγορεύεται σε όλους τους στρατιωτικούς να διαπληκτίζονται και να φιλονικούν. Απαγορεύεται με την κυριολεξία του όρου, όχι μόνο από τον ΣΚ 20–1 αλλά και από την ίδια τη ζωή! Ελάχιστους συναδέλφους συνάντησα στη σταδιοδρομία μου που εμφορούνταν από παρόμοιες αρχές. Ενδεικτικά μνημονεύω έναν Λοχαγό προέλευσης ΣΣΕ με τον οποίο συνυπηρέτησα τα τελευταία χρόνια, ο οποίος τηρούσε πάντα στάση ευγενική, σταθερή, ήρεμη και εμφορούμενη από τέτοια συμπεριφορά. Βέβαια, όπως μου εξομολογήθηκε, ήταν ευάλωτος σε εκνευρισμούς και εξάρσεις αλλά το αποτέλεσμα ήταν αξιέπαινο! Ο εν λόγω αξιωματικός έκανε τιτάνια προσπάθεια να είναι ήρεμος, να μην αντιδικεί, να συμπεριφέρεται κόσμια κι ευγενικά. Ως άνθρωπος είχε αδυναμίες αλλά οφείλω να τον συγχαρώ διότι, τουλάχιστον σε προσωπικό επίπεδο, απέχει από το πλήθος και τον εξαίρω δημόσια για την επαγγελματική συμπεριφορά του! Ο στρατιωτικός κανονισμός «γνωρίζει» πολύ καλά ότι

18™ γιωργοσ αθανασιου

όλες οι διαφορές επιλύονται προφορικά για τους οπλίτες –απευθύνοντας αίτημα μέσω της ημερήσιας κατάστασης αναφοράς λόχου– και γραπτώς για το μόνιμο επαγγελματία. Η βασική λεπτομέρεια όμως που ξεγλιστρά από την αντίληψη πολλών είναι ότι, το γραπτό αίτημα υποβάλλεται από στρατιωτικό που γνωρίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του, έχει ικανοποιητική γνώση νομοθεσίας–κανονισμών, γνωρίζει τον τρόπο σύνταξης στιβαρής και εμπεριστατωμένης αναφοράς. Αυτός που κατάφερε να ελέγξει τον εαυτό του, τις αντιδράσεις, τα λόγια και τις ορμές του, πλεονεκτεί! Ακόμη κι αν αδικήθηκε κατάφωρα, θα διεκδικήσει με αξιώσεις τη δικαίωσή του τηρώντας αξιοπρεπέστατη συμπεριφορά. Μου έχει εντυπωθεί ισχυρώς το περιστατικό όταν, έν έτει 1994, Λοχαγός εξύβρισε μονολεκτικά Ανθυπασπιστή εν «βρασμώ ψυχής», παρόλο που οι σχέσεις των δύο ήταν ομαλότατες σε γενικές γραμμές. Ο Ανθυπασπιστής έμεινε σιωπηλός, διατηρώντας το πλεονέκτημα και το «πάνω χέρι» κατά τη λαϊκή έκφραση. Ο Διοικητής επενέβη ταχέως και έπεισε τον Ανθυπασπιστή να αποσύρει την αναφορά που ετοίμαζε, προς αποφυγή άλλων μελανών καταστάσεων, ένθεν κακείθεν. Όπως και έπραξε ο τελευταίος... Εννόησε ο αναγνώστης; Ας υποθέσουμε, επί ομοίω παραδείγματι, ότι, δεχόμαστε ύβρεις–συκοφαντίες από ανώτερο αξιωματικό για παράπτωμα που όντως διαπράξαμε και έλκει σοβαρή ποινή. Έχουμε άδικο και η οργή του προϊσταμένου είναι αυτοδικαίως δικαιολογημένη. Εμείς (ο παραπτωματίας), ως γνήσιοι Ελληνάρες με αίμα που βράζει και εγωισμό μέχρι τα «μπούνια», στο άκουσμα του υβρεολόγιου παίρνουμε «ανάποδες» στροφές και επιστρέφουμε τις ύβρεις! Αποτέλεσμα; Ανάφλεξη δαιμονίων! Αντιθέτως, διατηρώντας ψυχραιμία και δεχόμενοι στωικά την άσχημη συμπεριφορά του άλλου, αφήνουμε εκείνον να περάσει την κόκκινη γραμμή! Η εξύβριση στρατιωτικού (του προϊσταμένου προς εμάς) ανέτρεψε άρδην την κατάσταση αλλά... εις βάρος του. Το δικό μας

