Voyage from Olymbos, 50 years in Baltimore

VOYAGE FROM OLYMBOS 50 YEARS IN BALTIMORE

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΑΥΜΠΟ 50 ΧΡΟΝΙΑ ΣΤΗΝ ΒΑΛΤΙΜΟΡΗ

VOYAGE FROM OLYMPOS 50 YEARS IN BALTIMORE

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΑΥΜΠΟ 50 ΧΡΟΝΙΑ ΣΤΗΝ ΒΑΛΤΙΜΟΡΗ

t

VOYAGE FROM OLYMPOS 50 YEARS IN BALTIMORE

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΛΥΜΠΟ 50 ΧΡΟΝΙΑ ΣΤΗΝ ΒΑΛΤΙΜΟΡΗ

OLYMPIAN BROTHERHOOD OF AMERICA BALTIMORE, MARYLAND ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΟΛΥΜΠΟΥ-ΔΙΑΦΑΝΙΟΥ ΒΑΛΤΙΜΟΡΗΣ, ΑΜΕΡΙΚΗΣ

TABLE OF C O N T E N T S Preface

10

Acknowledgements

12

The History of the Brotherhood (Greek)

16

The History of the Brotherhood (English)

40

Press Articles about the Brotherhood

58

Correspondence of the Brotherhood

67

Dedications

82

In Loving Memory

123

Pictorial Voyage

139

Business Sponsors

189

Index

206

Photography Credits

207

ΠΙΝΑΚΑΣ Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Ω Ν Αφιέρωση

10

Ευχαριστίες

12

Η Ιστορία του Συλλόγου μας (Ελληνικά)

16

Η Ιστορία του Συλλόγου μας (Αγγλικά)

40

Δημοσιεύματα του Τύπου για το Σύλλογο

58

Αναμνήσεις Φίλων του Συλλόγου

67

Προσωπικές Αφιερώσεις

82

Εις Μνήμην

123

Λεύκωμα Φωτογραφιών

139

Ευχές Επιχειρηματιών Χορηγών

189

Ευρετήριο

206

Προσφορές Φωτογραφιών

207

4

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ TOY Δ.Σ. ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ 2006-08 Αγαπημένοι μας συμπατριώτες, Επιθυμούμε με την ευκαιρία της έκδοσης του βιβλίου αυτοΰ να εκφράσουμε δυό λόγια εκ μέρους του Συλλόγου μας. Η Όλυμπος αποτελεί το πιο ζωντανό τόπο λ α τ κ ή ς παράδοσης και αυτό οφείλεται στους κατοίκους της. Διατηρεί μία μοναδικότητα στα ήθη και τις παραδόσεις της. Σαν Ολυμπίτες όπου κι' αν βρισκόμαστε έχουμε βαθιά ριζωμένη την αγάπη μας για τον τόπο μας. Πρέπει να είμαστε υπερήφανοι για την καταγωγή μας, και τον θαυμάσιο αυτό πολιτισμό που έχουμε κληρονομήσει απο τους προγόνους μας. Γι'αυτό και εμείς σαν Σύλλογος, και σαν Ολυμπίτες οργανωμένοι, και ενωμένοι, έχουμε μεγάλη ευθύνη, και χρέος, να διατηρήσουμε αυτά τα έθιμα, και να παραδώσουμε στα παιδιά μας την ιδιαιτερότητα της μοναδικής αυτής παράδοσης του τόπου μας. Το Διοικητικό Συμβούλιο: Εμμανουήλ Καρελλάς, Πρόεδρος Φούλα Ορφανού, Γραμματέας Ιωάννης Μαστροβασίλης, Ταμίας Τα Μέλη: Ευαγγελία Πρωτόπαπα Κωνσταντίνος Κελεπέσης Μηνάς Γιωργάκης Ιωάννης Χαλκιάς

5

The Olympian Brotherhood House, "the Syllogos", on Eastern Avenue.

To σπίτι το Συλλόγου στην Βαλτιμόρη Αμερικής επί της Eastern Avenue.

6

Επιτροπή Βιβλίου: Φοΰλα Διακοκομνηνοΰ—Συλλογή συνδρομών Μανώλης Μαοτρομανώλης — Φωτογραψικό υλικό Μανώλης Νικολαϊδης — Ιστορικός Γεώργιος Πύργος—Συγγραιρέας, σχεδιασμός Μαρία Νικολαϊδη—Συγγραιρέας, σχεδιασμός

Σύμβουλοι: Βασίλειος Νταργάκης Μορφίνη Αβδελλή Μηνάς Πρεάρης Μηνάς Χουβαρδάς Μαγκαφοΰλα Κόνσολα Νίκος Καστελλοριζιός

Book Committee: Foula Diakokomninos—Fundraiser Manolis Mastromanolis—Photographic editor Manolis Nicolaidis—Historian George Pyrgos —Author, Editor, Designer Maria Nicolaidis —Author, Editor

Advisors: Vasilios Dargakis Morfini Avdelis Minas Prearis Minas Houvardas Magafoula Konsola Nikos Kastellorizios

The Inner Harbor of Baltimore,

Our Beloved Ancestral Villages of Olympos...

Mark

)land, USA, our adopted American

City.

... and Diafani, Karpathos, Greece 9

PREFACE 50 Years in a Foreign Land No one can dispute the glorious past of Olympos, Karpathos. T h e historical and financial conditions however forced the majority of the population to immigrate to foreign lands. T h e immigrants wanted to advance not only financially b u t also socially. Many immigrants from various parts of Greece have t r i e d similar v e n tures. In the majority of instances the price they paid has been the assimilation into A view of Baltimore's Inner the general populace and the complete loss of their "roots." Unfortunately, Olympos too, has paid this price.

In this book you will read about a group of Olympites and how they kept their cultural identity and adapted to the influences of their new "homeland." You will read about the activities and the love of the Olympian people of Baltimore, Maryland, USA for their homeland of Olympos, Karpathos in Greece.

For the past fifty years, the Olympian Brotherhood of America has offered volunteer opportunities to strengthen the Olympian community.

All members contribute to the Brotherhood with the intention of keeping their Olympian h e r i t a g e alive and to promote the development of their home villages in Karpathos. There have been tough times for the Brotherhood but its goals were always in sight.

Harbor from Federal Hill.

Today, the traditions of Olympos are thriving in their new home and many people recognize the contributions of the organization. You will read about some of the activities and achievements as well as how they have contributed to the healthy existence of their Olympian heritage.

We would like to dedicate this book to the Olympian immigrants of the world and hope that this will inspire them to continue to promote the Olympian heritage in diaspora, but also contribute towards our home village of Olympos and Diafani in Karpathos, Greece.

Olympians strive to provide for their children and families while trying to maintain their culture and heritage. T h e Olympites in America have achieved this by establishing a Brotherhood that would keep them together and their traditions active. Fifty years later, the children, grandchildren, even the great-grandchildren of the first Olympian immigrants to United States of America continue to observe and practice many of the Olympian traditions and customs.

50 years have gone by, one thousand you should the future generations of Olympians you must

reach, teach.

Nicholas Kastellorizios

10

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Πενήντα Χρόνια Ξενιτιάς Πενήντα χρόνια ανιδιοτελούς π ρ ο σ φ ο ρ ά ς Κανείς δεν μ π ο ρ ε ί να α μ φ ι σ β η τ ή σ ε ι το ενός οργάνου πατριωτών μας, του Συλλόγου λαμπρό και ένδοξο παρελθόν της Ολύμπου. Οι Ολυμπιτών Διαφανιωτών Βαλτιμόρης Αμερικής. ι σ τ ο ρ ι κ έ ς και ο ι κ ο ν ο μ ι κ έ ς συγκυρίες ό μ ω ς α ν ά γ κ α σ α ν την μεΆλλος λίγο και γάλη πλειοψηφία των άλλος πολΰ, με απώΟλυμπιτών να ξενιτερο σκοπό να διατητευτούν για να επιρηθούν τα Ολυμπίβιώσουν αλλά και για τικα έ θ ι μ α και να να προοδεύσουν οικογίνει προσφορά στη νομικά, κοινωνικά, γενέτειρα μας. Υπήρεπιστημονικά και χ α ν φ ο ρ έ ς που πέπολιτιστικά. Πολλοί ρ α σ ε και δύσκολα τόποι της Ελλάδας μονοπάτια. Ό μ ω ς ο έχουν περάσει παρόστόχος ε π ε τ ε ύ χ θ η . μοιες κ α τ α σ τ ά σ ε ι ς . Τα ήθη και έθιμα της Τ ο π λ ή ρ ω σ α ν όμως Baltimore's Inner Harbor at night, taken from Federal Hill. Ολύμπου παραμέμε α κ ρ ι β ό τ ί μ η μ α , νουν ζωντανά. Η προσφορά του Συλλόγου στον την απαλλοτρίωση και κοινωνική αφομοίωση. τ ό π ο μ α ς έχει α ν α γ ν ω ρ ι σ θ ε ί και μ έ ρ ο ς τ η ς Έχασαν τις πατρικές τους ρίζες. Το τίμημα αυτό παρουσιάζεται στο βιβλίο αυτό. το έχει πληρώσει και η Όλυμπος. Έ ν α μεγάλο ευχαριστώ σε όσους συνέδραμαν Στο βιβλίο αυτό όμως, θα διαβάσετε για τον στη συγγραφή αυτού του λευκώματος και ένα τρόπο που αντιμετώπισε το πρόβλημα αυτό μια μεγαλύτερο ευχαριστώ σε αυτούς που κέντρισαν ομάδα Ολυμπιτών. Έ ν α βιβλίο στο οποίο θα τ η μ ν ή μ η τους για να κ α τ α γ ρ α φ ο ύ ν όσα δ ι α β ά σ ε τ ε για την δ ρ ά σ η των ξενιτεμένων αναφέρονται σ'αυτό. Ολυμπιτών μιας πολιτείας άλλης ηπείρου. Θα δ ι α π ι σ τ ώ σ ε τ ε μ έ σ α α π ό τις σελίδες του τ η Θέλουμε να αφιερώσουμε το βιβλίο αυτό νοσταλγία και την α γ ά π η των Ολυμπιτών της στους απανταχού Ολυμπίτες και ελπίζουμε να Βαλτιμόρης Αμερικής για το χωριό τους. α π ο τ ε λ έ σ ε ι κ ί ν η τ ρ ο για να συνεχίσουν οι Ο λ υ μ π ί τ ε ς της δ ι α σ π ο ρ ά ς το μ ε γ ά λ ο και Ό π ω ς κάθε Ολυμπίτης, έτσι και οι ξενιτεμένοι σπουδαίο έργο τους για τον τόπο μας. Ολυμπίτες της Αμερικής ήθελαν να διασφαλίσουν και να διαιωνίσουν την παράδοση αυτή για τις επόμενες γενιές και τα κατάφεραν. Πενήντα Πενήντα χρόνια πέρασαν και χίλια να τα φθάσεις, χρόνια μετά τα παιδιά, τα εγγόνια, ακόμα και τα και άλλες γενιές στιι ξενιτιά μ'Ολνμηο να μπολιάσεις. δ ι σ έ γ γ ο ν α τους είναι γ α λ ο υ χ η μ έ ν α με τα Νικόλαος Καστελλοριζιάς Ολυμπίτικα ιδανικά, ήθη και έθιμα.

11

Acknowledgements the Brotherhood intends to continue its mission.

Therefore, we would like to thank the following members who aided in the English translation: F o u l a H o u v a r d a s , Sofia H o u v a r d a s , I r e n e Kastellorizios, Kalliopi Kelepesis, and Dr. Vasilios Pyrgos.

A special t h a n k s goes o u t to Mrs. H e l e n Monopolis-Louvrou, the Greek School Principal of Saint Nicholas Greek Orthodox Church for her editorial advice that facilitated the Greek portion of this publication. We would like to acknowledge the contributions of Mr. Manolis Makris with this manuscript. We would also like to t h a n k Mrs. Sherry Mastromanolis and Antonios V. Nicolaidis who assisted in writing a n d editing the English version of this book. In addition, the Brotherhood would also like to thank and acknowledge the cooperation of o u r local newspaper The Baltimore Sun, as they allowed us to use older content relevant to the historic attributes of our organization.

It would also be an enormous oversight if we did not mention the facilitation we received from the Smithsonian Institution which permitted us to use pictures from its archive in our publication.

T h e Olympian Brotherhood would be remiss if it did not acknowledge the work ethic of Dr. George Pyrgos, and Mrs. Maria V. Nicolaidis for their diligent effort and endless hours of work.

Their meticulous nature enhanced the progression of this project, from writing, interpreting to editing. Dr. Pyrgos and Mrs. Nicolaidis put in numerous hours and endless nights of work to ensure the completion of this publication. Nonetheless, it was this very same determination that made the publication a reality, as we plan ahead for another successful fifty years of existence.

We would also like to apologize for any potential oversights or errors that are contained in this book. We want to assure you that any such oversight was accidental as we spent many hours researching the material that is included in this book as well as inviting many people to participate.

With this publication our purpose was not to glorify particular individuals b u t to showcase the work our B r o t h e r h o o d has accomplished through the collective work of all our members.

W h e n we first decided to proceed with the publication of this book we did not realize the trem e n d o u s a m o u n t of work that lay ahead of us.

T h e r e were times when we w o n d e r e d whether this book would ever be materialized and published. However the fact that you are reading this is proof that this effort was worth every moment we spent researching and preparing this publication. We hope that you will enjoy it as much as we do.

We would like to thank all the contributors for their p e r s o n a l assistance to this project. T h i s project's feasibility was dependent u p o n each and every person's willingness to contribute financially, as well as through patience for the actual publication of this monumental task. Your generosity fueled the project as the embarkation on such a journey, commemorates fifty great years of existence with h o p e s t h a t all m e m b e r s of t h e Brotherhood will have something to pass onto future generations. Even though we are part of an Olympian diaspora, t h r o u g h the completion of this task, we shall never forget our roots, heritage and culture.

Next, the B r o t h e r h o o d would like to thank the following persons: Morfini Avdelis, Vasilios Dargakis, Foula Diakokomninou, Michael a n d Angeliki Frangos, Minas Houvardas, Nikolaos Kastellorizios, M a g a - f o u l a Konsola, M a n u e l Mastromanolis, Emmanuel Nicolaidis, Maria V. Nicolaidis, Minas Prearis, and Dr. George Pyrgos, for their empirical knowledge on the history of the B r o t h e r h o o d . Without their willingness to participate, the project could not have been completed.

An age old adage states a picture is worth a thousand words. Such was the case with our photographic content. T h u s the Olympian Brotherhood would like to thank Manuel Mastromanolis, Martin Koenig, and George I. Vasiliadis for their contribution to the visual aids of the book. Your pictures certainly livened the publication, and rem i n d e d us of our village, as colorful memories painted nostalgia that epitomized our love for our heritage, rituals and village.

F u r t h e r m o r e , the O l y m p i a n B r o t h e r h o o d would like to thank the young men and women of the Brotherhood who assisted in the translation of the content. Your work was greatly appreciated.

You are the f u t u r e generation of the Brotherhood, and your hard work conveys a message of participation by the youth, which is imperative if

Thank you for all your support and Happy Anniversary T h e Brotherhood's 50 th Year Book Committee 12

Ευχαριστίες Κατά την διάρκεια της προετοιμασίας αυτής της έκδοσης συναντήσαμε αρκετές δ υ σ κ ο λ ί ε ς και α ν τ ι δ ρ ά σ ε ι ς π ο υ σ υ χ ν ά μ α ς έ κ α ν α ν να α ν α ρ ω τ η θ ο ύ μ ε αν θ α τ ε λ ε ι ώ ν α μ ε ποτέ. Ό μ ω ς η έκδοση αυτού του βιβλίου είναι απόδειξη ότι ο κόπος μας απέδοσε καρπούς και ελπίζουμε να το αγαπήσετε όπως το α γ α π ή σ α μ ε και εμείς. Η έ κ δ ο σ η αυτή δεν θα ήταν εφικτή χωρίς την σ κ λ η ρ ή ε ρ γ α σ ί α και τις α μ έ τ ρ η τ ε ς ώρες π ο λ λ ώ ν α τ ό μ ω ν . Για το σ τ ά δ ι ο έ ρ ε υ ν α ς του υλικού του βιβλίου γίνονταν συναντήσεις επί ε β δ ο μ ά δ ε ς με την σ υ μ μ ε τ ο χ ή των π α ρ α κ ά τ ω α τ ό μ ω ν : Μ ο ρ φ ί α ς Α β δ ε λ λ ή , Γ ι ώ ρ γ ο υ Α. Βασιλειάδη, Φούλα Διακοκομνηνού, Μ ι χ ά λ η και Αγγελικής Φράγκου, Νίκου Καστελλοριζιού, Μαγκαφούλας I. Κόνσολα, Μανώλη Μαστρομανώλη, Μανώλη Νικολα'ί'δη, Μαρίας Β. Νικολα'ί'δη, Β α σ ί λ η Ν τ α ρ γ ά κ η , Μ η ν ά Π ρ ε ά ρ η , Γεωργίου Π ύ ρ γ ο υ , και Μηνά Χουβαρδά. Ο Μ α ν ώ λ η ς Μ α σ τ ρ ο μ α ν ώ λ η ς π ρ έ π ε ι να τύχει ιδιαίτερης ευχαριστίας και αναγνώρισης για τις άπειρες ώρες που ξόδεψε για την έρευνα και την α ρ χ ε ι ο θ έ τ η σ η του φ ω τ ο γ ρ α φ ι κ ο ύ υλικού τόσο α π ό το αρχείο του Smithsonian όσο και της προσωπικής του συλλογής. Ευχαριστούμε και το Γιώργο I. Βασιλειάδη και τον Martin Koenig που διέθεσαν πολλές α π ό τις σπάνιες φωτογραφίες των αρχείων τους. Π ρ έ π ε ι να ε υ χ α ρ ι σ τ ή σ ο υ μ ε και τα νέα π α ι δ ι ά του Συλλόγου που β ο ή θ η σ α ν στην μ ε τ ά φ ρ α σ η τ ω ν κ ε ι μ έ ν ω ν τ ο υ β ι β λ ί ο υ στα Αγγλικά ώστε να μπορούν οι νεότερες γενιές να διαβάσουν την ιστορία του Συλλόγου. Είναι οι: Καλλιόπη Κελεπέση, Σοφία Χουβαρδά, Φούλα Χ ο υ β α ρ δ ά , Β α σ ί λ ε ι ο ς Π ύ ρ γ ο ς και Ε ι ρ ή ν η Καστελλοριζιού. Για την δ ι ό ρ θ ω σ η του Ελληνικού κειμένου ε υ χ α ρ ι σ τ ο ύ μ ε πολύ την Διευθύντρια του Δημοτικού σχολείου του Αγίου Ν ι κ ο λ ά ο υ , κ. Ελένη Μονόπολη-Λούβρου. Επιπλέον, τον κ. Μ α ν ώ λ η Μ α κ ρ ή για την σ υ ν ε ι σ φ ο ρ ά για την α κ ρ ί β ε ι α του ιστορικού και γ ρ α μ μ α τ ι κ ο ύ π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν ο υ του βιβλίου αυτού. Π ρ έ π ε ι να ε υ χ α ρ ι σ τ ή σ ο υ μ ε ι δ ι α ί τ ε ρ α τ η ν κ. S h e r r y Μαστρομανώλη, και τον Αντώνη Β. Νικολαίδη για την δ ι ό ρ θ ω σ η και επιμέλεια του Αγγλικού κ ε ι μ έ ν ο υ . Η ε θ ε λ ο ν τ ι κ ή τ ο υ ς π ρ ο σ φ ο ρ ά να

ελέγξουν το ελληνικό και αγγλικό κείμενο βοήθησε ώστε να γίνει αυτό πιο κατανοητό και σαφές και ήταν ιδιαίτερα ευπρόσδεκτη. Γι' αυτό είμαστε ιδιαίτερα ευγνώμονες. Ε π ί σ η ς π ρ έ π ε ι να ε υ χ α ρ ι σ τ ή σ ο υ μ ε τ ο Γεώργιο Π ύ ρ γ ο και την Μ α ρ ί α Β. Ν ι κ ο λ α ί δ η για την σ υ ν ε χ ή τους ε ρ γ α σ ί α για την έ κ δ ο σ η α υ τ ή . Με πολύ κ ό π ο , ε π ι μ ο ν ή και υ π ο μ ο ν ή β ο ή θ η σ α ν στην ο λ ο κ λ ή ρ ω σ η της σ υ γ γ ρ α φ ή ς αυτού του βιβλίου. Έ κ α ν α ν αυτό που και τόσοι άλλοι α π ό τ η ν ί δ ρ υ σ η τ ο υ Σ υ λ λ ό γ ο υ έ χ ο υ ν κάνει, εθελοντική εργασία με απώτερο σκοπό την προβολή και προαγωγή του τόπου μας. Ευχαριστούμε επίσης όλους τους φίλους της Ο λ ύ μ π ο υ που μ ο ι ρ ά σ τ η κ α ν μαζί μ α ς τις σκέψεις τους για την Ό λ υ μ π ο , τους Ολυμπίτες και τον Σύλλογο μέσα α π ό τις προσωπικές τους γραπτές συνεισφορές που έχουν εμπλουτίσει το βιβλίο αυτό. Π ρ έ π ε ι να ε υ χ α ρ ι σ τ ή σ ο υ μ ε τ ο εκδοτικό συγκρότημα της τοπικής μας ε φ η μ ε ρ ί δ α ς , T h e Baltimore Sun P a p e r s που μας επέτρεψαν την χ ρ ή σ η παλιότερων άρθρων της εφημερίδας με αντικείμενο την Ό λ υ μ π ο και τον Σύλλογο. Επίσης το ίδρυμα Smithsonian Institution το ευχαριστούμε για την δ ι ά θ ε σ η φωτογραφικού υλικού α π ό το αρχείο του. Α κ ό μ η π ρ έ π ε ι να ε υ χ α ρ ι σ τ ή σ ο υ μ ε όλους όσους με τα κείμενα, τις αφιερώσεις, και την ο ι κ ο ν ο μ ι κ ή υ π ο σ τ ή ρ ι ξ η τους έ κ α ν α ν ε φ ι κ τ ή αυτή την έκδοση. Τέλος θα θέλαμε να ζητήσουμε συγνώμη για τ υ χ ό ν α β λ ε ψ ί α π ο υ μ π ο ρ ε ί να υ π ά ρ ξ ε ι . Θ έ λ ο υ μ ε να σας δ ι α β ε β α ι ώ σ ο υ μ ε ότι τ υ χ ό ν π α ρ ά λ ε ι ψ η δεν είναι εσκεμμένη καθώς περάσαμε ατελείωτες ώρες ελέγχοντας την α κ ρ ί β ε ι α των π λ η ρ ο φ ο ρ ι ώ ν μ α ς και έ χ ο υ μ ε προσκαλέσει πολλούς να συμμετάσχουν και να συνεισφέρουν στο βιβλίο αυτό. Σκοπός μας με το βιβλίο αυτό δεν ήταν να π ρ ο β ά λ ο υ μ ε συγκεκριμένα άτομα αλλά να εξυμνήσουμε το έργο που έχει γίνει και γίνεται μέχρι τις μέρες μας στο πνεύμα της εθελοντικής εργασίας που δ ι α κ ρ ί ν ε ι τ η ν σ υ ν τ ρ ι π τ ι κ ή π λ ε ι ο ψ η φ ί α των πατριωτών μας.

