TURISTICKI VODIC Opština Rača
RACA
Opština Rača, 034/751-175, +38134751175, Karađorđeva 48, 34210 Rača, www.raca.rs
POSTROJENJE ZA PREČIŠĆAVANJE PIJAĆE VODE U RAČI Postrojenje za prečišćavanje pijaće vode u Rači je u fazi probnog rada. Postrojenje ima kapacitet od 45 litara u sekundi i sadrži fazu aeracije, filtracije, dezinfekcije i neutralizacije. Postrojenje sadrži savremena tehnološka rešenja i biće uvedeno u sistem račanskog vodovoda zajedno sa novoizgrađenim rezervoarom koji je kapaciteta 1.000 m3 i predstavljaće mogućnost za sigurno snabdevanje kvalitetnom pijaćom vodom u dovoljnim količinama za dug vremenski period.
Turistički vodič Rača
POGLED NA KARAĐORĐEV DOM
RAČA U SRCU ŠUMADIJE
R
ača je sedište istoimene opštine koju u 16 naselja, na 216 kvadratnih kilometara, naseljava 4.196 domaćinstava sa 12.962 stanovnika. U njenom okruženju su značajni industrijski, trgovački, kulturni i turistički centri. Sa svojim kapacitetima Rača je vrlo pogodna za goste u tranzitu, ekskurzije učenika, lovce i sportiste. Uz bogato lovno područje, terene za male sportove, olimpijski bazen za plivanje, sportsku dvoranu, moderne kafane i kafiće, benzinske pumpe, lovački dom i hotel B kategorije gostima su na raspolaganju izuzetno značajni kulturno-istorijski spomenici i izletišta. U okruženju opštine Rača, do 50 km nalazi se i čitav niz posebnih kulturno-umetničkih spomenika sa muzejima i galerijama koje gosti mogu obići pri dužem zadržavanju: Topola sa Oplencom, Bukovička banja i Orašac, manastir Koporin, Radovanjski lug i crkva Pokajnica, manastir Manasija i Kragujevac sa Spomen parkom žrtvama fašizma. 1
Turistički vodič Rača
Istorija
RAČA OKO 1900.
2
Turistički vodič Rača
RAČA IZ 1918.
ača je odvajkada pripadala oblasti Lepenice, u srcu Šumadije, čiji se valoviti reljef spušta ka Moravi, saobraćajnoj i ekonomskoj kičmi Srbije. Prostor opštine Rača predstavlja niski deo reljefa gde se jedino ističe brdo Visak (396 m) sa čijeg vrha se može sagledati veliki prostor, od rudničkih i levačkih planina, a preko doline Morave, do Beljanice i Homolja. Celo ovo područje gravitira ka Rači koja je administrativni, verski, privredni, trgovinski, zanatski, kulturni, obrazovni, zdravstveni, saobraćajni i sportski centar sa 4.000 stanovnika. Rača se razvila na raskrsnici puteva Kragujevac – Smederevska Palanka i Markovac – Topola. Opštinu sačinjavaju 15 seoskih mesnih zajednica:
RAČANKE U NOŠNJI STAROG KRAJA
KONAK – SNIMAK IZ 1932.
D. Rača, Vučić, Popović, Miraševac, Bošnjane, Viševac, Trska, Sipić, Đurđevo, Borci, D. Jarušice, Malo Krčmare, Veliko Krčmare, Sepci i Saranovo i varoš Rača. Gravitirajući ka Pomoravlju, glavnoj balkanskoj putnoj i železničkoj odrednici, od koje je udaljena samo 10 km, ima
dobru povezanost sa svim velikim centrima Srbije: Beogradom i Nišom. Preko Rače prolaze i važni transferzalni putevi koji je povezuju sa unutrašnjim delovima Centralne i Istočne Srbije: Kragujevcom, Topolom, Aranđelovcem, Smederevskom Palankom, Svilajncom i Despotovcom. 3
Turistički vodič Rača
RAČA IZ 1932. KAFANA „NACIONAL” 1923.
