Oiartzungo
93. zenbakia
2021eko urtarrila
www.oiartzun.eus
udalainformatzen
2021eko aurrekontuak, osasun egoerak baldintzatuak 26 2 Sarrera | 3 Agurra | 4 Udal Albisteak | 16 Iritzia | 18 Auzoak | 20 Herriko berri | 25 Erreportajea | 27 Iruditan | 32 Gotti Betti
oiartzungoudalainformatzen
telefono interesgarriak Udal telefono zenbakiak
Zerbitzuak
Informazioa 943 49 01 42 Alkatetza 943 49 18 62 Gizarte Ongizatea 943 49 05 52 Hirigintza eta Atez ateko bulegoa 943 49 03 77 Kultura 943 49 10 34 Manuel Lekuona Biblioteka 943 49 38 64 Udaltzaingoa 943 49 33 11 Elorsoro Udal Kiroldegia 943 49 25 52 Udal Igerileku irekia 943 49 37 45 Arritxulo Udal Mendi-Aterpea 943 58 00 10
Osasun zentroa 943 00 65 04 DYA 943 46 46 22 Jubilatuen elkartea 943 49 00 02 Zaharren egoitza 943 26 10 80 Taxiak 943 49 14 74 Herribus - Iparbus 943 49 18 01 Posta 943 49 35 74 Epaitegia 943 49 09 13 Nekazal bulegoak 943 49 03 47 / 943 49 06 69 Oarsoaldea eskualdearen garapenerako agentzia 943 49 41 29 Behemendi 943 49 02 19
Turismoa Hezkuntza Turismo bulegoa 943 49 45 21 Herri Musikaren Txokoa 943 49 35 78 Luberri Ikasgune Geologikoa 943 26 25 93 Komunikabideak Oiartzun irratia 943 49 37 11 Oarsoaldeko Hitza 943 34 03 30
Haurtzaro ikastola 943 49 22 12 Elizalde Herri Eskola 943 49 01 93 Elizalde Institutua 943 49 10 17 Urmendi Haur Eskola 943 26 00 86 AEK Intxixu euskaltegia 943 49 39 57 Helduen Heziketa Iraunkorra (Altzibar) 943 49 00 48
Harremanetarako, ekimenen berri emateko, proposamenak egiteko… hau da Oiartzungo udal aldizkariaren helbide elektronikoa: komunikazio@oiartzun.eus
ohar garrantzitsua Udal aldizkaria euskara hutsean kaleratuko da. Oiartzungo Udalak urte asko daramatza euskara normalizatzearen aldeko lana eginez. Aldizkari hau, horregatik, euskara hutsean kaleratzen da. Nolanahi ere, nahi duenak ale bakoitzaren eduki nagusien laburpena jasoko du gaztelaniaz. Horretarako, ordea, eskaera egin beharko du udaletxeko informazio gunean, 943 49 01 42 telefono zenbakira deituz edo komunikazio@oiartzun.eus helbide elektronikora mezu bat bidaliz. Eskaera egitean, nork bere datuak eman beharko ditu, aldizkaria jaso ahal izateko.
NOTA IMPORTANTE La revista se publicará íntegramente en euskera. El ayuntamiento de Oiartzun lleva muchos años comprometido con la normalización del euskera. Esta misma revista, por eso, se publica únicamente en euskera. No obstante, todo aquel que este interesado tendrá la posibilidad de recibir un resumen de los contenidos más importantes de cada número. Para ello, deberá ponerse en contacto con nosotros, acercándose a la oficina de información, llamando al número de teléfono 943490142 o enviando un correo electrónico a la dirección komunikazio@oiartzun.eus. Al realizar la solicitud, el interesado deberá facilitar sus datos, para poder recibir la revista. Argitaratzailea: Oiartzungo Udala Diseinua eta maketazioa: Dixidu Diseinu Grafikoa Inprimaketa: Antza Komunikazio Grafikoa Lege Gordailua: Donostia-1216/91
2
www.oiartzun.eus
oiartzungoudalainformatzen
agurra
Jon del Olmo Larrañaga Ogasun zinegotzia 2020a ez da ahazteko erraza izango. COVID19ak bizitzako esparru askotan izan du eragina eta lehentasunak jarri behar izan ditugu Udalean ere osasunaren izenean. Hasierako ahalegina pandemiaren ondorio larrienei aurre egitea izan zen pertsonak, osasuna eta gizarte zerbitzuak erdigunean jarrita. Ondoren etorri ziren esparru ezberdinetako neurriak, horien artean aurrekontuarekin, sozioekonomiarekin eta ogasunarekin lotutakoak. Besteak beste, aurrekontuen egokitzapena gauzatu zen merkatari eta ostalariei lagundu, bono kanpaina gauzatu eta dirulaguntzen partidak indartzeko. Enpleguaren esparruan, Udaleko eta Udalaren zerbitzuetako langileen lanpostuak eta baldintzak mantentzeko ahalegina egin zen. Horrez gain, zerga egutegiaren egokitzapena ere onartu zen, ordainketetan herritar eta enpresei malgutasuna emanez. Hau guztia gauzatzeko, 2020rako zeuden inbertsio eta proiektu gehienak geratu behar izan ziren, nahiz eta beranduago batzuk martxan jarri ahal izan diren. 2020aren bukaera ere ez da lasaia izan. Bigarren olatuak harrapatu gaitu eta horrek egokitzapenak egitera behartu du Udala. Horien artean, urte bukaerarako ostalaritzari laguntzeko beste dirulaguntza deialdi bat onartuko da. 2021ari dagokionez, zerga ordenantza irailean onartu zen. Egoera ikusita, tasak eta zergak mantentzea erabaki dugu. Udalak ematen dituen zerbitzuak urtetik urtera garestitzen diren arren, Udalaren egoera ekonomikoa ikusirik, 2021ean tasa eta zergak mantentzea jasangarria dela ikusi ahal izan da.
Aurrekontuei dagokionean, gobernu taldean ausartak izateko garaia dela uste dugu. Erakunde publikook enpleguaren eta aktibitate ekonomikoaren hauspo izan behar dugu. Hori dela eta, Udaleko lanpostuak mantenduko dira, pandemiak eskatzen dituen zerbitzuak behar direnean indartuz. Horietako bat Gizarte-Ongizate zerbitzuak izango dira. Esparru honetan, 2021eko erronka nagusia pandemiaren ondorioei aurre egitea izango den arren, ez dugu ahaztu behar etorkizunerako prestatzen jarraitu behar dugula, zerbitzuak hobetuz eta berriak martxan jarriz. Hauek guztiak isla izango dute aurrekontuan. Udalei zorpetzeko eman zaien ahalmena baliatuz, 2021eko aurrekontua %1,8 handituko da 2020arekiko alderatuz. Udalaren aktibitate ekonomikoan eragiteko duen beste tresna inbertsioak dira. Hauek herria egituratzera eta herritarren beharrak asetzera bideratuko dira 2021ean: Mendiburu 14ko eraikinaren lanak jarraitu, Altzibarko urbanizazio proiektuarekin hasi eta ohiko mantenu lanak egin (herri bideetan, ur sarean, argiteria publikoan, internet zerbitzuan eta errepideetan). Landa eremuan ere aurreko egitasmoen jarraipena bermatu nahi da, Lurbizi proiektuarekin eta larreen mantentze lanekin. Gobernu taldeko kideok gure proiektua gauzatzen jarraitu nahi dugun arren, badakigu COVID19ak hurrengo urtean ere eragina izango duela. Zorionez, azkeneko urteetako kudeaketak orain neurriak malgutasunez hartzea ahalbideratzen du. Momentuan momentuko egoera aztertu, neurriak proposatu eta gauzatzeko gaitasuna badugu. Beraz jarrai dezagun lanean.