επιτυχημενη επιβιωση στον ελληνικο στρατο

™19

παράπτωμα θα ξεχαστεί και η προσοχή πλέον εστιάζεται στην εξύβριση. Εμείς διατηρήσαμε ψυχραιμία, αυτός εξερράγη, εμείς τηρήσαμε δεοντολογική στάση, αυτός παρεκτράπηκε, εμείς τον «συλλάβαμε», αυτός «καταδικάστηκε» μόνος του γιατί δεν είχε τον έλεγχο του εαυτού του. Η αυτοκυριαρχία λοιπόν, η γνώση των διαταγών, η εγκράτεια και ο αυτοέλεγχος, η ορθή κατανόηση του συστήματος, η στάση του «άφωνου αμνού» και όχι του οιηματία, επιτρέπουν να διεκδικεί κανείς δίκαια αιτήματα (εγγράφως ή προφορικά), με θετικές προσδοκίες και πολλαπλές πιθανότητες. Είναι παραπάνω από επιτακτικό να συγκρατούμε τον εαυτό μας με ένα είδος ανώτερου αυτοελέγχου, που ξεπερνάει τα όρια της αμιγώς στρατιωτικής πειθαρχίας και αγγίζει υψηλότερα πνευματικά στάδια. Τοιουτοτρόπως, η ενσυνείδητη πειθαρχία του ΣΚ 20–1 θα φαντάζει αστεία και θα υποτάσσεται στην ανώτερη αυτοκυριαρχία. Ελέγξτε τα λόγια σας, η γλώσσα είναι κοφτερό εργαλείο που είτε βοηθά στην αυτοσυντήρηση είτε ακονίζει προς καταστροφή. Πολλά παραπτώματα και υπηρεσιακές τριβές θα είχαν αποφευχθεί αν πρόσεχαν και οι δύο «μαχόμενοι» τι, πως και σε ποιόν το έλεγαν. «Τα μικρά ρυάκια φλυαρούν με θόρυβο γιατί δεν έχουν βάθος, οι μεγάλοι ποταμοί όμως κυλάνε σιωπηλοί» τονίζει σοφά ένα λαϊκό ρητό. Είναι ευτυχής ο στρατιωτικός που αποφεύγει τις κακοτοπιές και τις παγίδες της γλώσσας και όσοι γίνονται βορά στις ορέξεις της και άθυρμα στις διαθέσεις της το μετανιώνουν πικρά. «Όπως φράζεις το κτήμα σου με αγκάθια, έτσι φτιάξε και για το στόμα σου πόρτα και αμπάρια. Κι όπως δένεις σφιχτά, προσεκτικά, το ασήμι σου και το χρυσάφι, το ίδιο πρόσεχε και ζύγιζε και μέτρα το καθετί που λες. Πρόσεχε να μη σφάλεις με τη γλώσσα σου, μήπως τύχει και πέσεις πάνω σ’ αυτόν που την παγίδα σου έστησε» αναφέρεται στη Σοφία Σειράχ, κεφ. κη’ 24–26. Ο λόγος του συνετού είναι σοφός και μεστός, χωρίς παρεκτροπές, μιλά προσεκτικά και λογικά, χωρίς εξάρσεις ή