Ove prostore su ljudi naseljavali još od kamenog doba, a veće naselje je bilo u rimskom dobu na prostoru zaseoka Adrovac koje se, navodno, zvalo Arča. Prvi pisani pomen Rače je u jednom turskom popisu iz 1489-91. 4
godine, a posle 1718. godine se o njoj govori kao o hajdučkom naselju na Carigradskom drumu u kome će biti izgrađen han. Rača ima, 1784. godine, samo 43 hrišćanske kuće, dva hana, mezilhanu, jednu kafanu, krčmu,
ozidan izvor i drveni most na reci. U to vreme, u selu Viševcu kod Rače rodio se, 3/16. novembra 1762. godine, Đorđe Petrović Karađorđe budući vođa Prvog oslobodilačkog ustanka Srba od Turaka. Tek posle Prvog srpskog ustanka Rača se brže razvija tako da postaje sedište Lepeničke knežine, a potom i Lepeničkog sreza koji se prostirao od Mladenovca do Jagodine i od Morave do Topole. Stanovnici Rače i okolnih sela grade jednu od najvećih i najlepših crkava južno od Save i Dunava, 1855. godine. Zakonom od 1866. godine Rača je proglašena varošicom, dolazi prvi lekar, osniva se čitaonica, a pošta dobija telegraf. Uskoro je sagrađen jedan od prvih velikih parnih mlinova u Srbiji. Formira
Turistički vodič Rača PEVAČKO DRUŠTVO „VIŠNJIĆ”
RAČANKE U ŠETNJI KARUCAMA
MILE JANIĆ, PREDSEDNIK OPŠTINE 1929.
IKONA IZ PORODICE CUKIĆ
KUĆA VOJVODE PAVLA CUKIĆA
PREVOZ RAČA „MARKOVAC” OKO 1900.
IZLET RAČANA POČETKOM 20. VEKA
5
Turistički vodič Rača
DEO KUĆE ĐURE JAKŠIĆA
OSOBLJE I ŠTIĆENICI DOMA ZA SIROČAD DUNAVSKE BANOVINE
6
KUĆA ČATMARA SA DOKSATOM
Turistički T Tu rriis sttič ički kii v k vodič odič od dič i R Ra Rača ača č IGRAČI KLUBA „KARAĐORĐE”
RAČA IZ 1932. GODINE
UPRAVA RAČANSKE OPŠTINE IZ 1929. GODINE
se 1890. prva banka – Račanska štedionica, državni voćno lozni rasadnik, otvara apoteka, formira se pevačko društvo „Višnjić“ i Diletantsko pozorište. Kod crkve je izgrađena nova, za to vreme, moderna osnovna škola.
Stara varoš dobija 1915. godine električnu centralu i gradsko osvetljenje, 1920. godine se formira niža gimnazija, a kod hana je sagrađena kafana „Evropa“ sa hotelskim delom. Prvi bioskop je u kafani „Nacional“. Za to
RAČANKE U NOŠNJI STAROG KRAJA
vreme napredna omladina osniva Fudbalski klub „Karađorđe“, 1928. godine. Svoj konačni, danas stari lik, Rača dobija izgradnjom Karađorđevog doma u kome je bilo smešteno sirotište za decu Dunavske banovine Kraljevine Jugoslavije. 7
Turistički vodič Rača
KARAĐORĐEV DOM
KARAĐORĐEV DOM 1975.