www.oiartzun.eus
3
oiartzungoudalainformatzen
udal albisteak 2021eko aurrekontuak, osasun larrialdi egoerak erabat baldintzatuak Auzo batzarrak osasun larrialdi egoerara egokitu behar izan ditu Udalak Zalantzarik gabe, urte berezia izan da 2020 hau, COVID19ak eragindako osasun-larrialdi egoerak erabat baldintzatuta. Pasa den martxotik, herritarron egunerokotasuna erabat aldatu da, eta horrekin batera, baita Udalarena ere (ikus 92. Udala Informatzen). Lehentasuna herritarren ongizatea da Udalarentzat. Osasunlarrialdi krisia hasi zenetik hala izan da, eta 2021ari begira jartzeko orduan ere, hala izango da. Ongizatea era orokorrean ulertzen du Oiartzungo Udalak: osasuna, estabilitate ekonomikoa, oinarrizko zerbitzuak, udal sailek eskaintzen dituztenak… Inbertsioak: Mendiburu 14 mantendu Urrian, auzo batzarrak egin zituen Udalak. Egoera zaila izan arren, Gobernu Taldeak herritarrekin elkartzeko aukera ez zuen
4
www.oiartzun.eus
galdu nahi. Aukera ezberdinak aztertu ondoren, aurrez aurreko bilerak antolatzea erabaki zen, osasun-neurriak bermatuz (pertsonen arteko distantzia, musukoa, garbitasun neurriak…). Udalaren egoeraren berri ematea eta 2021eko aurrekontuak aurkeztea izan dira auzo batzarren helburu nagusiak. Hor ere, ezinbestean, COVID19aren eragina sumatu da, eta sumatuko da. Besteak beste, udalok badakigu Gipuzkoako Foru Aldundiaren Foru Funtsak % 10 murriztuko dituela herrietako ekarpenak. Horiek izan ohi dira udalen diru-iturri nagusia. Horrek esan nahi du Oiartzungo Udalak datorren urtean 6.939.968 € jasoko dituela (aurten 7.707.495,45 € jaso ditu). Era berean, Udalen zorpetze ahalmena malgutu da. Hori baliatuz, 2021eko inbertsio gaitasuna mantentzeko, udalak 500.000 €-ko mailegua
oiartzungoudalainformatzen
udal albisteak
aurreikusi du. Horrela, aurrekontu orokorra 17.921.159 €-koa izango da (aurten, 17.589.189 €). Hau guztia kontuan hartuta, Udalak 2021ean inbertsioak eta proiektu ezberdinak mantendu eta martxan jartzeko apustua egingo du, beti ere momentuan momentuko egoera ekonomikoa errebisatu eta aukerak baloratuz. Mendiburu 14ko erabilera anitzeko udal eraikina izango da lehentasuna eta horrekin batera Altzibarko beheko auzuneko urbanizazio lanak ere hasi nahi dira. Horiek izango dira inbertsioen ataleko proiektu nagusiak. Errepideen egoerari dagokionez, auzoetan jasotako eskaera asko Gipuzkoako Foru Aldundiarenak diren errepideen ingurukoak direnez, eskaerak birbideratzea izango da Udalaren ardura. Gipuzkoako Foru Aldundiarekin lanean jarraituko du Udalak horiek berritu eta egoera hobetzeko aukerak lortzeko. Auzoetan, mantenu lanak lehentasun Auzoetan, mantenu lanak izango dira lehentasunezkoak datorren urtean. Zenbait inbertsio txiki ere planteatzen dira.
Horietako batzuk dagoeneko onartuta daude eta epe motz/ ertainean gauzatuko dira edo dagoeneko gauzatu dira: Altzibarren Klarene plazako galiboa; Elizaldeko Arraskuelarre kalea norabide bakarreko bihurtzea; Ergoiengo Argiñene herribidea berritzeko lanak; Gurutzeko aparkalekuan margoketak; Iturriozko Ozentzio kaleko norabide aldaketa eta aparkalekuak markatzea; Karrikako plazan autobusarentzako markesina jartzea; Ugaldetxon Kalexako jardinerak kentzea… Era berean, auzo batzar guztietan elkarbizitzan sortzen diren arazoen inguruan herritarren kexak jaso ziren. Txakur-kakak jasotzen ez dituzten txakur-jabeak; abiadura handian ibiltzen diren ibilgailuak; zikinkeria… Urtez urte errepikatzen diren arazoak dira. Horietan eragiteko neurriak hartu izan ditu Udalak: txakurkakak biltzeko kontzientziazio kartelak; mugikortasunean eragiteko neurriak (oinezkoentzako bide seguruen margoketak, abiadura murrizketak…) etabar. Elkarbizitzarako onuragarriak diren jarreretan eragiten jarraituko du Udalak, interbentzio hezitzailea lehenetsiz.
www.oiartzun.eus
5
oiartzungoudalainformatzen
udal albisteak
Oiartzunen 1936tik gaur arte izan diren giza eskubideen urraketak aztertuko dira Elkarbizitzarako oinarri sendoak jartzeko, iragana ezagutzea ezinbestekoa da
Giza eskubideen urraketak ikertuko ditu Oiartzungo Udalak, ordezkaritza duten bi alderdiek hala adostuta.
Oiartzungo Udalak 1936tik gaur egun arte Oiartzunen izan diren giza eskubideen urraketak ikertuko ditu. Aranzadi Zientzia Elkartearekin lau urterako hitzarmena sinatu du horretarako. Hain zuzen ere, Aranzadi izango da ikerketa aurrera eramango duena, metodo zientifikoak baliatuz. “Etorkizuneko bizikidetza eraikitzeko, iraganari begiratu beharra diogu, giza eskubideen urraketa guztiak azaleratu eta bizikidetzako oinarri sendoak jartzeko”. Bide hau hasi duten herri aitzindarietako bat da Oiartzun. Momentuz, Euskal Herriko beste lau herrik ere hasita dute 1936tik gaur arte gertatutakoa ezagutzeko bide hau bera (Azpeitia, Hernani, Orio eta Tolosa), baina lehena izango da Oiartzun bi garaiak batera ikertuko dituena (1936-1959 eta 1960-gaur egun arte). Javier Buces Aranzadiko kidearen iritziz, “oiartzuarrek beren Udala memoria historikoaren arloan egiten ari dena positiboki baloratu” beharko lukete.
6
www.oiartzun.eus
36ko Gerran errepresaliatutako udalbatzaren aitortza ekitaldia, mugarri Udalean ordezkaritza duten bi alderdiek (EH Bildu eta EAJ) adostu duten elkarbizitzarako elkarlanaren eta kontsentsuaren bidean emandako urratsa da. Iazko uztailaren 27an, 1936an atxilotu eta errepresaliatu zituzten Oiartzungo udaletxeko zortzi zinegotzi abertzaleei egindako aitortza mugarri izan zen. “Jabetu ginen egia ezagutzearen eta jasandakoa aitortzearen garrantziaz, senide eta lagunen beharrak asetzen lagundu baitezake. Esperientzia horrek udal gisa daukagun arduraz jabetzera eraman gaitu”. Egia, justizia eta erreparazioa nazioarteak aitortzen dituen oinarrizko kontzeptuak dira giza eskubideen urraketen biktimentzat. “Biktima guztiek dute horietarako eskubidea”. Ikerketa osatzeaz gain, Udalak gaiarekin lotura duten ekintzak antolatzeko konpromisoa ere hartu du.
oiartzungoudalainformatzen
udal albisteak
36ko Gerran errepresaliatutako zinegotzi abertzaleei egindako aitortza ekitaldia 2019ko uztailaren 27an.
Bi garai historiko aztertuko dira Bi garai ikertuko dira: memoria historikoa (1936-1959 urte arte) eta gertuko memoria (1960tik gaur arte). Memoria historiko gisa izendatutako garaian, Kattin Txiki elkarteak 2005ean sortu zenetik orain arte egin duen lana izugarria izan da 36ko Gerran eta gerra ondorengo urteetan Oiartzunen gertatutakoa ezagutzeko, eta “biktima haiek giza eskubideen urraketen biktima gisa aitortzeko“. Bai Udalak eta bai Aranzadik elkarteak egindako lana aitortu eta eskerrak eman dizkiote. Aranzadik Kattin Txikik orain arten egin duen lan mardula ere erabiliko du lanerako material gisa.
1936tik gaur arte Oiartzunen izan diren giza eskubideen urraketaren testigantzarik, informaziorik edo materialik baduzu, jarri Aranzadirekin harremanetan: Telefonoa: 943 46 61 42 E-maila: memoria@aranzadi.eus Mila esker zuen laguntzarengatik! Oiartzuar guztion artean, elkarbizitzan oinarri sendoak jarriko ditugu.
Herritarren laguntza, ezinbestekoa Artxiboak (tokikoak, probintzialak, estatu mailakoak, militarrak...) ezinbestekoak izango dira ikerketa-lan hau aurrera eramateko, baina herritarren lankidetza ere ezinbestekoa izango da. Horregatik, giza eskubideen urraketen inguruan izan ditzaketen testigantzak, informazioa edota materiala Aranzadiren esku jartzeko eskatu nahi die Udalak oiartzuarrei. Horretarako, Arazandik bi bide prestatu dute: telefonoz edo e-mailez. Informazio eta testigantza horien “konfidentzialtasuna“ bermatuta egongo dela ziurtatu du Aranzadik. Testigantzak biltzeko momentua orain da: orain jasotzen ez dena ez baita existituko etorkizunean. Javier Buces Aranzadiko kidea eta Jexux Leonet alkatea bi erakundeen arteko hitzarmena sinatzen.
www.oiartzun.eus
7
oiartzungoudalainformatzen
udal albisteak
Xabier Lete prosa eta poesia lehiaketaren irudia Xabier Lete prosa eta poesia lehiaketari logoa eta irudia sortu dio Udalak, poetaren heriotzaren 10. urteurrenean. Lehiaketarekin zerikusia duten ekimen guztietan erabiliko da Allende Arnaiz eta Idoia Beratarbide artistek sortutako lana.