Πολλά ευχαριστήρια στους χωριανούς μας όλους, θέλουμε να γιορτάσουμε κι άλλους πενήντα χρόνους. Η Συντακτική Επιτροπή του Βιβλίου

Πρόεδροι της Αδελφότητας Ολυμπιτών Βαλτιμόρης

Antonios Paragios 1961-1962 & 1972-1973

Konstantinos Nicolaidis 1970-1972 & 1974-1975

Vasilios Dargakis 1973-1974

Nikolaos V. Tserkis 1975-1976

George Nikolaou 1976-1977

Nikolaos Maragos 1978-1979

14

Presidents of the Olympian Brotherhood of Baltimore, Maryland

Manolis Diakomanolis 1980-1982

Ioannis Dargakis 1984-1987

Nikolaos Diakomanolis 1987-1989

Minas Diakokomninos 1989-1991

Minas Houvardas 1995-1999

Manolis V. Karellas 1999-2002 & 2006-

Foula Diakokomninou 2002-2004

Sofia Houvarda 2004-2006

15

Η Μετανάστευση των Ολυμπιτών στην Αμερική Η Ιστορία του Συλλόγου μας

16

Η Μετανάστευση των Κατοίκων της Ολύμπου οικογένειές τους. Στην τυπική οικογένεια της Ολύμπου στις αρχές του εικοστού αιώνα, έφευγε ο πατέρας αναζητώντας καλύτερη μοίρα. Η μάνα με τα παιδιά, παρέμεναν πίσίο στον τόπο όπου συνέχιζαν να δουλεύουν τα χωράφια της άγονης βορείου Καρπάθου. Οι πρώτοι Ολυμπίτες μετανάστες του τελευταίου αιώνα εγκαταστάθηκαν σε άλλες περιοχές της Ελλάδας όπως στην Κρήτη, στην Ρόδο, στην Αθήνα και αλλού. Συχνά δεν

Η Κάρπαθος και η Όλυμπος έχουν γνωρίσει πολλούς κυρίαρχους και κατακτητές στην ιστορία τους. Τους Μινωίτες, που οι αρχαίες πηγές αναφέρουν ως πρώτους οικιστές, ακολουθούν οι Αχαιοί, οι Δωριείς, οι Ρωμαίοι, οι Βυζαντινοί, οι Φράγκοι, οι Τούρκοι, οι Ιταλοί, οι Γερμανοί και οι Άγγλοι μέχρι την τελική ένωση με την Ελλάδα το 1947. Πολύπαθη η ιστορία της Καρπάθου. Αλλά το χαρακτηριστικό των Καρπαθίων και ιδιαίτερα των

A man is threshing wheat or barley that was gathered during the summer harvest. The infertile land of Karpathos never let agriculture become a substantial income for its inhabitants unlike other areas in Greece such as Thessalia. Άνδρας αλωνίζει σιτάρι ή κριθάρι που θέρισε. Η άγονη γη της Καρπάθου δεν επέτρεψε στην γεωργία να γίνει κύριο εισόδημα για την επιβίωση των κατοίκων της σ' αντίθεση με πιο εύφορες περιοχές της Ελλάδας όπως ο Θεσσαλικός κάμπος.

έβρισκαν εκεί τις ευκαιρίες που αναζητούσαν και έτσι εγκατέλειπαν την χώρα για να βρουν καλύτερη τύχη στο εξωτερικό. Έτσι οι Ολυμπίτες ταξίδεψαν σε όλες σχεδόν τις ηπείρους και σε πολλές χώρες του κόσμου όπως στην Περσία, στην Αίγυπτο, στην Ροδεσία, στο Μαρόκο, στην Κίνα αλλά και στην Αμερική.

Ολυμπιτών, το οποίο τους έκανε να μην εγκαταλείψουν το χωριό τους είναι η υπερβολική και απέραντη αγάπη για τον τόπο τους. Όμως, η άγονη γη και η σκληρή ζωή των κατοίκων της Ολύμπου ήταν οι κύριοι λόγοι που τους έκαναν πάντα να κοιτάζουν αλλού για καλύτερη προοπτική και όχι υποχρεωτικά καλύτερη ζωή.

Οι πρώτοι γνωστοί Ολυμπίτες στην ξενιτιά, δεξιοτέχνες καθώς ήταν με την πέτρα και το χτίσιμο της κάνουν αυτό σαν κύριο επάγγελμα τους. Είχαν μάλιστα ιδιαίτερη ζήτηση καθώς ήταν ιδιαίτερα φημισμένοι. Ορισμένοι απ' αυτούς, λίγοι βέβαια, κάνουν καλά κέρδη και πράγματι καλυτερεύει η ζωή τους. Αλλοι όμως δουλεύουν σκληρά και με μεγάλες στερήσεις καταφέρνουν να αποταμιεύσουν κάποια χρήματα και να γυρίσουν πίσω στην

Για μια καλύτερη ζωή πως θα βρει εποθάρρει, μα τη καρδιά δε μπόρεσε ποτέ να συνεπάρει. Μιχαήλ Μιχαηλίδης

Έτσι, πολλοί Ολυμπίτες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την Όλυμπο, τα σπίτια τους και να πάνε στην ξενιτιά προκειμένου να υποστηρίξουν οικονομικά τις 17

την μετοικεσία ολόκληρων οικογενειών και την εγκατάλειψη του παραδοσιακού τρόπου ζωής της Ολύμπου.

Όλυμπο για να δει η οικογένειά τους "άσπρη μέρα". Σε αρκετές περιπτώσεις, οι ξενιτεμένοι έχασαν ακόμη και την ίδια τους τη ζωή από διάφορες αρρώστιες και άσχημες συγκυρίες που αντιμετώπιζαν. Το πρότυπο αυτό της μετανάστευσης επικράτησε μέχρι το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Τότε υπήρξε μία σημαντική αλλαγή στο πνεύμα και στον τρόπο μετανάστευσης. Ενώ μέχρι τότε οι μετανάστες είχαν πάντα σκοπό να επιστρέψουν στην ιδιαίτερη πατρίδα τους, τώρα δεν συνέβαινε το ίδιο. Αποτέλεσμα ήταν συχνά οι μετανάστες

Ot Πρώτοι Ολυμπίτες στην Αμερική Στην Αμερική βρίσκομε τους πρώτους Ολυμπίτες στην αρχή του εικοστού αιώνα, και συγκεκριμένα κατά το 1910.

Immigration to foreign lands led to family separations. Picture was taken by a departing Olympian on his way to America as he looked back at the dock of Diafani where family members gathered to wish him farewell. Αποχωρισμός ανθρώπων λόγω μετανάστευσης. Φωτογραφία που αποτυπώθηκε από μετανάστη Ολυμπΐτη καν δείχνει αγαπημένα πρόσωπα να τον αποχαιρετούν.

Οι περισσότεροι Ολυμπίτες της εποχής εγκαταστάθηκαν στις Πολιτείες του Ohio Valley (West Virginia, Pennsylvania, Ohio, Indiana, Kentucky) όπου υπήρχαν ανθρακωρυχεία και έβρισκαν ιδιαίτερα ανθυγιεινή εργασία αλλά με καλές για την εποχή αποδοχές. Η αγάπη και η νοσταλγία του Ολυμπίτη για την πατρίδα του είναι γνωστή. Πάντα η σκέψη του στρεφόταν γύρω από την πατρίδα του και την οικογένεια που είχε αφήσει πίσω.

να φεύγουν οικογενειακώς. Έτσι ακολούθησε ένα δεύτερο μεταναστευτικό ρεύμα, πιο μαζικό. Το ρεύμα αυτό θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε «έξοδο της Ολύμπου» καθώς οδήγησε σε σημαντική μείωση του πληθυσμού του χωριού μας. Η «έξοδος» των Ολυμπιτών έγινε κυρίως στην Γερμανία, Βέλγιο, όπου υπήρχε μεγάλη ζήτηση εργατικού δυναμικού στην μεταπολεμική περίοδο αλλά και στην Αυστραλία, στον Καναδά και στην Αμερική. Μπορούμε λοιπόν στον εικοστό αιώνα να διαχωρίσουμε το μεταναστευτικό ρεύμα των Ολυμπιτών σε δύο χρονικές περιόδους με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Στην προπολεμική περίοδο όπου οι άνδρες μετανάστευαν σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας και του κόσμου, πάντα με σκοπό να επιστρέψουν πίσω και στην μεταπολεμική περίοδο, την «έξοδο της Ολύμπου», όπου η μετανάστευση γινόταν πια με

Η ξενιτιά 'ναι μια πληγή πον πάντα αίμα στάζει, κι' αν κάνει πως γελά κανείς μέσα τον αναστενάζει. Μιχαήλ Μίχαηλίδης

18

δεν υπήρχε επίσημη οργάνωση να συντονίζει τους Ολυμπίτες. Η χρηματοδότηση του στηρίχθηκε αποκλειστικά σε προσπάθειες οικονομικών μεταναστών με μόνο κοινό μεταξύ τους την αγάπη για την πατρίδα και το χωριό τους. Δεν πρέπει να λησμονούμε όμως και τις ιδιαίτερες δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι συγχωριανοί μας. Βρίσκονταν μόνοι, σε μία ξένη πατρίδα, δεν γνώριζαν την γλώσσα και τους νόμους, μία θέση ιδιαίτερα ευάλωτη. Το οικονομικό κλίμα της εποχής ήταν ιδιαίτερα αντίξοο, καθώς η Αμερική βρισκόταν ακόμη σε ύφεση, συνέπεια του μεγάλου οικονομικού «κράχ» του 1929.

Οι Ολυμπίτες βρίσκονταν με τους συγχωριανούς τους στο καφενείο, κατά το πρότυπο της Ελληνικής νησιώτικης ζωής. Εκεί, με καθημερινές συναντήσεις τους σημείωσαν την έλλειψη που είχε η ιστορική εκκλησία του χωριού μας, την απουσία καμπαναριού. Οι Ολυμπίτες της Αμερικής τότε αποφάσισαν να αποστείλουν χρήματα για την ανέγερσή του.

Οι αρχαιότεροι συμπατριώτες μας έδωσαν το παράδειγμα και μας έδειξαν τι μπορούμε να καταφέρουμε με αφοσίωση και επιμονή ασχέτως με τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε. Ίσως και γι'αυτό η αναγραφή της πλάκας να είναι τόσο σημαντική, «Οι Ολυμπίτες της Αμερικής», χωρίς να αναφέρεται σε συγκεκριμένα πρόσωπα, προέδρους ή οικογένειες. Η ταπεινότητα, χαρακτηριστικό των τότε συγχωριανών μας, θα πρέπει να αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση, στην εποχή μας που έχει ως π ρ ό τ υ π ο την αυτοπροβολή. Η μετανάστευση των Ολυμπιτών είχε μεγάλο τίμημα γι' αυτούς: την μοναξιά, την αποξένωση από την πατρίδα αλλά συχνά και την ίδια την ζωή τους. Παραθέτουμε ένα μικρό κατάλογο ατόμων που μετανάστευσαν στην Αμερική ο οποίος δεν είναι πλήρης και ζητούμε την κατανόηση σας για τυχόν ελλείψεις.

Οι Πρώτοι Μετανάστες στην Αμερική (Πρώτο Μεταναστευτικό ρεύμα πριν από το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Πηγή: Μαγκαφονλα I. Κόνσολα) Νικόλαος Αγάπιος! Γεώργιος Βασιλειάδης! Μηνάς Β. Βασίλας! Κωστής Γιαννουρής! Μιχάλης Γιούτλος! Βασίλειος Α. Γιωργάκης! Μηνάς I. Διακαντώνης! Ιωάννης Ιωαννίδης! Βασίλειος Καλίτσης! Μιχάλης Καστελοριζιόςτ Νικόλαος Καστελοριζιός! Μανώλης Κοντονικόλας! Γεώργιος Κρητικός! Αντώνιος Μ. Κωστάκης! Ιωάννης Λεντάκης! Μηνάς ΜακρυμανώληςΙ Μανώλης Γ. Μανιός! Μανώλης Μπαλασκάς! Μηνάς Ν. Μπαλασκάς! Ιωάννης Νικολάου!

The original bell tower, kampanario of Olympos.

To αυθεντικό καμπαναριό της εκκλησίας της Ολύμπου.

Οι χωριανοί της εποχής έκαναν έρανο και κατάφεραν μέσα σε μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο της ζωής τους να συγκεντρώσουν χρήματα για την ανέγερση του πολυπόθητου αυτού έργου. Ο τεχνίτης Αντώνιος Φαναράκης, ο οποίος φιλοτέχνησε το καμπαναριό της Βωλάδας, αποπεράτωσε το καμπαναριό το 1938.

Έχτισα

τα καμπαναριά

πεντάρα

δεν εκράτησα,

κ'εσπρίσαν

τα μαλλιά

μον,

να 'χω στα γηρατειά μον. Αντώνιος Φαναράκης

Σε πλάκα που υπήρχε στη βάση του παλιού καμπαναριού αναγραφόταν ότι το έργο αυτό κτίσθηκε από δαπάνες των Ολυμπιτών Αμερικής. Δυστυχώς δεν διασώζεται μέχρι σήμερα. Το έργο αυτό αποτελεί ένα παράδειγμα χωρίς προηγούμενο για την ιστορία του χωριού μας. Καταρχήν 19

Νικόλαος Φ. Νικολάου! Ηλίας Νταργάκης·)· Κομνηνός Νταργάκης! Μηνάς ΝταργάκηςΙ Μιχάλης Νταργάκης! Ηλίας Παραγιός! Ιωάννης Α. Παραγιός! Γιάννης Σωτηρίου Πέτρος! Βασίλειος Ε. Πρεάρης! Μανώλης Πρεάρης! Μιχάλης Πρεάρης! Μιχάλης Γ. Σακέλλης! Νικολής Ν. Σπανός! Χατζής Ν. Σπανός! Μηνάς Πέτρος Σωτηρίου! Μηνάς Φιλιππάκης! Φίλιππας Φιλιππάκης! Νικόλαος Φιλιππάκης! Αντώνιος Γ. Φουρτίνας! Γιάγκος Κ Χατζήπαππας! Κομνηνός Γ. Χατζήπαππας! Νικόλαος I. Χαψής! Γεώργιος I. Χουβαρδάς!

Η Ίδρυση του Συλλόγου στην Βαλτιμόρη Οι πρώτοι Ολυμπίτες της περιοχής του Ohio Valley, λόγω των δύσκολων συνθηκών εργασίας στις γαλαρίες και στα ανθρακωρυχεία άρχισαν να φεύγουν από εκεί για να αναζητήσουν καλύτερη τύχη σε πιο αναπτυγμένες περιοχές της Αμερικής. Αρκετοί α π ' αυτούς συγκεντρώθηκαν στην πόλη της Βαλτιμόρης, Maryland. Η Β α λ τ ι μ ό ρ η , ή τ α ν τότε κ α τ ' εξοχήν βιομηχανική πόλη που διέθετε πολλές ευκαιρίες για εργασία, ελαφρύτερη από τις γαλαρίες της West Virginia και Pennsylvania αλλά όχι και π ά ν τ α τόσο επικερδή. Ένας από τους Ολυμπίτες που εγκαταστάθηκε στην Βαλτιμόρη ήταν και ο Γιώργος Β. Βασιλειάδης. Το τότε γνωστό εστιατόριο του Moon Light που βρισκόταν στο Broadway και Baltimore Street έγινε κέντρο τ ω ν Καρπαθίων και ιδιαίτερα των Ολυμπιτών. Νέοι της εποχής εκείνης μας διηγούνται πώς όλοι οι μετανάστες Ολυμπίτες της περιόδου αυτής πέρασαν από αυτό το εστιατόριο και δούλεψαν άλλοι για χρόνια και άλλοι για μέρες ή μήνες. Έ ν α χαρακτηριστικό της Αμερικανικής κοινωνίας είναι η αλλοτρίωση των διαφόρων εθνικοτήτων φαινόμενο που έχει περιγραφεί ως "melting pot". Οι Ο λ υ μ π ί τ ε ς α υ τ ή ς της π ε ρ ι ό δ ο υ , με μεγάλη διορατικότητα είδαν την ανάγκη ύπαρξης ενός φορέα ο οποίος να μπορεί να αντισταθεί σ' αυτό το φαινόμενο ώστε να διατηρηθούν τα ήθη και έθιμά μας.

GEORGE V. BASILf The first president and key founding member of the Olympian Brotherhood. ΓΕΩΡΓΙΟΣ Β. ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ! Πρώτος πρόεδρος και κύριος ιδρυτής του Συλλόγου Ολυμπιτών. δεν διασώζονται σήμερα. Ο παρακάτω κατάλογος, περιέχει τα άτομα που αποτέλεσαν τα πρώτα μέλη του Συλλόγου, με βάση μαρτυρίες των παλιότερων μελών και αρχεία του Συλλόγου. Με εξαίρεση τον αείμνηστο Γεώργιο Βασιλειάδη που ήταν ο πρώτος πρόεδρος του Συλλόγου, τα ονόματα ιδρυτικών μελών του Συλλόγου παρουσιάζονται με αλφαβητική σειρά.

Τ α υ τ ό χ ρ ο ν α ο φορέας αυτός θα μπορούσε να στηρίξει τους νέους μετανάστες που έφθαναν αλλά και να αποτελέσει βασική οργάνωση που σκοπό θα είχε την βελτίωση της ποιότητας ζωής τόσο στην Βαλτιμόρη της Α μ ε ρ ι κ ή ς α λ λ ά κ υ ρ ί ω ς στα χ ω ρ ι ά της β ο ρ ε ί ο υ Καρπάθου, στην Όλυμπο και Διαφάνι. Υπήρχε βέβαια ο Παγκαρπαθιακός Σύλλογος ΚΕΠΑ ο οποίος είχε και τοπικό παράρτημα.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ t ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΒΑΣΙΛΑΡΑΚΗΣ! ΜΙΧΑΗΛ ΚΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΙΟΣ+ ΝΙΚΟΛΑΟΣ Μ. ΚΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΙΟΣ! ΝΙΚΟΛΑΟΣ EMM. ΜΑΣΤΡΟΜΑΝΩΛΗΣ f ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ! ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ! ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ ΠΑΡΑΓΙΟΣ! ΗΛΙΑΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΠΑΡΑΓΙΟΣ! ΜΙΧΑΗΛ ΠΡΕΑΡΗΣ! ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΗΣΙ" ΚΟΣΜΑΣ ΧΑΤΖΗΠΑΠΠΑΣΙ"

Αλλά οι Ολυμπίτες της εποχής, πίστευαν ότι θα ε κ π ρ ο σ ω π ο ύ ν τ α ν τα σ υ μ φ έ ρ ο ν τ α της β ο ρ ε ί ο υ Καρπάθου καλύτερα με τη δημιουργία ξεχωριστού οργάνου. Έτσι, βασιζόμενοι στο πρότυπο της ΚΕΠΑ, οι Ολυμπίτες ίδρυσαν τον πρώτο Σύλλογο μεταναστών Ολυμπιτών Αμερικής το 1952, the "Independent Order of Olympos Brotherhood of America Inc".

Τα Ιδρυτικά Μέλη του Συλλόγου Βαλτιμόρης

Στις επόμενες σελίδες αυτής της έκδοσης θα προσπαθήσουμε να απαριθμήσουμε ορισμένα από τα έργα και τις δραστηριότητες του Συλλόγου.

Σύμφωνα με το καταστατικό, ο Σύλλογος ιδρύθηκε το 1952. Τα ακριβή πρακτικά αυτής της συνεδρίασης δυστυχώς 20

μπόρεσαν τελικά να συγκεντρωθούν όλα τα απαιτούμενα κονδύλεια για την αποπεράτωση του έργου αυτού. Τελικά στις αρχές της δεκαετίας του 1970 ολοκληρώθηκε το κοινοτικό μέγαρο, το οποίο χρησιμοποιείται ως πολιτιστικό κέντρο στην Όλυμπο μέχρι τις μέρες μας. Την δεκαετία του 1960, η Ελλάδα αλλά ιδιαίτερα η κοινότητα της Ολύμπου δεν είχε πολλούς πόρους. Η Ελλάδα ακόμη προσπαθούσε να συνέλθει από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και τον εμφύλιο που ακολούθησε αμέσως μετά. Συνεπώς, το κράτος διοχέτευε τους περισσότερους πόρους του στα μεγάλα αστικά κέντρα που προσπαθούσε να ανοικοδομήσει. Παραμέρισε έτσι την οικονομική ανάπτυξη της επαρχίας. Απ' αυτή την εποχή ξεκίνησε το φαινόμενο της αστυφιλίας που μαστίζει την Ελλάδα. Συνεπώς η κοινότητα της Ολύμπου δεν μπορούσε να λάβει την απαιτούμενη οικονομική ενίσχυση από την πολιτεία για να εκτελέσει τα έργα που χρειαζόταν ο τόπος. Ο πληθυσμός της κοινότητας της Ολύμπου ασχολείτο κυρίως με την γεωργία και την κτηνοτροφία. Η δημοτική φορολογία, με την σημερινή της έννοια, δεν υπήρχε καθώς οι κάτοικοι της δεν είχαν χρήματα. Τα περισσότερα έργα της εποχής γίνονταν με εκτέλεση «χρεών οδοποιίας», ένα είδος φορολόγησης που γινόταν σε είδος. Κάθε οικογένεια θα είχε μέλη της να εργάζονται ορισμένες μέρες του χρόνου για έργα της κοινότητας. Με το τρόπο αυτό εκπλήρωναν τις δημόσιες υποχρεώσεις τους. Αυτός ο τρόπος φορολόγησης

Θεμελίωση του Πολιτιστικού Κέντρου Ολΰμπου Στην αρχή ο Σύλλογος έκανε τις συναντήσεις του σε διαφορετικούς χώρους όπου κύριο θέμα συζήτησης και στόχος των παρευρισκομένων ήταν πάντα η γενέτειρα Όλυμπος. Έ ψ α χ ν α ν και προσπαθούσαν να βρίσκουν τρόπους να τη βοηθήσουν. Π α ρ ' όλο ότι είχαν να αντιμετωπίσουν πολλά προσωπικά προβλήματα καθώς βρίσκονταν σε ξένη χώρα δίχως να γνωρίζουν την γλώσσα, και προσπαθώντας να βρούν εργασία για να προσαρμοστούν στο καινούργιο τρόπο ζωής ποτέ δεν ξέχασαν ποίοι ήταν και για ποιο λόγο βρίσκονταν εδώ. Η σκέψη και η προσοχή τους πάντα ήταν στραμμένη στην Όλυμπο και πως θα την βοηθούσαν. Υπήρχαν πολλές ανάγκες στην Όλυμπο και έπρεπε να κάνουν κάτι. Το πρώτο μεγάλο έργο το οποίο εμπνεύστηκε και υποστηρίχθηκε οικονομικά από το Σύλλογο μας ήταν το σχέδιο για την ανέγερση του κοινοτικού μεγάρου της Ολύμπου. Οι Ολυμπίτες της Βαλτιμόρης, είχαν διαπιστώσει την έλλειψη ενός κοινοτικού χώρου στον οποίο θα μπορούσαν να στεγάζονται πολιτιστικές εκδηλώσεις στο χωριό μας. Μέχρι την ανέγερση του μεγάρου τα γλέντια, τα πανηγύρια αλλά και κοινωνικά γεγονότα όπως γάμοι και βαπτίσεις γίνονταν στην πλατεία της εκκλησίας ή σε σπίτια ιδιωτών του χωριού. Όπως και οι παλιότεροι Ολυμπίτες της Αμερικής που οραματίσθηκαν και χρηματοδότησαν το έργο του καμπαναριού της εκκλησίας της Ολύμπου, οι Ολυμπίτες της Βαλτιμόρης δραστηριοποιήθηκαν για το σημαντικό αυτό έργο. Η απόφαση για την ανέγερση του κοινοτικού μεγάρου ελήφθη σε συνεδρίαση της Γενικής Συνέλευσης των μελών του Συλλόγου, που είχε γίνει στου Γιάννη του Βασιλειάδη το κουρείο, επειδή δεν είχε δικές του κτιριακές εγκαταστάσεις ο Σύλλογος τότε. Έγινε έρανος για την συγκέντρωση χρημάτων με σκοπό την ανέγερση του μεγάρου. Εστάλησαν τον Απρίλιο του 1963 χίλια δολάρια με πρόταση την ανέγερση του Κοινοτικού Μεγάρου. Η απάντηση της Κοινότητας Ολύμπου τότε ήταν ιδιαίτερα ενθουσιώδης, και με την ενεργοποίηση πολλών Ολυμπιτών στην Όλυμπο, στη Βαλτιμόρη, στη Νέα Υόρκη, στην Αθήνα και αλλού,

One of the traditional occupations of Karpathos was fishing. A fisherman here is repairing his net on the beach in Diafani.

