Bilim Çocuk - Ocak 2009 by Okay Oky

Ne Var Ne Yok?

4 . . . . . . .8

. . . . . . . . . .

“Biliminsanı Öyküleri”

Yaşasın Dünya Astronomi Yılı Başladı! . . . . . . . . . .

. . .

Nasıl Çalışır?

. . . . . . . . . . .

Renkli, Bir O Kadar da Sıcak İnsanların Ülkesi Peru . . . . . . .

İnkaların “Konuşan Düğümleri”yle Süslemeler Yapalım! . . . . . . .26

Güneş Sistemimiz Ne Kadar Büyük? . . . . . . . . . . . . . . . .

Gökyüzünde Ne Kadar Çok Şey Var! . . . . . . . . . . . . .

. .

İnsanlar Eskiden de Gökyüzünü İncelermiş . . . . . . . . . . . . . .18

Bu Problemler Bana Vız Gelir! .28

30 . . . . . . .32

Kar Yağıyor Lapa Lapa! Sevimli Penguenler

. . .

Buz Pateni Yapmak Çok Eğlenceli! . . . . . . . . . . .

36 “Kışlık” Teknolojiler . . . . . .40 Doğada Bu Ay . . . . . . . . . .42 Gözlem Defteri . . . . . . . . .44 Buluş Atölyesi . . . . . . . . . .46 Evde Bilim . . . . . . . . . . . . .48 . . .

50 Bilgisayar Dünyasından . . . .52 Sorun Söyleyelim . . . . . . .53 Düşünerek Eğlenelim . . . . .54 Satranç Dünyasından . . . .56 Mektup Kutusu . . . . . . . . . .57 Sizden Gelenler . . . . . . . . .58 Bizim Sokak . . . . . . . . . . . .60 Yeni Bir Kitap . . . . . . . .62 Gökyüzü Günlüğü

. . . . . . . .

Bu Motosiklet “Giyiliyor”! Robot mu, yoksa motosiklet mi? ABD’den Jake Loniak adlı tasarımcının tasarladığı bu taşıt, hem bir robotun hem de bir motosikletin özelliklerini taşıyor. Araç, sürücünün sağ ve sol yanından öne doğru uzanan birer düzenekle kumanda ediliyor. Sürücü, aracı tıpkı bir sırt çantasını sırtına takar gibi kullanıyor. Ancak aracın motosikletlerde olduğu gibi ayak koyma yerleri var. Hızlandıkça ya da sağa sola hareket ettikçe biçim değiştiriyor. Aracın bir başka özelliği de, çok kısa sürede yüksek hızlara ulaşabilmesi. Robot-motosikletin şimdilik üretilmesi planlanmıyor.

“Hanny’nin Gökcismi”nin Gizemini Uzay Teleskopu Çözecek

İşte, yeni gökcism inin keşfedilmesini sağl ayan fotoğraf. “Hanny’nin Gökcism i”, fotoğrafın ortasındaki yeşil re nkli bulutumsu kütle. 4

Bilim Çocuk

Oyuncak Ördekler Buzullar İçin İşbaşında!

Ördeklerin her birinin üzerinde, “bilimsel deney”, “ödül var” sözcükleri ve araştırmacıların e-posta adresleri yer alıyor. Yani, bu oyuncakları bulanlara ödül var! Oyuncak ördekleri bulanlar, NASA’yı arayarak araştırmacılarla iletişime geçecek ve ödülünü alacak. Araştırmacılarsa, buzullardan eriyen suların hangi yolu izleyerek denize ulaştığını keşfedecek!

Jakob Lautrup / GEUS 2001

Buzulların hareket ettiğini biliyor muydunuz? Üstelik, küresel iklim değişikliği nedeniyle bu hareketin hızlanmış olabileceğini? NASA’dan araştırmacılar, Grönland’daki “Jakobshavn Buzulu” adlı dev bir buzulun hareketlerini incelemek için ilginç bir yöntem bulmuş. Buzulun erimesiyle oluşan suyun izlediği yolu bulmak için, oyuncak olarak üretilen plastik ördekleri kullanmak! Nasıl mı? Araştımacılar, buzulun içindeki çatlaklardan birine 90 tane küçük oyuncak ördek bırakmış. Buzulun yüzeyindeki erimeler sonucu oluşan suyun, çatlaklardan kendine yol bularak buzulun tabanına kadar indiği ve buzulun toprakta kayarak ilerlemesini sağladığı biliniyor. Araştırmacılar, ördeklerin de buzulun eriyen sularıyla birlikte yol alıp sonunda denize ulaşmasını bekliyor.

Grönland’daki Jakobshavn Buzulu çok geniş bir bölgeye yayılıyor ve denize kadar uzanıyor. Bu, dünyanın en büyük buzulu! Bilim Çocuk

Tek Boynuzlu Karaca

Kol mu Yoksa Bacak mı? Ahtapotların sekiz kolu vardır. Yoksa, sekiz bacağı mı demeliydik? Bu konu biraz karışık! İngiltere’den araştırmacılar, ahtapotların bazı uzantılarını kol, bazılarınıysa bacak gibi kullandıklarını gözlemlemişler. Bir ahtapot, suyun içinde ilerlerken arkadaki iki kolunu kullanıyor. Çevresini keşfederkense öndeki iki bacağını. Ahtapotlar, her iki yanlarındaki birer kollarını da daha çok beslenirken kullanıyor. Yandaki fotoğraf, sözünü ettiğimiz bu araştırma sırasında çekilmiş. Araştırmacılar, ahtapotların daha önce hiç karşılaşmadıkları bir nesne olan Rubik küpünü akvaryuma koymuşlar. Ahtapotların küpü öndeki iki kollarıyla alıp küpün parçalarını çevirmeye başladıkları gözlemlemişler. Ahtapotların çok akıllı hayvanlar olduğu biliniyor. Ama henüz Rubik küpününün bulmacasını çözmeyi başaran bir ahtapota rastlanmamış!

Bilim Çocuk

ün var! Rubik küpün pü kü ik ub R r bi inde a Bu ahtapotun el nktedir. Bulmac re lı rk fa tı al r le ur. Sizce yüzeyindeki kare tek renkten oluş zü yü r he n pü bilir mi? çözüldüğünde kü bulmacasını çöze ün ün n pü kü ik ub ahtapotlar R

Kuş Araştırmaları Derneği’nden Leylek Etkinlik Kitabı Kuş Araştırmaları Derneği, ilköğretim ve ortaöğretim okullarındaki öğretmenler ve öğrenciler için “Leylek Etkinlik Kitabı” adlı bir kitap hazırladı. Kitapta, leyleklerle ilgili bilgiler, leylekleri tanımaya, onları ve yaşam alanlarını korumaya yönelik etkinlikler yer alıyor. Kitapta, ÇorumOsmancık’taki okullarda yürütülen Leylek Koruma Pilot Projesi’yle ilgili bilgilere de yer verilmiş. Leylek Etkinlik Kitabı’nı, Kuş Araştırmaları Derneği’nden edinebilirsiniz. Bilgi için: Gülden Atkın, gulden@kad.ogr.tr Tel: 0312 432 25 67 http://www.kad.org.tr/

“Sizi Bir Yerden Tanıyorum Ama...”

Elektrik Deposu Ceket

Araştırmalar, bazı insanların tanıştıkları kişilerin yüzlerini adlarından daha kolay anımsadıklarını gösteriyor. İsviçre’den araştırmacılar, bunun nedeninin, “oksitosin” adlı bir hormonla ilişkili olduğunu bulmuşlar. Yüzleri daha kolay anımsayan insanların bedeninde bu hormondan daha yüksek düzeylerde bulunuyormuş!

Aslı Zülal Bilim Çocuk

Tam 400 y l önce gökbilim alan nda çok ama çok önemli bir geli me oldu. Galileo Galilei, 1609 y l nda teleskop kullanarak ilk kez gökyüzünü gözlemledi. Bu gözlemler, gökbilimin temelini olu turdu. lk olarak Ay’daki kraterleri, ard ndan da Güne ’in üzerindeki lekeleri gördü. Satürn’ün tam bir yuvarlak biçiminde görünmedi ini, iki yan nda ç k nt varm gibi göründü ünü fark etti. Bugün teleskopla bak ld nda, ç k nt gibi görünen bölgelerin gerçekte Satürn’ün halkalar oldu unu biliyoruz. Galileo, ayn y l Jüpiter’i de teleskopuyla birçok kez gözlemledi. Jüpiter’in çevresinde dolanan dört uydu bulundu unu ke fetti. Io (“iyo” okunur), Europa (“öropa” okunur), Callisto (“kalisto” okunur) ve Ganymede (“ganimed” okunur) adl bu uydular “Galileo Uydular ” olarak da bilinir. Galileo bu uydular

Bilim Çocuk

ke federek, ba ka gökcisimlerinin de çevrelerinde dolanan uydular olabilece ini ortaya ç kard . Ayr ca Galileo’nun teleskopla yapt ilk gözlemler sayesinde daha önceki dönemlerde gerçekle tirilmi pek çok gökbilim ke fi de do ruland . Galileo’nun teleskopla yapt ilk gözlemlerden bu yana, gökbilim alan nda önemli geli meler kaydedildi. Örne in, ba ka y ld zlar n çevresinde de gezegenlerin doland ke fedildi. Karadelikler gözlemlendi. Uzay teleskoplar yap ld ve teleskoplar uzaya gönderildi ve bunlar sayesinde de evrenle ilgili pek çok bilgi elde edildi. te tüm bu geli meleri kutlamak için, Galileo’nun teleskopla gözlem yapmas n n 400. y ldönümüne denk gelen 2009 y l , Uluslararas Astronomi Birli i (IAU) ve Birle mi Milletler E itim, Bilim ve Kültür Kurumu’nca (UNESCO) “Dünya Astronomi Y l ” olarak ilan edildi.