PuntuEus Fundazioarekin hitzarmena Oiartzungo Udalak eta PuntuEus Fundazioak hitzarmen aitzindaria sinatu dute, ingurune digitalean euskararen erabilera gehitzeko. Herriko 100 entitateri (enpresa ttiki eta ertainak; merkataritza eta ostalaritza establezimenduak, eta elkarteak) urtebetean PuntuEus domeinura pasatzea ordainduko die Udalak. LANIN, Euskara merkataritzara eta Euskara elkartera egitasmoen bidez gauzatuko da eskaintza.
Ihoteen karta jolasa sortu du Abaraxka ludotekak Abaraxka ludotekaren ekimenez, ihoteen karta jolasa sortu da, haurrek kultur transmisioa jolastuz landu dezaten. Herriko ikastetxeetan eta zenbait komertzio eta kultur-gunetan eskuratu daitezke. Iosu Mitxelenak ilustratu ditu kartak, eta Dixidu Diseinu grafikoak diseinatu.
8
www.oiartzun.eus
oiartzungoudalainformatzen
udal albisteak
Ondarearen Jardunaldiak antolatu dituzte Udalak eta Ondare Mahaiak Ondarearen Jardunaldiak izan ziren azaroan eta abendua hasieran, Udalak eta Ondare Mahaiak antolatuta. Herriko ondarearen arlo ezberdinak ezagutzera ematea izan da antolatutako ekintzen helburua, transmisioan indarra jarrita. Bisita gidatuak eta saio informatiboak izan ziren gehienak.
Xabier Leteri aitortza haren heriotzaren 10. urteurrenean Xabier Lete poeta eta kantariaren heriotzaren 10. urteurrenean, Udalak herriko zenbait eragilerekin (Hitzen Lihoa eta Azmarrin) indarrak batu ditu, Leteren lana eta pertsona gogora ekartzeko. Udalak antolatutako ekintzen artean, ekitaldi instituzional xume bat egin zen Lete oroitzeko.
Herriko kultura, haurrentzako bi liburutan Antton Kazabon idazleak eta Jokin Mitxelena ilustratzaileak herriko ondareari buruzko bi liburu argitaratu dituzte haurrentzako, Udalaren laguntzarekin: Xabier Lete ttiki eta Burnizko potoa. Lehenengoak Xabier Leteren biografia kontatzen du eta herriko LH 2. mailako ikasleei egileak berak kontatu zien. Bigarrena, berriz, Artikutzako trenari buruzkoa da.
www.oiartzun.eus
9
oiartzungoudalainformatzen
udal albisteak
Genero politiketan formakuntza zinegotzi eta udal administrarientzat Zinegotziek (Gobernu Taldekoek zein oposiziokoek) eta udal administrariek genero politiketan formakuntza jaso dute azkeneko hilabeteetan. Udalek legez genero-ikuspegia txertatu behar dute beren jardunean. Horretarako, ezinbestekoa da legeak eta egoera ezagutzea, eta trebetasunak lantzea.
Indarkeria matxistei aurre egiten duten emakumeak, erdigunera Azaroaren 25aren bueltan, emakumeenganako indarkeriaren aurpegi ezberdinak azalera ekarri eta indarkeria matxistari aurre egi(te)n dioten emakumeak ekarri dira erdigunera: kartzelako egoera, sorgin-ehiza, 36ko gerra‌ izan dira aurtengoan hizpide.
Abenduaren 1a, hiesaren kontzientziaziorako Abenduaren 1ean ohitura duenez, Oiartzungo Udalak hiesaren inguruko sentsibilizazio egunarekin bat egin du. Aurtengoan, Joseba Errekalde Harri Beltzako lehendakariak oparitutako musukoa jaso zuten Olaia Lasa Gizarte-Ongizate zinegotziak (EH Bildu) eta Janire Mitxelena EAJko ordezkariak.
10
www.oiartzun.eus
oiartzungoudalainformatzen
udal albisteak
Udako igerilekuko lurra, legedi berrira egokitua Udako igerilekuko lurra aldatu du denboraldi honetarako Udalak, igerilekuen legedi berrira egokitzeko. Horretarako, 30.342 â‚Źko inbertsioa egin da. Ezohiko neurriak izan dira pasa den udan udako igerilekuan -beranduago ireki zen, besteak beste-, baina erabiltzaileen aldetik harrera ona izan du.
Abittu, Elorsoro kiroldegian martxan Abittu, jarduera fisikorako orientazio zerbitzua, martxan da ikasturte honetan ere, baina oraingoz, Elorsoro kiroldegian bakarrik, aldez aurretik txanda eskatuta. Horretarako, abittu@ oiartzun.eus-era idatzi edo 695 695 804 telefonora deitu behar da.
Mugikortasun diagnostikoa
ohiturak
ezagutzeko
Oiartzungo mugikortasunaren egoera eta oiartzuarren ohituren inguruko diagnostikoa landu du Udalak. Herritarren ohiturak ezagutzeko inkesta 69 lagunek erantzun dute. Horien artean, bizikleta bat zozkatu da eta Arantxa Irastorza Aburuza izan da irabazlea. Mugikortasun ohitura iraunkorragoak sustatzeko plana diseinatuko du orain Udalak.
www.oiartzun.eus
11
oiartzungoudalainformatzen
udal albisteak
Arraskuelarre kalea, norabide bakarrekoa Elizalde auzoko Arraskuelarre kalea norabide bakarrekoa bihurtu du Udalak, bertan zeuden mugikortasun eta trafiko arazoak ordenatzeko asmoz. Horrekin batera, aparkalekuak markatu dira.
Mantenu lanak Arritxulo aterpetxean Arritxulo aterpetxean mantenu lanak egin ditu Udalak azken hilabeetan. Horrez gain, mugikortasunarekin lotutako lanak ere egin dira: aparkalekuak berrantolatu (non aparkatu daitekeen markatuz) eta oinezkoentzako pasabide seguruak markatu.
Mendiburu 14ko lanak, berriz martxan Mendiburu 14n erabilera anitzeko udal ekipamendua egiteko lanak bi hilabetez etenda egon dira, lur mugimenduak elizan eragindako artesiaren ondorioz. Geldialdian, estabilizazio lanak eta lur-mugimenduen neurketak egin dira, lanekin arriskurik gabe jarraitu ahal izateko. Azaroaren erdialdetik, berriz ere martxan daude lanak, zorrotz gainbegiratuta.
12
www.oiartzun.eus
oiartzungoudalainformatzen
udal albisteak
Elizalde Herri Eskolako jolasparkean, gune berdea Elizalde Herri Eskolako jolastokian gune berdea sortu da, Elizaldeko Guraso Elkartearen eskaera aintzat hartuta -beraiek osatu dutena gero-. Gune berdearen ondoan, iturria ere jarri du Udalak. Udaletxeko brigadak egin du lanen zati bat.
Amazon herrian inplantatzeak komertzio txikian izan ditzakeen ondorioengatik kezka dute Udalak eta Euskaldendak elkarteak Lintzirin poligonoan garraio enpresa baten pabilioiak inbertsio funts batek erosi eta Amazon multinazionalak bertan jarduera martxan jartzeko asmoa azaldu ondoren, Udalak kezka adierazi du inplantazio honek herriko komertzio ttikian izan litzakeen ondorioengatik. Kezka hori partekatu du Euskaldendak-Dendartean merkatarien elkarteekin eta elkarlanean jarraitzea adostu dute. Merkatari elkarteen ekarpena aztertu eta Amazonen inplantazioa saihestu dezaketen bide legalak arakatuko ditu Udalak, horretarako informe tekniko gehiago eskatuz, bai barne mailakoak zein kanpokoak.