The Megaron, shown here under construction.

Παραδοσιακή εργασία στην Κάρπαθο ήταν το ψάρεμα. Ψαράς επισκευάζει το δίχτυ του στην παραλία Διαφανίου.

To Μέγαρο υπό κατασκευή τη δεκαετία του εξήντα.

21

μεγαλώσει αλλά και το σημαντικότερο, να τα διατηρήσουν και να τα γνωρίσουν στα παιδιά τους.

είναι αντίστοιχος μιας εποχής όπου οι περισσότερες συναλλαγές γ ι ν ό τ α ν με ανταλλαγή αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων. Γίνεται αντιληπτή λοιπόν η δυσκολία που είχε η Κοινότητα να προσφέρει υπηρεσίες στους κατοίκους της. Μία από τις πολλές ελλείψεις του τόπου μας την εποχή του 1960, που υφίσταται ακόμη και σήμερα είναι η απουσία ενός λειτουργικού ιατρικού κέντρου. Η παροχή υπηρεσιών υγείας, βασικό δικαίωμα κάθε ανθρώπου, δεν ήταν εφικτή για τους κατοίκους της Ολύμπου και του Διαφανίου. Ο Σύλλογος μας ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα της Κοινότητας και βοήθησε στον εξοπλισμό του ιατρείου. Το έργο αυτό μάλιστα επαναλήφθηκε αρκετές φορές με αποστολή οικονομικού αλλά και ιατροφαρμακευτικού υλικού. Την ίδια περίοδο, το αδελφό μας σωματείο «η Δήμητρα», οργάνωση Ολυμπιτών στην περιοχή της Αττικής αναπτυσσόταν στην Ελλάδα. Ο Σύλλογος μας ανταποκρίθηκε σε κάλεσμα του αδελφού σωματείου και το ενίσχυσε με το ποσό των $1,200.00 δολλαρίων.

Η Στέγαση του Συλλόγου Την δεκαετία του 1950καιτου 1960 οι συνεδριάσεις του Συλλόγου και τα γλέντια γίνονταν σε επιχειρήσεις (όπως το Moon Light του Γεωργίου Βασιλειάδη ή το κουρείο του Γιάννη Βασιλειάδη) η σε σπίτια συμπατριωτών μας. Η μεγάλη αύξηση του πληθυσμού μας στην παροικία της Βαλτιμόρης γίνεται αιτία αναζήτησης στέγης για τις δραστηριότητες του Συλλόγου. Έτσι σε γενική συνέλευση του Συλλόγου το 1970, λαμβάνεται απόφαση να ξεκινήσει έρευνα για την εύρεση κτιρίου το οποίο θα εξυπηρετούσε τους σκοπούς του. Την περίοδο αυτή ο Σύλλογος ήταν

Αύξηση Πληθυσμοΰ των Ολυμπιτών Βαλτιμόρης Η μετανάστευση προς την Αμερική μέχρι την εποχή αυτή διεπόταν από τη νομοθεσία των ποσοστών πληθυσμού (quotas of national origin). Κριτήριο επιλογής των μεταναστών ήταν η χώρα προέλευσής τους. Το 1965 η νομοθεσία αυτή άλλαξε (The 1965 Immigration Act). Έτσι κύριο κριτήριο για την επιλογή μεταναστών ήταν το επάγγελμα του μετανάστη και προτεραιότητα δινόταν σε συγγενικά πρόσωπα ατόμων που είχαν ήδη εγκατασταθεί στην Αμερική. Αυτό οδήγησε σε μία έκρηξη αιτήσεων μετανάστευσης, «προσκλήσεων» Ολυμπιτών που παρέμεναν στην Ελλάδα για να έλθουν στην Αμερική. Αυτό συντέλεσε καταλυτικά στην «έξοδο της Ολύμπου» στην Βαλτιμόρη. Έτσι ο Ολυμπίτικος πληθυσμός της Βαλτιμόρης από το 1965 μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1970 μεγάλωσε με γεωμετρική πρόοδο, καθώς έφθαναν όλο και περισσότεροι χωριανοί. Αυτό οδήγησε ένα συγχωριανό μας να πει την ακόλουθη μαντινάδα:

Olympians from New York and Baltimore would frequently gather and have glendi together. Picture was taken in New York in 1968. Πολλές φ ο ρ έ ς οι Ολυμπίτες της Νέας Υόρκης και της Βαλτιμόρης συναντιόταν και γλεντούσαν μαζί. Στην φωτογραφία απεικονίζονται οι Νικόλαος Μαραγκός, Ηλίας Καλυκάς, Γιάννης Βασιλειάδης, Μιχαήλ Καστελλοριζιός, Βασίλειος I. Βασιλειάδης, Νικόλαος Νικήτας και Βασίλειος Διακαντώνης σε εκδήλωση του Συλλόγου της Νέας Υόρκης.

οικονομικά αποδυναμωμένος και δεν διέθετε τα απαιτούμενα χρήματα για την αγορά ακινήτου. Όπως είθισται μεταξύ των αδελφών σωματείων στείλαμε έκκληση βοήθειας. Ο Σύλλογος Ολυμπιτών Νέας Υόρκης με προτροπή του συμπατριώτη και τότε ταμία του Συλλόγου Νέας Υόρκης, Ηλία Κοντονικόλα, δάνεισε στον Σύλλογο χίλια ($1000.00) δολλάρια. Επίσης πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη μνεία στους συμπατριώτες μας Κώστα Νικολαΐδη και Νικόλαο Μαστρομανώλη οι οποίοι εγγυήθηκαν στην τράπεζα για την δανειοδότηση και την αγορά του κτιρίου του Συλλόγου. Παρά τις δυσκολίες, και την παρέλευση δύο διοικητικών συμβουλίων, του Γεωργίου Νικολάου και του Κώστα Νικολαΐδη, συγκεντρώθηκαν τελικά τα απαιτούμενα χρήματα και αγοράστηκε κτίριο το 1971 στην Macon Street στο οποίο στεγάστηκε για πρώτη φορά ο Σύλλογος μας.

Να τρελαθεί ο Κένεντν το νόμο ν-αναιρέσει, το χρήμα της Αμερικής στη θάλασσα να πέσει.

(Μαντινάδα απο άγνωστο) Οι περισσότεροι νεόφερτοι συμπατριώτες μας, αναζητούσαν την οικονομική τους βελτίωση. Ενώ μέχρι τότε η μετανάστευση από την Όλυμπο γινόταν κυρίως από τους άνδρες, τώρα μετανάστευαν ολόκληρες οικογένειες. Επειδή άφηναν πίσω τον τόπο τους δεν σήμαινε ότι ήθελαν να ξεχάσουν και την παράδοση τους. Στην ξένη πατρίδα που ήρθαν, δοκιμαζόταν καθημερινά η εθνική και τοπική τους ταυτότητα. Αναζητούσαν κοινωνικό και πολιτιστικό καταφύγιο που τους προσέφερε ο Σύλλογος. Μέσα από τις πολιτιστικές εκδηλώσεις του Συλλόγου μπορούσαν να αναβιώσουν γνώριμα ήθη και έθιμα, πάνω στα οποία είχαν 22

Αξίζει να σημειωθεί ότι ήταν και η πρώτη φορά που Ελληνικός πολιτιστικός Σύλλογος αγόρασε κτίριο για την στέγασή του στην περιοχή μας. Με προσωπική εργασία πολλών μελών του Συλλόγου, στην συντριπτική πλειοψηφία τους εθελοντών, τελικά το κτίριο διαμορφώθηκε ώστε να εξυπηρετεί τις τότε δραστηριότητές του. Με την ανιδιοτελή τους εργασία, εκπλήρωσαν και με το παραπάνω τα δημοτικά τους τέλη, την εργασία της «κοινοτικής οδοποιίας». Πρέπει να γίνει ιδιαίτερη αναφορά σε ορισμένα από τα μέλη του Συλλόγου,

οι οποίοι εργάσθηκαν περισσότερο από κάθε άλλον για την ανακαίνιση αυτή. Αυτοί ήταν ο Ιωάννης Νταργάκης, ο Μηνάς Νικολάϊδης και ο Μιχαήλ Βασιλαράκης. Με την εθελοντική τους εργασία έδωσαν το παράδειγμα για να συνεχίσουν και άλλοι.

Πολιτιστική Ανάπτυξη του Συλλόγου Προκειμένου να μπορεί ο Σύλλογος να εξυπηρετεί τους σκοπούς του, χρειαζόταν οικονομικούς πόρους. Στην αρχή έδιναν οι ίδιοι οι Ολυμπίτες από τις οικονομίες τους ό,τι μπορούσαν. Σιγά-σιγά όμως άρχισαν να βρίσκουν τρόπους να μαζεύουν χρήματα από διάφορες δραστηριότητες. Δεν ήταν βέβαια μόνο η χρηματική ενίσχυση του Συλλόγου που τους ενδιέφερε αλλά και η προώθηση και η διαφήμιση του χωριού τους. Έτσι στην αρχή οι Ολυμπίτες άρχισαν να παίρνουν μέρος στα διάφορα φεστιβάλ της Βαλτιμόρης και του City Fair κοντά στο λιμάνι της Βαλτιμόρης στο Inner Harbor. Είχαν έτσι την ευκαιρία να προβάλλουν τα ήθη και τα έθιμα τους στους κατοίκους της Βαλτιμόρης. Πρωτοπόροι λοιπόν οι Ολυμπίτες στην δημιουργία της εθνικής παράδοσης και των φεστιβάλ που έκτοτε έχουν καθιερωθεί από τις Ελληνικές Εκκλησίες καθώς και από τις διάφορες εθνικές

Glendi at the first Olympian House on Macon Street. Γλέντι το 1971 στο πρώτο σπίτι του Συλλόγου στο Macon St. Ό ρ γ α ν α Ιωάννης Παυλίδης, τσαμπούνα, Μηνάς Πρεάρης, λαούτο, και Βασίλειος Νικολάου, λύρα.

©Smithsonian Institution

Showcasing of a glendi of Baltimore Olympians at the Smithsonian Folklife Festival 1972 featuring the traditional instruments from Olympos, Karpathos lyra, laouto and tsambouna. Γλέντι Ολυμπιτών το 1972 στο Smithsonian Folklife Festival. Κερνάει ο Φίλιππας Χιώτης τους οργανοπαίκτες Βασίλη Χαψή στην λύρα, Ηλία Μηνατσή στη τσαμπούνα, και Ιωάννη Χιώτη στο λαούτο. Τραγουδούν ο Νικόλαος Νικήτας και Βασίλης Κακαρόλης.

23

Βαλτιμόρης και τους Ολυμπίτες που γνώρισαν το καλοκαίρι, να κάνουν μια ακόμη μεγαλύτερη παράσταση για τον εορτασμό του ιδίου Φεστιβάλ το 1974. Σ' αμφότερα τα φεστιβάλ, οι Ολυμπίτες έδωσαν τον καλύτερο τους εαυτό και έκαναν γνωστή την Όλυμπο στο Αμερικανικό κοινό. Πολλές φορές ο τοπικός τύπος έγραψε πολυσέλιδα άρθρα εκθειάζοντας τους και δίνοντας μία λεπτομερή αφήγηση και περιγραφή για το ποίοι ήταν οι Ολυμπίτες στην Βαλτιμόρη.

κοινότητες που συνεχίζονται ακόμη και στις μέρες μας. Οι Ολυμπίτες γίνονται γνωστοί και γρήγορα λαμβάνουν προσκλήσεις για παραστάσεις, τις οποίες εκτελούν επιτυχώς. Αλλά η σπουδαιότερη συμμετοχή του Συλλόγου ήλθε το 1972. Τότε είχε προσκληθεί επισήμως από το Smithsonian Institution για το American Folklife για να λάβει μέρος στο έκτο ετήσιο φεστιβάλ του για τον εορτασμό της 4ης Ιουλίου, ημέρας της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας, στο National Mall στην Washington, DC. Μάλιστα, η συμμετοχή αυτή του Συλλόγου αντιπροσώπευε και την Ελλάδα. Το φεστιβάλ αυτό διήρκησε πέντε ημέρες, όπου οι Ολυμπίτες παρουσίασαν τα ήθη και έθιμά τους, τους χορούς και τα τραγούδια της Ολύμπου για τα οποία καταχειροκροτήθηκαν και εντυπωσίασαν. Είχαν δε τέτοια επιτυχία, που το ίδιο καλοκαίρι, οι διοργανωτές λαογράφοι κ. Martin Koenig και η Ethel Raim επισκέφθηκαν την Όλυμπο για να την δουν από κοντά. Έμειναν τόσο εντυπωσιασμένοι από την επίσκεψη τους αυτή, καθώς και από την παρουσίαση του φεστιβάλ, που προσκάλεσαν τους Αντώνη Ζωργαφίδη, Μανώλη Κρητικό, Βασίλη Χαλκιά, Γεώργιο Πρεάρη, Ηλία Μηνατσή, Γεώργιο Κανάκη, Βασίλειο Σοφίλλα, Παπά Γιάννη Διακογεωργίου, Μηνά Μιχαηλίδη, Μαρία Α. Νικολαΐδη, Βασίλη Κελεπέση και Κομνηνό Παπανικολάου, στους οποίους έκαναν τα έξοδα και έφεραν στην Washington. Σκοπός τους ήταν, με την αθρόα συμμετοχή της Ολυμπίτικης παροικίας της

Two young Olympian women on a break after a performance at the Baltimore City Fair in the Inner Harbor. Η Μαρία Β. Ν ι κ ο λ α ΐ δ η και η Φωτεινή I. Κόνσολα ξεκουράζονται σε διάλειμμα του Φεστιβάλ του City Fair.

©Smithsonian Institution

Traditional Olympian feast at the 1972 Smithsonian Folklife Festival in Washington, D.C. Παραδοσιακό τραπέζι Ολυμπιτών το 1972 στο Smithsonian Folklife Festival.

24

Στα αρχεία του Smithsonian υπάρχει άφθονη ύλη για τους Ολυμπίτες, τα γλέντια, τα τραγούδια τους καθώς και πολύ φωτογραφικό υλικό που δείχνει την κάθε παρουσίαση τους. Ίσως να μη μπορεί κανείς να συλλάβει την αξία αυτών των γεγονότων, ιδιαίτερα των Λαογραφικών Φεστιβάλ του Smithsonian. Με τις δραστηριότητες του ο Σύλλογος και τα μέλη του έφεραν την Όλυμπο στην καρδιά της πρωτεύουσας των ΗΠΑ, την Ουάσινγκτον. Τα Φεστιβάλ αυτά έδωσαν την αναγνώριση και την μεγαλοπρέπεια που αξίζει στην άγονη Όλυμπο και το Διαφάνι. Έκαναν τα χωριά μας γνωστά στην Αμερική αλλά και στον κόσμο μέσα από το μεγαλύτερο λαογραφικό ίδρυμα του κόσμου, το Smithsonian. Ακόμη και σήμερα, άνθρωποι ψάχνουν και θέλουν να επισκεφθούν την Όλυμπο λόγω αυτής της σημαντικής εκδήλωσης.

κέρδος στον Σύλλογο. Μάλιστα, οι περισσότεροι χωριανοί που έλαβαν μέρος σ' αυτές τις εκδηλώσεις το έκαναν με οικονομική τους ζημιά, καθώς χασομερούσαν από τις προσωπικές τους εργασίες. Η ομόνοια και η εθελοντική εργασία των ανθρώπων του Συλλόγου ήταν αυτή που έφερε την πρωτοφανή οικονομική ευρωστία και ακμή που γνώρισε ο Σύλλογος. Η ενισχυμένη αυτή οικονομικά θέση επέτρεψε στον Σύλλογο να ανταποκριθεί στο έργο του τόσο στα χωριά μας Όλυμπο-Διαφάνι όσο και στην παροικία μας στην Βαλτιμόρη.

Βοήθεια προς την Ιδιαίτερη Πατρίδα

Οικονομική Ανάπτυξη του Συλλόγου

Παρ' όλο που είχε αρκετά εσωτερικά θέματα ο Σύλλογος, δεν ξέχασε ποτέ την πατρίδα και φυσικά δεν σταμάτησε στο κοινοτικό μέγαρο. Ανταποκρίθηκε πολλές φορές κι' αυτή την περίοδο, την δεκαετία του 1970 στα καλέσματα της πατρίδας για βοήθεια. Με την μεταπολίτευση στην Ελλάδα είχε οριστεί προσωρινός πρόεδρος της κοινότητας ΟλύμπουΔιαφανίου ο αείμνηστος Δάσκαλος, Κομνηνός Παυλίδης Με επιστολή του μας πληροφόρησε ότι το κοινοτικό υδραγωγείο της Ολύμπου είχε ανάγκη καινούργιας μηχανής. Αμέσως ο Σύλλογος ενέκρινε με ομόφωνη απόφαση της γενικής συνέλευσης την αποστολή χρημάτων που θα επέτρεπε την αντικατάσταση της μηχανής για την υδροδότηση της Ολύμπου. Αυτή ήταν μόνο μια από τις πολλές περιπτώσεις

Η περίοδος αυτή, της δεκαετίας του 1970, είναι ίσως και η σημαντικότερη περίοδος του Συλλόγου, καθώς γνώρισε εκτός από πολιτιστική ακμή και πρωτοφανή οικονομική ακμή. Με την ανιδιοτελή εργασία αναρίθμητων μελών του, ο Σύλλογος κατάφερε να αποκτήσει το κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό για να συμμετάσχει στα Φεστιβάλ της Ουάσινγκτον που έγιναν το 1972 και το 1974, και στο Baltimore City Fair. Οι πωλήσεις προϊόντων που ετοίμασαν οι γυναίκες του Συλλόγου ήταν αυτές που έφεραν οικονομικό

A picture of all classes of the elementary school body of the children of Olympos shown here in the schoolyard in 1953, when the school was at peak enrollment. Names of the individuals [above] can be found online at www.dodekanisa.net/sxolio. Φωτογραφία των μαθητών του Δημοτικού σχολείου Ολΰμηου στο προαύλιο του σχολείου το 1953, όταν ακόμη το σχολείο βρισκόταν σε ακμή. Πολλά από τα παιδιά που απεικονίζονται μετανάστευσαν στην Αμερική. Μπορείτε να βρείτε τα ονόματα στο διαδίκτιο στο www. dodekanisa. net/sxolio.

25

στις οποίες ο Σύλλογος απέστειλε χρήματα για την ενίσχυση κοινωφελών έργων στην ιδιαίτερη πατρίδα μας. Οι μετανάστες που άρχισαν να γνωρίζουν την νέα τους πατρίδα, συνειδητοποίησαν πόσες ελλείψεις είχε ο τόπος μας. Οι ελλείψεις στο δημοτικό σχολείο ενοχλούσαν ιδιαίτερα τους πατριώτες μας οι οποίοι μπορούσαν να συγκρίνουν τις υποδομές του σχολείου της Ολύμπου με αυτές των σχολείων της Αμερικής. Έτσι, πάλι με ιδιωτική πρωτοβουλία του Συλλόγου, οι Ολυμπίτες της Βαλτιμόρης προέβησαν σε αγορά υλικού για τον εξοπλισμό του σχολείου. Αγόρασαν την εποχή αυτή κινηματογραφικό μηχάνημα προβολής, για να μπορούν τα παιδιά της Ολύμπου να βλέπουν επιμορφωτικά έργα, ντοκιμαντέρ για να έχουν έτσι μια περισσότερο άρτια και σύγχρονη εκπαίδευση.

Ανάγκη Μεταστέγασης του Συλλόγου

The three "Bills", start the dance on stage as the kefi was building up at the Smithsonian Folklife Festival 1974.

Ov τρεις «Βασίληδες» Β α σ ί λ ε ι ο ς Χαλκιάς, Β α σ ί λ ε ι ο ς Νταργάκης και ο Βασίλειος Γιωργάκης σηκώνονται να ζέψουν το χορό στο Smithsonian Folklife Festival 1974. Κερνάει ο Ιωάννης Νταργάκης.