Dünya Astronomi Y l ’nda dünyada ve ülkemizde pek çok etkinlik gerçekle tirilecek. Ülkemizdeki etkinlikleri Türk Astronomi Derne i (TAD) düzenliyor. Türk Astronomi Derne i’nin etkinliklerine ailenizle ya da okulunuzda ö retmenlerinizle birlikte kat labilirsiniz. Bu etkinliklerle ilgili bilgi almak için (www.astronomi2009.org) adresini ziyaret edebilirsiniz. Site, s k s k güncellenecek.

B n Bu nedenle d nl sit siteyi yi zaman zaman zi ziyaret etmenizde yarar var. Ayr ca biz de 2009 y l nda hemen her say m zda ailenizle ya da ö retmenlerinizle birlikte yapabilece iniz gökbilim etkinliklerine yer verece iz.

anan Etkinliklerden l n a l P s Yap lma a d a y n ü D Baz lar Ülkemizde ve Galileo’nun 400 y l önce yapt na benzer basit telesko plar n yap lmas ve da t lmas planlan yor.

Rahmi Koç Müzesi, Deniz Müzesi, Bo aziçi Üniversitesi Kan dilli Rasathanesi, slam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi ve stanbul Teknik Üniversitesi Kütüphanesi gibi kurulu larda, gökbilimle ilgili pek çok alet ve kitap bulunuyor. 2009 y l boyunca bu kurulu lar ziyaret edebilirsiniz.

Dört ya n dan bü yü tüm çoc uklar için k “Evreni A nlayal m” a dl bir dizi etkin lik düzenlen ecek.

Dünyan n pek çok yerinde gökbilim foto raflar sergilenecek.

2 – 5 Nisan 2009 tarihleri aras n da tüm dünyada teleskopu olan herkes Ay’ ve Jüpiter’in uydular n gözlemleyecek.

Türkiye E itim Gönüllüleri Vakf ’n n “Ate böce i” adl e itim arac kent kent gezerek çocuklar pek çok konuda oldu u gibi, gökbilim alan n da da bilg ilen direcek. Bu etkinli e, Türk Astronomi Derne i destek verecek.

Burcu Parmak Çizim: Ay e nan Alican

Güne Sistemimiz Ne Kadar Büyük? Bunu Görmek için Bir Etkinlik Yapal m! Güne ’in çevresinde 8 gezegen Sistemimiz’in ne kadar büyük dolan r. Bu gezegenler, oldu unu görebilmek için e lenceli bir Güne ’ten etkinlik yapabilirsiniz. Hatta G uzakl klar na bu etkinli i bir yar maya • T erekli Mal uva • G zem let da dönü türebilirsiniz. göre Merkür, k • azl ka â d e p Venüs, Dünya, lem • Ç ok Mars, Jüpiter, say Etkinli i tamamlay p yerlerinizi da b a lon Satürn, Uranüs ve ald n zda, olu turdu unuz Güne Sistemi’ni dikkatle Neptün’dür. Tüm inceleyin. Büyüklü ünü gözünüzde bu gezegenlerin ve canland rmaya çal n. Bir birimin Plüton’un Güne ’e gerçekte yakla k 55 milyon km uzakl klar n ve Güne oldu unu dü ünebilir misiniz?

Bilim Çocuk

Gezegen ad Merkür Venüs Dünya Mars Jüpiter Satürn Uranüs Neptün

Güne ’e uzakl k 1 birim 2 birim 3 birim 4 birim 13 birim 25 birim 50 birim 80 birim

Her 1 birim = 1 parça tuvalet kâ d = yakla k 55 milyon kilometre oyuncu bir balon i irip a z n Dokuz Bu iple ba lar. Balonun oyuncudan biri etkinlik üzerine gazl kalemle hangi Güne ’i ve sekiz s ras nda tuvalet gökcismi oldu unu yazar. gezegeni simgeler. Kimin kâ d Güne ’ten olan Ard ndan hangi gökcismiyse, ne olaca na karar uzakl klar belirlemede ölçü onun Güne ’ten kaç birim vermek için kura da olarak kullan l r. Tuvalet uzakta oldu unu bu çekilebilir. kâ d n n her parças 1 sayfadaki tablodan birim olarak kabul ö renir. edilir. lk Etkinlik Bu olarak Güne olan s ras nda her etkinlik, oyuncu tuvalet kâ d n n oyuncu bir eliyle iki ya da üç ucundan tutar ve etkinlik ba lar. balonunu, di er eliyle grup olu turularak Ard ndan Güne ’e en yak n gezegen de tuvalet kâ d n bir yar maya da tuvalet kâ d n tabloda belirtilen birim tutar. dönü türülebilir. Yar may , uzakl kta tutar. Tüm gezegenler Güne Güne Sistemi’ni, tuvalet Sistemi’ndeki s raya ve birim uzakl klara kâ d n y rtmadan uygun olarak s rayla yerlerini al r. Bu balonlar kaç rmadan yerle imi yaparken tuvalet kâ d n n do ru ekilde parçalanmamas na ve balonlar n elden olu turan grup kaç r lmamas na dikkat edilir. Tuvalet kazan r. kâ d parçalan r ya da balonlar kaçarsa etkinlik yeniden Burcu Parmak Çizim: Ay e nan Alican ba lar. Kaynak: http://www.astrosociety.org/ education/family/materials/toiletpaper.pdf

Bilim Çocuk

Bilim Ă&#x2021;ocuk

nsanlar Eskiden de Gökyüzünü ncelermi !

Stonehenge

Gökyüzü, tarihöncesi dönemlerde de insanlar n ilgisini çekerdi. Hatta gök olaylar n incelemek için kocaman özel yap lar in a ederlerdi. Eski insanlar n, hem gözlemevi hem de tap nak olarak kulland klar bu yap lardan baz lar n tan mak ister misiniz?

Bilim Çocuk

Bu ta lar, yakla k 4000 y l önce in a edildi i bilinen bir yap ya ait. ngiltere’nin güneyinde bulunan yap n n büyük bölümü günümüze ula mam . Günümüze ula an bölümündeyse dik olarak yerle tirilmi 17 ta var. Ta lar n en büyü ü 9 metre uzunlu unda ve yakla k 45 ton a rl nda! Bu ta lar, alana iç içe birkaç çember biçiminde yerle tirilmi . Üzerlerine de yatay olarak ba ka ta lar koyulmu . Bu yap n n gözlemevi olarak da kullan ld dü ünülüyor. Ta lar n aras ndaki bo luklardan Ay’ n hareketlerinin incelendi i, ayr ca her y l en uzun gün olan 21 haziranda güne in do u unun, en uzun gece olan 21 aral kta da güne in bat n n gözlemlendi i tahmin ediliyor.

Chankillo’nun 13 Kulesi

Foto raf: Ivan Ghezzi

Newgrange

yakla k 5000 rlan da’daki bu yap n n y l önce in a edildi i tahmin ediliyor. Yap n n giri inin üzerin de özel a bir aç kl k var. Yaln zc r 21 aral kta, güne do a an do maz bu aç kl kt yap n n içine güne giriyor. I k, yap n n içindeki tüm koridoru ayd nlat yor. Güne bu s rada, koridor boyunca yerle tirilmi büyük ta lar n üzerine de geliyor. Ta lardan z yans yan k, yap da gö olu mas na ne den in er ül kama t r c görünt oyunlar olu turacak oluyor. Bu ta lar n, k rle tirildi i biçimde özel olarak ye dü ünülüyor.

unan Peru’nun Chankillo bölgesinde bul an kal n ve yakla k 2300 y l öncesinde eski bu kuleler, Amerika k tas n n en eden güne gözlemevine ait. 13 ta kul r’dan olu an gözlemevinin Peru’da nkala d önce ya am bir uygarl ktan kal dü ünülüyor. Kulelerin aras n dan len di i güne in do u ve bat n n gözlem biliniyor. Ayr ca y l boyunca yap lan u gözlemler sonucunda güne in do i de ve bat saatlerinin de kaydedildi ine ler dü ünülüyor. Kulelerin merdiven alarla dü en gölgelerle yap lan hesaplam or. bir de takvim haz rland biliniy

Ziggurat

00 y l önce ya am Sümerler yakla k 55 ktan günümüze bir uygarl k. Bu uygarl ardan biri Ziggurat. kalm en önemli yap l katl bir yap Piramit biçimin de, çok amaçlarla olan Ziggurat’ n farkl sin deposu, kullan ld biliniyor. Be mevi gibi. okul, tap nak ve gözle olarak kullan lan Ziggurat’ n gözlemevi merler, bölümü en üst kat . Sü tutulmalar n bura dan Güne ve Ay amya’da Babiller izler mi . Eski Mezopot tlar in a etmi . ve Asurlar da ziggura lar bu yap lar Ancak Babiller ve Asur k kullanm . a rl kla tap nak olara Hande Kaynak Kaynaklar: http://www.crystalinks.com/observa.html http://www.geotimes.org/mar07/article. html?id=WebExtra031307.html

Bilim Çocuk

Da larda yürüyü yapan, tekneyle okyanusa aç lan, yabanc bir kentte bulunan ya da özel uça yla yol almaya çal an insanlar için GPS mucize bir alettir. GPS al c s varken kaybolmak söz konusu de ildir.