Podražavajući monumentalne srednjovekovne dvorce, Karađorđev dom u Rači je sagrađen, 1932. godine, prema projektu arhitekte Dušana Mičevića iz Beograda u stilu neorenesanse i secesije kao spomenik obnovitelju srpske države. Dvospratna građevina sa pet zupčastih kula i razuđenom fasadom pleni svojom lepotom i kao takva je jedinstvena u Srbiji. Ova memorijalna građevina, u čijoj izgradnji je učestvovala i kraljica Marija Karađorđević, imala je humanitarnu namenu. Bila je namenjena za smeštaj sirote dece nekadašnje Dunavske banovine. 8
Turistički vodič Rača
RAČA JE MODERAN GRADIĆ SA SAČUVANOM STAROM GRADSKOM ARHITEKTUROM, ALI I SAVREMENIM OBJEKTIMA: HOTELOM B KATEGORIJE, OLIMPIJSKIM BAZENOM, SPORTSKIM TERENIMA I HALOM, MODERNIM BENZINSKIM PUMPAMA, ATRAKTIVNIM UGOSTITELJSKIM OBJEKTIMA... KROZ RAČU PROLAZE I POVEZUJU JE SA DRUGIM OPŠTINAMA I GRADOVIMA VAŽNE SAOBRAĆAJNICE: MAGISTRALNI PUT M4 MARKOVAC-RAČA-TOPOLA I REGIONALNI PUT R109 CEROVAC-RAČA-SMEDEREVSKA PALANKA
POGLED NA CRKVU SV. PETRA I PAVLA
9
Turistički vodič Rača
OSNOVNA ŠKOLA „KARAĐORĐE”
CENTAR ZA MITOLOŠKE STUDIJE SRBIJE
O
RAČANSKI PARK
PRIJEM DELEGACIJE U OPŠTINI RAČA
10
snovan je 1996. godine od strane račanskog istoričara umetnosti Živojina Andrejića i velikog broja srpskih naučnika sa ciljem izučavanja mitoloških matrica i istorije Srba i naroda Balkana a, u okviru naučnih skupova i radova u časopisu „Mitološki zbornik“. Do sada je organizovano 25 naučnih skupova u Srbiji i Republici srpskoj i štampano isto toliko „Mitoloških zbornika“. Zbornik je na osnovu postignutih naučnih standarda postavljen od strane Ministarstva prosvete i nauke Srbije na listu od nacionalnog značaja. Objavljeno je i preko četrdeset vrlo značajnih knjiga članova Centra.
Turistički vodič Rača
HOTEL „ŠUMADIJA“
SREDNJA ŠKOLA „ĐURA JAKŠIĆ”
HOTEL „ŠUMADIJA“
M
oderan hotel „Šumadija“ je projektovan u šumadijskom stilu, sagrađen 1981, a obnovljen 2004. godine. Hotel „B“ kategorije raspolaže sa 54 ležaja, restoranom sa salama za 300 gostiju, banket salom i terasom. Hotel raspolaže sa modernom i velikom kuhinjom sa prebogatim šumadijskim jelovnikom i raznovrsnim pićima. Blizina auto-puta omogućava i smeštaj gostiju u tranzitu, kao i učeničke ekskurzije.
CENTAR GRADA
NARODNA BIBLIOTEKA „RADOJE DOMANOVIĆ“
R
KNJIŽEVNO VEČE
ačansko čitalište je osnovao pesnik i slikar Đura Jakšić sa grupom učitelja i sveštenika, 1868. godine. Danas biblioteka raspolaže sa raznovrsnim fondom od preko 30.000 knjiga. 11
Turistički vodič Rača
RESTORANI I KAFIĆI
P KANCELARIJA ZA MLADE OPŠTINE RAČA
MASKENBAL U VRTIĆU
ŠETALIŠTE KOD SREDNJE ŠKOLE
12
utnici i turisti koji žele da posete znamenitosti Karađorđevog zavičaja i uživaju u netaknutoj prirodi, u večernjim satima mogu da uživaju u bogatom meniju i noćnom provodu u restoranima i kafanama: „Lipov cvet“, „Vidovdan“, „San Marino“, „Šumadijski raj“ i „Argentina“. Omladina se može zabaviti i u moderno opremljenim kafićima: „Posejdon“, „In“, „Art“, „Alkatraz“, „Soba“ i „Jet Set“. Turisti i putnici namernici mogu se opskrbiti svim vrstama goriva na modernoj i odlično opremljenoj benzinskoj pumpi „Lukoil“ i stanici za točenje auto gasa „Univerzal gas“.
LOVAČKI DOM
L
ovačko društvo „Gradište“ je osnovano još 1894. godine. Lovni teren izuzetno bogat sitnom divljači i pticama (srna, zec, fazan, plovke, divlji golub, jarebica) omogućuje lovni turizam tokom čitave godine. Za lovce je najpogodniji smeštaj u Lovačkom domu u Rači sa konačištem u dvokrevetnim i trokrevetnim sobama (22 ležaja). Lovački dom raspolaže i kaveznim kapacitetima za smeštaj pasa. Svim gostima na raspolaganju su i moderno opremljena kafana sa 70 mesta i kuhinja sa raznovrsnim šumadijskim i lovačkim specijalitetima.
