Οι μεταρρυθμίσεις στο χώρο προμηθειών της Δημόσιας Υγείας by Εκδόσεις Οσελότος

160 × 230 SPINE: 8.9 FLAPS: 0

Οι μεταρρυθμίσεις στο χώρο προμηθειών της Δημόσιας Υγείας Κωστούλα-Ελευθερία Ι. Μητράκα, BSHA  Μάιος 2016

ISBN 978-960-564-405-5

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ο σ ε λ ότ ο ς

cover.indd 1

7/22/2016 10:37:23 AM

Τιτλος Οι μεταρρυθμίσεις στο χώρο προμηθειών της Δημόσιας Υγείας Συγγραφέας Κωστούλα-Ελευθερία Ι. Μητράκα, BSHA Σειρα Επιστημονικά 5358 [0716]06 Copyright© 2016 Κωστούλα-Ελευθερία Ι. Μητράκα, BSHA Πρώτη Εκδοση Αθήνα, Ιούλιος 2016

ISBN 978-960-564-405-5

Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας, (Ν. 2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) καθώς και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και γενικώς αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου χωρίς τη γραπτή άδεια του δικαιούχου συγγραφέα. Ο συγγραφέας φέρει την αποκλειστική ευθύνη για τις γνώμες και περιγραφές που διατυπώνονται σε αυτό το βιβλίο. Οι εκδόσεις “Οσελότος” δεν φέρουν αρμοδιότητα για την επιβεβαίωση ή την άρνηση του περιεχομένου ούτε παρέχουν εγγύηση για την αλήθεια των δηλώσεων του συγγραφέα. Εναπόκειται στον αναγνώστη να κρίνει ανεξάρτητα για το αν γίνεται δέκτης ψευδών δηλώσεων ή όχι. Οι εκδόσεις “Οσελότος” δεν φέρουν καμία ευθύνη προς οποιοδήποτε πρόσωπο ή οντότητα θίγεται ή υφίσταται απώλεια ή ζημία προερχόμενη από τις πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν βιβλίο ή τη χρήση αυτών ή την πίστη σε αυτές.

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ:

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108 E-MAIL: ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr

Οι μεταρρυθμίσεις στο χώρο προμηθειών της Δημόσιας Υγείας Κωστούλα-Ελευθερία Ι. Μητράκα, BSHA

Αφιερώνεται στη δυο φορές μαμά μου, γιαγιά και νονά μου, Πούλα.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σκοπός του παρόντος είναι να εξεταστούν - στον βαθμό που είναι εφικτό - οι μεταρρυθμίσεις που έγιναν τα τελευταία έτη στην αλυσίδα προμηθειών των δημόσιων νοσοκομείων. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στο μείζον ζήτημα της ανάγκης δραστικής περιστολής των δαπανών με παράλληλη, όμως, διαφύλαξη της ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών από τα νοσοκομεία. Το ερευνητικό σκέλος της παρούσας έρευνας διεκπεραιώθηκε με τη χρήση του εργαλείου της ποσοτικής έρευνας σε δείγμα 80 επαγγελματιών Υγείας. Από τις απαντήσεις των ερωτηθέντων προκύπτει ξεκάθαρα ότι οι μεταρρυθμίσεις που έγιναν από το 2010 και μετά είχαν ιδιαίτερα ευεργετικά αποτελέσματα και έγιναν ορατά σε σημεία μείζονος ενδιαφέροντος όπως η μείωση του κόστους των προμηθειών και η παράλληλη αύξηση της διαφάνειας στη λήψη των αποφάσεων και την ενημέρωση των πολιτών για αυτές. Το συμπέρασμα που προκύπτει από την έρευνα που διεξήχθη είναι πως θα πρέπει οι μεταρρυθμίσεις να εντατικοποιηθούν και να συνεχιστούν με στόχο την ολοένα και περισσότερη διαφάνεια στο εν γένει σύστημα λήψης των αποφάσεων που αφορούν στις νοσοκομειακές προμήθειες από τη μια και τη μείωση των γνωστών και καταγεγραμμένων παθογενειών που έχει το δημόσιο σύστημα Υγείας από την άλλη.