Bilim Çocuk

Bilim Ă&#x2021;ocuk

Renkli, Bir o Kadar da S cak nsanlar n Ülkesi

Peru

B Ba kenti: Lima Yüzölçümü: 1.285.000 km2 Nüfusu: Yakla k 27,2 milyon Resmi dili: spanyolca ve Quechua (“keçava” okunur) Kom ular : Ekvador, Kolombiya, Brezilya, Bolivya ve ili Para birimi: Nuevo Sol KOLOMB YA EKVADOR Amazon Ya mur Ormanlar

Ama

i hr Ne n zo

Söyleyin bakal m, dünyan n en yüksek gölü nerede? Ya dünyan n en kurak çölü?.. Peki, dünyan n en derin kanyonu?.. O nerede? Bunlar n hepsi de ilginç co rafyas , büyüleyici tarihi, ola anüstü do as , s cak ve renkli insanlar yla çok güzel bir ülke olan Peru’da...

PPeru

BREZ LYA

Lima Machu Picchu Cuzco Titicaca Gölü

Büyük Okyanus

BOL VYA

lar

Ñoqa kani Milagros (“nuyah kani Milagros” okunur): Benim ad m Milagros.

Peru, bir Güney Amerika ülkesi. Bu ülkenin ilginç bir co rafyas var. Bat s nda Büyük Okyanus bulunuyor. Bu okyanusu, k y boyunca bir çöl eridi izliyor. Bu eridin yan nda ülkeyi dikine ikiye bölen And Da lar yer al yor. And Da lar , nka uygarl na ev sahipli i yapm . Tarihi kentlerle dolu! Ülkenin do usundaysa zengin do as yla Amazon Ya mur Ormanlar ve Amazon Havzas yer al yor.

Bilim Çocuk

Foto raf: Visual Photos

Peru’nun renkli ve s cak insanlar var! Peru’da insanlar n bir bölümü okyanus k y s nda, bir bölümü de da l k bölgelerde ya yor. Ülkenin, yürümenin bile zor oldu u Amazon Ya mur Ormanlar bölümündeyse farkl dilleri konu an ve ilkel ko ullarda ya ayan kabileler bulunuyor. Perulular n ço u nkalar’ n soyundan gelen yerliler. Bu insanlar, hâlâ nkalar’ n geleneklerini devam ettiriyor, onlardan kalma bir dil olan Quechua dilinde konu uyor Ancak, Peru uzun süre spanyol egemenli i alt nda kalm . Bu

s rada yerlilerle spanyollar birbirine kar m . Ülkede birçok yar yerli, yar spanyol insan var. Hatta, spanyolca da resmi dil. Peru, ba ms zl n 1824 y l nda kazanm .

raf Foto

P ual

hotos ual P : Vis

is Foto raf: V

Yerli insanlar n giysileri, da l k bölümlerin so u una dayan kl . Lama ya da Güney Amerika’ya özgü bir koyun olan alpakadan elde edilen yünlerden dokunan kuma lar do al boyalarla boyan yor. Bu kuma lardan apkalar, ba l klar, kemerler, pançolar, tunikler, ceketler, yelekler, etekler dikiliyor. Tüm bu giysiler rengârenk ve desenlerle dolu. Üstelik, giysiler insanlar n nereli oldu unu, hatta toplum içindeki konumlar n bile ho tos belli ediyor. Örne in, bir kad n n giysisinden evli olup olmad kolayca anla l yor.

Peru’da kentlerin ve kasabalar n ortas nda meydanlar bulunur. Bu meydanlarda her y l binlerce festival yap l r. Bu festivallerde müzisyenler üflemeli, vurmal , telli müzik aletleri çalar. Peru’nun ulusal müzik aletlerinden biri de “charango”dur (“karango” okunur). Bu, mandoline benzeyen bir müzik aletidir. Perulular, dans etmeyi çok sever. Renkli giysilerini giyerek festivallere kat l rlar.

Lama

Bilim Çocuk

Phot os

Vis ual

Peru’da büyük bir uygarl k olan nkalar ya am . nkalar, And Da lar ’n n yüksek yamaçlar na çok güzel kentler kurmu . Bu kentlerde bulunan yap lar n ta i çili i ola anüstüymü ! Çünkü, ta lara ekil vermek, bunlar ta mak ve düzgün bir ekilde yan yana, üst üste dizmek o günkü ko ullarda büyük bir i mi . nkalar, tar mla u ra m . Güne tanr lar nti için yapt klar tap naklar ayn zamanda güne ve y ld zlar gözlemlemek için de kullanm lar. nka kentlerinden en ünlü olan n ad , “Machu Picchu”dur (“maçu piççu” okunur). Yakla k 2000 metre yükseklikte, bulutlar n aras nda,

insan n zor ula aca bir yerde bulunan kentin kal nt lar turistlerin ilgi oda . Bu kentin 3000 basamakl merdiven sistemi de büyüleyici! Kentin ilginç bir özelli i daha var. nka uygarl , 1500’lü y llarda spanyollar’ n ülkeyi ele geçirmesiyle yok olmu . Ancak, spanyollar Machu Picchu’yu ke fedememi . Kent, y llar boyunca gizli kalm ! Ta ki 1911 y l nda bir biliminsan n n kenti rastlant eseri bulmas na kadar... Fo to r af :

Peru’da nka uygarl ’ndan kalma kentler var!

Foto

Machu Picchu

h lP

s oto

Fot o raf :V

Pho to Foto ra f: Visual

Foto raf: Visual Photos

Kar ncayiyen

And kaya ku u

Peru’da birçok ilginç hayvan ya yor. Peru’nun okyanus k y s nda oldu unu hat rlay n. K y bölgesinde çöller var. Bir de And Da lar ve Amazon Ya mur Ormanlar ... Bu kadar zengin bir co rafyada elbette birbirinden ilginç hayvanlar da ya ar! Puma, jaguar, Humbolt pengueni, timsah, piton y lan , And ay s , And maymunu, örümcek maymunu, And geyi i, And tilkisi, kondor, tembel hayvan ve tapir bu hayvanlardan yaln zca birkaç ! And kaya ku uysa, Peru’nun u lusal hayvan !

Sincap maymunu

Fo to ra f:

Foto raf: Visua l Photos

ui d

da Ro

Kondor

Titicaca Gölü, dünyan n en yüksek gölü. Tam 12.000 metre yükseklikte! Dünyan n en kurak çölü olan Atacama (“atakama” okunur) çölüyse, ili s n r yak nlar nda. Dünyan n en derin kanyonu olan Colca (“kolka” okunur)’da dünyan n en büyük uçan ku u olan kondorlar görmek mümkün!

Tu ba Can Kaynaklar: http://www.timeforkids.com/TFK/specials/ goplaces/0,12405,358684,00.html http://www.geographia.com:80/peru/ http://www.factmonster.com/ce6/world/A0838537.html http://tiki.oneworld.net/peru/peru_home.html

Bilim Çocuk

o n u K “ a n n D r ü ümle er a la

Bundan binlerce y l önce bugün Peru’nun bulundu u bölgede nkalar ya arm . nkalar, bilgileri kaydetmek için yaz kullanmazlarm . Bilgileri, özellikle de say lar , kâ t ya da ta üzerine yazmak yerine, rengârenk ipler üzerine dü üm atarak kaydederlermi ! Bu ipleri de “khipu” (“kipu” okunur) ad verilen demetler haline getirirlermi . Khipu’lar olu turan dü ümlerin biçimlerinin, birbirlerinden uzakl klar n n ve iplerin renklerinin her birinin farkl anlamlar varm . Bugün And Da lar ’nda ya ayan baz Perulular hâlâ khipu yap yorlar. Ancak bu khipu’lar bilgileri ya da say lar kaydetmek de il süsleme amac yla kullan l yor. Siz de khipu yapmay deneyebilirsiniz. Khipu’lardan tak yapabilirsiniz ya da bunlar odan z süslemek için kullanabilirsiniz. Khipu yapmak için bir makas, bir sandalye, çe itli kal nl k ve renklerde 26

Bilim Çocuk

ipler haz rlay n. Kal nca bir ipi sandalyenin arkas na tutturun. Di er ipleri, bu ipin üzerine bir uçlar ndan ba lay n. plerin farkl yerlerine farkl büyüklüklerde dü ümler atarak kendi khipu’nuzu olu turun. Khipu’larla odan z süsleyebilir ya da tak yapabilirsiniz. Hatta s n f arkada lar n zla birlikte kocaman bir khipu da yapabilirsiniz.

a Y p r e l a e l m m e l s e r”iyle Sü Khipu Yaparken Kullanabilece iniz Dü ümler te üç ayr dü üm çe idinin yap l !