Landa eremuan Interneteko konexio zailtasunak dituzten ikasleentzako zerbitzua bibliotekan Landa eremuan Interneteko konexio zailtasunak dituzten ikasleei zerbitzua ematen hasi da Udala, Manuel Lekuona bibliotekaren bidez. Goi mailako ikastetxe batzuetan eskolak emateko modua aldatu dute COVID19arengatik, Internet bidezkoa gehituz. Konexiorik ez edo kaxkarra duten ikasleek aldez aurretik eskatuta, bibliotekako ganbara erabili ahal izango duten ikasketetarako.
www.oiartzun.eus
13
oiartzungoudalainformatzen
plenoak 2020/07/29. Endarako parke eolikoa eta AHT, hizpide. Lesakako Auzoberri-Endara eremuan Nafarroako Gobernuak garatu nahi duen parke eolikoaren kontra Oiartzungo Udalak prestatu duen alegazioa ahobatez onartuz hasi zen saioa. “Parkeak Nafarroatik kanpoko mugakide diren herrietan zein inpaktu izango duen ez dute neurtu”. Aiako Harria Parke Naturalaren muga-mugan egin nahi dute parkea, “kontserbazio bereziko eremu baliotsuenen ondoan”. Jexux Leonet alkateak adierazi zuenez, “oso lan sakona egin da alegazioa prestatzeko. Ulertzen dugu proiektuaren inpaktua negatiboa izango dela Oiartzunentzako eta Aiako Harriarentzat”. Endara Bizirik plataformako kideek “eskerrak” eman zituzten, “txosten sendoa prestatzeagatik eta zuen laguntzarengatik”. AHTren Astigarraga-Lezo trazatuaren kontrako txostena ere onartu zen, EH Bilduko Gobernu Taldearen aldeko botoekin (EAJ abstenitu egin zen). Hirigintza, ingurumena eta sozioekonomiaren arloko arrazoiak izan ditu Udalak horretarako. Besteak beste, Astigarraga-Lezo trazatuaren Oiartzungo zatiak Tajo enpresa (90 lagunek lan egiten dute) eraistea aurreikusten du, jendea bizi den eremuetatik oso gertu planteatzen da eta nekazaritza zein abeltzaintzarako diren lurrak ere hondatuko lituzke. Alkatea kexu azaldu zen, “azken txostena prestatzeko oso epe laburra utzi digutelako”.
14
www.oiartzun.eus
Ondoren, Orain Ardura plataformak AHTa eraikitzeko aurreikusitako dirua “oinarrizko zerbitzuetara” bideratzeko eskatzen zuen mozioa landu zen. EH Bilduk aldeko botoa eman zuen eta EAJk kontra bozkatu zuen. Gipuzkoako zahar etxeetako lan gatazka bideratzeko, Gipuzkoako Foru Aldundiari langile eta patronalaren arteko mahaia osatzeko eskatzen dion mozioa ere onartu zen, EH Bilduren aldeko botoekin. “Duela hilabete batzuk bezala, uste dugu beharrezkoa dela lan gatazka hau bideratzea”. EAJ abstenitu egin zen, aurreko aldian kontra bozkatu bazuen ere: “Mozio honek tonu eraikitzaileagoa dauka”. ELI2 eremuko lurren kalifikazioaren inguruan Orio-Txoko Txikik eta Udalak duten auziaren inguruan Euskadiko Auzitegi Nagusiak eman duen sententziaren berri eman zen. Udalak 91.697,21 €ko kalteordaina eman beharko dio Orio-Txoko Txikiri, landa lur gisa kalifikatzeagatik haren jabetzako eremu bat. Uztaileko protokolo gastua 84,90 € izan zen.
2020/09/30. Euskaraldiarekin bat egin du udalbatzarrak. 2021eko zergen ordenantza behin-behinean onartu zen: tasa eta prezio publiko guztiak mantenduz, Elorsoro kiroldegiko tasa izan ezik. EH Bilduko Gobernu Taldearen aldeko botoekin onartu zen ordenantza. EAJ abstenitu egin zen: “Logikoa iruditzen zaigu planteatzen duzuena, baina beste urteetan bezala, hondakinen tasarengatik abstenituko gara”.
Endara Bizirik plataformako kideak, udalbatzarrean.
oiartzungoudalainformatzen
auzoak Euskaraldiarekin bat egin zuen Oiartzungo udalbatzarrak. Entitate gisa parte hartu du Udalak eta, kanpo eta barne Ariguneak sortzeko konpromisoa hartu zuen. Mendiburu 14ko lanak behin-behinean geratzeko motiboen berri ere eman zitzaion udalbatzarrari. Lur mugimenduek San Esteban elizan pitzadura sortu zuten eta obran hilabeteko etenaldia egitea erabaki zen, “estabilizatzeko”. San Esteban parrokiako organoa desmuntatzea ere aurreratu da egoera honengatik, Agustin Lekuona Hirigintza zinegotziak azaldu zuenez, “ondarea zaintzeko”. Abuztuko protokolo gastuak 1.195,57 euro izan ziren lore eta eskela, bidaia eta, garaikurretan. Irailean, berriz, ez zen protokolo gasturik izan.
2020/10/29. Giza eskubideen urraketak, mahai gainean. COVID19ak eragindako osasun-larrialdiaren momentuko egoerara egokitzeko, udalbatzarrean egon ziren zinegotzien kopurua murriztu zen. Gainerakoek, telematikoki jarraitu zuten batzarra. Ahobatez onartu ziren gai guztiak. Lehena, Egiari Zor fundazioak 1937 eta 1999 artean Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan estatuaren funtzionarioen aldetik izan ziren giza eskubideen kontrako indarkeriaren biktimei aitortza egiteko eta giza eskubideen urraketa horiek pairatu zituzten oiartzuarrei
Euskaraldiarekin bat egin zuen Oiartzungo Udalbatzarrak.
biktima direla aitortzeko prozedura hasteko animatzen dituen mozioa onartu zen. Aranzadi Zientzia Elkartearekin hitzarmena ere onartu zen. 1936tik gaur arte, Oiartzunen izan diren giza eskubideen urraketak ikertzeko. Lau urterako hitzarmena izango da eta epe horretan, 79.000 € bideratuko ditu Udalak ikerketa lan hori egitera. Urriko protokolo gastua 0 euro izan zen.
2020/11/25. Sahararrei elkartasuna adierazi die Udalak. Mendebaldeko Saharan Marokok su-etena moztu eta gerra berpiztu ondoren, sahararrei elkartasuna adierazi zien Oiartzungo Udalak eta sahararrek euren etorkizuna libreki erabaki dezaten, erreferendumari babesa adierazi, ahobatez. Oarsoaldea Garapen Agentziari ekarpena egitea ere onartu zen, ahobatez. 255.000 € bideratuko ditu Oiartzunek hiri berriztapen, turismo eta kontsumo, gizarteratze eta industria sustapen arloetako programetara. Azaroko protokolo gastuak 0 € izan ziren. Batzarra bukatzeko, Eneritz Arbelaitz alkateordeak Euskararen Egunaren harira UEMAk, EUDELek, Eusko Jaurlaritzak eta hiru foru aldundiek adostutako adierazpena irakurri zuen.
www.oiartzun.eus
15
oiartzungoudalainformatzen
iritzia COVID19ak aldatu al ditu zure bizitzako ohiturak? Eta kontsumo ohiturak? Gehiago ibili al zara herrian? Virgilio Aranburu Kanbiatu da bizimodua, baina gu baserrian bizi gara eta han hainbeste ez dira aldatu gauzak. Kalera jaisten garenean nabaritzen da aldaketa. Arraroa egiten zaigu, gu han musuko gabe ibiltzen garela, eta hemen erabiltzea. Erosketak egiteko ohiturak-eta aldatu ditugu. Garai batean, ordutegi batean ibiltzen ginen, eta orain, beste batean egiten ditugu erosketak; jende gutxiago ibiltzen den garaia bereizi dugu.
Xabi Arrojo Cabreja Erosketak egiteko orduan, bai, egin ditugu aldaketak. On-line ere hasi gara erosten. Ez dugu erosketak presentzialki egitea guztiz baztertu, baina on-line erosten hasi gara hainbestetan ez ateratzeko, errazagoa delako eta denbora aldetik, askoz murritzagoa delako. Geure kasuan, udan egin genuen pentsatuta geneukan bidaia, Asturiasera, baina adibidez, inguruan bakarrik mugitu gintezkeenean, Gipuzkoa ezagutzen ibili gara eta aspaldi ikusi gabeko herrietara iritsi gara.
Edurne Domingorena Ez zaizkit bizitzeko ohiturak aldatu, baina egia da herrian gehiago erosten dugula orain. Eta herrian gehiago ibili garela ere egia da.