vii

viii

ABSTRACT The purpose of this study is to examine - as far as possible- the reforms made in recent years in the supply chain of public hospitals. Particular emphasis is given to the important issue of the need for a drastic reduction of costs while, however, preserve the quality of hospital services. The research part of this work dealt with the use of the tool of quantitative research on a sample of 80 Health professionals. From the answers of the respondents clearly shows that the reforms introduced from 2010 onwards have particularly beneficial effects were visible in places of major interest such as reducing the cost of acquisition and the parallel increase transparency in decision making and to inform citizens for these. The conclusion from the research conducted is that the reforms should be intensified and pursued with a view to becoming more transparent in the overall system of taking decisions related to hospital supplies from one hand and reduce known and documented pathogens that has the public Health system on the other hand. ď&#x20AC;

ď&#x20AC;

ï&#x20AC;

Οι μεταρρυθμίσεις στον χώρο των προμηθειών Υγείας

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Καταλογος Πινακων ....................................................................... 15 Καταλογος Διαγραμματων.............................................................. 19 Καταλογος Ακρωνυμιων – Συντομογραφιων.................................. 21 1

Εισαγωγή .............................................................................. 23 1.1 Γενική εισαγωγή στον προβληματισμό της έρευνας ............ 23 1.2 Σκοπός .................................................................................. 28 1.3 Σπουδαιότητα της έρευνας.................................................... 29

Ερευνητικό μερος ................................................................. 31 2.1 Οι μεταρρυθμίσεις στον χώρο των προμηθειών των Δημόσιων

Νοσοκομείων .................................................................................. 31 2.1.1

Σύντομη αναδρομή στις μεταρρυθμίσεις του Εθνικού

Συστήματος Υγείας......................................................................... 31 2.1.2

Από το Παραδοσιακό Δημόσιο Μάνατζμεντ στο Νέο

Δημόσιο Μάνατζμεντ ..................................................................... 45 2.1.3

Γενικά περί προμηθειών στη Δημόσια Υγεία ................ 52

2.1.4

Βασικές νομοθετικές παρεμβάσεις – μεταρρυθμίσεις

στον χώρο της Υγείας ως αποτέλεσμα της κρίσης .......................... 58 2.1.5

Η ηλεκτρονική συνταγογράφηση .................................. 63

2.1.6

Το παρατηρητήριο τιμών .............................................. 70

2.1.7

Διαπραγμάτευση ........................................................... 73

2.1.8

Case studies από τη διεθνή εμπειρία ............................. 75 11

Οι μεταρρυθμίσεις στον χώρο των προμηθειών Υγείας

Εμπειρικό μέρος ................................................................... 83 3.1 Η μέθοδος ............................................................................. 83 3.2 Ερωτήσεις Κλειστού Τύπου ................................................. 83 3.2.1

Φύλο ............................................................................. 86

3.2.2

Ηλικία ........................................................................... 87

3.2.3

Θέση Απασχόλησης ...................................................... 89

3.2.4

Μεταρρυθμίσεις έως τώρα ............................................ 95

3.2.5

Αντιδράσεις................................................................... 97

3.2.6

Μεταρρυθμίσεις χωρίς την ύπαρξη μνημονίου

(MoU)

...................................................................................... 98

3.2.7

Οφέλη καινοτομιών..................................................... 102

3.3 Ερωτήσεις Ανοικτού Τύπου ............................................... 103 3.3.1

Ποια είναι τα κύρια οφέλη από τις ως τώρα

μεταρρυθμίσεις ............................................................................. 104 3.3.2

Ποια είναι τα κύρια προβλήματα από τις ως τώρα

μεταρρυθμίσεις ............................................................................. 106 3.3.3

Απαντήστε επιγραμματικά ποιες θεωρείτε κύριες

αλλαγές σε σχέση με το σύστημα προμηθειών ............................. 111 3.3.4

Αν υπήρξαν αντιδράσεις πως τις διαχειριστήκατε ; Ποια

θεωρείτε ότι ήταν τα αίτιά τους ; .................................................. 113 3.3.5

