Myrtilo #4 by Εκδόσεις Οσελότος

FlaPS: 80

Ἡ Νατάσα Ζαχαροπούλου γεννήθηκε στή Λειβαδιά, σπούδασε Δημοσιογραφία καί ἐργάζεται ὡς ἀσφαλίστρια. Εἶναι Reiki Teacher τοῦ Συστήματος Φυσικής Θεραπείας Usui Reiki.

μύρτιλο

Βιβλία της πού ἔχουν ἐκδοθεῖ: «Νά σ’ ἔχω», Ποιήματα, 1995 (Λύχνος) «Κι ἄς μέ ταξιδεύεις ὅπου», Διηγήματα, 1995 (Λύχνος) «Ἴχνος κραγιόν ἡ νύχτα», Μυθιστόρημα, 1996 (Ανατολικός) «Ὅπου ὁρίζει τό φιλί», Διηγήματα, 1999 (Ανατολικός) «Ἀτμός», Ποιήματα, 2008 (Ανατολικός) «Ἡ ζωή εἶναι ἐδῶ», Μυθιστόρημα, 2009 (Ανατολικός) «Ρέικι η Ατραπός της Καρδιάς», 2009 (Ανατολικός) 1η ἔκδοση: Δεκέμβριος 2009, 2η έκδοση: Σεπτέμβριος 2010

ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ

Δημοσιεύσεις σέ ἔντυπα καί ἠλεκτρονικά περιοδικά: Νέα Σκέψη, Τριφυλλιακή Εστία, Ομπρέλα, Περίπλους, Ὕφος, Ανατολικός, Λογοτεχνικά Επίκαιρα, Βακχικόν, Στιχοδρόμιο, Joyfullife, Σοδειά, Φιλοσοφία και Παιδεία, Διάστιχο, κ.ἄ. Τό βιβλίο: «Πρόσωπα στό νερό» εἶναι τό τρίτο της μυθιστόρημα. www.nzbooks.gr www.reikigokai.com www.natashazacharopoulou.blogspot.com

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

οσ ελότος

5/11/2013 8:39:17 PM

ΑΝ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ 4 | ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2013

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2013

υ) 150 βε ν ιζέλο . λ (ε ς ω έ σ ή να λε ω φ . Θη ιθέα • αθ λ λ α κ • 176 76 6 1723 l.com τ. 213 02 io@ gmai l b i .b o m anony

ΡΕ

ΤΕΥΧΟΣ 3

Στό μυθιστόρημα «Πρόσωπα στό νερό» ἡ συγγραφέας παρακολουθεῖ τήν πορεία τοῦ ἀνθρώπου ὥσπου νά κατακτήσει τήν ἀληθινή του ταυτότητα. Ἔτσι τό βιβλίο αὐτό θά μποροῦσε νά θεωρηθεῖ καί ὡς φυσική συνέχεια τοῦ προηγουμένου τῆς Ν.Ζ.: «Ἡ ζωή εἶναι ἐδῶ».

ΔΩ

•

οιός εἶναι ὁ Τσόρνιι Ντόν; Τί θά σηματοδοτήσει γι’ αὐτόν ἡ γνωριμία του μ’ ἕναν λύκο, ὅπως καί μ’ ἕναν ἀπροσδιορίστου ἡλικίας ἄγνωστο ἄντρα στά πυκνά δάση τοῦ Καυκάσου; Θά καταφέρει νά βρεῖ ἀπαντήσεις στά ἐρωτήματα πού τόν καῖνε; Πῶς θά ἐξελιχτεῖ ἡ ζωή του ἀπό τήν περιπέτειά του καί μετά;

το βιβλιοπωλείο που υποστηρίζει τους πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς

ΕΤ ΑΙ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ

N 978-960-564-058-3

SPiNe: 20

μύρτι λ ο

ρό» ἡ συγγραφέρώπου ὥσπου νά α. Ἔτσι τό βιβλίο φυσική συνέχεια ναι ἐδῶ».

143 × 210

Πρόσωπα στο νερό

ά σηματοδοτήσει , ὅπως καί μ’ἕναν ρα στά πυκνά δάβρεῖ ἀπαντήσεις ά ἐξελιχτεῖ ἡ ζωή

170 × 240 SPINE: 6.7 FLAPS: 70

ΔΙΑ ΤΙΘ

Νατάσα Ζαχαροπούλου

λίγων ἡμερῶν τό τοῦ ‘09 γίνονται στή ζωή τοῦ Ντόν ρικός ἥρωας ἀποαι ἀπρόβλεπτα.

Το βιβλίο της Νατάσας Ζαχαροπούλου κυκλοφορεί σε όλα τα βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις Οσελότος.

Λογοτεχνικό περιοδικό «Μύρτιλο»

00_myrtilo4_cover.indd 1

ISSN: 2241-3685

11/24/2013 9:51:29 PM

FlaPS: 80

μύρτιλο

ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

οσ ελότος

5/11/2013 8:39:17 PM

ΑΝ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ 4 | ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2013

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2013

υ) 150 βε ν ιζέλο . λ (ε ς ω έ σ ή να λε ω φ . Θη ιθέα • αθ λ λ α κ • 176 76 6 1723 l.com τ. 213 02 io@ gmai l b i .b o m anony

ΡΕ

ΤΕΥΧΟΣ 3

ΔΩ

•

το βιβλιοπωλείο που υποστηρίζει τους πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς

ΕΤ ΑΙ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ

N 978-960-564-058-3

SPiNe: 20

μύρτι λ ο

ρό» ἡ συγγραφέρώπου ὥσπου νά α. Ἔτσι τό βιβλίο φυσική συνέχεια ναι ἐδῶ».

143 × 210

Πρόσωπα στο νερό

ά σηματοδοτήσει , ὅπως καί μ’ἕναν ρα στά πυκνά δάβρεῖ ἀπαντήσεις ά ἐξελιχτεῖ ἡ ζωή

170 × 240 SPINE: 6.7 FLAPS: 70

ΔΙΑ ΤΙΘ

Νατάσα Ζαχαροπούλου

λίγων ἡμερῶν τό τοῦ ‘09 γίνονται στή ζωή τοῦ Ντόν ρικός ἥρωας ἀποαι ἀπρόβλεπτα.

Το βιβλίο της Νατάσας Ζαχαροπούλου κυκλοφορεί σε όλα τα βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις Οσελότος.

Λογοτεχνικό περιοδικό «Μύρτιλο»

00_myrtilo4_cover.indd 1

ISSN: 2241-3685

11/24/2013 9:51:29 PM

170 × 240

SPINE: 6.7

FLAPS: 70

μύρτιλο ΔΙΑ ΤΙΘ

Ισμήνη, μ’ έναν παράξενο, μοιραίο τρόπο, θα γνωρίσει τον Μύρωνα, έναν εντυπωσιακό νέο που η εικόνα του θα αποτυπωθεί στην ψυχή της και θα τη στοιχειώσει μ’ έναν περίεργο τρόπο. Δεν ήταν παρά μία φορά που τον είδε, κι όμως κάτι αόρατο τους συνέδεσε... 140 × 210 SPiNe: 3 FlaPS: 80

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ 4 | ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2013

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ

Η Μαρία Γιαννάκη γεννήθηκε στην Παιανία και ασχολείται με τα ναυτιλιακά. Από μικρή ηλικία της άρεσε να γράφει παραμύθια. Στην αρχή τα διάβαζε στον μικρό της αδελφό, αργότερα στους φίλους της και τώρα με χαρά τα μοιράζεται με τους μικρούς αναγνώστες σε τούτο το πρώτο της βιβλίο.

ΑΝ

ΤΕΥΧΟΣ 3

ΜΑΡΙΑ ΓΙΑΝΝΑΚΗ • ΝΕΦΕΛΗ, Ταξίδι στη Γη

Η Νεφέλη πραγματοποιεί το όνειρό της και κατεβαίνει στη Γη για να τη γνωρίσει από κοντά. Ένα απίστευτο ταξίδι, στη διάρκεια του οποίου συναντά την αγάπη, το καλό και το κακό, γνωρίζει μάγους, πρίγκιπες και νεράιδες... Άραγε όλα αυτά είναι αρκετά για να την κρατήσουν για πάντα στη Γη;

ΡΕ

•

Πώς είναι να ακούς ιστορίες από τη Γη ενώ κατοικείς στα σύννεφα; Τι αντικρίζεις όταν κάποια στιγμή την επισκέπτεσαι;

ΔΩ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ

∆ιαβάστε το νέο µυθιστόρηµα της Σοφίας ∆ηµοπούλου-Πύρζα που µόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Ωκεανός».

μύρτι λ ο

έλη μελαγχολικού Φθινοπώρου και το «Μύρτιλο» έχει γενέθλια. Συμπληρώνει με το τέταρτο τεύχος έναν χρόνο ζωής. Στην αγκαλιά Η μιας δυναμικής λογοτεχνικής κοινότητας διανύει την παιδική ηλικία με διάθεση παιγνιώδη και εξερευνητική, στοιχεία που ενίοτε τροφοδοτούν τη φαντασία, τη γραφή και την καλλιτεχνική παραγωγή. Στο γενέθλιο αυτό τεύχος θα βρείτε μεταξύ άλλων: Π Μεταφράσεις δύο νέων Λατινοαμερικανών ποιητών κι ένα διήγημα του μεγάλου Ουρουγουανού πεζογράφου, Οράσιο Κιρόγα. Επίσης, μία ποιητική συμμετοχή από τη μακρινή Μελβούρνη. Όπως και στα προηγούμενα τεύχη, ποίηση και πεζογραφία κινούνται σε ποικίλα, παράλληλα ή τεμνόμενα επίπεδα. Οι διακειμενικές συζητήσεις συνεχίζονται με θεματολογίες που μιλούν για χέρια, γενιές, σπίτια, μετακομίσεις, βόλτες, πορείες, ραντεβού, στην πόλη, στον πλανήτη, στη ζωή, στο επέκεινα. Ο αναγνώστης, μέσα από τη δική του μοναδική περιπλάνηση στους διαδρόμους του τέταρτου τεύχους, μπορεί ν’ ανακαλύψει φορμαλιστικές σελίδες, δοκιμές και πειραματισμούς, επιστολικές αφηγήσεις, ανοίκειες προσευχές, σουρεάλ, μπιτ ή ομηρικά στοιχεία, κάποιες χιουμοριστικές νότες, ίχνη επιστημονικής φαντασίας και, ακόμα, την αισθητική του μικρού. Ευχαριστούμε θερμά τις μεταφράστριες, χωρίς τη συμβολή των οποίων θα ήταν αδύνατη η συμμετοχή των ισπανόφωνων συγγραφέων. Επίσης, τους φωτογράφους, που με την επιμονή τους παγιώνεται πλέον η παρουσία της φωτογραφίας στο «Μύρτιλο». Τέλος, τους θεραπευτές, που στέλνουν ολοένα και περισσότερα (παραδόξως άραγε;) κείμενα ψυχαναλυτικής αφόρμησης. Φαίνεται πια πως το περιοδικό προτιμά να κυκλοφορεί κάθε τέλος εποχής. Συνεπώς θα μπορούσε το επόμενο τεύχος ν’ αναμένεται προς τα τέλη του Φλεβάρη. Όμως, για τέτοια ζητήματα δεν πρέπει να βάζουμε το χέρι μας στη φωτιά...

ΕΤ ΑΙ

ISBN 978-960-564-002-6

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ο σ ε λ ότ ο ς

2013

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ο σ ε λ ότ ο ς

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗλ. : 210 6431108 e-mail: ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr

0_cover_nefeli.indd 1

1/7/2013 12:02:31 AM

ώς είναι να ακούς ιστορίες από τη Γη ενώ κατοικείς στα σύννεφα; Τι αντικρίζεις όταν κάποια στιγμή την επισκέπτεσαι; Η Νεφέλη πραγματοποιεί το όνειρό της και κατεβαίνει στη Γη για να τη γνωρίσει από κοντά. Ένα απίστευτο ταξίδι, στη διάρκεια του οποίου συναντά την αγάπη, το καλό και το κακό, γνωρίζει μάγους, πρίγκιπες και νεράιδες... Άραγε όλα αυτά είναι αρκετά για να την κρατήσουν για πάντα στη Γη;

Το βιβλίο της Μαρίας Γιαννάκη κυκλοφορεί σε όλα τα βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις Οσελότος.

ISSN: 2241-3685

Μύρτιλο Λογοτεχνικό Περιοδικό ISSN: 2241-3685 Τεύχος 4ο, Φθινόπωρο 2013 Ιδιοκτήτης

Ελένη Λ. Παντοπούλου Εκδόσεις Οσελότος συντακτικη ομαδα

Αιμιλία Σκουφάκη Μελίνα Μινέλλη Έλλη Γρηγορίου Σχεδιασμός

Ocelotos Publishing PHOTO ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ

Mikadun (Ινδικό χαλί, Ρατζιαστάν, Ασία) ΕΚΤΥΠΩΣΗ

Δεκάλογος ΕΠΕ Επικοινωνία :

 210 6431137 • 210 6431108 periodiko.myrtilo@gmail.com facebook

Η συντακτική ομάδα εύχεται να έχουμε όλοι έναν χειμώνα ήπιο και δημιουργικό, που θα μας θωρακίσει απέναντι στη βία και τον αποπροσανατολισμό.

Λογοτεχνικό Περιοδικό Μύρτιλο ΙΣΤΟΤΟΠΟΣ

http://www.ocelotos.gr Διεύθυνση

Μπορείτε να στέλνετε τα σχόλιά σας ή ύλη συμμετοχής στη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου: periodiko.myrtilo@gmail.com

0_myrtilo_4 BOOK.indb 1

Βατάτζη 55, 11473 – Αθήνα To περιοδικό Μύρτιλο διατίθεται ΔΩΡΕΑΝ στα βιβλιοπωλεία και ηλεκτρονικά στο www.ocelotos.gr

11/24/2013 9:05:47 PM

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Άννα Νάταρ 4

Δωμάτιο ξενοδοχείου (στο Σικάγο) Καλοκαιρινό παιγνίδι (τον μήνα Σεπτέμβριο) Λειψοί Αποχαιρετισμός

Αλεξάνδρα Πιπλικάτση

Κι αύριο είναι Κυριακή

Αχιλλέας Ζωγράφος 9

Λευκό χαρτί Σε αναζήτηση

Νίκος Τεντόμας

Το σπίτι

Μιλτιάδης Ζέρβας

Ο σιωπηλός μαχητής

Οράσιο Κιρόγα

Άγριο μέλι

Ντετέλ Μαλαξιανάκη

Παραιτημένα χέρια

Αγγελική Κ αστρινέλλη

Νεροποντή στην οδό Τσόχα

Δέσποινα Παπαδοπούλου 22 Αμφίβια ζωή Διαπίστωση Μάκης Κ ατραφύλλιας 23 Διά δύο Φοίνιξ

Μανόλης Γιακουμάκης

Ένα βήμα να κάνω κι έχω κιόλας ξεκινήσει

Αλέκα Χαριτίδου

«Πω, πω, πω!»

Βιρχίνια Λούκας 30

Αντίστιξη, η Ισμήνη είναι Ισμήνη, η Αντιγόνη είναι Αντιγόνη

Προσοχή «εύθραυστο»

Βίκυ Βάββα

Φλωρεντία Ρήγα 36 Σολωμοί Γενιά καταδίκων

Έλσα Παντοπούλου 38 Solidaridad

Ανδρέας Κονδυλάτος 41

Υπερωκεάνιο με ροδάκινα και φύλλα Η τάξη του ‘60

Νέκτη Σταμέλου

Το χέρι

Λούλη Τσαμαντάνη

Πέντε χαϊκού του Φθινοπώρου

Τάσος Πανόπουλος 45 Μικροϊστορίες

0_myrtilo_4 BOOK.indb 2

11/24/2013 9:05:52 PM

Νατάσα Ζαχαροπούλου

Η πιο ήσυχη απόφαση

Δημήτρης Τρωαδίτης

Τρεις στιγμές

Μιχάλης Κικριλής

Ένα πρωί στη μεγαλούπολη

Βασίλης Τσαπαλιάρης

Θεία ομοίωση

Σοφία Στράτου

Ο θεατής

Γιάννης Κισκήρας 59

Ο απρόβλεπτος παράγοντας Οι τέσσερεις εποχές μου

Πολυτελές διαμέρισμα προς ενοικίαση

Δημήτρης Πολίτης

Μαρία Τουλ 64 Το ανύπαρκτο αμάξι Ανάταση

Σοφία Δημοπούλου Πύρζα

Ο βάλτος

Θεόδωρος Ταβουλάρης

Εγώ θα σε φωνάζω «καλοκαίρι»

Αννίτα Λουδάρου 72 Φραγή

Μαρτίν Θερισόλα

Άτιτλο από τη συλλογή «Perseguir»

Ελένη Τσεκούρα 75 Δοκιμή

Αγγέλα Πέτρα 76 Καλοκαίρια Παρὰ θῖν᾽ ἁλὸς Ευχή O άλλος νόστος Αναδρομές

Δέσποινα Λουλουδάκη

Αν φοβάσαι να το δεις

Σταύρος Γκιργκένης

Σκιές πάνω σε τέσσερεις στίχους

Μιχάλης Δήμας 80 Συρμάνθρωποι Ο τυφλοπόντικας Στέλλα Σοφία Νικ. Ζυγούρη 81 Πορεία Σταγόνα στον ωκεανό Νίκος Αντ. Πουλινάκης 82 Εγχείρημα Απειθάρχητες ανάσες

Οι μεταφραστές του τεύχους 83

Οι φωτογραφοι του τευχουσ 84

0_myrtilo_4 BOOK.indb 3

11/24/2013 9:05:57 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Άννα Νάταρ Δωμάτιο ξενοδοχείου (στο Σικάγο) Πέντε νύχτες. Τέσσερεις τοίχοι. Τέσσερα μαξιλάρια. Τρεις πρίζες. Τρία μπουκάλια νερό. Τρεις πίνακες. Δύο κρεβάτια. Δύο λάμπες. Ο κόσμος μέσα. Ένα τηλέφωνο. Ένα παράθυρο. Ο κόσμος έξω.

Καλοκαιρινό παιγνίδι (τον μήνα Σεπτέμβριο) Παίζει το φως με το κοχύλι και το κοχύλι με το κύμα. Παρακολουθείς το παιγνίδι και μπαίνεις κι εσύ στην κίνηση. Ακουμπάς το κοχύλι, φωτίζεται το χέρι σου και το κύμα σε γαργαλά. Αύριο πάλι το ίδιο παιγνίδι κι εσύ απών – να βρει η φύση τον εαυτό της.

ZZ Η Άννα Νάταρ γεννήθηκε στη Λευκωσία, αλλά μεγάλωσε στην Αθήνα. Έχει μακροχρόνια εμπειρία σε μεγάλες πολυεθνικές αμερικανικές εταιρίες ως ανώτερο και ανώτατο στέλεχος στον τομέα της Διοίκησης Ανθρώπινου Δυναμικού. Γράφει ποιήματα, διηγήματα και παραμύθια. Είναι δραστήρια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και διατηρεί το προσωπικό ιστολόγιο «www.annas-thoughts.blogspot.com». Στο περιοδικό «Μύρτιλο» δημοσιεύονται ποιήματά της για πρώτη φορά.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 4

11/24/2013 9:06:02 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Λειψοί Ροδόσταμο μύριζε το ψωμί ή μου φάνηκε; Η φωνή του γλάρου γλυκιά – μπορεί και να ονειρεύτηκα σ’ αυτό το ήσυχο νησί που πράσινο δεν βλέπεις μόνο της θάλασσας το πράσινο που παίζει με το μπλε. Η ταβέρνα «nine to five» στην ερημιά της με τ’ αλμυρίκια μόνα να φυλάνε σκοπιά. Τέσσερεις οι πάπιες να κοιμούνται ήσυχες μέχρι να’ ρθει η κοσμοσυρροή η αθώα και η ένοχη.

Αποχαιρετισμός Σε πλησίασε χλωμός και αδύναμος κι άπλωσε τα δυο του χέρια για να αγκαλιάσει τα δικά σου όπως έκανε όταν ήσουν κοριτσάκι. Το στόμα του άνοιξε και χωρίς φωνή τα χείλια του σχημάτισαν μια φράση «Θέλω να φύγω, ήρθε η ώρα». Ακούμπησε τα χείλια του στο μέτωπό σου και με το έξω μέρος του χεριού του χάιδεψε το πρόσωπό σου όπως έκανε όταν ήσουν κοριτσάκι. Μετά είδες την πλάτη του ενώ απομακρυνόταν «Το’ πε και το’ κανε» είπες «όπως έκανε όταν ήμουν κοριτσάκι».

0_myrtilo_4 BOOK.indb 5

11/24/2013 9:06:08 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Αλεξάνδρα Πιπλικάτση Κι αύριο είναι Κυριακή

ομίζω πως σήμερα μπορώ να πιάσω το μολύβι και να σου γράψω. Σήμερα είναι Σάββατο. Μου το είπε η Νίκη. Θυμάσαι τι κάναμε τα Σάββατα μαζί; Σίγουρα θα θυμάσαι. Κι αύριο είναι Κυριακή, αγαπημένε μου Αντώνη. Κυριακή. Θυμάσαι; Όχι, όχι, δεν θα σου γράψω άλλο. Κι εγώ θυμάμαι και δεν θέλω. Η Νίκη μου είπε να γράψω κάπου, θα μου κάνει καλό. Κι εγώ... Εγώ διάλεξα να γράψω σε σένα. Ποιον άλλον έχω; Και τι ξέρει η Νίκη, ε; Σάββατο – νομίζω Ιούλιο έχουμε.

Αγαπημένε μου Αντώνη, ξαναπιάνω το μολύβι. Κάθομαι στο γραφείο, εκείνο το μικρό Λουί, που τόσο σου αρέσει. Η Νίκη είπε πως χρειάζεται ένα καλό λουστράρισμα και το γραφείο και το σαλονάκι. Το ροζ. Θυμάσαι; Εγώ διαφώνησα μαζί της. Συνέχεια διαφωνούμε με τη Νίκη, μα ήρθε ένα απόγευμα ο Γιαννάκης κι άνοιξε τα παντζούρια. Φάνηκαν στην αντηλιά οι γρατζουνιές και «ναι», είπα, «χρειάζεται λουστράρισμα το σαλονάκι και όλα». Ο Γιαννάκης μεγάλωσε. Πάει στην πέμπτη, νομίζω. Κι ο γάτος μας ο Ρίκος μεγάλωσε. Ξεχνάω τα εμβόλιά του. Μη με μαλώσεις. Κυριακή – ακόμη Ιούλιος, φαντάζομαι. Κάνει αφόρητη ζέστη. Σ’ αγαπάω… Τετάρτη 27 Ιουλίου – δεν ξέρω ποιας χρονιάς. Δεν τις μετράω από τότε. Αγαπημένε μου Αντώνη. Σήμερα είμαι καλά. Ήρθε ο Γιαννάκης και πήγαμε βόλτα. Μπήκε τρέχοντας το πρωί, όταν η Νίκη μου έφερε χυμό πορτοκάλι, φρεσκοστυμμένο. Ήρθε κι αυτός με το δικό του και με τράβηξε απ’ το κρεβάτι φωνάζοντας: «Σήκω, Κική! Σήκω. Σήμερα μπορούμε να γίνουμε σούπερ από τώρα. Τι λες; Να γίνουμε πάλι σούπερ γάτες;» Κι η Νίκη μας άφησε να γίνουμε ό,τι θέλουμε, αφού πιούμε πρώτα τους χυμούς μας. Κι ο Γιαννάκης φώναξε πάλι: «Είδες; Μας αφήνει κι η μαμά...» Δεν ξέρω, μα όταν περπατάω με τον Γιαννάκη στη γειτονιά, δεν πονάω σχεδόν καθόλου. Και σήμερα, αγαπημένε μου, πήγαμε μια μεγάλη βόλτα. Ο Γιάννης είπε πως γίναμε σούπερ άνθρωποι, γιατί έδωσα ένα εικοσάρικο σε έναν κακομοίρη. ZZ Η Αλεξάνδρα Πιπλικάτση είναι δασκάλα ειδικής αγωγής. Διδάσκει, αλλά ποτέ δεν έπαψε να διδάσκεται. Διηγήματά της συμπεριλαμβάνονται στον συλλογικό τόμο με τίτλο «Οδός δημιουργικής γραφής ΙΙ», 2013, (εκδ. Οσελότος).

0_myrtilo_4 BOOK.indb 6

11/24/2013 9:06:14 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

«Μα, Κική, του έδωσες ολόκληρο εικοσάρικο! Έχεις άλλα να πάρουμε ποπ κορν;» με ρώτησε και του απάντησα: «Δεν πειράζει, ας μη φάμε σήμερα ποπ κορν. Τι; Θέλεις να γίνουμε σούπερ κοτόπουλα;» «Γίναμε σούπερ άνθρωποι, νομίζω. Δηλαδή, εσύ.» Έτσι μου είπε και γυρίσαμε στο σπίτι και σήμερα έφυγε νωρίς. Η Νίκη μου έφερε φαγητό πριν λίγο. Πάω τώρα να ξεκουραστώ. Θα σου ξαναγράψω. Παρασκευή – μέτρησα απ’ την Τετάρτη, υπολογίζω πως είναι 29. Δεν θέλω να υπολογίζω, αγαπημένε μου Αντώνη. Η Νίκη μάζεψε τα μπουκάλια και τα πέταξε. Πέταξε κι εκείνα με τον σπάγκο του Γιαννάκη. Της φώναξα. Της φώναξα να φύγει απ’ τη ζωή μου, αλλά εκεί εκείνη! Μάζευε και πέταγε και πίσω της ο Γιάννης. Δεν τον είχα δει. Ύστερα τον είδα να προσπαθεί να κρύψει ένα μπουκάλι στο κομοδίνο. Βρήκε τα φάρμακα και με κοίταζε κι εγώ τον έδιωξα. Τον έδιωξα. Τον έδιωξα. Θα του ζητήσω συγγνώμη. Πάω. Σάββατο – ξέρω τι έχουμε σήμερα, 30 Ιουλίου. Το είπα και στον Γιάννη. Η πινακίδα αναβόσβηνε στο πρόσωπό του. Ξέρεις, αυτή η απέναντι, η μαρκίζα με τα φώτα. «Μικρέ μου, σήμερα είναι Σάββατο κι οι σούπερ δεν κλαίνε». «Δεν είμαι σούπερ». «Νομίζω πως ήσουν πάντα». «Ξέρεις τι μέρα είναι, Κική! Είπες τι μέρα είναι! Κι αύριο είναι Κυριακή, να το θυμάσαι!» «Θα το θυμάμαι. Ναι». Κυριακή, 31 Ιουλίου 2011 Αγαπητέ αγαπημένε Αντώνη της Κικής. Είμαι ο Γιάννης, φίλος της αγαπημένης σου. Μη ζηλέψεις, μόνο φίλοι είμαστε και σούπερ-κάτι, κάθε φορά που έρχομαι στο σπίτι της. Η Κική μου κάνει μαθήματα πιάνου και κάποιες φορές κάνουμε χειροτεχνία με άδεια μπουκάλια. Έχει πολλά άδεια μπουκάλια η Κική. Η μαμά τα μαζεύει και τα πετάει κι εμείς φωνάζουμε και κλαίμε που δεν μας αφήνει να κάνουμε τα δικά μας. Σήμερα βρήκαμε την Κική πάνω σ’ έναν τάφο που έγραφε το όνομα κάποιου συνονόματού σου, Αντώνη. Θα τον ξέρεις κι εσύ φαντάζομαι, αφού είσαι ο αγαπημένος της. Μάλλον τον αγαπούσε η Κική, όπως αγαπάει κι εσένα. Εσύ, όμως, θα είσαι πολύ μακριά. Γι’ αυτό δεν έρχεσαι; Η Κική στεναχωριέται πολύ. Και θα στεναχωρήθηκε και σήμερα, γιατί δεν μας μιλούσε όταν τη βρήκαμε. Η μαμά φώναζε κι εγώ τρόμαξα. Μετά κάλεσε το ασθενοφόρο και την πήραν. Έκλαιγα κι εγώ και ρωτούσα τη μαμά τι έπαθε. Η μαμά μου είπε πως θα την πάνε στο νοσοκομείο και θα γίνει καλά. Η Κική πάντα γίνεται καλά. Κι ας μην παίρνει τα φάρμακά της. Της έχουν τελειώσει και δεν έχει λεφτά να αγοράσει άλλα. Έβγαλα κι εγώ αυτά που είχα στον κουμπαρά μου, αλλά δεν φτάνουν. Γι’ αυτό σου γράφω, αγαπητέ αγαπημένε της Κικής. Πρέπει να έρθεις για να της αγοράσεις φάρμακα. Να γίνει καλά. Κι αφού εί-

0_myrtilo_4 BOOK.indb 7

11/24/2013 9:06:19 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

photo by Eleftheria Aggelaki

σαι ο αγαπημένος της, πρέπει να είσαι κοντά της τώρα στο νοσοκομείο. Έλα, σε παρακαλώ, κι ας πάψω πια να παίζω με τα μπουκάλια μαζί της, αν κι εσύ δεν το θέλεις. Δεν ξέρω ούτε το επίθετό σου ούτε τη διεύθυνσή σου. Βρήκα μόνο αυτά τα γράμματα που σου έχει γράψει. Θα ψάξω, όμως, θα τα βρω και θα στο στείλω αυτό το γράμμα. Γεια σου τώρα και περιμένω να ‘ρθεις, αν είσαι εντάξει.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 8

11/24/2013 9:06:20 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Αχιλλέας Ζωγράφος Λευκό χαρτί Λευκό χαρτί προκλητικό λευκό χαρτί περήφανο απουσία χρώματος σε φυλακισμένο πλαίσιο παράθυρο στο άπειρο απαλλαγμένο από κάθε βάρος και ενοχή αυστηρά αμετακίνητο αμείλικτα σιωπηλό έχοντας βέβαιη ετυμηγορία υπογραμμίζει το ανείπωτο και την ευκαιρία που μας προσπέρασε.

Σε αναζήτηση Μάρτυρας αβέβαιων υποσχέσεων μόνιμος κάτοικος εξωτερικού η διήγηση της κάθε σου ιστορίας μπλε ελπίδα, ασημένια σκιά μετέωρη, διακριτικά απορημένη περιμένει να διαλεχτεί ή να διαλέξει μα σαν κομψή ομπρέλα νωχελικά αναμένοντας ενδίδει στην αγκαλιά μιας ανύποπτης βροχής.

ZZ Ο Αχιλλέας Ζωγράφος γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε μουσική σε Ελλάδα και Γερμανία. Στο παρόν τεύχος του «Μύρτιλου» δημοσιεύονται ποιήματά του για πρώτη φορά.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 9

11/24/2013 9:06:25 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Νίκος Τεντόμας Το σπίτι

ρισκόμαστε χίλια χρόνια μετά το τέλος του κόσμου, εννοώ το τέλος του κόσμου όπως τον ξέραμε. Εγώ βρίσκομαι διακόσια μέτρα μακριά από την αγαπημένη μου, τη Μαρία. Όλοι ζούμε μέσα. Τις τελευταίες γνωστές φωτογραφίες του έξω κόσμου τις έχει τραβήξει ένας Αργεντίνος φωτογράφος, ο Ουμπέρτο Ρίβας. Απεικονίζουν έναν κόσμο μοναχικό, χωρίς ανθρώπους, πράγμα απολύτως φυσιολογικό, αφού οι άνθρωποι έχουν σταματήσει εδώ και καιρό να ζούνε έξω. Οι φωτογραφίες του διακοσμούν το «Σπίτι» και είναι η μόνη γνώση που έχουμε από το έξω. Ο Ουμπέρτο λατρεύεται ως θεός εδώ, γιατί είναι ο τελευταίος άνθρωπος που έχει δει πώς ήταν ο κόσμος έξω από το «Σπίτι». Το «Σπίτι» είναι ένα κυκλικό κτήριο με μήκος πενήντα χιλιάδες χιλιόμετρα και περιδιάβαινει όλη τη γη. Τα παράθυρά του είναι κλειστά λόγω της επικίνδυνης ακτινοβολίας που υπάρχει εκεί έξω. Στους κάτω ορόφους βρίσκονται τα χωράφια τα οποία φωτίζονται με τεχνητό φως και ακόμη πιο κάτω υπάρχουν οι μηχανές για την παραγωγή ενέργειας. Πώς δημιουργήθηκε το «Σπίτι»; Όταν ήρθε η καταστροφή, πολλοί άνθρωποι βρήκαν καταφύγιο στο Σινικό Τείχος. Επειδή δεν μπορούσαν να βγουν πια έξω, ξεκίνησαν να το επεκτείνουν και από τις δύο πλευρές και πεντακόσια χρόνια αργότερα συναντήθηκαν κάπου στα Κάτω Πατήσια. Έτσι έκλεισε ο κύκλος. Από τότε ζούμε όλοι μέσα στο «Σπίτι». Αυτή είναι η μόνη ζωή που γνωρίζουμε. Με τη Μαρία έχουμε πέντε παιδιά και δύσκολα τα βγάζουμε πέρα. Δουλειές υπάρχουν μόνο του ποδαριού και ζούμε μέρα με τη μέρα. Κάποιοι είχαν προσπαθήσει να βγούνε έξω, αλλά δεν τους έχουμε ξαναδεί. Ο «Πατέρας», που είναι η ανώτατη αρχή στο «Σπίτι», μας λέει ότι όποιος βγαίνει έξω πεθαίνει και δεν πρέπει ποτέ να το αποτολμούμε. Σε κάποια μέρη του «Σπιτιού» υπάρχουν κάμερες που μας δείχνουν σε πραγματικό χρόνο το έξω, μια απέραντη έρημος η οποία διακόπτεται από σκελετούς ζώων και ανθρώπων. Αυτά βέβαια δεν τα πιστεύουν όλοι. Υπάρχει μία τρομοκρατική οργάνωση, «Ο Ήλιος», που προπαγανδίζει ότι η ζωή έξω έχει επανέλθει σε φυσιολογικά επίπεδα και ότι όλα γίνονται για να μας έχουν σκλάβους εδώ μέσα και να μας εκμεταλλεύονται.