Maria Angeles CastaĂąares Lopez Ba bai, ohiturak aldatu ditugu. Harremanetan, dena aldatu da. Lanean ez hainbeste, lan berdina egiten dut. Batzuetan telelana egiten dut, baina bestela, bulegoan aritzen naiz. Baina hortaz aparte sozializatzea, lagunekin ateratzea asko aldatu da. Etxetik lanera ibiltzen naiz. Erosketak egiteko ohiturak ere pixka bat aldatu ditut. Orain, nahiago dut denda txikiagoetan egin erosketa, hemen bertan eta ez supermerkatu handian. Jende asko dauden tokiak saihesten ari naiz, beldurra ematen du jendearekin egoteak.
16
www.oiartzun.eus
oiartzungoudalainformatzen
iritzia Asier Garcia Bizitza goitik behera aldatu da, esnatzen zarenetik ohera sartu arte. Familiarekin edo bakarka, mugikortasuna mugatua daukazu. Nik ohitura handia izan dut umeekin Iparraldera joateko hondartzara, uda izan edo negua izan, eta hori, adibidez, ezin dugu egin. Lehen, asteburuetan beti kanpora joaten ginen: Pirinioetara, Nafarroako herri txikietara‌ eta orain inguruko mendietan gabiltza. Mendira joan, bazkaldu, jaitsi‌
Nerea Isturiz Asko aldatu da eguneroko bizitza. Adibidez, aisialdia ez da berdina. Eta haurrekin, ba pentsa ezazu! Orain jolasparkeak-eta erabili ditzakegu, eta ongi, baina itxita egon zirenean, etxean egon ginen, eta gaizki. Nik ez dut gure ingurua gehiago ezagutu egoera honengatik. Erosketak egiteko orduan, on-line gehiago erosten hasi naiz, adibidez.
Suberri Matelo Mitxelena Eguneroko-egunerokoa ez zait gehiagi aldatu, lanerako baimenak-eta baditudalako. Aldaketa handiagoa izan da aisialdian, asteburuetan lagunekin elkartzeko ezintasuna. Gainera, hainbesteko kuadrillak izaten ditugu herri hauetan, banan bana elkartu beharra arraroa dela‌ Hori da gehien nabaritu dudan aldaketa. Bestela, erosketak egiten berdin-berdin jarraitzen dut. Lehen, egun bat hartzen nuen erosketak egiteko, eta orain ere berdin. Moldatu beharra izan da, baina ohitura bera aldatzea, ez. Gehiago geratu naiz herrian, eta lehen baino gehiago ibili naiz mendian, toki berrietan. Ikusi da jendeak hori egin duela. Karrikan nabarmen ikusten zen! Nabaritu da jendeak beste plan batzuk egin dituela.
Agurtzane Zapirain Herce Aldatu dira eguneroko ohiturak, gauza batzuk ezin direlako normaltasunarekin egin; pentsatu egin behar da aurretik. Toki batzuetan, itxoin ere egin behar da. Bestela, egunerokotasuna ez zait gehiegi aldatu. Erosketak egiterakoan, leku gutzietan itxoin behar da, aforo murrizketarengatik. Nik denda daukat eta herritik atera ezin izan denetan, nabaritu da jende gehixeago ibili dela.
www.oiartzun.eus
17
oiartzungoudalainformatzen
auzoak Altzibar
Agerre-alde etxadi barruko kalean asfaltatze lanak egin ditu Udalak, eremua txukuntzeko. Horrekin batera, beharrezko margoketa lanak ere egin dira. 16.302 â‚Ź bideratu dira lan hauetara.
Elizalde
Euskal Herria plazan motorrentzako 19 aparkaleku markatu dira, eta bizikleten gunea ere antolatu da. Honela, herrigunera autoaren alternatiba diren beste garraio batzuk erabiltzea ere erraztu nahi du Udalak.
18
www.oiartzun.eus
Arragua
Lintzirin eremuan dauden bi autobus geltokietan argiztapena jarri da, baita egoera kaxkarrean zegoelako, horietako bat konpondu ere. Donostia eta Hondarribia lotzen dituen E20 linea pasatzen da bide horretatik.
Ergoien
Aritxulegiko eremuan zeuden bost mahaiak, haien bankoekin batera, konpondu eta txukundu ditu Udalak. Honela, asialdi gunea txukundu da. Gauza bera egin da Oielekun ere (Karrika).
oiartzungoudalainformatzen
auzoak
Gurutze
Bizardia plazan txukunketa eta mantenu lanak egin dira. Honela, plaza, bertan dagoen jolasparkea eta bankuak sakon garbitu ondoren, aulkiak lixatu eta margotu dira.
Karrika
Karrikako plazan, Xabalean, margoketak egin dira oinezkoentzako bide eta pasabideak markatzeko. Mugikortasuna hobetu eta oinezkoen segurtasuna hobetzeko egin dira lan hauek, auzo batzarretan kezka sortzen duen gunea baita. Horrez gain, autobusaren markesina jarri da, taxibusaren eta ikastetxeetako autobusen erabiltzaileei aterpea emateko (Ergoienen ere bai).
Iturriotz
Zenbait mantenu lan egin dira Iturriotz auzoan azken hilabeteetan. Ozentzio 26-28ko plazako bandara margotu da, adibidez. Era berean, aparkalekuak ordenatu dira Bidezarra eta Ozentzio kaleetan, eta azken hau norabide bakarreko bihurtu da.
Ugaldetxo
Txarako parkean dagoen zirkuitu bio-osasungarria osatzeko asmoz eta herritarrei aire librean jarduera fisikoa egiteko aukera gehiago eskaintzeko, ariketa fisikoa egiteko instalazio berria jarri da Mendibilen. 4.791 â‚Źko inbertsioa egin du Udalak zirkuitua osatzeko. www.oiartzun.eus
19
oiartzungoudalainformatzen
herriko berri Aitzol Perez de San Roman, Nuria Mujika eta Xabier Urkia: “Euskaraldiak balio du hausnartzeko eta norberak ikusteko egiten duena baino gehiago egin dezakeela� Bigarren Euskaraldian parte hartu dugu Euskal Herri osoan. Euskaraz gehiago, gehiagorekin eta gehiagotan egiteko konpromisoa hartu dute milaka ahobizi-k eta belarriprest-ek. Aurten, fokua entitateetan jarri du Euskaraldiak. Oiartzunen, 91 entitatek parte hartu dute Euskaraldian. Horietako bitako ordezkariak dira Nuria Mujika (B&B hotela) eta Xabier Urkia (Prefabricados Urkia). Haiekin eta Aitzol Perez de San Roman Euskaraldiko Oiartzungo dinamizatzailearekin aritu gara hizketan. Euskaraldiaren prestaketak ze bide egin du Oiartzunen? AITZOL: Lehendabizi batzorde orokor bat sortu zen, herrian
20
www.oiartzun.eus
aurkezpena egin eta gutxira. Ekaina arte entitateekin lanketa egin genuen eta gero, norbanakoekin. Batzorde orokorretik, Entitateen Taldea sortu zen. Kide batzuek bietan parte hartu dute. Batzorde batek Euskaraldiaren ikuspegi orokorra izan du: girotzea, komunikazioa, izen-ematea antolatzea‌ Egia da girotzea asko zaildu dela COVID19arengatik. Entitateen Taldearen egitekoa esklusiboki entitateak bisitatu, kontaktua egin eta ahalik eta izen-emate gehien lortzea izan da. Zein profileko jendeak hartu du parte Euskaraldiko batzordean? AITZOL: Nahiko anitza izan da taldea, nahiz eta gazte asko ez egon. Erretiratuetatik hasi eta 30 urte arteko tartean, denetik
oiartzungoudalainformatzen