Ο Σύλλογος γνώρισε μια ιδιαίτερη ακμή την περίοδο της δεκαετίας του 1970. Όμως το αρχικό κτίριο στο οποίο στεγάστηκε δεν ήταν και το καταλληλότερο. Ή τ α ν περιορισμένο σε μέγεθος και δεν εξυπηρετούσε τον ολοένα αυξανόμενο αριθμό Ολυμπιτών. Το 1976 σε γενική συνέλευση πού έγινε, πάρθηκε απόφαση να ξεκινήσει έρευνα για την αγορά νέου κτιρίου. Το κτίριο αγοράστηκε και παραμένει έως σήμερα το κτίριο στο οποίο στεγάζεται ο Σύλλογος, στο 4602 Eastern Avenue. Αυτή την φορά η αγορά έγινε με πολλή μεγαλύτερη ευκολία καθώς ο Σύλλογος είχε οικονομικούς πόρους από τις διάφορες δραστηριότητες και εκδηλώσεις του. Το κτίριο ξεπληρώθηκε πραγματικά σε χρόνο ρεκόρ, τον Μάρτιο του 1978.

Τα κορίτσια ντυμένα με τις φορεσιές τους πλαισίωναν τα αγόρια και τους άνδρες που τραγουδούσαν τα κάλαντα. Πολλές φορές έκαναν και σύντομα γλέντια σε κάθε σπίτι για να δώσουν μια μικρή γεύση της πατρίδας εδώ στην ξενιτιά. Επίσης τώρα πλέον γίνονται και αρραβώνες, γάμοι, αντίγαμοι, εφτά, βαπτίσεις, ονομαστικές γιορτές, χοροεσπερίδες κτλ. Έτσι οι Ολυμπίτες αναγνωρίζονται σαν μία ισχυρή ομάδα και διακρίνονται ίσως επειδή παίζουν ένα κύριο ρόλο μεταξύ των Ελλήνων της Βαλτιμόρης. Όμως η σημαντικότερη δραστηριότητα που έλαβε μέρος στο σπίτι του Συλλόγου ήταν η συνάντηση των νέων παιδιών. Με πρωτοβουλία του Συλλόγου ξεκίνησαν μαθήματα χορού, τραγουδιού, τα οποία βοήθησαν στην διατήρηση των ηθών και εθίμων των χωριών μας. Όταν πρωτοξεκίνησαν τα μαθήματα αυτά, πολλές δεκάδες Ολυμπιτάκια διδάχθηκαν από το Σύλλογο τις πρώτες νότες τραγουδιού και τα πρώτα βήματα χορού. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι για ορισμένα απ' αυτά τα παιδιά, αυτός ήταν ο μοναδικός τρόπος επαφής τους με την Ολυμπίτικη κουλτούρα καθώς δεν είχαν την ευκαιρία να ταξιδέψουν και να επισκεφθούν την Κάρπαθο. Η προσπάθεια αυτή διδασκαλίας των παραδόσεων μας και συνάντησης των νέων της Ολύμπου συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Ο Σύλλογος Γίνεται «Ναός» των Ολυμπιτών Σ' αυτή την περίοδο (τέλη του 1970, αρχές του 1980) οι Ολυμπίτες είναι πια καλά εγκατεστημένοι στην Βαλτιμόρη και το νέο τους κτίριο έγινε κέντρο συνάντησης των συμπατριωτών μας σε εβδομαδιαία βάση. Φυσικά δεν ξέχασαν τις παραδόσεις τους και με ευλάβεια τηρούν όλα τα ήθη και έθιμα όπως τα ήξεραν. Οργανοπαίχτες υπάρχουν αρκετοί οι οποίοι είναι και οι πρωτεργάτες σε κάθε εκδήλωση. Οι μερακλήδες της εποχής υπερβαίνουν ακόμα και αυτούς που έχουν μείνει πια στην Όλυμπο και έτσι με ευλάβεια και τελετουργία γίνονται τα γλέντια και οι διασκεδάσεις, όπως ονομαστικές γιορτές, απόκριες, κάλαντα σε κάθε σπίτι πάντα με πρωτοβουλία του Συλλόγου. Σκοπός του ήταν να ενισχυθεί οικονομικά, αλλά προπάντων να δώσει λίγη χαρά στο κάθε Ολυμπίτικο σπίτι, αφού θα έβλεπαν τόσους Ολυμπίτες μαζεμένους να ανταλλάξουν ευχές, ένα μικρό διάλειμμα μέσα στη δύσκολη και κοπιαστική ζωή τους.

Όσα καλά νάχει κανείς σαν είν' ξενιτεμένος, θα νιώθει πάντα μοναχός και μεσ' τους ξένους ξένος. Μιχαήλ Μιχαηλίδης

26

καθηγητές πανεπιστημίων στις τάξεις τους για τη διδασκαλία της κοινωνιολογίας και των μελετών ανθρωπιστικών επιστημών. Ακόμη και αυτή η κεντρική βιβλιοθήκη της Βαλτιμόρης Enoch Pratt έχει την ταινία μονίμως για όσους ενδιαφέρονται. Βλέπουμε λοιπόν πώς σιγά-σιγά οι Ολυμπίτες γίνονται μέρος της ίδιας της πόλης στην οποία έχουν εγκατασταθεί και μοιράζονται μαζί της ό,τι έχουν να προσφέρουν. Αυτή την εποχή το περιοδικό National Geographic ετοιμάζεται να εκδόσει ένα σημαντικό τεύχος με τίτλο «το Βυζάντιο». Το τεύχος που είχαν ετοιμάσει είχε μια σημαντική έλλειψη, αναφορά στο Βυζάντιο του παρόντος. Κατόπιν έρευνας τους ανακαλύπτουν ότι ζωντανό Βυζάντιο υπάρχει σήμερα μόνο στο Άγιο Ό ρ ο ς και στην Ό λ υ μ π ο της Καρπάθου. Το περιοδικό απευθύνεται στην Ελληνική Πρεσβεία η οποία το φέρνει σε επαφή με την Μαρία Β. Νικολαίδη η οποία μαζί με ομάδα του πηγαίνει στην Όλυμπο και το αποτέλεσμα ήταν το άρθρο που δημοσιεύθηκε στο διεθνές περιοδικό National Geographic: Eternal Easter in a Greek Village στο οποίο περιγράφεται λεπτομερέστατα ο εορτασμός του Πάσχα στην Όλυμπο. Από την άκρη της γης

Όλυμπος: Θέμα Πολιτιστικής Κοινωνιολογικής Μελέτης Στο τέλος της δεκαετίας του εβδομήντα η Αμερικανίδα Doreen Moses, που γνώρισε την Όλυμπο μέσω των δύο φεστιβάλ του Smithsonian έδειξε ενδιαφέρον για τον τρόπο ζωής της Ολύμπου. Μελέτησε για αρκετό χρόνο την Ολυμπίτικη κουλτούρα των Ολυμπιτών της Βαλτιμόρης. Αποτέλεσμα των προσπαθειών της είναι η δημιουργία της ταινίας A Village in Baltimore, ένα ντοκιμαντέρ στο οποίο περιγράφεται η ζωή τεσσάρων νεαρών γυναικών στη καινούργια τους πατρίδα. Η παρουσίαση αυτής της ταινίας γίνεται στο Walters Art Museum και συνοδεύεται με δεξίωση και με τοπικούς χορούς που χόρεψαν οι Ολυμπίτες σε αίθουσα του μουσείου. Επίσης, η Ελληνική Πρεσβεία στην Washington παρουσιάζει την ίδια ταινία, την οποία ακολουθεί δεξίωση. Πολλές φορές η τηλεόραση έχει προβάλλει αυτό το σημαντικό έργο και ακόμη περισσότερο έχει χρησιμοποιηθεί από

(1985) — Exhibit at the Baltimore Museum of Arts. View of the traditional decorations found in homes in Olympos and Diafani, and in Baltimore.

(1985) —Έκθεοη στο Μουσείο Καλών Τεχνών της Βαλτιμόρης, Μέρυλαντ. Απεικονίζεται σε πρώτο πλάνο της φωτογραφίας το σπίτι του Ολυμπίτη στην Βαλτιμόρη, και δεξιά το παραδοσιακό Καρπάθικο σπίτι οπως είναι στην Ό λ υ μ π ο και Διαφάνι.

27

γλέντι και πως διεξάγεται. Δημοσίευσε πολλά άρθρα σε διάφορα σοβαρά λαογραφικά περιοδικά εδώ στην Αμερική με θέμα την Όλυμπο. Κατέγραψε σε μαγνητοταινίες και φωτογραφίες διάφορα γλέντια εδώ στην Βαλτιμόρη αλλά και στην Όλυμπο, ακόμη και γάμους. Αυτό το υλικό θέλησε να το χρησιμοποιήσει και να το μοιραστεί με όλο τον κόσμο. Αποφάσισε λοιπόν να παρουσιάσει μία φωτογραφική έκθεση με τίτλο Scattered in Foreign Lands: a Greek Village in Baltimore στην οποία δείχνει την ζωή των Ολυμπιτών εδώ στην Βαλτιμόρη και την συγκρίνει με την ζωή των Ολυμπιτών στην Όλυμπο στο τέλος της δεκαετίας του 50, πριν να γίνει η έξοδος των Ολυμπιτών και στο τέλος του 70 όταν πλέον ο πληθυσμός της Ολύμπου έχει λιγοστέψει κατά πολύ εφ' όσον έχουν μεταναστεύσει οι περισσότεροι σε άλλα μέρη όπως στη Ρόδο, Πειραιά, Γερμανία, Βέλγιο, Νέα Υόρκη, και φυσικά Βαλτιμόρη. Αυτή την εποχή η Όλυμπος αριθμεί περίπου τον ίδιο αριθμό κατοίκων με τους Ολυμπίτες της Βαλτιμόρης. Χρησιμοποιούνται φωτογραφίες του φημισμένου Κωνσταντίνου Μάνου ο οποίος έχει επισκεφθεί την Όλυμπο στις αρχές του 60 και της Liliane de Toledo στο τέλος του 1970. Περίπου 75 φωτογραφίες διηγούνται την

έρχονται γράμματα για περισσότερες πληροφορίες και πολλοί άνθρωποι επισκέπτονται την Όλυμπο ακόμη και σήμερα το Πάσχα. Μ' αυτό το άρθρο η Όλυμπος διευρύνει την φήμη της και γίνεται γνωστή σε όλο τον κόσμο.

"Ενα Ελληνικό Χωριό στην Βαλτιμόρη" Στις αρχές της δεκαετίας του ογδόντα, η διδάκτορα Άννα Καραβέλη έδειξε ενδιαφέρον για την Όλυμπο επειδή γοητεύτηκε από το πλούσιο λαογραφικό υλικό που ανακάλυψε. Αφιερώνει πάνω απο πέντε χρόνια μελετώντας τους Ολυμπίτες, τον τρόπο ζωής τους στην καινούρια τους πατρίδα, τα τραγούδια και τους σκοπούς τους, αλλά το κύριο ενδιαφέρον της στρέφεται στο γλέντι και τη τελετουργία του το οποίον μελέτησε και ερεύνησε σε βάθος. Επισκέφθηκε την Όλυμπο δύο φορές όπου συναντήθηκε με τους πρωτομερακλήδες της Ολύμπου οι οποίοι της εξήγησαν και της περιέγραψαν με λεπτομέρεια τι σημαίνει

Live Glendi at Opening night at the Baltimore Museum of Arts sponsored by the Olympian Brotherhood of America. Ζωντανό γλέντι οτα εγκαίνια της Φωτογραφικής έκθεσης στο Baltimore Museum of Arts με την υποστήριξη του Συλλόγου.

28

ιστορία των Ολυμπιτών με αυτή την έκθεση η οποία έγινε με χρηματοδότηση από το National Endowment for the Humanities. Η έκθεση αυτή φιλοξενήθηκε από το Baltimore Museum of Arts, τρίτο σε μέγεθος μουσείο της Αμερικής από Ιούνιο έως Αύγουστο 1985. Μέρος της εκθέσεως ήταν και η αναπαράσταση του εσωτερικού του Καρπάθικου σπιτιού καθώς και του σπιτιού του Ολυμπίτη στην Βαλτιμόρη. Στα εγκαίνια της εκθέσεως όλοι οι Ολυμπίτες ήταν καλεσμένοι και με πρωτοβουλία του Συλλόγου έγινε γλέντι από Ολυμπίτες εντός του Μουσείου. Η έκθεση παρέμεινε για δύο ολόκληρους μήνες μέσα στο μουσείο και πλαισιώνονταν από διάφορες ομιλίες και εκδηλώσεις που και πάλι είχαν σχέση με την Όλυμπο. Εκτός αυτών εκδόθηκε και κατάλογος της εκθέσεως στον οποίο περιγράφεται με λεπτομέρεια η έκθεση, το γλέντι και οι Ολυμπίτες. Η διδάκτορα Καραβέλη συνεργάσθηκε με την διδάκτορα Elaine Eff, τον Μηνά Κόνσολα, την Μαρία Β. Νικολαΐδη και πολλούς άλλους συνεργάτες για την αποπεράτωση αυτής της έκθεσης, η οποία υπάρχει μέχρι και σήμερα.

Εθνικό Δημόσιο Ραδιόφωνο (NPR) Το 1987 το National Public Radio ήθελε να κάνει έρευνα για το θεσμό του γάμου και ετοίμασε εκπομπή η οποία ακούστηκε σε 300 ραδιοφωνικούς σταθμούς της Αμερικής. Εκεί ακούστηκαν πολλοί Ολυμπίτες οι οποίοι εξηγούσαν τι σημαίνει να είσαι Ολυμπίτης στην Βαλτιμόρη και πώς γινόταν ο γάμος με προξενιό. Η εκπομπή αυτή είχε μεγάλο ενδιαφέρον την εποχή που έγινε επειδή το ποσοστό των διαζυγίων στη Αμερική ήταν πολύ αυξημένο. Η εκπομπή υπάρχει στο αρχείο του Συλλόγου για όποιον επιθυμεί να την ακούσει.

Υποδοχή Μητροπολίτη Καρπάθου Νεκτάριου Στις αρχές της δεκαετίας του ογδόντα, ο Μητροπολίτης Καρπάθου Νεκτάριος έκανε ταξίδι στην Αμερική. Σκοπός του ταξιδιού του ήταν να γνωρίσει τους Καρπάθιους της διασποράς αλλά και να παρουσιάσει προτάσεις για την εκτέλεση κοινωφελών έργων, όπως γηροκομείου κτλ. Ο Σύλλογος φιλοξένησε τον Δέσποτα και άκουσε με μεγάλη προσοχή τις προτάσεις του. Ανταποκρίθηκε αμέσως στο εκκλησιαστικό κάλεσμα και ξεκίνησε έρανο, για να υποστηρίξει τα κοινωφελή αυτά έργα τα οποία προόριζε για την Κάρπαθο.

Επανεξοπλισμός του Αγροτικού Ιατρείου Το ενδιαφέρον για την πατρίδα παραμένει ζωηρό και την δεκαετία του 1980. Ο Σύλλογος για άλλη μια φορά ανταποκρίθηκε και τότε στις ανάγκες της κοινότητας. Το κτίριο που στέγαζε κάποτε το ελαιοτριβείο της Παναγίας ανακαινίσθηκε και αποτέλεσε το νέο κοινοτικό αγροτικό ιατρείο. Υπήρχε όμως ανάγκη εξοπλισμού του ιατρείου και ο Σύλλογος πάλι ανέλαβε να εξοπλίσει το ιατρείο με σύγχρονα ιατρικά μηχανήματα της εποχής. Ξοδεύτηκαν πάνω από $9,500.00 για την αγορά του υλικού αυτού. Η έλλειψη όμως μόνιμου προσωπικού στο ιατρείο, το οποίο να ευθύνεται για την συντήρηση και διαφύλαξη του εξοπλισμού του, ήταν η αφορμή να χαθεί αρκετό α π ' αυτό το υλικό.

Εκθεση: « Κουτί της Πανδώρας » Την εποχή αυτή το Μουσείο Ουόλτερς (Walters Art Museum) αποφάσισε να ετοιμάσει έκθεση, Pandora's Box, το Κουτί της Πανδώρας. Και πάλι οι Ολυμπίτες της Βαλτιμόρης και οι φίλοι της Ολύμπου έγιναν αφορμή να πάει ομάδα στην Όλυμπο και να καταγράψουν εικόνες από την ζωή της Ολυμπίτισσας και να συμπεριληφθεί η Όλυμπος σαν μέρος της εκθέσεως με φωτογραφικό υλικό και βίντεο που εξηγούσε και κατατόπιζε τους θεατές της εκθέσεως για το ρόλο και τις ασχολίες της αρχαίας και σημερινής Ελληνίδας.

Karpathians welcoming Metropolitan Nektarios of Karpathos at Baltimore's Penn Station. Κ α ρ π ά θ ι ο ι καλωσορίζουν τον Μητροπολίτη Κ α ρ π ά θ ο υ Νεκτάριο στο Σιδηροδρομικό Σταθμό Πένν της Βαλτιμόρης.

29

One of the original dance groups of the Olympian Brotherhood showcasing a dance at UAW hall. Έ ν α από τα πρώτα χορευτικά μπαλέτα του Συλλόγου επιδεικνύουν παραδοσιακό χορό σε χοροεσπερίδα στο UAW hall. Χορεύουν οι: Φούλα Β. Νταργάκη, Καλλιόπη Μ. Πρεάρη, Σοφία Ε. Μαστρομανώλη και Φούλα Φιλιππάκη.

Olympian Children singing at a glendi demonstrating their talent and skill at singing they developed from classes held at the Olympian Brotherhood. Παιδιά Ολυμπιτών τραγουδούν σε χοροεσπερίδα του Συλλόγου μας και επιδεικνύουν τους σκοπούς που έμαθαν από μαθήματα του Συλλόγου. Διακρίνεται ο δάσκαλος τραγουδιού και χορού Νίκος Νικήτας, και οι μαθητές του Μανώλης Μ. Νικολάίδης, Γιώργος Πύργος, Μηνάς Δράκος, Βασίλειος Μαστρομανώλης, Νίκος Βασιλειάδης και Νίκος Γιωργάκης.

30

Συγκεντρώθηκαν τότε πάνω από $1000.00 τα οποία δόθηκαν στο μητροπολίτη. Με μεγάλη μας λύπη, πληροφορηθήκαμε ότι τα έργα αυτά δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ. Ο Νεκτάριος αφότου γύρισε στην Κάρπαθο πήρε μετάθεση και εγκαταστάθηκε στην Μητρόπολη Καλύμνου. Η ακριβής τύχη αυτής της προσφοράς των Ολυμπιτών της Αμερικής παραμένει άγνωστη.

Καθώς έφυγε ο μητροπολίτης Νεκτάριος το έργο αυτό έπεσε σε αδράνεια. Υπήρχε υπό την νέα διοίκηση της Μητρόπολης της Καρπάθου σθεναρή αντίδραση, να μη γίνει το έργο αυτό από «αμερικανό», παρ' όλο που ο Μανώλης προσέφερε αφιλοκερδώς την εργασία του με μοναδικά έξοδα της αποκατάστασης τα υλικά που θα απαιτούντο. Η αποκατάσταση του τέμπλου αυτή την περίοδο δεν έγινε και τελικά ο Μανώλης εργάσθηκε στην Μητρόπολη της Καλύμνου.

Παλινόρθωση Τέμπλου της Παναγίας Ολυμπου

Στην εκκλησιαστική επιτροπή της Ολύμπου όμως παρέμεινε η ιδέα της αποκατάστασης του τέμπλου της εκκλησίας. Η επιτροπή προέβη σε πολλές ενέργειες για να γίνει αυτό το έργο με την συνδρομή της αρχαιολογικής υπηρεσίας. Η γραφειοκρατία και έλλειψη προϋπολογισμού δεν επέτρεψε όμως την πραγματοποίηση του.

Ο Μητροπολίτης Νεκτάριος μεταξύ των άλλων είχε μεγάλο σχέδιο ειδικά για την εκκλησία της Ολύμπου: την αποκατάσταση του εκκλησιαστικού της τέμπλου. Το τέμπλο αυτό έχει ιστορική αξία αλλά με την φθορά του χρόνου χάθηκε η αίγλη του. Ο κ. Νεκτάριος με πρωτοβουλία Ολυμπιτών της Βαλτιμόρης ήρθε σε επαφή με τον κ. Μανώλη Θεοδώρου ο οποίος εργαζόταν στο Walters Art Gallery, μουσείο της Βαλτιμόρης και ειδικευόταν στην αποκατάσταση έργων τέχνης.

Σχεδόν μια δεκαετία αργότερα, ο Σύλλογος έλάβε επιστολή από τον παπά-Γιάννη Διακογεωργίου με την οποία ζητούσε την αρωγή του Συλλόγου μας για την χρηματοδότηση της αποκατάστασης του εκκλησιαστικού τέμπλου η οποία είχε ξεκινήσει από τον Μανώλη Θεοδώρου. Συγκεκριμένα η επιστολή εξηγούσε ότι η εκκλησία της Ολύμπου χρειαζόταν οικονομική βοήθεια έστω και υπό την μορφή δανείου. Η αμοιβή του Μανώλη του Θεοδώρου έπρεπε να γίνει με δολάρια τα οποία δεν διέθετε η εκκλησία του χωριού σε μας.

A view from the top of old Olympos. Παλαιότερη φωτογραφία της Ολυμπου.

31

Ο κ. Θεοδώρου έχει δεθεί συναισθηματικά με την Όλυμπο και σαν καθηγητής που είναι αυτός και η σύζυγος του κα. Elizabeth Nead, στο Maryland Institute College of Art επισκέπτονται ετησίως την Όλυμπο με τους φοιτητές τους για να ζωγραφίσουν τα πανέμορφα τοπία της βορείου Καρπάθου. Κάθε καλοκαίρι παρουσιάζεται έκθεση με τα έργα τέχνης των μαθητών του στο κοινοτικό μέγαρο. Η ίδια έκθεση παρουσιάζεται στο Gallery του Maryland Institute of Arts κάθε Σεπτέμβριο στην Βαλτιμόρη.

Το γράμμα αυτό κοινοποιήθηκε στα μέλη του Συλλόγου και με πρωτοβουλία τους, οι γυναίκες του Συλλόγου συγκέντρωσαν σε δυο βράδια πάνω από $8,000. Έντεκα χρόνια αργότερα το 1994 μετά από εργασίες αρκετίόν μηνών ολοκληρώθηκε το έργο της αποκατάστασης του και στο τέλος έλαμψε η εκκλησία της Ολύμπου από το χρυσάφι του τέμπλου της. Φάνηκε η μεγαλοπρέπεια του τέμπλου μετά τον καθαρισμό και την αποκατάσταση του και συνεχίζει να στολίζει την εκκλησία μας μέχρι και σήμερα. Έγινε συνάντηση των μελών του Συλλόγου με τον Μανώλη Θεοδώρου, εδώ στην Βαλτιμόρη, και εξοφλήθη το υπόλοιπο της αμοιβής του από τον έρανο που είχε γίνει. Τα χρήματα αυτά δόθηκαν σαν δωρεά, και όχι υπό μορφή δανείου όπως αρχικά ζητούσε η εκκλησία της Ολύμπου.