ZZ Ο Νίκος Τεντόμας γεννήθηκε στην Αθήνα το 1970. Ασχολείται ερασιτεχνικά με τη φωτογραφία. Έχει παρακολουθήσει μαθήματα φωτογραφίας στο εργαστήρι του Δήμου Περιστερίου, καθώς και το σεμινάριο του Πλάτωνα Ριβέλλη. Είναι μέλος στον «Φωτογραφικό Κύκλο» και στους «Φωτογραφικούς Παράλληλους». Διατηρεί το blog «www.flout.gr» όπου δημοσιεύει ό,τι βρίσκει ενδιαφέρον σχετικά με τη φωτογραφία, καθώς και σύντομα μυθοπλαστικά κείμενα.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 10

11/24/2013 9:06:30 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Σήμερα άργησα να τελειώσω τη δουλειά και βιάζομαι να γυρίσω σπίτι. Η Μαρία με τα παιδιά με περιμένουν γεμάτοι χαρά. Καθώς πλησιάζω, τους βλέπω από μακριά να παίζουν όλοι μαζί. Γύρω μου παρατηρώ μια παράξενη κινητικότητα. Ένας νεαρός έρχεται προς το μέρος μου, με πιάνει και προτού προλάβω να αντιδράσω, με ρίχνει κάτω και πέφτει από πάνω μου. Βλέπω στον λαιμό του ζωγραφισμένο έναν ήλιο. Προσπαθώ να καταλάβω γιατί μου επιτέθηκε. Εκείνη τη στιγμή ακούγεται ένας τρομερός θόρυβος. Μία έκρηξη έχει συνταράξει το «Σπίτι». Είμαι ζαλισμένος από τον κρότο και μένω κάτω αρκετά λεπτά. Όταν καταφέρνω να σηκωθώ, βλέπω τι έχει γίνει. Κάποιος εκρηκτικός μηχανισμός έχει διαλύσει ένα μέρος του «Σπιτιού» κι έχει δημιουργήσει έναν κρατήρα βάθους τριακοσίων μέτρων. Ευτυχώς, η οροφή του «Σπιτιού» άντεξε την έκρηξη και δεν κινδυνεύουμε από την ακτινοβολία. Στέκομαι στην άκρη και βλέπω ότι είναι πια αδύνατο να περάσω απέναντι. Είμαι μόνο διακόσια μέτρα μακριά τους. Στην άλλη μεριά, η Μαρία δείχνει να τα έχει χαμένα. Τα παιδιά κλαίνε. «Να με περιμένεις», της ψιθυρίζω. Τη χαιρετάω, κάνω μεταβολή κι αρχίζω να περπατάω. Είμαι μόνο πενήντα χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά τους. Θα μου πάρει καιρό, αλλά θα γυρίσω... Υστερόγραφο

photo by Nikos Tentomas

Ο Humberto Rivas (1937-2009), είχε μοιράσει τη ζωή του ανάμεσα στην Αργεντινή και την Ισπανία και είχε επηρεαστεί αρκετά από τους Richard Avedon, Alfred Stieglitz και Henri Cartier-Bresson. Το έργο του ξεχωρίζει για την ποιότητα των πορτρέτων του, η οποία καθιερώνει μια διαλεκτική μεταξύ του φωτογράφου και του μοντέλου, καθώς και τη χρήση του φυσικού φωτός στα τοπία του, συνήθως χωρίς την ανθρώπινη παρουσία.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 11

11/24/2013 9:06:36 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Μιλτιάδης Ζέρβας Ο σιωπηλός μαχητής Εκθαμβωτικός εξεπρόβαλες μόνος μέσα από των νεφών τη σχισμή. Από νήπιο έφερνες πάνω σου σημάδια από ουράνια χάσματα. Στις εξομολογήσεις που είχες από νωρίς με τη θάλασσα σε κατηχούσαν τα κύματα με λέξεις από άγρια δάση και γλάρους σε πτήση. Έτσι, ο ίδιος εσύ αναδύθηκες μαχητής σιωπηλός κι αχθοφόρος του πόνου, πάντα εσύ να γνωρίζεις οράματα πώς να χτίζεις από τα χαλάσματα... Στη φωλιά του μέσα υφαίνει βασανιστικούς παραδείσους σιγοψυθιρίζοντας της πυρκαγιάς τα τραγούδια ο αυθεντικός κι ο ανώλεθρος, ο βοσκός των αστέρων, ο ενδεδυμένος το ρούχο του ήλιου, ο γεννημένος από τις βροντές και γι’ αυτό γοερός όπως ήχος καμπάνας. Κρέμονται από πάνω του όλοι και όλα όπως τσαμπιά από ευσκιόφυλλη άμπελο.

ZZ Ο Μιλτιάδης Ζέρβας γεννήθηκε στο Βαθύ της Σάμου. Ασχολείται με την ποίηση από το 1971. Ποιήματά του έχουν βραβευθεί και διακριθεί σε πολλούς διαγωνισμούς. Η ποιητική συλλογή «Ηγεμονία των βράχων» (εκδ. Οσελότος, 2010) είναι το δεύτερο βιβλίο του.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 12

11/24/2013 9:06:42 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Στις ερημιές του οικοδόμησε θόλο. Του χαρίστηκε γι’ αυτό να γεννάει τον χρόνο κι έτσι εκείνος κοντά του κυλάει αλλιώτικα. Σε βόμβυκες μέσα, επωάζει λειμώνες ο πάντα ορφανός μες στους αιώνες, ο πυκνοκατοικημένος από κλεφτουριά και πειρατομάνι. Θηλάζει το χώμα και του βρέχει ο ουρανός, φρεσκοκομμένο το όνομα, φορτωμένο μ’ αρώματα και με μια δύναμη τέτοια που να λέει και αμέσως να γίνεται. Έτσι το παράστημά του ευθύς ανυψώθηκε φοίνικας. Έκτοτε τον επισκέπτεται τακτικά η άλλη κατάσταση, η εμπύρετη, ο ιερός παροξυσμός κι η νηφάλια μέθη. Σήμερα τον βρίσκεις συχνά στην κατίσχυση των ελπίδων και στης κρυφής αυγής το πυράκτωμα, εκεί όπου φωτοσυνθέτουν οι κρυπτικοί κι οι πορτοκαλεώνες εκρήγνυνται. Οργανώνει τώρα μυστικές νηοπομπές για κάποια άλλα φεγγάρια, εγχειρίζει κρυπτογραφημένα μηνύματα σε πληρώματα μελλόντων αιώνων κι οι σφιγμένες γροθιές μες στις τσέπες του είναι απασφαλισμένες χειροβομβίδες. Κι είν’ αυτός ο αψίθυμος πότης, ο αμφορέας μαζί και το λιαστό κρασί. Κι όλοι κι όλα μονάχα σε κείνον ελπίζουν κι έτσι εκείνος στρέφει πάλι την πλώρη προς το ουράνιο αρχιπέλαγος.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 13

11/24/2013 9:06:47 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Οράσιο Κιρόγα Άγριο μέλι*

χω στο Σάλτο Οριεντάλ δύο ξαδέρφια, άντρες πια, που στα δώδεκά τους χρόνια και βαθιά επηρεασμένοι από τ’ αναγνώσματα του Ιουλίου Βερν, έβαλαν μπροστά το πολλά υποσχόμενο εγχείρημα να παρατήσουν το σπίτι τους για να ζήσουν στην άγρια φύση – δύο λεύγες από την πόλη. Εκεί θα ζούσαν σαν τους πρωτόγονους, από το κυνήγι και το ψάρεμα. Η αλήθεια είναι πως τα δύο αγόρια δεν είχαν καν θυμηθεί να πάρουν μαζί τους ούτε καραμπίνες ούτε αγκίστρια, αλλά –όπως και να ‘χει– το δάσος βρισκόταν εκεί, με την ελευθερία του, πηγή ευλογίας, και τη γοητεία του κινδύνου. Δυστυχώς, αυτοί που τους έψαχναν τους βρήκαν τη δεύτερη μέρα ακόμη αποσβολωμένους και κάπως εξασθενημένους. Προς μεγάλη έκπληξη των μικρών τους αδερφών –που είχαν επίσης μυηθεί στον Ιούλιο Βερν – ήξεραν ακόμη να περπατούν στα δύο πόδια και δεν είχαν ξεχάσει να μιλούν. Ίσως, ωστόσο, η περιπέτεια των δύο Ροβινσώνων να είχε μεγαλύτερη βαρύτητα αν διαδραματιζόταν σε άλλο δάσος, λιγότερο φιλικό προς τους εκδρομείς. Εδώ, στις Μισιόνες, οι αποδράσεις μπορεί να καταλήξουν σε απρόβλεπτα όρια κι εκεί οδηγήθηκε ο Γκαμπριέλ Μπενινκάσα από την αλαζονεία του για τις ορειβατικές του «stromboot». Ο Μπενινκάσα, έχοντας ολοκληρώσει τις σπουδές του στα δημόσια λογιστικά, λαχτάρησε ξαφνικά να γνωρίσει τη ζωή στη ζούγκλα. Δεν ήταν το ταμπεραμέντο του που τον παρέσυρε. Αντιθέτως, ο Μπενινκάσα ήταν ένας τύπος φιλήσυχος, στρουμπουλός και ροδομάγουλος λόγω της εξαίρετης υγείας του. Συνεπώς, αρκετά συνετός ώστε να προτιμά ένα τσάι με γάλα και βουτήματα από ένας Θεός ξέρει ποια κολασμένη και μοιραία τροφή του δάσους. Αλλά όπως ο εργένης που πάντα υπήρξε μετρημένος θεωρεί καθήκον του, την παραμονή του γάμου του, να αποχαιρετήσει την εργένικη ζωή με μια νύχτα οργίων παρέα με τους φίλους του, έτσι ακριβώς ο Μπενινκάσα αναζήτησε δυο-τρεις έντονες εμπειρίες ως ανταμοιβή για μια τακτοποιημένη ζωή. Και για αυZZ Ο Horacio Quiroga, Ουρουγουανός ποιητής και συγγραφέας θεατρικών έργων και διηγημάτων, γεννήθηκε το 1878 στο Σάλτο της Ουρουγουάης και αυτοκτόνησε το 1937 στο Μπουένος Άιρες, ενώ βρισκόταν στο τελικό στάδιο της ανίατης ασθένειάς του. Μοντερνιστής και επηρεασμένος από το έργο των Edgar Alan Poe και Guy de Maupassant, έγραψε διηγήματα, καθώς και ιστορίες για παιδιά με θέμα τη ζούγκλα. Τρεις φορές στη διάρκεια της πολυτάραχης ζωής του, που τη σημάδεψαν τραγικά γεγονότα όπως θανατηφόρα ατυχήματα και αυτοκτονίες μελών της οικογένειάς του –αλλά και θυελλώδεις έρωτες– εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του για να ζήσει στη ζούγκλα, στην περιοχή Μισιόνες. Στις ιστορίες του, παράλληλα με το σκηνικό της άγριας φύσης, χρησιμοποιεί το στοιχείο του υπερφυσικού και του παράξενου για να αναδείξει τον αγώνα του ανθρώπου και των ζώων για επιβίωση. Επίσης, υπήρξε εξαίρετος στην περιγραφή της ψυχικής ασθένειας και των παραισθήσεων. Η επιρροή του είναι εμφανής στον λατινοαμερικανικό μαγικό ρεαλισμό του Gabriel García Márquez και τον μεταμοντέρνο σουρεαλισμό του Julio Cortázar.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 14

11/24/2013 9:06:52 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

τόν τον λόγο ανέβαινε τώρα τον Παρανά με τις περίφημες «stromboot» μέχρι να φτάσει σε κάποια βιοτεχνία. Επειδή οι αλιγάτορες στην όχθη αγρίευαν το σκηνικό, φόρεσε τις γερές του μπότες πριν καλά καλά βγει από την Κοριέντες. Παρ’ όλα αυτά, ο δημόσιος λογιστής πρόσεχε ιδιαίτερα μήπως και γρατσουνιστούν ή λερωθούν τα υποδήματά του. Με τούτα και με κείνα έφτασε στη βιοτεχνία του νονού του. Μία ώρα μετά, εκείνος αναγκάστηκε να βάλει φρένο στην αποκοτιά του βαφτισιμιού του. «Για πού το ‘βαλες τώρα;» τον ρώτησε έκπληκτος. «Για τα δάση, θέλω να τα εξερευνήσω λίγο», αποκρίθηκε ο Μπενινκάσα που μόλις είχε κρεμάσει το «winchester» στον ώμο. «Βρε κακομοίρη! Βήμα δεν θα καταφέρεις να κάνεις. Πάρε καλύτερα το μονοπάτι... Ή άμα θες, άσε το όπλο και αύριο θα βάλω έναν εργάτη να σε συνοδεύσει». Ο Μπενινκάσα εγκατέλειψε την ιδέα της εξερεύνησης. Ωστόσο, πήγε μέχρι την άκρη του δάσους και σταμάτησε. Αποπειράθηκε διστακτικά ένα βήμα προς τα μέσα και κοντοστάθηκε. Έχωσε τα χέρια του στις τσέπες και κοίταξε διερευνητικά εκείνη την αδιαπέραστη λόχμη, σφυρίζοντας άτονα διάφορους σκοπούς. Αφού περιεργάστηκε ξανά το δάσος από άκρη σε άκρη, γύρισε πίσω αρκετά απογοητευμένος. Την επομένη, ωστόσο, ο Μπενινκάσα περπάτησε στο κεντρικό μονοπάτι για καμιά λεύγα περίπου και παρόλο που το τουφέκι του επέστρεψε σιωπηλό, εκείνος δεν τα ‘βαψε μαύρα. Τα άγρια θηρία θα κατέφταναν όπου να ΄ναι. Και όντως έφτασαν, το δεύτερο βράδυ, αν και δεν ήταν τα συνηθισμένα θηρία. Ο Μπενινκάσα κοιμόταν βαθιά, όταν τον ξύπνησε ο νονός του. «Ε, υπναρά, ξύπνα γιατί θα σε φάνε ζωντανό!» Ο Μπενινκάσα ανακάθισε απότομα στο κρεβάτι, υπνωτισμένος από το φως των τριών φανών θυέλλης που πηγαινοέρχονταν από τη μια άκρη του δωματίου ώς την άλλη. Ο νονός του και δύο εργάτες ψέκαζαν το πάτωμα. «Τι είναι, τι είναι;» ρώτησε καθώς πετάχτηκε όρθιος. «Τίποτα…Πρόσεχε τα πόδια σου! Περνούν οι λεγεωνάριοι». Ο Μπενινκάσα είχε ήδη αντιληφθεί τα παράξενα μυρμήγκια, τους λεγεωνάριους όπως τα λέμε. Είναι μικρά, μαύρα, λαμπερά και προελαύνουν ταχύτατα, σαν πλατιά ποτάμια. Είναι κατά βάση σαρκοβόρα. Προχωρούν καταβροχθίζοντας ό,τι βρουν στο διάβα τους: αράχνες, γρύλους, σκορπιούς, φρύνους, φίδια και κάθε πλάσμα ανίκανο να τους αντισταθεί. Δεν υπάρχει ζώο, όσο μεγάλο και δυνατό κι αν είναι, που να μην τρέπεται σε φυγή. Ο ερχομός τους σε ένα σπίτι σημαίνει την ολοκληρωτική εξόντωση κάθε ζωντανού πλάσματος, μιας και δεν υπάρχει γωνιά ούτε βαθύ άνοιγμα που να μην εισβάλει το αδηφάγο ποτάμι. Τα σκυλιά αλυχτούν, τα βόδια μουγκανίζουν και είναι επιτακτικό να εγκαταληφθεί το σπίτι, καθώς μέσα σε δέκα ώρες οι λεγεωνάριοι θα ροκανίσουν ώς το κόκαλο όποιον βρουν μπροστά τους. Παραμένουν σ’ ένα μέρος μία, δύο έως και πέντε μέρες, ανάλογα με το πόσο πλούσιο είναι σε έντομα, κρέας ή λίπος. Μόλις καταβροχθίσουν τα πάντα, φεύγουν. Ωστόσο, δεν αντέχουν σε εντομοκτόνα όπως η κρεολίνη και καθώς υπήρχε άφθονη στη βιοτεχνία, το σπίτι απαλλάχτηκε από τους λεγεωνάριους σε λιγότερο από μία ώρα.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 15

11/24/2013 9:06:58 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Ο Μπενινκάσα παρατηρούσε από πολύ κοντά, στα πόδια του, ένα μπλαβί σημάδι από δαγκωματιά. «Μα την πίστη μου, δαγκώνουν πολύ δυνατά!» είπε έκπληκτος, σηκώνοντας το κεφάλι προς τον νονό του. Για εκείνον πάλι, αυτή η παρατήρηση δεν είχε καμιά αξία και δεν απάντησε. Αντ’ αυτού, έδινε τα εύσημα στον εαυτό του που είχε αναχαιτίσει εγκαίρως την εισβολή. Ο Μπενινκάσα συνέχισε τον ύπνο του, αν και πεταγόταν όλο το βράδυ από εφιάλτες των τροπικών. Την επομένη κίνησε για το βουνό, αυτή τη φορά με μια ματσέτα, μιας και είχε καταλήξει πως ένα τέτοιο εργαλείο θα του χρησίμευε εκεί περισσότερο από το τουφέκι. Το σίγουρο είναι πως δεν είχε φοβερό χέρι – για να μη μιλήσουμε για μάτι. Ωστόσο, κατάφερνε να πετσοκόβει τα κλαδιά, να μαστιγώνεται στο πρόσωπο και να σκίζει τις μπότες του – όλα αυτά μαζί. Το σιωπηλό και ανήλιαγο βουνό σύντομα τον κούρασε. Του έδινε την εντύπωση – σωστή κατά τα άλλα– ενός σκηνικού στο φως της μέρας. Από την πολύβουη ζωή των τροπικών, την ώρα αυτή δεν υπάρχει τίποτα παρά η παγωνιά ενός θεάτρου: ούτε ζώο, ούτε πετούμενο, ούτε καν ο παραμικρός θόρυβος. Ο Μπενινκάσα είχε πάρει τον δρόμο του γυρισμού, όταν ένα υπόκωφο βούισμα του τράβηξε την προσοχή. Στα δέκα μέτρα, σε έναν κούφιο κορμό, μικροσκοπικές μέλισσες στεφάνωναν την είσοδο του ανοίγματος. Σίμωσε προσεκτικά και είδε στο βάθος της κουφάλας δέκα με δώδεκα σκουρόχρωμες μπάλες στο μέγεθος αυγού. «Αυτό είναι μέλι», μονολόγησε ο δημόσιος λογιστής με ενδόμυχη λαιμαργία. «Πρέπει να είναι πουγκιά, γεμάτα μέλι...» Αλλά ανάμεσα σε αυτόν –τον Μπενινκάσα– και τα πουγκιά βρίσκονταν οι μέλισσες. Έπειτα από μια μικρή ανάπαυλα, σκέφτηκε τη φωτιά: θα τις κάπνιζε για τα καλά. Η τύχη τα έφερε και ενώ ο κλέφτης πλησίαζε προσεχτικά τα νωπά πεσμένα φύλλα, τέσσερεις ή πέντε μέλισσες κάθισαν στο χέρι του χωρίς να τον τσιμπήσουν. Ο Μπενινκάσα άρπαξε μία αμέσως και ζουλώντας τη διαπίστωσε πως δεν είχε κεντρί. Ασυγκράτητο, το σάλιο του μέλωσε και κύλησε σαν νερό. Υπέροχα, καλά ζωάκια! Αμέσως ο λογιστής ξεκόλλησε τα κέρινα πουγκιά κι αφού απομακρύνθηκε αρκετά για να αποφύγει τη στενή επαφή με τις μέλισσες, κάθισε στο ρίζωμα ενός δέντρου. Από τα δώδεκα πουγκιά, επτά περιείχαν γύρη. Τα υπόλοιπα ήταν γεμάτα μέλι, ένα μέλι σκουρόχρωμο, σκοτεινό και διαυγές, το οποίο ο Μπενινκάσα δοκίμασε λαίμαργα. Η γεύση τού θύμιζε χαρακτηριστικά κάτι. Τι όμως; Ο λογιστής δεν μπόρεσε να το προσδιορίσει. Ίσως ρετσίνι οπωροφόρων ή ευκαλύπτου. Και γι’ αυτόν τον λόγο, το πηχτό μέλι άφηνε για ώρα στο στόμα κάτι απροσδιόριστο και τραχύ. Αλλά... τι άρωμα! Ο Μπενινκάσα, αφού σιγουρεύτηκε πως μόνο τα πέντε πουγκιά θα του ήταν χρήσιμα, ξεκίνησε. Η ιδέα του ήταν απλή: θα κρατούσε την κηρήθρα ψηλά να στάζει στο στόμα του. Όμως, καθώς το μέλι ήταν παχύρρευστο, έπρεπε να ανοίξει κι άλλο την τρύπα, αφού είχε κάτσει και περίμενε άσκοπα για μισό λεπτό με ανοιχτό το στόμα. Τότε το μέλι ξεπρόβαλε, σχηματίζοντας μια λεπτή και βαριά κλωστή μέχρι τη γλώσσα του λογιστή.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 16

11/24/2013 9:06:58 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Η μια μετά την άλλη, και οι πέντε κηρήθρες άδειασαν έτσι στο στόμα του Μπενινκάσα. Ήταν ανώφελο να περιμένει άλλη σταγόνα κι ακόμα περισσότερο να ξαναελέγξει τα άδεια πουγκιά: έπρεπε να τα παρατήσει. Εντωμεταξύ, η παρατεταμένη στάση με το κεφάλι κρατημένο ψηλά τον είχε ζαλίσει λίγο. Βαρύς απ’ το μέλι, ακίνητος και με τα μάτια ορθάνοιχτα, ο Μπενινκάσα περιεργάστηκε ξανά το ανήλιαγο δάσος. Τα δέντρα και το έδαφος έπαιρναν στάσεις πολύ πιο λοξές και το κεφάλι του ακολουθούσε το πηγαινέλα του τοπίου. «Τι περίεργη ζάλη...» συλλογίστηκε ο λογιστής. «Και το χειρότερο είναι...» Με το που σηκώθηκε κι έκανε να περπατήσει, ένιωσε την ανάγκη να πέσει ξανά πάνω στον κορμό. Ένιωθε το κορμί του μολύβι – πάνω απ’ όλα τα πόδια του, πελώρια, σαν να ήταν πρησμένα. Τόσο τα πόδια όσο και τα χέρια του άρχισαν να μυρμηγκιάζουν. «Είναι πολύ παράξενο, πολύ παράξενο, πολύ παράξενο!» επαναλάμβανε σαν χαζός ο Μπενινκάσα, δίχως όμως να μπορεί να ξεχωρίσει την αιτία αυτής της παράξενης κατάστασης. «Σαν να είχα μυρμήγκια... Οι λεγεωνάριοι...» συμπέρανε. Και ξαφνικά η αναπνοή του κόπηκε απότομα από τον τρόμο. «Πρέπει να είναι απ’ το μέλι!... Είναι δηλητηριώδες!... Δηλητηριάστηκα!» Και σε μια δεύτερη προσπάθεια να σταθεί όρθιος, τού σηκώθηκαν οι τρίχες απ’ τη φρίκη· δεν είχε καταφέρει ούτε καν να κινηθεί. Τώρα αυτή η αίσθηση του μολυβιού και το μυρμήγκιασμα ανέβαιναν μέχρι τη μέση του. Η τρομακτική σκέψη ότι θα πέθαινε εκεί, αξιοθρήνητα μόνος, μακριά από τη μητέρα και τους φίλους του, παρέλυε κάθε δύναμη αντίστασής του. «Θα πεθάνω!... Σε λίγο πεθαίνω!... Ούτε το χέρι μου δεν μπορώ να κουνήσω πια!...» Όμως, μέσα στον πανικό του, παρατήρησε πως δεν είχε πυρετό ούτε κάψιμο στον λαιμό, ενώ η καρδιά και οι πνεύμονές του διατηρούσαν τον κανονικό ρυθμό τους. Η αγωνία του πήρε άλλη μορφή. «Είμαι παράλυτος! Είναι παράλυση και αποκλείεται να με βρουν!...» Αλλά, ενώ διατηρούσε στο ακέραιο τις αισθήσεις του, την ίδια στιγμή ένας ακατανίκητος λήθαργος άρχισε να τον κυριεύει και να επιτείνει τη ζαλάδα του. Επιπλέον, του φάνηκε πως το έδαφος που ταλαντευόταν άρχισε να μαυρίζει και να γυρίζει ιλιγγιωδώς. Για μια ακόμη φορά ήρθαν στη θύμησή του οι λεγεωνάριοι και καρφώθηκε στη σκέψη του μια έσχατη αγωνία: η πιθανότητα εκείνο το μαύρο που κατέκλυζε το έδαφος να είναι... Είχε ακόμα δυνάμεις για να αντιδράσει σε αυτόν τον ύστατο τρόμο κι έβγαλε ξαφνικά μια κραυγή, ένα πραγματικό ουρλιαχτό όπου η φωνή του άντρα ξαναπαίρνει τον τόνο αυτής του τρομοκρατημένου παιδιού: στα πόδια του ορμούσε ακατάσχετο ένα ποτάμι από μαύρα μυρμήγκια. Γύρω του οι αδηφάγοι λεγεωνάριοι μαύριζαν το έδαφος κι ο λογιστής ένιωσε, κάτω από το εσώρουχό του, το ποτάμι των σαρκοβόρων μυρμηγκιών να ανεβαίνει. Τελικά, δύο μέρες αργότερα, ο νονός του εντόπισε τον σκελετό καλυμμένο με τα ρούχα του Μπενινκάσα, χωρίς το παραμικρό ίχνος σάρκας. Οι κηρήθρες, καθώς και οι λεγεωνάριοι που ακόμα γυρόφερναν εκεί τριγύρω, τον διαφώτισαν αρκετά.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 17

11/24/2013 9:06:58 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Δεν είναι σύνηθες το άγριο μέλι να έχει ναρκωτικές ή παραλυτικές ιδιότητες, όμως συμβαίνει. Τα λουλούδια με παρόμοια χαρακτηριστικά αφθονούν στους τροπικούς. Επιπλέον η γεύση του μελιού μαρτυράει στην πλειονότητα των περιστάσεων τη φύση του· εξού και η γεύση από ρετσίνι ευκαλύπτου που ο Μπενινκάσα ένιωσε να παραμένει στο στόμα του.

photo by Nikos Tentomas

* Μετάφραση: Ελένη Βότση, Ελένη και Ειρήνη Οικονόμου Επίβλεψη μετάφρασης: Νίκος Πρατσίνης. Για βιογραφικά μεταφραστών βλέπε σελ. 83.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 18

11/24/2013 9:06:58 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Ντετέλ Μαλαξιανάκη Παραιτημένα χέρια Μια καλοκαιρινή ημέρα επάνω στο χάραμα κοιτώ: δυο παραιτημένα χέρια, με απόγνωση στραμμένα προς τα κάτω γυμνά μυώδη και χοντροκομμένα Στα δάκτυλα του δεξιού χεριού μικρά κομμάτια γυαλιών ανακατεμένα με αίμα Στα δάκτυλα του αριστερού χεριού, εκείνου που ακουμπούσε το τιμόνι, δάκρυα με χώματα. Ρυάκια κρύου ιδρώτα τα διασχίζουν και τα δύο, σαν χείμαρροι σε χέρσα γη Λίγο πιο πέρα, δυο άλλα χέρια κείτονται άνευρα και κρύα Ακουμπισμένα στο σώμα σχηματίζουν σταυρό Γυμνά κι αυτά και πιο λεπτά, λευκά, μα έχουν αρχίσει να παίρνουν ένα μοβ χρώμα Καταλήγουν σε γυναικεία δάκτυλα που φορούν μιαν έρμη βέρα στο δεξί – ξέχασαν να τη βγάλουν... Είναι σκεπασμένα με σκληρό βαμβακερό σεντόνι μέσα σε όχημα που επάνω του βουβά γυρίζει ένας φάρος με φώτα Τέλος πιο πέρα ακόμη δυο άλλα χέρια τριχωτά, με γαλάζιο πουκάμισο στο πάνω μέρος, συνεργάζονται αγαστά Το ένα ανεβοκατεβαίνει νευρικά με ένα bic και χαράζει επάνω σε ένα λευκό σημειωματάριο που γερά κρατάει το άλλο: «Θανατηφόρο τροχαίο με πεζή γυναίκα. Χιλιόμετρο τάδε... Δημοσίας οδού... Ώρα 7η πρωινή, της 6ης Αυγούστου 2013»

ZZ Η Ντετέλ Μαλαξιανάκη είναι δικηγόρος και ζει στην Αθήνα. Γράφει ποίηση. Στο περιοδικό «Μύρτιλο» φιλοξενούνται οι πρώτες δημοσιεύσεις ποιημάτων της.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 19

11/24/2013 9:07:04 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Αγγελική Καστρινέλλη Νεροποντή στην οδό Τσόχα

ίναι φορές που μες στη μέρα συναντάς πολύ εύκολα την ατμόσφαιρα της νύχτας. Και άλλες, που όσο και να προσπαθήσεις δεν μπορείς να το πετύχεις. Κάθομαι στον πάγκο ενός φασαριόζικου καφέ στην οδό Τσόχα. Εδώ και μερικά λεπτά έχει ξεκινήσει να βρέχει κι εγώ, καθώς βρίσκομαι μπροστά στο ανοιχτό παράθυρο, νιώθω την ψύχρα να ταλαιπωρεί τα ευάλωτα οστά μου. Χαζεύω τον κόσμο που περνά απ’ έξω, τρέχοντας σχεδόν – μάλλον βιάζονται να προλάβουν άλλοι το δυνάμωμα της βροχής και άλλοι κάποιες δουλειές που έχουν στενεμένο χρονικό περιθώριο. Κι ενόσω έγραφα τα παραπάνω, η βροχή δυνάμωσε, οι ομπρέλες πλήθυναν και τα αυτοκίνητα άρχισαν να μποτιλιάρονται, καθώς το γλίστρημα σε δρόμους που δεν έχουν ποτιστεί καλά από το νερό είναι, όπως όλοι ξέρουμε, πολύ εύκολο και συνηθισμένο. Δεν ξέρω πώς αισθάνονται οι οδηγοί ή οι πεζοί μες στην κατήφεια της βροχερής ατμόσφαιρας, εμένα πάντως δεν με πολυβοηθάει. Μου κλείνει τη διάθεση που με τόση δυσκολία είχα καταφέρει να ανοίξω κάπως τελευταία. Και μου δυσκολεύει τις μετακινήσεις. Από την άλλη, η φασαρία που επικρατεί μες στο καφέ δεν νιώθω πως ταιριάζει ιδιαίτερα με την εσωστρεφή διάθεση που υποβάλλει η βροχή στα πέριξ. Ομολογώ, λοιπόν, ότι έχω αρχίσει να εκνευρίζομαι, καθώς ο ουρανός αντί να ανοίγει τις κουρτίνες μοιάζει να κατεβάζει κι άλλο τα ρολά, βαραίνοντας ακόμη περισσότερο την ήδη βαριά ατμόσφαιρα που νιώθω γύρω μου. Επειδή, όμως, μάλλον έχει δίκιο ένας φίλος που ισχυρίζεται πως η ολόσκετη μαυρίλα δεν είναι και τόσο ταιριαστή στα χρώματά μου, να που μέσα στο σκυθρωπό αυτό σκηνικό, εγώ ανέσυρα την ευκαιρία να εμπλουτίσω τις πενιχρές γνώσεις που διαθέτω για τον εαυτό μου με τα ακόλουθα: Είναι καιρός τώρα που νιώθω να παλεύουν μέσα μου δυο ισχυρά ρεύματα ζωής. Το ένα που ζητά την ησυχία, τη σιωπή και την αφάνεια, και το άλλο που επιζητά να ζει εκτεθειμένο μέσα στα πιο αντίρροπα ρεύματα του κόσμου. Το πρώτο, μέχρι πρότινος τουλάχιστον, φαινότανε το κερδισμένο. Όμως, να που το δεύτερο πάει κι αυτό να σηκώσει τώρα λίγο το κεφάλι κι έτσι τα δυο τους βρέθηκαν σε αναμέτρηση απρόσμενη, ζητώντας από μένα ν’ ασκήσω μια κάπως δίκαιη διαιτησία.

ZZ Η Αγγελική Καστρινέλλη γεννήθηκε στην Απείρανθο της Νάξου. Έχει σπουδάσει σκηνοθεσία στη «Σχολή Χατζίκου» και φωτογραφία στον «ΑΚΤΟ» και στον «Φωτογραφικό Κύκλο» με δάσκαλο τον Πλάτωνα Ριβέλλη. Έχει κάνει μέχρι τώρα πέντε ατομικές εκθέσεις στα Χανιά, στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα. Έχει εκδώσει ένα φωτογραφικό λεύκωμα με τίτλο «4 ΕΠΟΧΕΣ και μία πέμπτη». Το 2012 εκδόθηκε το βιβλίο της με τίτλο «Μια βόλτα μόνον» (εκδ. Οσελότος) που περιλαμβάνει λογοτεχνικά κείμενα και φωτογραφίες. Ζει στην Αθήνα.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 20

11/24/2013 9:07:10 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

photo by Aggeliki Kastrinelli

Κι ενώ η μέρα φεύγει, εγώ, με το βάρος όλου του κόσμου στους ώμους μου, ατενίζω τον ήλιο που προσπαθεί να κάνει ορατή τουλάχιστον τη δύση του, μιας και τα σύννεφα δεν τον άφησαν καθόλου να φανερωθεί κατά τη διάρκεια της ημέρας. Παρέα με τον ήλιο προσπαθώ κι εγώ να κάνω ορατό στον εαυτό μου το γκρίζο σύννεφο, που στέκεται σήμερα απ΄ το πρωί πάνω απ΄ το σημείο της καρδιάς μου και δεν λέει να το κουνήσει από κει ούτε ένα ρούπι. Μ’ αυτό το σύννεφο θα ‘θελα σήμερα το βράδυ να διαπραγματευτώ. Να το ρωτήσω κάποια πράγματα, να ξεδιαλύνω κάποιες απορίες. Ίσως εκείνο μπορέσει να μου απαντήσει γιατί ο έρωτας είναι πάντα σχεδόν συνυφασμένος με το βάσανο, ενώ η ζωή από την άλλη δεν νοστιμίζει όσο εκείνος λείπει από κοντά της. Θέλω επίσης να ρωτήσω το δικό μου σύννεφο γιατί, ενώ ο έρωτας έρχεται και τορπιλίζει κάθε ίχνος της ασφάλειάς μας, εμείς απεναντίας τον αφήνουμε, χωρίς εμπόδια και χαλινάρια, να γεύεται ανενόχλητος το νέκταρ και την αμβροσία των ελεύθερων ριζών μας. Ίσως για όλα αυτά να είναι που οι άνθρωποι ρισκάρουν τόσα για τον έρωτα. Γιατί αλλιώς νιώθουνε τη ζωή σαν μια ξεθωριασμένη υδατογραφία που περιμένει την παλέτα ενός παιδιού – αλλιώς χάνεται ή μαραζώνει. Μπορεί γι’ αυτό να είναι που οι άνθρωποι αφήνονται στο παίδεμά του. Γιατί αλλιώς μοιάζει η ζωή τους με μαγγανοπήγαδο που βγάζει ίσα ίσα το νερό της κάθε μέρας. Μπορεί γι’ αυτό και κάποιοι άλλοι να μη ρισκάρουν τίποτα για κείνον. Τον κλείνουν έξω απ’ την πόρτα της ζωής, γιατί έτσι μόνο γεύονται την ύπαρξη ατόφια, βουτηγμένη στην αλήθεια. Ίσως πάλι και να καταλήγουν σε τούτη την επιλογή, γιατί δεν το αντέχουν να βυθίζονται ξανά και ξανά στη ματαιότητα που το πέρασμά του φέρνει μέσα στις σαθρές υποστάσεις των αιθέριων σωμάτων μας. Ο έρωτας είναι άραγε πάντα θέμα νυχτερινό;

0_myrtilo_4 BOOK.indb 21

11/24/2013 9:07:15 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Δέσποινα Παπαδοπούλου Αμφίβια ζωή Ένα βυσσινί βατράχι με διάστρεμμα το ‘σκασε από μέσα μου και κάνει βόλτες κάτω απ’ τη βροχή αλλά ξέχασε τις πατερίτσες στο στομάχι μου και τώρα κάτι μ’ ενοχλεί μα δεν μπορεί θα χώσω βαθιά τα χέρια μου και θα τις βγάλω θα του τις δώσω να γιατρευτεί μετά θα του αγοράσω ένα νούφαρο για μαξιλάρι κι ένα ζάρι να παίζει μ’ αυτές που θα φιλήσει μπας και με αφήσει...

Διαπίστωση Ξέρεις τι είμαστε; Θα σου πω τι είμαστε. Το κατάλαβα χθες το απόγευμα όταν πότιζα τη γαρδένια στο μπαλκόνι. Σπόροι είμαστε που μεταφερόμαστε τυχαία με τον αέρα σε μια γλάστρα. Απλά άλλοι πέφτουν σε μπαλκόνι σαν το δικό μου κι άλλοι σε κήπο. Άλλοι σε μέρος που το βλέπει ήλιος κι άλλοι σε μέρος σκιερό. Άλλοι σε πλούσιο χώμα κι άλλοι σε φτωχό. Άλλους τους ποτίζουν κι άλλοι περιμένουν τη βροχή. Σπόροι, φίλε μου... Ακούς; Σποράκια μικρά. Άλλοι μεγαλώνουν και γίνονται λουλούδια κι άλλοι κοπριά.