Dü ümler, tamamland zaman bu ekilde görünür.

! nceliyor r a ’l u ip nlar Kh Biliminsa u dar khip

ka olan 600 sanlar n n m l a k e z Bilimin Günümü r runuyor. o k celemele e d in r le e t z p ü a y m ok üzerin de in pek ç k i il a khipu’lar r la a da, nka e in, nk n r sonucun Ö . i lda e e dilm 15. yüzy bilg i eld rin n u ’n u l kâ ifle rlu a o p t u a r r v a p A m 2’de u ve 153 rdü ü kuruldu mesine de in sü e a bölgey el c g r y a A ’y . u r i r Pe ö renilm nkalar n khipu’la n a d r a ’l khipu r n, ini vrupal la A n e le tikler r le e r b a ye h e ettikleri izlic k g o y la u y ’y khipu arac l . binlerce k e r anla lm e u n c ü u n o dü s r celemele de bu in

Dü ümleri harf, sözcük ya da say lar simgeleyecek ekilde de kullanabilirsiniz. Örne in, 29 dü üm çe idi geli tirerek kendinize ifreli bir alfabe olu turabilirsiniz. Zuhal Özer Çizim: P nar Büyükgüral Kaynak: Kohl, M. F. , Potter, J., Global Art, 1998

Bilim Çocuk

Bilim Ă&#x2021;ocuk

K mevsiminin en güzel sürprizlerinden biri lapa lapa ya an kard r. Kar, bizi yaln zca heyecanland rmakla ya da ne elendirmekle kalmaz, akl m za pek çok soru da getirir. “Kar nas l olu ur?”, “Neden beyazd r?”, “Kar kristalleri neden alt gen biçimindedir?” Siz de bu sorular n yan tlar n merak ediyorsan z bu yaz tam size göre! biçimindedir? en t g al n de ne ri le al ist kr Kar ,

Buz kristalindeki su molekülleri alt gen kafes biçimindedir.

an hi drojen atomlar Su moleküllerin de bulun rla ba ” ad verilen ba la birbirlerine “hidrojen n lar , su moleküllerini ba l d r. Bu hi drojen ba r yap olu turacak birbirlerine alt gen bi sa lar. Bu ne denle su biçimde ba lanmalar n z kristalleri de alt gen bu n a olu n de in ler ül molek . Kar bir kafes biçimin de dir

Kar kristallerinin her biri neden farkl biçimdedir? Her kar ya nda dünyaya milyarlarca kar kristali dü er. Bu kristallerin hiçbiri birbirinin ayn de ildir. Kar kristallerinin biçim ve büyüklükleri, olu tuklar ortama, bu ortam n s cakl na, yüksekli ine ve havadaki su buhar n n miktar na ba l olarak farkl l k gösterir. Örne in, havada çok miktarda su buhar varsa, kar kristalleri h zla dallanarak büyür. Böylece dantel gibi bir biçim al r. Havada su buhar azsa ya da yoksa daha sade biçimli kar kristalleri olu ur. Çok so uk havalarda olu an kar kristalleri de çubuk ya da i ne biçimindedir. 30

Bilim Çocuk

nas l olu ur?

Kar asl nda ya mur, dolu gibi bir ya türüdür. Kar n olu umu, bulutlardaki çok küçük toz taneciklerinde ba lar. S cakl k s f r derecenin alt ndayken havadaki su buhar , bu toz taneciklerinin üzerinde yo unla r. Böylece su buhar “kristalle ir”, yani buz haline dönü ür. Buz kristalleri büyüyüp birbirlerine yap t klar nda da “kar taneleri” olu ur. Kar taneleri, bulutlarda tutunamayacak kadar a rla t nda da yere dü er.

r? Kar taneleri neden bey lya r.zdBirbirini

ya I k, dalgalar halin de pe noktalar izleyen iki dalgan n te alga boyu” denir. aras n daki uzakl a “d ylar n da n m Güne , de i ik dalga bo ik dalga boylar n yapar. Gözümüz de i alg lar. Bir yaprak de i ik renkler olarak ’ten gelen ye il ye ilse bu, onun Güne renklerdeki nlar “yans tt ”, di er gelir. Kar da “so urdu u” anlam na nmesinin ne deni tanelerinin beyaz görü boylar n daki de, bunlar n tüm dalga Beyaz renk, tüm nlar yans tmas d r. olu tu un dan, renklerin bile imin den nlar beyaz kar tanelerinin yans tt dalga boyu olarak görürüz. zaman

rdan yap l r? En güzel kartopu hangi ka

n sulu, kimi zaman Kar taneleri kimi zama iri ve yap kan to z gibi, kimi zamansa bi görünen ve özellikte olabilir. To z gi kar tanelerin den kuruymu hissi veren adam yapmak kartopu ya da kardan r, kayak yapmak zordur. Ancak bu tip ka rtopu ya da kardan için çok elveri lidir. Ka n kar, çok sulu olan adam yapmaya en uygu n kard r. ve birbirine yap abile

Kar n lapa lapa ya mas ne demektir? Kar kristalleri yere yava yava iner. Bu kristaller yeryüzüne yakla t kça birbirlerine yap abilir. Bu durumda daha iri kar taneleri olu ur. Bu iri kar tanelerine “lapa lapa kar” denir.

Kara bast m zda neden g

c rt benzeri bir ses ç kar? Yerde birikmi olan ka r, buz kristalleri ve bu nlar n aras n daki hava dan olu ur. Üzerine bast m zda kar s k r. Kar s k t kça buz kristaller i birbirine sürtünür. Bu sürtünme, g c rt benz eri bir ses ç kmas na ne den olur. Hava ne ka dar so uksa buz kristalleri aras n daki sürtünme de o ka dar fazla olur, yani daha çok g c rt sesi ç kar. Hava çok so uk olmad nda, buz kristalleri birbirine sürtünmeyebi lir. Ancak birbirlerinin üzerin de n kayarlar. Bu duru mda da fazla ses ç kmaz.

Seçil Güvenç Heper Çizim: Bengi Gençer Kaynaklar: http://nsidc.org/snow/faq.html http://www.pa.msu.edu/~sciencet/ask_st/100897.html http://www.its.caltech.edu/~atomic/snowcrystals/faqs/faqs.htm Hava klim - Fiona Watt, Francis Wilson TÜB TAK Popüler Bilim Kitaplar 1997 Pockets: Weather Facts - Philip Eden, Clint Twist Dorling Kindersley 1995

Bilim Çocuk

Bilim Ă&#x2021;ocuk

“K l k” Teknolojiler Teknoloji, art k ya am m z n her alan nda kar m za ç k yor. K n vücudumuzu daha s cak tutmam z sa layan giysiler de teknolojiden pay n al yor. te k aylar nda hem vücudumuzu s tacak hem de bizi e lendirecek “s cac k” ürünler!.. Dokunmatik D k tik A Ayg tlarla tl l D Dostt Eldi Eldiven Günümüzde birçok elektronik ayg t dokunmatik olarak çal yor. Yani ayg t kullanmak için, parma n zla bir yerlerine dokunuyorsunuz. Ancak ayg t n dokunmatik bölümlerinin i lev görebilmesi için bunlara mutlaka ç plak parmakla dokunmak gerekiyor. Oysa k geldi ve ellerimizde kal n eldivenlerle dola yoruz. te “iGloves” ad verilen bu eldivenlerle bu dokunmatik bölümler çal t r labiliyor. Eldivenlerin s rr , parmak uçlar ndaki özel olarak tasarlanm iletken kaplamalarda.

Is t c l Fare Altl I Bilgisayarlardaki USB yuvalar , ayn zamanda dü ük güce sahip bir elektrik prizi gibi görev yap yap yor. Bu sayede birçok bilgisayar aksesuar USB yuvalar na ba lanarak kullan labiliyor. Bunun ilginç örneklerinden biri de “ s t c l fare a altl ”. Bu fare altl n n içinde dü ük güçte çal a çal an elektrikli s t c lar var. Altl , USB yuvas na ba lad ba lad n zda, s t c lar çal maya ba l yor. Böylece içinde fare bulunan bu sevimli bal n a z na elinizi soktu unuzda, soktu s cac k bir ortamla kar la yorsunuz.

Pilli Çorap Bu özel çoraplar, ayaklar m z n en so uk havalarda bile s cak kalmas n sa l yor. Pille çal an bu çoraplar n taban nda esnek ve ince bir s t c tabaka var. Çoraplar n pillerini yerle tirdi inizde s t c çal yor ve ayaklar n z s cac k yap veriyor. Çorab n iki farkl s tma ayar var. Pilleri de 10-12 saat süresince dayan yor. Bu da dört pille 12 saat kadar s nabilece iniz anlam na geliyor.

Bilim Çocuk

Su Geçirmeyen Kaplama So uk k aylar nda ü ümemek için ya murdan ve kardan korunmak gerekiyor. Ancak su geçirmeyen giysiler genellikle havay da geçirmediklerinden terlemeye neden oluyor. te 1978 y l nda kullan lmaya ba lanan “GoreTex” adl malzeme, bu sorunu çözmek amac yla geli tirilmi . Gore-Tex’in en önemli özelli i su geçirmezken, vücudun hava almas na izin vermesi. Peki nas l? Gore-Tex üzerinde milyarlarca küçücük delik var. Bu delikler, bir su damlas ndan 20.000 kat küçük, su buhar taneciklerindense 700 kat büyük. Bu nedenle su damlalar Gore-Tex’in içine giremiyor; ancak, vücuttan buharla an ter kolayca d ar ç kabiliyor. Gore-Tex, ayakkab dan monta kadar kadar birçok giyim e yas nda kullan l yor.