Ενίσχυση στην Αγσρά Κοινοτικού Λεωφορείου

Επίσης για τον ίδιο σκοπό ο συγχωριανός μας, ο αείμνηστος Γιάννης Διακομανώλης δώρισε στην εκκλησία το ποσό για το συνολικό κόστος του έργου ($12,000) εις μνήμη του πατέρα του, Νικολάου Διακομανώλη. Έτσι και ο Σύλλογος και ο αείμνηστος Διακομανώλης έδωσαν χρήματα για τον σκοπό αυτό. Το έργο αυτό πληρώθηκε εις διπλούν. Τα επιπλέον χρήματα παρέμειναν στην κυριότητα της εκκλησίας μας. Η επιγραφή στο τέμπλο της εκκλησίας πιστεύουμε ότι έχει μια σοβαρή παράλειψη, την προσφορά των Ολυμπιτών της Βαλτιμόρης Αμερικής.

Την ίδια εποχή ο κοινοτάρχης της Ολύμπου, κ. Εμμανουήλ Πύργος, μας ζήτησε να συνδράμουμε στην αγορά λεωφορείου για να εξυπηρετεί διαδρομή ΟλύμπουΔιαφανίου. Μετά από απόφαση του Συλλόγου απεστάλησαν $5,000 για την αγορά του κοινοτικού λεωφορείου. Η προϋπόθεση αυτής της δωρεάς ήταν όταν ξεπληρωθεί το λεωφορείο τα κέρδη από την δρομολόγηση του να διατεθούν για την δημιουργία πολιτιστικού κέντρου στο Διαφάνι.

Children of the Elementary School of Olympos shown here with their teachers. Τα παιδιά του Δημοτικού Σχολείου της Ολυμπου μαζί με τους δασκάλους τους. (2004)

32

Dance group with traditional Olympian costumes. Χορευτικό μπαλέτο με παραδοσιακές στολές της Ολύμπου: Ιωάννης Κρητικός, Μαρίνα Πρεάρη, Βασίλειος Κ. Πρωτόπαπας, Ευαγγελία Βασιλαράκη, Μανώλης Καρελλάς, Πόπη Παραγιού, Μηνάς Χατζημηνάς, Ευγενία Καρελλά, Μανώλης Βασιλαράκης, Μαρία Νικολάτου, Νίκος Βασιλαράκης, Μαρία Διακοκομνηνού και Αντώνιος Νικολάου.

κατασκευή παραδοσιακών φορεσιών μόνο στην Βαλτιμόρη αλλά στέλονται και πίσω στην Όλυμπο. Σύντομα όλες οι νοικοκυρές αρχίζουν πλέον να χρησιμοποιούν τα αστραφτερά χρυσοΰφαντα υφάσματα για την κατασκευή του σακοφούστανου, τα σβαρόσκι (swarovski) για τα πιτσίλια και πολλά άλλα. Χωρίς τον εξοπλισμό αυτό δύσκολα μπορεί να φανταστεί κανείς τις παραδοσιακές ενδυμασίες σήμερα.

Αμερικάνικη Επιρροή οτην Όλυμπο Ιστορικά, κάθε εμπορική συναλλαγή εκτός από ανταλλαγή προϊόντων συνοδεύεται και από πολιτιστικές ανταλλαγές. Ο Σύλλογος ήταν αυτός που αποτέλεσε όργανο εξαγωγής της Ολυμπίτικης κουλτούρας. Έτσι οι μετανάστες Ολυμπίτες εκτός από την οικονομική ενίσχυση της τοπικής κοινωνίας της Ολύμπου έφεραν πολλές επιδράσεις στην καθημερινή ζωή των Ολυμπιτών. Οι επισκέψεις των μεταναστών πίσω στην Όλυμπο ήταν αυτές που έφεραν διάφορα αναλώσιμα προϊόντα όπως γλυκά και πολλά άλλα προϊόντα τα οποία γίνονται περιζήτητα. Μάλιστα σύντομα οι διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις κρίνονται ανεπαρκείς αν δεν δίνονταν αμερικάνικα γλυκά, υφάσματα, «κοκκαράκια» ή μαντήλια κτλ, αν δεν έφερναν «αμεριγκανέα». Οι απαιτήσεις των ανθρώπων της Ολύμπου οδήγησαν τους Ολυμπίτες της Βαλτιμόρης αλλά και τους απανταχού Ολυμπίτες, πάντα να αναζητούν το καλύτερο. Έτσι οι γυναίκες της Ολύμπου στην Αμερική βρίσκουν πολύ πιο όμορφα υφάσματα και στολίδια για την κατασκευή των παραδοσιακών ενδυμάτων. Τα υφάσματα αυτά δεν χρησιμοποιούνται για την

Το πρώτο φώς π' αντίκρισαν τα παιδικά σον μάτια, δε το ξεχνάς και αν ευρεθούν στη στράτα σον παλάτια. Μιχαήλ Μιχαηλίδης

Μάλιστα το έθιμο της «κολαΐνας», η προβολή χρυσών νομισμάτων μεγάλης αξίας στα στήθη των νέων κοριτσιών, επηρεάστηκε σημαντικά από τους πρώτους Ολυμπίτες μετανάστες. Για να δείξουν ότι μπόρεσαν να τα καταφέρουν στην ξενιτιά με την εργασία τους οι μετανάστες έφερναν χρυσές λίρες, ντούμπλες και πεντόλιρες για να πλουτίσουν την κολαΐνα.. Συχνά η μεταφορά χρυσού ήταν και ο μόνος τρόπος εξαγωγής χρημάτων από τις χώρες στις οποίες είχαν μεταναστεύσει. Ταυτόχρονα επιδίωκαν την καλύτερη δυνατή αποκατάσταση των παιδιών τους, ιδιαίτερα των κοριτσιών. Η προίκα, έθιμο το οποίο απαιτούσε μια κόρη να έχει μεγάλη περιουσία για να παντρευτεί, εμπλουτιζόταν ιδιαίτερα με τη χορήγηση χρυσού στα παιδιά τους.

33

Πολλοί πιστεύουν ότι οι εισαγωγές στοιχείων από το εξωτερικό οδήγησαν στην πολιτιστική αλλαγή της κοινωνίας της Ολύμπου και επιρρίπτουν ευθύνες στους Ολυμπίτες μετανάστες για την αλλοίωση της παράδοσής μας. Είναι όμως ευθύνη όλων μας να περιφρουρούμε εκείνα τα στοιχεία της παράδοσής μας, τα οποία θεωρούμε ιερά και ότι πρέπει να μένουν αναλλοίωτα.

Ενίσχυση Εγχώριων Κοινωφελών Ιδρυμάτων Ο Σύλλογος νομικά είναι αναγνωρισμένος ως κοινωφελής οργανισμός (non-profit organization). Το έχει αποδείξει όμως και στην πράξη πολλές φορές με την οικονομική ενίσχυση άλλων κοινωφελών ιδρυμάτων. Έτσι έχει συμμετάσχει σε εράνους της Αμερικάνικης Αντικαρκινικής Εταιρείας, για την χρηματοδότηση προγραμμάτων πρόληψης και θεραπείας του καρκίνου. Έχει ενισχύσει πολλές φορές και την Ελληνική κοινότητα του Αγίου Νικολάου, σημαντικό τμήμα της οποίας αποτελείται από Ολυμπίτες. Εκτός από άμεση οικονομική βοήθεια στον Αγιο Νικόλαο, τον έχει ενισχύσει και με εθελοντική εργασία των μελών του Συλλόγου. Η συμμετοχή μας σε πολλές εκδηλώσεις του Αγίου Νικολάου συνέβαλε στην επιτυχία τους και στην ανάπτυξη της κοινότητάς μας. Ο Σύλλογος μας, με τις άψογες εμφανίσεις του στα φεστιβάλ και τις γοητευτικές στολές του τόπου μας, ανέβασε το επίπεδο εμφάνισης και άλλων ομάδων.

Προσφορά στην Τοπική Αυτοδιοίκηση Βαλτιμόρης Επί προεδρίας Reagan είχαν γίνει πολλές περικοπές στο προϋπολογισμό της παιδείας. Ο τότε Δήμαρχος της Βαλτιμόρης, William Donald Schaefer, είχε στείλει επιστολή προς όλες τις τοπικές οργανώσεις και φορείς, συμπεριλαμβανομένου και του Συλλόγου, ζητώντας οικονομική ενίσχυση των σχολικών προγραμμάτων. Στο σχολείο 228 John Rurah, υπήρχαν τότε αρκετά παιδιά Ολυμπιτών. Ο Σύλλογος απέστειλε χρήματα για την ενίσχυση των σχολικών προγραμμάτων. Έδειξε έτσι και πάλι την αξία της επένδυσης στην παιδεία. Η πολιτεία της Βαλτιμόρης αναγνώρισε την προσφορά αυτή του Συλλόγου και προχώρησε σε απονομή τιμητικής πλακέτας στον Σύλλογο. Μάλιστα ο Δήμος της Βαλτιμόρης ενέκρινε χρηματική αρωγή, $14,000 για το Σύλλογο, με σκοπό την ολοκλήρωση της ανακαίνισης του κτιρίου του, και συγκεκριμένα του δεύτερου ορόφου. Είχαν γίνει σχέδια εκεί να στεγαστεί μόνιμα η έκθεση που είχε γίνει στο Baltimore Museum of Arts. Δυστυχώς, τα χρήματα αυτά δεν αξιοποιήθηκαν ποτέ, καθώς υπήρξε διαφωνία μέσα στην γενική συνέλευση, με αποτέλεσμα να παραμείνουν στο ταμείο του Δήμου.

Μεγάλος Αγώνας για τα Εθνικά μας Θέματα Πολλοί ίσως να μη γνωρίζουν και άλλες δραστηριότητες του Συλλόγου, και συγκεκριμένα για τα εθνικά μας θέματα. Την δεκαετία του εβδομήντα, με την εισβολή και κατοχή της Κύπρου από την Τουρκία υπήρξε μεγάλη κινητοποίηση των Ελληνοαμερικανικών οργανώσεων. Δεν έμεινε αμέτοχος και ο Σύλλογος μας. Εκμίσθωσε λεωφορεία για να μπορέσουν

Protest against the Turkish invasion of Cyprus, in Washington, D.C. in 1974 . Συλλαλητήριο στην Ουάσινγκτον το 1974 κατά της Τουρκικής εισβολής στην Κύπρο.

34

Olympian Brotherhood dance group performing at the Annual ΚΕΡΑ Convention 1987 at the Omni Hotel in Baltimore. Χορευτικό Μπαλέτο του Συλλόγου σε συνέδριο της ΚΕΠΑ. Χορεύουν οι Γιάννης Μαστρομανώλης, Μαρία Ν. Χατζημηνά, Αντώνιος Νικολάου, Καλλιόπη Παραγιού, Κανάκης Λεντής, Καλλιόπη Β. Αντιμησιάρη, Βασίλειος Πρωτόπαπας, Μαρίνα Μ. Πρεάρη και Μηνάς Χατζημηνάς.

σχολείου, επιβραβεύοντάς τους. Σε ειδική οργάνωση έδωσε επαίνους και συμβολικό οικονομικό βραβείο. Αναγνώρισε επίσης και επιβράβευσε σε άλλη εκδήλωση όλους τους απόφοιτους ανωτέρων εκπαιδευτικοί ιδρυμάτων. Και πάλι με τις ενέργειες του αυτές αναγνώρισε την αξία της παιδείας και έδωσε κίνητρα στα νέα του μέλη να συνεχίσουν να προοδεύουν. Ποιός θα μπορέσει να ξεχάσει την εκδήλωση του Συλλόγου στην οποία επιβραβεύθηκαν οι γυναίκες, που παρ'

τα μέλη του να παρασταθούν στις διαδηλώσεις που είχαν οργανωθεί στην Ουάσινγκτον για τα εθνικά μας θέματα. Ο Σύλλογος δεν αρκέστηκε σε απλές διαδηλώσεις αλλά προχώρησε σε διαβήματα με γραπτές επιστολές στον Λευκό Οίκο, στο Πεντάγωνο αλλά και σε γερουσιαστές για τα Ελληνικά εθνικά θέματα, της Κύπρου και του Μακεδονικού. Ο Σύλλογος έδειξε ενδιαφέρον για τα πολιτικά θέματα της γενέτειρας πατρίδας. Πολλές φορές διοργάνωσε δεξιώσεις με ομιλητές διάφορους βουλευτές της Ελλάδας. Έδωσε την ευκαιρία στους ξενιτεμένους Ολυμπίτες να ενημερωθούν για επίκαιρα θέματα που απασχολούσαν τον τόπο. Μερικοί από τους πολιτικούς που φιλοξενήσαμε ήταν οι βουλευτές Δωδεκανήσου Γιώργος Χιωτάκης, Κοσμάς Σφυρίου, και Αριστοτέλης Παυλίδης.

Τιμή και Αναγνώριση Μελών απο τον Σύλλογο Μερικοί πιστεύουν ότι ο Σύλλογος μοναδικό σκοπό έχει την συγκέντρωση χρημάτων και ότι δεν εκτιμά τις προσφορές των μελών του. Τίποτα δεν θα μπορούσε να απέχει περισσότερο από την πραγματικότητα. Είναι αλήθεια ότι ο Σύλλογος χρειάζεται αρκετή οικονομική ενίσχυση, η οποία προέρχεται στην συντριπτική του πλειοψηφία από τα μέλη του. Όμως ο Σύλλογος έχει πολλές φορές τιμήσει τα μέλη του και αναγνωρίσει τις προσφορές τους. Σε αρκετές περιπτώσεις αναγνώρισε τους αριστούχους μαθητές του Ελληνικού αλλά και του Αμερικάνικου

Olympian women tasting the delicacies they prepared at one of the Baltimore City Fairs. Ο Σύλλογος Ολυμπιτών σερβίρει παραδοσιακά Καρπάθικα γλυκά. Εδώ κάνουν ένα μικρό διάλειμμα. Φαίνονται οι: Κασσιανή Χιώτη και η Σοφία Παραγιού.

35

όλο ότι ήρθαν στην Αμερική, συνέχισαν να διατηρούν και να φορούν την πασίγνωστη παραδοσιακή ενδυμασία μας, το καβάι. Και πάλι ο Σύλλογος αναγνώρισε το εξαιρετικό ήθος αυτών των γυναικών, που με περηφάνεια, αψηφώντας τα περίεργα βλέμματα των γύρω τους, φορούσαν καθημερινά το καβάι. Δεν μπορούμε βέβαια να αρκεστούμε σε όσα έχουν γίνει, ούτε μπορούμε να πούμε ότι αυτά ήταν αρκετά, κάθε άλλο. Πρέπει ο Σύλλογος, με την καθοδήγηση των μελών του, να συνεχίσει να προσφέρει στην κοινωνία μας,

Συμβολή στην Ανάπτυξη Τουρισμοΰ της Ολυμπου

The Olympian Brotherhood women hard at work preparing loukoumades at the 1974 Smithsonian Folklife Festival. Οι γυναίκες του Συλλόγου προετοιμάζουν παραδοσιακούς λουκουμάδες στο Smithsonian Folklife Festival 1974. Στην φωτογραφία η Καλλιόπη Φ. Χιώτη και η Καλλιόπη Κ. Καρελλά.

Η Όλυμπος του 21ου αιώνα έχει αλλάξει σημαντικά από τότε που έφυγαν οι πρώτοι Ολυμπίτες μετανάστες. Η τοπική οικονομία έχει γνωρίσει πρωτόγνωρη ανάπτυξη, ιδιαίτερα στον τομέα του τουρισμού. Το χωριό έχει ξενοδοχεία, εστιατόρια, και καταστήματα πώλησης τουριστικών ειδών. Αποτέλεσμα είναι να μπορούν οι Ολυμπίτες που παραμένουν στα χωριά τους να έχουν ένα πολύ καλό βιοτικό επίπεδο. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στην σταθεροποίηση και ίσως στην αύξηση του τοπικού πληθυσμού. Η ανάπτυξη αυτή δεν είναι τυχαία. Σημαντικό ρόλο παίζει η βελτίωση της υποδομής του νησιού, όπως το αεροδρόμιο της Καρπάθου, το λιμάνι του Διαφανίου, η ασφαλτόστρωση του δρόμου Ολύμπου-Διαφανίου και πολλά άλλα. Δεν πρέπει όμως να λησμονούμε ότι όλες οι δραστηριότητες του Συλλόγου μας και των μελών του, καθώς και των απανταχού συμπατριωτών μας έπαιξαν σημαντικό ρόλο σε αυτή την ανάπτυξη. Με το έργο του, ο Σύλλογος πάντα προέβαλε την καλύτερη εικόνα των χωριών μας. Η εικόνα αυτή προβλήθηκε σε όλο τον κόσμο και βοήθησε να καθιερώσει την Ό λ υ μ π ο σαν το διεθνές τουριστικό προορισμό που είναι σήμερα. Η φήμη της Ολύμπου είναι αυτή που οδηγεί κάθε χρόνο το ολοένα αυξανόμενο τουριστικό ρεύμα στην Κάρπαθο.

γυναίκες του Συλλόγου μας ήταν αυτές που δούλευαν ακούραστα, για να ετοιμάσουν το φαγητό για κάθε χοροεσπερίδα και κάθε εκδήλωση. Όμως είναι πολύ σημαντικότερη η προσφορά των γυναικών στο πολιτιστικό έργο του Συλλόγου. Η προσήλωση των γυναικών στην παράδοση είναι αυτή που έχει ως αποτέλεσμα να διατηρείται ακόμη και σήμερα στην Βαλτιμόρη η παραδοσιακή μας στολή, το καβάι. Οι

Πρότυπο οι Γυναίκες του Συλλόγου μας Ιδιαίτερη αναγνώριση όμως πρέπει να δοθεί στις γυναίκες του Συλλόγου μας και γι' αυτό αφιερώνουμε ένα κεφάλαιο αποκλειστικά σ' αυτές. Στο πρότυπο της Ολυμπίτικης οικογένειας, η εργασία των γυναικών ήταν αυτή που διατήρησε και συνεχίζει και σήμερα να θεμελιώνει στέρεα τον Σύλλογο. Πίσω από κάθε εκδήλωση του Συλλόγου βρίσκονται οι περήφανες Ολυμπίτισσες της Βαλτιμόρης. Χωρίς την εργασία τους δεν θα μπορούσε ο Σύλλογος να κατορθώσει όσα έχει πραγματοποιήσει με τόση επιτυχία. Αμέτρητα γυναικεία χέρια έχουν ετοιμάσει τις μακαρούνες για τις απόκριες, και τον παραδοσιακό μπακλαβά για τις οικονομικά προσοδοφόρες εκδηλώσεις του Συλλόγου στα διάφορα φεστιβάλ. Παλιότερα, δεν υπήρχε το catering. Οι

Preparation of loukoumades for the Baltimore City Fair. Προετοιμασία λουκουμάδων από την Ειρήνη Β. Γιωργάκη.

36

The Dance group of the Syllogos Neon before a performance at St. Demetrios.

To χορευτικό συγκρότημα του Συλλόγου των Νέων στο φεστιβάλ του Αγίου Δημητρίου. Φαίνονται από αριστερά προς δεξιά οι: στην πρώτη σειρά Βασίλειος Κ. Πρωτόπαπας, Δημήτριος Φαρσαδάκης, Εμμανουήλ Σοφίλλας, Μηνάς Χατζημηνάς, Ιωάννης Μαστρομανώλης, Εμμανουήλ Καρελλάς και στην δεύτερη σειρά οι Καλλιόπη Η. Παραγιού, Μαρία Ν. Διακοκομνηνου, Καλλιόπη Μ. Νικολαΐδη, Μαρία Χατζημηνά, Ειρήνη Ν. Πρωτόπαπα και Ευγενία I. Νταργάκη.

οργάνων σε μια περιορισμένη γεωγραφική περιοχή είναι λογικό να είχε δημιουργήσει προβλήματα. Οι δραστηριότητες του ενός Συλλόγου ανταγωνίζονταν τις δραστηριότητες του άλλου. Η παράλληλη οργάνωση παρόμοιων εκδηλώσεων είχε ως αποτέλεσμα να φέρει την διχόνοια στην κοινότητα μας, συντέλεσε στην δυσφήμηση των ανθρώπων μας στη τοπική κοινωνία αλλά και οδήγησε στην αποδυνάμωση και των δύο Συλλόγων. Τελικά οι δύο Σύλλογοι συγχωνεύτηκαν σε έναν. Ακολούθησε μία περίοδος σχετικής αδράνειας. Οι άνθρωποι απομακρύνθηκαν από τον Σύλλογο και έχασαν την πίστη στο αρχικό όραμα του Συλλόγου. Επιπλέον είχε αρχίσει η επιστροφή πολλών συμπατριωτών μας στην πατρίδα μας, την Ελλάδα. Έτσι με μειωμένο ανθρώπινο δυναμικό και πληγωμένο το ηθικό και την περηφάνεια οι Ολυμπίτες παρέμεναν αδρανείς για αρκετό καιρό. Παρακολουθούσαν αμέτοχοι τα γεγονότα και τις δραστηριότητες που με τόσο ζήλο και πόθο προσπαθούσαν να οργανώσουν τα εκάστοτε ηγετικά στελέχη του Συλλόγου.

Ολυμπίτισσες της Βαλτιμόρης ήταν ο λόγος που ο Σύλλογος λάμβανε τόσες προσκλήσεις να συμμετάσχει σε πολλές εκδηλώσεις όπου με περηφάνια οι Ολυμπίτισσες φόραγαν τις παραδοσιακές στολές της Ολύμπου. Οι Ολυμπίτισσες μητέρες είναι αυτές που φέρνουν την Όλυμπο στο κάθε σπίτι. Αν και τα παιδιά τους γεννιούνται στην Αμερική, μεγαλώνουν και γαλουχούνται με τις παραδόσεις και την κουλτούρα της Ολύμπου. Έχουμε πολλά παραδείγματα παιδιών γεννημένων και μεγαλωμένων στην ξενιτιά που γίνονται προασπιστές του παραδοσιακού γλεντιού και της πατροπαράδοτης μουσικής. Ακολουθώντας το πρότυπο της εποχής μας, που θέλει τις γυναίκες να πρωτοπορούν, οι γυναίκες του Συλλόγου οδηγούν το Σύλλογο στον εικοστό πρώτο αιώνα.