ZZ Η Δέσποινα Παπαδοπούλου γεννήθηκε στις 21 Μαρτίου 1983 στον Χολαργό Αττικής με το κουσούρι να γράφει. Μεγάλωσε στο Χαλάνδρι. Τελείωσε βρεφονηπιαγωγός στο ΤΕΙ Ιωαννίνων. Έχει παρακολουθήσει σεμινάρια ποίησης στο Ε.ΚΕ.ΒΙ. Ποιήματά της έχουν δημοσιευθεί στο περιοδικό «Αιολικά Γράμματα» και στην ιστοσελίδα «Κορυφογραμμή». Τον Σεπτέμβριο του 2012 εκδόθηκε με τίτλο «Χάρτινες Ψυχές» (εκδ. Οσελότος) η ποιητική συλλογή στην οποία συμμετέχει από κοινού με τον ποιητή Κωνσταντίνο Σιάκα. Τα ποιήματα του παρόντος τεύχους δημοσιεύονται για πρώτη φορά.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 22

11/24/2013 9:07:21 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Μάκης Κατραφύλλιας Διά δύο Όλα τα πρόσωπα μπερδεύτηκαν μέσα μου, ένα κουβάρι. Κουβαλώ μια τερατογένεση κλειδωμένη στο κεφάλι μου κι αυτή σαν αγρίμι γυρνάει κύκλους στο κλουβί ασθμαίνοντας. Πορευόμαστε σαν σιαμαία κατάρα νικώντας εκατέρωθεν και στήνοντας εφήμερα λάβαρα θριάμβου της δυαδικής μονοτονίας, κουρέλια σχάσης επ’ άπειρον και εις τα εξ ων συνετέθημεν. Από μνήμης αρμόζουμε. Από διαίσθηση αντιφάσκουμε. Οι δυο μας.

Φοίνιξ Μέσα σ’ ενα βράδυ, φυτρώσαμε. Αιχμάλωτοι σ’ ένα κρεβάτι κλουβί. Εκεί μείναμε. Το φως της μέρας δεν μας είδε ποτέ. Πνιγήκαμε μέσα σε τσόφλια από κανναβούρι και ξεραμένες κουτσουλιές. Εκεί μείναμε. Αυτή την αναγέννηση τη χάσαμε «άπαξ» και δεν υπάρχουν πια άλλες στάχτες για το «διά παντός».

ZZ Ο Μάκης Κατραφύλλιας γεννήθηκε στην Αθήνα το 1962. Η μουσική, το γράψιμο και η φωτογραφία είναι οι ανάσες του. Η πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο «Διά δύο» εκδόθηκε τον Απρίλιο του 2013 από τις εκδόσεις «Γαβριηλίδης».

0_myrtilo_4 BOOK.indb 23

11/24/2013 9:07:27 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Μανόλης Γιακουμάκης Ένα βήμα να κάνω κι έχω κιόλας ξεκινήσει Ώρα μεσημεριού των χρυσανθέμων μέρα άνοιξες το παραπόρτι των ονείρων – οριζόντια τομή και βγήκες στη ζωή απ’ το κλειστό λαγήνι. Αποφοιτήσαν χίλιοι κεραυνοί στο όνομά σου και σταματήσαν οι βροχές στης μάνας σου τα μάτια, τα γλυκολέμονά μου, δυο κλειστά πουλιά που τώρα ανοίξαν τα πολύχρωμα φτερά τους στα ουράνια. (Αλκαλικά βουνά κλείνουν τα βλέφαρά της. Τα μάτια της παίρνουν το σχήμα των στρειδιών όταν κοιμάται αποσπασμένη στο πλευρό μου με το σγουρό της σκιάδι πυκνωμένο στα βαθιά σε καρτερούσα πλάι πλάι στην αγάπη κι οι νύχτες μου στον κόρφο της χίλια θερμά αηδόνια να σε καλούν τα χείλη των δασών, το ακοίμητο φεγγάρι στα κράματα του έρωτα να ξενυχτούν οι πυρκαγιές οι πόθοι μας σαν άνεμοι απροσάρμοστοι μια ‘δώ μια κει να μας σταυρώνουν). Σαν πήρε να βραδιάζει, πάνω στο στήθος μου σε κράτησα. Χτυπούσαν οι καρδιές μας στα πλευρά της Ιστορίας και χύνονταν, διπλός αυλός, η μια μέσα στην άλλη. Ξύπνησαν μέσα μου όλοι οι χαμένοι πόθοι. Με την ορμή των νεφελών χρυσόφτερό μου κράτος άνοιξες τα πλατάνια σου, τον ίσκιο, τα νερά σου στα καλντερίμια μου, στα άβατα στοιχειά μου, κάτ’ απ’ το τσίτι τ’ ουρανού με τ’ ασημένια κλώνια που συγκρατούν το δουλεμένο γρέζι τα φύλλα της δροσιάς, τα νικημένα μου εκκρεμή στα αιρετικά ποτάμια ZZ Ο Μανόλης Γιακουμάκης γεννήθηκε στην ανατολική Κρήτη το 1951. Ζει στην Αθήνα από το 1963. Εργάστηκε ως ιδιωτικός υπάλληλος και συνταξιοδοτήθηκε το 2009. Συνεργάστηκε με τον Ηλία Λάγιο στην έκδοση του λογοτεχνικού περιοδικού «Ωλήν» (1981-1983). Εξέδωσε τις ποιητικές συλλογές: «Η επίδραση του ευρωπαϊκού αμπαζούρ», Αθήνα (1979), «Απελάτες στο Αιγαίο» εκδόσεις Ωλήν (1981), «Μικρή καθοδήγηση» εκδόσεις Ωλήν (1984), «Μεταναστεύσεις» εκδόσεις Οσελότος (2012).

0_myrtilo_4 BOOK.indb 24

11/24/2013 9:07:32 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

τη μοναξιά μου, των φρονίμων νωπό έλκος ιδρωμένο σε νύχτες κακοτράχαλες, αλύπητο σκοτάδι μέσα στη φλόγωση του ήλιου εγεννήθηκες όπου λιγοθυμούν οι αιώνες σώμα από κοσμική σιωπή και έναστρη αφθονία, με τις κρυφές του χάρες, γλυκόχνουδα ερωτόπουλα που πρωτοφτερουγάνε τα μακριά χεράκια σου σαν κλήματα φωλιάζουνε μες στο παχύ χρυσάφι δυο λυχναράκια τα ματάκια σου γίναν το λίκνο του φωτός μου κι εγώ γυρίζω τον τροχό και σταματώ στη χρηστική σου μέρα που στάζουν τ’ αποστάγματα τη διάφανη μεθούλα κι αναστατώνονται οι αισθήσεις μας στα κρίσιμα σημεία –γνωματεύσαν τα φιλιά σου και καμώθηκε το γάλα– αστράφτεις στην ανατολή και πια τη χαίτη σου χτενίζεις στα κλαδιά λαγοκοιμάσαι στα σεντόνια των θεών κι ο αλμυρός σου ζέφυρος τον λόγο σου τυλίγει στην ανέμη. Δες τους, είναι άνθρωποι σκυφτοί με τα θολά τους μέτωπα, σου φτάνουν ως τους ώμους, μα εσύ που στην αγάπη προπορεύεσαι, θαυματουργή μου κόρη, σαν Παναγιά, καδράκι χιλιοφίλητο βαθύζωνη στο πεφταστέρι των νεφών δωρίζεις στους θνητούς το σιτάρι, το λάδι, το κρασί και το βαθύ τους όραμα, χαρτί που μούλιασε στου άνεμου τη ρότα. Στη θεία χάρη σου, μηλίτσα της σαρκός μου, του νου μου περιστέρα βγήκανε όλα τα ψηφία της ζωής και πάτησαν το μουλιασμένο χώμα. Πριν από σένα και μετά το αμείλικτο σκοτάδι. Τα χρόνια μου φεγγοβολούν σαν παραμύθια στον αφρό και γράφονται ξανά στο συνδικάτο των αρθρώσεων κι οι αρχαίες γλώσσες των φτωχών, στις παραλίες περιμένουνε ν’ ανθίσουν· μέσα σ’ αδιάκοπους χειμώνες φυγαδεύουν τις ψυχές τους, οι ίδιοι βρίσκουν καταφύγιο στους βυθούς. Εδώ στη γκρεμισμένη πολιτεία, μέσα στους πολύαστρους λαιμούς σκουριάζει τ’ άγριο στολίδι της, το εξόριστο μαχαίρι. Έχουν δέσει την ουρά τους στα σπασμένα της πλευρά, σ’ αυτήν τη βόρεια πύλη, λησμονημένοι οι σύντροφοι πετάγονται στον ύπνο τους τις νύχτες του θανάτου. Ω, στις πτυχώσεις των καιρών ακούνε την ηχώ τους. στων Κιμμερίων τα χλωμά νερά Σάββατο βράδυ μπαίνουν στ’ ανεμοχάρτια μνημονεύονται κι αφέγγαροι πεθαίνουν. Θροΐσματα ξύλου με το βαθύ τιμόνι μακρύκουπη ρίζα φωτός τόξο με το σκληρό το νεύρο, κρύσταλλο

0_myrtilo_4 BOOK.indb 25

11/24/2013 9:07:37 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

πέτρα του σκλάβου φουσκωμένη ακροατήρια και ιδρώτα κορμιά υπνωτισμένα τριζοβολούν μέσα στους κυλίνδρους του άχυρου σταθμοί, θρόμβοι και λείψανα και το σφαχτό προσκυνητάρι με κοφτερά κοχύλια γδέρνουν και διαμελίζουν τ’ άψυχα κορμιά. Δίχως τα τυχερά της νόησης, τα φτερωμένα έργα δίχως τα γράμματα που ορίζουν τ’ όνομά τους, χτυπήθηκαν τα χρόνια τους, νύχτωσαν μες στην τόλμη του θανάτου σκόνη αστρική στα βλέφαρά τους φλούδες στην κλίνη της ερήμου μαύρα στόματα γεμάτα τόκους και φοβίες ήσυχα λουτρά με το λευκό αίμα ορθογώνιο στις ξεγελάστρες γούρνες φρέσκο ουράνιο. Οι σύντροφοί μου, κοπάδια σφαγμένα με χαλκό, καμένα με ναπάλμ χαρίσαν τη ζωή τους και χάρηκαν με τη σιγή των θυσιών –ήταν η τρέλα της σοφίας που τους μάζεψε στον Άδη– χάραξαν στα κόκαλά τους τα μελλούμενα, απεχθείς και ηττημένοι με τα χυμένα μάτια τους επέστρεψαν στις στάχτες. Πισωδρομούν οι ωκεανοί και πλησιάζω το βραδάκι η κλινική μου μαντική αποκοιμάται στων αγγέλων τη σιωπή τόσα σακάκια το πρωί θέλει πολλή λάσπη να γεμίσουν από στρασάκια κεφαλαίου και βελούδο αμφιθεάτρων με τόση σκόνη απ’ τις γεννήτριες του ήλιου δεν ξέρουν τ’ άστρα της νυχτιάς με τους γλυκούς ψιθύρους δίπλα στο γιασεμάκι. Με σηκωμένη γλώσσα ταξιδεύω στον αιθέρα αναδιπλώνω τα φιλιά μου στην αγάπη άσπρα φιλιά, γαλάζια συννεφάκια μου γλυκές αναπνοές στο μεσοστράτι του ήλιου τα θέλγητρά μου κουπαστές και κάτασπρα πανάκια σε καλοτάξιδους αρμούς πλαισιωμένα, τη μια στο ξύλο το βαθύ, στο ανθισμένο ξύλο ξανοίγεται ολημερίς στις μοίρες του πελάγους, για χάρη της οι θάλασσες στα πόδια της λουφάζουν, πάνω στο κύμα να ’ρχεται τις νύχτες στα όνειρά μου σαν στέρνα του παλιού καιρού και γύρω χαμοκλάδια πειθαρχημένα και σωστά, οι αριθμοί απ’ την πλατιά της πένα, σαν τους γυρίνους πέφτουν στο νερό κουνώντας την ουρίτσα την άλλη στα ψηλά σκοινιά, στα φεγγαρίσια κλώνια να φλέγεται απ’ τον έρωτα, τη μουσική, τα πάθη, έχει το σώμα τ’ ουρανού, του άνεμου τη ζάλη κι η κοραλλένια της φωνή, γαρίφαλο ανθισμένο

0_myrtilo_4 BOOK.indb 26

11/24/2013 9:07:38 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

και βάση μοσχοκάρυδου στον κόρφο της και ό,τι άλλο βάζει ο νους σαν ξημερώνει, της καθαρής νυχτιάς οι αστερισμοί είναι το μέλωμά της και κάτω στα χαλάσματα, σαν καντηλάκια ανοιγοκλείνει τα ματάκια σταυροκοπιούνται και ημερεύουνε οι ίσκιοι, όταν κτυπάει τις καμπάνες κι ενώνεται ο κόσμος ο παλιός με τον καινούργιο. Βουίζει αυγούλες κρεμαστό λουλούδι η μελισσούλα μου και στάσιμο κεράκι βόστρυχοι, ωσάν ψαλτήρι εσπερινού το καλοκαίρι στο ξερολίθι τα φτερά κλωθογυρίζει η πετροπέρδικά μου. Καμάρι που την έχω στους λαμπερούς χειμάρρους μ’ όλους τους τόνους του γιαλού τα μεσημέρια και τα μικρά πονάκια των κυμάτων, στηρίζει τ’ όνομά της πάνω στον δίσκο του νερού κι όταν από τη ρόδινη φωλίτσα της στα ξένα με υψηλές ταχύτητες στο σπίτι μας γυρίζω, μου στέλνει τ’ αυγουστιάτικο ολόχρυσο φεγγάρι τον δρόμο μου να φέγγει και να με προστατεύει το βλασταράκι μου παντός καιρού, γρατζουνισμένης αφοσίωσης. Αχ τ’ αγγελούδια μου με τα φτερά τους σηκωμένα! Τα χρυσά τα πλούτη μου, τα λουλουδάκια των βροχών προσφυγοπούλια αθέριστα με το σγουρό μαντίλι, κοιτάξτε αν στη ντουλάπα μου μύρισαν τα γεράματα· τότε κι εγώ, στην τρικυμία της νιότης, όλα τα κεντημένα όνειρα τα πέταξα στη θάλασσα για ν’ αλαφρύνω το καράβι. Ω, μη, μα τον Θεό, μην ακλουθάτε τα νερά των θαλασσών μην μπείτε στον βαρύ χιονιά μακριά μου. Πώς θα τελειώσει τούτο το ταξίδι; Κάποτε στο σπίτι θα γυρίσω τα μάτια μου να κλείσω. Λυπάμαι μόνο που ό,τι δανείστηκα από εσάς λειψά σας επιστρέφω. Ρίμα του πετροκότσυφα με τα πυκνά συλλείτουργα στη ρημαγμένη χώρα, πληγωμένη μου πατρίδα, ξερίζωσε από μέσα σου το κτήνος, μην ταπεινώνεις τον κατώτερο που ικέτης στα πόδια σου προσπέφτει και πάρ’ τον κάτω από τις γέρικες φτερούγες σου, μην τον ξεκάνεις, γιατί τον εαυτό σου περισσότερο θα βλάψεις. Σε τούτο το διπλό βασίλειο, η νύχτα είναι βαθιά κι αργεί να ξημερώσει, ο χρόνος πάτησε μηδέν, πέτρωσε το φεγγάρι

0_myrtilo_4 BOOK.indb 27

11/24/2013 9:07:38 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

–πάνθηρες με τα νυχάκια στους παπύρους– σαν μια βροχή από βούτυρο, σαν μαλακό ψεγάδι τα όνειρά τους. Τα οξειδωμένα οράματα γίναν τις νύχτες εφιάλτες και τους πνίγουν. Δύσκολα αποστηθίζονται οι νέοι αριθμοί. Πώς καμπυλώνουνε τα βλέφαρα και τρέμουνε τον ύπνο. Κατράμι ο ιδρώτας αναβλύζει από το σώμα, ο θεός τους.

photo by Giorgos Kokkios

Δεν είναι αυτός ο κόσμος που αγάπησα είναι ένας ξένος κόσμος, ο κόσμος που χάνεται στα μάτια μου μπροστά. Τούτος ο κόσμος δεν ξέρει ν’ αφουγκράζεται, δεν ξέρει να μιλά, θορυβεί σαν άδειος τενεκές. Άφησε τον χρόνο να περάσει και τον βρήκαν τα γεράματα. Αγαπά τα φάρμακά του με τους ούριους ανέμους στις κληρώσεις των καιρών, αγαπά τα θραύσματά του απ’ το κότσι του πολέμου. Τα μέλη πια κι ο νους δεν υπακούνε και την καρδιά από καιρό την έχει παραδώσει. Μες στην παγίδα του ησυχάζει. Ποιος σπιτικός θεός θα προστατεύσει τόση αδράνεια; Πόσους μπορεί να κρύψει το καλό σκοτάδι; Διστάζουν ως και τα δραστήρια σκουλήκια μαύρη λάσπη, μαύρη οθόνη, άλλη μια σταυροφορία κι η πατρίδα μου ξανά κρανίου τόπος.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 28

11/24/2013 9:07:38 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Αλέκα Χαριτίδου «Πω, πω, πω!»

άγαμε λοιπόν μιαν κρίση... τι να σου λέω! Καλέ, μας φταίγαν ούλοι. Οι τράπεζες, οι πολιτικοί, η πολιτική, η παγκόσμια συνωμοσία. Και αφού δεν βγάζαμε άκρη με δαύτους, στραφήκαμε στους γείτονες, στα παιδιά μας, στους φίλους, στα πεθερικά μας. Ειδικά αυτό το σόι της νύφης... Έφταιξε οπωσδήποτε! Καταρχάς, τι μας την έδωσαν την ανεπρόκοπη χωρίς προίκα; Το βρακί στο πάτωμα και προίκα γιοκ; Α, όχι, κυρία μου! Το σωστό να λέγεται. Έδωκες, πρόσφερες, αγάπησες, αλλά κι εμείς τι παιδί σου δώσαμε; Ωραίο, έξυπνο και μετριόφρονα! Και τώρα στα στερνά, θυμήθηκες πως ήθελες αγάπες και λουλούδια. Δεν κοιτάς που σε ταΐζουμε, μας ζητάς και έρωτες; Βρε, εδώ γίνεται το Σούλι. Τι έκαμαν τότε οι ηρωικές εκείνες Ελληνίδες; Επήδησαν. Δεν εζήτησαν φρου φρου κι αρώματα. Επήδησαν. Δεν ήθελαν για δερβέναγα ξένο. Μόνο δικόν τους. Επήδησαν. Να μη σας πω, πως μάλλον οι ίδιοι οι κανακάρηδές τους τις έσπρωξαν. Και αυτές και τα παιδιά τους μαζί! Επήδησαν. Και όπως και δήποτε, οι πεθερές θα είχαν το γενικό πρόσταγμα. Επήδησαν, βέβαια, αλλά από ντροπή θαρρώ. Για το χάσιμο της ανθρωπιάς τους. Για την καταρρακωμένη τους αξιοπρέπεια και όχι για την ξεσκισμένη ιερή σημαία! Γιατί μόνον οι γυναίκες καταλαβαίνουν τους πραγματικούς εχθρούς. Έγκαιρα και έγκυρα διαισθάνονται και αφουγκράζονται τους χτύπους της κοινωνίας. Ένα πράμα σαν την ενημέρωση είναι κι αυτές. Μα κανείς δεν ακούει, εκτός και αν σε λένε «Μέρκελ». Τότε όλοι σου κάνουν ξεγυρισμένες κουλουτούμπες. Κουλούρηδες και κουλουράκια της ζωής! Πάρτε το αλλιώς. Ακούστε μια γυναίκα, μια μάνα, μια αδερφή ψυχή, τελοσπάντων. Σιγά μην πηδήξουν στο χάος οι σημερινές Ελληνίδες. Θα ακούσουν κανένα μπράβο; Άλλοι σκλήρυναν τον μάταιο τούτο κόσμο. Αυτές τον έπλασαν με γλύκα. Ε, καλά, όχι και όλες. Και πάλι δεν καταλάβατε. Η ζωή πλάθεται με όνειρα και καταλήγει σ’ ένα όνειρο – μετά θάνατον, βέβαια. Πλάσε, λοιπόν, το συννεφάκι σου και πορεύσου μαζί του! Ρίξε, αν θες, και κανένα μπινελίκι στα διπλανά σύννεφα. Μην ξεχνάς, όμως, ότι μια μπόρα τόση δα μπορεί να σε διαλύσει. Και τότε θα σε σώσουν τα άλλα συννεφάκια. Οι πουπουλένιες αγκαλιές και οι φιλόξενες καρδιές των διπλανών σου. Διότι, όπως λέει και ένας γνωστός Έλληνας φιλόσοφος ή κάποιος φίλος μου –δεν βαριέσαι το ίδιο κάνει– «αν δεν... στον ξύπνιο σου, τα όνειρά σου χέστα!»

ZZ Η Αλέκα Χαριτίδου γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Αποφοίτησε από τη Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ., τμήμα ψυχολογικό-παιδαγωγικό. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην ψυχολογία και τη διαφήμιση στο BOSTON UNIVERSITY, Βοστώνη, Η.Π.Α. Γράφει από ψυχής κείμενα πεζά και ποίηση σε ελεύθερο στίχο. Στο περιοδικό «Μύρτιλο» δημοσιεύονται κείμενά της για πρώτη φορά.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 29

11/24/2013 9:07:44 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Βιρχίνια Λούκας Αντίστιξη, η Ισμήνη είναι Ισμήνη, η Αντιγόνη είναι Αντιγόνη* Η Ισμήνη συσσώρευσε τη σιωπή ανάμεσα στις λέξεις, τακτοποιούσε τα ράφια – έκρυβε το λεξικό. Εκείνη, η αδελφή, ανασκάλεψε τα κουβάρια, τα φύλλα, τα γράμματα. Το μέλλον, ανάμεσα στα κεριά διαβαζόταν / πάνω στις σελίδες, του μόχθου... Διαβαζόταν, ανάμεσα σε ράφια – φρουρούμενο... Εντωμεταξύ, ο λόγος, έρεε πύρινος, ξέφευγε, φλόγα βιαστική, κερί σχεδόν καθαγιασμένο / περιστέρι εξαρθρωμένο... Η Ισμήνη τόλμησε, φύλαξε τη σιωπή –με την Αντιγόνη– στη σπηλιά, – μυστικά βεβηλωμένη της ερήμου... Προσχέδιο Τα κορίτσια έπαιζαν / στην κόμη της Φοινικιάς Λέξη ανθισμένη, πάνω στην άμμο της θάλασσας περιστρέφονταν στα πτερύγια του μύλου – αθώες στο χείλος της αβύσσου... ZZ Η Virginia Lucas γεννήθηκε στο Μοντεβίδεο το 1977. Είναι φιλόλογος, ποιήτρια και δοκιμιογράφος. Έργα της «Épicas Marinas» (Θαλασσινές Εποποιίες), 2004 και «No es de acanto la flor en piedra» (Δεν είναι από άκανθο το λουλούδι στην πέτρα), 2005.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 30

11/24/2013 9:07:49 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Contrapunto, Ismena es Ismena, Antígona es Antígona Ismena atesoró el silencio entre palabras, guardaba los anaqueles – escondía el diccionario. Ella, la hermana, había hurgado las madejas, las hojas, la letra. El mañana, entre el cirio se leía / sobre las páginas, del afán... Se iba leyendo, entre anaqueles – custodiado... Mientras, la palabra, fluía hirviente, se escapaba, presurosa lumbre, casi cirio consagrado/ paloma dislocada... Ismena se atrevió, guardó al silencio –con Antígona– en la cueva, – sigilosamente profanada del desierto... Bosquejo Las niñas jugaban / en los cabellos de la Palmera Palabra florecida, sobre la arena del mar giraban en las curvas del molino – inocentes al borde del abismo...

* Μετάφραση: Ελένη Βότση, Ελένη και Ειρήνη Οικονόμου Για βιογραφικά μεταφραστών βλέπε σελ. 83.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 31

11/24/2013 9:07:54 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Βίκυ Βάββα Προσοχή «εύθραυστο»

ύπνησε βαριά. Μήπως κοιμήθηκε καθόλου; Δεν θυμάται, ίσως. Έχουν μπλεχτεί οι σκέψεις του ύπνου με τις σκέψεις του ξύπνιου και δεν θυμάται. Ανοίγει το ράδιο. «Με τσιγάρα βαριά... και φτερό την καρδιά... πάντα φεύγω...» λέει. Πάει γρήγορη τουαλέτα και φτιάχνει καφέ. Δοκιμάζει. Πικρός. Ρίχνει ένα βλέμμα γύρω. Αποδόμηση. Του χώρου, του χρόνου, του σκηνικού της ζωής της. Το θεατρικό έργο με τίτλο «Ζωή στην Αθήνα» κατεβάζει αυλαία. Μέσα στο γενικότερο κλίμα της εποχής, έτσι κι αυτή, η Άννα, πήρε τη μεγάλη απόφαση. Απόφαση ζωής. Μετακομίζει. Τα νούμερα, άλλωστε, είναι ξεκάθαρα: υπάρχει ρεύμα αποκέντρωσης. Ο Τύπος βρίθει ευφάνταστων τίτλων: Επιστροφή στην επαρχία. Να βρούμε από την αρχή το νόημα. Αφήνουν τη μεγαλούπολη για μια καλύτερη ζωή. Οι τριαντάρηδες γυρνάνε στο πατρικό τους. Για κάθε φυγόκεντρο υπάρχει και μία κεντρομόλος –και το ξέρει– μια δύναμη που σε τραβάει πιο κοντά στον αληθινό σου εαυτό. Για κάθε εξωτερική κρίση υπάρχει και μία εσωτερική, βαθύτερη και πολύ πιο προσωπική. Ακολουθεί, λοιπόν, το ρεύμα και μετακομίζει. Μετακομίζει... Αλλά γιατί; Πρέπει πριν φύγει να έχει βρει μια ικανοποιητική απάντηση για όλους αυτούς που ρωτάνε τον τελευταίο καιρό «Α, ναι; Πώς κι έτσι;» – αλλά κυρίως για εκείνους τους λιγοστούς, που ενδιαφέρονται πραγματικά να μάθουν τον λόγο, γιατί τους πονάει η απόφαση. Μέχρι στιγμής, οι απαντήσεις που δίνει είναι απογοητευτικά προβλέψιμες και στερούνται παντελώς φαντασίας. Και ειλικρίνειας. «Δυσκολευτήκαμε με την κρίση και είπαμε να...», «Θα είναι καλύτερα για τα παιδιά...», «Μας κούρασε η Αθήνα, έχει ασχημύνει τόσο τώρα τελευταία...» και τα σχετικά. Όχι ότι όλα τα παραπάνω είναι ψέματα, όχι. Απλά υπάρχει και μια αλήθεια λιγότερη οικουμενική και περισσότερο προσωπική. Αυτήν ψάχνει. Την ψηλαφεί δειλά τώρα που βρίσκεται στην τελευταία πράξη του δράματος. Της ξεγλιστράει από δωμάτιο σε δωμάτιο. Από κούτα σε κούτα και την ακολουθεί αποκαμωμένη. Μετακομίζει γιατί... Οι κούτες στοιβαγμένες περιμένουν να γεμίσουν, να παίξουν κι αυτές τον ρόλο τους. Όταν ήρθε στην Αθήνα τα πράγματα ήταν πιο απλά, πιο ξεκάθαρα. Ανέμελη φοιτητική ζωή, όσα στερήθηκε στη γενέτειρα βρέθηκαν στα πόδια της, άπλωσε με άνεση τα υπάρχοντα του εφηβικού της δωματίου σε 67 τ.μ. και εμπιστεύτηκε με ευλάβεια τα παιδικά της όνειρα στις δυνατότητες της μεγαλούπολης. Τώρα; Τώρα έχει μπερδευτεί. Με τις ευθύνες, με τα υπάρχοντα και –πρωτίστως– με τα όνειρα. Αισθάνεται ότι πρέZZ Η Βίκυ Βάββα είναι δραματοθεραπεύτρια και παιδαγωγός θεάτρου. Έχει παρακολουθήσει σεμινάριο συγγραφής παιδικού βιβλίου στο Ε.ΚΕ.ΒΙ. Στο περιοδικό «Μύρτιλο» φιλοξενούνται οι πρώτες δημοσιεύσεις των διηγημάτων της.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 32

11/24/2013 9:08:00 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

πει να εμπεριέξει μια παράξενη αίσθηση προσγείωσης, ενώ το μόνο που νιώθει πως κατέχει είναι μια ακατανίκητη αίσθηση απογείωσης. Οι κούτες: 1,20 ευρώ οι χρησιμοποιημένες, 1,50 ευρώ οι καινούριες. Στη Χαμοστέρνας, στο δεξί χέρι. Ή στο αριστερό, ανάλογα με την οπτική. Πήρε χρησιμοποιημένες κι ας της φάνηκαν ακριβές. Τουλάχιστον κουβαλάνε μια ιστορία. Έχουν ξαναπρωταγωνιστήσει σε ανάλογες σκηνές, έχουν ερμηνεύσει τον ρόλο ανάλογα με το εκάστοτε σενάριο: μετακόμιση δραματική; Βλέπεις μια κούτα μισοβρεγμένη, στραπατσαρισμένη, που δυσκολεύεται να μαζέψει τα κομμάτια της και να εμπεριέξει τα αντικείμενα προς μεταφορά. Μετακόμιση πολυαναμενόμενη; Η κούτα γυαλίζει από καθαριότητα, συνεργάζεται απόλυτα με όλους τους υπόλοιπους ρόλους και βάζει μόνη της και την κολλητική ταινία! Αναβαθμιστική, σε καλύτερο σπίτι ή περιοχή; Εδώ έχουμε την κούτα ντίβα, που επιλέγει η ίδια ποια αντικείμενα αξίζει να μεταφερθούν και τελικά τους κάνει τη χάρη να τα φιλοξενήσει... Αυτή εδώ τι μετακόμιση είναι άραγε; Η ώρα περνάει και ο κόμπος στο στομάχι σφίγγει. Βρε, δεν πα να κάνει είκοσι χρόνια θεραπεία; Όταν αγχώνεται, το στομάχι σφίγγεται και θα σφίγγεται. Ας μη λυθούν και όλα τα ψυχοσωματικά, δεν πειράζει. Μπαίνει η Ελεονώρα στο ραδιόφωνο. Τον τελευταίο καιρό την ακούει κάθε πρωί, μεταξύ 8.00 και 10.00, να λέει με ορμή: «Μετακόμιση τώρα... μες στην άγρια χώρα... μια λιακάδα μ΄ αξίζει... παίρνω θάρρος και τώρα... μετακόμιση τώρα... Άκου... πρέπει σου λέω να πιστέψεις... λες να μην ξέρω τι είναι αυτή η εποχή; Μα θέλει πείσμα ν΄ αντέξεις... να ‘ρθει μαζί σου, ν΄ αλλάξει εποχή... σελίδα στα παρακάτω... να πεταχτούμε απ΄ τον πάτο... να πάμε στα παρακάτω». Άγρια χώρα η πατρίδα, καλά τα λεει. Και άγρια εποχή. Για την Άννα, δηλαδή, προσωπικά, άσχετα με τη Μέρκελ. Της αρέσει αυτό το τραγούδι, της φτιάχνει την ψυχολογία έστω και για λίγο, έστω και μέσα απ’ την απλοϊκότητά του... Και σε ποιον δεν αξίζει μια λιακάδα, ρε γαμώτο; Το θέμα είναι πώς πετάγεται κανείς απ’ τον πάτο... Πού είχαμε μείνει; Στις κούτες. Τις χρησιμοποιημένες, τις πολύπαθες. Και στα γιατί. Τα ουσιαστικά, τα αμείλικτα. Συνεχίζει με τα βιβλία που τα είχε ξεκινήσει από χτες, της ποίησης συγκεκριμένα. Φαντασιώνεται να πακετάρει τη «Σονάτα του Σεληνόφωτος» σε μια κούτα που έχει παλιότερα κουβαλήσει κουζινικά και τεντζερέδια κάποιου που δεν άντεξε κι έφυγε. Τα κουζινικά του θα συναντηθούν με την κουζίνα της, θα μεταμορφωθούν στον βυθό της. Ανοίγει τυχαία σε μια σελίδα: «Τούτο το σπίτι με πνίγει. Μάλιστα, η κουζίνα είναι σαν τον βυθό της θάλασσας. Τα μπρίκια κρεμασμένα γυαλίζουν σαν στρογγυλά, μεγάλα μάτια απίθανων ψαριών, τα πιάτα σαλεύουν αργά σαν τις μέδουσες, φύκια κι όστρακα πιάνονται στα μαλλιά μου – δεν μπορώ να τα ξεκολλήσω ύστερα». Και την Άννα σαν ν’ άρχισε να την πνίγει ετούτο το σπίτι. Ετούτη η φάση δηλαδή. Την πνίξανε τα γεγονότα τα απανωτά, οι χρόνοι οι ακατάπαυστοι, οι πόνοι κι οι χαρές, σαν μια ψυχή να μαλώνουν για τον χώρο τους. Κι από πάνω η κρίση. Η εθνική. Στην ίδια κούτα με τη «Σονάτα» βάζει το «Μονόγραμμα». Μαζί τα γνώρισε, τότε που βούτηξε στην επώδυνη ηδονή του έρωτα και της μοναξιάς για πρώτη φορά. Στην εποχή της απολυτότητας, της παντοδυναμίας, της αθωότητας.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 33