Telefona Yan t Veren Mont K aylar nda giyilen kal n giysiler, ço u zaman cep telefonu ya da müzikçalar gibi ayg tlar n kullan m n zorla t r r. Dü ünün; müzikçalar cebinize koyacaks n z, kulakl n kablosunu yakan n kenar ndan dola t racaks n z... Bu durumda “Audex” adl bu montu tan man z gerekiyor. Audex, giyen ki iye kapsaml bir e lence ve ileti im olana sunuyor. Montun kolunda bulunan kontrol dü meleri sayesinde cep telefonunu açabiliyor ya da ki isel müzikçalar n z çalabiliyorsunuz. Montun yakas nda da bir mikrofon ve bir çift hoparlör var. Böylece kablo derdi olmadan, telefonunuzu nereye koydu unuzu dü ünüp araman za gerek kalmadan telefonla konu abiliyor ya da müzik dinleyebiliyorsunuz.

So uk Sularda Is tan Mayo Sörf malzemeleri üreten bir firma so uk sulara girmek zorunda olanlar için dünyan n ilk s tmal mayosunu geli tirmi . Mayo, arjl pille çal an güçlü s t c lar sayesinde giyen ki iyi 10 dakika içinde s t yor. Mayonun pilleri vücudun hareketini engellemeyecek ve rahats z etmeyecek ekilde yerle tirilmi . Levent Da k ran Kaynaklar: http://www.pcmag.com/slideshow/0,1206,l%253D197244%2526a%253 D197241,00.asp http://www.gore-tex.com http://www.ripcurl.com

Bilim Çocuk

Karla Kapl Ormanda Ya am

Jan Tik

Bu mevsimde karla kapl bir ormana yürüyü e giderseniz, pek çok hayvanla kar la abilirsiniz. Sürü halinde gezen ku lar, sessiz geyikler, merakl sincaplar, fareler gibi. ansl ysan z yabani kedilerin, domuzlar n, tilkilerin, gelinciklerin, kurtlar n, hatta bozay lar n kardaki ayak izlerini de görebilirsiniz. Ancak k n ormanda ya am hayvanlar için epeyce zordur. Bitkilerin neredeyse tümü yaprak dökmü tür. Birçok bitki de kar alt ndad r. Bu ko ullar alt nda yiyecek bulmak hiç de kolay olmaz. Ancak yine de ormanda hayvanlar için yiyecek bir eyler vard r.

Geyik, ormanda çok sessiz davranan hayvanlardan biridir. Koku alma duyular çok geli mi tir. Böylece kurt gibi avc hayvanlardan saklanabilirler. Koku alma duyular , yaln zca avc lardan saklanmalar na de il besinleri 42

Bilim Çocuk

bulmalar na da yarar. Kar n alt ndaki yosunlar n, taze otlar n, mantarlar n kokusunu kolayl kla al rlar. Geyikler, a aç gövdelerindeki ökseotu, liken ve yosunlarla da beslenir. Bol bol da meyve yerler.

Kevin Cole

Cam ba tankaras

Kozalaklar n içinde bulunan ve bolca ya içeren tohumlar ku lar n vazgeçilmez yiyece idir. Ku lar, bu tohumlarla beslenerek vücutlar nda ya depolar. Böylece so uktan daha kolay korunurlar. Baz bitkilerin meyve ve tohumlar k n da üzerlerinde kal r. Bu meyve ve tohumlarla beslenen hayvanlar bu bitkilerin çevresinden çok uzakla maz. Ormanda bu bitkilerin bulundu u yerlerde sessizce beklerseniz bu hayvanlar görebilirsiniz. Ormanda a açlar n alt nda bir süre sessiz durdu unuzda,

Sincaplar tohum yemeyi çok sever!

ba tankara ya da iskete sürülerinin seslerini duyabilirsiniz. Mavi ba tankara, büyük ba tankara, çam ba tankaras , kay n ba tankaras ya da küçük iskete ve karaba l isketeler, ne eli sesleriyle sizi kar larlar. Bu ku lar sürü halinde gezerek kozalak tohumlar n ve a açlar n gövdesinde uyuyan böcekleri yerler. Çok açlarsa varl n z fark etmezler bile! Böyle bir durumda, çaprazgagalar n kozalaklar gagalar yla nas l açt klar na yak ndan tan k olabilirsiniz.

O Orman içindeki aç k açç alanlarda kar n ka alt ndan t k rt lar t duyabilirsiniz. d D Duydu unuz bu b t k rt lar n sahibi, s kar alt nda açt klar tünellerde bir fare! Karda tünel açan dola an fareler o olabilir. Ya biriktirdikleri tohumlar yiyorlar ya da yeni tohumlar bulmak için oradan oraya ko turuyorlard r. Fare seslerini tilkiler, gelincikler ve bayku lar da dikkatle dinler. Seslerin nereden geldi ini tam olarak anlad klar nda hemen fareyi yakalarlar. Burcu Meltem Ar k burcu.arik@gmail.com

Bilim Çocuk

44 Bilim Çocuk

Adres: TÜBİTAK Bilim Çocuk Dergisi Gözlem Defterinizden Köşesi Atatürk Bulvarı/No:221/06100/Kavaklıdere/Ankara

Zeynep odaya girdi ve bir ç l k att . Çünkü masan n üzerindeki taba n içinde arkada Can’ n ba öylece duruyordu. Vücudu yok olmu tu sanki! Zeynep a k nl kla ona bakarken Can keyi e gülümsedi. “Yeni numaram, ad da ‘bir tabak kafa’ ama sak n korkma!” dedi. Neyse ki Zeynep, Can’ n sihirbazl klar na al kt . lk a k nl geçtikten sonra masan n çevresinde dola t ve Can’ n s rr n buldu. S ra sizde bulu çular, siz de sihirbaz n s rr n bulun! Söyleyin bakal m, Can vücudunu nas l yok etti?

z a b r i h Si

abilir misiniz? l u b r n r s n

Bilim Çocuk

Vard r! r r S ir B n z a b ir Her Sih Sihirbazlar, ipleri keser ve birle tir, toplar yok eder ve sonra yeniden ortaya ç kar r. Elbette, bunlar asl nda sihir de ildir, yaln zca birer numarad r. Ancak bu numaralar hafife almay n. Sihirbazlar numara yapabilmek için pek çok araç kullan rlar. Biz bu araçlar görmeyiz. Diyelim ki, bir sihirbaz izleyicilere bir para gösterdi. Sonra da “hokus pokus yaparak” paray deldi. Asl nda sihirbaz n biri delikli, biri deliksiz iki paras vard r. Önce bize delikli olmayan paray gösterir. Sonra el çabuklu uyla bunu delikli olanla de i tirir. Bu numaray gözü kapal yapana kadar günlerce, haftalarca çal r.

Tu ba Can Çizimler: Esin Özbek

Kurmal Bir Oyuncak Tasarlayanlar

Süeda’n n matematik oyunca

Ayça’n n mekanik sulu u

Fatma’n n uçan ku u

Metehan’ n teknolojik arabas

Gamze’nin balerini

Katk da Bulunanlar

Merve’nin maskotu

Tunahan’ n dönme dolab

Dudu Gündo an – Konya / Seyit Ka an Karc – Bursa / Fatma Hilal Polat – stanbul / Remzi Ak n – Znguldak / Bahad r nce Kara – stanbul / Utku Bostanc – Zonguldak / Merve Erol – Konya / Deniz Özabat – stanbul / Metehan Yayla – Ankara / Ula Alt parmak – Adana / brahim Sava – stanbul / Gamze Teksin Çetinkaya – Ankara / Ece Vural – stanbul / Burak Kaya – Çanakkale / Do ancan Yener – Çanakkale / U ur Kolsal – Çanakkale / Gözde Özcan – Çanakkale / Süeda Ku cuo lu – Çanakkale / Ceren Uzun – Marmaris, Mu la / Ömer Özpolat – Malatya / Fatmanur Da l – Çanakkale / S la Yüzer – Çanakkale / rem F ç c o lu – Çanakkale / Z. Fatmanur Sürücü – Çanakkale / Gizem Yurdadur – Çanakkale / Umut Aka – Çanakkale / Zeynep Gö üsgeren – Çanakkale / Veli Çömlek – Çanakkale / Taha Duman – Çanakkale / Gamze Erdo an – Ankara / Kay han ÖO – Afyon / Mervenaz Ünalm – Konya / Bar Koçano lu – stanbul / Nilay Kapc – Konya / Salim Berkes Dinçer – Konya / Taha Berkay Sarp – Ankara / Ayça Do andemir – Ankara / Onur K v lc m Sö üt – Bursa / kra Do an – Mu la / Samet Aygün – Kütahya / Tunahan Yaylak - Ankara / Enfal Erkan Ar - Ankara / Emirhan Bilge Bulut - Kütahya Siz de bu kö eye katk da bulunmak istiyorsan z adresimiz: TÜB TAK, Bilim Çocuk Dergisi Bulu Atölyesi Kö esi / Atatürk Bulvar No 221 / Kavakl dere / 06100 / Ankara e-posta: cocuk@tubitak.gov.tr

Bilim Çocuk

evde bilim

Bilim Ă&#x2021;ocuk

Yarışmada Kim Hangi Dereceyi Aldı? Teoman, Buse, Bilgesu ve Ekin kayma yarışması yaptılar. Yarışmada kimin hangi dereceyi aldığını bulmak için labirenti çözün.