Βασικά οφέλη, αν υπάρχουν ....................................... 114

3.3.6

Ποιες μεταρρυθμίσεις λείπουν από τον εφοδιασμό ..... 115

Οι μεταρρυθμίσεις στον χώρο των προμηθειών Υγείας

Συμπεράσματα .................................................................... 117

Παράρτημα ................................................................................... 123 Ερωτηματολόγιο ......................................................................... 123 Έλεγχοι ανεξαρτησίας ................................................................ 127 Φύλο

..................................................................... 128

Ηλικία

..................................................................... 136

Θέση Απασχόλησης .................................................................. 145 Μεταρρυθμίσεις έως τώρα ........................................................ 150 Αντιδράσεις

..................................................................... 155

Μεταρρυθμίσεις χωρίς την ύπαρξη μνημονίου ......................... 157 Βιβλιογραφία ................................................................................ 159

Οι μεταρρυθμίσεις στον χώρο των προμηθειών Υγείας

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ 1: Οι δομές της ΠΦΥ στην Ελλάδα................................ 54 ΠΙΝΑΚΑΣ 2: Στατιστικά στοιχεία των μεταβλητών ........................ 84 ΠΙΝΑΚΑΣ 3: Πίνακας συχνοτήτων της μεταβλητής του φύλου ....... 86 ΠΙΝΑΚΑΣ 4: Πίνακας συχνοτήτων της μεταβλητής της ηλικίας...... 88 ΠΙΝΑΚΑΣ 5: Πίνακας συχνοτήτων της μεταβλητής της θέσης απασχόλησης ................................................................................... 90 ΠΙΝΑΚΑΣ 6: Πίνακας διπλής εισόδου των μεταβλητών: φύλο, θέση απασχόλησης ................................................................................... 93 ΠΙΝΑΚΑΣ 7: Πίνακας ελέγχου συνάφειας των μεταβλητών: φύλο, θέση απασχόλησης........................................................................... 94 ΠΙΝΑΚΑΣ 8: Πίνακας συχνοτήτων της μεταβλητής των έως τώρα μεταρρυθμίσεων .............................................................................. 96 ΠΙΝΑΚΑΣ 9: Πίνακας συχνοτήτων της μεταβλητής ύπαρξης αντιδράσεων .................................................................................... 97 ΠΙΝΑΚΑΣ 10 : Πίνακας συχνοτήτων της μεταβλητής ύπαρξης μεταρρυθμίσεων χωρίς το ΜoU ....................................................... 99 ΠΙΝΑΚΑΣ 11: Πίνακας διπλής εισόδου των μεταβλητών: ύπαρξη αντιδράσεων, ύπαρξη μεταρρυθμίσεων χωρίς το MoU ................. 100 ΠΙΝΑΚΑΣ 12: Πίνακας ελέγχου συνάφειας των μεταβλητών: ύπαρξη αντιδράσεων, ύπαρξη μεταρρυθμίσεων χωρίς το MoU .................. 101 ΠΙΝΑΚΑΣ 13: Πίνακας συχνοτήτων της μεταβλητής των οφελών των καινοτομιών .................................................................................. 102 ΠΙΝΑΚΑΣ 14: Πίνακας διπλής εισόδου των μεταβλητών: φύλο, ηλικία ............................................................................................ 128

