Fot. archiwum
PRAWO
AKTUALNOŒCI PRAWNOMEDYCZNE FILIP NIEMCZYK, adwokat
Nie będzie zaostrzenia kar dla lekarzy
K
omisja Nadzwyczajna ds. Nowelizacji Prawa Karnego wbrew stanowisku Ministerstwa Sprawiedliwoœci przyjê³a poprawkê, zgodnie z któr¹ wycofano z projektu zmian w kodeksie karnym1 nowelizacjê art. 155. Wszystko wskazuje zatem, ¿e w najbli¿szym czasie nie dojdzie do zaostrzenia kary za przestêpstwo nieumyœlnego spowodowania œmierci, które w pewnych sytuacjach mo¿e byæ przypisane lekarzowi, który pope³ni b³¹d skutkuj¹cy zgonem pacjenta. Nie wzroœnie zatem ryzyko poniesienia przez lekarza kary bezwzglêdnego pozbawienia wolnoœci. Do wycofania siê z kontrowersyjnego projektu odnios³a siê Naczelna Rada Lekarska.2 W komunikacie z 9 czerwca 2022 r. wskaza³a, ¿e decyzja ta stanowi dobry prognostyk w kontekœcie postulowanego przez lekarzy wprowadzenia systemu opartego na bezpieczeñstwie leczenia, koncentruj¹cego siê na szybkiej œcie¿ce uzyskania rekompensaty dla pacjenta oraz identyfikowaniu i eliminowaniu b³êdów w przysz³oœci. Zdaniem NRL kierunek zmian w prawie polegaj¹cy na zaostrzeniu kar powodowa³by dodatkow¹ presjê, wp³ywa³ na nasilenie siê zjawiska medycyny asekuracyjnej i spycha³by na margines sprawê jakoœci w opiece zdrowotnej.
34
Kwestiê odpowiedzialnoœci karnej lekarzy za b³êdy w leczeniu warto zestawiæ z danymi statystycznymi. Z informacji przekazanych przez Prokuraturê Krajow¹ 3 wynika, ¿e w latach 2018–2021 na terenie ca³ego kraju organy œcigania zarejestrowa³y odpowiednio: 5739, 5905, 5464 i 5206 spraw zwi¹zanych z b³êdami medycznymi, przy czym oko³o 60 proc. z nich dotyczy³o sytuacji, w których zgodnie z treœci¹ zawiadomienia o przestêpstwie b³¹d medyczny skutkowa³ œmierci¹ pacjenta. Co wiêcej, w 2020 r. z 5464 zg³oszonych spraw jedynie w przypadku 1797 wszczêto dochodzenie lub œledztwo, a tylko w 199 przypadkach dostarczy³o ono podstaw do z³o¿enia w s¹dzie aktu oskar¿enia. Dane z 2021 r. s¹ zbli¿one – na 1751 wszczêtych postêpowañ na drogê s¹dow¹ prokuratorzy skierowali jedynie 216 spraw. Dane wskazuj¹ zatem, ¿e liczba spraw dotycz¹cych b³êdów lekarskich, tocz¹cych siê w postêpowaniu karnym, utrzymuje siê od kilku lat na podobnym poziomie, 4 a w latach 2020–2021, czyli w okresie epidemii COVID-19, liczba zawiadomieñ nieznacznie spad³a. Wymienione dane prowadz¹ do kilku wniosków. Po pierwsze, konsekwencj¹ z³o¿enia zawiadomienia o mo¿liwoœci pope³nienia przez lekarza przestêpstwa statystycznie bardzo rzadko jest skierowanie do s¹du aktu oskar¿enia. W niemal 70 proc. przypadków sama treœæ zawiadomienia wystarcza, by przyj¹æ, ¿e do pope³nienia przestêpstwa nie dosz³o. Uzasadnione podejrzenie pope³nienia czynu zabronionego dotyczy tylko oko³o 30 proc. zawiadomieñ, przy czym jedynie co dziewi¹te znajduje potwierdzenie w toku postêpowania przygotowawczego i skutkuje postawieniem lekarza w stan oskar¿enia. Postêpowanie karne jest przy tym instrumentem nieefektywnym w zapobieganiu b³êdom medycznym. Œledztwa w sprawach medycznych czêsto prowadzone s¹ przez wyspecjalizowane zespo³y prokuratorskie ds. b³êdów i wi¹¿¹ siê ze znacznym nak³adem czasu i œrodków. Mimo to rzadko ich rezultatem jest wykrycie b³êdu. Wreszcie, utrzymuj¹ca siê na zbli¿onym poziomie liczba aktów oskar¿enia kierowanych przeciwko lekarzom wskazuje, ¿e represyjna polityka karna nie przyczynia siê do istotnego zmniejszenia liczby zdarzeñ medycznych kwalifikowanych jako zawiniony b³¹d w rozumieniu prawa karnego.
www.miesiecznik-puls.org.pl – nr 7–8/2022 (327–328)