Teoman

Bilim Çocuk

Buse

Bilgesu

Ekin

Kar Taneleriyle İşlem Aşağıdaki işlemlerde toplama ve çıkarma işaretlerinin yerine iki farklı kar tanesi kullanılmış. Bu işlemleri inceleyerek soru işaretinin yerine gelecek rakamı bulabilir misiniz?

Kardan Adam Sudoku Burada farklı kardan adamlardan oluşan bir sudoku var. Bu sudokunun boşluklarına kardan adamları yerleştirin. Unutmayın, her sıra, sütun ve kalın çizgiyle çerçevelenmiş 4 karelik bölümlerde farklı kardan adamlardan yalnızca birer tane olacak!

mecem Var ! Bir Bil

Kar Tanelerini Yerleştir! Yandaki peteklerin içine 7 kar tanesi yerleştirmeniz gerekiyor. Ancak, bu kar tanelerini peteklerin içine öyle bir yerleştirin ki her yatay ve çapraz sırada yalnızca bir kar tanesi olsun. Kar tanelerinden birini sizin için biz yerleştirdik!

Kışın en büyük eğlencesi benim, Bir havuç iki zeytinle sana benzerim. Bir de atkı takarsan boynuma, Vız gelir soğuk bana!

Dododan Mesaj Var!

YENİ YILINIZ KUTLU OLSUN

Hangi Dodo? C

Banu Binbaşaran Tüysüzoğlu Çizimler: Pınar Büyükgüral Bilim Çocuk

“Çifte Saldırı” Denemeleri Yapmaya Hazır mısınız? Satrançta “çifte saldırı” adı verilen yöntemi duymuşsunuzdur. Bu, aynı anda iki taşı tehdit etmek anlamına gelir. Örneğin, vezirle şah çekip aynı anda başka bir taş tehdit edilebilir. Burada ünlü satranççıların oyunlarından derlediğimiz sorular var. Siz de bu soruları çifte saldırı yöntemi kullanarak çözmeye çalışın ve kendinizi deneyin.

3. Sıra beyazda

6. Sıra siyahta

1. Sıra siyahta

4. Sıra beyazda

7. Sıra beyazda

2. Sıra beyazda

5. Sıra beyazda

Çözümler: 1. 1…Fd5 2. 1.Ve4 3. 1.Ke8 Şg7 2.Ke7 4. 1.g4 Şg6 2.gxf5 5. 1.Ag6 Şh7 2.Af8 Şh8 3.Axe6 6. 1…Ve6 2.Şa1 Ve1 7. 1.Şg2 Ae2 2.Şf1 Ziya Ahmedov

Bilim Çocuk

sizden gelenler Arkadaşını Sevmek Arkadaşım bir şey derse, Ben evet derim Ya da hayır derim Ama yine de Arkadaşımı severim Rüzgarer Aydın

Yasin Utku Savaş/ 2-D Can daroğulları İÖO

Nurettin Ersin İÖO / 1-E / Ankara / Kastamonu

Ekin Çoban

işehir 3. sınıf / Çiftelen / Esk

Yağmur Buse Nur / 5-E / Van CİÖO

Atakan Arıkan

Zübeyde Hanım İÖO / Zonguldak

Zeynep Öğreten

Acıbadem Türk Telekom İÖO / 3-B / İstanbul

Arda Uslu

Davutkadı Eşref Evcil İÖO / 2-E / Bursa

Berrak Acar Keşan / Edirne

Bilim Çocuk

Bilgesu Aydın/ Ankara BUPS / 2. sınıf

ş Murat Emin Ta4-A Osmaneli İÖO /

Mehlika Sözbilir / / Bilecik

Sabancı İÖO / 2-C

Erzuru m

Elif T. Erışık m Zeynepnaz Erde / Şereflikoçhisar Emek İÖO / 5-A

/ Ankara

İstanbul

Fatih Kapucu

/ 2-D / İstanbul Nursen Fuat Özdayı İÖO

slan Helin Alpniar z Okulları Özel Akde

a / 5-B / Adan

Nazire Elif Erişik

Amiral T. Reis İÖO / 6-C / Bodrum / Muğla

Mehmet Can Derinkaya

Atatürk İÖO / 4-B / Erciş / Van

Zeynep Özkiraz

Vakıfbank Namık Kemal İÖO / 2-A / Tokat

Hülya Yıldız

Dikili / İzmir 80. Yıl Salihler İÖO /

Çilem Akburu

Dr. Sedat Dr. Melehat İÖO / 7-A / Sungurlu / Çorum

Nilgün Dağıdır

Nihat Sami Banarlı İÖO / 6-D / İstanbul

Ali Osman Seyit Peker

Dodurga İÖO / 3-A / Bozüyük / Bilecik

Teoman KuraO Mehmetçik İÖ

/ 3-D / Siirt

Adres: TÜBİTAK Bilim Çocuk Dergisi / Sizden Gelenler Köşesi Atatürk Bulvarı No: 221 06100 Kavaklıdere - Ankara Bilim Çocuk

Bilim Ă&#x2021;ocuk

Dünya ve Uzay Laura Howell, Kirsteen Rogers, Corinne Henderson Çeviren: Osman Murat Resimleyen: Verinder Bhachu, Joanne Kirkby İletişim Yayınları

Gezegenimiz benzersiz. Koskaca evrende yaşam olduğunu bildiğimiz tek gezegen. Gezenegimiz Güneş Sistemi’nin bir üyesi. Bu sistemde başka gezegenler de var. Merkür, Venüs, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün... Sonra meteoritler, asteroidler, kuyrukluyıldızlar, cüce gezegenler... Güneş Sistemi’nin ötesi de çok ilginç. Güneş, Samanyolu Gökadası’ndaki yıldızlardan biri. Bu yıldız gibi milyonlarca yıldız daha bulunuyor. Üstelik, bazıları Güneş’ten çok daha büyük, çok daha parlak! Evrende daha milyonlarca gökada var. Bu gökadalarda yıldızlar doğuyor, ölüyor, süpernova

Bilim Çocuk

patlamaları oluyor, karadelikler oluşuyor. Biliminsanları da tüm bunlar hakkında araştırma yapıyor. Uzaya yolculuk yapıyor, orada kurulan uzay istasyonlarında çalışıyorlar. Uzay çalışmaları, Dünya ve uzay hakkında daha çok şey öğrenmek istiyorsanız bu eğlenceli kitabı mutlaka okuyun. Tuğba Can

109 İnsan Vücudu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 Arkeoloji Jane McIntosh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 Evrim Linda Gamlin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 Fizik Jack Challoner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 Kimyanı n Öyküsü Ann Newmark . . . . . . . . . . . . . 127 Kimya Jack Challoner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 Evren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 21. Yüzyı l Michael Tambini . . . . . . . . . . . . . . . . . 136 Taşları n Dünyası R. F. Symes . . . . . . . . . . . . . . . 143 Keşifler Rupert Matthews . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 Hayvanlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149 Otomobil Çağı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 Derin Mavi Atlas B. Gözcelioğlu - Ö. F. Aydı ncı lar . . . . . 176 Ay’a İniş Carole Stott . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 Fosiller Paul D. Taylor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191 Böcekler Laurence Mound . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192 Bitkiler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 Volkanlar Susanna Van Rose . . . . . . . . . . . . . . . . . 203 Robotlar Clive Gifford . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 Zaman ve Uzay M. Gribbin - J. Gribbin . . . . . . . . . 207 Türkiye Amfibi ve Sürüngenleri İbrahim Baran . . . 277 Teknoloji Roger Bridgman . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278 Madde Christopher Cooper . . . . . . . . . . . . . . . . . 282 Işı k David Burnie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287 Türkiye’nin Önemli Omurgası z Fosilleri Nurdan İnan 295 Tı p Steve Parker . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

25. Bası m 12. Bası m 11. Bası m 12. Bası m 10. Bası m 8. Bası m 9. Bası m 6. Bası m 8. Bası m 7. Bası m 9. Bası m 4. Bası m 7. Bası m 5. Bası m 5. Bası m 5. Bası m 5. Bası m 4. Bası m 2. Bası m 2. Bası m 2. Bası m 1. Bası m 1. Bası m 1. Bası m 1. Bası m 1. Bası m

030 Vücudunuz Nası l Çalı şı r? J. Hindley - C. King . . . . . 031 Dünya ve Uzay S. Mayes - S. Tahta . . . . . . . . . . 055 Bilimsel Deneyler Jane Bingham . . . . . . . . . . . . . 066 Bir Zamanlar... M. J. McNeil - C. King . . . . . . . . . . . 075 Akı l Kutusu S. Rose - A. Lichtenfels . . . . . . . . . . . 076 Uzay Denen O Yer Helen Sharman . . . . . . . . . . . 077 Mavi Gezegen Brian Bett . . . . . . . . . . . . . . . . . 080 Havada Karada Suda K. Little - A. Thomas . . . . . . . 081 Çarpı m Tablosu Rebecca Treays . . . . . . . . . . . . . 088 Kesirler ve Ondalı k Sayı lar Karen Bryant-Mole . . . . 091 Çarpma ve Bölme Karen Bryant-Mole . . . . . . . . . . 092 Tablolar ve Grafikler Karen Bryant-Mole . . . . . . . . 104 Vücudunuz ve Siz S. Meredith - K. Needham - M. Unwin 108 Toplama ve Çı karma Karen Bryant-Mole . . . . . . . . . 119 Kaslar ve Kemikler Rebecca Treays . . . . . . . . . . . 147 Bilgisayarda 101 Proje Gillian Doherty . . . . . . . . . . 222 Önce Dene Sonra Ye Tina L. Seelig . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . .

45. Bası m 36. Bası m 37. Bası m 18. Bası m 19. Bası m 20. Bası m 19. Bası m 21. Bası m 28. Bası m 21. Bası m 27. Bası m 15. Bası m

. . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . .

016 Bilimsel Gaflar Billy Aronson . . . . . . . . . 027 Ayak İzlerinin Esrarı B. B. Calhoun . . . . 059 Biz Hücreyiz F. Balkwill - M. Rolph . . . . 060 Hücre Savaşları F. Balkwill - M. Rolph . . 063 Bilim Adamları S. Reid - P. Fara . . . . . . 064 Ekoloji Richard Spurgeon . . . . . . . . . . . 069 Beyin Rebecca Treays . . . . . . . . . . . . . . 078 Uydular Mike Painter . . . . . . . . . . . . . 084 Kutuplarda Yaşam Kamini Khanduri . . . . 086 Mucitler S. Reid - P. Fara . . . . . . . . . . . 094 Bilgisayarlar M. Stephens - R. Treays . . . . 097 Kâşifler F. Everett - S. Reid . . . . . . . . . . 101 Kaybolan İpucu B. B. Calhoun . . . . . . 117 Küllerin Altı ndaki Sı r B. B. Calhoun . . . 120 Beş Duyu Rebecca Treays . . . . . . . . . . 121 Kuşlar F. Brooks - B. Gibbs . . . . . . . . . . 130 İşte Dünya Billy Aronson . . . . . . . . . . . 155 Geçmişin Anahtarları B. B. Calhoun . . . . 159 Mucizeler Adası na Yolculuk Klaus Kordon 184 Keşifler ve İcatlar Jean-Louis Besson . . . . 197 Piramitleri Kim Yaptı ? J. Chisholm - S. Reid 218 Kı rı k Yumurtalar B. B. Calhoun . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

057 Ona Kı saca DNA Denir F. Balkwill - M. Rolph 058 Sen Ben Gen F. Balkwill - M. Rolph . . . . . . . 071 Depremler ve Yanardağlar Fiona Watt . . . . 074 Işı k Evreni David Phillips . . . . . . . . . . . . 079 Yaşadı ğı mı z Gezegen Fiona Watt . . . . . . . 082 Denizler ve Okyanuslar Felicity Brooks . . . . 083 Hava ve İklim F. Watt - F. Wilson . . . . . . . 107 Fı rtı nalar ve Kası rgalar Kathy Gemmel . . . 185 Dağlar L. Ottenheimer - P. M. Valat . . . . . . . 200 Tarihten Bir Yaprak David Walker . . . . . .

020 Tuhaf Bu DNA’lı lar Billy Aronson . . . . . . 061 Astronomi Stuart Atkinson . . . . . . . . . . 065 Atom ve Molekül P. R. Cox - M. Parsonage 070 Makineler Clive Gifford . . . . . . . . . . . . 087 Her Yönüyle Otomobiller Clive Gifford . .

. . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . .

17. Bası m 18. Bası m 7. Bası m 1. Bası m

16. 23. 23. 24.

Bası m Bası m Bası m Bası m

22. Bası m 17. Bası m 21. Bası m 21. Bası m 18. Bası m 10. Bası m 20. Bası m 16. Bası m 6. 10. 6. 6. 1.

Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m

21. Bası m 21. Bası m 26. Bası m 18. Bası m 24. Bası m 21. Bası m 17. Bası m 5. Bası m 5. Bası m

19. Bası m 25. Bası m 19. Bası m 21. Bası m

TL TL TL TL TL TL TL TL TL TL TL TL TL TL TL TL TL TL TL TL TL TL TL TL TL TL

5 TL 8 TL 5,5 TL 5,5 TL 4,5 TL 4,5 TL 4,5 TL 5,5 TL 4,5 TL 4,5 TL 4 TL 4,5 TL Tükendi 4,5 TL 4,5 TL 5,5 TL 7 TL

12 9,5 9,5 12 8,5 11 12 8,5 9,5 8,5 12 12 11 8,5 8,5 9,5 11 8,5 8,5 8,5 8 8,5 8,5 8,5 8 8,5

Tükendi 5 TL 4 TL 4 TL 5 TL Tükendi 4,5 TL 4,5 TL Tükendi 5 TL 5 TL 5 TL Tükendi 4,5 TL 4,5 TL 5 TL Tükendi 4,5 TL 5,5 TL 4 TL 4 TL 4,5 TL 4 TL 4 TL 4,5 TL 4,5 TL 5 TL 4,5 TL Tükendi 4,5 TL 3 TL 4,5 TL

7,5 TL 5 TL Tükendi 4,5 TL 5 TL

089 Her Yönüyle Uçaklar Clive Gifford . . . . . . 093 Her Yönüyle Tekneler Christopher Maynard . 098 Enerji ve Güç R. Spurgeon - M. Flood . . . . . 102 Mikroskop C. Oxlade - C. Stockley . . . . . . . . 103 Elektronik Pam Beasant . . . . . . . . . . . . . . 124 Elektrik ve Manyetizma Adamczyk - Law . . . 168 Yunan ve Roma Mitolojisi C. Estin - H. Laporte 189 Resim ve Ressamlar A. Sington - T. Ross . . . 274 Parçacı kları n Dünyası C. Estin - H. Laporte . .

. . . . . . . . .

132 Büyüklükler Jenny Tyler - Robyn Gee . . . . . . . . . . . . . 133 Şekiller Karen Bryant-Mole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 Ölçmeye Başlamak Karen Bryant-Mole . . . . . . . . . . . . 135 Zaman Jenny Tyler - Robyn Gee . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 Renkler Karen Bryant-Mole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152 Karşı tlı klar Jenny Tyler - Robyn Gee . . . . . . . . . . . . . 153 Farklı Olanı Bul Jenny Tyler - Robyn Gee . . . . . . . . . . 154 Rakamlar Karen Bryant-Mole . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169 Saymaya Başlamak Jenny Tyler - Robyn Gee . . . . . . . . 170 10’a Kadar Saymak Jenny Tyler - Robyn Gee . . . . . . . . 171 Toplamayı Öğrenmek Karen Bryant-Mole - Jenny Tyler . . . 172 Çı karmayı Öğrenmek Karen Bryant-Mole - Jenny Tyler . . 209 Nokta Birleştirmece - Deniz Kı yı sı Karen Bryant-Mole . 210 Nokta Birleştirmece - Dinozorlar Karen Bryant-Mole . . 211 Nokta Birleştirmece - Doğa Karen Bryant-Mole . . . . . . 212 Nokta Birleştirmece - Makineler Karen Bryant-Mole . . . 213 Nokta Birleştirmece - Uzay Karen Bryant-Mole . . . . . . 214 1001 Hayvanı Bulun Ruth Brocklehurst . . . . . . . . . . . . 215 Nokta Birleştirmece - Hayvanlar Karen Bryant-Mole . . . 220 Yağmurlu Bir Gün (Sünger Ciltli) Anna Milbourne . . . . 221 Kelebek (Sünger Ciltli) Anna Milbourne . . . . . . . . . . . 224 Ay’da (Sünger Ciltli) Anna Milbourne . . . . . . . . . . . . 225 Yuvada (Sünger Ciltli) Anna Milbourne . . . . . . . . . . . 253 Atı k mı ? Hiç Dert Değil! David Morichon . . . . . . . . . 255 Kültürlü Kurt Becky Bloom . . . . . . . . . . . . . . . . . 256 Çiftlikte Anna Milbourne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204 Çiftlikte (Sünger Ciltli) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257 Dinozor Anna Milbourne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204 Dinozor (Sünger Ciltli) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261 Deniz Kı yı sı nda Anna Milbourne . . . . . . . . . . . . . . 204Deniz Kı yı sı nda (Sünger Ciltli) . . . . . . . . . . . . . . . 262 Karlı Bir Gün Anna Milbourne . . . . . . . . . . . . . . . 204 Karlı Bir Gün (Sünger Ciltli) . . . . . . . . . . . . . . . . 275 Yeraltı nda Anna Milbourne . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204 Yeraltı nda (Sünger Ciltli) . . . . . . . . . . . . . . . . . 276 1001 Minik Hayvanı Bulun Emma Helbrough . . . . . . . . 286 Rüzgârlı Bir Gün Anna Milbourne . . . . . . . . . . . . . . 286 Rüzgârlı Bir Gün (Sünger Ciltli) . . . . . . . . . . . . . 289 Gölde Anna Milbourne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286 Gölde (Sünger Ciltli) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291 Hastanede Anne Civardi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292 Doktorda Anne Civardi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293 Diş Hekiminde Anne Civardi . . . . . . . . . . . . . . . . . 294 Yavru Köpek Anne Civardi . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301 Haydi Öğrenelim - Aile Ağacı Núria Roca . . . . . . . . . 302 Haydi Öğrenelim - Ne Neden Yapı lmı ştı r? Núria Roca 303 Haydi Öğrenelim - Atma, Kullan! Núria Roca . . . . . . 304 Haydi Öğrenelim - Dört Element Núria Roca . . . . . . 305 Haydi Öğrenelim - Duyuları mı z Núria Roca . . . . . . . 306 Haydi Öğrenelim - Nası l Hareket Ederiz? Núria Roca 310 Böyle Bir Kuyrukla Ne Yapardı n? Steve Jenkins . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