Οι μεταρρυθμίσεις στον χώρο των προμηθειών Υγείας

ΠΙΝΑΚΑΣ 15: Πίνακας ελέγχου συνάφειας των μεταβλητών: φύλο, ηλικία ............................................................................................ 129 ΠΙΝΑΚΑΣ 16: Πίνακας διπλής εισόδου των μεταβλητών: φύλο, μεταρρυθμίσεις έως τώρα .............................................................. 130 ΠΙΝΑΚΑΣ 17: Πίνακας ελέγχου συνάφειας των μεταβλητών: φύλο, μεταρρυθμίσεις έως τώρα .............................................................. 131 ΠΙΝΑΚΑΣ 18: Πίνακας διπλής εισόδου των μεταβλητών: φύλο, ύπαρξη αντιδράσεων ..................................................................... 132 ΠΙΝΑΚΑΣ 19: Πίνακας ελέγχου συνάφειας των μεταβλητών: φύλο, ύπαρξη αντιδράσεων ..................................................................... 132 ΠΙΝΑΚΑΣ 20: Πίνακας διπλής εισόδου των μεταβλητών: φύλο, ύπαρξη μεταρρυθμίσεων χωρίς το MoU ........................................ 133 ΠΙΝΑΚΑΣ 21: Πίνακας ελέγχου συνάφειας των μεταβλητών: φύλο, ύπαρξη μεταρρυθμίσεων χωρίς το MoU ........................................ 133 ΠΙΝΑΚΑΣ 22 : Πίνακας διπλής εισόδου των μεταβλητών: φύλο, οφέλη καινοτομιών ........................................................................ 134 ΠΙΝΑΚΑΣ 23: Πίνακας ελέγχου συνάφειας των μεταβλητών: φύλο, οφέλη καινοτομιών ........................................................................ 135 ΠΙΝΑΚΑΣ 24: Πίνακας διπλής εισόδου των μεταβλητών: ηλικία, θέση απασχόλησης ................................................................................. 136 ΠΙΝΑΚΑΣ 25: Πίνακας ελέγχου συνάφειας των μεταβλητών: ηλικία, θέση απασχόλησης......................................................................... 137 ΠΙΝΑΚΑΣ 26: Πίνακας διπλής εισόδου των μεταβλητών: ηλικία, μεταρρυθμίσεις έως τώρα .............................................................. 138 ΠΙΝΑΚΑΣ 27: Πίνακας ελέγχου συνάφειας των μεταβλητών: ηλικία, μεταρρυθμίσεις έως τώρα .............................................................. 138

Οι μεταρρυθμίσεις στον χώρο των προμηθειών Υγείας

ΠΙΝΑΚΑΣ 28: Πίνακας διπλής εισόδου των μεταβλητών: ηλικία, ύπαρξη αντιδράσεων ..................................................................... 140 ΠΙΝΑΚΑΣ 29: Πίνακας ελέγχου συνάφειας των μεταβλητών: ηλικία, ύπαρξη αντιδράσεων ..................................................................... 141 ΠΙΝΑΚΑΣ 30: Πίνακας διπλής εισόδου των μεταβλητών: ηλικία, 142 ΠΙΝΑΚΑΣ 31: Πίνακας ελέγχου συνάφειας των μεταβλητών: ηλικία, ύπαρξη μεταρρυθμίσεων χωρίς το MoU ........................................ 142 ΠΙΝΑΚΑΣ 32: Πίνακας διπλής εισόδου των μεταβλητών: ηλικία, οφέλη καινοτομιών ........................................................................ 143 ΠΙΝΑΚΑΣ 33: Πίνακας ελέγχου συνάφειας των μεταβλητών: ηλικία, οφέλη καινοτομιών ........................................................................ 144 ΠΙΝΑΚΑΣ 34: Πίνακας διπλής εισόδου των μεταβλητών: θέση απασχόλησης, μεταρρυθμίσεις έως τώρα ....................................... 145 ΠΙΝΑΚΑΣ 35: Πίνακας ελέγχου συνάφειας των μεταβλητών: θέση απασχόλησης, μεταρρυθμίσεις έως τώρα ....................................... 146 ΠΙΝΑΚΑΣ 36: Πίνακας διπλής εισόδου των μεταβλητών: θέση απασχόλησης, ύπαρξη αντιδράσεων............................................... 147 ΠΙΝΑΚΑΣ 37: Πίνακας ελέγχου συνάφειας των μεταβλητών: θέση απασχόλησης, ύπαρξη αντιδράσεων............................................... 147 ΠΙΝΑΚΑΣ 38: Πίνακας διπλής εισόδου των μεταβλητών: θέση απασχόλησης, ύπαρξη μεταρρυθμίσεων χωρίς το MoU.................. 148 ΠΙΝΑΚΑΣ 39: Πίνακας ελέγχου συνάφειας των μεταβλητών: θέση απασχόλησης, ύπαρξη μεταρρυθμίσεων χωρίς το MoU.................. 148 ΠΙΝΑΚΑΣ 40: Πίνακας διπλής εισόδου των μεταβλητών: θέση απασχόλησης, οφέλη καινοτομιών ................................................. 149 ΠΙΝΑΚΑΣ 41: Πίνακας ελέγχου συνάφειας των μεταβλητών: θέση απασχόλησης, οφέλη καινοτομιών ................................................. 150 17