Ίδρυση Συλλόγου Νέων Βαλτιμόρης

Όταν μοιράσεις

Για μια περίοδο είχε ιδρυθεί και Σύλλογος των νέων της παροικίας μας. Έτσι για αρκετό χρονικό διάστημα λειτουργούσαν δυο πολιτιστικά σωματεία στην περιοχή μας. Αυτή είναι και η πιο αμφιλεγόμενη περίοδος της ιστορίας του Συλλόγου μας. Σίγουρα ο Σύλλογος νέων είχε καλές προθέσεις. Όμως, η λειτουργία δυο τόσο συγγενικών

ψεύτικα

37

τη καρδιά και μεσ' τα όνο τη κόψεις, θα χαμογελάς

όσο και να προκόψεις. Μιχαήλ Μιχαηλίδης

Η Αναγέννηση του Συλλόγου Ολυμπιχών-Διαφανιωτών Όμως με την πάροδο του χρόνου, οι Ολυμπίτες είδαν πόσα έχασαν από την αδράνεια τους. Πόσες ένδοξες στιγμές είχαν ζήσει και πόσο τις νοστάλγησαν. Έτσι και πάλι άρχισαν να πλησιάζουν το Σύλλογο. Έγιναν αρκετά έργα για την ανακαίνισή των κτιριακών εγκαταστάσεών του. Άρχισε και πάλι η συμμετοχή του στις τοπικές εκδηλώσεις του Αγίου Νικολάου αλλά και στις γειτονικές Ελληνικές ενορίες. Οργάνωσε πολλές εκδηλώσεις και χοροεσπερίδες για την διασκέδαση των μελών του. Αναγεννήθηκε το έθιμο της αποκριάτικης μακαρούνας. Ξανάγινε γλέντι στο Ολυμπίτικο σπίτι μετά από πολλά χρόνια. Αναβίωσε το έθιμο με τα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα φέρνοντας το μήνυμα των Χριστουγέννων στο κάθε Ολυμπίτικο σπίτι που επιθυμούσε να το ακούσει. Δημιουργήθηκε μπαλέτο το οποίο μας αντιπροσώπευσε στο 52ο ετήσιο συνέδριο της ΚΕΠΑ, στο Σικάγο και στη Φλόριδα των ΗΠΑ. Διοργάνωσε εορταστική επέτειο για τα πενήντα χρόνια του Συλλόγου στην οποία προσήλθαν επίσημοι προσκεκλημένοι από το Δήμο της Βαλτιμόρης, από την πολιτεία της Maryland, από την Ελληνική Πρεσβεία αλλά και από την κοινότητα του Αγίου Νικολάου και άλλων τοπικών πολιτιστικών οργανώσεων. Μέσα στις δραστηριότητες αυτές συμπεριλαμβάνεται και η προετοιμασία αυτής της έκδοσης με προσωπική εργασία πολλών εθελοντών.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ Ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα του Συλλόγου μας σίγουρα είναι τα οικονομικά του επιτεύγματα. Είδαμε στις προηγούμενες σελίδες, τις προσφορές του Συλλόγου στην Όλυμπο και στο Διαφάνι, αλλά και στην περιοχή μας στην Βαλτιμόρη. Όμως τα πολιτιστικά επιτεύγματα του Συλλόγου μας ξεπερνούν την οικονομική του προσφορά. Ο Σύλλογος αποτελεί ένα πολιτιστικό καταφύγιο για τα παιδιά της Καρπάθου. Γενεές Ολυμπιτών που μεγάλωσαν εδώ στην Αμερική γνώρισαν την Όλυμπο, τα ήθη και έθιμα της μέσα από τις εκδηλώσεις του Συλλόγου. Το μέλλον είναι αβέβαιο καθώς κανείς δεν μπορεί να το προβλέψει. Στον Σύλλογο μας όμως δεν υπάρχει χώρος για Κασσάνδρες. Είναι βέβαιο ότι με την ενεργητικότητα που χαρακτηρίζει τα μέλη του, το μέλλον του Συλλόγου διαφαίνεται λαμπρό. Θα συνεχίσει να μεγαλουργεί, κάνοντας την μητέρα πατρίδα μας, την Όλυμπο και το Διαφάνι, περήφανη για τα παιδιά της. Μπορεί να είμαστε μακριά από την πατρίδα μας, μπορεί να μη την βλέπουμε όμως την ζούμε καθημερινά όπου και αν βρισκόμαστε αφού εκείνη είναι θρονιασμένη στην καρδιά όλων μας, αφού εκείνη είναι η αρχή και ο σκοπός του Συλλόγου μας. Ανατολή τον Αιαφανιού και δύση της Ολύμπου, φέρετε πίσω γρήγορα τονς χωριανούς πον λείπον.

Μιχαήλ Μιχαηλίδης

The Immigration of Olympites to America The History of the Olympian Brotherhood

40

and more recently from Italy, Germany and England, until the reunification of the Dodecanesian Islands in 1947 with Greece.

Their history was one of great turbulence. What characterizes the Karpathians, particularly the Olympites, is their intense and endless love for their homeland. However, the barren land and the hardships of the people of Olympos, were the principle reasons that forced them to look elsewhere for better opportunities, but not necessarily for a better life.

The Immigrants of Olympos Karpathos, one of the Dodecanese islands, is located in the Southeast Aegean Sea, in the region of the Dodecanese. Historically, Karpathos and the northern village of Olympos, has known many occupiers: from the initial settlement of the Dorians in 1000 B.C., to the passing of the Romans in 42 B.C., the passing of the Byzantine Empire, to the Ottoman empire,

You can hope to find a better life elsewhere, Put know that your heart will never lose its place.

Michalis Michailidis We can divide the 20th century immigration waves of the Olympites into two periods with specific characteristics. In the pre-war period, many immigrated to different locations within Greece and elsewhere, always with the goal of returning home.

The wives and children however would remain in the village where they would continue to cultivate the barren land of Northern Karpathos. In the post-war period, the "Exodus of Olympos", was characterized by the immigration of the entire family and the abandonment of the traditional lifestyle of Olympos.

The first immigrants, of the 20th century, settled in different places within Greece, such as Crete, Rhodes, Athens, etc.

Frequently, the opportunities were few and subsequently they moved to other countries such as, Persia, Egypt, Rhodesia (present day Zimbabwe), Morocco, China, Canada, and the United States of America.

The first immigrant Olympites, being craftsmen in masonry, made it their primary occupation. Their services were much sought after because of their craftsmanship. Some of them, although few in number, gained financially and were able to return to their families in Olympos with an improved socioeconomic status. However others worked hard and despite many sacrifices, were not so fortunate. In many cases the immigrants lost their lives due to adverse working conditions

Fathers frequently had to immigrate to foreign lands to earn money and support their families back in the homeland. The mothers had increased working responsibilities and could not care for their children as much as they should. Grandparents and aunts were frequently recruited for this role and were designated as the primary caretakers for the children in Olympos. Aunts would frequently sacrifice their personal lives and remain celibate in order to support and work for their first born sister's family. This picture shows an elderly woman caring for a child whose parents are hard at work. Ο πατέρας της Ολυμπίτικης οικογένειας συχνά αναγκαζόταν να δουλεύει στο εξωτερικό για τη οικονομική υποστήριξη της οικογένειας του. Το κενό του πατέρα συμπλήρωνε η μάνα που έ π ρ ε π ε να φ ρ ο ν τ ί ζ ε ι ό λ ε ς τις α γ ρ ο τ ο κ τ η ν ο τ ρ ο φ ι κ έ ς οικογενειακές υποχρεώσεις. Οι αδελφές της μάνας συνήθως, οι θείες των παιδιών αναλάμβαναν το μητρικό ρόλο και φρόντιζαν τα ανίψια χους. Συχνά θυσίαζαν και την προσωπική τους ζωή και έμεναν ανύπαντρες για να μπορέσουν να στηρίξουν την οικογένεια της πρωτότοκης κόρης. Εδώ απεικονίζεται μία Ολυμπίτισσα να κρατάει ένα βρέφος σε παραδοσιακό σεντόνι.

Transport of agricultural goods gathered from Saria to Diafani via a small boat. Here people are shown unloading their boat on the main dock in Diafani. Η μεταφορά σιτηρών από τη Σαρία στο Διαφάνι ήταν μια ιδιαίτερα επίπονη διαδικασία. Εδώ φαίνονται χωριανοί μας να ξεφορτώνουν «σάκες» στο μώλο του Διαφανίου.

41

Loved ones have gathered on the dock, the "Molos" to wish farewell to the immigrating members of their families. Αγαπημένα πρόσωπα την στιγμή του αποχωρισμού στο μώλο του Διαφανιου.

or illnesses in their host country. This type of immigration lasted until the end of the Second World War. After this period, there was a significant change of attitude towards immigration . In the past, the immigrant's goal was always to return to their homeland. This was no longer the case.

After WWII entire families immigrated. Thus, a new "mass" immigration began. We can refer to this wave as the "Exodus of Olympos," since it resulted in a dramatic decrease in the village's population. The Exodus of the Olympites was directed mostly to Germany and Belgium, where there existed a great need for labor, in order to help the countries emerge from the post WWII period, as well as to Australia, Canada and the United States.

lifestyle, they talked about their homeland, Olympos. During their daily meetings, they noted one of their village's historic church's needs that of a bell tower, "kambanario".

The Olympites of America then decided to send money so that one could be constructed. They held fundraisers, and managed during an especially difficult period in their lives, to collect funds for the much-desired project. The mason, Antonios Fanarakis (who built the bell towers of Halki and Volada) completed the kambanario by 1938.

The kambanario I built, had my hair turn grey, never kept a nickel to have in my old age.

Antonios Fanarakis, the bell tower builder

The Olympites in America

At the base of the kambanario tower, there was a plaque with an inscription: "This kambanario tower was built by the contributions of the Olympites of America". Unfortunately, this plaque is no longer in existence.

This project sets an example without precedence in the history of our village. There was no formal organization in existence to bring the Olympites together. It was exclusively financed by donations given by the immigrants with the common bond, the love for their homeland and their village. We should not dismiss, however, the unique difficulties that our countrymen faced. They were alone in a strange land without knowledge of the language or the laws: a position of vulnerability. The economic climate of the time was especially grim, while America was still in a depression, following the Crash of 1929.

Our eldest countrymen showed us what could be accomplished with devotion and patience regardless of the difficulties

We find the first Olympites in America at the beginning of the 20th century, around 1910. They settled mostly in the States of the Ohio Valley: Virginia, Pennsylvania, Ohio, Indiana and Kentucky, where they were able to find work at the coal mines.

Although the working conditions were harsh, employment in the mines provided a good salary for them at the time.

The foreign lands are a wound that always oozes blood, deep inside you feel the sorrow even if you try to laugh.

Michalis Michailidis The Olympiti's love and nostalgia for his land is well known. It is no surprise that when they congregated with their fellow countrymen in the coffee house, typical of a Greek island 42

they faced. That is why the plaque was of such importance because the statement, "The Olympites of America", without mentioning specific names, families or presidents. Humility, a characteristic of our ancestors, should be an example to be followed.

Immigration had its price for the new-coming Olympites: loneliness, social isolation, detachment from the homeland and very often sacrificing their own lives. We submit a small list of persons who immigrated to America in the beginning of the 20th century. It is not complete so we ask for your understanding on any omissions.

then popular restaurant Moon Light, which was located on Broadway and Baltimore Streets, became the center where Karpathians, and especially Olympites met. Youth of that generation tell us that nearly every Olymbitis who came to Baltimore worked at that restaurant.

One of the characteristics of American society is the assimilation of different ethnic groups, a phenomenon known as the "melting pot". Olympites of that era, were wise and saw the need of an organization which would guide them to resist assimilation and maintain their traditions and customs. At the same time, this driving force could support the new immigrants and also help the local Olympites to improve their standard of living in Baltimore as well as that of their compatriots back home. In existence was a chapter of ΚΕΡΑ, the PanKarpathian organization of North America. However, the Olympites of Northern Karpathos would be better represented with the creation of a separate organization. Therefore, they founded the first organization of Olympites immigrants in America in 1952, the "Independent Order of Olympos Brotherhood of America Inc.".

The First Olympites to Arrive in America (The first immigration wave before the World War II) Nicholaos Agapiosf Minas Dargakisf Minas V. Vasilasf George Vasiliadist Gus Yianourist Michael Yioutlosf Vasilios A. Georgakisf Minas I. Diakantonist Ioannis Ioannidisf Vasilios Kalitsist Michael Kastelloriziost Nicholaos Kastelloriziosf Manolis Kontonikolasf George Kritikosf Antonios M. Kostakist Ioannis Lendakisf Minas Makrimanolisf Manolis G. Maniosf Manolis M. Balaskasf Minas N. Balaskast Ioannis Nikolaout Nicholaos F. Nikolaout

Elias Dargakisf Minas Petrou Sotiriout Michael Dargakisf Ilias Paragiosf Ioannis A. Paragiosf Ioannis Sotiriou Petrosf Vasilios E. Prearisf Manolis Prearisf Michael Prearisf Michael G. Sakellisf Nikolaos N. Spanosf Hatzis N. Spanosf Komninos Dargakisf Georgios I. Houvardasf Minas Philipakisf Philipos Philipakisf Nicholaos Philipakisf Antonios G. Fourtinasf Yiangos K. Hatzipappasf Komninos G.Hatzipappasf Nicholaos I. Hapsisf

The Founding Members of Our Organization According to our records, our organization was founded in 1952. The official documents of the first meeting, however, are not in existence today. The following list contains the names of the first members of the Brotherhood determined by word of mouth of the older members and archives of our organization.

With the exception of George Vasiliadis, who was the first president of the Brotherhood, the names of the founding members are presented in no particular order.

GEORGE VASILIOU VASILIADISf MICHAEL KASTELORIZIOSf NICHOLAOS KASTELORIZIOSf EMMANUEL MIHANIKOSf EMMANUEL BALASKASf NIKOLAOS E. MASTROMANOLISf ANTONIOS IOANNOU PARAGIOSf ILIAS ANTONIOU PARAGIOSf MICHAEL PREARISf NICHOLAOS SAKELLARISf KOSMAS ΗATZIPAPPASf The following pages of this publication will present certain projects and achievements of our organization.

(Source: Magafoula I. Konsola)

The Creation of the Brotherhood of America Due to the harsh working conditions in the tunnels and coal mines, the first Olympites that settled in the Ohio Valley area, began to leave. They had hopes of finding a better way of life in other parts of America that were more established. Many of them came to settle in the City of Baltimore, Maryland.

Baltimore, which at that time was a prosperous industrial city, provided many opportunities for employment, and was much safer than the tunnels of Virginia and Pennsylvania. One of the Olympites who settled in Baltimore was George Vasiliadis. The

The Foundation of the "Megaro" in Olympos One of the Brotherhood's top priorities was to address the needs of Olympos. Consequently, they sought ways to 43

assist their homeland. Even though during this time they were struggling to make a living in their new land, their thoughts and actions always encompassed Olympos.

The first project in which the Brotherhood offered its financial support was for the foundation of the cultural center, "Megaron" in Olympos. The Olympians of Baltimore felt that the residents of Olympos needed to have a place for their social gatherings. Up until the "Megaro" was built, all festivities had been held either in the "plateia" of the church or in someone's home. In line with the tradition of taking initiatives to improve our homeland, as the Olympians of America did with the bell tower previously, our Brotherhood initiated plans for the construction of a major project in Olympos the "Megaron".

Megaron is the cultural center in Olympos where most festivities are held to this day.

The decision for backing the "Megaro" was made in a general assembly meeting of the Brotherhood at Yiannis Vasiliadis' barber shop, because at this point the Brotherhood did not have a formal meeting place. There was a collection of funds for the "Megaro". In April of 1963, the initial installment of one thousand dollars was sent to Olympos for the purpose of commencing this project. The governing body of Olympos was enthused by the contribution and with other Olympians from New York, Baltimore and Athens they were able to collect all the necessary funds to finish the "Megaro". Its completion occurred during the early 1970s and it is still used for social gatherings to this day.

Responding to the Needs of Olympos During the 1960's, Greece, but especially the community of Olympos, did not have many resources. Greece was still trying to recover from World War II and it's Civil War which had immediately followed. Inevitably most of Greece's financial resources were disbursed to the larger populated areas of the country to help rebuild its infrastructure. Other areas of Greece, were forced to handle their economic growth alone.

During this time many people relocated to the larger cities of Greece, leading to the country's urbanization. Olympos was also affected by this phenomenon and as a result was deprived of financial support to fund essential projects for the village.

The occupations of Olympites were mainly farming, shepherding and fishing. During that time there was no formal taxation system because the villagers did not have any monetary funds. The majority of the community projects were completed by labor in kind. Thus, it was mandatory for a member of each family to fulfill their obligation by working for the community projects. This is how they satisfied the tax requirement set forth by the governing body of Olympos. This type of taxation was similar to past years where transactions were made with exchange of local goods.

One of the village's necessities during the 1960s, as well as today, was a community health center in Olympos and Diafani. Access to healthcare, a basic human need was not provided to the local communities of Olympos and Diafani.

The Brotherhood of Baltimore tried to extend a helping hand to Olympos by supplying the medical facility with first aid materials and diagnostic equipment.

During this time the Brotherhood of Piraeus "Demetra"

The Olympian immigrants easily adjusted and adapted to the lifestyle of their newly founded home while maintaining their old traditions. © Martin Koenig

Οι Ολυμπίτες μετανάστες παράλληλα με την διατήρηση της δικής τους κ ο υ λ τ ο ύ ρ α ς εύκολα π ρ ο σ α ρ μ ό ζ ο ν τ α ν στην καινούργια τους πατρίδα. Στην φωτογραφία χορεύουν οι Η λ ί α ς Κ α λ υ κ ά ς , Μ α ρ ί α Κ. Ν ι κ ο λ α ΐ δ η , Σ ο φ ί α Ε. Μ α σ τ ρ ο μ α ν ώ λ η , Κ α λ λ ι ό π η Ε. Κ ο ν τ ο ν ι κ ό λ α και ο Κωνσταντίνος Νικολάίδης σε χοροεσπερίδα της Νέας Υόρκης το 1965.

Olympites frequently had to take up hazardous jobs; shown here painting a public bridge in the Baltimore area. Οι Ολυμπίτες της Βαλτιμόρης αναγκάζονταν να εργάζονται σε σκληρές και ανθυγιεινές εργασίες όπως απεικονίζεται στην φωτογραφία να βάφουν μεγάλη γέφυρα βάζοντας την ίδια τους την ζωή σε άμεσο κίνδυνο.

44

A large group of Karpathians from different villages, posing for a photograph at a dance in 1965 in Baltimore. Ολυμπΐτες οε χοροεσπερίδα γλεντούν με συμπατριώτες τους Καρπάθιους το 1965.

behind. In a strange land, many tried to keep their Hellenic and Olympian identity alive. These immigrants sought social refuge in the Brotherhood. The Brotherhood offered opportunities where Olympians could share their traditions and pass them on to their children.

was established in mainland Greece. Our Brotherhood was asked to donate money to help "Demetra" find housing in Amfiali, Piraeus. Our members gathered and sent $1,200 dollars to support our sister organization's project.

Olympian Population Grows in Baltimore

The Housing of the Brotherhood

The immigration to America during this time was governed by the legislation of the quotas of national origin. In 1965 the Immigration Act changed the criteria for immigration. It was now based on the career of the immigrant. Priority was given to those relatives who had already settled in America.

This drove one wave of migration of Olympians to relocate to America, specifically to Baltimore. From 1965 to 1970, the Olympian population in Baltimore grew enormously and at a consistent rate. One villager, who was saddened by the mass emigration, said the following mantinada:

Upon the completion of the Megaro in Olympos, their focus was drawn to local issues. From 1950 to 1960, most meetings and dances were held at various businesses such as Moon Light Restaurant, owned by George Vasiliadis, Yiannis Vasiliadis' barber shop or in any member's home. The large increase of the Olympian population in Baltimore forced the Brotherhood to seek housing. In 1970 the decision was made to start looking for an establishment to satisfy the Brotherhood's needs. During this period, the Brotherhood's finances were not particularly robust. They were forced to ask for outside help.

The Olympian Brotherhood of New York, urged by its treasurer Elias Kontonikolas, loaned the Baltimore chapter one thousand dollars. Special acknowledgment should also be given to Kostas Nicolaidis and Nikolaos Mastromanolis, who were guarantors for acquiring the loan for the purchase of the Olympian House, located on Macon Street in 1971. This was the first home of the Brotherhood. This was also the first time in the local Greek community, that a Greek cultural organization acquired a permanent home. With help from its members, the building was transformed to suit the needs of the Brotherhood.

All the work was voluntarily performed and fulfilled by in-kind community service to the Olympian Community of Baltimore.

A special acknowledgment should be given to the members

If only Ketmedy could go mad, and repeal his immigration law, and make the money of America in the sea to fall.

(Verse by unknown)

This explains alocal villager's concern overthe abandonment of his village. They were witnessing an increasing number of villagers immigrating to America primarily for financial reasons. With this saying they were wishing for a financial recession so that the immigration wave in America would stop, but without wishing harm to our country.

Most new immigrants wanted to improve their financial status. In the beginning men where doing most of the migration but later entire families were making the move as well. Leaving their homeland did not mean they would leave their traditions 45

development of the community. The Brotherhood, with its flawless dance performances at the festivals and its charming Olympian costumes, set high standards for performances by others.

The Olympians quickly became renowned and received many invitations for dancing and singing performances. The most important event for the Brotherhood occurred in 1972.

They were officially invited by the Smithsonian Institution for American Folklife to participate in the Sixth Annual Festival for the celebration of independence day on the 4th of July at the National Mall in Washington, DC. In fact, the Olympian Brotherhood represented Greece in this event. The Festival lasted five days during which the Olympians showcased their customs, traditions, dances and songs and were applauded by large, captivated audiences.

The performances were so successful that the event coordinators, Martin Koenig and Ethel Raim visited Olympos to experience its customs first-hand. They were so impressed from their visit that they invited a second group from Olympos to come to the United States and perform at the 1974 Smithsonian Festival.

Women always worked side by side with their husbands and families, some say even more than the men. Here a Diafaniotissa is shown cleaning fish on the beach in Diafani. Οι γυναίκες πάντα δούλευαν πλάι στους συζύγους και στις οικογένειες τους, μάλιστα λένε περισσότερο από τους άνδρες. Εδώ βλέπουμε μια Διαφανιώτισσα να καθαρίζει ψάρια.

who far and above anyone else worked to reach this goal. These members are as follows: Yiannis Dargakis, Minas Nicolaidis, and Michael Vasilarakis. These individuals set an example by sacrificing many hours of their personal and family time to remodel a home into a community building suitable for the use by the Brotherhood.

The Brotherhood's Cultural Prosperity

Frequently entire families would leave Olympos and their home was left behind. These homes had many signs of deterioration and were a frequent sight in the past. One of the top priorities of their owners however was to restore these homes to uphold their honor in the village. The great majority of houses in Olympos today have been modernized and restored while maintaining the architectural design of the traditional Olympos home.