20™ γιωργοσ αθανασιου

άσκοπους κλασαυχενισμούς, ομαλίζει την καθημερινότητα και δεν την ερεθίζει! Ίσως η ήρεμη συμπεριφορά να εκλαμβάνεται ως αδυναμία γιατί απαιτείται «πυγμή, ανδρισμός, σκληρότητα, στιβαρότητα» σε τέτοιο σεληνιακό και σκληροτράχηλο περιβάλλον εργασίας, ανέκαθεν το στράτευμα θεωρείται περιβάλλον «ανδρισμού» και μεγάλο κοινωνικό σχολείο. Ωστόσο, αγαπητοί συνάδελφοι, σας πληροφορώ ότι η ήρεμη συμπεριφορά είναι από τα μεγαλύτερα όπλα στο σχολείο αυτό και ο έλεγχος στο εσωτερικό του κρανίου είναι απείρως σημαντικότερος από το τι γίνεται εκτός κρανίου! Υπήρξα μάρτυς πολλών επώδυνων περιστατικών που γεννήθηκαν από αθυροστομία, προπέτεια, περιττολογία, χειμαρρώδη γλώσσα, άστοχα και οξύληκτα λόγια. Αμφότεροι οι μαχόμενοι διάμoιβαν απειλές και επιχειρηματολογίες νομικίστικης φύσης αλλά η εικόνα που παρουσίαζαν σε έναν τρίτο και εκ του μακρόθεν θεατή ήταν αυτή του κλαυσίγελου! Σαν να μην έφτανε και να μην φτάνει ποτέ η επιθυμία για αντιπαράθεση, μεγάλη υπήρξε και υπάρχει ακόμα η ανάγκη... να μεταφέρουμε πληροφορίες τάχιστα και ειδικά μυστικά άλλων! Το κουτσομπολιό, ή το «κοινωνικό σχόλιο», όπως χαρακτηριστικά μεταφράζεται, έχει επιβεβαιωμένη έξαρση αιώνες τώρα! Όμως, ο «σχολιασμός», καλυμμένος με το πρόσχημα της ελεύθερης γνώμης και του δημοκρατικού δικαιώματος για έκφραση, αποκαλύπτει εν τέλει μυστικά και χάνουμε την εμπιστοσύνη των άλλων, μη αποκτώντας ποτέ φίλο! «Αγάπα το συνάδελφο και μένε πιστός σ’ αυτόν και τα μυστικά του, αν όμως τα φανερώσεις μην τρέξεις να τον ξαναδείς». Μπορεί να φιλιώσεις με κάποιον που βρίστηκες αλλά μ’ αυτόν που πρόδωσες μυστικό δεν υπάρχει ελπίδα. Μείνετε έμπιστοι και στέρεοι στις σχέσεις, αποκτήστε τη φήμη του «ερμητικά κλειστού» για να σας πλησιάζουν με αίσθημα εμπιστοσύνης ότι δε θα τους προδώσετε. Η εμπιστοσύνη θέλει χρόνια να κερδηθεί αλλά δευτερόλεπτα να δια-

επιτυχημενη επιβιωση στον ελληνικο στρατο

™21

λυθεί. Συγκρατήστε τις ορμές που ωθούν στο κουτσομπολιό (όλοι πάσχουμε!) και μείνετε μακριά από άσκοπες έριδες, Ένας οδηγός ασφαλήκαι και επιτυχημένη επιβίω«διακρίνετε» πότεγια έρχονται απομακρυνθείτε έξυπνα και ση στον Ελληνικό Στρατό, απευθυνόμενος σε όλα διπλωματικά. Προβλέψτε το κακό και μείνετε μακριά... ανεξαιρέτως τα μόνιμα στελέχη του Στρατού Ξηράς! Η στρατιωτική εσωτερική πειθαρχία πηγάζει, πράγματι, Μια ανάλυση της «πραγματικότητας» πίσω από το από σεβασμό τόσο προς τον εαυτό μας όσο και προς τους παρασκήνιο, ένα πόνημα που προορίζεται να ρίξει γύρω. Μας ενοχλεί πλέον η παρατήρηση για τετριμμένες φως στη ζωή του ένστολου αξιωματικού και υπαξιλεπτομέρειες ωματικού! όπως κούρεμα, γυάλισμα, ξύρισμα, ατημέλητη εμφάνιση κ.λπ. Όλ’ αυτά έχουν ξεπεραστεί όχι μόνο από σύγχρονους στρατούς αλλάυπαξιωματικός κι από πολιτισμένες κοινωνίες. Ο συγγραφέας, μόνιμος και εν συνεαξιωματικός, θητεύοντας σε ένα μεγάλο δάσκαΟ χεία σύγχρονος αξιωματικός–υπαξιωματικός που αφήνεται λο και με εφόδιο την σαν αγάπη για την πρόοδο των συ- με ατημέλητος, έλκοντας μαγνήτης την παρατήρηση ναδέλφων εμφανίσεις και την απελευθέρωσή τους από αόρατα παιδιάστικες τύπου «μαλλί οργωμένο με φρέζα, δεσμά, έθεσε επί τάπητος αλήθειες, συμπεράσματα, άρβυλα που μόλις ήρθαν από το χωράφι, σκισμένη στολή, διδάγματα και εμπειρίες. Ένα καταστάλαγμα παραφαβορίτα» κ.λπ., προκαλεί ο ίδιος τη μοίρα του. Η χαμηλή τηρητικότητας και βαθιάς ερμηνείας των πεπραγφαβορίτα γιαόλο παράδειγμα ίσως να ευθύνεται μένων σε τον εργασιακό βίο, συλλογή–υποσυνείδηπολλών τα–προσωπικών για διοικητικήκαι απολογία άλλου παραπτώματος! Εύλογα συναδελφικών εμπειριών, ούτως αναρωτιέται κατοπινά ο παραπτωματίας: «Μα γιατί με κυώστε να στερεοποιηθεί η απόσταξη εμπεριστατωμένων διδαγμάτωντόσο και να εμπεδωθούν τα βαθύτερα νηγάει ο Διοικητής, σοβαρό ήταν αυτό που έκανα;». μηνύματα.υποσυνείδητη αιτία ίσως να είναι η φαβορίτα Η βαθύτερη φίλε μου... Οι μόνες παρατηρήσεις που θα «επιτρέπουμε» εκ μέρους των προϊσταμένων είναι αυτές που γεννιούνται σε ειρηνική ρήξη μ’ αυτούς για υπηρεσιακά θέματα. Δηλαδή, όταν ερχόμαστε σε (εργασιακή) αντιπαράθεση και ανταλλάσσουμε απόψεις–επιχειρήματα. Στην εποχή μας, μόνο τέτοιου είδους παρατηρήσεις είναι ανεκτές από το σύγχρονο στρατιωτικό, δηλαδή, η παρατήρηση του Στρατηγού Διοικητή της Μεραρχίας ότι κάτι πήγε στραβά στη διακλαδική άσκηση ή στην επιθεώρηση ή στην παρουσίαση ή στην επίσκεψη του κ. Α/ΓΕΣ, ένα «παράπτωμα–αμέλεια–λάθος» που έλαβε ISBN 978–960–9607–69–8 χώρα στην εργασία, στην «επ’ έργω» καθημερινότητα, ένα «επαγγελματικό» λάθος και όχι παιδικό ή επιπόλαιο. ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ ο σ ε λ ότ ο ς Πάραυτα, παραθέτω μια διαφορετική άποψη που αντιΒατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108 : ekdoseis.ocelotos@gmail.com αθανασιου 22 E-MAILγιωργοσ www. ocelotos. gr