Turistički vodič Rača
LOVAČKI DOM U SELU BOŠNJANE
BAZENI I SPORTSKI TERENI
P
ored velikog olimpijskog bazena sa izuzetnom čistom, filtriranom vodom, dimenzija 50 x 25 metara, za 2.000 kupača nalazi se i dečiji bazen dimenzija 15 x 10 metara. Kupači mogu da koriste i letnju baštu sa bifeom i terene za odbojku. U toku večeri odvijaju se zabave na vodi i noćna kupanja. Gostima Rače, kao i sportistima, na raspolaganju je nova, moderna sportska hala sa 1.000 mesta na tribinama. Hala ima propisane terene za rukomet, mali fudbal, košarku, odbojku i rekreativno bavljenje sportom, kao i bife sa restoranom, moderne svlačionice i kupatila. Pored hale se nalaze i osvetljeni tereni na otvorenom za sve male sportove, kao i dva nova teniska terena.
BAZENI
TENISKI TERENI
13
Turistički vodič Rača
RAČANSKO AMATERSKO POZORIŠTE
S
a manjim prekidima Račansko pozorište marljivo radi od 1896. godine. U ranijim periodima je uspešno gostovalo u šumadijskim varošima a, od 1994. godine i širom Srbije, sa zavidnim ostvarenjima, rezultatima i nagradama. U njemu su potekli glumci i reditelji Dragoljub Jovanović (18971978) i Dejan Cicmilović (1971).
DEJAN CICMILOVIĆ Rođen 21. 7. 1971. Srednju glumačku školu završio je u Nišu, a Fakultet umetnosti u Prištini, gde je diplomirao 1997. Odigrao je preko sedamdeset uloga u pozorištima u Beogradu, Kragujevcu, Nišu kao i na filmu, televiziji i radiju. Režirao je preko dvadeset amaterskih predstava. Nagrađivan na pozorišnim festivalima. Stalni član drame Narodnog pozorišta Niš. Na Fakultetu umetnosti u Kosovskoj Mitrovici u zvanju docenta predaje Glumu.
14
Turistički vodič Rača
RAČANSKA CRKVA BRVNARA
CRKVA BRVNARA 1908.
Račanska crkva brvnara posvećena Sv. Arhangelu sagrađena je 1726. godine. U njoj je kršten Vožd Karađorđe. Obnovljena je od strane kneza Miloša Obrenovića u prvoj polovini XIX veka. Po stilskim osobinama gradnje i izuzetno dekorisanim rezbarenim vratima ona je jedna od najskladnijih i najlepših građevina ovog tipa u Srbiji. 15
Turistički vodič Rača
CRKVA U SIPIĆU Starija crkva Sv. Kuzme i Damjana u Sipiću je zbog dotrajalosti srušena, njen ikonostas je iz 1892. godine, a nova je sagrađena 1928-29. godine. Osvećena je od vikarnog episkopa sremskog Irineja. Crkva je zidana po ugledu na Lazaricu. Ikonostas je rad Jovana Jovanovića.
HRAM ROĐENJA PRESVETE BOGORODICE
CRKVA U MALIM KRČMARIMA Hram Rođenja Presvete Bogorodice u Malim Krčmarima podignut je 1930. godine i osveštan od strane episkopa timočkog Emilijana. Građen je po projektu Nikole Nastasovića, sina sipićanskog sveštenika i prvog paroha ove crkve, Milutina. Crkva je trikonhalna sa velikom kupolom. Ikonostas, iz 1928. godine, rad je nepoznatog slikara iz Kragujevca. Zvono je poklon kralja Aleksandra Karađorđevića. 16
CRKVA SV. KUZME I DAMJANA
Turistički vodič Rača
CRKVA SV. PETRA I PAVLA
CRKVA SV. PETRA I PAVLA Crkva Sv. Petra i Pavla u Rači sagrađena je i propojala 1855. godine. Projektovana je od strane češkog arhitekte Jana Nevole u monumentalnom romantičarskom stilu po uzoru na Sabornu crkvu u Beogradu. U romantičarskom stilu je živopisana, a najveću vrednost ima njen impozantan i izuzetno umetnički vredan višespratni ikonostas koji su oslikali Milija i Nikola Marković, 1859. godine. Ikona „Blagovesti Zahariji“ doseže najveće umetničke domete srpskog crkvenog slikarstva doba romantizma. 17
Turistički vodič Rača
CRKVA USPENJA PRESVETE BOGORODICE
CRKVA U SARANOVU Crkva Uspenja Presvete Bogorodice u Saranovu je sagrađena 1886. godine i osvećena od strane mitropolita srpskog Mihajla. Građevina je trikonhalna, zasvedena i sa krovom na dve vode. Na zapadnom delu ima dvospratni zvonik. U ovoj crkvi je bio stari ikonostas iz Goroviča koji je slikan 1825. i 1834. godine. Zamenjen je novim, 1993. godine, koji je darovao Ljubomir Ivanović iz SAD-a. Novi ikonostas je rad akademskog slikara Miše Mladenovića iz Beograda. 18
Turistički vodič Rača
CRKVA BRVNARA U SEPCIMA Crkva brvnara u Sepcima je jedna od najmanjih takve vrste u Srbiji. Ona je u obliku obične kuće sa tremom. Nastala je krajem XVIII ili početkom XIX veka. Misli se da je to bio vajat Erakovića, prvih doseljenika u selo. U crkvi je činodejstvovano do 1895. godine, kada je napuštena. Kasnije je preneta pod grane višestoletnog hrasta – zapisa. Posvećena je Trnovoj Petki a, obnovljena je 2002. godine.