Financial resources were needed for the funding of the Brotherhood's projects. In the beginning, the Olympites offered financial assistance themselves. Later they became acquainted with other ways of fundraising. Their objective wasn't only the financial strengthening of the organization but simultaneously they were interested in the promotion of their village Olympos, its customs and traditions to the people of Baltimore. The Olympians pioneered the creation of ethnic festivals and activities in Baltimore and since then they have been established by the Greek churches as well as other ethnic communities which hold these events annually. The Brotherhood's participation in various functions held by Saint Nicholas contributed to the success of the Church and the

Συχνά ολόκληρες οικογένειες μετανάστευαν και τα σπίτια τους παρέμεναν κλειστά. Αποτέλεσμα της απουσίας των ιδιοκτητών τους ήταν η φθορά των σπιτιών τους και εικόνα σαν και αυτή ήταν συνήθης. Από τις πρώτες προτεραιότητες των ιδιοκτητών τους ήταν να προβούν σε επισκευές για την αποκατάσταση των σπιτιών τους. Σήμερα στη πλειοψηφία τους τα σπίτια της Ολύμπου είναι εκμοντερνισμένα, αλλά τ α υ τ ό χ ρ ο ν α δ ι α τ η ρ ο ύ ν π ο λ λ ά α π ό τα π α ρ α δ ο σ ι α κ ά αρχιτεκτονικά τους στοιχεία.

46

©Smithsonian Institution

Traditional Olympian dance at the Smithsonian Folklife Festival 1972 at the National Mall in Washington, DC. Πάνω Χορός οτο Φεστιβάλ του Smithsonian Folklife Festival το 1972 στο National Mall in Washington, DC. Χορεύουν οι Βασίλειος Νταργάκης, Στέλλα Ματσάγκου, Παναγιώτης Ματσάγκος, Γεώργιος Παπαμανώλης, Ευγενία Παραγιού, Λευτέρης Αγγελίδης, Σοφία Παραγιού, Νικόλαος Μοσχονός, Βασιλική Ε. Μοσχονά, Νικόλαος Παπανικολάου, Μαρία Κακαρόλη, Βασίλειος Κακαρόλης.

The group consisted of Antonis Zografidis, Manolis Kritikos, Vasilis Halkias, George Prearis, Elias Minatsis, George Kanakis, Vasilis Sofillas, Ioannis Diakogeorgiou, Minas Michaelidis, Maria A. Nicolaidis, Vasilis Kelepesis, and Komninos Papanikolaou. They performed in various American cities successfuly. In both 1972 and 1974 Festivals the Olympians excelled and made Olympos known universally.

On many occasions, the local press marveled at them and gave a more detailed description of who the Olympites in Baltimore were. In the archives of the Smithsonian Institution there is a rich collection of material on Olympites, their "glendis", their songs as well as abundant photographic material from their presentations.

It may be difficult to realize the impact of these events, especially the festivals of the Smithsonian Institution. With its activities, the Brotherhood brought Olympos to the capital of the United States, Washington, DC. These festivals brought much deserved recognition to Olympos and Diafani. They made our villages known to America as well as to the world through the activities and archives of the Smithsonian Institution. The impact from the cultural promotions stimulated interest to visit Olympos which is present even to this day.

Financial Prosperity of the Brotherhood The 1970s are perhaps the most important years for the Brotherhood, which reached its cultural and financial peak.

Through the volunteer work of its many members, the Brotherhood managed to accumulate the manpower to participate in the Festivals in Washington, DC in 1972 and 1974 as well as the Baltimore City Fairs. Sales of various traditional goods, prepared by the women of the Brotherhood, were responsible for the financial prosperity of the Brotherhood. In fact, most of the participants were at personal loss as they were spending time away from their own jobs.

Volunteerism and harmony brought the Olympian Brotherhood prosperity and financial success. This financial strength is what allowed the Brotherhood to fulfill the needs of both our villages Olympos and Diafani as well as the needs of our local community here in Baltimore.

Vasilios Kakarolis and Konstantinos Nicolaidis sing at the Smithsonian Folklife Festival in 1972 at Washington DC.

c

ar ln

oen,g

Τραγουδούν οι Βασίλειος Κακαρόλης και Κωνσταντίνος Νικολάίδης και ξεσηκώνουν το πλήθος που παρακολουθεί το Φεστιβάλ του Smithsonian Folklife Festival το 1972.

those of America, the Olympians became particularly frustrated with the lack of school equipment and supplies. The Olympians of Baltimore once more took initiative and purchased necessary supplies for the school in Olympos. At that time they bought a film projector so the children of Olympos could watch educational movies and documentaries, allowing them to have a taste of modern education techniques.

Ongoing Assistance to Our Homeland Despite having many internal affairs to attend to, the Brotherhood never forgot our homeland and did not stop assisting community projects besides the foundation of the megaro. The Brotherhood responded to the needs of Olympos on several occasions in the 1970s. After restitution of Democracy in Greece, temporary President of the Olympos-Diafani community was appointed the memorable teacher Komninos Pavlides.

He informed the Brotherhood that the Olympian water station required a new pump. During a general assembly, the Brotherhood immediately and unanimously approved to fund the replacement of the water station's pump to solve the irrigation of the village of Olympos. This was only one of the many occasions in which the Brotherhood was called topon to contribute financially for the development of our homeland.

As the new immigrants were getting acquainted with their new environment, they recognized the many deficiencies of our homeland. While comparing the schools of Olympos to

The Need to Relocate the Brotherhood The Brotherhood was at its peak in the 1970's. However the initial building in which the Brotherhood was housed was small and did not serve the needs of an ever-growing Olympian community. In 1976 during a general assembly, it was decided to initiate a search for a new building. The building on 4602 Eastern Avenue was purchased and remains to this day in the use of the Brotherhood. This time the building was purchased with greater ease as the Brotherhood had adequate income from its various activities. The building was fully paid for by March of 1978.

48

Traditional Karpathian dance at the Smithsonian Folklife Festival 1972.

©Smithsonian Institution

Πάνω χορός στο Smithsonian Folklife Festival 1972. Από το κάβο προς το τέλος του χορού συμμετέχουν οι ακόλουθοι: Ιωάννης Νικήτας, Μαρία Α. Νικολαΐδη, Αντώνιος Νικολάίδης, Ιωάννης Σοφίλλας, Ευγενία Παραγιού, Μανώλης Μαστροβασίλης, Άννα Μαστροβασίλη, Αννίκα Οικονομίδου.

The Brotherhood upheld the tradition of Christmas caroling by visiting every home of the Baltimore Olympites. This custom was enriched by the traditional costumes worn by the young Olympites girls. On many occasions they would stop and have a short glendi to bring a small taste of our homeland in each house. By now there are other occasions such as engagements, weddings, post-wedding celebrations, seven-day after birth celebrations, baptisms, namedays, and other celebrations. The Olympians are recognized as a powerful group of people in the Greek Community for upholding their customs and traditions.

Perhaps the most significant activity of the Brotherhood was the weekly assembly of the Olympian youth. The Brotherhood initiated dancing and singing classes, which helped preserve the heritage and traditions of our homeland. When these lessons started, dozens of children were taught the basics of Olympian singing and dancing. For many of these children, this was the only exposure they received of the Olympian culture since there weren't many opportunities for them to visit Karpathos. The meetings and the teaching of our traditions continue to play an important part in our youth even today.

Brotherhood: "Temple" for the Olympians During the late 1970s and early 1980s the Olympians are well established in Baltimore and their new building became a meeting place for them. They had not forgotten their traditions which they reverently followed in a manner consistent with their upbringing. There were many musicians who were the essence of every event. The meraklides of that time were comparable, some say even more than those that remained in Olympos; they religiously held the ritual of the glendi and other celebrations such as name days, apokries and carols in every house, always under the leadership of the Brotherhood. Their goal was not only for fundraising but also to bring joy and a taste of our homeland traditions to the home of every Olympian. They had the opportunity to exchange wishes and take a break from their daily routine.

As good as life may be when you are an immigrant, you will always be a stranger in a foreign land.

Michael Michaelidis

49

Olympian glendi featuring the traditional instruments lyra, laouto and

tsampouna.

Ολυμπίτικο γλέντι με τους: Αντώνη Ζωγραφίδη, Μανώλη Χηράκη, Μανώλη Κρητικό, Γιάννη Σοφούλη, Μανώλη Μπαλασκά και Μηνά Ε. Πρεάρη.

was preparing an important issue dedicated to 'Byzantium'.

However, there was a significant lack of information pertaining to present day Byzantium. After extensive research they came to the conclusion that the only living remnants of Byzantium today are in Mount Athos (a mountainous concentration of monasteries in Northern Greece) and in Olympos a small village on the island of Karpathos. The National Geographic Journalists along with Maria V. Nicolaidis who traveled to Olympos with a team, wrote an article in the December 1983 issue of National Geographic: 'Eternal Easter in a Greek Village'. This article gave a detailed description of the Easter celebration in Olympos. This publication helped Olympos expand its reputation and become known to the world.

Our Village: Subject of Cultural Interest At the end of the 1970s, the American filmmaker Doreen Moses, who had been exposed to Olympians traditions through the two Smithsonian festivals, expressed interest in the Olympian way of life. She studied the culture of the Olympians of Baltimore for an extended period of time. The result of her efforts was the movie "A Village in Baltimore", a documentary describing the lives of four young Olympian women living in Baltimore. The premiere of this movie took place in the Walters Art Museum and was accompanied by a reception featuring Olympian dancing.

In addition, the Greek embassy in Washington, DC sponsored the presentation of the documentary film as well as a reception. The documentary has been broadcasted on MPT (Maryland Public Television) on multiple occasions and has been referenced by university professors for teaching purposes in Sociology and Human Studies. The movie can be found at the central Baltimore Enoch Pratt Library for anyone who is interested in viewing it. The Olympians have gradually become an integrated part of the city they live in as they have shared their culture and heritage with Baltimoreans In 1982 the prestigious National Geographic publication

A Greek Village in Baltimore In the early 1980s Dr. Anna Caraveli was fascinated by the rich folklore she discovered in Olympos. She dedicated over five years in studying Olympians, their ways of life, their songs, and showed a particular interest in the glendi and its ritual.

During her visits to Olympos she met with protomeraklides who gave her detailed explanations of what the glendi was about and how it was conducted. She authored several articles 50

The school children of Diafani during Apokries. Τα παιδιά του Δημοτικού Σχολείου Διαφανΐου τις Απόκριες. Φαίνεται ο δάσκαλος Ιωάννης Τσέρκης, ο Μανώλης Κρητικός και τα παιδιά του Δημοτικού Σχολείου Διαφανίου το 1969.

about Olympos, in major American folklore andhuman studies journals. She recorded and took photographs at many glendis and weddings in both Baltimore and Olympos. She shared the gathered material through her publications and the photographic exhibition at the Baltimore Museum of Arts. The exhibit was sponsored by the National Endowment for the Arts, Folk Arts Program and the National Endowment of the Humanities, Museums and Historical Organizations Program.

This was titled 'Scattered in Foreign Lands: A Greek Village in Baltimore'.

The exhibition depicts the lives of Olympians here in Baltimore, and compares them to that of Olympians in Olympos prior to the massive immigration of Olympians in the late 1970's that diminished the local population. At that time, the remaining Olympians equaled the number of immigrants in Baltimore. About 75 photographs told the tale of the lives of Olympians through the eyes of the renowned photographer Konstantine Manos who had visited Olympos in the early 60's and Liliane de Toledo in the late 70's. The exhibition was displayed in the Baltimore Museum of Arts, the third largest art museum in the US from June to August of 1985. Part of the exhibition was a replica of the interior of a Karpathian house and compared it to ahouse of an Olympian in Baltimore. At the grand opening of the exhibition all Olympians were invited and the Brotherhood organized a glendi inside the museum.

The exhibition was accompanied by many public events, lectures and activities related to Olympos and Highlandtown.

A catalog was published with pictures and detailed descriptions of the exhibition, of Olympians and their glendi. Dr Karaveli worked with Dr Elaine Eff, Minas Konsolas, Maria V.

Nicolaidis and many other community advisors in completing the exhibition which the Brotherhood has to this day.

Equipping the Rural Health Clinic The need for a health care clinic remained and in the 1980s the Brotherhood took upon itself to help the community.

The building that once was the olive mill of the church was remodeled and housed the new rural clinic for the community.

Nevertheless, there was a need for equipment and supplies for the clinic and pharmacy. Once again the Brotherhood sent these much needed supplies, which cost over $9,500.00. Even though Olympos had some of the equipment necessary to run the clinic, the lack of permanent qualified personnel responsible for the caring and maintaining the equipment, was probably the main reason for its rapid loss.

Presentation: "Pandora's Box" In the early 1990s, the Walter's Art Museum decided to prepare an exhibition, 'Pandora's Box'. Once again, the Olympians of Baltimore and the friends of Olympos were the reason that a museum team was sent to Olympos to research and document facets of the life of the Olympitissa (Olympian woman). This exhibit featured pictures and video of Olympos, which explained and familiarized the audience with the important role and contributions of ancient and contemporary women of Greece.

Brotherhood Welcomes Bishop In the beginning of the 1980s, the Bishop of Karpathos, Nektarios, traveled to America. The purpose of his trip was to meet the Karpathian immigrants of America and to present proposals for the formation of non-profit organizations such as nursing homes, charities for the poor and others. The Brotherhood welcomed the bishop and his proposals. Immediately a fundraiser was held, to support this non-profit proposal, which was directed towards Karpathos. The amount of $1000 was collected and was given to the bishop. Unfortunately the proposal never materialized. Nektarios, upon returning to Karpathos, was transferred to the ministry of Kalymnos. The fate of the contributions sent by the Baltimore Olympites remains a mystery.

National Public Radio In 1987, the National Public Radio presented a radio show/presentation on arranged marriage, which was broadcasted on over 300 radio stations throughout America. Many Olympites explained what it meant to be an Olympian in Baltimore and how marriages were arranged. This documentary was of great significance at the time due to the increasing divorce rate in America. For anyone who is interested in listening to this documentary, it is available in the Brotherhood's archives.

©Manuel Theodore

Picture of the Templo after the restoration work done by Emmanuel Theodore.

To τέμπλο της εκκλησίας της Ολυμπου μετά από το έργο αποκατάστασης του από τον κ. Μανώλη Θεοδώρου.

Restoration of the Church's Templo

Olympos, who wanted to see this project completed sought the assistance of Mr. Theodore who responded to their invitation and commenced the Templo restoration project.

The Brotherhood later received a letter from Father Ioanni Diakogeorgiou requestingthe financial assistance of the Olympian Brotherhood for the Templo project which Mr. Theodore had commenced. The letter sought monetary assistance, in the form of a loan, because Mr. Theodore's fees had to be paid in US currency which the church of Olympos did not possess.

This request was shared among the members of the Brotherhood. Its women responded and took initiative and raised over $8,000 for this purpose in two outings. The members held a meeting with Mr. Manuel Theodore in Baltimore, and the remainder of the balance for this project was paid to him. The money was given as a donation from the Brotherhood and not as a loan as asked by the church of Olympos.

For the same purpose our fellow compatriot, the dearly departed brother Ioannis Diakomanolis donated to the church the total amount of $12,000 in the memory of his father Nikolaos Diakomanolis. In this manner the project was paid for twice. We believe that the plaque on the church altar, dedicated to the restoration of the Templo, has a major oversight; the donations made by the Olympites of Baltimore were not referenced.

Bishop Nektarios, had proposed a great project for the church of Olympos, the restoration of its "templo", the church icon screen. The templo had great historical value, but with age its glow had diminished and the deleterious effects of time were evident. Nektarios, with the initiative of the Olympites of Baltimore came in contact with Manuel Theodore. Mr. Theodore worked at the Walter's Art Museum of Baltimore and specialized in the restoration of Byzantine icons.

When Bishop Nektarios was transferred, the project was abandoned. There was stern opposition from the new Bishop of Karpathos, in allowing an "American" to work on these treasures, even though Mr. Theodore was offering his services in gratis, with the only expenses being the cost of materials needed and room and board. The restoration of the templo during this period did not proceed, instead Mr. Theodore worked at the Metropolis of Kalymnos.

The idea for the restoration of the church's templo remained ever present within the church's council of Olympos.

The council searched for ways to complete this project, seeking the assistance of the Archeological Society of Greece. The government bureaucracy and the lack of interest at the time did not allow restoration to take place. However, the people of 52

Approximately 11 years later, in 1994, after many months of work, the restoration in the Templo of the Church of Olympos was completed and the end results exceeded everyone's expectations. Upon the completion of the restoration, the golden Templo regained its original brilliance, and continues to shine to this day.

Mr. Theodore along with his wife Elizabeth Nead has bonded with Olympos, and as professors at the Maryland Institute College of Art, annually visit Olympos with their students. They portray through art the magnificent landscapes of Northern Karpathos. Every summer, an exhibition featuring the art of their students is held in the Megaro. The same exhibition is presented in Baltimore, at the Gallery of Maryland Institute of Art every September.

Christmas Caroling by the Olympian Brotherhood in 1975. Κάλαντα οε σηίττ συμπατριώτη μας στην Βαλτιμόρη το 1975. Α π ε ι κ ο ν ί ζ ο ν τ α ι οι: Ειρήνη Β. Β α σ ι λ ε ι ά δ η , Ε ι ρ ή ν η Κ. Νικολαίδη, Μαρία Ε. Μαστρομανώλη, Ιωάννης Νταργάκης, Βασίλειος Νταργάκης, Εμμανουήλ Κρητικός, Νικόλαος Παπανικολάου, Αντώνιος Κολυβάς, Εμμανουήλ I. Σοφίλλας, Εμμανουήλ Ν. Μαστρομανώλης, Ευαγγελία Β. Βασιλειάδη και Νικόλαος Ε. Μαστρομανώλης. Στο κέντρο βρίσκεται η μικρή τότε Μαρία Χατζημηνά.

Municipal Transportation During the same time, the mayor of Olympos requested financial assistance for the purchase of a bus that would provide public transportation between Olympos and Diafani.The Brotherhood decided to send $5,000 toward the purchase of the community bus. The agreement of this donation was, once the bus was paid in full, the profit from the bus fares wouldbe turned over to support the Cultural Center of Diafani.

financially abroad, the immigrants brought back with them gold coins such as lires (1/4 oz), doumbles (four ducat) (1/2 oz) and pendolires (20 dollar gold coin, 1 oz), in order to enrich their kolaina collection. In certain cases this was the only possible way they could export their wealth from the host countries. At the same time, they were providing a strong foundation for their children, especially their young daughters. The dowry, a custom which required a young woman to display her wealth, in order to get married, was greatly enhanced by giving them gold.

Some believe that the introduction of foreign elements into the Olympian civilization lead to the cultural deterioration of the Olympian Society. Many blame the immigrant Olympians for changing the traditions such of the native costumes. It is however, everyone's responsibility to protect the elements of traditions that are considered sacred and to remain unchanged.

American Influence on Olympos Historically, commercial trade is accompanied not only by exchange of products but by cultural exchanges as well. The Brotherhood was a driving force for the promotion of Olympian customs and traditions abroad. The immigrant Olympites, along with the financial support given to the community of Olympos, brought many changes to the daily lives of the native Olympites. The frequent visits of the immigrants to Olympos familiarized villagers with various consumer goods such as confectionaries , and many other items which were in demand.

Soon, items used in various social events such as American sweets, fabrics, sequins, handkerchiefs (mandilakia) were considered the gold standard. The expectations of the people of Olympos drove the Olympites of Baltimore as well as Olympites everywhere to always seek the best. Thus the women of Olympos in America discovered much prettier fabrics and decorations to be used for making traditional costumes. These fabrics were not used only in Baltimore but were also exported back to Olympos. Soon afterwards, all the housewives and dressmakers started using the bright metallic fabrics for the sakofoustano and aprons, Swarovski crystals for the pitsilia (the crystals used for the head dress) and much more.

It is very difficult to imagine what our traditional costumes would look like without these materials.

In fact, the custom of the kolaina, which are the gold coins worn by young women, was greatly influenced by the first Olympian immigrants. In order to prove that they succeeded

Contributing to Local Government During the Reagan administration, there were many budget cuts in education. The former mayor of Baltimore, William Donald Schaefer sent a letter to all local organizations, including the Brotherhood asking for financial support for educational programs. During this time there were many Olympian students in attendance at John Rurah Elementary School #228. The Brotherhood provided monetary support to assist the city's efforts to strengthen school programs. By doing this, the Brotherhood demonstrated its commitment in investing in education. The City of Baltimore recognized the Brotherhood's contribution and awarded the Brotherhood an honorary plaque.

In fact, the City of Baltimore later approved a financial grant in the amount of $ 14,000.00, in hopes of renovating the 53

The presentation of a Crucifix to Father Petros Kakaris at St. Nicholas for recognition of his services and support to our Syllogo. Απονομή σταυρού στον πατέρα Πέτρο Κάκαρη στον Αγιο Νικόλαο ως ένδειξη αναγνώρισης και υποστήριξης του Συλλόγου μας. Απεικονίζονται ο πρόεδρος του Συλλόγου Μανώλης Καρελλάς, Ειρήνη Β. Πρωτόπαππα, ο πατήρ Εμμανουήλ Μπουρδοϋσης.

house of the Brotherhood. It was planned to house the Scattered in Foreign Lands exhibition, permanently on the second floor, once shown at the Baltimore Museum of Arts. Unfortunately, the grant was never utilized because there were disagreements within the Brotherhood and the money was returned to the City.

great mobilization of the Greek-American organizations. The Brotherhood was a full participant in these activities. Buses were leased so that our members could attend the organized protests in Washington, DC for the Cyprus issue. Besides attending these protests, the Brotherhood sent letters to the White House, the Pentagon, and the Senate inquiring about the Greek National issues in an attempt to affect US policies in Greece, for the Cyprus and Macedonian issues.

Supporting Public Charities

Brotherhood Honors its Members

The Brotherhood is a non-profit organization that has repeatedly made donations to public charities. The Brotherhood has made contributions to the American Cancer Society, to support programs for the prevention and treatment cancer.

The Brotherhood has also made many contributions to the Greek community of Saint Nicholas Church, an important part of which consists of Olympites. Besides financial support, it has also offered many hours of volunteer work.

Some argue that the Brotherhood's primary purpose is to collect monetary contributions from its members without giving anything in return. This statement could not be farther from the truth. It is true, that the Brotherhood needs financial support which primarily comes from its members. However, the Brotherhood has shown its appreciation to its members and has recognized their contributions. In many instances, the Brotherhood has recognized the honor students from both Greek and American schools. At several special events, scholarships and awards were given to these students. The Brotherhood has also awarded special recognition to US College and University Graduates from the villages of Olympos and Diafani. The administration of these awards demonstrates the commitment of the Brotherhood to education and has moti-

The Greek National Issues The Brotherhood has been involved in activities concerning the national issues of Greece. During the 1970's, with the Turkish invasion and occupation of Cyprus, there was a 54

vated the youth of the Brotherhood to pursue their scholarly success.