105 Deneylerle Bilim R. Heddle - M. Unwin . . . . 110 Yeryüzünde Yaşam Mike Unwin . . . . . . . . 198 Deneyler Anası nı fı , 1, 2, 3 Kazı m Üçok . . . 223 Deneylerle Bilim 2 H. Edom - K. Woodward . 236 Çevremiz ve Biz - Evren Núria Roca . . . 269 Tombul Çekirdek ve Anadolu Yer Sincabı 270 Çevremiz ve Biz - Deniz Núria Roca . . . 271 Çevremiz ve Biz - Hava Núria Roca . . . . 272 Çevremiz ve Biz - Yeryüzü Núria Roca . 279 Sayı larla Eğlenelim Ray Gibson . . . . . . . 280 Sayabilirim Ray Gibson . . . . . . . . . . . . 281 Toplayabilirim Ray Gibson . . . . . . . . . . . 307 Yapabilirim! Jennifer Moore-Mallinos . . . . . . 308 Çocuk Olmak Zor! Jennifer Moore-Mallinos .

. . . . .

. . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . .

.. . .. .. .. . ..

. . . . . . .

227 228 229 230 231 232 233

. . . . . . . . .

. . . . .

. . . . . . . . .

. . . . .

. . . . . . . . .

. . . . .

. . . . . . . . .

. . . . .

. . . . . . . . .

. . . . .

. . . . . . . . .

. . . . .

Mutlu Kart Gür

. . . . . . . .

İlk Okuma - Çöp ve Geri Dönüşüm Stephanie Turnbull İlk Okuma - Güneş, Ay ve Yı ldı zlar Stephanie Turnbull İlk Okuma - Yanardağlar Stephanie Turnbull . . . . . . . İlk Okuma - Vücudunuz Stephanie Turnbull . . . . . . . İlk Okuma - Uzayda Yaşamak Katie Daynes . . . . . . İlk Okuma - Tı rtı llar ve Kelebekler Stephanie Turnbull İlk Okuma - Uçaklar Fiona Patchett . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . .

21. Bası m 14. Bası m 17. Bası m 16. Bası m 17. Bası m 11. Bası m 25. Bası m 5. Bası m 1. Bası m

14. 14. 15. 16. 15. 15. 14. 14. 14. 14. 14. 14. 2. 2. 2. 2. 2. 2. 2. 1. 1. 1. 1. 1. 1. 1.

Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m

1. Bası m 1. Bası m 1. Bası m 1. 2. 1. 1. 2. 1. 2. 1. 1. 1. 1. 1. 1. 1. 1. 1. 1. 1.

Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m Bası m

27. Bası m 23. Bası m 5. Bası m 2. Bası m 1. Bası m 1. Bası m 1. Bası m 1. Bası m 1. Bası m 1. Bası m 1. Bası m 1. Bası m 1. Bası m 1. Bası m

2. Bası m 2. Bası m 2. Bası m 2. Bası m 2. Bası m 2. Bası m 2. Bası m

5 5 5 5 4,5 4,5 7,5 4 3,5

TL TL TL TL TL TL TL TL TL

4 TL 4 TL 4 TL 4 TL 4 TL 4 TL 4 TL 4 TL 4 TL 4 TL 4 TL 4 TL 4 TL 4 TL 4 TL 4 TL 4 TL 3,5 TL 4 TL 10 TL 10 TL 10 TL 10 TL 3,5 TL 3,5 TL 4 TL Tükendi 4 TL Tükendi 4 TL Tükendi 4 TL Tükendi 4 TL 10 TL 3,5 TL 4 TL 10 TL 4 TL 10 TL 2,5 TL 2,5 TL 2,5 TL 2,5 TL 5 TL 5 TL 5 TL 5 TL 5 TL 5 TL 4,5 TL

6,5 8 7,5 6,5 5 4 5 5 5 4 4 4 4,5 4,5

TL TL TL TL TL TL TL TL TL TL TL TL TL TL

3 3 3 3 3 3 3

TL TL TL TL TL TL TL

234 258 259 265 266 267 283 284 297 298 299 309

İlk Okuma - Denizin Altı nda Fiona Patchett . . . . . İlk Okuma - Atlar ve Midilliler Anna Milbourne . . İlk Okuma - Kediler Anna Milbourne . . . . . . . . . İlk Okuma - Yumurtalar ve Civcivler Fiona Patchett İlk Okuma - Ayı lar Emma Helbrough . . . . . . . . . . İlk Okuma - Kurbağalar Anna Milbourne . . . . . . . İlk Okuma - Çiftlik Hayvanları Katie Daynes . . . . İlk Okuma - Köpekler Emma Helbrough . . . . . . . . İlk Okuma - Neden Yeriz? Stephanie Turnbull . . . . İlk Okuma - Örümcekler Rebecca Gilpin . . . . . . . . İlk Okuma - Bitkiler Nası l Büyür? Emma Helbrough Bende Disleksi Var Jennifer Moore-Mallinos . . . . . . .

.... .... .... ... .... .... .... .... .... .... .... ....

. . . . . . . . . . . .

2. Bası m 1. Bası m 1. Bası m 2. Bası m 2. Bası m 2. Bası m 1. Bası m 1. Bası m 1. Bası m 1. Bası m 1. Bası m 1. Bası m

3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 4,5

TL TL TL TL TL TL TL TL TL TL TL TL

“Haberdar olmak isterim” konulu bir mesajı kitap@tubitak.gov.tr adresine gönderin, yeni çı kan kitapları mı zdan ilk siz haberdar olun.

Duyuru Popüler Bilim Dergilerimizin dağı tı m işlerinde, uzun zamandı r süregelen ve TÜBİTAK’tan kaynaklanmayan, adrese ulaşamama, fiziksel zarar görme gibi birçok olumsuzluk yaşanabilmekte; söz konusu olumsuzluklar, gösterilen bütün çabalara rağmen zaman zaman giderilememektedir. Bu olumsuzluklar zaman ve kaynak israfı na neden olduğundan, kamu kaynakları nı n daha akı lcı ve verimli kullanı mı amaçlanarak yeni abone kaydı alı nmaması na karar verilmiştir. E-dergi sistemimizde yapı lması planlanan açı lı mlarla, dergilerimizin çok daha geniş bir okuyucu kitlesine ulaştı rı lması ve söz konusu olumsuzlukları n ortadan kalkması sağlanacaktı r. Okuyucuları mı z, yapı lacak yeni düzenlemelere kadar, dergilerimizi e-dergi aboneliği veya bayilerden satı n alma yoluyla temin edebilirler. Anlayı ş göstereceğinizi umar, saygı ları mı zı sunarı z. Not: Mevcut abonelikler, bitim tarihine kadar sürecektir. TÜBİTAK Popüler Bilim Yayı nları Müdürlüğü

AD SOYAD TELEFON FAKS E-POSTA ADRES

: : : : : : .

ZİRAAT BANKASI ......................................

SEMT / İLÇE İL POSTA KODU YAŞ ÖĞRENİM DURUMU CİNSİYET

: Güvenevler Şubesi / Ankara 6028072-5004 no’lu hesabı nı za yatı rdı m. tutarı , kredi kartı hesabı mdan alı nı z.

KREDİ KARTI NO SON KULLANMA TARİHİ ....... / .............

2002 yı lı tek cilt takı mı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2003 yı lı tek cilt takı mı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2004 yı lı tek cilt takı mı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2005 yı lı tek cilt takı mı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bilim Çocuk kutu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2006 2007 2008 Tek sayı lar; istediğiniz sayı yı işaretleyebilirsiniz. Bilim Çocuk 2008 yı lı tek sayı . . . . . . . . . . . . . . . . 121 122 123 124 125 126 127

: : : : : :

. . . . . . . . . . . . . .

TARİH :........ / .................... / ............

. . . . .

30 TL 30 TL 30 TL 30 TL 2,5 TL

......... 3 TL 128 129 130 131 132

Tek sayı lar; istediğiniz sayı yı işaretleyebilirsiniz. Meraklı Minik 2008 yı lı tek sayı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 TL 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

. . . . . . . . . . . . . .

İMZA :...........................................

. . . . . . . . . . . . . .