CRKVA SV. ARHANĐELA
CRKVA JE POSVEĆENA TRNOVOJ PETKI
CRKVA U DONJIM JARUŠICAMA Selo Donje Jarušice je postojalo još 1476. godine, a najverovatnije i u vreme Srpske despotovine. Legenda kaže da je crkva Sv. Arhanđela sagrađena još u doba Nemanjića, a prvi pomen je iz XVI veka. Bila je porušena, a kada su otkriveni njeni ostaci obnovljena je od strane kneza Miloša Obrenovića 1824. godine. 19
Turistički vodič Rača
CRKVA U VUČIĆU Od 1998. godine je u selu Vučiću počela izgradnja hrama Sv. jevanđeliste Marka. Projekat za crkvu je uradio arhitekta Radoslav Prokić iz Kragujevca. Crkva je jednobrodna sa dvema plitkim pravougaonim bočnim apsidama. Ima kupolu, zasvođena je i pokrivena krovom na dve vode. Na zapadnom delu ima visoku kulu zvonaru. Zidana je ciglom, a obložena žutim kamenom.
HRAM ROĐENJA PRESVETE BOGORODICE
CRKVA U ĐURĐEVU Hram Rođenja Presvete Bogorodice u Đurđevu je završen 1997. godine. Osvećen je od strane episkopa šumadijskog dr Save. Građen je prema projektu arhitekte Radoslava Prokića iz Kragujevca. Crkva je zidana od bele cigle. Krstoobrazne je osnove sa kupolom. Na zapadnom delu ima kulu zvonaru. Građani sela Đurđeva su počeli da zidaju crkvu 1943. godine, ali je ona srušena 1948. godine po naredbi tadašnjih vlasti. 20
HRAM SV. JEVANĐELISTE MARKA
Turistički vodič Rača
CRKVA SV. VELIKOMUČENIKA GEORGIJA
CRKVA U VIŠEVCU Tek 1994. godine sagrađena je crkva Sv. velikomučenika Georgija u Viševcu, rodnom selu Vožda Prvog srpskog ustanka. Crkvu je podigao kao svoju zadužbinu episkop šumadijski dr Sava – „Izvoljenijem Oca i pospešenijem Sina i sovršenijem Svetoga Duha sazda se sej sveti i božanstveni hram svetago velikomučenika Hristova Georgija u Viševcu, rodmom mestu Karađorđevom, va ljeta 1989, poče se, a 1994. sovrši se. Gospodi pomeni ktitora episkopa šumadijskago Savu. Ocu Vasiliju i materi Milici za dušu služi.“ Crkva je građena od kamena prema projektu arhitekte Radoslava Prokića iz Kragujevca. Osnova crkve je u formi krsta sa dve bočne, pravougaone, apside raškog tipa. Na preseku brodova nalazi se kube. Ima malu pripratu i eksonarteks sa kulom zvonarom. Ikonostas je uradio inženjer Branislav Nikolić iz Kragujevca, a ikone Adonis Stergiu. Mozaički lik Sv. Georgija iznad ulaznih vrata delo je akademskog slikara Miše Mladenovića iz Beograda. Crkva je živopisana 2004. godine starateljstvom i trudom episkopa šumadijskog Jovana. Živopisanje je izvršio atelje „Minić“ (Mateja Minić) iz Beograda. 21
VELIKANI IZ RACE
odno selo Viševac i susedna Rača su, zapravo deo, najužeg zavičaja Đorđa Petrovića - Karađorđa, vođe Prvog srpskog ustanka i obnovitelja Srbije, za razliku od Topole čiji nesporni značaj ima jedan drugi smisao i simboliku. Viševac, svakako, više nego Topola, iako je u njoj sa izgradnjom mauzoleja na Oplencu, uspostavljen kraljevski dinastički kult predstavlja afektivniji simbolički vladarski medijum Karađorđevića u kome se istorija, državnost, narod i pojedinac kao kategorije srpstva snažnije spajaju u jedinstvenu celinu. Latentna anahronost spomenika Karađorđu 22