Οι μεταρρυθμίσεις στον χώρο των προμηθειών Υγείας

ΠΙΝΑΚΑΣ

42:

Πίνακας

διπλής

εισόδου

των

μεταβλητών:

μεταρρυθμίσεις έως τώρα, ύπαρξη αντιδράσεων ............................ 151 ΠΙΝΑΚΑΣ 43: Πίνακας ελέγχου συνάφειας των μεταβλητών: μεταρρυθμίσεις έως τώρα, ύπαρξη αντιδράσεων ............................ 151 ΠΙΝΑΚΑΣ

44:

Πίνακας

διπλής

εισόδου

των

μεταβλητών:

μεταρρυθμίσεις έως τώρα, ύπαρξη μεταρρυθμίσεων χωρίς το MoU .............................................................................................. 152 ΠΙΝΑΚΑΣ 45: Πίνακας ελέγχου συνάφειας των μεταβλητών: μεταρρυθμίσεις έως τώρα, ύπαρξη μεταρρυθμίσεων χωρίς το MoU .............................................................................................. 153 ΠΙΝΑΚΑΣ

46:

Πίνακας

διπλής

εισόδου

των

μεταβλητών:

μεταρρυθμίσεις έως τώρα, οφέλη καινοτομιών .............................. 154 ΠΙΝΑΚΑΣ 47: Πίνακας ελέγχου συνάφειας των μεταβλητών: μεταρρυθμίσεις έως τώρα, οφέλη καινοτομιών .............................. 155 ΠΙΝΑΚΑΣ 48: Πίνακας διπλής εισόδου των μεταβλητών: ύπαρξη αντιδράσεων, οφέλη καινοτομιών .................................................. 156 ΠΙΝΑΚΑΣ 49: Πίνακας ελέγχου συνάφειας των μεταβλητών: ύπαρξη αντιδράσεων, οφέλη καινοτομιών .................................................. 156 ΠΙΝΑΚΑΣ 50: Πίνακας διπλής εισόδου των μεταβλητών: ύπαρξη μεταρρυθμίσεων χωρίς το MoU, οφέλη καινοτομιών ..................... 158 ΠΙΝΑΚΑΣ 51: Πίνακας ελέγχου συνάφειας των μεταβλητών: ύπαρξη μεταρρυθμίσεων χωρίς το MoU, οφέλη καινοτομιών ..................... 158

Οι μεταρρυθμίσεις στον χώρο των προμηθειών Υγείας

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 1: Πίτα συχνοτήτων της μεταβλητής του φύλου ..... 86 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2: Ραβδόγραμμα συχνοτήτων της μεταβλητής του φύλου .............................................................................................. 88 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 3: Πίτα συχνοτήτων της μεταβλητής της θέσης απασχόλησης ................................................................................... 90 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 4: Ραβδόγραμμα συχνοτήτων μεταξύ των μεταβλητών του φύλου και της θέσης απασχόλησης ............................................ 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 5: Ραβδόγραμμα συχνοτήτων της μεταβλητής των έως τώρα μεταρρυθμίσεων ..................................................................... 96 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 6: Πίτα συχνοτήτων της μεταβλητής ύπαρξης αντιδράσεων .................................................................................... 98 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 7: Ραβδόγραμμα συχνοτήτων της μεταβλητής ύπαρξης μεταρρυθμίσεων χωρίς το ΜoU ....................................................... 99 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 8: Ραβδόγραμμα συχνοτήτων μεταξύ των μεταβλητών: ύπαρξη αντιδράσεων και ύπαρξη μεταρρυθμίσεων χωρίς το ΜoU . 101 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 9: Πίτα συχνοτήτων της μεταβλητής: οφέλη των καινοτομιών .................................................................................. 103