11/24/2013 9:08:05 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Φαντασιώνεται ξανά, της αρέσει αυτό το παιχνίδι, την προστατεύει απ’ τα ερωτήματα και κυρίως από τις απαντήσεις. Η ξαναχρησιμοποιημένη κούτα της δικής της ποίησης, είχε παλιότερα μεταφέρει τη φλογερή –και γιατί όχι, ποιητική– αλληλογραφία ενός ζευγαριού, ενός έρωτα που ξεκίνησε ως κεραυνοβόλος, ως αδοκίμαστος και απ’ αλλού φερμένος, και κατέληξε σε ένα πολυδοκιμασμένο συναινετικό διαζύγιο με λογική διατροφή και κοινή επιμέλεια των παιδιών... Κλείνει την κούτα... Συνειδητοποιεί απρόθυμα ότι πρέπει να προχωρήσει με βάση τον πραγματικό χρόνο. Καλά μέχρι εδώ, σκέφτεται, τα βιβλία μπαίνουν σε μια κούτα, τα παίρνεις, τα ξεπακετάρεις εκεί που πας και τα ψηλαφείς απ’ την αρχή, ξανασυστήνεστε. Με αυτά που δεν μπαίνουν σε κούτα, τι γίνεται; Τα χρόνια, οι άνθρωποι, οι μνήμες, τα λόγια, τα βλέμματα, τα χάδια, τα κοντά και τα μακριά, τα γέλια και τα κλάματα, όσα έγιναν, όσα έγινε αυτή η ίδια... Κι όσα δεν έγινε. Τα τετρακόσια εβδομήντα χιλιόμετρα φαντάζουν τρομερή απόσταση από αυτό που δεν έγινε. Μήπως από αυτό ακριβώς τρέχει να γλυτώσει; Συνεχίζει με τις φωτογραφίες. Φωτογραφίες σε άλμπουμ: Κοντό μαλλί, μακρύ, μαύρο, κόκκινο, ανταύγειες. Πενήντα τέσσερα κιλά, πενήντα εννιά, μετά πάλι πενήντα τέσσερα, έπειτα εξήντα, τώρα... άσ’ το καλύτερα. Σκέφτεται τη ζυγαριά να μην την πακετάρει καν... Νάζι, πρόκληση, θηλυκότητα, συντροφικότητα, μητρότητα. Αλλάζει το βλέμμα με όλα αυτά, όχι αστεία. Και με τα υπόλοιπα. Φωτογραφίες στους τοίχους: Αποκαθήλωση. Δεξιά, οι ζωντανοί. Οι τέσσερείς τους, η Άννα, ο Πέτρος, τα παιδιά. Αριστερά, οι συγχωρεμένοι. Αυτοί που πέθαναν – γι’ αυτό μπορεί να είναι πιο αντικειμενική και σίγουρη, για τη συγχώρεση όχι τόσο. Ένας, δύο, τρεις, τέσσερεις. Τα κάδρα ζωντανών και πεθαμένων αφήνουν το ίδιο αποτύπωμα στον τοίχο: 4 – 4. «Ισοπαλία;», αναρωτιέται. Το σπίτι θέλει βάψιμο για να μπει ο επόμενος και να εγγράψει τη δική του ιστορία. Τα χρόνια, οι άνθρωποι, οι μνήμες, τα λόγια, τα βλέμματα, τα χάδια, τα κοντά και τα μακριά, τα γέλια και τα κλάματα, όσα έγιναν... Τα χρόνια είναι δεκάξι και της φαίνονται σαν τρία και τριάντα έξι ταυτόχρονα. Οι άνθρωποι υπήρξαν πολλοί και τελικά της βγαίνουν λίγοι, που λέει και το τραγούδι. Νιώθει ότι είναι αυτή που είναι, ακριβώς επειδή είχε την τύχη να ζήσει με τους συγκεκριμένους ανθρώπους. Κουβαλάει μια κίνηση, μια ιδέα, ένα συναίσθημα, μια συνήθεια, μια γνώση, μια συμπεριφορά, μια πεποίθηση και ένα τραγούδι από τον καθένα. Οι μνήμες την τραβούν γλυκά σε νοσταλγικές περιπλανήσεις, την πονάνε, άλλοτε την ωθούν κι άλλοτε την καθηλώνουν. Τα χάδια έχουν κάνει το δέρμα της πιο απαλό με τα χρόνια, άρα είναι εκεί. Τα γέλια τα θυμάται σαν σκηνή από ταινία. Ανακαλεί τις συσπάσεις των μυών του προσώπου και τον ευχάριστο πόνο στα μάγουλα, αλλά η ταινία είναι βωβή. Τα δάκρυα έχουν νοτίσει το μπλουζάκι που φοράει. Πάνω του είναι τυπωμένο με κεφαλαία τονισμένα γράμματα «ΠΡΟΣΟΧΗ ΕΥΘΡΑΥΣΤΟ». Μιλάει για τον ψυχισμό της. Στον τοίχο των φωτογραφιών, μόνα τα καρφιά κι αργότερα, οι τρύπες τους. Σαν τα σημάδια που αφήνει η απουσία στην ψυχή, μικρές οπές για να ψυχορραγούμε αθόρυβα. «Οι νεκροί δεν ανασταίνονται. Υπάρχουν». Έτσι έγραψε ο Ρίτσος. Ενίοτε πιότερο κι απ’ τους ζωντανούς... Υπάρχει κάτι πιο πραγματικό και αμετάκλητο από τον θάνατο;

0_myrtilo_4 BOOK.indb 34

11/24/2013 9:08:05 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

photo by Maria Andreadou

Η μουσική από το ραδιόφωνο συντροφεύει τις μεταπτώσεις του θυμικού της – αυτό δεν αλλάζει, παρά τα δεκάξι χρόνια που περάσανε νεράκι. Ακούει τη φωνή ενός Νίκου –φευγάτος κι αυτός– να τραγουδάει: «Ρίχνω στη νύχτα μια σπρωξιά... παίρνει φωτιά και ξημερώνει... στην τελευταία ρουφηξιά... παίρνω όρκο να τελειώσει πια ό,τι τελειώνει. Μπαίνω στο τρένο την αυγή... για να με βρει σε άλλο μέρος... η μέρα ετούτη που θα μπει... να με γλυτώσει από κει... που ήμουνα ξένος. Φεύγω, φεύγω, κάθε μέρα φεύγω... μέτρο μέτρο, όλο πιο μακριά... φεύγω, φεύγω, τόσα χρόνια φεύγω... στην καρδιά μου όλο πιο κοντά». Κλείνει την κόκκινη βαλίτσα με τα μαύρα ρούχα. Σέβεται το τέλος. Διψάει για μια αρχή. Γι’ αυτό.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 35

11/24/2013 9:08:06 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Φλωρεντία Ρήγα Σολωμοί Περπατάμε προσεχτικά στις μύτες των ποδιών μας. Καθώς αδιάβροχα περιβλήματα καλύπτουν τις εσωτερικές κινήσεις μας υπολογίζουμε κατά προσέγγιση τη νοητή κατεύθυνση του κορμιού μας βαδίζοντας όσο το δυνατόν συμμετρικά, αγγίζοντας ελάχιστα τους γύρω ωσότου φτάσουμε απέναντι, διασχίζοντας τον ποταμό παρέα. Σ’ όλη αυτή τη διαδρομή εκπλήσσομαι πόσο ελαφρά σηκώνουμε στους ώμους μας αλλότρια φορτία, πόσο ξένα είναι τα σώματα που μας βαραίνουν ωστόσο, η αταραξία των προσώπων μας μιμείται την ευτυχία. Ομολογώ, συχνά εύχομαι, να έρθει από το πουθενά ένας κεραυνός να ενώσει τα κύτταρά μας σ’ ένα ρεύμα έντασης, έστω στιγμιαίο, ξεσηκώνοντας τα νερά που γλιστρούν στις πατούσες μας κι εμείς, αγωγοί ο ένας του άλλου, όλοι της κοινής μας μοίρας, ν’ αντέξουμε για λίγο τη γυμνότητα των μελών μας. Όμως, συνήθως, ξανά το δρομολόγιο συνεχίζεται προς τη μήτρα της ζωής που απαρνηθήκαμε αλλά ζητάμε τυφλά. Κι εμείς προχωράμε, ατάραχοι, ανέγγιχτοι, μόνοι.

ZZ Η Φλωρεντία Ρήγα είναι μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών (Π.Ε.Λ.) με διακρίσεις σε ποικίλους λογοτεχνικούς διαγωνισμούς. Έχει σπουδάσει πιάνο και θεωρία μουσικής, ελληνική και γαλλική φιλολογία. Ζει στην Αθήνα, όπου και κάνει το διδακτορικό της στη Νεοελληνική Φιλολογία. Από μικρή ηλικία γράφει ποιήματα, παραμύθια, διηγήματα και νουβέλες. Έχει παρακολουθήσει δύο κύκλους σεμιναρίων ποίησης στο Ε.ΚΕ.ΒΙ. Ποιήματά της έχουν εκδοθεί σε συλλογικά έργα από τον Ιωνικό Σύνδεσμο και τις εκδόσεις Ροές. Τον Ιούνιο κυκλοφόρησε η πρώτη της ατομική ποιητική συλλογή, απ’ όπου και τα ποιήματα του παρόντος τεύχους, με τίτλο «Αποχρώσεις μιας έλλειψης» (εκδ. Οσελότος).

0_myrtilo_4 BOOK.indb 36

11/24/2013 9:08:13 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Γενιά καταδίκων Γενιά μου ξυπόλυτοι πρίγκιπες φορτωμένοι διαρκώς νέα προϊόντα με προίκα βάσεις δεδομένων αχανείς Το βάρος δεν σας αφήνει να βαδίσετε παρά μόνο χορεύοντας ηλεκτρονικά εύχεστε να ήσασταν γυμνοί Γενιά μου άλογα αραβικά σ’ ένα αυτοκίνητο δεμένα μιας παχύσαρκης εποχής Το χαλινάρι εμπαίζει τις θάλασσες που θέλατε να καλπάσετε μια νύχτα και το άλμα σας σβήνει στο κενό Γενιά μου καράβια αταξίδευτα σ’ ένα λιμάνι λωτοφάγων σαπίζετε από μωρά Η άγκυρά σας θρόνος Λαιστρυγόνων η Ιθάκη μεταλλαγμένο φαγητό κι οι σύντροφοί σας άνεμοι αιολικών ασκών Γενιά μου απόστρατοι στρατιώτες Φιλοκτήτες άκληροι δίχως παρελθόν και μέλλον Ανάπηρο παρόν σας ξεμωραίνει τραύματα από μάχες αλλονών πασχίζοντας να βρείτε τ’ όνομά σας Γενιά μου έκπτωτοι άγγελοι χωρίς τη δόξα ή τα φτερά μόνο ξενύχτια, φροντιστήρια και μπαρ Σας γνωρίζω απ’ τ’ άδεια χέρια που οπλίζονται απ’ το κλεμμένο βλέμμα που καταγράφεται διαρκώς απ’ τα όνειρα που τυλίγετε σε μια λαδωμένη εφημερίδα Γενιά καταδίκων

0_myrtilo_4 BOOK.indb 37

11/24/2013 9:08:18 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Έλσα Παντοπούλου Solidaridad

α συνδικάτα μεταλλωρύχων είχαν μαζευτεί από νωρίς στην αβενίδα Ουνιβερσιδάδ στην πρωτεύουσα, στον ομφαλό της γραφειοκρατίας, για την προγραμματισμένη πορεία προς το κοινοβούλιο. Περίπου πεντακόσια άτομα ήταν οι εργάτες των ορυχείων. Είχαν αντιπροσωπείες από τα σωματεία όλης της χώρας, από τον βορρά, τους πιο απομακρυσμένους νομούς και τα νησιά ακόμη. Φορούσαν πορτοκαλί κασκέτα και γιλέκα ασφαλείας και με τα πανό τους παραταγμένα μπροστά από κάθε μπλοκ, σχημάτιζαν μια μικρή ομοιόμορφη θάλασσα που ξεχώριζε μέσα στο γκρίζο τοπίο της πόλης και τραβούσε τα ερωτηματικά βλέμματα των περαστικών. Μερικά τετράγωνα πιο πίσω, στη συμβολή με την κάγιε Φλοράλ, εξελισσόταν κι άλλη κινητοποίηση. Οι δημόσιοι υπάλληλοι από τον τομέα της υγείας βρισκόμασταν σε σαρανταοχτάωρη απεργία διαμαρτυρόμενοι για την έλλειψη υλικών και για τις άθλιες συνθήκες στα χειρουργεία. Συγκεντρωνόμασταν, λοιπόν, με σκοπό να κατευθυνθούμε κι εμείς προς το κοινοβούλιο. Ο μηχανικός νοσοκομειακών ανελκυστήρων Μέντεζ Φουρόρα βρισκόταν κυριολεκτικά στο πόδι. Επιτηρούσε τα μπλοκ των συναδέλφων, έδινε οδηγίες, ανησυχούσε αν τα πανό ήταν στημένα σωστά και κυρίως φρόντιζε να μη χάνει από το οπτικό του πεδίο τον Τσίκο Λιμπερταδόρ. Το άγχος του Φουρόρα ήταν μόνιμο και θα μπορούσες να τον ξεχωρίσεις μέσα στο πλήθος μόνο απ’ αυτό. Χρόνο με τον χρόνο θέριευε η αγχώδης διαταραχή του. Στριμωχνόταν και ασφυκτιούσε. Συσσωρευόταν ύπουλα και προοδευτικά σ’ ένα μόνο συναίσθημα: στο μίσος του Φουρόρα για τον Τσίκο Λιμπερταδόρ, το πιο υψηλόβαθμο στέλεχος του συνδικαλισμού της υγείας από το αντίπαλο κόμμα, «Σοθιαλίσμο Ουνιδάδ». Ο αιώνιος αυτός εχθρός ενσάρκωνε όλα όσα έλειπαν από τον μηχανικό ανελκυστήρων: την ψυχραιμία, τη στωικότητα, τη δήθεν αξιοπρέπεια, στοιχεία που κέρδιζαν πάντα τις εντυπώσεις στους δημόσιους διαλόγους κι ανάγκαζαν τον Φουρόρα να ψάχνει μαινόμενος το δίκιο του και να υφίσταται έπειτα, για άλλη μία φορά, τον εξευτελισμό στην κομματική επιτροπή, γιατί δεν είχαν περάσει οι απαραίτητες και ορθές πολιτικές θέσεις στο σώμα των εργαζομένων. Κι όλο φορτωνόταν άγχος ο μηχανικός... Ήταν, βλέπετε, στο κόμμα από το σχολείο κι έπειτα ως ZZ Η Έλσα Παντοπούλου γράφει σύντομες ιστορίες. Διηγήματά της βρίσκονται στη συλλογή «7:30 στην οδό Μασσαλίας» (εκδ. Οσελότος, 2009) και στο περιοδικό «Μύρτιλο».

0_myrtilo_4 BOOK.indb 38

11/24/2013 9:08:24 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

φοιτητής και τώρα πια ως εργαζόμενος και –πώς να το κάνουμε;– είχε έρθει η ώρα ν’ ανέβει κι αυτός στην ιεραρχία. «Να ενωθούμε με τους μεταλλωρύχους!» η φωνή της συναδέλφου από το νοσοκομείο «ο γλυκύς Χεσούς» ήχησε στ’ αφτιά του Φουρόρα καλμάροντας προς το παρόν τον θύμο αδένα του. «Είμαστε περίπου χίλιοι... Να ενωθούμε με τους εργάτες να δείχνουμε περισσότεροι», ανακοίνωσε με ενθουσιασμό την ιδέα της η συνάδελφος. Σωστή σκέψη, αλλά η πορεία ήταν έτοιμη για εκκίνηση και πώς θα έπαιρναν όλοι το μήνυμα για την αλλαγή της διαδρομής; Ο Μέντεζ Φουρόρα και η μαχητική απεργός με τη βροντερή φωνή διέτρεξαν όλα τα πλαϊνά της πορείας μεταδίδοντας το νέο. Ο κόσμος έδειχνε να ανταποκρίνεται. Καθώς, όμως, δεν υπήρχε απόφαση γενικής συνέλευσης που να εξουσιοδοτεί τη συμπόρευσή μας με τους εργάτες, όταν η πορεία ξεκίνησε, ο δάκτυλος του Τσίκο Λιμπερταδόρ έδειξε προς την αντίθετη κατεύθυνση! Έτσι, οι μεν πολιτικώς μη ορθοί, δηλαδή «ο γλυκύς Ιησούς», «Σάντα Μαρία» και «Οσπιτάλ Χενεράλ», ακολούθησαν τους μεταλλωρύχους, οι δε πολιτικώς ορθοί –συμπτωματικά τα πέντε μεγαλύτερα νοσοκομεία της χώρας– έστριψαν στη Φλοράλ, πράγμα που είχε ως αποτέλεσμα τον διχασμό της μεγαλειώδους πορείας σε δύο τμήματα προς διαφορετικές κατευθύνσεις. «Πού πάτε, ρε παιδιά; Μη φεύγετε!» ωρυόταν ο δύστυχος Μέντεζ Φουρόρα προσπαθώντας μάταια να συγκρατήσει το πλήθος, ενώ με την άκρη του ματιού παρακολουθούσε το ικανοποιημένο χαμόγελο του Λιμπερταδόρ που, ήρεμος και ατάραχος, οδηγούσε με σιγουριά το μεγαλύτερο μέρος της πορείας μακριά μας. Στην πραγματικότητα, τίποτ’ απ’ όλα αυτά δεν είχε βαρύνουσα σημασία γιατί, τελικά, στην πλάζα Κονστιτουθιόν, μπροστά από τη βουλή, ξαναβρεθήκαμε όλα τα νοσοκομεία μαζί. Συνθήματα, φασαρία, χαμός. Αντέξαμε για καμιά ώρα περίπου μες στη ζέστη του μεσημεριού συζητώντας μεταξύ μας πολιτικά και προσέχαμε να κρατάμε μια κάποια απόσταση από τις παραταγμένες κλούβες της πολιθία. Έπειτα αποφασίσαμε βαριεστημένα να διαλυθούμε σιγά σιγά. Φεύγοντας, όμως, όλοι είδαμε τους πεντακόσιους μεταλλωρύχους σε μια άκρη της πλατείας, μαζεμένους κοντά κοντά ο ένας στον άλλον, να στέκονται εκεί με τα κασκέτα τους και τα γιλέκα τους, κρατώντας τα πανό τους ακόμη ψηλά. Χωρίς να έχουν χαλάσει τον εντυπωσιακό σχηματισμό τους, παρέμεναν ακίνητοι και αμίλητοι κάτω από τον καυτό ήλιο σαν να έπαιζαν σε θεατρική παράσταση. Γύρω τους δεν υπήρχαν διερχόμενα αυτοκίνητα –αφού η ροή έτσι κι αλλιώς είχε διακοπεί– κι επικρατούσε μια παράξενη ησυχία που έμοιαζε να την είχαν επιβάλει οι ίδιοι με κάποιον τρόπο μαγικό, ώστε όλοι οι συνάδελφοι τούς κοίταζαν περνώντας πλάι τους με μεγάλο θαυμασμό. Πολλά βλέμματα διασταυρώθηκαν εκείνες τις στιγμές μεταξύ των δύο κατηγοριών εργαζομένων, αλλά δεν ακούστηκε ούτε μία λέξη, ούτε ανταλλάξαμε καμιά κουβέντα, ούτε καν φωνάξαμε έστω κι ένα σύνθημα αλληλεγγύης. Λίγες εβδομάδες αργότερα ξεκίνησαν οι μαζικές απολύσεις στα νοσοκομεία κι έτσι αναζητήσαμε την υποστήριξη άλλων σωματείων και –γιατί όχι;– και των μεταλλωρύχων. Όταν βρήκαμε τα τηλέφωνά τους, επικοινωνήσαμε για να τους μεταφέρουμε το πρόγραμμα δράσεων και τα προβλήματα του κλάδου μας. Μας ενημέρωσαν κι

0_myrtilo_4 BOOK.indb 39

11/24/2013 9:08:29 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

photo by Giannis Kiskiras

εκείνοι με τη σειρά τους, ότι ήταν κάπως αργά πια, καθώς ήδη πεντακόσιοι εργάτες είχαν απολυθεί. Μας διαβεβαίωσαν, επίσης, ότι δεν είχαν ξεχάσει εκείνη τη λαμπρή μέρα στην πλατεία Κονστιτουθιόν και μας ευχήθηκαν ολόψυχα κάθε επιτυχία στον αγώνα μας. Παρεμπιπτόντως, ο Τσίκο Λιμπερταδόρ είναι σήμερα υπουργός υγείας και ο Μέντεζ Φουρόρα έχει εκλεγεί και αναλάβει τα ηνία του συνδικαλισμού. Στην ανέλιξή του έπαιξε σπουδαίο ρόλο η λαμπρή ιδέα του, εκείνη την ημέρα στη λεωφόρο Ουνιβερσιδάδ, να ακολουθήσει η πορεία μας τους μεταλλωρύχους. Ειδικά γι’ αυτό του το επίτευγμα πήρε τα εύσημα όλης της κεντρικής επιτροπής, όταν συναντήθηκαν για να του ανακοινώσουν το πολιτικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο θα έπρεπε να κινηθεί από εδώ και πέρα ο νέος συνδικαλισμός.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 40

11/24/2013 9:08:29 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Ανδρέας Κονδυλάτος Υπερωκεάνιο με ροδάκινα και φύλλα Ένα υπερωκεάνιο έκανε το ταξίδι Πειραιάς-Νέα Υόρκη. Στο σαλόνι και στα καταστρώματα πηγαινοέρχονταν άνθρωποι. Στο ψυγείο ήταν μεταξύ άλλων μια σακούλα με ροδάκινα κι ένα κιλό φύλλα αμπελιού.

Η τάξη του ‘60 Με ρωμαλέα πρόσωπα, μάτια σημαδεμένα απ’ τον καιρό, συναντηθήκαμε κι εμείς, η τάξη του ΄60, η ελπίδα του έθνους, το μέλλον της πατρίδας όπως έλεγαν οι καθηγητές μας πριν σαράντα χρόνια. Νοερά κάναμε την αποτίμηση πόσα λεφτά έβγαλε καθένας, θυμηθήκαμε τα παλιά – μια μιμόζα στην άκρη της αυλής που κρεμάγαμε τις σάκες, τις αίθουσες με τα ηλιόλουστα ταβάνια, οι κυρίες θυμήθηκαν που έκρυβαν το κραγιόν στις ζάρες της καλτσοδέτας, κάποιος διάβασε τον χαιρετισμό διανθισμένο με ρητά σοφών του εικοστού αιώνα. Όμως, κανένας από μας, τους παλιούς συμμαθητές, δεν θα ’θελε να ξέρει τότε την τωρινή μας κατάσταση. ZZ Ο Ανδρέας Κονδυλάτος ζει στην Αθήνα. Γράφει ποίηση και διηγήματα. Το πρώτο του βιβλίο είχε τίτλο «Συντριβάνι». Τον Ιούνιο του 2013 κυκλοφόρησε η ποιητική συλλογή του με τίτλο «Ποιήματα» από τις εκδόσεις Οσελότος. Αμφισβητεί την αλήθεια υπαρξιακών ερωτημάτων όπως: «Αν οι πρωτόπλαστοι δεν αμάρταναν, εμείς δεν θα είχαμε γεννηθεί;»

0_myrtilo_4 BOOK.indb 41

11/24/2013 9:08:35 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Νέκτη Σταμέλου Το χέρι

αφνικά συνάντησε μπροστά του απλωμένο ένα χέρι με την παλάμη στραμμένη προς τον ουρανό. Είχε δει πολλά χέρια στη ζωή του απλωμένα. Όσο θυμόταν τον εαυτό του κολυμπούσε σε μια θάλασσα χιλιάδων χεριών. Κάποια του έφραζαν τον δρόμο, άλλα τεντώνονταν με ανοιχτά τα δάχτυλα για να ζητήσουν βοήθεια ή απλώς σμίξιμο με άλλο δέρμα. Στο κολύμπι του συνάντησε και χέρια σφιγμένα σε γροθιά απειλητική. Επίσης γνώρισε και αρκετά που φαίνονταν φιλικά και του έγνεφαν όλο θέρμη να τα πλησιάσει και να τ’ αγγίξει. Κάπου κάπου αποφάσιζε καλόπιστα να δεχθεί την πρόσκλησή τους και τότε ξαφνικά, απροσδόκητα, εκείνα βούλιαζαν και εξαφανίζονταν στον βυθό, αφήνοντάς τον καταμεσής της θάλασσας να νιώθει κορόιδο. Στα χρόνια της νιότης του δεν στεκόταν ιδιαίτερα σε τέτοιες ατυχίες. Μπροστά ήθελε να τραβήξει μόνο. Δεν ένιωθε να πλήττεται ούτε καν από τ’ αρπακτικά χέρια που με γαμψά νύχια και ασυγκράτητη επιθετικότητα καμιά φορά τον γράπωναν. Ξεγλιστρούσε πάντα με τη φούρια της νιότης. Άτρωτος ένιωθε. Άντε να του έμενε το σημάδι καμιάς γρατζουνιάς στο μπράτσο. Αλλά, σημάδι το σημάδι, μάζεψε πολλές ουλές πάνω του. Μαζί μ’ εκείνες από τα ξένα χέρια υπήρχαν και δικές του – βλέπετε, αρκετές φορές είχε αυτοτραυματιστεί από φόβο. Αυτό συνέβαινε όταν, προσπαθώντας να γατζωθεί από κάποιο χέρι, έμπηγε κατά λάθος τα νύχια στις σάρκες του. Ή όταν ήθελε να νιώσει λεύτερος και χτυπιόταν άγαρμπα για ν’ απαγκιστρωθεί από τα κρατήματα. Όμως, δεν στεκόταν σε τέτοια πλήγματα, είπαμε. Η παντοδυναμία της νιότης τον έβγαζε σε στεριές πραγματικές ή φανταστικές για χαλάρωση και ηδονή, για μια ανάσα από τη σκληρή πραγματικότητα και ανασύνταξη. Μετά ριχνόταν ξανά στη θάλασσα με τα χιλιάδες χέρια, για να δοκιμάσει νέα γραπώματα, ευχάριστα για λίγο ή για καθόλου. Αυτός ήταν ο τρόπος του. Οικείος και βολικός σαν σπίτι. Ο τρόπος του ήταν το σπίτι του. Το κουβαλούσε στις πλάτες σαν υδρόβια χελώνα. Κατάλαβε ότι τα πράγματα δεν πήγαιναν καλά γύρω στα τριάντα, όταν άρχισε να τρέχει αίμα από κάποια παλιά γρατζουνιά στην πλάτη. Στη συνέχεια άρχισαν να αιμορραγούν όλα τα παλιά σημάδια του. Τρόμαξε τόσο πολύ που αποφάσισε ότι δεν μπορούσε ν’ αντέξει άλλα σημάδια. Έπεισε τον εαυτό του να κολυμπάει με τα χέρια κλειστά, με τους αγκώνες κολλημένους στα πλευρά του. Απέφευγε έτσι τα χέρια που

ZZ H Nέκτη Σταμέλου τα τελευταία τέσσερα χρόνια είναι εκπαιδευόμενη ψυχοθεραπεύτρια, μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ομαδικής Ανάλυσης & Οικογενειακής Θεραπείας. Στη δύσκολη εποχή που διανύουμε, νιώθει τυχερή και ευγνώμων για τους πολύτιμους φίλους της, για τα ταξίδια της θεραπευτικής ομάδας «Αερόστατο» στην οποία συμμετέχει, για τα «κλικ» της φωτογραφικής της μηχανής. Μόλις πρόσφατα ανακάλυψε και τη χαρά της έκφρασης μέσω της γραφής. Γράφει στα blogs: «www.omada-aerostato.com» και «www.grafeneio.wordpress.com».

0_myrtilo_4 BOOK.indb 42

11/24/2013 9:08:40 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

photo by Nekty Stamelou

συναντούσε, όπως ακριβώς απέφευγε το μπάνιο μικρός. Μα και τότε, ουσιαστικά, από χέρια ήθελε να ξεφύγει, αυτά της μάνας, που γδέρναν από αγάπη. Άλλαξε τρόπο, λοιπόν. Άλλαξε το σπίτι του. Όμως, σιγά σιγά, ο νέος τρόπος του ν’ ανοίγει δρόμο μέσα στο νερό έκανε δύσκολη τη ζωή του. Με τα χέρια κολλημένα, χωρίς απλωτές, πάσχιζε να κρατηθεί στην επιφάνεια. Μια μέρα συνειδητοποίησε ότι η θάλασσα είχε γίνει πια λίμνη. Ότι για πολύ καιρό δεν προχωρούσε. Ότι προσπαθώντας να μείνει στην επιφάνεια, έκανε απλώς κύκλους. Η σκέψη αυτή τον αποδιοργάνωσε, τον ματαίωσε τόσο που ένιωσε έτοιμος να αφεθεί και να βουλιάξει. Το έκανε. Αφέθηκε. Και τότε, στιγμές πριν χαθεί κάτω από τ’ ατάραχα νερά της λίμνης, είδε το απλωμένο χέρι. Στο παρελθόν, αμέσως θα το ταξινομούσε αντανακλαστικά στην κατηγορία που ονόμαζε «ανησυχητικά χέρια». Στο νοητό σύστημα αρχειοθέτησης που είχε φτιάξει βάσει των εμπειριών του, θα καταχωριζόταν στον φάκελο με τα χέρια που του δημιουργούσαν τη μεγαλύτερη αναστάτωση, που του γεννούσαν τα πιο αγωνιώδη ερωτηματικά. Τις λίγες φορές που συνάντησε τέτοια, βιαζόταν να τα προσπεράσει κολυμπώντας, γιατί ο τρόμος του ξεπερνούσε την περιέργειά του να καταλάβει τι σόι χέρια ήταν αυτά. Άκρως μπερδευτικά, δεν φαίνονταν να διεκδικούν κάτι. Ξεπρόβαλαν από το νερό, αινιγματικά ήρεμα, με χαλαρά δάχτυλα, χωρίς απότομες, υστερικές ή επιθετικές κινήσεις. Δεν υψώνονταν κάθετα, δεν έτειναν προς τον ουρανό. Απλά είχαν συντονισμένα βραχίονα, παλάμη και δάχτυλα, σε μία κυματοειδή κίνηση υπό γωνία. Σαν μεταξωτό σεντόνι της απλωμένης μπουγάδας, που το κάνει ο άνεμος να χορεύει απαλά. Τέτοιο χέρι είχε τώρα μπροστά του. Ένα κυματάκι πάνω απ’ το κύμα. Η λίμνη έγινε θάλασσα ξανά. Το συνειδητοποίησε, ενώ η σκέψη μέσα του είχε αρχίσει να ψελλίζει την πρόταση, «ωραία εικόνα για την τελευταία μου στιγμή». Πήρε βαθιά ανάσα και άρχισε να κολυμπάει με απλωτές. Ήθελε να μπλέξει τα δάχτυλά του με ξένα δάχτυλα.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 43

11/24/2013 9:08:46 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Λούλη Τσαμαντάνη Πέντε χαϊκού του Φθινοπώρου Ι Σε ρωγμές φτώχειας κυκλάμινα άνθισαν – λιτά κι ωραία.

ΙΙ Να προσευχηθούν συνάχτηκαν οι ελιές στον ελαιώνα.

ΙΙΙ Τα ρόδια σκάνε στα γέλια. Το κόκκινο θερινή νύξη.

ΙV Οι λαμπρές μέρες σαν ηλικιωμένες σοφά μικραίνουν.

V Μη μου σπάσετε γυάλινα συννεφάκια. ζω με θρύψαλα.

ZZ Η Λούλη Τσαμαντάνη είναι βιολόγος. Ζει στο άστυ και την ύπαιθρο εναλλάξ. Έχει εκδώσει τέσσερεις ποιητικές συλλογές.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 44

11/24/2013 9:08:52 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Τάσος Πανόπουλος Μικροϊστορίες Τρύπωσα πάλι στην αγκαλιά σου / και μ’ άρεσε / θα κάτσω εδώ / ώρες / να βλέπω τα μάτια σου / με ρυτίδες / τα ίδια μ’ εκείνα / που πέταγαν πέτρες / πριν σαράντα χρόνια στο Κιάτο / φτάσαμε / μετά από τέσσερεις χιλιάδες χιλιόμετρα / πάλι σπίτι / τι καλά / τρεις πρωτεύουσες πάνω στον Δούναβη / εδώ είναι καλύτερα / κι ας μη χαμογελάει ο κόσμος / γιατί το κακό δεν έφτασε ακόμη / ενώ από κει έχει περάσει.

***

Από υποχρέωση πήγα, δεν μ’ αρέσουν οι τελετές, ούτε οι κηδείες, ούτε οι γάμοι. Δεν τον αγάπαγες, κορώνα μου, τον μακαρίτη; Πάρα πολύ, μα αν ήξερα τι θα βρω, δεν θα του ‘χα υποσχεθεί να ‘ρθω να πω τον επικήδειο. Κι αυτός σε αγάπαγε. Τιμή σου είναι. Σύμφωνοι, αλλά να ακούω μοιρολόγια ένα εικοσιτετράωρο δεν το αντέχω. Αλήθεια, αδερφή του ήτανε αυτή η γριά που μοιρολογούσε και ξεκόλλαγε τούφες τούφες τα μαλλιά της; Όχι. Ούτε που τον ήξερε. Τι λέεις τώρα; Και πού ήξερε όλη του τη ζωή; Είναι η καλύτερη μοιρολογίστρα. Διασκευάζει τα μοιρολόγια ανάλογα με τον πεθαμένο. Τη ζωή του, τη μαθαίνει από τους συγγενείς λίγο πριν έρθει. Μα... θα μείνει κασίδα. Ε, κάτι της δίνουνε. Θα μας τρελάνετε εσείς οι μανιάτες! Γιατί, κορώνα μου; Παραδόσεις μας είναι. Άλλωστε, πάντα είχαμε πολλές κηδείες. Τόσες βεντέτες, τόσοι πόλεμοι... Να σας παινέψω και λίγο: πολύ μ’ άρεσαν οι τραβηχτές. Πού θα βρούμε ν’ αγοράσουμε; Πουθενά. Τις έφτιαξε η αδερφή του. Καμιά δεν φτιάχνει καλύτερες.

ZZ Ο Τάσος Πανόπουλος γεννήθηκε το 1953. Ζει μεταξύ Αθήνας, Ικαρίας και Μάνης. Εργάζεται στη μέση εκπαίδευση ως χημικός.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 45

11/24/2013 9:08:57 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Νατάσα Ζαχαροπούλου Η πιο ήσυχη απόφαση της Ελπίδας, 24.4.13

πρεπε να δώσω τη μηχανή για επισκευή. Μάλλον, απ’ ό,τι μου είπαν, θα ‘μενε συνεργείο κάνα δεκαπενθήμερο. Είχαμε γυρίσει της γης το κατάκωλο μαζί κι είχε αποδειχτεί σκληρό καρύδι, ωστόσο κάποια στιγμή χτύπησε μπιέλα. Κανονικά θα ‘πρεπε όχι μόνο να το φανταστώ, αλλά και να το περιμένω. Όμως, τα τελευταία δυο χρόνια τουλάχιστον, απωθούσα τέτοιου είδους προσμονές στις απώτερες άκρες του μυαλού μου. Εκείνο που με προβλημάτιζε ήταν οι μετακινήσεις. Είχα ξεμπερδέψει με τη χρήση του αυτοκινήτου στην καθημερινότητα. Έφτανε να καθίσω στη θέση του οδηγού, να βάλω μπρος, και μου ανέβαινε το αίμα στο κεφάλι με την ίδια ένταση και ταχύτητα που ο σπινθήρας εκτόξευε το καύσιμο στις βαλβίδες. Δεν έφταιγε μονάχα η κίνηση και το απαγορευτικό κόστος των καυσίμων, αλλά το ότι κινούμενος με το δίτροχο είσαι ένα με τον έμφορτο από τις μυρουδιές των εποχών αέρα. Βρίσκεσαι στο κέντρο της δίνης που δημιουργεί κάθε έντονο καιρικό φαινόμενο. Έχεις την εντύπωση πως η παγχρωμία σου είναι μέρος της ποικιλομορφίας των χρωμάτων του τοπίου όπου κινείσαι. Χάνεσαι ή εμφανίζεσαι όπως κάθε άλλο σημείο, εξαιτίας των φωτοσκιάσεων στις οποίες εμβαπτίζεται η πόλη, καθώς περνούν τα εικοσιτετράωρα με την εβδομάδα ή τον μήνα. Η Ν., όταν το ‘μαθε, προσφέρθηκε να με διευκολύνει σε αρκετές διαδρομές που ταίριαζαν με τις δουλειές της, χωρίς φυσικά να ‘χει πρόβλημα να κάνει και μπόλικες παρακάμψεις προκειμένου να μ’ εξυπηρετήσει. Η Δ. μού πρότεινε ν’ αναλάβει εξολοκλήρου ορισμένες επαγγελματικές μου υποχρεώσεις διαθέτοντας, μάλιστα, χωρίς φειδώ όλα τ’ απογεύματά της. Πίναμε το κρασί μας σ’ ένα μπαράκι, κουτσοτρώγαμε, συζητούσαμε με ποιον τρόπο καλύτερα κι όσο το δυνατόν ανώδυνα θα λυνόταν το θέμα. Δεν ήταν και τόσο σπουδαίο, πράγματι, όπως άλλωστε κι άλλα ζητήματα στη ζωή, μολονότι τα μεγαλοποιούμε δίχως λόγο, ειδικότερα επειδή επικεντρωνόμαστε στα εμπόδια που όλα τους εν τέλει είναι περαστικά, δίνοντάς τους αξία αναντίστοιχη της σημασίας τους. Ονομάζουμε πρόβλημα, κάνουμε βουνό ό,τι μας ξεβολεύει; Η ιδέα περί του τι είναι δυσκοZZ Η Νατάσα Ζαχαροπούλου γεννήθηκε στη Λειβαδιά. Σπούδασε δημοσιογραφία και εργάζεται ως ασφαλίστρια. Είναι reiki teacher του συστήματος φυσικής θεραπείας «Usui Reiki». Έχει εκδώσει επτά βιβλία τα οποία μπορείτε να δείτε στον προσωπικό της διαδικτυακό τόπο: «www.nzbooks.gr». Κείμενά της φιλοξενούνται κατά καιρούς σε λογοτεχνικά περιοδικά. Τον Μάιο του 2013 κυκλοφόρησε το τελευταίο της μυθιστόρημα με τίτλο «Πρόσωπα στο νερό» (εκδ. Οσελότος).

