ROC Friese Poort ‘Geen mbo’er, geen energietransitie’

Dat duurzaamheid in de huidige samenleving bovenaan ongeveer alle prioriteitenlijstjes staat zal niemand meer verbazen. En nu het veranderende klimaat niet meer weg te denken is moet zelfs de meest verstokte klimaatscepticus wel urgentie beginnen te voelen. Ook in het onderwijs zijn duurzaamheid en circulariteit woorden die in geen enkele studiegids meer ontbreken. Maar, de één is er pro-actiever in dan de ander. Letterlijk en figuurlijk een schoolvoorbeeld voor hoe het kan is ROC Friese Poort, onder andere bekend van het Centrum Duurzaam. Al jaren is het centrum actief en helpt het met behulp van kennis en kunde van studenten mee met het verduurzamen van de gebouwde omgeving zoals woningen en bedrijfspanden. Projectleider Roeland Westra en zijn collega’s doen verslag van nut en noodzaak en het hoe en waarom.

Inspiratie opsnuiven bij Energiecampus Leeuwarden

Westra weet de visie van de school duidelijk te verwoorden: “Dat we eigenlijk op mondiale schaal heel veel anders en vooral slimmer moeten doen staat natuurlijk als een paal boven water. Het laten slagen van de energietransitie is daarbij een belangrijke pijler, ook in Nederland. Maar voor die transitie heb je goed opgeleide doeners nodig. Vooral bouwers, techneuten én ICT-ers. Die transitie kan daarom alleen slagen als er voldoende mbo’ers zijn die weten wat ze moeten doen. Die mensen moet je dus opleiden. Ze zijn enorm belangrijk voor de toekomst; zonder mbo’er geen energietransitie.”

Het opleiden van mensen gaat veel verder dan ze een vak leren, zo stelt Westra. “Wij nemen jongeren die hier op school komen mee op avontuur. Ze kunnen aan het werk met allerlei actuele projecten van bedrijven, waar de maatschappij écht mee geholpen is. Dat is vaak pionieren, nadenken over hoe iets anders en beter kan en ook fouten maken als eerste stap tot een nieuw idee. Zo ontwikkelen onze studenten zich, als vakman of vrouw, maar óók als mens.”

Pionieren

Volgens Westra steunt die ontwikkeling van jongeren op drie pijlers: ‘beleven’, ‘ontdekken’ en ‘doen.’ Aan de hand van het zogenaamde 4CIDmodel wordt onderwijs aangeboden waarbij de praktijk nadrukkelijker dan ooit leidend is.

Jan Stavast, opleidingsmanager Bouwkunde, sluit daarbij aan. “We zijn de kloof tussen onderwijs aan het dichten, maar we zijn er nog niet. Nog altijd komen studenten op een stageplaats en merken dan dat ze er andere dingen leren dan op school. Daar is een stage natuurlijk ook zeer geschikt voor. Maar dat neemt niet weg dat je altijd moet proberen die kloof al kleiner te maken, door flexibel te zijn met je onderwijsaanbod. Wij willen de wereld van het klaslokaal en de bouwplaats meer integreren.”

Stavast haalt graag een project aan waar zijn collega en bouwdocent Maartje Berenschot mee bezig is, samen met veel anderen. “In samenwerking met Ekwadraat zijn ze aan het kijken of en hoe een historisch monument als de Kanselarij in Leeuwarden verduurzaamd kan worden. Dat is pionieren, want je komt onverwachte dingen tegen. We weten nog niet eens óf en zo ja in welke mate verduurzaming zou kunnen. Maar juist die zoektocht maakt studenten creatief en onderzoekend. En ze denken actief mee met de bouwers en techneuten uit het bedrijfsleven. Iedereen staat als het ware voor dezelfde uitdaging.

Maartje Berenschot: “Dat is inderdaad wat het project zo mooi maakt; dat je diverse disciplines laat samenwerken. Maar wat ook bijzonder is, is dat opdrachtgever HansPaul Van Der Snee (Innovatiepact Friesland, gevestigd in de Kanselarij, red.) en het bedrijf Ekwadraat ook daadwerkelijk de studenten inzetten omdat ze frisse ideeën willen hebben. Niet alles hoeft direct perfect te zijn; men zoekt vooral naar out of the box-denken, vanuit de gedachte dat misschien uit dat onbevangen denken de beste oplossingen ontstaan.”

Virtual Reality

Een prachtig voorbeeld van de nieuwe manier van opleiden volgens het al eerdergenoemde 4CID-model is een project dat in samenwerking met Friso Bouwgroep is opgezet. “We nemen de praktijk nu als de basis voor alles”, legt Bouwkunde-docent Theo van der Veen uit. “En dus beginnen we het opleidingsjaar ook in de praktijk. Zo bouwt Friso Bouwgroep bijvoorbeeld meerdere twee onder-een-kap-woningen in Berlikum. Wij hebben daar van Friso alle bouwtekeningen van gekregen, inclusief de 3-modellen. De studenten krijgen al dat materiaal op een aantrekkelijke virtual reality-manier naar hun mobiel gestuurd, zodat ze zich kunnen voorbereiden. Dan gaan we op excursie naar de bouwplaats, waar de studenten ook meehelpen met het betimmeren van de bekisting. Ze maken daar kennis met alle nieuwe technieken die in de bouw worden toegepast en wij zorgen met wat extra toeters en bellen zoals VR-brillen en augmented reality dat het ook echt aantrekkelijk voor ze is. Op school duiken we verder de theorie in, maar dan vooral toegespitst op het praktijkvoorbeeld waar ze zelf al gevoel mee hebben gekregen. Via een webcam kunnen ze vervolgens de rest van het bouwproces in Berlikum volgen en na een half jaar gaan we weer op locatie kijken. Wanneer ze na al deze ervaringen op stage gaan hebben ze niet meer dat vervreemdende gevoel dat ze net uit een klaslokaal komen en in een volstrekt onbekende wereld stappen.”

Smart Buildings

Bijzonder is ook de opleiding Middenkaderfunctionaris Smart Building, waar ROC Friese Poort samen met Friesland College op dit moment al aan werkt, ter voorbereiding op het studiejaar 20222023. Een smart building is een gebouw waarin slimme, innovatieve technieken worden gecombineerd om de werk- en leefomgeving te verbeteren. Gerda Sinnema, senior onderwijskundige en Projectleider voor het domein Bouw en Infra bij ROC Friese Poort: “Het is eigenlijk een cross over van de bouwopleiding en de opleiding Technicus engineering. Dat zijn een beetje twee verschillende werelden, maar in de gebouwen van de toekomst zal dit steeds meer integreren. Daarom willen we dit studenten aanbieden. We willen ons aanbod daarbij zo modulair mogelijk maken. Studenten die een andere richting volgen kunnen dan in de toekomst ook modules meepakken waar ze anders niet mee in aanraking zouden komen.”

ROC Friese Poort zoekt daarbij ook buiten de kaders van de schoolmuren, aldus Sinnema. “Uiteraard! We zoeken altijd samenwerking met het bedrijfsleven en de bouwsector; zij hebben vaak mooie projecten waar we die kennis in de praktijk kunnen toepassen. Overigens; vinden we het ook een maatschappelijke verantwoordelijkheid om daarbij niet alleen jonge studenten, maar ook mensen die bijvoorbeeld al werkzaam zijn in de bouw een kans te geven kennis op te doen op het gebied van smart buildings.”