u rodnom mestu, sagrađenog tek 2004. godine, ne umanjuje mu vrednost, već, naprotiv, predstavlja onu nedostatnu kariku u istorijskoj svesti naroda i glorifikaciji dinastije Karađorđević i pruža mogućnost za poistovećivanje u stvarnosti koja se neprekidno menja. Na taj način spomeničko nasleđe „Karađorđeve kolevke” stvarano za budućnost govori najviše o prošlosti. Viševac je tako još jedan primer zakasnelog otklona od negativne svesti prethodnog vremena tako da se u svesti naroda ovoga kraja stvorio osećaj da se Karađorđe ponovo rodio.
Turistički vodič Rača
Na ovaj način spomenici Viševca i Topole postaju zaokružena i konačna, najviša mitska vrednost nacije u središtu jedne profane religije, stvaraju u Srbiji svetlost numinozne dinastičke aure. Ali, koreni nacionalne svesti koja se uspostavlja u Viševcu, Topoli i Orašcu nalaze se, pre svega, u kolevci Đorđa Petrovića i srpskom oslobodilačkom ratu koji je on organizovao i vodio.
MESTO ROĐENJA KARAĐORĐA, BRDO GRADIŠTE, VIŠEVAC
SPOMEN ČESMA U VIŠEVCU, PODIGNUTA 1924. GODINE
U selu Viševcu, nadomak Rače gde se rodio, 1762. godine, Karađorđe Petrović, vođa Prvog srpskog ustanka nalaze se spomenici i etnokompleks podignuti njemu u čast. Tu je i brdo Gradište, ostatak nekadašnjeg velikog imanja Karađorđevog oca Petra, prirodni i lovni rezervat, sa velelepnom lipovom šumom čiji vazduh i mir krepe dušu i jačaju telo. Zdrava seoska sredina Viševca sa tradicionalnom kuhinjom i proverenim srpskim gostoprimstvom i danas je ona ista rodna gruda, sa onim istim mlekom i hlebom kojim su odhranjeni njeni junaci. 23
Turistički vodič Rača
PETROVI DVORI Kompleks okućnice Karađorđevog oca Petra, sa drvenim građevinama s početka XIX veka, sagrađen je 2004. godine dislociranjem autentičnih objekata narodnog graditeljstva sa ovih prostora. Okućnica je obnovljena prema sačuvanim svedočenjima savremenika Prvog srpskog ustanka. „Petrove dvore“ sačinjava velika kuća brvnara, vajat, klet, mlekar, kačara i pčelinjak sa vrškarama kraj izvora.
SPOMENIK KARAĐORĐU U selu Viševcu je rođen Vožd Karađorđe Petrović, 3/16. novembra 1762. godine. Povodom obeležavanja 200 godina Prvog srpskog ustanka, prema skulpturi akademskog vajara Stanimira Pavlovića iz Beograda, izliven je spomenik od bronze. Karađorđe je prikazan u stamenom stojećem stavu sa izgledom iz mlađih dana, kada je čuvao puškom svoje stado i hajdukovao u svom rodnom kraju. 24
VELIKANI IZ RACE
ETNO POSTAVKA
ETNO POSTAVKA
PETROVI DVORI
25
VELIKANI IZ RACE
Turistički vodič Rača
Pavle Cukić Veliki junak i Karađorđev vojvoda Župe i jedan od glavnih vođa Drugog srpskog ustanka, rođen je u Velikim Krčmarima kod Rače, 1782. godine. Pavlov sin Uroš Cukić bio je načelnik Sreza lepeničkog sa sedištem u Rači, 1842-1854. godine.