0_myrtilo_4 BOOK.indb 46

11/24/2013 9:09:03 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

λία, ανατροπή, ο φόβος κάθε αλλαγής είναι άραγε η δημιουργός αιτία και όχι η φύση της ζωής πράγματι; Η Δ. στα ενδιάμεσα της κουβέντας συνόδευε την Πιάφ, την Έλλα, προσπάθησε την Τζάνις κι άλλους, που τραγουδούσαν χαμηλόφωνα τις επιτυχίες τους. Ακόμα δεν είχε μαζευτεί πολύς κόσμος, καθώς ό,τι σουρούπωνε. Αν κι η Ν. είχε κέφια, κάποια στιγμή που από τα ηχεία ακουγόταν το «Φοβάμαι» των Μπλε, χάθηκε – κάπνιζε σκεφτική. «Εσύ τι φοβάσαι;» γύρισε και με ρώτησε αίφνης. «Πολλά», της είπα βιαστικά, χωρίς δεύτερη σκέψη, «σχεδόν τα πάντα...» Με κοίταξε απορημένη: «Δηλαδή;» «Και τη σκιά μου...» «Τι άλλο χειρότερο από τον θάνατο; Εγώ αυτόν μονάχα...» Ήταν παράξενο, μιλούσαμε εξομολογητικά, ψιθυριστά σχεδόν, κι όμως ακούγαμε πεντακάθαρα η μια την άλλη, ενώ γύρω μας ήδη οι παρέες είχαν αυξηθεί – φασαρία, δυνατά γέλια, θόρυβος από τα μαχαιροπήρουνα, μεγαλόφωνες κουβέντες ορισμένων που προσπαθούσαν να καλύψουν τις συζητήσεις άλλων δημιουργούσαν πανζουρλισμό. Η Δ. έκοψε το τραγούδι. Παρακολουθούσε. Το σώμα της μαζεύτηκε – μου ‘δωσε την εικόνα ενός κουβαριού στο ημίφως. Τα δάχτυλά της, όμοια με την άκρη του νήματος, τυλίχτηκαν στο πόδι του ποτηριού. Το σήκωσε. Είχε ιδία πείρα. Ωστόσο, όπως φαίνεται να συμβαίνει μ’ όλα τ’ αγκαλιάσματα που σ’ έχουν τρομάξει, καθώς έχουν απαιτήσει την απόλυτη παράδοση του εαυτού σου, αν καταφέρεις και ξεγλιστρήσεις κι εκείνου, κάποια στιγμή μοιάζει να το ξεχνάς. «Αν συμβεί σ’ εμένα, αν είμαι πρώτη και το μάθεις, ακόμα και σε κώμα να ‘μαι, φρόντισε να ‘ρθεις», ζήτησα από την Ν. «Για να μπορώ να φύγω...» Τσουγκρίσαμε. Δεν ήμουν σίγουρη σε τι. Καμιά δεν είπε. «Πάντως αποκλείεται να φύγουμε και οι τρεις μαζί...» μονολόγησε εκείνη, χωρίς να μπορώ να καταλάβω αν ήταν ελπίδα, φόβος ή κάποιου τύπου ευχή. Αν με ρωτούσαν, θα ‘θελα να πάω μαζί τους. Την ίδια στιγμή ακριβώς! Κι όχι για το μετά, για την παρέα στο ταξίδι. Εξαιτίας του πριν. «Όποτε μου συμβεί, ωστόσο...» συμπλήρωσε βιαστικά, «αφήνω παραγγελία! Κάψτε με –μη τυχόν και δεν!– κι ύστερα, βουρ στο τσιπουράδικο! Δεν θέλω κλάψες, λιβανίσματα, τρισάγια! Στο τσιπουράδικο και γλέντι! Ακούτε;» Συμφωνήσαμε. Τα ίδια θέλαμε όλες. Εκ του ασφαλούς εκείνη τη στιγμή. Γελάσαμε. Τρομάρα μας!... Κοντά μεσάνυχτα, αφού στραγγίσαμε και το δεύτερο μπουκάλι, αποφασίσαμε να φύγουμε. Η Ν. επέμενε να μας πάει σπίτι. «Δεν συντρέχει λόγος για ταξί» είπε, «όσο και να ‘ναι, μια μικρή παράκαμψη δεν είναι σπουδαίο πράγμα. Άλλωστε, πάντα υπάρχει χρόνος μεταξύ μας», πρόσθεσε. Υπάρχει, αλήθεια; – μέσα μου ένα σφίξιμο. Έμοιασε να μ’ άκουσε. Γύρισε εκεί όπου στεκόμουν, με πλησίασε, άνοιξε, μου έτεινε τα χέρια. Έκανε κρύο ακόμη. Παρόλο που ο ξανθός Απρίλης ήταν παρών, είχα φορέσει ήδη το μπουφάν – το ‘χα κλείσει ως επάνω. Ωστόσο, εκεί στο πεζοδρόμιο, πρώτη φορά στα τόσα χρόνια της γνωριμίας μας, ένιωσα πως τα χέρια της ήταν το μοναδικό μου ρούχο.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 47

11/24/2013 9:09:08 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Η Δ. παραδίπλα, παραδόξως δεν διέκοψε τη στιγμή ούτε με μιαν ατάκα από κείνες τις βιαστικές της, τις φαινομενικά παράταιρες, καθώς σπανίως άντεχε τις εξομολογήσεις και τις συγκινησιακές φορτίσεις. Η Ν. τραβήχτηκε μαλακά αφήνοντάς μου το ένδυμα. Το βλέμμα της είχε την ιδιάζουσα λάμψη της παραδοχής όλων όσων για καιρό, για χρόνια, απέφευγε να παραδεχτεί. Έμοιαζε με λίμνη στην πανσέληνο. Εκείνη, στο μέσον του νερού. Την ώρα που βουτούσε και βυθιζόταν, την ίδια ακριβώς σήκωνε πανιά. «Δεν αλλάζει ο χαρακτήρας», τη θυμήθηκα συχνά με σθένος να υποστηρίζει, «δεν αλλάζει ο άνθρωπος», ωστόσο, μου κοινώνησε αίφνης μιαν αναπάντεχη αλλαγή. Αλλάζει τελικά; Το πιο παράξενο ήταν η ησυχία, η απόλυτη αταραξία όπου αυτή η ακραία μετακίνηση συνέβη. Είχα την αίσθηση πως και μέσα μου η ίδια λίμνη. Ήταν μεταξύ μας κάποιου είδους αποχαιρετισμός; Αόριστη υπόσχεση για κάτι άλλο, κάπου αλλού, κάπως αλλιώς;... Γύρισε να φύγει. Πήγε στο πάρκινγκ να φέρει το αυτοκίνητο. Περιμέναμε με τη Δ. αμίλητες. Ένιωθα να μετεωρίζομαι σε περιβάλλον ονείρου. Παράδοξη εγρήγορση και ρευστότητα συγχρόνως. Όταν έφτασε, διάλεξα να καθίσω πίσω. Με παράστεκε αχνή η επιθυμία να κρατήσω μια-δυο σημειώσεις – όσο τουλάχιστον το επέτρεπαν τα φώτα των δρόμων και η σκοτεινιά της καμπίνας. Οι κεντρικές λεωφόροι είχαν λιγοστή κίνηση. Η παρατεταμένη εποχή της κρίσης τους έκανε να μοιάζουν αλλόκοτα άδειοι. Η ιδιότυπη ερημιά που διαπερνά τα φυλλοκάρδια σου εδώ, στο κέντρο της πρωτεύουσας, σε ντύνει με αίσθηση γύμνιας, ενώ στο πιο ακραίο, το πιο ακατοίκητο χωριό σε κάνει να νιώθεις πως βρίσκεσαι στον φυσικό σου τόπο. Η Ν. έδειχνε να μη βιάζεται. Οδηγούσε αργά, ωστόσο τα αποσπάσματα της πόλης από φανάρι σε φανάρι περνούσαν γρήγορα από τα πλαϊνά παράθυρα. Βουλιμία να κρατήσω κάποια εικόνα: το μόλις ανατέλλον φεγγάρι πάνω από τον Υμηττό, που ‘μοιαζε με μελωμένο πεπόνι του Αρχαίου Ορχομενού, τον μισοφωτισμένο Λυκαβηττό, τον ναό στον Βράχο, τις μεσοπολεμικές πολυκατοικίες με τις τρύπες από τις σφαίρες του Εμφυλίου ακόμη χάσκουσες, το μνημείο του Δραγούμη, το Πάρκο που κουτσουρεύτηκε χάριτι ενός Μεγάρου, την ανάκλαση των φώτων στην άσφαλτο. Καμιά δεν έστεκε, καμιά να πιάσω. Η Δ. είχε ανάψει τσιγάρο. Αν και από κει που καθόμουν μπορούσα να βλέπω μόνο το προφίλ της, εν τούτοις την έβλεπα ολόκληρη. Ήταν απροσδόκητα ήσυχη. Έμοιαζε να παρατηρεί τον κόσμο φορώντας σκούρα γυαλιά. Πού ταξίδευε; Ένα φευγαλέο κοίταγμα της Ν. μες από τον καθρέφτη του οδηγού σκόνταψε πάνω μου. Έπλεα γύρω, έπλευσα στο βλέμμα της. Η θέρμη των σωμάτων, οι ανάσες, όλα ήσυχα. Μόνο εικόνες τους, ωστόσο ούτε και δαύτες έστεκαν – δεν προλάβαινα κάποια τους να κρατήσω... Πλησιάζαμε στην πλατεία. Η μόνιμη καντίνα που σέρβιρε φαγητό στους ξενύχτηδες, απωθημένο της Δ., απροσδόκητα αστραποβόλησε. Με μια κίνηση που ούτε την κατάλαβα, έμοιασε να εκσφενδόνισε τις μαύρες διόπτρες: «Έχω έναν σεβντά», είπε. Η συνείδηση της Ν. φάνηκε να ταξίδεψε σ’ ένα δευτερόλεπτο με ιλιγγιώδη ταχύτητα έτη φωτός, προκειμένου να συντονιστεί με τη Δ. Ήμασταν σταματημένες εξαιτίας του ερυθρού σηματοδότη. «Ένα βρόμικο», πρόσθεσε εκείνη βιαστικά, «απ’ αυτά με

0_myrtilo_4 BOOK.indb 48

11/24/2013 9:09:08 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

τη δεμένη, την πηχτή σάλτσα που η κάθε κουταλιά έχει ένα κιλό κρεμμύδια...» Αθάνατη Δ.! Η κυκλοθυμία της μ’ έβγαζε συχνά εκτός τόπου. Εν τούτοις, με παρόμοιο τρόπο δεν τρέχει κι η ζωή; Ίσως όποιος φτάνει στο χείλος, θέλει δεν θέλει, προσαρμόζεται. Αλλιώς, πάει καλιά του... «Δεν χαλάμε χατίρια», απάντησε η Ν. κόβοντας το τιμόνι αριστερά, καθώς το φανάρι είχε στο μεταξύ ανάψει πράσινο. Βρήκε μιαν άδεια θέση, στάθμευσε, η Δ. στο φτερό άνοιξε την πόρτα, πετάχτηκε έξω. «Πόσα να φέρω;» Την απογοητεύσαμε. Δεν είχαμε όρεξη ούτε για μια μπουκιά. Εκείνη απτόητη. Έριξα μια ματιά απέναντι. Καμιά δεκαριά περίμεναν στην ουρά. Θ’ αργήσει, σκέφτηκα. Ωστόσο, δεν βιαζόμασταν. Εξακολουθούσα να περιπλέω στην εντύπωση πως όλα εκτυλίσσονταν σε αργή κίνηση, σ’ έναν διαφορετικό χρόνο μες στον ωρολογιακό. Ίσως το κρασί; Μήπως το κατάκιασμα που συνήθως μας κατέκλυζε όταν ήμασταν οι τρεις μας; Ξαφνικά, καθώς έριξα μια ματιά-ανταπόκριση στην παρατεταμένη της Ν. μες απ’ τον καθρέφτη, θωπεία πολύτιμη, δυσεύρετο στολίδι του ρούχου που λίγο πριν μου ‘χε χαρίσει, μια τεράστια λάμπα στην άκρη του δρόμου, μπροστά αριστερά, τράβηξε την προσοχή μου. Συγχρόνως, μου ‘κανε εντύπωση η κολώνα από την οποία κρεμόταν. Δεν ήταν από κείνες τις ψηλές που συνήθως χρησιμοποιεί ο Δήμος ή η Δ.Ε.Η. Θα ‘λεγες πως ήταν λίγο ψηλότερη από το ύψος ενός πανύψηλου ανθρώπου. Αλλά η λάμπα... Τεράστια! Φώτιζε... δεν μπορούσα να διακρίνω τι ακριβώς, τι σημαντικό υπήρχε σ’ εκείνο το σημείο, αλλά ήταν τόσων πολλών κηρίων που από το αυτοκίνητο ως εκεί που ‘ταν στημένη, η αντανάκλαση του φωτός της είχε στρώσει διάδρομο. Αν και θαμώνας της συγκεκριμένης πλατείας το τελευταίο δωδεκάμηνο τουλάχιστον, δεν θυμόμουν κάτι αξιοσημείωτο στη συγκεκριμένη γωνία. Ακόμα κι η διασταύρωση με την κάθετο στον κεντρικό δεν ήταν κύρια. Ένιωσα την ανάγκη να πάω ίσαμ’ εκεί. Δεν ήταν περιέργεια. Ήταν ανάγκη. Επιτακτικά με παρωθούσε. «Θα ‘ρθεις;» ρώτησα την Ν. «Πού;» «Να, εκεί!» της έδειξα το τέλος του τετραγώνου. «Σ’ εκείνο το φως...» «Ποιο φως; Δεν βλέπω τίποτα...» Τέτοια φωτοχυσία! Πώς ήταν δυνατόν να μην τη βλέπει; Ακόμη κι εδώ, μες στο αυτοκίνητο... Ο φωτεινός δίαυλος έφτανε ως το κάθισμά μου! Με κορόιδευε; «Πετάγομαι ένα λεπτό», της είπα, «κι επιστρέφω». Κατέβηκα. Η Δ. άκουσε την πόρτα που έκλεισε. Με είδε, «πού πας;» μου φώναξε. «Εκεί», της έδειξα κάπου μπροστά αόριστα. Ίσως να φαντάστηκε στο περίπτερο. Αδημονώντας για την παραγγελία, με χαιρέτησε και στράφηκε πάλι μπρος. Ήταν έβδομη στη σειρά. Προλάβαινα, υπολόγισα. Κάτι μ’ έκανε να βιαστώ, να τρέξω, να τρέξω πριν χαθεί το φως, και την ίδια στιγμή, μια άλλη φωνή –ούτε ψίθυρος– με προέτρεπε να καθυστερήσω. Κοίταξα γύρω. Ενόσω ήδη βάδιζα στον διάδρομο, τα υπόλοιπα φώτα της πλατείας, τ’ αυτοκίνητα, σταθμευμένα και διερχόμενα, κάποιοι σκόρπιοι περαστικοί, είχαν μ’ αλλόκοτο τρόπο αποκτήσει την υφή των σκιών, τρεμόπαιζαν όπως τα σχήματα και τα πρόσωπα που σκαρώνει η φαντασία στο ημίφως. Ως κι η νύχτα... Ξαφνικά... Πού πήγε η νύχτα;

0_myrtilo_4 BOOK.indb 49

11/24/2013 9:09:08 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Κοντοστάθηκα. Σύγκρυο. Πάχνωσα. Έσφιξα γύρω μου το ρούχο της Ν. Η παγωνιά μαλάκωσε. Απροσδόκητη θαλπωρή. Συνέχισα ως την άκρια του δρόμου. Ένα υπόγειο. Αυτού την είσοδο φώτιζε η λάμπα. Πέντε-έξι σκαλιά, μια πόρτα. Δεξιά κι αριστερά στο πεζοδρόμιο δυο προστατευτικά κιγκλιδώματα. Μη γλιστρήσει και πέσει κάποιος κατά λάθος; Συμβαίνουν, αλήθεια, τέτοια λάθη; Απόρησα. Δεν θυμόμουν τίποτε στη συγκεκριμένη γωνιά του δρόμου, εκτός από το πεζοδρόμιο με τις φαγωμένες, μισοσπασμένες πλάκες, την είσοδο μιας τριώροφης υπερτεσσαρακονταετούς οικοδομής και παραπλεύρως ενός κλειθροποιείου. Και οπωσδήποτε δεν υπήρχε κολώνα ρεύματος ή φωτισμού. Ωστόσο, τώρα εδώ, μπροστά μου, βρίσκονταν ακριβώς αυτά: η λάμπα, η δίοδος, το υπόγειο! Κοίταξα εκεί που είχε σταθμεύσει η Ν. κι έπειτα προς την ουρά που μάλλον ακόμη στεκόταν η Δ. Δεν ξεχώριζα καμιά, μήτε το αυτοκίνητο. Γύρισα στο φως. Από ‘δω που είμαι δεν μπορώ να δω τον τεράστιο λαμπτήρα, μολονότι το φως είναι τόσο δυνατό που με τυφλώνει. Ό,τι φωτίζει είναι προς τα κάτω. Τι παράξενο! Μύθοι, ιστορίες, γραφές και προφητείες μιλούσαν από πάντα για υπέρλαμπρους διαδρόμους προς τον ουρανό, τ’ αστέρια, τον Θεό... Τώρα εδώ; Τι ακριβώς είναι εδώ;... Η μισάνοιχτη πόρτα στο τέλος της μικρής στενής σκάλας μοιάζει να οδηγεί σε κάποιο διαμέρισμα. Μου φαίνεται πως διακρίνω μερικά δωμάτια. Υπάρχουν έπιπλα; Όχι; Δεν καλοβλέπω στο ημίφως. Κατεβαίνω δυο σκαλιά. Στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για μισόφωτο, παρά για ένα θολό γαλακτώδες, όπως εκείνο που διαγράφεται στον ορίζοντα πριν η μέρα πάρει τη σκυτάλη από τη νύχτα. Μένει κάποιος; Λείπει τώρα; Πρόκειται να ‘ρθει; Αναρωτιέμαι μήπως στέκω μπρος στην πρόσφατα αποκεκαλυμμένη είσοδο μιας αρχαίας κατακόμβης, μιας μυστικής στοάς... Μη και είναι η εμβασιά σε μιαν άλλη πόλη που, όπως αρκετοί υποστηρίζουν, υπάρχει για αιώνες υπογείως; Μήπως οδηγεί σε μιαν άλλη ζωή πέρα από τη γνωστή; Είναι ένα πέρασμα τάχα προς μιαν άγνωστη σε μένα έξοδο; Σε ποιαν ωστόσο; Κατεβαίνω δυο σκαλοπάτια ακόμη, όσο αποφασιστικά άλλο τόσο διστάζοντας. Ψάχνω πίσω. Η Δ., η Ν. με βλέπουν τάχα; Μπορούν εκείνες; Θέλω ν’ ανέβω. Τα πόδια μου δεν υπακούν. Ένα ακόμη σκαλί. Τι είδους επιλογή είναι αυτή; Πού βρίσκεται το δικαίωμά μου να επιλέγω; Έεε! Μ’ ακούει κανείς; Υπάρχει επιλογή; Ακουμπάω κάπου πρόχειρα το σημειωματάριο και το μολύβι. Ακόμη ένα. Πιο κάτω. Ποτέ δεν είχα επιλογή. Ήταν όλο κι όλο θέμα απόφασης. Εμπρός μου, η πόρτα. Μία: είσοδος-έξοδος. Καθώς την κοιτάζω, παραδόξως, βλέπω ένα χνάρι. Αυτό το μοναδικό ίχνος ακολουθούσα πάντοτε κι ας ήθελα να νομίζω άλλως παρ’ όλο που το σκιαγράφημά του ώρες ώρες ήταν ολοφάνερα περιγεγραμμένο. Όμως, αυτή τη στιγμή, εδώ, παραδέχομαι πως να το βλέπω, να τ’ ακολουθώ, θα ‘πρεπε να ‘ταν ανέκαθεν αυτό που είναι και τώρα: η πιο ήσυχη απόφαση της ζωής μου. Δεν χτυπάω, δεν σπρώχνω. Διάπλατη αίφνης. Είμαι μέσα. Από πάντα ήμουν εδώ. Στιγμή δεν βγήκα. Ιδέα μου και το βήμα; Ούτε φως ούτε σκοτάδι. Θα ‘ρθει κάποιος; Να σταθώ εδώ; Κάπου να πάω; Νιώθω, σφίγγω πάνω μου, τυλίγομαι στο ρούχο που μου ‘χε χαρίσει η Ν.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 50

11/24/2013 9:09:08 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Δημήτρης Τρωαδίτης Τρεις στιγμές στιγμή πρώτη ξεσκισμένες ταινίες κνόδαλα της ζωής σαν να μαζεύεις τα ξέφτια του απομεσήμερου στα γυμνά σου πόδια σπουργίτια που κροταλίζουν τα ψίχουλα της αδράνειας

στιγμή δεύτερη ήχοι διαθλώνται σε παράταξη με τύμπανα από τότε σαν φύλλα που πέφτουν από τον αγέρα χτυπημένα σαν παιδιά που ξεκλέβουν τις ώρες

στιγμή τρίτη η πάχνη της νύχτας το μουντό χρώμα του πρωινού σημάδι στην επερχόμενη μέρα με ρυθμούς από ράμφη πουλιών και χαλασμένες μηχανές ZZ Ο Δημήτρης Τρωαδίτης γεννήθηκε το 1959 στην Αθήνα. Από το 1992 ζει στη Μελβούρνη, όπου εργάζεται ως διορθωτής στην εφημερίδα «Νέος Κόσμος» στην οποία διατηρεί επίσης βιβλιογραφική στήλη. Έχει γράψει τέσσερεις ποιητικές συλλογές: «Η οργή, το όνειρο και η ζωή», 1997 (ανεξάρτητη έκδοση), «Χωρίς Προοπτική», 2009 (ένθετο στο περιοδικό ΕΝΕΚΕΝ), «Η Μοναξιά του Χρόνου», 2012 (ανεξάρτητη έκδοση και στο διαδίκτυο) και «Υπολήψεις-Απόπειρες», 2013 (στο διαδίκτυο). Ποιήματά του δημοσιεύονται σε ελληνικά και αγγλικά περιοδικά, καθώς και σε ηλεκτρονικά μέσα, ενώ ασχολείται επίσης με την ποιητική μετάφραση. Είναι ιδρυτής του ιστολογίου «tokoskino.wordpress.com». Μπορείτε να διαβάσετε ποιητικές συλλογές του στον ιστότοπο «www.apostaktirio.gr»

0_myrtilo_4 BOOK.indb 51

11/24/2013 9:09:14 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Μιχάλης Κικριλής Ένα πρωί στη μεγαλούπολη Πρωί πρωί, οι μαγαζάτορες, επιχειρήσεις, εταιρίες και δημόσιες υπηρεσίες, ανοίγουν για να υποδεχτούν τον φορέα του χρήματος, τον καταναλωτή. Κι αναπόφευκτα ως τέτοιος κι εγώ, ως άτομο, μικροσωμάτιο της ευημερούσας, παμπλανητικής, «νεοπολιτισμικής κοινωνίας», βγαίνω νωρίς νωρίς να συνδιαλλαγώ. Πρώτη στάση, το ταχυδρομείο. Κατοχύρωση πνευματικών δικαιωμάτων. «Την ταυτότητά σας, παρακαλώ», απαντά η υπάλληλος. Σταθμός δεύτερος, αντίπυπα για τις αμέσως επόμενες επικυρώσεις. Τελεσίδικες οι σφραγίδες βιάζουν τα έγγραφα. «Tούτο είναι πια έγκυρο», αποφαίνονται, «και έχει αξιώσεις για ανέλιξη, όπως κάθε άλλο γνήσιο αντίγραφο». Τέταρτος σταθμός, κινητή τηλεφωνία. Λογαριασμός. Αμελητέα εκκρεμότητα. Επόμενος σταθμός, ρολογάς. Θέλει επισκευή το ρολόι μου. Έχω κάνει πια τα περισσότερα του σημερινού πρωινού. Ένα μένει μόνο... Καλλωπισμός. Όπως μια φορά κάθε μήνα... Κι έτσι, περπατώ μες στη φαινομενική ζούγκλα. Άνθρωποι μόνοι τους αγωνίζονται, ο καθένας για το συμφέρον του... Το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό και ο σώζων εαυτόν σωθήτω. Δεν είναι ζούγκλα –ζούγκλα είναι μόνο ως μια οικονομία που ανθοφορεί– είναι έρημος: μια ανθρωπιστική έρημος, στεγνή από αξίες και διψασμένη. Ασφυκτιώ. Μια έρημος ερημιτών – ανθρώπων μόνων και γυμνών. Εδώ περπατώ. Όμως, πρώτα δικαιούμαι το δροσιστικό νερό μιας όασης. Εδώ κι εκεί, καταμεσής της ερήμου, ξεπηδούν μία μία οι οάσεις, να σου προσφέρουν την ηρεμία τους υπό την πλούσια διακόσμηση και την απαλή μουσική τους. Μόλις καθίσεις αναπαυτικά, σου προσφέρουν γάργαρο, δροσερό νερό. Έπειτα σε ρωτούν: «τι θα θέλατε;» Είναι τα καφέ... Καθένα με το δικό του, ιδιαίτερο όνομα... «Έναν χυμό ανάμεικτο», παραγγέλνω. Ό,τι πιο δροσιστικό... Πίνοντας το ανανεωτικό μου ποτό, ρεμβάζω έξω τον κόσμο. Απολαμβάνω την ωραία, καταπραϋντική βολή της όασης. Έτσι, ξανανιωμένος, φεύγω...

ZZ Ο Μιχάλης Κικριλής είναι γνωστικός ψυχολόγος με ενδιαφέρον στις ανώτερες γνωσιακές λειτουργίες. Γράφει εδώ και δέκα χρόνια, θεωρώντας την τέχνη έναν δημιουργικό τρόπο να αμβλύνει την αυστηρότητα του επιστήμονα. Παλιότερα είχε κυκλοφορήσει τις «Ταινίες στο Χαρτί» ως φανζίν, ενώ έχει γράψει και σκηνοθετήσει την ταινία «Κλώνος». Στο περιοδικό «Μύρτιλο» δημοσιεύει κείμενά του για πρώτη φορά. Το βιβλίο του «Μια απλή λογικοφιλοσοφική πραγματεία» κυκλοφόρησε τον Ιούνιο από τις εκδόσεις Οσελότος.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 52

11/24/2013 9:09:19 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Ο καλλωπισμός είναι κι αυτός αγχολυτικός. Κι αφού είναι το τέλος του μήνα και έχω εξοικονομήσει τα χρήματα για το προσωπικό μου δώρο, βγάζω για λίγο το αναπνευστικό κράνος. Έχοντας πληρώσει ένα βδομαδιάτικο, παραλαμβάνω την αντλία κι απολαμβάνω μια βαθιά εισπνοή παλιού καθαρού οξυγόνου... Και τότε, οι πρόσφατες μνήμες του σημερινού πρωινού –η ψηφιακή κατοχύρωση στο τσιπ της ταυτότητας στο εσωτερικό του καρπού μου, τα ψηφιακά τρισδιάστατα αντίτυπα, οι (ακόμα και σήμερα!) ξύλινες σφραγίδες που καταλήγουν σε λέιζερ χρώματος μπλε, η πληρωμή του λογαριασμού μες απ’ το ίδιο τσιπ κάτω απ’ το δέρμα μου κι η ρύθμιση στο ίδιο τσιπ της βιοπλανητικής ώρας, ακόμα κι ο καλλωπισμός με τις ψηφιακές λέιζερ, κυανές αχτίνες– όλα, όλα τα καθημερινά, ως αλλότρια κι αλλοπρόσαλλα απ’ τον εγκέφαλό μου περνούν! Αυτός είναι κι ο λόγος που –κι αυτό έπειτα από πολλούς αγώνες– το μέγιστο επιτρέπεται μια εισπνοή ανά μήνα σε κάποια από τις μεγαλουπόλεις του Πλανήτη, το έτος 2023.

photo by Eleftheria Aggelaki

(Το παρόν κατασκεύασμα θα αυτοκαταστραφεί ΑΜΕΣΑ ως παράνομο).

0_myrtilo_4 BOOK.indb 53

11/24/2013 9:09:25 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Βασίλης Τσαπαλιάρης Θεία ομοίωση Όλο και συχνότερα –στη δύση το βίου μου– σ’ αντιλαμβάνομαι, Κύριε, προσκυνώντας πεισματικά τ’ ομοίωμά μου, μετοικώντας σ’ άλλες στοχαστικές κοινότητες, κατανοώντας τις παραδοξότητες του οίκου σου πως οι αλήθειες και οι αρχές δικαίου δεν ενοικούν a priori στη γη κατά θεία παραχώρηση και χρειάζεται πολλές πλάτες να μετατοπίσουν την ψευδεπίγραφη παρηγορία των ουρανών, ν’ ανακαλύψουν τον Θεό και τον άνθρωπο πίσω από τα σκότη της πίστης. Έτσι που η πίστη διαλύεται μέσα στην ομίχλη της παραμυθίας σου, Ύψιστε, ψάχνοντας στον ήλιο μια θέση έλλογου όντος, που οι αγορές κι οι πεινασμένοι επιβεβαιώνουν την απληστία και τις ευθύνες μας, που αλλάζουν ληστρικά ηλιοστάσια οι αρχές δικαίου στις διεθνείς και εταιρικές σχέσεις χωρίς μνήμονες εκλέκτορες και δόκιμους άρχοντες, που, εντούτοις, οι αρχές σκέψης μετακινούνται συνεχώς σε κοντινότερες τροχιές του επιστητού μετατοπίζοντας τη βαριά νύχτα, όλο και κραταιώνεται η λατρεία των ταπεινών ομοιωμάτων μας, παραμερίζοντας τα τριπλά σκότη της πίστης πως υπάρχεις εξ ορισμού δια των κραταιών αντικλήτων σου επί γης, ανεξάρτητα από μας, αποποιώντας τις αρχές δικαίου της ύπαρξης σου. Είναι καλοσημαδιά, Κύριε, πως μπορώ να διακρίνω το χέρι σου, στ’ ομοίωμα του γράφοντος και τ’ ανθρώπου της διπλανής πόρτας, να τ’ αγγίξω ακόμα και με τόσο αγοραίο σκοτάδι.

