SŁOWA NA ZDROWIE
Baga¿ Fot. K. Bartyzel
Prof. JERZY BRALCZYK
W podróż bierzemy rzeczy potrzebne w podróży i potrzebne tam, dokąd podróżujemy. Te rzeczy to bagaż.
A
le choæ w samochodach mamy baga¿niki, motocykle i rowery te¿ baga¿niki maj¹, o przedmiotach tam umieszczonych rzadko chyba myœlimy jako o baga¿u. Jak i o tym, co nosimy na plecach, na ramieniu, w rêkach. Baga¿ to raczej to, co jest przewo¿one publicznymi œrodkami transportu: kolej¹, statkiem, samolotem. Kufry, walizy, sakwoja¿e, wyposa¿enie szanuj¹cych siê podró¿nych. Ale i t³umoki, manatki i tobo³y, wielkie, bezkszta³tne i nieporz¹dnie wleczone – to wszystko baga¿. Rzeczy potrzebne, bez których podró¿owaæ siê nie da, ale obci¹¿aj¹ce, ograniczaj¹ce swobodê ruchów i, co wa¿niejsze – myœli. O baga¿ siê troszczymy, zwykle nie jesteœmy pewni, czy wszystko, co potrzebne, w nim jest, obawiamy siê, ¿e zginie, zostanie zgubiony albo skradziony. Konieczny k³opot.
wozi³y sprzêt wojskowy. Ale szybko siê baga¿ ucywilni³ i zacz¹³ odnosiæ do spakowanych rzeczy podró¿nych albo do pakunków, w których te rzeczy siê znajdowa³y. Do dziœ mo¿emy mówiæ i o baga¿u w torbach i walizach, i o baga¿u, który one same stanowi¹. Ró¿nica zreszt¹ subtelna. W przechowalniach baga¿u stoj¹ raczej walizy i torby – tam one s¹ baga¿em. A w podró¿y baga¿ siê terminologizuje: staje siê baga¿em podrêcznym (taki szyk wyrazów, rzeczownik plus przymiotnik, stanowi o precyzji, osobisty baga¿ to rzecz ca³kiem osobista, baga¿ osobisty to ju¿ przedmiot oficjalny, podobnie baga¿ podrêczny); mamy wreszcie specjalny nadbaga¿, który wcale nie jest wy¿sz¹ form¹ baga¿u.
Baga¿ jako coœ, co nam nieuchronnie towarzyszy w naszej metaforycznej ¿yciowej podró¿y, ma charakter ambiwalentny. Mówimy wiêc o baga¿u doœwiadczeñ (czêsto Dawniej kufry ekspediowa³o siê wczeœniej, a w ka¿dym ogromnym), o baga¿u wiedzy, nauki, erudycji. Piêkne sprarazie nie musia³y podró¿nym towarzyszyæ. Dziœ te¿ czêsto wy, ale czy u¿ycie tu tej baga¿owej przenoœni nie œwiadwalizki i du¿e torby nadajemy na czy przypadkiem o tym, ¿e mog¹ baga¿ i inni musz¹ siê nimi opiekotrochê ci¹¿yæ? A co z baga¿em waæ. W innych pojazdach, np. w poemocjonalnym, o którym czêsto ci¹gach, mog¹ byæ osobne pomieszs³yszymy? Baga¿ uprzedzeñ, baga¿ Sieroszewski jakieś 100 lat czenia na baga¿, czasem specjalne przes¹dów – te ju¿ nam wyraŸnie temu pisał: „postęp ma granice, czêœci wagonów, ale zwykle lokuprzeszkadzaj¹ swoim ciê¿arem. bo go wstrzymuje bagaż histojemy go na pó³kach nad naszymi Sieroszewski jakieœ 100 lat temu g³owami. Baga¿ jest blisko, ale nie pisa³: „postêp ma granice, bo go ryczny i kulturalny” – taki bagaż powinien zawadzaæ. wstrzymuje baga¿ historyczny obciąża całe społeczeństwa. i kulturalny” – taki baga¿ obci¹¿a Nie powinniœmy czuæ siê nim obca³e spo³eczeñstwa. I nie mo¿na siê juczeni. A nazwa wziê³a siê od juod niego ³atwo wyzwoliæ. ków w³aœnie, w starofrancuskim bagues to by³y juki. St¹d bagages I czasem myœlimy o baga¿u jak i potem nasz baga¿. A gdzieœ daleko germañscy przodkoo czymœ, czego dobrze by³oby siê pozbyæ albo przynajwie, z których bag i Pack siê w prostej linii wywodz¹. mniej pozbyæ siê k³opotania o taki baga¿. W sztuce Anouilha „Pasa¿er bez baga¿u” dotkniêty amnezj¹ bohater czu³ Nasz baga¿ w dawnych s³ownikach odnosi³ siê bodaj najsiê lepiej, nie wiedz¹c, kim jest. A w moim pokoleniu piopierw do wojskowoœci, artylerii zw³aszcza, gdzie sprzêt senka o wsiadaniu do byle jakiego poci¹gu, bez dbania i amunicja musia³y byæ przemieszczane. Konie baga¿oo baga¿ i bilet, pokazywa³a jak¿e atrakcyjne wyzwolenie we, czyli juczne, potem wozy i wagony baga¿owe przeod zmartwieñ... 10
www.miesiecznik-puls.org.pl – nr 7–8/2022 (327–328)