herriko berri egon da. Entitateen Taldean egon da jendea erraza zitzaiena enpresa bateko atea jo eta bisitan joatea komertzial-lanetara ohituta zegoelako. Eragileen ordezkariak ere izan ditugu. Aurreko edizioan pertsonen inplikazioa bilatu zuen Euskaraldiak. Aurten, mugimendu nagusia entitateei begirakoa izan da. Zein helbururekin? AITZOL PEREZ DE SAN ROMAN: Lan munduan ere euskara praktikatzea izan da helburu nagusia. Beti izan da eremu bat euskara sartzea kosta dena. Norbanako ariketatik kolektibora salto egitea izan da helburua, ordu gehien pasatzen ditugun kolektibo horietara. Ez bakarrik lan-mundua, baita ere aisialdi elkarteak. Entitateak, ordu asko pasatzen ditugun gune antolatu gisa ulertu ditugu. Zer proposatu zaio entitate bakoitzari? AITZOL: Proposatu zaie entitate bakoitzak identifikatzea zein Arigune posible dituen edo eduki ditzakeen. Ariguneak euskaraz lasai aritu daitekeen guneak izan dira. Hori, lanean edo elkarteetan praktikatzeko, baina baita ere kanpotik datorrenak identifikatu ahal izateko gune horretan euskaraz lasai egin dezakeela. Entitateekin lanketa nola egin du Oiartzungo Euskaraldiak? AITZOL: Entitateen Taldean mapeo bat egin genuen Oiartzunen zeuden entitateekin, guretzako lehentasunezkoak zein izango ziren erabakitzeko, irismen aldetik edo biderkatzaileak izan zitezkeelako. Hauekin esfortzu berezia egin dugu. Oiartzungo entitate guztiek jaso dute gure gonbidapena, e-mailez. Baina aparteko dei bat edo bisita bat, aukeratutako horiei egin diegu. LANIN egitasmoak -50 langiletik beherako Oiartzungo enpresetan euskara sustatzeko zerbitzuak- ere bere lehentasunak jarri zituen harremana duen entitateekin. Bagenekien denetara ezingo genuela iritsi, Oiartzunen entitate pila bat baitaude. Tartean COVID19ak harrapatu gaitu eta harreman asko e-mailez eta telefonoz izan dira, ez guri gustatu izango zitzaigun bezala. Nuria eta Xabier: nolakoak dira zuen entitateak? XABIER: Gure lantegia ttikia da. 10 lagun gara, eta bederatzi euskaldunak gara. Lantegian ariketa egitea oso interesgarri ikusi nuen, beharbada lankideekin etxekoekin baino ordu gehiago pasatzen ditugulako. Gu nahiko enpresa euskalduna izanda ere, jende asko etortzen da gugana euskalduna ez dena, bezeroak edo hornitzaileak. Enpresak asko zabaltzen dira. Harreman asko ditugu eremu eta leku askotako jendearekin. Norbanakoak etxekoekin, kuadrillakoekin, herritarrekin‌
ariko gara, baina eremu mugatuan. Entitateen eremua esponentzialki zabaltzen da. NURIA: Gure kasuan, harreran gauden bostak euskaldunak gara: erraztasun gehiagorekin eta gutxiagorekin, baina denak euskaldunak. Turismoa beti kanpora begira irudikatu da, baina egia da -batez ere orain-, euskaldun asko etortzen direla etxe honetara. Askok ez dute euskaraz hitz egiten ez dakitelako parean dutena euskalduna den edo ez. Alde horretatik, oso interesgarria iruditzen zait Euskaraldia. Askotan, kanpotik etortzen den jendeak ikusten duen lehenengoak izaten gara. Guk euskaraz zerbait esatea, kaixo edo egun on bezalako gauza sinpleak, uste dut interesgarria dela. Euskaraldian parte hartzeko gonbidapena heldu zitzaizuenean, nola hartu zenuten? NURIA: Gure enpresa multinazional bat da eta edozertara atxikitzeko baimena behar dugu. Madrilera deitu nuen Euskaraldian parte hartzea proposatzeko. Nire iritzia galdetu zidaten, eta nik ongi ikusten nuela esan nien eta aurrera egiteko esan zidaten. Erraza izan da, egia esan. Azken finean, euskaldunak gara, gure parte bat da hori. Azken aldian geroz eta gauza gehiago ditugu euskaraz. Katalanak alde batetik, galegoak bestetik eta gu bestetik, eragiten ari gara. Eta oso ondo onartzen dute goitik. Euskaraldia aukera bat da guretzako. Hotel bat ingurutik isolatua ikusten da, baina ez dago hala. Hemen gaude, hemengoak gara, eta erakutsi behar dugu. Jendeak ere oso ondo hartzen du. Udan hiztegi txiki bat eman zigun Udalak, eta izugarrizko arrakasta izan zuen. Adibidez, umeei hiztegi hori eman eta egunean bost hitz euskaraz esateko eskatzen genien. Hor etortzen ziren kaixo, agur, egun on, bat eta gauza txikiak esanez. XABIER: Euskaraldian enpresa bezala parte hartzea ona da. Euskara sustatzeko edozein ekimen, enpresari bezala, errentagarria da. Edozein hizkuntzarekin harremana bultzatzeak ateak zabaltzen ditu. Gutxi izango dira gure enpresak euskaraz funtzionatzen duelako baztertuko dutenak. Duela urte batzuk politikoki beste modu batzuetara bizi ginen eta enpatia gutxi zegoen gauza jakin batzuekin, baina guk betidanik katalogoa eta web orrialdea elebitan edo hiru hizkuntzatan izan dugu. Katalogo bat bidaltzen nuen Madrilera eta euskaraz ere jasotzen zuten. Orduan arazorik ez bazegoen horrekin, gaur egun, are gutxiago. Anekdota gisa: duela urte batzuk Bartzelonako porturako aurrekontu handi bat pasatu genuen. Enpresa bat baino gehiago aurkeztu ginen eta guri eman ziguten lana. Ziurrenik erabakia ekonomikoa izango zen, baina haiekin bildu nintzenean, esan zidaten pisu handia izan zuela aurkeztu ziren hiru enpresa katalanek aurrekontua espainolez bidali www.oiartzun.eus
21
oiartzungoudalainformatzen
herriko berri izanak eta nik, katalanez. Euskaraldian, bilatu behar da interesgarria izatea enpresari bezala. Ariguneak sortu dituzue euskaraz gehiago, gehiagorekin eta gehiagotan aritzeko. Aldaketa handiak egin behar izan dituzue zuen entitatean? XABIER: Aldaketa estrategiko edo egunerokotasuneko nabarmenik ez dugu egin behar izan lantegi barruan. Erdalduna den lankide bakarrak gurekin 35 urte daramatza eta oiartzuera itxiena egiten duenari ere primeran ulertzen dio. Berak ez du onartuko, baina belarriprest bat da. Kanpora begira, ikurrak jartzea garrantzitsua izan da. Sartzen denak ikusten duenean, euskaraz egiten du.
Xabier Urkia:
“Euskara sustatzeko edozein ekimen, enpresari bezala, errentagarria da”
esan. Lehenengo hitza euskaraz egitea gauza txikia da, baina uste dut oihartzuna izango duela. Iruditzen zait seinalitika garrantzitsua dela, jendeari zer eta zergatik den azaldu. Turismoa fokatzen dugu kanpora, gaztelerara eta frantsesera gure kasuan, eta euskara turismo mundutik kanpo geratzen da. Gure lana da erakustea gurean badagoela hizkuntza bat, kuriositatea sortzea bezeroengan… Jendeak, ezer esan gabe ere galdetzen digu: “Hemen baduzue beste hizkuntza bat. Badakizu hizkuntza hori?”. Normaltasunarekin transmititu behar dugu euskara egunerokotasunean erabiltzea. Hori transmititu diogu taldeari, eta uste dut garbi geratu dela. Eta nolakoa izan da, praktikan, Euskaraldia? NURIA: Berriro egiteko modukoa da. Momentuak izan dira; erdararako hizkuntz-ohiturak aldatzea ez da erraza. Kuriosoa izan da ze bezeroak konturatu dira langile guztiok generamala txapa bat, eta galdetu digute. Azaltzen duzunean, jendeari kuriositatea pizten zaio. Gure erronka txikia izan da, eta ongi joan da. XABIER: Aurtengo desberdintasuna Ariguneak definitzea izan da, eta ikusi da lantegian. Gure lantegira bezero euskaldun asko sartzen da, baina erdaldunak ere bai, eta egin dituzte kontsultak edo Euskaraldia zer zen ez zekitenekin horri buruz hizketan aritu gara. Polita izan da, interesgarria. Belarriprest bat baino gehiago etorri da txapa eta guzti, eta hortxe aritu gara euskaraz, gustura. Ez dakit aldaketa deitu, baina egon dira momentu politak. Oiartzungo entitateen erantzuna zer moduzkoa izan da, Aitzol? AITZOL: Bukaerako erantzuna, oso ona. 91 entitatek eman dute izena. Kuantitaboki emaitza politak dira. Baina, zenbakietatik haratago, garrantzitsuena entitate barruan lanketa ongi egitea da. Oiartzungo unibertsoa askoz zabalagoa da: 300 enpresa baino gehiago eta 200 entitate baino gehiago daude; oraindik badago zeregina. Baina lehenengo edizioa izateko eta lan egitea tokatu zaigun egoeran izateko, uste dut emaitza osooso polita dela.