ZZ Ο Βασίλης Τσαπαλιάρης σπούδασε κοινωνιολογία και πολιτικές επιστήμες. Εργάστηκε ως ει-

δικός επιστήμονας για θέματα Μετανάστευσης/Διασποράς. Έχει δημοσιεύσει σχετικές μελέτες σε πανεπιστημιακούς συλλογικούς τόμους. Ποιήματά του έχουν δημοσιευτεί σε ελληνοαυστραλιανά έντυπα στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Την τρέχουσα περίοδο δημοσιεύει στο περιοδικό «Μύρτιλο»

0_myrtilo_4 BOOK.indb 54

11/24/2013 9:09:31 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Ακόμα και με τόση εταιρική ληστρική σιτοδεία επί γης που το φως σου αδυνατεί να φτάσει στα του οίκου μας και χρειάζονται εκατομμύρια άγρυπνα μάτια να φωτίσουν με το φως τους τον κόσμο. Είναι λοιπόν καιρός, Κύριε –θεία συνάρσει και μη– να πιστέψουμε στον συνάνθρωπο, πως τελικά κάπου υπάρχεις εντός μας ως ομοίωσή μας. Με το χέρι σου να δείχνει κατ’ αρχήν τον ήλιο της δικαιοσύνης, ένα κλαδί ελιάς, κανένα απολύτως αγοραίο σκοτάδι, κανέναν φόβο Εσταυρωμένου, κανέναν λιμό και αυτόχειρα οφειλέτη, κανέναν άνθρωπο που να σκιάζει τα βήματά μας, τον αργό βηματισμό μας προς τον άνθρωπο της διπλανής πόρτας, δείχνοντάς μας απαρέγκλιτα το φως στεγνωμένο από την πίστη της δουλείας και τα σκότη της πίστης, μουσκεμένο από τις αγωνίες και τις ευθύνες μας.

photo by Giorgos Kokkios

Είναι καιρός, Κύριε, όντας μεταλλαγμένοι απ’ τα κενά της απουσίας σου και τους βρόχους της αγωνίας μας, προσκυνώντας τον άνθρωπο, να μοιραστούμε από κοινού τις ευθύνες ενός νέου μεσσία, να καταθέσουμε στην ατζέντα του βίου μας μια νεωτερική Διαθήκη.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 55

11/24/2013 9:09:37 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Σοφία Στράτου Ο θεατής

ην επόμενη μέρα, δόθηκε η ευκαιρία στον Νίκο να μιλήσει με την Ιόλη. Ήρθε στο δωμάτιό του το απόγευμα, που μελετούσε για το σχολείο. Άρχισε να του διηγείται πώς έφτασαν να τσακωθούν με την Ελένη, την κολλητή της. Όπως περίμενε εκείνος, η αιτία του καβγά ήταν μάλλον επουσιώδης, αλλά η Ιόλη είχε πληγωθεί πολύ. Η φίλη της την πρόσβαλε πάνω στον τσακωμό, λέγοντάς της πως είναι ζηλιάρα και θέλει πάντοτε να έχει τον τελευταίο λόγο. «Γιατί σε πειράζουν αυτά που σου είπε; Πιστεύεις πραγματικά πως είσαι έτσι;» ρώτησε ο Νίκος. «Όχι, αλλά με ενοχλεί να το λέει η φίλη μου αυτό!» «Σκέψου αν αυτά έχουν αλήθεια μέσα τους ή όχι. Κι αν δεν έχουν, τότε πέτα τα στα σκουπίδια και μη δίνεις σημασία». «Μα στεναχωριέμαι, Νίκο! Γιατί κάθομαι και σου μιλάω; Τι καταλαβαίνεις εσύ;» «Σκέψου λίγο. Μόνο αν πιστεύεις το ίδιο κι εσύ για τον εαυτό σου, μπορεί να σε πειράξει αυτό που σου είπε. Ή, αν νομίζεις πως η Ελένη είναι καλύτερη από σένα και τώρα φοβάσαι ότι δεν θα σε κάνει πια παρέα». «Ε, ναι! Θα βρει άλλη φίλη κι εγώ, που έκανα τόσα πολλά για ’κείνη, τώρα θα μείνω μόνη μου;» «Έλα, βρε Ιόλη, σιγά μη μείνεις μόνη σου. Μήπως δίνεις πολλή αξία στην κολλητή σου; Μήπως πρέπει να δεις τι αξία έχεις εσύ; Εγώ δεν θα ήθελα την Ελένη για αδελφή μου!» «Κανένας δεν θα με θέλει για παρέα τώρα!» «Δεν θα σου κάνει κακό να μείνεις λίγο μόνη σου, σκέψου πόσα πράγματα μπορείς να κάνεις με τον εαυτό σου. Τελικά, αυτός είναι ο καλύτερός μας φίλος». «Αυτό το λες εσύ, που μπορείς και περνάς τόσες ώρες μόνος σου. Δεν ισχύει για μένα», απάντησε η Ιόλη απελπισμένη. «Περίμενε, μην κάνεις έτσι! Δες λίγο τα πράγματα όπως στο σινεμά, σαν να ήταν μια ταινία που παίζεται μπροστά σου. Είσαι ο θεατής και βλέπεις την ιστορία της

ZZ Η Σοφία Στράτου γεννήθηκε στην Αθήνα, αλλά έχει ζήσει πολλά χρόνια εκτός Ελλάδας σε χώρες της Ευρώπης και της Αφρικής. Σήμερα εργάζεται στην Αθήνα ως αρχιτέκτονας. Έπειτα από μακρόχρονη ενασχόλησή της με τις κοινωνικές επιστήμες, ασχολήθηκε συστηματικά με την ψυχοθεραπεία, την αυτογνωσία και τον διαλογισμό, μαθητεύοντας δίπλα στον Ελβετό Manuel Schoch. Τον Μάιο του 2013 κυκλοφόρησε το πρώτο της βιβλίο με τίτλο «Να μείνω παιδί ακόμη...» (εκδ. Οσελότος) απ’ όπου και το παρόν απόσπασμα.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 56

11/24/2013 9:09:42 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

ζωής σου. Όπως στα όνειρα. Είσαι μέσα στο όνειρο, αλλά δεν σου συμβαίνει πραγματικά, γιατί εσύ κοιμάσαι στο κρεβάτι σου». «Και τι αλλάζει, δηλαδή;» «Δεν τα παίρνεις όλα αυτά προσωπικά! Γίνεται κάτι για μια στιγμή και μετά περνάει. Το παρακολουθείς απ’ έξω. Αυτό που νιώθεις τότε εξαφανίζεται». «Δεν καταλαβαίνω τίποτα». «Να, κοίτα», είπε υπομονετικά ο Νίκος. «Τσακώνεσαι με την Ελένη και σε βρίζει. Θυμώνεις και το στομάχι σου σφίγγεται. Αν απλώς κοιτάξεις από απόσταση αυτό που νιώθεις και συγκεντρωθείς μόνο σ’ αυτό χωρίς να ψάξεις να βρεις τον λόγο, τότε θα δεις ότι ο θυμός σου σιγά σιγά διαλύεται. Είναι σαν να μην παίρνεις μέρος σ’ αυτά που συμβαίνουν, σαν να έχεις κάνει μερικά βήματα πίσω και να τα βλέπεις από πιο μακριά. Καταλαβαίνεις τι λέω;» «Περίπου, αλλά τι πρέπει να κάνω μετά;» «Τίποτα. Άσε τον άλλον να αντιδράσει». «Και τώρα, τι να κάνω μαζί της;» ρώτησε η Ιόλη ανυπόμονα. «Μην αισθάνεσαι κακία για τη φίλη σου, δεν άλλαξε τίποτα ουσιαστικά. Προφανώς κι εκείνη αρχικά αμύνθηκε σ’ αυτά που της είπες και σου επιτέθηκε, με αποτέλεσμα να σε πληγώσει. Θα δεις ότι μάλλον θα έρθει εκείνη να σου μιλήσει». «Και η μαμά αυτό μου είπε. Ο καθένας μας, λέει, είναι καλός και ξεχωριστός». «Δίκιο έχει η μαμά. Δεν υπάρχει καλός και κακός άνθρωπος. Όλοι είμαστε μοναδικοί. Εμείς κρίνουμε τους εαυτούς μας και τους θεωρούμε πιο ασήμαντους από αυτό που πραγματικά είναι». «Και πώς τα σκέφτηκες εσύ όλα αυτά; Μιλάς σαν τους μεγάλους καμιά φορά!» του είπε η Ιόλη λίγο ειρωνικά. «Δεν ξέρω, απλώς προσπαθώ να κάνω αυτό που νιώθω και να μην κοροϊδεύω τον εαυτό μου. Δεν ψάχνω δικαιολογίες για όσα μου συμβαίνουν», είπε ο Νίκος σηκώνοντας ελαφρά τους ώμους του. Αφού έδωσε ένα φιλί στον αδελφό της, η Ιόλη βγήκε προβληματισμένη από το δωμάτιο. Σκέφτηκε ότι, παρόλο που ήταν μικρότερος, αυτά που της έλεγε ήταν σωστά. Αντιμετώπιζε τα πράγματα πιο ψύχραιμα από ’κείνη. Τουλάχιστον τώρα, μετά την κουβέντα, ένιωθε ανακούφιση. Θέλησε να τηλεφωνήσει αμέσως στην Ελένη, αλλά κρατήθηκε, ακολουθώντας τη συμβουλή του. «Κοίτα να δεις», είπε στον εαυτό της, «ο μικρός θα μας βγει φιλόσοφος!» και αμέσως αισθάνθηκε ένα δυνατό τσίμπημα στο στομάχι. Κοντοστάθηκε, προσπαθώντας να απομονώσει και να αναγνωρίσει το συναίσθημά της, όπως της είχε προτείνει ο Νίκος. «Ζήλεια είναι άραγε;» Κάθισε στον διάδρομο μεταξύ των δύο δωματίων με την πλάτη ακουμπισμένη στον τοίχο, χωρίς άλλη σκέψη. Πέρασαν μερικά δευτερόλεπτα και να! Το τσίμπημα υποχώρησε και η ζήλεια για τον αδελφό της διαλύθηκε... Αμφιταλαντεύτηκε. Να γυρίσει πίσω να του το πει ή όχι; Αποφάσισε να μην το κάνει και πήγε στο δωμάτιό της. Πόσο την ενοχλούσε άραγε που ο Νίκος είχε δίκιο; Προσπέρασε αυτή τη σκέψη, γιατί δεν ήθελε να σταθεί σε κάτι δυσάρεστο πάλι.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 57

11/24/2013 9:09:47 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

photo by Giannis Kiskiras

Μπήκε στο δωμάτιό της, κάθισε στο κρεβάτι και προσπάθησε να βάλει σε τάξη συναισθήματα και σκέψεις. Πώς θα μπορούσε να αποκτήσει κι εκείνη την ηρεμία του Νίκου; Τι προσπαθούσε πάλι να αλλάξει; Σύγκριση, προτίμηση, κριτική! Μα, εκείνος δεν της είπε ότι είναι μοναδική; Τόσο δύσκολο είναι να πιστέψει στον εαυτό της; Η συζήτηση που είχε μαζί του, γυρνούσε στο μυαλό της. Προσπάθησε να βάλει φρένο στις σκέψεις τις. Πήρε μια βαθιά αναπνοή και κοίταξε έξω από το παράθυρο. Ο ήλιος είχε δύσει, αλλά δεν ήταν τελείως σκοτεινά ακόμη. Το βλέμμα της συγκεντρώθηκε στο φύλλωμα του δέντρου μπροστά από το παράθυρο. Σαν να χάζεψε για λίγα λεπτά. Ο καταιγισμός των σκέψεων σταμάτησε και μια γλυκιά ηρεμία την τύλιξε απαλά. Εκείνη τη στιγμή, συνειδητοποίησε πόσες φορές την ημέρα κάνει αρνητικές σκέψεις ο καθένας για τον εαυτό του και τους άλλους, πόσα συναισθήματα περνούν απαρατήρητα και τελικά, όλη η διαφορά στη συμπεριφορά μας είναι στον τρόπο αντιμετώπισης του εαυτού μας. Έχουμε άραγε την επιλογή να αποφασίζουμε ή όχι;

0_myrtilo_4 BOOK.indb 58

11/24/2013 9:09:49 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Γιάννης Κισκήρας Ο απρόβλεπτος παράγοντας Μια δήλωση στον εαυτό σου αρκεί: «Εγώ έφτιαξα τη ζωή μου έτσι». Τις νύχτες απ΄ το μισάνοιχτο παράθυρο τρυπώνουν η υγρασία κι ένας παφλασμός, τα κύματα ή μουγκρητά αυτοκινήτων που ταράζουν τον ύπνο των αγρών; Τα μάτια σου λαμπυρίζουν στα νυχτοπούλια, τριγμούς σκουριασμένων νυχιών καταπίνεις αναλογιζόμενος τον απρόβλεπτο παράγοντα. Και μες στη γδαρμένη μέρα, όλο και κάποιος θα σε ρωτήσει: «Είχε κύμα η θάλασσα χθες το βράδυ;»

Οι τέσσερεις εποχές μου Τον χειμώνα παριστάνω τον ποιητή, γκρεμοτσακισμένος σε γη επίπεδη μαζί με τ’ άλογα που ξεχειμωνιάζουν και τους απορημένους σκύλους στη βροχή. Αλλά το καλοκαίρι τραγουδάνε οι φλέβες μου, συναντώ και τις τρεις εποχές που παρέλειψα, την αποξεχασμένη λωτιά της λήθης μου στον κήπο των τεσσάρων εποχών μου, μπαινοβγαίνοντας από σκουριασμένες πόρτες, αβέβαιος πού να πρωτοδοθώ – να νιώθω ή να σκέφτομαι; ZZ Ο Γιάννης Κισκήρας γεννήθηκε στη Λαμία το 1966. Κατάγεται από τη Μάνη. Σπούδασε Αγγλική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη Σύγχρονη Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο Lancaster. Φωτογραφίες και κείμενά του έχουν δημοσιευθεί σε εφημερίδες και στο περιοδικό «Φωτογράφος». Έχει εκδώσει τρία βιβλία ασπρόμαυρης φωτογραφίας: «Θραύσματα Αλήθειας», «Τείχος Προστασίας» και «Συντονισμένο χάος». Μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί του στο e-mail: jkiskiras@gmail.com

0_myrtilo_4 BOOK.indb 59

11/24/2013 9:09:55 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Δημήτρης Πολίτης Πολυτελές διαμέρισμα προς ενοικίαση

οντοστάθηκε λαχανιασμένη δίπλα στο μίζερο περίπτερο που έστεκε θρασύ, θεοβρόμικο και κατασκονισμένο στην άκρη του πεζοδρομίου, σε πλήρη παραφωνία με τα πανάκριβα κτήρια υψηλής αισθητικής γύρω του. Η πολυτελής αυτή γειτονιά τής ήταν άγνωστη. Έριξε μια προσεκτική ματιά τριγύρω – ήθελε να προσανατολιστεί, να καταλάβει πού ακριβώς βρισκόταν. Το βλέμμα της σταμάτησε στο απέναντι επταόροφο κτήριο. Σήκωσε το κεφάλι αργά προς τα πάνω. Η ματιά της καρφώθηκε στον τελευταίο όροφο. «Ευτυχώς είμαι στην ώρα μου! Κλεομένους 26 και Αμφιτρίτης γωνία. Αυτή είναι η πολυκατοικία», σκέφτηκε και προχώρησε στη θυρίδα του περιπτέρου. «Ένα πακέτο χαρτομάντιλα σας παρακαλώ», είπε δειλά. Η φωνή της, κουρασμένη κι αδύναμη, ίσα που βγήκε από μέσα της. «Α, κι ένα πακέτο καραμέλες! Απ’ αυτές τις χωρίς ζάχαρη!» έσπευσε αμέσως να συμπληρώσει βιαστικά, υψώνοντας λίγο τη φωνή της αυτή τη φορά. Ο περιπτεράς, που κάπνιζε αρειμανίως, την κοίταξε με μισό μάτι. Ήταν εντελώς απορροφημένος στη μικρή τηλεοπτική οθόνη που έπαιζε στριμωγμένη μέσα στο περίπτερο με τη φωνή στη διαπασών. Με κινήσεις αστραπή εκτόξευσε σχεδόν τα χαρτομάντιλα και τις καραμέλες στο ραγισμένο γυάλινο τασάκι που έπαιζε τον ρόλο ταμείου. «Δύο ευρώ και είκοσι λεπτά», της πέταξε φτύνοντας αδιάφορα τις λέξεις, δίχως να γυρίσει να την ξανακοιτάξει ούτε μία φορά. Τράβηξε με πολλή προσοχή ένα μικρό πορτοφολάκι από την τσάντα της. Το άνοιξε και μέτρησε τα ψιλά της. «Ορίστε!» είπε κι άφησε το ακριβές αντίτιμο εκεί απ’ όπου άρπαξε τα χαρτομάντιλα και το πακετάκι με τις καραμέλες, για να τα παραχώσει έπειτα βιαστικά στην τσάντα της. «Να’ σαι καλά!» απάντησε ο περιπτεράς αδιάφορα, εξακολουθώντας να παραμένει καρφωμένος στη μικρή οθόνη που, λόγω έλλειψης χώρου στο εσωτερικό του περιπτέρου, φαινόταν σχεδόν κολλημένη μπροστά στα μάτια του. Έσφιξε την τσάντα με τα δυο της χέρια και κοίταξε τον δρόμο δεξιά κι αριστερά. Όταν βεβαιώθηκε ότι η κίνηση της επέτρεπε να περάσει απέναντι, κατευθύνθηκε γορZZ Ο Δημήτρης Πολίτης είναι συγγραφέας. Έχει σπουδάσει κλασικές επιστήμες και ιταλική φιλολογία. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην Επιστήμη των Πληροφοριών και τις Ευρωπαϊκές Δημόσιες Σχέσεις στο Trinity College του Δουβλίνου. Έχει ζήσει σε διάφορες χώρες της Ευρώπης. Έχει εκδώσει το μυθιστόρημα «Η κλεμμένη ζωή ενός εύθυμου ανθρώπου», 2012, (εκδ. Οσελότος).

0_myrtilo_4 BOOK.indb 60

11/24/2013 9:10:01 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

γά προς την είσοδο της απέναντι πολυκατοικίας. Δευτερόλεπτα αργότερα, από την απέναντι γωνία φάνηκε ένας ξανθωπός καλοβαλμένος νεαρός, κουστουμαρισμένος. Πέρασε φουριόζος τη διασταύρωση και κατευθύνθηκε προς την πόρτα της πολυκατοικίας. Την πρόσεξε αμέσως, καθώς είχε σταθεί κάπως αμήχανα δίπλα στην κεντρική είσοδο. Την πλησίασε. «Καλησπέρα σας... Η κυρία Παπαγεωργίου;» τη ρώτησε. «Μάλιστα... Αλίκη... Αλίκη Παπαγεωργίου. Είμαι εδώ για το διαμέρισμα», του είπε διστακτικά. «Xάρηκα. Άρης Καπόγλου, από το μεσιτικό γραφείο Best Home», απάντησε εκείνος και της πρότεινε το χέρι του. Του ανταπέδωσε τη χειραψία με καθυστέρηση, λίγο άψυχα, λίγο φοβισμένα. «Χάρηκα πολύ, κύριε Άρη... Το διαμέρισμα βρίσκεται στον τελευταίο όροφο, έτσι δεν είναι;» «Ναι ακριβώς! Τελευταίο ρετιρέ με πέντε υπνοδωμάτια. Στα διακόσια τετραγωνικά μέτρα περίπου... Υπέροχες βεράντες... Η τελευταία λέξη σε έπιπλα κουζίνας και είδη υγιεινής... και τελευταίου τύπου συναγερμοί!» της απάντησε, καθώς με μια αρμαθιά από κλειδιά στο χέρι προσπαθούσε ν’ ανοίξει την κεντρική είσοδο της πολυκατοικίας. «Ελπίζω να σας αρέσει!» συμπλήρωσε ανοίγοντας την πόρτα με φόρα. Της έκανε νόημα να περάσει πρώτη. Στο ασανσέρ η κυρία Αλίκη προσπάθησε άβολα να σπάσει την ακόμα πιο άβολη σιωπή της στιγμής. «Δεν είναι για μένα το διαμέρισμα – προορίζεται για τον γιο μου, τον Μανώλη μου, και τη μέλλουσα νύφη μου... Γι’ αυτούς είναι το διαμέρισμα», ψέλλισε. «Θέλω να βρω το πιο όμορφο σπίτι και να τους κάνω έκπληξη. Θα παντρευτούν σε δυο μήνες, ξέρετε... Έναν γιο έχω μόνο, δεν έχω άλλα παιδιά...» «Δυστυχώς, απόψε δεν έχω πολύ χρόνο στη διάθεσή μου, κυρία Παπαγεωργίου. Το επόμενο ραντεβού μου είναι σε μισή ώρα», τη διέκοψε ανυπόμονα. Αλλά, αν σας αρέσει, μπορούμε να κανονίσουμε και μία δεύτερη επίσκεψη. Έχετε αριθμό κινητού να μου δώσετε;» συμπλήρωσε ορμητικά. «Από το γραφείο μου είπαν ότι δεν τους αφήσατε κινητό τηλέφωνο...» «Δε... δεν έχω κινητό τηλέφωνο», κόμπιασε. Ο νεαρός μεσίτης παραξενεύτηκε. Γύρισε και την επεξεργάστηκε προσεκτικά από την κορυφή μέχρι τα νύχια. Η αδύνατη γυναίκα που είχε απέναντί του με τα καλοχτενισμένα μολυβένια της μαλλιά, το τριμμένο μαύρο ταγιέρ και τα μαύρα χαμηλοτάκουνα λουστρίνια που σίγουρα είχαν δει καλύτερες μέρες, του είχε κλείσει ραντεβού για ένα ρετιρέ πολυτελείας σ’ αυτή την καινούργια πολυκατοικία τούτης της πανάκριβης περιοχής. Μετά τις πρώτες εντυπώσεις, δεν του γέμιζε καθόλου το μάτι. «Τι διάολο», σκέφτηκε, «στην εποχή που ζούμε δεν έχει κινητό τηλέφωνο και ψάχνει για διαμέρισμα που νοικιάζεται χίλια πεντακόσια ευρώ τον μήνα και βάλε;» Σαν να μάντεψε τις σκέψεις του η γυναίκα πάσχισε αμέσως να δικαιολογηθεί. «Έχω ένα κινητό τηλέφωνο, αλλά δεν το χρησιμοποιώ. Δεν τα καταφέρνω πολύ καλά με τη νέα τεχνολογία, κύριε Άρη... Ο γιος μου είναι προϊστάμενος σε μια μεγάλη τράπεζα κι η μέλλουσα νύφη μου έχει δικό της ινστιτούτο αισθητικής», εξήγησε. «Αν

0_myrtilo_4 BOOK.indb 61

11/24/2013 9:10:06 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

το διαμέρισμα μου αρέσει, θα κανονίσουμε να το ξαναδούμε και οι τρεις μαζί. Δεν νομίζω ότι θα έχουν πρόβλημα με το ενοίκιο. Σας διαβεβαιώ... Έχουν κι οι δυο τους πολύ καλά εισοδήματα...» Είχαν ήδη φτάσει στον έβδομο όροφο κι ο μεσίτης άνοιγε τώρα την πόρτα του διαμερίσματος. Καθησυχασμένος κάπως από την τελευταία της φράση, της έκανε νόημα να τον ακολουθήσει. Με το που μπήκαν στο πολυτελέστατο διαμέρισμα, ο μεσίτης άρχισε να της εκθειάζει ακατάπαυστα τα προσόντα και τα προνόμιά του. Η γυναίκα τον ακολουθούσε τριγυρνώντας κατενθουσιασμένη στα άδεια δωμάτια. Δεν σταμάτησε στιγμή να κάνει ενθουσιώδεις διαπιστώσεις. «Είναι υπέροχο! Τόσο αεράτο και φωτεινό! Και τόσος χώρος, τόση άπλα! Κι η θέα από τις βεράντες, υπέροχη! Αχ, τι ωραία και φωτεινή κουζίνα! Η νύφη μου η Κατερίνα θα φχαριστιέται να μαγειρεύει εδώ. Μπορεί να βάλει κι ένα μεγάλο τραπέζι στη μέση για όλη την οικογένεια... Γιατί θα κάνουν και παιδάκια σίγουρα... Θα μου κάνουν εγγονάκια... Πολλά εγγονάκια! Τέλεια! Τέλεια!» επαναλάμβανε περνώντας γεμάτη ενέργεια από δωμάτιο σε δωμάτιο, εγκρίνοντας την κάθε λεπτομέρεια. «Tο τέλειο διαμέρισμα για να χτίσει κανείς μια ευτυχισμένη οικογένεια», διατύπωσε με στόμφο η κυρία Αλίκη. Ο μεσίτης της έριχνε πού και πού προσεκτικές ματιές. Η προηγούμενη κακομοίρικη εμφάνισή της σαν να είχε τώρα μεταλλαχθεί εντελώς. Έμοιαζε ξαφνικά να έχει έναν εντελώς διαφορετικό άνθρωπο απέναντί του. Ενθαρρυμένος κι αυτός από τα θετικά της σχόλια, συνέχισε να της επιδεικνύει τα πολυτελή μπάνια και τα ακριβά έπιπλα κουζίνας, τα πανάκριβα γρανιτένια πλακάκια, ασορτί με τα γρανιτένια τζάκια στις δύο τεράστιες αίθουσες υποδοχής. «Θα επικοινωνήσουμε σύντομα μαζί σας να το ξαναδούμε. Είμαι σίγουρη ότι θα αρέσει και στα παιδιά, κύριε Άρη μου!» κατέληξε η κυρία Αλίκη όταν βρέθηκαν έξω από την πόρτα του διαμερίσματος, στην αναμονή του ασανσέρ για την κάθοδο. «Νομίζω ότι είναι ό,τι ακριβώς χρειάζονται!» του επιβεβαίωσε κατενθουσιασμένη ξανά, καθώς τον αποχαιρέτησε με μια ζωηρή χειραψία αυτή τη φορά. Ο Άρης την κοίταξε ενώ εξαφανιζόταν γεμάτη ζωντάνια κι ενέργεια πίσω από την επόμενη γωνία. «Παράξενη γυναίκα!» σκέφτηκε καθώς έκανε να πιάσει από την τσέπη του το κινητό που εν τω μεταξύ είχε αρχίσει να βουίζει ασταμάτητα, βογκώντας ηλεκτρονικά κάποια από τις τελευταίες επιτυχίες της Lady Gaga. ***** Λίγες ώρες αργότερα, η κυρία Αλίκη, καθισμένη στο στενόχωρο τραπέζι της κουζίνας της, έτρωγε αργά από ένα κεσεδάκι κουταλιές γιαούρτι με μέλι, ενώ είχε απλώσει μπροστά της την τελευταία σελίδα των μικρών αγγελιών. Τα μάτια της ήταν καρφωμένα στις στήλες με τα ενοικιαζόμενα διαμερίσματα. Με θρησκευτική προσήλωση και προσοχή, διάβαζε αδηφάγα ένα ένα τα αμέτρητα ενοικιάστηρια. «Αυτό! Χμμ... κι αυτό ίσως!» μονολογούσε, καθώς αραιά και πού κύκλωνε με τον κόκκινο μαρκαδόρο της κάποια αγγελία που της είχε τραβήξει την προσοχή. «A, κι αυτό φαίνεται καλό!» Έχοντας χτενίσει στην κυριολεξία μία μία τις μικρές αγγελίες,

0_myrtilo_4 BOOK.indb 62

11/24/2013 9:10:06 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

photo by Makis Katrafyllias

έφτασε στη τελευταία αράδα στην κάτω δεξιά γωνία της εφημερίδας. Φάνηκε ευχαριστημένη από το αποτέλεσμα της προσεκτικής εξερεύνησής της. Είχε ήδη επιλέξει τέσσερεις αγγελίες με τον κόκκινο μαρκαδόρο της. Κοίταξε το ρολόι της κουζίνας απέναντί της και χασμουρήθηκε. «Πήγε κιόλας έντεκα!» σκέφτηκε, «ώρα να πάω να ξαπλώσω». «Αυτά τα τέσσερα διαμερίσματα πρέπει να τα δω οπωσδήποτε! Θα κλείσω ραντεβού αύριο πρωί πρωί!» σκεφτόταν λίγο αργότερα, ξαπλωμένη στην κατασκότεινη και μοναχική κάμαρά της, με τα μάτια ορθάνοιχτα και καρφωμένα στο ταβάνι. «Τι κρίμα να μην μπορούν να τα δουν ο Μανώλης μου κι η Κατερίνα τόσο όμορφα διαμερίσματα! Ανάθεμα εκείνο το απόγευμα! Εκείνο το καταραμένο απόγευμα που έφυγαν... Πόσα χρόνια πέρασαν; Έντεκα, δώδεκα; Έχω χάσει τον λογαριασμό πια... Το φορτηγό χτύπησε τη μηχανή του Μανώλη και τους πέταξε τρακόσια μέτρα μακριά. Έφυγαν και οι δυο τους ακαριαία –το μόνο καλό– αγκαλιασμένοι. Έτρεχαν, μου είπαν. Έτρεχαν πολύ, το ξέρω. Βιαζόντουσαν τα παιδιά μου. Είχαν καθυστερήσει σ’ εκείνο το ραντεβού με τον μεσίτη για το διαμέρισμα. Ήταν το πρώτο διαμέρισμα που θα έβλεπαν. Λίγο πριν παντρευτούν... Δεν πρόλαβαν να βρουν το σπίτι των ονείρων τους... Δεν πρόλαβαν ούτε καν ν’ ανεβούν τα σκαλιά της εκκλησίας... Τόσο άδικο... Τι σου είναι η ζωή... Τι πίκρα...» Ένας βαθύς αναστεναγμός της ξέφυγε καθώς γύρισε κουρασμένα στο δεξί πλευρό. Τα ταλαιπωρημένα της μάτια σφάλισαν γρήγορα πίσω από τις βαθιές ρυτίδες του προσώπου της. Παραδόθηκε σ’ έναν ύπνο βαθύ, πικρό κι ανώφελο. Γι’ άλλη μια φορά, γι’ άλλη μια νύχτα.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 63

11/24/2013 9:10:07 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Μαρία Τουλ Το ανύπαρκτο αμάξι Φως θείο παιχνίδισμα τραγούδι σκιερό της μοίρας μαργαριταρένιοι άγγελοι πετούν και ασπρίζουν τη γαληνεμένη πλάση δένδρα δαντελωτά φαντάσματα σκύβουν να προσευχηθούν στη γη και βράχοι ιριδωτοί τα σπινθηροβόλα κρύσταλλα διαμαντάκια πάνω σε κεφάλι ξανθωπό μάτια όμοια με αφρισμένα λαγαρά ποτάμια όταν η δροσιά της μυστηριακής ήβης μας αγγίζει χάδι λευκό χαμόγελο απ’ τις νεράιδες του χειμώνα και πέρα μακριά στον σιωπηλό ουρανό που ανοίγει σαν ριπίδι τρέχει ανάλαφρα ένα αμάξι χρυσαφί άλογα εξωπραγματικά το σέρνουν μελωδικά και μέσα η μικρή πριγκίπισσα χαμογελάει στον ήσυχο ύπνο της γιατί κάνει όνειρα γλυκά ο αμαξάς καθισμένος περήφανα και με λευκά γάντια ορμηνεύει τα άλογά του να καλπάζουν αθόρυβα σαν ξωτικά έχει ασημένιο γένι που λουλουδίζει καθώς τραγουδάει τη γέννηση της μέρας και χάνεται το παραμυθένιο αμάξι ίσκιος εξωπραγματικός μες στα βάθη των ατέρμονων αιώνων.

ZZ Η Μαρία Τουλ ζει στην Αθήνα. Τελείωσε το σχολείο κατά τη διάρκεια της δικτατορίας και σπούδασε στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, απ’ όπου αποφοίτησε κατέχοντας δύο πτυχία. Είναι συγγραφέας μυθιστορημάτων («Φως ελπίδας», «Χάρτινες ψυχές», «Ο κήπος της σιωπής», «Κρυφός δεσμός»), τριών ποιητικών συλλογών («Σκιές», «Νυχτολούλουδα», «Δάσος από όνειρα») και της συλλογής διηγημάτων «Τα χιονισμένα μονοπάτια». Το 2013 κυκλοφόρησαν οι νουβέλες της με τίτλο «Μελαγχολικό ξημέρωμα» και το μυθιστόρημα «Στιγμές ευτυχίας» από τις εκδόσεις Σιδέρη.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 64

11/24/2013 9:10:13 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Ανάταση

photo by Maria Andreadou

Αφουγκράζομαι λαχανιασμένος τη μυστηριακή ανάσα της μαγεμένης θάλασσας καθώς πετώ ψηλά με φτερά μυριόχρωμου παγονιού τα κακοτράχαλα βουνά του πνεύματός μου δροσίζουν το ανικανοποίητο είναι μου όταν το μύρο του ακηλίδωτου χιονιού μπουκώνει τα ρουθούνια μου δεν επιθυμώ να βυθιστώ ξανά μες στην πηχτή τη λάσπη της ταραγμένης νιότης μου το άσμα των άγνωρων πλανητών με νανουρίζει είμαι ελεύθερο πουλί φτερά αιθέριας πεταλούδας αποκτώ για να ταξιδέψω στα πύρινα φεγγάρια εγώ ο τιτάνας ο μικροσκοπικός που τη γη διαφεντεύει το αεράκι της δροσάτης άνοιξης θωπεύει τα ολόλευκα μαλλιά μου έφτασα στην κορυφή του ουράνιου λόφου και η αχόρταγη καρδιά μου γεμίζει πια με ικανοποίηση.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 65

11/24/2013 9:10:20 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Σοφία Δημοπούλου Πύρζα Ο βάλτος*

σπρωξε την πόρτα μαλακά με το πόδι κι απόθεσε τον δίσκο με τ’ άπλυτα ποτήρια στον πάγκο της κουζίνας. Τ’ αράδιασε προσεκτικά στον νεροχύτη. Θα τ’ άφηνε να τα πλύνει η Γιωργίτσα όταν ξυπνούσε, εκείνη είχε να καταπιαστεί με το στάρι. Θα το ’βραζε –θέλει ώρα να γίνει– θα το σκέπαζε με καθαρό πανί, θα καθάριζε και τ’ αμύγδαλα, τα καρύδια, το ρόδι – έχει δουλειά πολύ να γίνει ο δίσκος. Ήξερε – θυμόταν απ’ τη μάνα της πώς γίνεται. Πολλές φορές την έβαζε να σπάει τους καρπούς να ελευθερώνει την ψίχα τους και να την ανακατώνει απαλά με το στάρι, όσο εκείνη κοσκίνιζε το αλεύρι και μετρούσε τη ζάχαρη. Καθισμένη στο σκαμνάκι της, συζητούσε με τη μάνα για τη γιαγιά, τον παππού της, τους θείους που είχαν συγχωρεθεί από καιρό. Γι’ αυτούς ήταν το στάρι, για την ανάπαυση της ψυχής τους, να τους τιμήσουν σαν ζωντανούς. Της άρεσε της Γιαννούλας αυτή η δουλειά. Πού και πού έχωνε καμιά χούφτα καρύδια ή κανέναν σπόρο στάρι στο στόμα κι η μάνα της χαμογελούσε όταν την τσάκωνε μπουκωμένη. Θάνατος από θάνατο πόσο διαφέρει! Ποιος να της το ’λεγε πως τούτα τα σπερνά, τα τωρινά, θα ’ταν πικρά, κατάπικρα όπως ο πόνος μέσα της. «Πού πήγαν όλοι τους; Είπαν θα πάνε για κυνήγι, μα πώς άργησαν! Και κείνος ο μικρός, παιδί πράμα, τι του αρέσει απ’ το κυνήγημα!» Ένα κενό στο μυαλό της. Ύστερα θυμήθηκε. Πάει ένας χρόνος που έφυγαν. Ο άντρας της, ο Χρήστος, κι ο γιος της ο μικρότερος, ο Αλέξης. Της έμεινε ο μεγάλος της, ο Βασίλης, και η Γιωργίτσα της. Από τα δώδεκα τον έπαιρνε ο πατέρας του τον Αλέξη μαζί του τις Κυριακές που δεν είχε σχολείο, αξημέρωτα, για να μαθαίνει. Κι όχι πως ήταν κανένα σκληρό παιδί. Ευαίσθητο και τρυφερό σαν κορίτσι ήταν. Κανένα ζώο δεν πείραζε και τα ζωντανά του σπιτιού πάντα τα νοιαζόταν. Αλλά να, εδώ στο χωριό, άλλη διασκέδαση δεν είχε παρά να τον παίρνει ο πατέρας του στο κυνήγι. Τότε του φαινόταν πως μεγάλωνε δέκα χρόνια, πως ήταν κι αυτός όμοιος με τους άλλους άντρες που, σχηματίζοντας ομάδες, έβγαιναν για θηράματα κατά τον βάλτο πριν φωτίσει η μέρα. Και πόσο περήφανος γύρναγε σπίτι με την τσάντα γεμάτη ορτύκια ή τσιχλοκότσυφες και κανένα μπεκατσόνι πού * Τα πρόσωπα της ιστορίας είναι φανταστικά και καμία σχέση δεν έχουν με πρόσωπα της πραγματικότητας

ZZ Η Σοφία Δημοπούλου-Πύρζα γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Είναι Πολιτικός Μηχανικός. Από τις εκδόσεις ΙΩΛΚΟΣ κυκλοφορεί το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο «Lapis lazuli, η πέτρα που λείπει», ενώ από τις εκδόσεις ΩΚΕΑΝΟΣ, κυκλοφόρησε το νέο της μυθιστόρημα με τίτλο «Άλμα θα πει ψυχή», 2013.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 66