Đura Jakšić Jedan od najvećih srpskih pesnika i slikara bio je učitelj u Rači od 1868. do 1869. godine. Za vreme svog boravka u Rači napisao je dve drame i više pesama, i naslikao značajne portrete. U istoriji Rače Đura Jakšić je ostao zabeležen i kao osnivač Račanske biblioteke. 26
Milorad Petrović Seljančica
Dragoljub Filipović
Akademik Antonije Isaković
Učitelj u Velikim Krčmarima je iz Velike Ivanče gde je rođen 1875. godine. Značajan pesnik posvećen romantičnom životu šumadijskog sela na čije stihove su komponovane mnoge popularne narodne pesme.
Rođen je u lepeničkom selu Lužnici ali je najveći deo života proveo kao nastavnik i direktor škole u Rači. Jedan od najvećih srpskih rodoljubivih pesnika iz vremena ratova prve polovine XX veka.
Jedan od najvećih posleratnih književnika, Antonije Isaković rođen je u Beogradu, 1923. godine, ali je Raču i rodni kraj svoje majke i svoga dede do kraja života nazivao svojim zavičajem o kome je mnogo govorio i pisao. Književnik, redovan član i podpredsednik SANU.
Radoje Domanović
Akademik Pantelija Srećković
Akademik Vojislav Đurić
Najveći srpski satiričar rođen je 1873. godine. Njegovi roditelji su iz Donjih Jarušica i Velikih Krčmara. U Jarušicama, gde je učiteljovao njegov otac, Radoje je proveo detinjstvo i vrlo često boravio u ovom selu i Rači.
Pantelija Srećković je rođen u Velikim Krčmarima, 1834. godine. Najznačajniji srpski istoričar u vreme romantizma, profesor Velike škole i jedan od prvih srpskih akademika.
Dr Vojislav Đurić, rođen je u Malim Krčmarima kod Rače, 1912. godine. Profesor teorije književnosti, redovan profesor i dekan Filozofskog fakulteta u Beogradu, sekretar i podpredsednik SANU.
YURA CORPORATION
U Rači R či radi di pogon kompanije k ij „YURA CORPORATION“ koja proizvodi komponente za južnokorejsku automobilsku industriju, odnosno električnu instalaciju za automobile. Ova fabrika je započela proizvodnju u junu 2010. i zapošljava oko 1.300 radnika. Od ovog broja je oko 900 ljudi sa teritorije opštine Rača a ostalo iz susednih opština. „YURA CORPORATION“, fabrika u Rači ima tendenciju proširenja proizvodnje, dogradnje novih proizvodnih kapaciteta i otvaranja još oko 400 novih radnih mesta. Značaj ove kompanije je veliki ne samo za opštinu Rača već i za širu zajednicu obzirom da je, zahvaljujući uslovima i gostoprimstvu Račana, „YURA CORPORATION“ ostala u Srbiji i izgradila i započela sa radom u fabrici u Nišu a treću gradi u Leskovcu. Poseban kvalitet ove fabrike je u tome što se kompletan proizvodni asortiman izvozi i to u zemlje čija ekonomija nije značajnije pogođena krizom.
Turistički vodič Rača
PRVOMAJSKI URANAK Ova manifestacija svake godine proslavlja se na Gradištu u Viševcu, uz muziku, dobru hranu i odlično raspoloženje.
ŠUMADIJSKI SAJAM CVEĆA Poseban brend opštine Rača predstavljaju njeni veliki i kvalitetni proizvođači cveća i meda. Iz tih razloga 25. i 26. maja u Rači se organizuje sajam na kome učestvuju proizvođači iz čitave Šumadije, kao i drugih krajeva Srbije. U toku sajma se organizuje kulturno-umetnički program posvećen cveću i medu, savetovanja, predavanja i izbor najbolje ukrašenog dvorišta. 28
MANIFESTACIJE Turistički vodič Rača
KARAĐORĐEVI DANI – VIŠEVAC-RAČA Centar za mitološke studije Srbije, Kulturni centar „Radoje Domanović“ i KUD „Filip Višnjić“ organizuju ovu manifestaciju u čast Vožda Karađorđa u njegovom rodnom selu Viševcu i Rači, svake godine, od 26. jula do 16. novembra. Sastavni deo manifestacije čine: Sabor narodnih igara i izvornih pesama kulturno-umetničkih društava Srbije, Bosne i Crne Gore, izložbe slika, promocije knjiga, Naučni skup i izdavanje Mitološkog zbornika.