NURIA: Gure artean ez da aldaketa handirik izan. Baina kanpotik datorrenak bai jakin duela euskaldunak garela, eta bisualki ikustean, inpultsoa ematen du euskarara jotzeko. Alde horretatik, ikurrak oso garrantzitsuak dira. Adibidez, orain arte telefonoa hartzerakoan B&B Donostia, buenos días esan dugu eta orain, Egun on, buenos días, B&B Donostia esaten dugu, edo goizean gosaltzera jaisten direnean bezeroei egun on
22
www.oiartzun.eus
Tailerrak eman dizkiozue entitate batzuei eta herritarrei. AITZOL: Aurreko edizioan ere egin ziren. Formakuntza tailer horiek gehiago izan dira norbanakoei begirakoak, ahobizi eta belarriprest gisa formatzeko, aurreikusteko ariketa egiten dugunean zein arazorekin topatu gaitezken eta nola eman irtenbidea eroso sentitzeko ariketa egiten dugun bitartean. Asteartero egin ditugu on-line formakuntzak herritarrekin. Eta eskatu digutenengana, espreski joan gara: Urmendi Haur
oiartzungoudalainformatzen
herriko berri Eskolara, udaletxera, Elizalde Herri Eskolako irakasle eta gurasoengana…
mailan, mantentzen badira etorriko dira. Dastatze bat da: probatu, ikusi funtzionatzen duela, eta gero, mantendu.
Oiartzun herri euskalduna dela esaten dugu beti. Euskaraldi honek aldaketarik eragingo al du? AITZOL: Oxala. Euskaraldi honen berezitasuna entitateena izan da, eta hori izango da egingo duen aportazio handiena. Hikaldiaren esperientzia ere ikusiko dugu nola ateratzen den, Oiartzunen hikaren aldeko apustua egin dugulako eta jendeak gogoa erakutsi du. Egia da 15 egunean egiten den ariketa batek ez duela gainerako 350 egunetan tendentziak aldatzeko nahiko indar. Balio du hausnartzeko, norberak ikusteko egiten duena baino gehiago egin dezakeela, ohitura batzuk aldatzeko; adibidez, lehenengo hitza euskaraz esateak zenbat ate irekitzen dituen konturatzeko… Horrelako keinuak geratzeko balio du. Eta garrantzitsuena horiek geratzea da. Oiartzunen aldaketa emateko, erabilpena igotzeko, Euskaraldian egiten den ariketa mantendu beharko litzateke gerora ere. Azkenean, ariketa bat da. Asko erabili dugu “proba ezazu” kontzeptua: probatu 15 egunetan, ikusi ze emaitza ematen dituen eta gu komentzitua gaudenez onuragarriak direla, mantendu gainerako urte guztian. Datu orokorrak, herri mailan eta nazio
Entitatetik kanpo, maila pertsonalean parte hartu al duzue Euskaraldian? XABIER URKIA: Bai. Aurreko edizioan ere parte hartu nuen. Dinamika ezagutzen nuen. Ahobizi izan nintzen. Esperientzia polita, aberatsa eta gustukoa izan zen. Aurtengoa, neurri batean ospakizun bat bezala ere izan da. NURIA MUJIKA: Nik aurreko edizioan ez nuen parte hartu, baina ahobizi naizenez interesgarria iruditzen zait eta aurten parte hartu dut. AITZOL: Bai, noski. Eta zuen egunerokotasunean aldaketarik eragin al du? NURIA: Lanetik kanpo, ni euskal-munduan bizi naiz: etxean euskaldunak gara, umeekin euskaraz aritzen gara, gurasoen etxean ere bai… Oriotarra naiz, baina Irunen bizi naiz, ingurune erdaldunago batean. Balio izan dit dendetara joatean aurreneko hitza euskaraz egiten saiatzeko, batzuetan sorpresak izaten direlako. AITZOL: Uste dut denok ditugula erronka pertsonalak. Nik badut inguruan euskara ulertzen duen jendea baina hitz egiteko ohitura ez duena edo elkarrizketa luzeetan gaztelerara jotzen duguna. Erronka ni aldatzea izan da: elkarrizketa elebidun batean eroso sentitzea. Aurreko edizioan, 15 egun ez ziren nahikoa izan. Euskaraldiak uzten badu edozein tokitan lehenengo hitza euskaraz egitearen ohitura eta elkarrizketa elebidunetara ohitzen joatea, ez da gutxi izango. Eguneroko elkarrizketa gehienak motzak izaten dira, eta horiek elebidunak izatea ez da hain zaila. Zaila dena da mahai baten bueltan eserita edo poteoan mantentzea. Oiartzunen hikaldia ere antolatu da. Zer dela eta? AITZOL: Euskaraldiko batzorde orokorrean atera zen ideia. Oiartzunen badago hikaren erabileraren inguruan kezka, galtzen ari denaren sentsazioa dagoelako -Euskal Herri osoan bezala-, are gehiago nokaren kasuan. Planteatu zen Euskaraldia baliatzea hika gehiago erabiltzeko. Oiartzunen eta Bergaran egin da proba. Euskaraldiko txaparen gainean H ttiki bat jarri genuen, eta horrek esan nahi izan du hika egiteko gogoa dagoela. Bi baldintza jarri genituen: bat, errespetuzko tratua (arau sozialak direla eta), edo ulermena zailtzen bazuen, euskara batura edo zukara pasatzea. Proba bat izan da, eta orain parte-hartzaileei galdetuko diegu nola sentitu diren, baliagarria izan den…. Hasierako erreakzioak oso positiboak izan dira. Uste genuena baino jende gehiagok eman du izena hikaldian, eta horrek erakusten du gogo bat badagoela. www.oiartzun.eus
23
oiartzungoudalainformatzen
herriko berri Euskaraldiaren Oiartzungo datuak. Entitateak, 91: - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
24
Abaraxka ludoteka ABB-Niessen Aguirrezabalaga farmazia Alcampo SAU Oiartzun Aldeguna Elkartea Altzibarko Billera Elkartea Antunez botika Arraztalo Elkartea Artaso Elkartea Auntxa Trikitixa Eskola B&B hotela Banco Sabadell Baobab Bazkun Zahar Elkartea Beerlagun (Oarsoak) Belutene janaridenda Berkomat Bideko Aterpe Biyurrienea BpxPort XXI Caixabank Carrefour City oiartzuarra (Eroski) Dixidu Diseinu Grafikoa Easo Motor Elizalde Dantza Taldea Elizalde Herri Eskola Elizalde Institutua Elordi janaridenda GarbiĂąe estetika zentroa Garmendi txokolategia Garmendia iturtxoko Girizia Elkartea Girizia mendizale elkartea Harri Beltza Haurtzaro Dantza Taldea Haurtzaro Ikastola Hitz Hots Elkartea (Oiartzun Irratia) Ibargain Musika Eskola Intxixu AEK Irubide taberna Ishbara zentroa Izaro arrandegia Josune Cardona estankoa Kabitxo taberna Kastro kafetegia Kirikoketa ileapaindegia Killirikupe emakume taldea
www.oiartzun.eus
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Kutxabank Laboral Kutxa Labore Oarso Lartaun abesbatza Lizar hategia Lizarralde ortopedia Lorza higiezinen zerbitzuak Luberri museoa Maddi denda Marisol janaridenda Merka Oiartzun Mikel ileapaindegia Miren Aizpurua finka administratzailea Museo del Vino taberna Oarsoaldea Garapen Agentzia Oidultz Oiarpe Oiartzun autoeskola Oiartzun Kirol Elkartea (OKE) Oiartzungo EAJ Oiartzungo Euskal Herria Bildu Oiartzungo organozaleak Oiartzungo Udala Olarri dantza taldea Orratz denda Pagoa garagardotegia eta kafe antzokia Pausoz pauso ortopedia Plazako goxoki denda Prefabricados Urkia Rekalde 21 (ehorzte zerbitzuak) Rural Kutxa San Esteban parrokia Sasi loredenda Sein Izarra Soinuenea Fundazioa Tolaita ostatua Ttur-Ttur Euskaltzaleon Bilgunea Txintxosta ileapaindegia UriĂąa harategia Urmendi Haur Eskola (Oiartzungo Udal Ikastola Partzuergoa) - Urrats paperdenda - Zubillaga gestoria - Zumitz denda Norbanakoak: 1.814 Ahobizi: 1.579 Belarriprest: 235 Hikaldia: 415
oiartzungoudalainformatzen
erreportajea Ezagutu herriko ondarea! Oiartzungo ondarea webgune batean bildu da: www.ondarea.oiartzun.eus “Altxor txiki” bat jarri dugu Udalak eta Ondare Mahaiak oiartzuarren eskura, www.ondarea.oiartzun.eus. Hala deskribatu zuen sareratu den Oiartzungo ondarearen webgune berriaren aurkezpenean Leire Mitxelenak, Ondare Mahaiko kideak. Herriko ondarea zabaldu, balorean jarri eta herritarrek berenberena den zerbait sentitzea da helburu nagusia. Iosune Cousillas Kultura zinegotziak esan zuena gogora ekarriz, “nondik gatozen jakitea ezinbestekoa baita nora goazen jakiteko”. Webgune parte-hartzailea helburu www.ondarea.oiartzun.eus Oiartzungo ondarearen euskarri birtuala izateko asmoz sortu da. Sartzen denak herriko ondare material zein immaterialaren katalogoa aurkituko du (momentuz, 200 fitxa inguru daude).