11/24/2013 9:10:27 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

και πού ή καμιά αγριόπαπια! Εκείνο, όμως, που ήθελε μια φορά να τους φέρει ήταν μια πέρδικα περήφανη, τη βασίλισσα των θηραμάτων. Αυτό μάλιστα, θα ήταν επιτυχία! Εκείνης, της Γιαννούλας, δεν της άρεσε που οι άντρες της, πατέρας και γιος, κυνηγούσαν. Ήταν, όμως, η συνήθεια των αντρών του τόπου της και παρ’ ότι δεν την καταλάβαινε, τη δεχόταν. Έτσι και κείνη τη μέρα, όταν άκουσε την πόρτα να κλείνει πίσω τους ήσυχα, καθόλου δεν πήγε ο νους της στο κακό. Καμιά προαίσθηση, που λένε πως έχουν οι μάνες πριν κάτι συμβεί στα παιδιά τους, δεν ήρθε να της ταράξει τη ζεστασιά του πρωινού της κρεβατιού. Η Γεωργίτσα στο διπλανό δωμάτιο, μέσα στον ύπνο της παραμίλαγε, αλλά ούτε κι αυτό το πήρε για σημάδι πως κάτι θα γινόταν. Τράβηξε ως πάνω τα σκεπάσματα –έκανε ψύχρα, Νοέμβρης ήταν– και συνέχισε να κοιμάται ως να ξημερώσει για τα καλά. Έπειτα, όταν θα σηκωνόταν, είχε στον νου της να φτιάξει μια πίτα με μυρώνια και καυκαλήθρες, που άρεσε πολύ στον γιο της, τον Αλέξη της, είχε όμως τον μπελά της. Η μέρα είχε πια μπει για τα καλά, μέρα Κυριακή, μέρα που οι οικογένειες μαζεύονται για το μεσημεριανό φαγητό, να πουν τα νέα τους, να μιλήσουν για το ένα και το άλλο. Είχε ετοιμάσει την πίτα και ζέσταινε τον φούρνο να την ψήσει, όταν ο γείτονάς της, ο Σταύρος, της χτύπησε το κουδούνι της εξώπορτας. Ούτε και τη στιγμή που πρωταντίκρισε το σοβαρό του πρόσωπο –σαν βουρκωμένο της φάνηκε– ούτε και τότε πήγε ο νους της στο κακό. Για μια στιγμή σκέφτηκε πως ήρθε πάλι να τη ζαλίσει με τους τσακωμούς του με τη γυναίκα του – την είχε βρει εύκολη στις συμβουλές και κάθε τόσο ερχόταν για λίγο ούζο και κουβέντα. Της φάνηκε, βέβαια, παράξενο που δεν είχε πάει με τους δικούς της για κυνήγι, αλλά πάλι σκέφτηκε πως μπορεί κάποιος μεγάλος καβγάς με τη γυναίκα του να του χάλασε το κέφι. Εκείνη ποτέ δεν συμφώνησε με τη συνήθεια αυτή. «Άσ’ τους καημένη», της έλεγε εκείνη, « πού θα πάνε; Από το να γυρίζουν με κανένα φουστάνι, καλύτερα να βγάζουν το άχτι τους σε καμιά μπεκάτσα. Κι έπειτα τι τους θες μες στα πόδια σου; Ας τους να ξεσκάνε, να κάνουν και λίγο το κέφι τους». Ο Σταύρος, πιάνοντάς τη μαλακά απ’ τους ώμους, της είπε ότι ποτέ πια δεν θα μπορούσε να ξεχάσει. Η Γιαννούλα τον άκουσε χωρίς ν’ αντιδράσει, λες κι ό,τι της έλεγε καθόλου δεν την αφορούσε, πως κάποιος της διηγιόταν μια ταινία ή ένα βιβλίο. Άκουγε μόνο φράσεις σκόρπιες, σαν να της άδειασαν ένα σακί με λέξεις μπροστά στα πόδια της. «Οι πέντε, ο άντρας σου, ο γιος σου, ο Αλέξης σου, κυνήγι, στον βάλτο, μπήκαν στο χωράφι, εκείνος ο τρισκατάρατος, ο Μάρκος, ο γιος του το διαβολόπαιδο, τους πυροβόλησε, πάτησαν τη γη τους, οι τρεις σκοτώθηκαν στον τόπο, οι δικοί σου βαριά, στο νοσοκομείο, ζούνε όμως, Γιαννούλα, ακούς; Γιαννούλα μου, κακό που μας βρήκε!» Τότε μονάχα η Γιαννούλα κατάλαβε πως το κακό ήρθε στο σπίτι της για να μείνει. Μπήκε και κάθισε σαν σύννεφο πάνω στα έπιπλα, στα ξέστρωτα κρεβάτια, στο τραπέζι της κουζίνας της, στην άψητη πίτα της. Τότε ένιωσε πως ο γείτονας προσπαθούσε να την προετοιμάσει να δεχτεί αυτό που κι εκείνος, ξένος, γείτονας απλώς των σκοτω-

0_myrtilo_4 BOOK.indb 67

11/24/2013 9:10:32 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

μένων, δεν μπορούσε να δεχτεί σαν αλήθεια οριστική και αμετάκλητη τον χαμό πέντε ανθρώπων από χέρι συγχωριανού επειδή του πάτησαν τη γη κυνηγώντας. Και κυρίως δεν μπορούσε να δεχτεί πως κάποιος μπόρεσε και χτύπησε πισώπλατα ένα δεκαεξάχρονο παιδί που, αν και τρομαγμένο, βλέποντας τους άλλους στη γη, μαζί και τον πατέρα του, έτρεξε κατά το χωριό για βοήθεια. Οι ώρες και οι μέρες που ακολούθησαν ήταν για τις δυο γυναίκες σβησμένες από το ημερολόγιο του νου. Απλά ακολουθούσαν τις οδηγίες συγγενών και γειτόνων για το τι έπρεπε να κάνουν στις τρεις, τις εννιά μέρες, στα σαράντα. Ο Βασίλης, προσπαθούσε να φανεί αντάξιος της θέσης του μοναδικού αρσενικού του σπιτιού, κρύβοντας τα δάκρυά του από μάνα κι αδερφή, μ’ έναν θυμό που ώρα ώρα φούσκωνε μέσα του. Το σπίτι γέμιζε από τους συγχωριανούς στην αρχή κάθε βράδυ. Αργότερα, σιγά σιγά οι επισκέψεις αραίωσαν. Τι να σου κάνουν κι αυτοί! Δεν ήταν και οι μόνοι πενθούντες στο χωριό. Έπρεπε να συντρέξουν και τους συγγενείς των άλλων σκοτωμένων. Η Γιαννούλα, παρά τον πόνο της, προσπαθούσε να φέρει λίγο λίγο τον γνωστό ρυθμό στην καθημερινότητά τους. Ευτυχώς που είχε και τον μεγάλο της, τον Βασίλη. Ευτυχώς που εκείνη την Κυριακή ήταν στην Αθήνα και δεν πήγε μαζί τους. Όταν τα παιδιά ήταν στο σπίτι, σκούπιζε τα μάτια της και καταπιανόταν με τις δουλειές του σπιτιού μιλώντας τους για πράγματα άσχετα και αδιάφορα. Κουτσομπολιά που άκουσε, τα νέα του χωριού, γιατί δικά τους πια δεν είχαν, σχέδια για να διορθώσουν το ένα ή το άλλο στο σπίτι. Όταν όμως ήταν μονάχη, έβγαζε από το συρτάρι του μπουφέ της τις φωτογραφίες των απόντων, τυλιγμένες σε πετσέτα κεντημένη από την προίκα της. Τις έστηνε μπροστά από τον καθρέφτη και τους μιλούσε με τις ώρες. Κι ύστερα, όταν ξαλάφρωνε η ψυχή της, τις ξανατύλιγε προσεκτικά και τις ακούμπαγε μαλακά στον πάτο του συρταριού. Η Γιωργίτσα προσπαθούσε να συγκεντρωθεί στα μαθήματά της – πλησίαζαν οι εξετάσεις του Ιούνη, σε λίγο θα άρχιζαν οι διακοπές. Αλλά τι να τις κάνει κανείς τις διακοπές του σχολείου όταν δεν μπορεί να διακόψει τον χειρότερο εφιάλτη της ζωής; Τι να τις κάνει τις διακοπές χωρίς τον Αλέξη να την κατεβάζει στον βάλτο και να της μαθαίνει να πιάνει βατράχια και νεροχελώνες; Και ποιος είχε πια όρεξη για κολύμπι και μακροβούτια, χωρίς τον πατέρα να την παρακολουθεί και να την καμαρώνει κάθε φορά που βουτούσε όλο και καλύτερα, όλο και μακρύτερα; Πέρασε όμως και το καλοκαίρι, πέρασε και το φθινόπωρο και ήρθε ο χειμώνας απότομα, με βροχές και μπόλικο κρύο. Έτσι κι εκείνη την ημέρα που η Γιαννούλα όρθια στην κουζίνα έβραζε το στάρι για τον χρόνο, από το πρωί φυσούσε και έβρεχε. « Πού είναι τους τώρα κι αυτοί οι ευλογημένοι; Λούτσα θα γίνουν στον βάλτο. Μέρα που διάλεξαν για κυνήγι! Κι αυτός ο μικρός; Τα ’χει τελειωμένα τα μαθήματά του ή πάλι θα μου κάνουν οι καθηγητές παράπονα;» Πήρε να κοιτάζει ανήσυχη κατά τον δρόμο. Η κόρη της, που μπήκε στην κουζίνα μισοκοιμισμένη ακόμα, την έφερε στην πραγματικότητα. Σκέπασε το στάρι με μια καθαρή πετσέτα και κάθισαν δίπλα δίπλα να πιουν τον καφέ τους. Η Γιαννούλα ποτέ δεν έκλαιγε μπροστά στη Γιωργίτσα. Έτσι κι αλλιώς, είχε πάψει από καιρό να κλαίει. Μονάχα καθόταν και μιλούσε στους πεθαμέ-

0_myrtilo_4 BOOK.indb 68

11/24/2013 9:10:33 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

νους της σαν να ήταν παρόντες, ξέροντας όμως πως δεν ήταν, γιατί πάντα τέλειωνε την κουβέντα της με τη φράση «Μου λείπετε, μου λείπετε πολύ και ζω μονάχα για τη μέρα που θα σας συναντήσω». Και της Γιωργίτσας της έλειπαν. Αλλά μπροστά στη μάνα της δεν το εκδήλωνε ποτέ. Δεκατριών χρονών κι όμως, είχε το μυαλό να κουμαντάρει τα δάκρυά της για χάρη της μάνας της και του αδερφού της, ως τη μόνη βοήθεια που μπορούσε να τους προσφέρει: να τους προστατέψει από τη δική της έννοια. Όμως, κάθε φορά που αντίκριζε τα μάτια της μάνας της, έψαχνε να βρει σημάδια από τη θλίψη της, να τη ζυγίσει, να καταλάβει αν ο χρόνος μετρίαζε τον πόνο της. Καταλάβαινε πως ο πόνος της Γιαννούλας, η έλλειψη των αγαπημένων τους, καθόταν μέσα της λίγο λίγο σαν πηχτό κατακάθι κι αυτό τη φόβιζε όλο και περισσότερο. Δεν ήθελε να συμβεί κάτι και σε ’κείνη, το στήριγμά της. Οι μέρες περνούσαν χωρίς να μιλούν πια για το γεγονός. Η καθημερινότητα τους απορροφούσε. Τρεις άνθρωποι σ’ ένα σπίτι, τρεις κλειδωμένες ψυχές, ο καθένας να κρατά στο δικό του ντουλαπάκι τις σκέψεις και τα συναισθήματά του, να τα κρύβει από τον άλλο, μην τυχόν και ξεχυθεί κάτι απ’ έξω και σαν δηλητηριώδης αναθυμίαση τον μολύνει. Ο Βασίλης στα καπνοχώραφα, η Γιαννούλα στο νοικοκυριό της, η Γιωργίτσα στο σχολείο της. Όμως, μέρα με τη μέρα, βδομάδα τη βδομάδα, η έλλειψη, ο ανέκφραστος πόνος της Γιαννούλας, μεγάλωνε. Πλήθαινε μέσα της σαν τη γλίτσα του βάλτου, καθόταν στις φλέβες της, τις αρτηρίες, τα κανάλια του μυαλού της, ακινητοποιούσε τη σκέψη της στα πρόσωπα που της έλειπαν. Σταματούσε τότε για λίγο ό,τι έκανε, κοιτούσε προς τον ουρανό σαν να επικοινωνούσε μαζί τους κι έπειτα συνέχιζε με περισσότερο νεύρο και ένταση τις δουλειές της. Οι άλλοι στο χωριό πίστευαν πως η οικογένεια, όση απέμεινε, είχε βρει έναν στοιχειώδη ρυθμό ζωής. Ολόκληρο το χωριό έδειχνε να έχει επιστρέψει σ’ έναν κανονικό ρυθμό. Τέσσερα χρόνια πέρασαν. Τέσσερα χρόνια και τέσσερεις μήνες. Κι ήρθε η μέρα που κάποτε ήταν μεγάλη γιορτή για το σπίτι τους. Μάρτης, 17, του Οσίου Αλεξίου. Των υπολοίπων οι γιορτές, πολλές φορές και της Γιωργίτσας, επισκιάζονταν από τις μεγάλες γιορτές. Του Αλέξη της, όμως, ήταν μονάχα δική του. Κάθε χρόνο καλούσαν φίλους και συγγενείς κι έψηναν στην αυλή για το καλό, συντροφιά με το κρασί του άντρα της. Πόσο περήφανος ήταν γι’ αυτό το κρασί! Σ’ αυτή τη γιορτή κερνούσε και ξανακερνούσε περιμένοντας τα παινέματα των γειτόνων. Τώρα καθόταν μονάχη στην κουζίνα προσπαθώντας να σχηματίσει στον νου της την εικόνα του παιδιού. Και σαν κατάλαβε πως δύσκολα μπορούσε πια να θυμηθεί ακριβώς τα χαρακτηριστικά του, πανικοβλήθηκε. Όσο κι αν προσπαθούσε, μονάχα το θολό περίγραμμα από το αγαπημένο πρόσωπο μπορούσε να διακρίνει. Πρόσωπο χωρίς λεπτομέρειες, χωρίς τα ιδιαίτερα σημάδια της οικειότητας. Έχασε τη γη κάτω από τα πόδια της. Να τον ξανάβλεπε ήθελε, μόνο για λίγο! Να θυμηθεί τουλάχιστον πώς ήταν τα μάτια του, μόνο το βλέμμα του ας ήταν να αντίκριζε σε μια ρωγμή του χρόνου. Σαν υπνωτισμένη κατευθύνθηκε στη χαμηλή αποθηκούλα, δίπλα από την κουζίνα. Άρπαξε το μπουκάλι με το εντομοκτόνο, αυτό που το αραιώνουν στο νερό και ψε-

0_myrtilo_4 BOOK.indb 69

11/24/2013 9:10:33 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

photo by Makis Katrafyllias

κάζουν τα δέντρα τους για να τα γλιτώσουν από τα παράσιτα, και διέλυσε το μισό σ’ ένα δοχείο. Κάθισε ήσυχη και ατάραχη, σχεδόν ευτυχισμένη, κι έγραψε ένα σύντομο σημείωμα στην κόρη της που ήταν στο σχολείο ακόμη. Ο Βασίλης ήταν στην Αθήνα για δουλειές. Η Γιωργίτσα έπρεπε πρώτη να ξέρει. Ήπιε το περιεχόμενο μονορούφι. Όταν η μικρή γύρισε το μεσημέρι, αντίκρισε τη μάνα της γερμένη στο τραπέζι με το μπουκάλι ανοιχτό δίπλα της, διάβασε τα λίγα τρυφερά λόγια που της απεύθυνε και κατάλαβε πως είχε να αντιμετωπίσει αυτό που περισσότερο φοβόταν. Την απώλεια της μάνας. Μα πώς μπορεί ένα μικρό κορίτσι, ένα κλαράκι ολόγυμνο ν’ αντισταθεί σ’ ένα τέτοιο φύσημα αέρα; Σαν ξαφνικά να άνοιξαν οι πόρτες και τα παράθυρα του μικρού τους σπιτιού και να όρμηξε ο παγωμένος μαρτιάτικος άνεμος στην τακτοποιημένη τους κουζινούλα, να άρπαξε πιάτα, ποτήρια και κατσαρολικά και να τα τσάκισε όλα αλύπητα στο τσιμεντένιο πάτωμα. Ξεκόλλησαν τα κάδρα από τους τοίχους, τα πιάτα που είχαν στολισμένα στο ράφι τσακίστηκαν κι αυτά με θόρυβο, οι άδειες καρέκλες αναποδογύρισαν. Και νόμισε πως μονάχα η μάνα της, πάντα στην ίδια θέση, ασάλευτη, ταξιδεμένη, παρούσα-απούσα μέσα στην ακινησία τής ψέλλισε: «Έλα!» Η μάνα που τη δίδαξε να στέκεται, να περπατά, να λέει ποιηματάκια, να γράφει στρογγυλά γράμματα, η μάνα της έδειχνε και τώρα τον δρόμο. Κι ήταν έτοιμη η Γιωργίτσα να κάνει το απονενοημένο διάβημα, μα μια μικρή περήφανη πέρδικα, ξεστρατισμένη απ’ τον τρελό βοριά, φτεροκόπησε τρομαγμένη δίπλα της. Να ’ταν άραγε αυτή που ο πατέρας της κι ο Αλέξης έψαχναν στο τελευταίο τους κυνήγι;

0_myrtilo_4 BOOK.indb 70

11/24/2013 9:10:34 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Θεόδωρος Ταβουλάρης Εγώ θα σε φωνάζω «καλοκαίρι» Εσύ, θα με σκεπάζεις με σεντόνια φωτιάς θα υφαίνεις στάχτες στις εκβολές του παραμιλητού κι εγώ, θα σε φωνάζω «καλοκαίρι». Πλαγιάζεις στο ανατρίχιασμα του κορμιού στην αυλή των χιλίων ανέμων με πνοές μεθυσμένες με ήλιο και λέξεις σαρκοβόρες που κολυμπάνε στις φλέβες κι εγώ, σε φωνάζω «καλοκαίρι». Τώρα, ασκητεύω στην ολονυχτία της θύελλας στον στρόβιλο της παραφοράς με το αίμα των μίσχων να γίνεται χρυσαλίδες από λέξεις των βυθών στις αιώρες των αυγουστιάτικων αβύσσων. Πώς με προσηλύτισε αυτό το καλοκαίρι!

ZZ Ο Θεόδωρος Ταβουλάρης γεννήθηκε στην Αθήνα και είναι μέλος της Διεθνούς Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών. Έχει εκδώσει δύο ποιητικές συλλογές: «Στο ρεύμα της καρδιάς μου» (1998) και «Με τα φτερά της όστριας» (2002) εκδόσεις «Δωδώνη». Από τις εκδόσεις «Συλλεκτική» έχουν εκδοθεί τα ποιητικά του δοκίμια: «Οδοιπόρος στην γραφή του πάθους μεσ’ την έρημο της μοναξιάς» (2004), «Παρτιτούρες με λέξεις για νότες... στην σκοτεινή ρίζα της κραυγής» (2005) και «Φωτίζοντας τα Άνθεια που περιμένουν μέσ’ την βροχή» (2006). Τον Αύγουστο του 2013 συμμετείχε στο 31ο Πανευρωπαϊκό Ποιητικό Συνέδριο στην Perugia της Ιταλίας όπου πήρε το πέμπτο πανευρωπαϊκό βραβείο.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 71

11/24/2013 9:10:40 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Αννίτα Λουδάρου Φραγή

ου λες πως δεν μπορείς εύκολα πια να συγκεντρωθείς να διαβάσεις. Δεν αντέχεις να σκέφτεσαι. Ξυπνάς και κοιμάσαι με αριθμούς. Ατελείωτα συν-πλην και πάλι απ΄ την αρχή. Μου λες πως δεν υπάρχουν αληθινές σκιές για να προφυλαχθείς. Μονάχα λίγες, στριμωγμένες, που ποιον να πρωτοχωρέσουν; Πως θάφτηκαν τα καλοκαίρια κάτω από τόνους μπετό μέσα στην άσφαλτο. Πως φοβάσαι μήπως τα θαμμένα καλοκαίρια, μη μπορώντας τίποτα άλλο να κάνουν, θα μας εκδικηθούν που δεν τα υπερασπιστήκαμε. Μου λες πως ούτε να βλέπεις θέλεις, ούτε ν’ ακούς. Κι όμως, και βλέπεις, και ακούς, θυμώνεις, σκας, κλαις – πράξεις λαθραίες στις μέρες μας και επαναστατικές που σε κρατάνε ζωντανό. Σκέψου μια μέρα να αναρωτηθείς πού έθαψες τον άλλον που ζούσε μέσα σου... Να σε συλλάβουν και να σου πουν «πήγαινέ μας τώρα στον τόπο του εγκλήματος›› κι εσύ να απαντήσεις «αυτός που λέτε δεν έζησε εδώ››. Τίποτ’ άλλο, ούτε λέξη. Χωρίς να βρεθεί πτώμα θα γλυτώσεις. Μου λες πως, απ΄ όλες τις ιστορίες που καταφέρνεις τελικά να διαβάσεις, προτιμάς αυτές που κάτι σου θυμίζουν. Για τις διαδρομές δίπλα στο παράθυρο, τότε που σέρναμε βαλίτσες με δυο μηνών άπλυτα. Με τα σταυρωμένα χέρια στο ύψος του στήθους ή κάτω από το κεφάλι σαν μαξιλάρι. Για τα ακίνητα, σοφά δάχτυλα που ήξεραν να χαϊδεύουν επιδερμίδες και όχι ν’ αγγίζουν εικονίδια πάνω σε τέσσερεις-πέντε ίντσες. Για το ρεφενέ που βάζαμε να αγοράσουμε βινύλια. Για τις πεταλούδες στο στομάχι. Για τα ξεκαρδιστικά γέλια που μας έπιαναν στις στάσεις των διαδρομών με το ΚΤΕΛ, έξω από κάτι βρομερά WC, γιατί θυμηθήκαμε το ένα και το άλλο. Τότε που ταξιδεύαμε παρέα. Μετά χωρίσαμε. Άλλοι αγάπησαν πάνω. Άλλοι κάτω. Άλλοι φύγανε για ακόμα πιο μακριά. Αυτές οι ιστορίες σου αρέσουν, μου λες. Αυτές που έζησες. Όπως τότε που ξύπναγες για να βλέπεις μια πλάτη γυμνή. Για να την κοιτάς τρυφερά και υπαινικτικά. Τώρα σκεπάζεις τη γύμνια για να μην κρυώσει, για να μην βλέπεις, για να μην σκέφτεσαι, για να μην χάσεις τη σειρά στα συν και πλην. Και αν χαθείς μέσα στη γυμνή πλάτη; ΤόZZ Η Αννίτα Λουδάρου είναι ψυχοθεραπεύτρια στην Ελληνική Εταιρεία Ομαδικής Ανάλυσης και Οικογενειακής Θεραπείας, μέλος της EFPP (European Federation of Psychoanalytic Psychotherapy). Εργάζεται σε ατομικό και ομαδικό επίπεδο. Σπούδασε γεωλογία και ψυχολογία. Είναι λάτρης του γράφειν, του σκέπτεσθαι και της ζωής, της έντιμης και μάχιμης δημοσογραφίας, του θεάτρου, του κινηματογράφου, της φωτογραφίας, της ποίησης, της λογοτεχνίας και οποιουδήποτε άλλου μέσου που διατηρεί τον έρωτα και τη ζωή. Πολλά κείμενά της έχουν δημοσιευθεί σε διάφορα ηλεκτρονικά site (aixmi.gr, vetonews.gr, protagon.gr, maga.gr ). Διατηρεί την προσωπική της σελίδα εδώ και δύο χρόνια στη διεύθυνση «ann-lou.blogspot.com» και ονειρεύεται πως κάποτε θα σταθεί ικανή και τυχερή να γράψει ένα βιβλίο.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 72

11/24/2013 9:10:45 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

photo by Aggeliki Kastrinelli

τε τι θα γίνει; Να υπάρχουν άραγε καλόψυχες Αριάδνες; Μεσουράνησες κι ακόμα δεν απάντησες. Υπάρχουν-δεν υπάρχουν Αριάδνες, η αλήθεια είναι πως όλοι αλλάξαμε. Κοινότυπο, αλλά αληθινό. Άλλοι φαρδύναμε, άλλοι κοντύναμε, άλλοι στενέψαμε. Δυσκολέψανε και οι καιροί. Ξεθώριασαν και οι πεταλούδες. Με το σκέπτεσθαι όμως, με τη δική σου σκέψη, την ούτε δήθεν, ούτε φυτευτή, τι γίνεται; Μπορείς ακόμα, ή έβαλες φραγή; Δεν μιλώ για μνήμες μόνο. Έτσι κι αλλιώς, μερικές κάθονται άπραγες και περιμένουν, μπας και ξαναπεράσουμε από κει. Για τη φραγή εισερχομένων ερεθισμάτων, σκέψεων, ιδεών, επιχειρημάτων, βλεμμάτων, συναισθημάτων, γι΄ αυτά μιλώ. Όπως τότε που περίμενε –όπως άλλωστε κι εσύ– να ξημερώσει, για να δει αν φιλάς το ίδιο ή έφυγες ήδη γι’ αλλού. Ούτε τηλέφωνα, ούτε SMS, ούτε fb. Μονάχα φιλί και χνώτα. Fake or real?

0_myrtilo_4 BOOK.indb 73

11/24/2013 9:10:51 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Μαρτίν Θερισόλα Άτιτλο* από τη συλλογή «Perseguir» Όχι. Όχι δεν θα βρεθεί ο άγγελος στα χέρια μας. Γιατί επιμένουμε τότε; Γιατί μπήγουμε τα νύχια; Κάθε φορά ένα ψέμα που μας σώζει∙ ένας έρωτας που επινοούμε, ένας έρωτας που μας λυτρώνει. Και η απογοήτευση. Δεν ακούμε τα χάδια, γιατί ό,τι φτάνει είναι θόρυβος∙ γιατί ό,τι φτάνει περισσεύει. Γιατί ό,τι αισθανόμαστε κοντά –με φόβο, με ένστικτο, με πόθο– γίνεται τίποτα. Κι έχουμε ανάγκη τις κραυγές, για να συνεχίσουμε να αισθανόμαστε.

No. No estará el ángel en nuestras manos. ¿Por qué insistimos entonces? ¿Por qué hundimos las uñas? Cada vez una mentira que nos salva; un amor que fabricamos, un amor que nos redime. Y el desencanto. Este no escuchar caricias, porque todo lo que llega es ruido; porque todo lo que llega sobra. Porque todo lo que sentimos cerca –con miedo, con olfato, con deseo– se hace nada. Y necesitamos gritos, para seguir sintiendo.

* Μετάφραση: Ελένη Βότση, Ελένη και Ειρήνη Οικονόμου Για βιογραφικά μεταφραστών βλέπε σελ. 83.

ZZ Ο Martín Cerisola γεννήθηκε στη Βραζιλία το 1979. Είναι φιλόλογος. Έργα του: «Perseguir» (Ακολουθώ), 2012, Ουρουγουάη, «El orfismo griego en el lenguaje poético de Hugo Mujica» (Ο ελληνικός ορφισμός στην ποιητική γλώσσα του Hugo Mujica), 2012, Ισπανία. «Inicio y después» (Αρχή και μετά), ανέκδοτο.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 74

11/24/2013 9:10:56 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Ελένη Τσεκούρα Δοκιμή αλλά αν ήμασταν άνθρωποι και μπορούσαμε να πούμε την αλήθεια κι όχι να προσφέρουμε βιασμένες ατάκες θα στο εξομολογιόμουν ότι σε κοιτάζω όταν κοιμάσαι και παρατηρώ το σχήμα του στόματός σου και πώς βαριανασαίνεις όχι δεν ροχαλίζεις κι οι βλεφαρίδες τρέμουν τόσο πυκνές λες και φοβάσαι τα όνειρα κι η ζεστασιά του κορμιού σου είναι το κρεβάτι και νιώθω άδεια δεν νιώθω τίποτε απ’ αυτά που θα ‘πρεπε και σκέφτομαι γαμώτο γιατί ρε γαμώτο καταστροφή που πρέπει να είσαι έτσι γιατί θα γινόσουν ένας υπέροχος άνδρας αν είχες το κουράγιο να ‘σαι λεύτερος αλλά δεν είσαι αν δεν χρειαζόσουν τους άλλους να ζεις εις βάρος τους αλλά αντανακλάσαι αν μπορούσες να βρεις έναν τόπο κατάδικό σου και να ‘σαι εσύ αλλά δεν έχεις αφήσει κομμάτι άκαυτο αν είχες τα κότσια ν’ αγαπήσεις να σπάσεις τα μούτρα σου αλλά δεν το ‘χεις γιατί δεν μπορείς να ξεχαστείς ν’ αφεθείς ούτε για ένα δεύτερο και να το χάσεις να το χάσεις εντελώς βαθιά κάπου εκεί μέσα αν υπάρχει κάτι είσαι ένα άδειο κέλυφος και το μόνο που θες είναι αναγνώριση αποδοχή ηρεμία ωραίες στρογγυλεμένες λέξεις κι ένα δίχτυ ασφάλειας όλα αυτά που δεν είναι αγάπη είχε σκεφτεί. πολλές. αμέτρητες. φορές. αυτά που ήθελε να πει. κάθε φορά. της φαινόταν. και καλύτερη. μέχρι που έφτασε. εκείνη. που τις ξεπέρασε όλες. και καλύτερη. δεν θα βρισκόταν. και κάθισε. κι έγραψε το γράμμα. με ωραία. εύκολα γράμματα. μη χάσει τίποτε. ο άλλος. μην ξεφύγει. ούτε κόμμα. πρώτη φορά. ολοκλήρωσε κάτι. όπως το ήθελε. μια σκέψη. όπως ήταν. δική της. καμάρωσε. τη λέγανε. το ίδιο όνομα. μ’ εσένα. να στην περιγράψω. κοιτάξου στον καθρέπτη. η ζωή της. σκάλισε τις φωτογραφίες. τα ημερολόγια. τις αναμνήσεις σου. παραλήπτης. πολύ μακριά. στέκει. κοιμάται δίπλα σου. σκεφτόσουν. σκεφτόταν. την κατάλληλη. την καλύτερη χειρότερη στιγμή. να του το αφήσει. τυχαία. να το δει. κι εκείνη να ‘χει. προβάδισμα. να ‘χει εξαφανιστεί. αλλά ποτέ. δεν ήλθε. εκείνη η στιγμή. έπαιρνε διαρκώς. μετάθεση. αναβολή. τελικά. αποφάσισε. να μείνει. έχοντας μόνο μία. κρυφή χαρά. ένα γράμμα διπλωμένο. μόνη περιουσία. και κάθισε στ’ αυγά της.

ZZ Η Ελένη Τσεκούρα γεννήθηκε και ζει στη Δραπετσώνα. Αγαπάει το ροκ εντ ρολ και τις μικρές ιστορίες.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 75

11/24/2013 9:11:01 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Αγγέλα Πέτρα Καλοκαίρια Βότσαλα κοχύλια αστερίες Χρώματα που ζωντανεύουν με το άγγιγμα της θάλασσας θαμπώνει πάλι ο ανελέητος ήλιος πριν τα σκεπάσει στοργικά η άμμος Αναζητώ σχήματα απλά ή περίτεχνα Χάδι τραχύ ή απαλό Μυστηριώδεις σιωπές στα βάθη τους Γεύση από αρμύρα στο ζεστό τους σώμα Τα αποθέτω ευλαβικά κοντά στα τρεχούμενα νερά Εκεί που γράφω διαβάζω ή ακόμα ονειρεύομαι Λάφυρα ακριβά του ήλιου και της θάλασσας μέσα στην καρδιά του χειμώνα Χρόνο με χρόνο φέρνω όλο και λιγότερα

Παρὰ θῖν᾽ ἁλὸς Θα χτίσω πάλι τα όνειρά μου στην άκρη της θάλασσας Ας τα σαρώσει το κύμα Αμέτρητοι είναι οι κόκκοι της άμμου

Ευχή Όνειρα που ξεδιπλώνει τα πανιά τους το στιβαρό χέρι του ανέμου Αλλιώς ταξιδεύεις αρόδο Κι εύχεσαι να φυσήξει αμούστακο μελτέμι πριν σε βρει η βαρυχειμωνιά στον ταρσανά ZZ Η Αγγέλα Πέτρα έχει σπουδάσει αρχαιογνωσία. Τα τελευταία δέκα χρόνια διδάσκει σε ελληνικό πανεπιστήμιο. Στο περιοδικό «Μύρτιλο» φιλοξενούνται οι πρώτες δημοσιεύσεις ποιημάτων της.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 76

11/24/2013 9:11:07 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

O άλλος νόστος Πόσοι και πόσοι δεν ξέμειναν στα ξένα Έρωτες γλέντια φαγοπότια Πού να ‘χουν νου για το στενόχωρο μικρόχαρο νησί που άφησαν πίσω Ύστερα έρχονται τα χρόνια μετρημένα Ο δρόμος για τον πηγαιμό στην Ιθάκη περνάει μέσα από τον αραχλιασμένο Άδη Κανείς δεν νοιάζεται πια γι’ αυτούς που χάθηκαν στην ξενιτιά χωρίς να τύχουν ξόδι θρήνο τάφο στα δικά τους μέρη Κι αν κατορθώσει κάποιος τελικά να γλυτώσει γυρίζει πίσω στο νησί ολομόναχος Ο ύπνος γίνεται θάνατος Το ρούχο σάβανο Αγνώριστη η Ιθάκη

Αναδρομές Επέστρεφε ψυχή μ’ ελαφροπερπατήματα σε ξεχασμένους λειμώνες που διάσχισες άλλοτε σαν αερικό Μακριά από τις τυμπανοκρουσίες της λογικής Και τα μαργαριτάρια των στιγμών που άνοιξαν διάπλατα σαν όστρακα Ας ρίχνουν τώρα φως στο διάβα σου μέσα από την αμαυρωμένη μνήμη

0_myrtilo_4 BOOK.indb 77

11/24/2013 9:11:12 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Δέσποινα Λουλουδάκη Αν φοβάσαι να το δεις

γαπημένε μου ανιψιέ Θωμά, κάποια εποχή που ήμουν γερή και στα πόδια μου, απολάμβανα να αλωνίζω τον κόσμο με τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Είναι εξαιρετική σπουδή αυτή, να ξέρεις. Τώρα που το σκέφτομαι, όλες αυτές οι διαδρομές μου ήταν βήματα για να έρθω πιο κοντά σου. Είχαν ένα μυστικιστικό τελετουργικό προς την αυτογνωσία. Οι δρόμοι κατέληγαν σε σένα, γιατί τίποτα ποτέ δεν είναι ανεξάρτητο. H άσφαλτος, οι στάσεις, οι πλατείες, άνοιγαν τους δρόμους του μυαλού και της ψυχής, ψήλωναν το ανάστημα, άλλαζαν το βήμα, και κάποτε άρχισαν να φέρνουν και το τραγούδι στα χείλη. Αχ, ανιψιέ μου, φουσκώνω από μια –ανεξήγητη, αλήθεια– χαρά τώρα που το θυμάμαι. Όλα άρχισαν να αποκτούν νόημα και συνοχή, με έναν κατακλυσμιαίο τρόπο, σαν να ξέσπασε ξαφνικά μια ευλογημένη λυτρωτική μπόρα. Κι εγώ, με τα χέρια ορθάνοιχτα ψηλά στον ουρανό, όμορφη κι ευτυχισμένη, γελώντας αφέθηκα να μουσκέψω εκεί, μέσα στη μέση της πλατείας του Κεραμεικού. Έγινε δική μου αυτή η πλατεία κι άρχισα να χαίρομαι με μικρά πράγματα, όπως το να περνάς από μια πλατεία, να ρουφήξεις τις εικόνες της, τον κόσμο, τη ζωντάνια, τα νιάτα, να γίνεις ένα με το πλήθος, να χαθείς, να σκεφτείς, να μετρήσεις τις αντιδράσεις σου, να φανταστείς μια συνάντηση με κάποιον που να αξίζει. Και μετά μπήκα στο τρένο. Με το κρυστάλλινο νερό της βροχής να με τυλίγει σαν δεύτερο δέρμα μου. Δεν κύλησε αυτό το νερό, δεν χάθηκε δεν στέγνωσε ποτέ. Έμεινε εκεί, σαν καινούριο ρούχο, αόρατο, μα και ορατό ταυτόχρονα, γιατί εγώ είχα αλλάξει φορώντας το με έναν μαγικό, θαρρείς, τρόπο. Και κοίταξα γύρω μου. Και όλα ήταν διαφορετικά. Λίγο πιο όμορφα, μα αρκετά πιο ανεκτά, αλήθεια. Το νερό είχε ξεπλύνει και τα μάτια μου, την όρασή μου, και είδα ευθεία μπροστά. Συνήθως έστρεφα το βλέμμα προς τα κάτω, στην ασφαλή θέα των φθαρμένων μου παπουτσιών, όπου έκρυβα όλον τον φόβο και την ανασφάλειά μου. Και τι είδα, Θωμά; Την ατέλειωτη σειρά από βαγόνια που μεταξύ τους δεν χωρίζονται, να στροβιλίζεται σαν φίδι μανιασμένο, στα υπόγεια τούνελ της Αθήνας. Να ανεβαίνει, να κατεβαίνει και να στρίβει... Να πηγαινοέρχονται οι χειρολαβές, να χάνεται η ισορροπία, να ταλαντεύεται ο κόσμος. Θέαμα τρομακτικό, που όμως δεν με τρόμαξε... Και κατάλαβα γιατί ποτέ δεν το είχα κοιτάξει. Γιατί δεν θα άντεχα να το δω. Προτιμούσα τα παπούτσια. Κι όμως, αυτό ήταν εκεί... Σε όλες τις διαδρομές μου. Τρομακτικό και απειλητικό. Δική μου η επιλογή να το αγνοώ. Μα, αν φοβάσαι να το δεις, δεν σημαίνει ότι δεν είναι εκεί...