™

κρούει αναφανδόν τα παραπάνω και ίσως δοθεί η εντύπωση ότι φάσκω κι αντιφάσκω. Αφορά στην προσεκτική και κατόπιν πολλής περίσκεψης εκτόνωση του... θυμού. Έχοντας χτίσει ένα προφίλ «ήρεμης δύναμης», ο θυμός δεν αρμόζει στο συγκεκριμένο πλαίσιο συμπεριφοράς. Ωστόσο, όταν σκάσει βραδυφλεγές εκρηκτικό... θυμού, αυτή η σπάνια εκτόνωση θα αποτελέσει το γεγονός της χρονιάς. Η έκρηξη θυμού από έναν –κατά γενική ομολογία– «βράχο ηρεμίας και αυτοπεποίθησης» θα αποτελέσει κοσμοϊστορικό γεγονός, θραύσματα της οποίας ίσως εξακοντιστούν μέχρι τον προϊστάμενο Σχηματισμό! Αυτό είναι το σταυροδρόμι ένωσης των δύο παραπάνω θεωριών και που ίσως αντικρούονται μεταξύ τους. Η βαθιά, γνήσια και εσωτερική ενσυνείδητη πειθαρχία επιτάσσει να διακρίνουμε με σύνεση πότε... θα θυμώσουμε, με ποιον και για ποια αιτία! Ο Αριστοτέλης πιστοποιεί και προσυπογράφει διαχρονικά: «Ο καθένας μπορεί να θυμώσει–αυτό είναι εύκολο. Αλλά το να θυμώσει κανείς με το σωστό άτομο, στο σωστό βαθμό και στη σωστή στιγμή, για τη σωστή αιτία και με το σωστό τρόπο–αυτό δεν είναι εύκολο» (Ηθικά Νικομάχεια). Παρομοίως και ο Βενιαμίν Φραγκλίνος: «Ποτέ ο θυμός δεν είναι αναίτιος, σπάνια όμως η αιτία του είναι άξια λόγου». Θα μπορούσαν τα λόγια των επιφανών αυτών ανδρών να αποτελέσουν οδηγό για τις αιτίες θυμού γιατί, ως γνωστόν, οι περισσότεροι αντιδρούμε ενστικτωδώς στις εξωτερικές προκλήσεις θυμώνοντας αυτοστιγμεί με το πρώτο ερέθισμα, οιονεί προϊστορικοί άνθρωποι των σπηλαίων που αντιμετώπιζαν προκλήσεις από άγρια ζώα! Ο αυτοέλεγχος είναι ισχυρός κοινωνικός μαγνήτης. Σταδιακά ορθώνουμε προφίλ ανθρώπου που ξέρει πού πατάει, ανθρώπου που εμπνέει σεβασμό και αποπνέει αυτοπεποίθηση. Τέτοιους θέλουν εν τέλει οι Διοικητές κι ας μην το παραδέχονται δημόσια. Ξέρουν κατά βάθος ότι με τέτοιο στέλεχος στη Μονάδα τους είναι σίγουροι, τουλάχιστον στο

επιτυχημενη επιβιωση στον ελληνικο στρατο

™23