Horrez gain, Oiartzungo ondarearekin zerikusia duten bideoak, argitalpenak eta argazkiak ere topatuko ditu bertara sartzen denak. Helburua webgune “parte-hartzailea” izatea da. Edozein herritarrek izango du fitxak sortu eta osatzeko aukera. Horretarako webgunean bertan Harremanetarako bidea dago. Webgune erabilterraza diseinatzea izan da helburua, bai erabiltzaileei begira eta baita fitxak osatuko dituen ondarezalearentzako ere. Probatu duten herritarrek aipatu dute ez dela “aditua” izan beharrik fitxak osatzeko. Oiartzun, ondarearekiko interesa duen herria Ondarearekiko interesa ez da gauza berria Oiartzunen. Horren adierazgarri dira Udalak argitaratzen dituen Oiartzun urtekaria (dagoeneko 50 zenbaki badituena); Mugarri bilduma; herriko
xxx
www.oiartzun.eus
25
oiartzungoudalainformatzen
erreportajea hiru museoak (Arditurri, Luberri Ikasgune Geologikoa eta Soinuenea-Herri Musikaren Txokoa); Oiartzungo Argazki Artxiboa; OBIE…
zen elkarlanean. Gerora, talde hori handitu egin da norbanako eta eragileetako ordezkari gehiagorekin. Sortu zenetik, ondarearen berreskurapena eta sozializazioa sustatzeko zenbait ekimen egin ditu Ondare Mahaiak: Ondarearen Jardunaldiak (iaz, herriko errotak erdigunean jarrita; aurten, hilabete osoko egitaraua osatuta); Arizmendienearen inguruko ikerketa; Kulturabirusaren barruan ekintzak; ondarearen inguruan lanean ari diren herriko eragile desberdinen arteko harremana sustatzea; Iñaki Arbelaitzen artxiboa txukuntzen hastea… Orain dela gutxi publikoki aurkeztu eta martxan jarri den ondarearen webgunearen sorrera ere lantalde honek sustatu du. Udalarentzako oso interesgarria eta aberasgarria suertatzen ari da Ondare Mahaia. Ekimen eta interes handiko jakituria eta ekintzak elkartzen diren gunea da, elkarlanerako foro paregabea.
Adibide esanguratsua da Oiartzun Bailarako Izadi Elkartea (OBIE) izan zena. Iñaki Arbelaitzek, Nikolas Etxebestek eta Joxe Manuel Lekuonak sortu zuten eta 80. hamarkadan lan handia egin zuten herriko ondarea inbentariatzen eta aztertzen (batzuetan, herriko ikasleen laguntzarekin: “ikastolako ikasleekin baserriz baserri ibili ziren inbentarioak egiten”, gogora ekarri zuten Ondarearen Jardunaldietan). OBIE desagertu zen, baina gisa batera edo bestera, herriko ondarea zaindu eta balorean jartzeko egitasmoak ez. Horren adibide, azken urteetan ere, ondarearekin lotutako egitasmo berriak bultzatu eta lagundu ditu Udalak berak: Iñaki Arbelaitzen artxiboaren kudeaketa, Mikel Mendizabalen bideoen digitalizazioa edo, bereziki garrantzitsua izan dena, Arizmendi-enea etxearen berreskurapena. Webgunea herriko ondarearen euskarri digitala izango den moduan, Arizmendi-enea “euskarri fisikoa” izango da. Pasa den udatik, Arizmendi-eneako lorategia herriko kultur-ekintza frankoren lekuko izan da. Epe motzean, herritarrentzako irekita egongo da etxebizitza bera ere.
Webgunea saltseatzeko gonbita Beraz, Udalak eta Ondare Mahaiak jarri dute oiartzuar guztien eskura tresna: wwww.ondarea.oiartzun.eus.
Ondare Mahaia, elkarlanerako tresna interesgarria Ondarearen inguruko lanketa indarberritua dago herrian azkenaldian. 2018az geroztik, mugimendu polita piztu da. Urte hartan sortu zen Ondare Mahaia. Hasiera batean, talde eragile ttiki bat (udal ordezkariak eta norbanako batzuk) hasi
26
www.oiartzun.eus
Orain, herritarrei dagokie arakatzea. Berriz ere, Leire Mitxelena dokumentalista oiartzuarraren hitzak ekarriko ditugu hona: “Webgunea saltseatzen hasita, interes pixka bat jarrita, fitxa batek bestera eramaten zaitu”. Horra gonbita, bada: jarri ordenagailu aurrean, eta ezagutu gure ondarea! On egin!!
oiartzungoudalainformatzen
iruditan
Beloagako gaztelura martxa
Udako kontzertua
Kantugiltza zikloa
Baga, biga, liga! finala
Killirikuperen 30. urteurrena
MiĂąan liburu aurkezpena
www.oiartzun.eus
27
oiartzungoudalainformatzen
iruditan
28
Zaporeak-Moriarako azoka solidarioa Haurtzaro Ikastolaren eskutik
Presoen aldeko argazki jendetsua (Sare)
Oarsoaldeko Eskola Feminista
Hika ikastaroa
21 Aulki
Llum i llibertat ekimenaren aurkezpena (GED)
www.oiartzun.eus
oiartzungoudalainformatzen
iruditan
Oiartzungo Flauta Txapelketa
Saharari buruzko hitzaldia
Resolution ekimena (Sare)
Elkarretaratzea kalitatezko osasun zerbitzuen alde
Gau Beltza
Ondarearen jardunaldiak
www.oiartzun.eus
29
oiartzungoudalainformatzen
30
Oiartzun ibaiaren garbiketa
Kafe filosofikoa
Saharako gerraren kontrako elkarretaratzea
Hondakinen prebentziorako #zu2025.Eralda zaitez kanpaina
“Leteren oihartzuna� mahai-ingurua (Azmarrin)
Nerea Arriolaren bakarrizketa Euskaraldian
www.oiartzun.eus
iruditan
San Nikolas ttikia (Urmendi Haur Eskola)
San Nikolas ttikia (Haurtzaro Ikastola)
Xabier Lete XXXIII. Prosa eta poesia lehiaketa sari banaketa
Emakume abertzaleen topaketa
Xabier Leten barrena
Hitzen Lihoa
Transpatio erakusketa Elizalde eskolan
Oiartzungo Aisialdirako Agenda
URTARRILA
2021 DATA
ORDUA
Antzerkia
Auzoak
Bertsoa
Dantza
Erakusketa
Feminismoa
Haurrak
Hitzaldia
Ikus-entzunezkoa
Kirola
Musika
Bestelakoa
EKINTZA
02-09
-
“11 ikastetxe, 11 tontor” erronka
02-31
-
Saharako eskulanak
03
17:00
Elkartasun bertso saioa
04
16:30
05
16:30
07
-
17
19:00
“Tomiris” (Atx teatroa)
19
20:00
Irakurketa Taldea: “Zerbitzuko lanean. Lete kazetari, Lete prosagile” (Mugarri)
29
09:00-18:00
LEKUA
ANTOLATZAILEA
Mendietan
Eskola Kirola
Garmendi txokolategian
Garmendi txokolategia
Madalensoro pilotalekuan
Etxerat
Abaraxka ibiltaria: Zientzia tailerra
Abaraxka ludotekan
Abaraxka ludoteka
Abaraxka ibiltaria: Zentzumen jolasa
Abaraka ludotekan
Abaraxka ludoteka
-
HELTA
Udaletxeko areto nagusian
Oiartzungo Antzerkizale Elkartea
Manuel Lekuona bibliotekan
Udala
Kontzejupean
Elizalde Herri Eskola eta Elizaldeko Guraso Elkartea
Helduen Tailerren hasiera
Transpatio erakusketa
EGUNA eta ORDUA
2020-01-02 eta 2020-01-09
Kirola
EGUNA eta ORDUA
Urtarrilak 3, igandea, 17:00
EKINTZA
EKINTZA
LEKUA
LEKUA
ANTOLATZAILEA
ANTOLATZAILEA
“11 ikastetxe, 11 tontor” erronka Mendietan Oarsoaldeko Eskola Kirola
Etxerat bertso saioa Madalensoro pilotalekua Etxerat
Bertsolaritza