ZZ Η Δέσποινα Λουλουδάκη είναι γενικός οικογενειακός γιατρός. Ζει και εργάζεται στη Σαλαμίνα ως ιδιώτης γιατρός. Παράλληλα ασχολείται με τη συγγραφή. Κείμενά της θα βρείτε στην ιστοσελίδα της «www.grammatastothoma.gr».

0_myrtilo_4 BOOK.indb 78

11/24/2013 9:11:17 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Σταύρος Γκιργκένης Σκιές πάνω σε τέσσερεις στίχους VI Φλέβες σβησμένες, φλέβες θαμμένες, κραυγές στριμωγμένες στο ένηχο βλέμμα του. Του ανθρώπου η μοίρα ένα ρήγμα στο αίνιγμα. Δίχως λύτη, δίχως σκοπό, δίχως δίδαγμα. VII Αλλότριες σκέψεις περιπλανιούνται στον ύπνο μου. Εισβολείς ευσυνείδητων και υψηλών αρχετύπων. Στ’ αλήθεια δικό μου είναι μονάχα το σταχτί τοπίο, το καμένο πεύκο και η σκιά. VIII Η επιλογή δεν είναι επιλεκτική. Η επιλογή επιλέγεται. Η επιλογή είναι ένας επίλογος χωρίς λόγο. Αλλά αυτός που επιλέγει είναι ο πάντα έλλογος – εσύ. IX Παιδί είναι ο πόνος που δεν ένιωσε ακόμη τον εαυτό του. Παιδί είναι να νιώθεις πόνο μόνο εξαιτίας των άλλων. Όποιος πονά ένα παιδί προσθέτει και τη δική του σκιά στον σκοτεινό εφιάλτη του στερεώματος. X Η πνοή ακινητεί σε δύσθυμα φυλλώματα. Μια φωνή ωριμάζει στον παγωμένο πυρήνα της μνήμης. Ο άνεμός της, όταν μιλήσει, θα είναι αμείλικτος. Κεραυνός που χτυπά και κόβει στα δυο τον κορμό της σιωπής.

ZZ Ο Σταύρος Γκιργκένης είναι Διδάκτωρ Κλασικής Φιλολογίας του Α.Π.Θ. και έχει εκδώσει σχολιασμένες μεταφράσεις αρχαίων ελληνικών κειμένων στις εκδόσεις Εξάντας και Ζήτρος. Το 2012 εξέδωσε την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο «Η Αναμενομένη» (εκδ. Βουνέ).

0_myrtilo_4 BOOK.indb 79

11/24/2013 9:11:23 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Μιχάλης Δήμας Συρμάνθρωποι Συρμοί με φέρνουν, συρμοί με πάνε και τη ζωή μου, πάνω σε ράγες, τροχοί κυλάνε. Σταθμοί, βαγόνια, ανώνυμο πλήθος κι ο καθένας με το δικό του στιλ και ύφος. Να και οι επαίτες με τα χαρτιά τους τα δήθεν άρρωστα παιδιά τους. Πουλάν στυλό και αναπτήρες – αλήθεια, πες μου, εσύ τι πήρες; Δεν έχουν στέγη, δεν έχουν σκέπη, κάτι ψιλά μόνο στην τσέπη. Πλήθος σκουντιέται και συνωθείται διαγκωνίζεται με πείσμα για μία θέση που να ’χει θέα, να δει τον κόσμο απ’ άλλο πρίσμα.

Ο τυφλοπόντικας Με σκάβει ο τυφλοπόντικας πάλι πηγάδια ανοίγει και γαλαρίες και σήραγγες μέσα μου αντηρίδες στήνει. Kι απ’ του κορμιού τα έγκατα αρχίζει ν’ ανεβάζει σπέρμα, ιδρώτα, αίματα και ορυκτό μαράζι. Mα απ’ τους διαδρόμους του μυαλού μετάλλευμα άλλο φέρνει όνειρα, ιδέες, λογισμούς και τ’ ορυχείο τρέμει. ZZ Ο Μιχάλης Δήμας γεννήθηκε το 1965 στο Μπραχάμι. Μέχρι σήμερα είναι μόνιμος κάτοικος και δημότης Αγίου Δημητρίου. Κατά τα άλλα, πάροικος και παρεπίδημος. Η όψιμη παρθενική του εμφάνιση στο λογοτεχνικό στερέωμα γίνεται με την ποιητική συλλογή με τίτλο «Συγκομιδή» (εκδ. Οσελότος) απ’ όπου και τα ποιήματα του παρόντος τεύχους.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 80

11/24/2013 9:11:29 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Στέλλα Σοφία Νικ. Ζυγούρη Πορεία Στους δρόμους που περπάτησα στο διάβα έσπειρα λέξεις, κει όπου αγάπησα πολύ να ξέρω να γυρίσω. Ό,τι αγαπάς ο δρόμος σου, όπου σκιρτάς το σπίτι και ό,τι με δάκρυ πότισες εκεί είν’ η ψυχή σου!

Σταγόνα στον ωκεανό Ωκεανός η Ποίηση απλώνεται μπροστά μου. Αρχίζω να μετρώ τα κύματα λέξη τη λέξη. Οι στίχοι νησάκι για να ξεκουράζεται η ψυχή, να χαλαρώνει. Λέξη το κύμα, στίχο το νησάκι, κολυμπώ στην απέραντη μεγαλοσύνη του. Ατέλειωτος φαντάζει – σαν λίγα μέτρα να ‘χω διανύσει μόνο, σαν ναυαγός του τρελού αλλόφρονος καιρού που στο ιδεατό και άξιο αναζητά τον τόπο του. Πώς θα ‘θελα μια στάλα του να γίνω, την υπέρτατη ν’ αγγίξω χαρά!

ZZ Η Στέλλα Σοφία Νικ. Ζυγούρη γεννήθηκε και κατοικεί στο Γύθειο Λακωνίας. Έχει σπουδάσει Τουριστικές Επιχειρήσεις. Η μεγάλη της αγάπη, όμως, είναι η ποίηση. Έχει γράψει δέκα ανέκδοτες ποιητικές συλλογές, η τελευταία έχει τίτλο «Στο φως μιας ιδέας». Ανήκει στα ιδρυτικά μέλη του νεοσυσταθέντος συλλόγου Πνευματικών Δημιουργών Λακωνίας «Χείλων ο Λακεδαιμόνιος». Επίσης, διατηρεί στο facebook τις σελίδες «Ποίηση σε κάνει να πετάς ψηλά» και «Η Σιωπή λέει Περισσότερα, Αρκεί να Αφήνουμε τον εαυτό μας να τη Διαβάζει».

0_myrtilo_4 BOOK.indb 81

11/24/2013 9:11:35 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Νίκος Αντ. Πουλινάκης Εγχείρημα Έχοντας πλήρη επίγνωση της δυσκολίας του εγχειρήματος δεν παραλείπει να μηρυκάζει και να τραυλίζει τις στάχτες των άστρων και κάπως έτσι βρίσκεται στο κέντρο της επικαιρότητας αφού γίνεται γνωστό ότι είναι ο μοναδικός δράστης της ένοπλης επίθεσης στo φλυκταινώδες εξάνθημα του ελαχίστου και εν γνώσει των συνεπειών του νόμου αρνείται να μπει σε διαδικασία συμμόρφωσης και βιαστικά απομακρύνεται βγάζοντας από την τσέπη του σακακιού του ξεγοφιασμένες προσμονές και ξάφνου ανοίγει πανιά και εισπλέει ειρηνικά στους σφυγμούς του μέλλοντος.

Απειθάρχητες ανάσες Οι απειθάρχητες ανάσες μου τραγουδώντας μελιστάλαχτα πέλαγα καλοπιάνουν τους ταξιθέτες τ΄ ουρανού. Και τότε, μόνο τότε, ένα κομμάτι ενήλικου ουρανού βυθίζεται εντός μου μπουσουλώντας για να εκραγεί. Έπειτα ολόκληρο το κορμί μου φλέγεται μπροστά στα έντρομα μάτια των ανεγγύητων ονείρων μου. Κι έτσι αυθαιρέτως μα κυρίως αναιδώς οργανώνουν πομπές οι πεταλούδες των ξεσκέπαστων λυγμών μου για να τσιμπολογήσουν κωδωνοκρουσίες αφύπνισης και εξέγερσης από το πύρινο μέτωπο της ψυχής μου. ZZ Ο Νίκος Πουλινάκης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1960. Εργάζεται ως τραπεζικός υπάλληλος. Είναι μέλος του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Οργάνωσης Βιβλίων για τη Νεότητα «ΙΒΒΥ». Το πρώτο του βιβλίο για παιδιά έχει τίτλο «Τα χνότα των ονείρων του Αστρομποϊλή και οι ξυπόλυτες νότες». Το 2011 και το 2012 διακρίθηκε στο φεστιβάλ InterArtia και, πιο συγκεκριμένα, στην κατηγορία παιδικού παραμυθιού. Διατηρεί προσωπική ιστοσελίδα στην τοποθεσία «http://www.poulinakis.gr».

0_myrtilo_4 BOOK.indb 82

11/24/2013 9:11:41 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Οι μεταφραστές του τεύχους Οι τρεις μεταφράστριες, Ελένη Βότση, Ελένη Οικονόμου και Ειρήνη Οικονόμου, είναι απόφοιτες του τμήματος Ισπανικής Γλώσσας και Πολιτισμού του Ε.Α.Π. και μέλη της ομάδας διδασκαλίας σε εργαστήρια ανάγνωσης και γραφής με συντονίστρια τη Δρ. Claudia Constanzo-Δαλάτση. Ανήκουν στην ομάδα μετάφρασης του Abanico και συμμετείχαν μεταξύ άλλων μεταφραστών στη δίγλωσση ανθολογία «Mini71cuentos», υπό την επιμέλεια του καθηγητή Κωνσταντίνου Παλαιολόγου (εκδ. Σιδέρη, 2013). Ο Νίκος Πρατσίνης είναι απόφοιτος χημείας, με μεταπτυχιακές σπουδές στην οικονομία της χημικής βιομηχανίας στη Μαδρίτη και σπουδές πορτογαλικής φιλολογίας στη Λισαβόνα. Εργάζεται ως διερμηνέας συνεδρίων, μεταφραστής, καθηγητής λογοτεχνικής μετάφρασης και μετέχει στη μεταφραστική εταιρία COM OE. Μεταφράζει από τα αγγλικά, τα ισπανικά και τα πορτογαλικά. Έχει μεταφράσει Σεφέρη και Καβάφη στα πορτογαλικά σε συνεργασία με τον Πορτογάλο ποιητή Ζ. Μ. Μαγκαλιάες. Έχει λάβει το βραβείο καλύτερης ισπανικής μετάφρασης του ΕΚΕΜΕΛ-Ινστ. Θερβάντες (από κοινού με τους μαθητές/συμμεταφραστές του) για τη μετάφραση από τα ισπανικά στα ελληνικά του έργου «Αλφανουί» του Ρ. Σ. Φερλόσιο.

0_myrtilo_4 BOOK.indb 83

11/24/2013 9:11:46 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Οι φωτογράφοι του τεύχους Ελευθερία Αγγελάκη • (σελίδες 8 και 53) Η φωτογραφία μπήκε στη ζωή της το 1999, όταν παρακολούθησε τα σεμινάριο του Πλάτωνα Ριβέλλη στον Φωτογραφικό Κύκλο. Η διαδικασία της φωτογράφισης έχει για εκείνη την αξία του παιχνιδιού και τη χαρά της παιδικής ηλικίας. Το σημαντικότερο είναι η αναζήτηση του φωτός και το ζητούμενο η μετουσίωση του «εδώ και τώρα» στο «παντού και πάντα».

Μαρία Ανδρεάδου • (σελίδες 35 και 65) Γεννήθηκε το 1977 στην Αθήνα. Είναι μουσικός και εργάζεται ως καθηγήτρια μουσικοκινητικής αγωγής. Ασχολείται ερασιτεχνικά με την καλλιτεχνική φωτογραφία. Φωτογραφίες της μπορεί να δίνει κανείς στον ιστότοπο: «http://mariaandreadou. wordpress.com».

Αγγελική Καστρινέλλη • (σελίδες 21 και 73) Βιογραφικό σελίδα 20

Μάκης Κατραφύλλιας • (σελίδες 63 και 70) Βιογραφικό σελίδα 23

Γιάννης Κισκήρας • (σελίδες 40 και 58) Βιογραφικό σελίδα 59

Γιώργος Κόκκιος • (σελίδες 28 και 55) Μέσα από τη φωτογραφική του αναζήτηση, δημιουργεί εικόνες με σκοπό να αναδείξει μια διαφορετική πραγματικότητα. Φωτογραφίζει, δηλαδή, για του λόγου το ψευδές. Η πιο πρόσφατη ατομική του έκθεση είχε τίτλο «Εικόνες Πόλης». Έχει παρακολουθήσει τα σεμινάρια φωτογραφίας του Πλάτωνα Ριβέλλη.

Νέκτη Σταμέλου • (σελίδα 43) Βιογραφικό σελίδα 42

Νίκος Τεντόμας • (σελίδες 11 και 18) Βιογραφικό σελίδα 10

0_myrtilo_4 BOOK.indb 84

11/24/2013 9:11:52 PM

Στους κρύους ορόφους Οι σύντροφοι διαπερνούν το φλοιό της ανεργίας μες στην αιθάλη εσωκλείουν το ανήσυχο φεγγάρι τινάζουν τα φιλιά στην ηττημένη ενδοχώρα κόβουν τις γλώσσες μες στο στόμα οδοιπορούνε στη σιωπή στων ισχνών τους ονείρων το κάταγμα.

μεταναστεύσεις

140 × 210 SPiNe: 22.5 FlaPS: 80

Η μελαγχολία του χρόνου

μεταναστεύσεις

Μανόλης ΓιακόυΜακης

Ο χρόνος είναι η καμπύλη των νεκρών στα εικονίσματα του γέρο μετανάστη είναι το φύλλο του νερού στο μετρημένο αυλάκι μυρίζει απόρριψη και θάνατο πικρό κλείνει τα μάτια και βαθαίνει τις στοές. Η πούλια κι ο αυγερινός στα ξένα δεν υπάρχουν. Πώς να δεχτεί πως έχασε για πάντα τη ζωή του, αερικό στις κορυφογραμμές, στα ξένα ανθρακωρύχος.

Μανόλης ΓιακόυΜακης

Πόιηςη

Ποιήματα του Μανόλη Γιακουμάκη από την ποιητική του συλλογή «Μεταναστεύσεις», Εκδ. Οσελότος, 2013.

ISBN 978-960-564-017-0

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

οσελότος

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα Τηλ. : 210 6431108 e-mail: ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

οσελότος

αΘηνα 2012

0_cover_giakoumakis._natasaindd.indd 1

1/7/2013 5:14:36 PM

140 × 180 SPINE: 5 FLAPS: 80

Την επομένη, μόλις έμεινε μόνη, μισόκλεισε τα παράθυρα, γιατί δεν μπορούσε να αντέξει αυτή την ηλιόλουστη μέρα στην ψυχική κατάσταση που βρισκόταν. Το ημίφως της ταίριαζε πιο πολύ και θα τη βοηθούσε να σκεφτεί πως θα οργάνωνε την εκδίκησή της. Έπρεπε να δράσει μεθοδικά, όπως εκείνος τόσα χρόνια την αποκοίμιζε τρυγώντας τη θηλυκότητά της, λεηλατώντας τα αισθήματά της και απολαμβάνοντας υλικά αγαθά που ούτε να ονειρευτεί δεν τολμούσε. Ήρθε η σειρά της να τον αποκοιμίσει και να ετοιμάσει μια εκδίκηση αντάξια της προδοσίας του. Έως την ώρα της τιμωρίας, κάνοντας πέτρα την καρδιά της, θα ήταν όπως πάντα η εύπιστη και προβλέψιμη Μυρτώ...

ΝΟΥΒΕΛΑ

Η συγγραφέας, με προσοχή, γνώση και χαρακτηριστική άνεση, καταφέρνει έναν σπουδαίο τρόπο γραφής, με ακρίβεια ζυγισμένο και έξοχα ποιητικό... Πέτρος Μαργιόλης , φιλόλογος, κριτικός

Αρπάζει η συγγραφέας τους ήρωές της και τους στροβιλίζει στου καιρού και του κορμιού τα γυρίσματα. Τη μια στιγμή τους τυφλώνει με περίσσιο πάθος και την άλλη τους εμφανίζει μπροστά σου καθαγιασμένους. Σοφία Βούλτεψη, βουλευτής Γλαφυρός ο τρόπος έκφρασης και άξιοι προσοχής οι αριστοτεχνικά δομημένοι χαρακτήρες, που αγωνίζονται να σταθούν όρθιοι αντιπαλεύοντας με τις ανθρώπινες αδυναμίες τους. Μαρία Βενετσανοπούλου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Παντείου Πανεπιστημίου

Ο χρόνος έγειρε ISBN 978-960-564-093-4

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα Τηλ. : 210 6431108

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΝΙΚΟΛΟΥΔΗΣ

ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ο σ ελότος

dromi.indd 1

ΜΠΕΛΛΑ ΣΕΡΡΑ-ΒΛΑΣΟΠΟΥΛΟΥ Στο σταυροδρόμι των πειρασμών

Ο χρΟνΟς έγέιρέ ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΝΙΚΟΛΟΥΔΗΣ

Μπέλλα Βλασοπούλου, με ιδιαίρη ευαισθησία και κινηματογρακή δεξιοτεχνία, καταφέρνει να ξεπλώσει σε αυτό το βιβλίο αληθινές ιστορίατης προσωπική, βιωματική τορίες ζωής, τοποθετώντας αν προς έναν τους ήρωές της στο κόσμια». Μια ιστορία σ’ ένα Σταυροδρόμι των πειρασμών». ης Σικελίας ή της Χιλής, σε μια Αντιμέτωποι με τη σάρκα και τη ά, στη δική μας, και και τόσο υνείδησή τους, τηναλλά καρδιά τη ρία πουτους, θυμίζει Καζαντζάκη αλλά ογική οι ήρωες καλούνται να ώσουν τη δική τους απάντηση στη τα λόγια της σοφής γερόντισσας οίρα και το πεπρωμένο τους. υχολογική και κοινωνιολογική Ποιον δρόμο θα ακολουθήσουν ς εποχής. Μια σπουδή πάνω αι γιατί; Αλλά και ποιος μπορεί να αλλάτοκαι στηναπό εγκληματολογία! ρίνει σωστό το λάθος; κινητικό, «σκληρό»! Η συγγραφέας, κρατώντας στάη μακρινού παρατηρητή, διαρηγνύει το πέπλο του εγωκεντριεις, δεν μπόραγες. Ερχότανε το μού και των μικροτήτων και ερνώντας στους χώρους του αιώου, αποκαλύπτει πως μόνο η αληνή αγάπη μπορεί να ξεπεράσει τα κρά και τα πεπερασμένα, στήνοτας εμπρός της νέους κόσμους και φήνοντας για πάντα στο παρελθόν λους τους παλιούς. Μια σχέση που ν μπορεί να είναι ποιητική και μεαλόπνοη δεν αξίζει να είναι σχέση, ας λέει η συγγραφέας και εστιάζοτας στην ISBN οικουμενική αγάπη που 978-960-564-096-5 αν μικρή φλόγα καίει μέσα μας, η πέλλα μας δείχνει τελικά τη λύρωση και τον δρόμο!!! Έλενα Τρέσσου-Γεωργιάδη

140 × 210

SPINE: 14.1

FLAPS: 80

Ο Κυριάκος Νικολούδης γεννήθηκε στη Μηλιά Μεσσηνιακής Μάνης. Έχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες και Φιλοσοφία. Εργάζεται στην Εθνική Τράπεζα.

Η Μπέλλα Σέρρα-Βλασοπούλου φοίτησε στο Pierce Deree College, επιλέγοντας μαθήματα κοινωνιολογίας και ψυχολογίας. Ζει στην Αθήνα και είναι παντρεμένη με τον δικηγόρο Χρήστο Βλασόπουλο. Έχει δύο γιους, τον Στέλιο και τον Σπύρο. Άλλα έργα της: Πικρά χαμόγελα, Interbooks (2007) και Έκνομος έρωτας στην Αλεξάνδρεια, Αλεξάνδρεια (2011).

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ο σ ε λ ότ ο ς

10/22/2013 9:58:28 A

11/5/2013 8:05:39 PM

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ: ΕΚ ΔΟΣΕΙΣ ΟΣΕΛΟΤΟΣ, ΤΗΛ. 2106431108 www.ocelotos.gr Κ Α Ι Σ Ε ΟΛ Α ΤΑ Κ Ε Ν Τ Ρ Ι Κ Α Β Ι Β Λ Ι Ο Π Ω Λ Ε Ι Α

0_myrtilo_4 BOOK.indb 85

11/24/2013 9:11:54 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

140 × 210 SPINE: 31.5 FLAPS: 80

RI TAPADA Η ΑΝΟΙΞΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

Ο Ri Tapada όχι πολύ μακ τους Δελφού Νομικά με ειδ στην Πολιτει μιλάει έξη γλ Έχει κάνει διά δουλειές, μετ οποίων: αγρό οικοδόμος, π ξενοδοχειακό δάσκαλος πο τεχνών, μετα μπογιατζής, σωματοφύλα σεναριογράφ

ΗΑΝΟΙΞΗΤΗΣ ΠΟΛΗΣ μυθιστορημα

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ο σ ε λότ ο ς

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ: ΕΚ ΔΟΣΕΙΣ ΟΣΕΛΟΤΟΣ, ΤΗΛ. 2106431108 www.ocelotos.gr 0_myrtilo_4 BOOK.indb 86

11/24/2013 9:11:55 PM

Βιβλία της Δέσποινας Φίλιου 170 × 240

SPINE: 2

FLAPS: 60

ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΦΙΛΙΟΥ

αι τη γιαγιά και τον Φρουτοχωριό. Μαζί τους ρύβει το καταπράσινο και ου παππού.

ir simpl ytale e the Fr exercises a uitvill nd age’s song

iSHi

os NG

55 Vat atzi str. , 114 73 e-mAil : ekdose Athens Τηλ is.o . : 210 643110 www. celotos@gma 8 oceloto il.com s. gr

ISBN 97

8-960-

564-03

5-4

ΤΡΑΓΟ ΤΟ

ΔΩΡΟ

173 × 240 SPiNe: 2.1

Ι ΤΩ

Ν ΜΕ

ion.indd

ish vers

ΥΔ

ISBN 978-9607-63-6

ver_engl

ΦΡΟΥΤ

xorio_co

o ce lot

PUBl

0_frouto

VILLA GE

ΤΟ ΦΡΟΥΤΟΧΩΡΙΟ

ΤO φρOυτO χωριό

DESP INA FILIO U • THE FRUIT

ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΦΙΛΙΟΥ

τοχωριού, το οποίο νθετο CD.

170 ×

Teeny -w the Fr eeny is vi si ui hidden t village. ting her gr a W pa’s ga in the gree ith them ndparents, she who liv n and rden. e in full of reveals th e sweet smells secrets grand Includ ed in the bo ok: the fa

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ Εμμανουέλα Κακαβιά

βιβλίο που αποτελείται

240

SPiNe:

2 FlA PS: 60

DESP INA F ILIOU H Δέσποινα Φίλιου γεννήθηκε μια ανοιξιάτικη μέρα Illustr στην του Μαΐου, EmmanatIon uela Ka Ελασσόνα. kavia Σπούδασε λογιστική και διαχείριση Η/Υ. Η αγάπη της για τα παιδιά την οδήγησε στην συγγραφή παιδικών βιβλίων. Είναι ανάδοχος στο παιδικό χωριό SOS στη Βάρη.

Τ Frhueit village o ce lot

PUBl

iSHi

Despina was bo Filiou rn on a spring day of in Ela May, sso studie na. She d and co accounting mp adminis uter love for tration. He r her to children led ch writin ildren’s bo ok g. mother She is a fos s ter Child at the SOSren’s Vi llage in Vari.

os NG

FlaPS: 60 3/7/2013

10:36:08

ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΦΙΛΙΟΥ

Ε Κ ΔΟ Σ Ε Ι Σ

ο σ ε λ ότ ο ς

6/15/2012 12:28:07 PM

H Δέσποινα Φίλιου γεννήθηκε μια ανοιξιάτικη μέρα του Μάη, στην Ελασσόνα.

Χρυσαφένιος ζούσε μόνος του. Κάθε μέρα νοικοκύρευε το συννεφάκι του κι έπειτα στρωνόταν στο διάβασμα. Διάβαζε πολύ, διάβαζε μέρα νύχτα! Ήθελε να μάθει για όλον τον κόσμο, για τον Ήλιο, για το Φεγγάρι, για τη Γη! Αναρωτιόταν συχνά πυκνά: Άραγε υπάρχει ζωή; Πώς μπορεί να είναι ο κόσμος; Υπάρχει κάτι άλλο, κάπου αλλού, εκτός από μένα; Και συνέχιζε να διαβάζει. Ώσπου κάποια μέρα αποφασίζει να ξεκινήσει για τη μεγάλη εξερεύνηση. Θα είναι άραγε έτσι όπως τον φανταζόταν ο κόσμος που θα ανακαλύψει;

ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΦΙΛΙΟΥ

κυκλοφορούν και σε e-book

Εικονογραφηση Εμμανουέλα Κακαβιά

Ο ΧΡΥΣΑΦΕΝΙΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΜΑΓΙΚΑ ΤΟΥ ΤΑΞΙΔΙΑ

Ε Κ ΔΟ Σ Ε Ι Σ

Σπούδασε λογιστική και διαχείριση η/Υ.

•

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

η αγάπη της για τα παιδιά την οδήγησε στη συγγραφή παιδικών βιβλίων. Το πρώτο της βιβλίο με τίτλο «Το φρουτοχωριό» εκδόθηκε το 2012, από τις εκδόσεις Οσελότος και την ίδια χρονιά μεταφράστηκε στην αγγλική γλώσσα. «Ο Χρυσαφένιος και τα μαγικά του ταξίδια» είναι το δεύτερο παραμύθι που μοιράζεται με τους μικρούς της αναγνώστες. η Δέσποινα Φίλιου είναι ανάδοχος στο παιδικό χωριό SOS στη Βάρη.

ISBN 978-960-564-048-4

ο σ ε λ ότ ο ς

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα Τηλ. : 210 6431108 e-mail: ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr

Ε Κ ΔΟ Σ Ε Ι Σ

ο σ ε λ ότ ο ς

4/22/2013 12:40:38 AM

Κ Α Ι 0_myrtilo_4 BOOK.indb 87

Σ Ε

ΟΛ Α

ΤΑ

Κ Ε Ν Τ Ρ Ι Κ Α

Β Ι Β Λ Ι Ο Π Ω Λ Ε Ι Α 11/24/2013 9:12:08 PM

μύρτιλο • ΤΕΥΧΟΣ 4

Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Η Γ Ι Α Τ ΟΥ Σ Σ Υ Γ Γ ΡΑ Φ Ε Ι Σ Για αποστολή ύλης και σχολίων μπορείτε να απευθύνεστε στην ηλεκτρονική διεύθυνση του περιοδικού:

periodiko.myrtilo@gmail.com

170 × 240 SPINE: 6.7

FLAPS: 70

μύρτιλο ΔΙΑ ΤΙΘ

140 × 210 SPiNe: 3 FlaPS: 80

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

1/7/2013 12:02:31 AM

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ

120 × 150

SPiNe: 7

FlaPS: 60

ΤΕΥΧΟΣ 3

Υπό έκδοση:

ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2013

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ο σ ε λ ότ ο ς

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ο σ ε λ ότ ο ς

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

00_myrtilo3_cover.indd 1

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ 2 | ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2013

«Η μέρα μου, η νύχτα σου», Μυθιστόρημα

12/3/2012 11:45:24 AM

οσ ελότος

Μυθιστόρημα | Σελ. 256 | 14 × 21 ISBN 978-960-9607-95-7

ΑΝ

ΤΕΥΧΟΣ 2

2013

ISSN: 2241-3685

ΡΕ

•

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ

ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ

0_cover_ektos ylis_ΟΚ2.indd 1

Το βιβλίο της Μαρίας Γιαννάκη κυκλοφορεί σε όλα τα βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις Οσελότος.

ΔΩ

«Μικρές Χίμαιρες», Ποιητική συλλογή «Αν τόνοιωθες», Ποιητική συλλογή

λάσσονται. έναν εντυπωσιακό νέο που η ειΜυθιστόρημα | Σελ. 456 | 14 × 21 Ο θεατρικός μονόλογος «Μαθήματα εκτός κόνα ύλης» του θαφι-αποτυπωθεί στην ISBN 978-960-9607-88-9 λοδοξεί να σας συναντήσει σε κάποιες ψυχή εκτός της ύληςκαι δι-θα την στοιχειώαδρομές σας. σει μ’ έναν περίεργο τρόπο. Δεν

ήταν παρά μία φορά που τον είδε, κι όμως κάτι αόρατο τους συνέδεσε... Γιώργος Κιουρτίδης Η γνωριμία της με τον δίδυISBN 978-960-564-001-9 μο αδελφό του, τον Στέφανο, θα γίνει στην ουσία το μέσον για να ΕΚΔΟΣΕΙΣ προσεγγίσει την προσωπικότηο σ ε λ ότ ο ς Τα τριαντάφυλλα τα αυτού του άνδρα που κρύβει είναι μαύρα ένα μυστικό. Ένα μυστικό που Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα Τηλ. : 210 6431108 τον οδήγησε στην αυτοχειρία. e-mail: ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr Μέσα από κάποια κείμενα, η Ισμήνη κι ο Στέφανος θα προσπαθήσουν να λύσουν το μυστήριο της άγνωστης καλλονής που πέρασε από τη ζωή του Μύρωνα... Ο Θεός επιτέλους του χαμογέλασε. Ένιωθε ευτυχισμένος! Μέχρι που άξαφνα βρέθηκε μπροστά σε Πού θα οδηγήσει αυτή η δύο προβλήματα. Το ύψος του! Για λίγους πόντους αναζήτηση; Τί είναι αυτό το πακινδύνευε να χάσει τη δουλειά του. Και ένα παιδί! Που δεν ερχόταν. Η σύντροφός του το ήθελε τόσο ράξενο δέσιμο ανάμεσα στην πολύ… Άραγε, στα εφιαλτικά του αδιέξοδα, ποιες κοπέλα και στα δυο αδέλφια; απαντήσεις έκρυβε η ζωή;

ΕΤ ΑΙ

Έργα της ίδιας:

Το εκρηκτικό περιεχόμενο ενός κίτρινου φαΚαθηγήτρια για σαράκέλου οδηγεί την ηρωίδα σταΠανεπιστημίου απρόσμενα μο- Διαβάστε το νέο μυθιστόρημα νοπάτια μιας αποκάλυψης. πεθαίνει κα- περισσότερα ντα χρόνια,«Πώς διδάχτηκα νείς;» αναρωτιέται. Έρχεται έτσι αντιμέτωπη με της Σοφίας Δημοπούλου-Πύρζα απ’ όσα δίδαξα. δρόμοιπου τηςμόλις γνώσης τους μεγαλύτερους φόβους και τιςΟι ψευδαισθήκυκλοφόρησε από τις σεις της, πουανοίγουν την οδηγούνορίζοντες στο πιο βαθύ και καιιερό προετοιμάζουν εκδόσεις «Ωκεανός». ταξίδι περιπλάνησης –συντροφιά με λίγα ζώα– διαδρομές. Από Δίνει το αγώνα Ε.Μ.Π. στη Σορσε έρημα δάση και γραφικά χωριά. επιβίωσης σωματικό, ψυχικό όσοΠανεπιστήμιο και πνευματιβόννη και στο ΘεσσαλίΙσμήνη, μ’ έναν παράξεκό. Παράλληλα εξερευνά τα όρια των δυνατοας, από τουέτσι ’68 στηννο, Αθήνα τήτων που κρύβει μέσα το της, Παρίσι ξεδιπλώνοντας μοιραίο τρόπο, θα το πραγματικό νόημα μου της ζωής σε όλο το του 2012, οι διαδρομές εντός καιτουεκτός ύλης εναλ- τον Μύρωνα, γνωρίσει μεγαλείο.

•

μύρτιλο ΔΙΑ ΤΙΘ

ΑΝ

ΣΗΛΙΑ ΝΙΚΟΛΑΪΔΟΥ • ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΕΚΤΟΣ ΥΛΗΣ

ο σ ε λ ότ ο ς

170 × 240 SPINE: 6.7 FLAPS: 70

ΡΕ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ

ISBN 978-960-564-002-6 ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ο σ ε λ ότ ο ς

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗλ. : 210 6431108 e-mail: ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr

0_cover_nefeli.indd 1

ΔΩ

3 | ΑΝΟΙΞΗ 2013

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ

ΕΤ ΑΙ

μυρτι λ ο

ΜΑΡΙΑ ΓΙΑΝΝΑΚΗ • ΝΕΦΕΛΗ, Ταξίδι στη Γη

ISSN: 2241-3685 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΟΣΕΛΟΤΟΣ, ΤΗΛ. 2106431108 www.ocelotos.gr ΚΑΙ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ

6/10/2013 9:52:56 PM

00_myrtilo2_cover.indd 1

3/7/2013 12:38:44 AM

Τα τρία πρώτα τεύχη του «Μύρτιλου» έχουν εξαντληθεί. Ωστόσο διατίθενται διαδικτυακά στην ιστοσελίδα των εκδόσεων Οσελότος (www.ocelotos.gr), απ’ όπου μπορείτε να τα διαβάσετε ή να τα τυπώσετε.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ο σ ε λ ότ ο ς

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα Τηλ. : 210 6431108 • 210 6431137 e-mail: ekdoseis.ocelotos@gmail.com

www. ocelotos. gr 0_myrtilo_4 BOOK.indb 88

11/24/2013 9:12:18 PM

FlaPS: 80

μύρτιλο

ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

οσ ελότος

5/11/2013 8:39:17 PM

ΑΝ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ 4 | ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2013

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2013

υ) 150 βε ν ιζέλο . λ (ε ς ω έ σ ή να λε ω φ . Θη ιθέα • αθ λ λ α κ • 176 76 6 1723 l.com τ. 213 02 io@ gmai l b i .b o m anony

ΡΕ

ΤΕΥΧΟΣ 3

ΔΩ

•

το βιβλιοπωλείο που υποστηρίζει τους πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς

ΕΤ ΑΙ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ

N 978-960-564-058-3

SPiNe: 20

μύρτι λ ο

ρό» ἡ συγγραφέρώπου ὥσπου νά α. Ἔτσι τό βιβλίο φυσική συνέχεια ναι ἐδῶ».

143 × 210

Πρόσωπα στο νερό

ά σηματοδοτήσει , ὅπως καί μ’ἕναν ρα στά πυκνά δάβρεῖ ἀπαντήσεις ά ἐξελιχτεῖ ἡ ζωή

170 × 240 SPINE: 6.7 FLAPS: 70

ΔΙΑ ΤΙΘ

Νατάσα Ζαχαροπούλου

λίγων ἡμερῶν τό τοῦ ‘09 γίνονται στή ζωή τοῦ Ντόν ρικός ἥρωας ἀποαι ἀπρόβλεπτα.

Το βιβλίο της Νατάσας Ζαχαροπούλου κυκλοφορεί σε όλα τα βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις Οσελότος.

Λογοτεχνικό περιοδικό «Μύρτιλο»

00_myrtilo4_cover.indd 1

ISSN: 2241-3685

11/24/2013 9:51:29 PM