29
Turistički vodič Rača
PENA PARTY
Tradicionalni Pena party uz DJ muziku je nezaboravan doživljaj. Naime, Račani svakog leta imaju priliku da uživaju u ovom veoma popularnom vidu zabave.
STREET BASKET TURNIR
30
MANIFESTACIJE Turistički vodič Rača
POD ORAHOM – VUČIĆ U POHODE CRKVI POD ZAPISOM - SEPCI Svakog 8. avgusta u Sepcima se pod ogromnim Zapisom i kod crkve brvnare organizuje veliki narodni sabor i kulturno-umetnički program čitave Jasenice i Lepenice.
Svake godine, na Preobraženje, 19. avgusta, pod stoletnim orahom u selu Vučiću organizuje se kulturna manifestacija sa raznovrsnim sadržajima: izvorno pevanje i igre, narodna i ozbiljna muzika, poezija i proza, izložba slika, predstavljanje knjiga značajnih stvaralaca i istoričara Srbije.
RAČA, ZDRAVA SREDINA
31
RACA Hotel „Šumadija” Rača
034 751 475
Restoran sa prenoćištem „Laki” Rača
034 752 387
Restoran „Lipov Cvet” Rača
034 751 484
Restoran „Vidovdan” Viševac
034 6798 416
Restoran „San Marino” Rača
064 24 152 24
Restoran „Šumadijski raj” Rača
034 752 415
Restoran „Argentina” Rača
034 751 058
Opština Rača Centrala
034 751 175
Sud Rača
034 751 264
Katastar Rača
034 751 356
Crveni Krst Rača
034 751 861
Uprava Prihoda Rača
034 751 354
Javno Komunalno Preduzeće Rača
034 751 339
Kulturni Centar „Radoje Domanović” Rača
034 751 275
Osnovna škola „Karađorđe” Rača
034 751 251
Srednja škola „Đura Jakšić” Rača
034 751 156
Policija Rača
034 569 486
Dom zdravlja Rača
034 751 076
Vatrogasna služba Rača
034 569 487
Vrtić Rača
034 751 040
Elektro distribucija - Poslovnica - Rača
034 752 610
Biblioteka „Radoje Domanović” Rača
034 751 201
Turistička opštine Veliko Gradište; Vojvode Putnika 12220 Rača, Veliko Gradište Opština Rača, organizacija 034/751-175, +38134751175, Karađorđeva 48,2,34210 www.raca.rs www.tovg.org; info@tovg.org
Opština Rača
Dragana Živanović, predsednica opštine Rača diplomirani je inženjer poljoprivrede i doktorant na biotehničkim naukama na Poljoprivrednom fakultetu u Zemunu. Bila je na funkciji predsednice Skupštine opštine Rača od 2004. do 2008. godine. Zamenica je člana za pitanja lokalne samouprave u Savetu Evrope. Koautor je više naučnih radova iz oblasti poljoprivrede. Opština Rača, 034/751-175, +38134751175, Karađorđeva 48, 34210 Rača, www.raca.rs Izdavač: Turistička organizacija Opštine Rača, Rača; Glavni i odgovorni urednik: Saša Miljojković (Zele); Tekst pisali: Živojin Andrejić i Zoran Andrejić; Fotografije: iz zbirke Živojina Andrejića, skeniranje i redizajniranje fotografija Marko Milošević i fotografije Foto "Stojanović" Rača; Dizajn i priprema za štampu: Agencija ON; Štampa: Cicero a.d. Beograd, Tiraž: 2.000 CIP - Каталогизација у публикацији Народна библиотека Србије, Београд 338.48(497.11 Рача)(036) TURISTIČKI vodič Rača / [urednik Saša Miljkojović]. - Rača : Turistička organizacija opštine Rača, 2012 (Beograd : Cicero). - 31 str. : fotogr. ; 21 x 21 cm Kor. nasl. - Tiraž 2.000. ISBN 978-86-86541-01-7 a) Рача - Водичи COBISS.SR-ID 188525324