Οι μεταρρυθμίσεις στον χώρο των προμηθειών Υγείας

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΚΡΩΝΥΜΙΩΝ – ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ MOU

Memorandum of Understanding, Μνημόνιο

NHS

National Health System

ΑΕΠ

Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν

ΔΥΠΕ

Διοικητική Υγειονομική Περιφέρεια

ΕΟΠΥΥ

Εθνικός Οργανισμός Παροχής Υπηρεσιών Υγείας

ΕΠΥ

Επιτροπή Προμηθειών Υγείας

ΕΣΥ

Εθνικό Σύστημα Υγείας

ΕΦΥ

Εθνικός Φορέας Υγείας

ΙΚΑ

Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων

ΚΑΠΗ

Κέντρα Ανοιχτής Προστασίας Ηλικιωμένων

ΚΕΠΕ

Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών

ΜΚΟ

Μη κυβερνητική Οργάνωση

ΝΠΔΔ

Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου

ΟΑΕΕ

Οργανισμός Ασφάλισης Ελεύθερων Επαγγελματιών

ΟΓΑ

Οργανισμός Γεωργικών Ασφαλίσεων

ΟΓΕ

Ομοσπονδία Γυναικών Ελλάδος

ΟΠΑΔ

Οργανισμός Περίθαλψης Ασφαλισμένων Δημοσίου

ΟΤΑ

Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης

ΠΕΔΥ

Πρωτοβάθμιο Εθνικό Δίκτυο Υγείας

ΠΕΣΥ

Περιφερειακό Συστημά Υγείας

ΠΦΥ

Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

ΣΔΟΕ

Σώμα Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος

ΣΕΥΥΠ

Σώμα Επιθεωρητών Υπηρεσιών Υγείας και Πρόνοιας

Οι μεταρρυθμίσεις στον χώρο των προμηθειών Υγείας

1 1.1

ΕΙΣΑΓΩΓΉ Γενική εισαγωγή στον προβληματισμό της έρευνας Mια ιδιαίτερη συνισταμένη της λειτουργίας του Συστή-

ματος Υγείας και των Μονάδων που το απαρτίζουν είναι ο σχεδιασμός, η οργάνωση, η διεύθυνση και ο έλεγχος των υπηρεσιών Υγείας που προσφέρονται προς τον πολίτη. Οι υπηρεσίες αυτές επηρεάζονται από μια σειρά παράγοντες (γεωγραφικοί, λειτουργικοί, ιδεολογικοί και πολιτικοί) που καθορίζουν και τον τρόπο διοίκησης της Υγείας σε εθνικό επίπεδο (Κυριόπουλος και Νιάκας, 1994). Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια οι πολιτικές κατευθύνσεις στον χώρο της Υγείας στοχεύουν στη λειτουργία των οιονεί αγορών (quasi-markets), που χαρακτηρίζονται από ένα φιλελεύθερο πνεύμα ως προς τη λειτουργία τους. Στην περίπτωση της Ελλάδας, ως τη δεκαετία του 1970 δεν υπήρχε οργανωμένο σύστημα Υγείας. Η κάθε μονάδα Υγείας λειτουργούσε αυτόνομα ενώ τα ασφαλιστικά ταμεία λειτουργούσαν με δικές τους συμβάσεις που υπέγραφαν με τα νοσηλευτικά ιδρύματα. Με τον Ν.1397/83 ιδρύθηκε το Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ) και για πρώτη φορά η Ελλάδα απέκτησε ένα σωστά οργανωμένο σύστημα Υγείας που είχε εμπνευστεί από τις τάσεις της εποχής (για παράδειγμα το Βρετα-

Οι μεταρρυθμίσεις στον χώρο των προμηθειών Υγείας

νικό National Health Service, NHS), που επέβαλαν την καθολική πρόσβαση στις υγειονομικές υπηρεσίες καθώς και την πλήρη ασφαλιστική κάλυψη του πληθυσμού. Στην περίπτωση του ΕΣΥ η αιχμή του δόρατος ήταν η δημιουργία των Κέντρων Υγείας καθώς και των Περιφερειακών και Νομαρχιακών Νοσοκομείων. Συγχρόνως όμως το ΕΣΥ προώθησε προγράμματα και δομές προαγωγής της Υγείας και πρόληψης. Το ΕΣΥ κατάφερε να λειτουργήσει ως η πρώτη οργανωμένη δομή Υγείας στην Ελλάδα, όμως είχε σοβαρά προβλήματα στον σχεδιασμό του. Συγχρόνως, οι εναλλαγές των κυβερνήσεων στην Ελλάδα στα επόμενα χρόνια θα φέρουν και τις ανάλογες αλλαγές και στη λειτουργία του ΕΣΥ, ενώ υπήρχαν συχνά φαινόμενα διαφθοράς και στρεβλώσεων ως προς τη λειτουργία του. Τα παραπάνω στοιχεία εμπεριείχαν και φαινόμενα διαφθοράς και κακοδιαχείρισης των δημόσιων πόρων καθώς και φαινόμενα παραοικονομίας και διαπλοκής συμφερόντων (Σουλιώτης, 2010). Το αποτέλεσμα ήταν το γεγονός ότι σημαντικό μέρος των ελλειμμάτων που οδήγησαν στην κρίση δημοσιονομικού ελλείμματος προήλθαν από τις σπατάλες – καταχρήσεις και την κακοδιαχείριση στο ΕΣΥ. Μάλιστα, το Μνημόνιο Οικονομικής και Χρηματοπιστωτικής Πολιτικής που υπογράφτηκε στις 3 Μαΐου 2010 (και αναθεωρήθηκε δύο φορές το 2012) είχε ειδι-

Οι μεταρρυθμίσεις στον χώρο των προμηθειών Υγείας

κές αναφορές στην αναδιοργάνωση της Υγείας ενώ το νέο μνημόνιο (του 2015) δίνει ιδιαίτερη έμφαση στο ασφαλιστικό. Πιο συγκεκριμένα, στο αρχικό μνημόνιο στην σελίδα 7 αναφερόταν ότι το κόστος για τις υπηρεσίες Υγείας ήταν πολύ μεγαλύτερο σε σχέση με την ποιότητα των υπηρεσιών που λάμβανε ο πολίτης. Για τον λόγο αυτό και το Μνημόνιο του 2010 έθεσε ως στόχο την μείωση των δαπανών στην Υγεία, που ήταν στο 9% του προϋπολογισμού και στην αναβάθμιση των υπηρεσιών στον χώρο της Υγείας (Siskou et al., 2012). Το Μνημόνιο Οικονομικής και Χρηματοπιστωτικής Πολιτικής που υπογράφτηκε στις 3 Μαΐου 2010 (και αναθεωρήθηκε δύο φορές το 2012) κάνει ειδική αναφορά στον τομέα της Υγείας με στόχο τη μείωση των σπαταλών και τον ορθολογισμό των δαπανών. Το Μνημόνιο, στη σελίδα 7, αναφέρει αρχικά ότι το κόστος για τις υπηρεσίες Υγείας είναι πολύ μεγαλύτερο σε σχέση με τις υπηρεσίες που λαμβάνει ο πολίτης. Οι κατευθυντήριοι άξονες του Μνημονίου έχουν δύο στόχους. Αρχικά τη μείωση των δαπανών, που είναι το 9% του προϋπολογισμού (Σουλιώτης, 2010) και την αναβάθμιση των υπηρεσιών Υγείας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο υπήρξαν δράσεις που είχαν ως στόχο την αλυσίδα τροφοδοσίας των νοσοκομείων που για πολλούς θεωρείτο ως η κύρια πηγή διαφθοράς (για παράδειγμα οι προμήθειες των νοσοκομείων). Μερικές από τις δράσεις ήταν (Niakas, 2013):

Οι μεταρρυθμίσεις στον χώρο των προμηθειών Υγείας

•

H ηλεκτρονική συνταγογράφηση. Σε αυτή την περίπτωση οι μεταρρυθμίσεις σχετίζονταν με την ηλεκτρονική αρχειοθέτηση των παραπεμπτικών σε ιδιωτικά ιατρεία, την καταγραφή όλων των προμηθειών μέσω ενός κεντρικού συστήματος διαχείρισης τους και την ενοποίηση των πακέτων παρόχων ανάμεσα στα διάφορα ταμεία.

•

Σημαντική μεταρρύθμιση ήταν η ενοποίηση των ταμείων κάτω από τη στέγη του Εθνικού Οργανισμού Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ) και μετά του Πρωτοβάθμιου Εθνικού Δικτύου Υγείας (ΠΕΔΥ). Στόχος ήταν να υπάρχει ένας καλύτερος έλεγχος των διαδικασιών. Συγχρόνως μπήκαν πολλά όρια σε ότι αφορά τα ποσά που μπορούσε να χρεωθεί ανά μήνα ο κάθε γιατρός αλλά και αυξήθηκαν οι έλεγχοι.

•

Αλλαγές στο σύστημα των διαγωνισμών όπως ήταν για παράδειγμα η διαπραγμάτευση αλλά και το παρατηρητήριο τιμών που ανάγκασαν τις μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες να μειώσουν τις τιμές που παρέχουν τα φάρμακα στο ΕΣΥ και με τον τρόπο αυτό να μειωθούν οι δαπάνες σε μεγάλο βαθμό.

•

Υπήρξαν κατασταλτικά μέτρα για

τις

περιπτώσεις

διαφθοράς με την συνεισφορά των ανάλογων αρχών (Σώμα Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος (ΣΔΟΕ), αστυνομία κ.λπ.).

Οι μεταρρυθμίσεις στον χώρο των προμηθειών Υγείας

•

Μέσω αλλαγών στον τρόπο λειτουργίας των νοσοκομείων, όπως αλλαγές στο πλαίσιο χρηματοδότησης, μείωση στο κόστος των προμηθειών κ.λπ., κατάφερε το Υπουργείο να επιφέρει σοβαρές μειώσεις στο κόστος λειτουργίας του ΕΣΥ και των μονάδων του. (Νiakas, 2013). Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι το Μνημόνιο και οι με-

ταρρυθμίσεις που επέφερε έχουν γίνει αντικείμενο σφοδρής κριτικής από μεριάς των Ελλήνων πολιτών. Όμως θα πρέπει να τονιστεί ότι σε μια επιστημονική έρευνα θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη μόνο τα επιστημονικώς τεκμηριωμένα στοιχεία που θα δείχνουν αν το Μνημόνιο και οι μεταρρυθμίσεις που επέφερε, ειδικά στην αλυσίδα τροφοδοσίας των νοσοκομείων, απέφεραν αποτελέσματα ή όχι. Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι ήδη υπάρχουν παραδείγματα που δείχνουν το ότι, για παράδειγμα, η εφαρμογή της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης στον Οργανισμό Ασφάλισης Ελευθέρων Επαγγελματιών (ΟΑΕΕ) είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του κόστους στις προμήθειες των φαρμάκων ως και 50% (http://www.tovima.02/11/2010). Υπάρχουν πολλές περισσότερες έρευνες, που θα παρουσιαστούν στη συνέχεια του παρόντος βιβλίου. Θα εξεταστεί το σύστημα προμηθειών στο ΕΣΥ και την επίδραση που είχαν σε αυτό οι μεταρρυθμίσεις που υλοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια ως αποτέλεσμα της εφαρμογής του

160 × 230 SPINE: 8.9 FLAPS: 0

Οι μεταρρυθμίσεις στο χώρο προμηθειών της Δημόσιας Υγείας Κωστούλα-Ελευθερία Ι. Μητράκα, BSHA  Μάιος 2016

ISBN 978-960-564-405-5

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ο σ ε λ ότ ο ς

cover.indd 1

7/22/2016 10:37:23 AM