Who can forget the special night the Brotherhood held in honor of those women who continued to preserve and wear the traditional costume of Olympos, the kavai. Once again, the Brotherhood made it a point to distinguish these women who continued to wear the kavai on a daily basis despite the strange looks they received in the foreign land.

Brotherhood's Role in Promoting Tourism Olympos in the 21st century has changed drastically since the first immigrants left the village. The local economy of Olympos has seen new developments especially in the aspect of tourism. The village is full of hotels, shops, restaurants and souvenir shops. The increase in tourism has improved the quality of the villagers lives and increased their opportunities for employment. This has helped the stabilization and the increase of the indigenous population.

The growth of tourism in Olympos did not occur by chance. The improvement of the infrastructure of the island such as the airport in Karpathos, the port of Diafani, and paving the road from Olympos to Diafani played a significant role. However, we must not forget that the efforts and activities of our Brotherhood and its members as well as the efforts of our sister organizations in Greece and abroad which have also played a significant role in this development. The activities of the Brotherhood always portrayed the best aspects of our village. This image was projected to the rest of the world and helped to solidify Olympos as a global tourist attraction.

This representation is what drives increasing numbers of people there every year.

Maria K. Nicolaidis displaying Olympian traditional textile work at the Baltimore City Fair. Επίδειξη παραδοσιακών κεντημάτων στο Baltimore City Fair. Απεικονίζεται η κα. Μαρία Κ. Νικολαίδη.

Brotherhood. The fact that women remained dedicated to the Olympian traditions is the reason that the kavai, the native costume of Olympos, still remains preserved to this day in Baltimore. The Olympian women of Baltimore are also mainly responsible for the multiple invitations the Brotherhood has received to participate in various events and affairs. At these affairs the women wear their traditional costumes with pride.

The Olympian mothers are the ones who bring "Olympos" in every household. Even though their children are born in America, they are raised in a bicultural environment, not only with American traditions but also with the traditions and the culture of Olympos.

There are numerous examples of children who were born and raised in the United States who not only participate in the traditions of Olympos but they actively shield and advance the traditional music and dances of Olympos. Following the model of our time which wants women not only independent but to pioneer, today the women of the Brotherhood are leading us into the 21st Century.

The Women of the Brotherhood Special recognition must be given to the women of the Olympian Brotherhood, therefore we dedicate a special chapter to them for all their contributions throughout the many years of the Brotherhood. According to the traditional Olympian household where the woman' s labor was the essence of the Olympian family, the women of the Brotherhood were the backbone of our organization. In every event hosted by the Olympian Brotherhood the proud Olympian women of Baltimore were present and active.

Without their hard work and dedication, the Olympian Brotherhood would not have been able to accomplish their goals successfully. Countless women have prepared the macarounes, the traditional pasta dish from Olympos similar to gnocchi, for the commencing of our Holy Lent, and the traditional baklava for fundraising affairs at various Greek festivals and other events. In the past catering would not even be considered as an option. The women of the Olympian Brotherhood were those who worked hard in order to prepare the food for every dance and event.

However, the contributions of the women from Olympos were much more important in the cultural aspects of our

Founding of "The Youth of Olympos-Diafani" For a period of time in the mid-eighties, a smaller organization was founded, "The Youth of Olympos-Diafani" consisting mostly of youngsters from Diafani. Thus the Olympian Brotherhood and the Youth of Diafani, two similar antagonistic organizations were operating simultaneously in one community. This was the most controversial period in the history of our community. Indeed, the Youth of Diafani had good intentions. However, the coexistence of two similar organizations in such a restricted geographical area was bound to cause problems. The activities of one organization were in direct competition with the activities of the other. The duplicate efforts by the two organizations sowed the seeds of dissension in our community, brought forth the defamation of our people in the local Greek community but also lead to the weakening and undermining of both organizations. Fortunately in time, the two organizations merged.

55

commenced to improve the old building that belonged to the Brotherhood. The Olympian Brotherhood once again began participating not only in the events hosted by St. Nicholas, but in events of other Greek communities as well. Many events and dances were organized for the entertainment of the Olympians and to help fund the restoration of our building. Many old traditions were now being observered, such as the celebration of the carnival before the Holy Lent. Once again, after many years, there was a traditional gathering with glendi at the Olympian Brotherhood house.

The tradition of Christmas caroling at each Olympian household was reinstated, bringing the holiday spirit to all those who opened their homes. A dance group of the youth of the Brotherhood was formed that represented the Olympian Brotherhood at the 52nd annual ΚΕΡΑ convention in Chicago.

The Olympian Brotherhood celebrated its 50th year anniversary in May of 2003 and held a grand ball with many dignified guests from the City of Baltimore, the State of Maryland, the Greek Embassy in Washington and leaders from St. Nicholas as well as other local cultural organizations. The preparation of this manuscript is among the many revived activities of the Brotherhood.

A small period of inactivity followed. Some people began to distance themselves from the Olympian Brotherhood, and lost trust in its future and its vision. At this time many Olympians also began repatriating back to Greece. With less people and a wounded sense of pride the Olympians remained inactive for some time. With apathy, they remained passive observers of numerous efforts by members of the board to rally the Olympians.

How can you share your heart and split it down the middle, your smile will be pretentious, no matter how much you achieve.

Michael Michaelidis

The Rebirth of the Olympian Brotherhood Time healed the wounds of the Olympians who realized how much they had lost due to their lack of interest and participation. They yearned for the glorified moments they lived in the past. As the Olympians realized their losses they slowly began to grow closer to the Brotherhood. Renovations

Members of the council at the 50th Anniversary celebration of the Olympian Brotherhood. Μέλη του Δ.Σ. του Συλλόγου στον εορτασμό της 50ης επετείου της Αδελφότητας: Ιωάννης Β. Μαστροβασίλης, Γεώργιος I. Πύργος, Μορφία Αβδελλή, Φουλα Κ. Διακοκομνηνοΰ και Αντώνιος Β. Νικολανδης.

56

Epilogue One of the main accomplishments of our organization was its financial prosperity. We have already discussed some of the many contributions of the Brotherhood to our beloved villages, Olympos and Diafani, as well as in our local community in Baltimore. However the cultural achievements of the Olympian Brotherhood exceeded any financial endowment the Brotherhood has ever contributed to. Generations of Olympians raised in America became active promoters and ambassadors of Olympian culture, practicing native traditions and participating in events hosted by the Brotherhood.

The future remains unknown and no one can foresee it.

There is no room for a "Cassandra"in our organization (a psychic in ancient Troy whose predictions were those of misfortune and demise). One thing is certain; with the liveliness and the spirit that characterizes its Olympian members, the future of the Brotherhood looks bright. The Brotherhood will continue to grow, making our motherland, Olympos and Diafani proud of its children. Even though we are far away from our native land, Olympos and Diafani are alive and well in our hearts.

Dawn of Diafani and sunset of Olympos, bring back our people who are scattered in foreign lands.

Michael Michaelidis

A view of our village Olympos from Korifi. Αποψη του χωριού μας απο to Κορύφι.

57

Αναφορές του Αμερικάνικου Τΰπου δια τον Σύλλογο μας.

News Articles in the American Press About the Olympian Brotherhood and its Activities.

58

From the City and State section of The Evening Sun, Wednesday May 24,1972, The Baltimore Sun.

Olympians' Instruments Speak Of Their Isle — Warm, Brilliant Instruments Speak of Island—A Thousand Year Tradition

By Carl Schoettler

The muscles along Ioannis Pavlidis's forearm echo the dance of his fingers across the Lyra strings and his face reflects the intense dignity of a man who knows he holds an honored place in a thousand year tradition.

An Allegory And then Mr. Nicolaidis imparts a little secret to a nonOlympian visitor. "It's what you call a parable . . . an allegory.

The tree is a girl."

Mr. Pavlidis is sitting knee to knee with Ioannis Hiotiswho is playing the laouto and their music is warm and brilliant as the Mediterranean sun.

"I get it! I get it!" the visitor exclaims.

But the music that Ioannis Pavlidis and Ioannis Hiotis bring forth from their instruments needs little explanation. It is enough to make old men want to pluck green apples.

John Pavlidis is "the Professor of the lyra" to the Greek families from the Dodecanese Islands who live around Oldham Street in southeast Baltimore. His Lyra is a 3-string hand-hewn instrument handed down in his family for 200 years. He plays it with a horsehair bow jingling with tiny ringing bells.

Mr. Pavlidis and Mr. Hiotis are two of the Olympians who have been invited to participate in the sixth annual Festival of American Folklife which will be staged by the Smithsonian Institution from June 30 to July 4 on the National Mall in Washington.

John Hiotis is the professor of the broad-beamed laouto, a lutelike instrument that swings with the wildness of its Arabic brother, the oud. Mr. Hiotis strikes the strings with a long plectrum across a soundboard inlaid with butterflies and ivory flowers.

The Olympian Brotherhood plans to bring singers and dancers, as well as musicians to the festival-hopefully to perform in the setting of a Greek coffeehouse where traditional foods will be served.

In addition to Mr. Pavlidis and Mr. Hiotis the Greek participants are expected to include Vasilios Nikolaou, a tsambouna and lyra player; George Nikolaou: lyra; Mr. Mastromanolis, two more members of the Hiotis family, Evgenia and Philip, Nick Nikitas, Ioannis Sofoulis; Vasilis Kakarolis, Foula and Evgenia Paragios, Fotini Konsolas, Nick Protopapas and Vasilios Giorgakis and maybe more.

The two Johns have played together for maybe 25 years and tonight they are playing at the kitchen table of Gus Nicolaidis the president of the Olympian Brotherhood of America.

"Got The Best" "There ... there you got the best." says Mr. Nicolaidis, a man whose whole bearing says he knows the best when he hears it.

The musicians are playing a very old song from the village of Olympos, their native town on the island of Karpathos. Olympos drips down like paint from a mountaintop toward the sea, in the smile of Gus Nicolaidis, a painting contractor.

Group Recruited The Olympians were recruited by Ethel Raim and Martin Koenig field researchers for the Smithsonian, act as kind of talent scouts for the folklife festival.

Maryland has been mined pretty heavily by the Smithsonian's folklife researchers this year. Besides the Olympians they have enlisted Baltimore street Arabs to display their horses and carts, Chesapeake watermen with their skipjacks and Western Maryland root diggers.

"This song describes an apple tree high on the slope of a cliff. It is very hard to get to," says Manuel Mastromanolis, vice president of the Olympian Brotherhood and Gus's brother-inlaw.

The Olympian Brotherhood will represent a culture old as history, preserved on an island so remote it often is missing from the maps of Greece. Karpathos is a long narrow island midway between Crete and Rhodes and closer to Turkey than the mainland of Greece.

"The man sings, Ί wish I could get to your sweet apples", Mr. Mastromanolis translates.

"The tree sings back, you're afraid of the cliff. The sweet green apple tree is saying there is a way to get the apples but you got to take a little risk."

"For 635 years Karpathos was occupied by many people." Gus Nicolaidis, a man of acute and forceful intelligence, relates. "The lyra andthe laouto andthe tsambouna were

And then the tree imparts a little secret explains Mr. Mastromanolis: "Take the small path that the goats climb and you'll reach me."

Continued on the next page

59

Mantinades Master Gus Nicolaidis allows as how he is not such a bad mantinades singer, but Nick Nikitas, reticent in conversation, is regarded as a master of the mantinades in song. And so is the redoubtable Mr. Pavlidis.

Mr. Nicolaidis translate a noted mantinada preserved in a little blue notebook, printed in Greece: "Olympos, mother of many noble men, Crown of our beloved island, We will always keep you in our minds, Although we live in a strange land."

"I'm going to give you a little picture," Mr. Nicolaidis says. "When World War II ended people were in the streets on the day of liberation and one man said a song that everyone remembers.

"Don't forget Karpathos was occupied since 1300. In 1944, the Karpathians disarmed the Italian police and ruled themselves for about a month.

"Nobody knew Karpathos was liberated" Mr. Nicolaidis says. "We had to send a man in a little boat to Egypt to tell the British that Karpathos is liberated."

someone's kitchen or the whole village before the ancient watchtower called the "Pyrgos".

"Maybe you celebrate your name day and you are first to drink. You grab a glass and give everybody to drink from the same glass. Two hundred three hundred people, and all drink from same glass."

'Brothers in Peace' "Like brothers in peace," Manuel Mastromanolis interjects.

"One reason for drinking from one glass," Philip Hiotis, the laouto player's brother suggests "is to make everybody drink the same amount."

"Everybody keeps to the same spirit," Mr. Mastromanolis says eagerly, "the same 'kefi'." which means "to get in the mood," to get the spirit, to feel like singing out..."

"John Pavlidis and John Hiotis are very valuable men to have at the glenti," the Olympians agree. "They can bring the kefi to the glenti. They liven up the crowd."

They have in a word-"meraklis."

"Someone who can easily adapt," Mr. Mastromanolis says, "Someone with a special talent, who has a good way with people, who is very well-liked and can express his opinions and everybody respects and looks up to him."

"A Little Parade" "I was a little boy in school in the fourth grade and we went in a little parade out to the Pyrgos, teachers and priests and everybody and we watched the Greek flag come back.

"There was a little paper chain to cut and here come the Greek soldiers with the flag we didn't see for so many years and anyone who had one had to hide it."

"Our people were dressed in their Olympos costumes, men in the vraka, the pantaloons, and the geleko, the vest and the little fesi, the hat, and the women in the black hand-loomed kavai "And we cut the little paper chain and we all went to the main square for glenti and the people began singing and I still remember in my mind after 30 years a man there 40 years old and he said this mantinada: "A six century-old dream Becomes a reality this day, And I can feel trembling, The earth under my feet" "Like an earthquake I'm feeling it now." adds Manuel Mastromanolis, in remembered admiration.

"The man is a barber now on Baltimore Street, John Basil, and John Vasiliadis. I'm not saying he's a famous singer. This is a famous mantinada."

More famous mantinades will be heard at 8 pm Saturday when the Olympian Brotherhood holds its annual dance at the U.A.W. Hall, 1010 South Oldham Street. It will be a preview of their participation in the Smithsonian Folklife Festival.

Cream of Crop "He is the leader of the glenti." Gus Nicolaidis says, "the cream of the crop." The mustachioed Mr. Pavlidis, whose face is a mask of taciturn concentration while he plays, has an excess of meraklis.

"It is very rare to be able to play as well as he does and sing at the same time." Mr. Mastromanolis says. "Many people play the lyra well but he has the talent of being able to sing, too."

Mr. Pavlidis is so good he has been asked to return to Greece to play for glenti. He and Mr. Hiotis have played together as long as 8 hours continuously. Their wrists swell and they are fed and given their share from the common glass while playing.

The glenti starts with the lyra and the laouto playing alone, then, as Philip Hiotis put it, "when everybody is got a kefi, then is playing the tsambouna."

Starts with Song The glenti begins with the kind of a song know as a "sirmatiko," which is "about love between a sailor or a soldier and a girl and somebody gets killed or something like that with a happy ending to the song."

"There are a hundred songs like that." Gus Nicolaidis says.

"And more," Philip Hiotis corrects.

"Anybody that knows one sings the first phrase and everybody else repeats it and they go through the song," Mr. Nicolaidis says.

As the glenti reaches kefi, then begins the singing of the "mantinades." And the mantinades are the special glory of the mea of Olympos. The mantinades are a kind of impromptu calypso-ballad with a four line verse in which the second and last line must rhyme.

Ideally they are made up on the spot and sung to one of the 66 1/2 mantinades tunes. But some are so good or express a feeling so well they last for decades, perpetuating the singer's name.

60

Από το τμήμα τον City and State Section Τετάρτη 24 Μαΐον, 1972, The Baltimore

της εφημερίδας Sun

"THE EVENING

SUN"

Τα Μουσικά Οργανα των Ολυμπιτών Μιλούν για το Νησί τους— Ζεστασιά, Μεγαλοπρέπεια Χιλίων Χρόνων Παράδοση Κείμενο τον Carl Schoettler Οι μύες του αντιβραχίου του Ιωάννη Παυλίδη ηχούν τον χορό των δαχτύλων του πάνω στις χορδές της λύρας και το πρόσωπο του καθρεφτίζει την αξιοπρέπεια ενός ανθρώπου που γνωρίζει καλά την θέση του στην παράδοση χιλίων χρόνων. Ο κ Παυλίδης κάθεται αντίκρυ από τον Ιωάννη Χιώτη, το γόνατο του ενός δίπλα στο γόνατο του άλλου, παίζοντας λύρα και λαούτο, μουσική που είναι θερμή σαν τον ήλιο της Μεσογείου. Ο Γιάννης Παυλίδης είναι «ο καθηγητής της λύρας» για τις ελληνικές οικογένειες από την Δωδεκάνησο που μένουν γύρω από την οδό Oldham στην Νοτιοανατολική Βαλτιμόρη. Η λύρα του είναι ένα χειροποίητο τρίχορδο μουσικό όργανο το οποίο υπάρχει στην οικογένειά του πάνω από διακόσια χρόνια. Παίζεται με δοξάρι από τρίχες αλόγου που κουδουνίζονται ρυθμικά. Ο Ιωάννης Χιώτης είναι ο καθηγητής του λαούτου, ένα μουσικό όργανο που έχει συγγενική σχέση με το αραβικό όργανο ούτι. Ο κ. Χιώτης, χτυπά τις χορδές του λαούτου που είναι στολισμένο με πεταλούδες και ασημένια λουλούδια. Οι δύο Γιάννηδες παίζουν μαζί 25 χρόνια και απόψε παίζουν στο σπίτι του Κώστα Νικολα'ί'δη, προέδρου της αδελφότητας Ολυμπιτών Βαλτιμόρης.

Αλλά η μουσική του Ιωάννη Παυλίδη και του Ιωάννη Χιώτη χρειάζεται λίγη εξήγηση. Είναι αρκετή να κάνει ένα γέρο να αρπάξει μερικά μήλα. Ο κ. Παυλίδης και ο κ. Χιώτης είναι δύο από τους Ολυμπίτες που είναι προσκεκλημένοι του έκτου ετήσιου Φεστιβάλ Αμερικανικής Δημοτικής μουσικής που ετοιμάζει το ίδρυμα Smithsonian από τις 30 Ιουνίου έως τις 4 Ιουλίου στο National Mall στην Ουάσινγκτον. Ο Σύλλογος Ολυμπιτών σχεδιάζει να φέρει τραγουδιστές και χορευτές, καθώς και μουσικούς στο φεστιβάλ όπου θα παίξουν και θα παρουσιάσουν την αναπαράσταση ενός ελληνικού καφενείου όπου θα σερβίρονται παραδοσιακά φαγητά. Εκτός από τους κ. Παυλίδη και Χιώτη, αναμένεται να παραστούν και οι Βασίλειος Νικολάου, οργανοπαίκτης της λύρας και της τσαμπούνας, ο Γιώργος Νικολάου λυριστής, ο κ. Μαστρομανώλης και αλλά δύο μέλη της οικογένειας Χιώτη, η Ευγενία και ο Φίλιππος, ο Νίκος Νικήτας, ο Ιωάννης Σοφούλης, ο Βασίλειος Κακαρόλης, η Φούλα και η Ευγενία Παραγιού, η Φωτεινή Κόνσολα, ο Νίκος Πρωτόπαπας, ο Βασίλειος Γιωργάκης και πολλοί άλλοι. Συγκέντρωση ομάδας Οι Ολυμπίτες εντοπίστηκαν από τους Ethel Raim και Martin Koenig, ερευνητές για το Smithsonian, οι οποίοι αναζητούν ταλέντα για το φεστιβάλ Folklife. Η Maryland έχει αντιπροσωπευθεί εκτενώς φέτος στο Φεστιβάλ. Εκτός από τους Ολυμπίτες, οι Άραβες από την οδό Baltimore θα επιδείξουν τα κάρα με τα άλογα τους, και οι ψαράδες από το Chesapeake όπως και root diggers από την Δυτική Μαιρυλάνδη. Ο Σύλλογος Ολυμπιτών θα αντιπροσωπεύσει μια κουλτούρα χιλιάδων χρόνων, τόσο παλιά όσο και η ιστορία που διατηρείται σε ένα νησί τόσο απομονωμένο που συχνά ξεχνιέται από τους χάρτες της Ελλάδας. Η Κάρπαθος είναι ένα στενόμακρο νησί μεταξύ της Ρόδου και της Κρήτης κοντά στην Τουρκία. Για 635 χρόνια η Κάρπαθος ήταν υπό την κατοχή πολλών κατακτητών. Ο Κώστας Νικολα'ίδης έξυπνα εξηγεί πως η λύρα, το λαούτο και η τσαμπούνα ήταν τα μόνα σχολεία που διατήρησαν τους ανθρώπους εκεί Έλληνες.

Έχουμε τους Καλύτερους Ορίστε οι καλύτεροι, αναφωνεί ο κ. Νικολαΐδης , ένας άνθρωπος που ξέρει να αναγνωρίζει τον καλύτερο όταν τον ακούει. Οι μουσικοί παίζουν ένα παλιό τραγούδι από την Όλυμπο, το χωριό από το οποίο κατάγονται, του νησιού της Καρπάθου. Η Όλυμπος κατεβαίνει ένα βουνό σαν μια σταγόνα μπογιάς προς την θάλασσα λέει μ'ένα χαμόγελο, ο Κώστας Νικολαΐδης, εργολάβος. «Το τραγούδι αυτό περιγράφει πως μια μηλιά, ψηλά στη κορυφή ενός γκρεμού, είναι δυσπρόσβατη» λέει ο Μανώλης Μαστρομανώλης, αντιπρόεδρος του Συλλόγου και κουνιάδος του Κώστα. Τραγουδάει «πόσο θά θελα να έχω τα γλυκά σου μήλα». Μεταφράζει ο Μαστρομανώλης. «Η μηλιά απαντάει πως φοβάται το γκρεμό. Τα μήλα μπορείς να τα αποκτήσεις αλλά πρέπει να το διακινδυνέψεις. Και μετά η μηλιά φανερώνει το μυστικό της, πρέπει να πάρεις το μικρό μονοπάτι, το κατσικόδρομο για να με φθάσεις.

Η τσαμπούνα Η τσαμπούνα είναι ένα όργανο σαν την γκάιντα, φτιαγμένη από ολόκληρο δέρμα κατσίκας. « Οι Καρπάθιοι δεν είχαν κανένα άλλο τρόπο να διατηρήσουν την γλώσσα και τα έθιμα τους» εξηγεί ο κ. Νικολαΐδης, με προφορά Αγγλικών που έχει έντονα σημάδια από την Δωρική διάλεκτο της πατρίδας του. «Η Ορθόδοξη εκκλησία και το γλέντι είναι αυτό που

Μια Αλληγορία Και τότε ο Κ. Νικολαΐδης λέει το μυστικό σ'ένα μη Ολυμπίτη-επισκέπτη, «είναι μια παραβολή, μια αλληγορία. Η μηλιά είναι μια κοπελιά.» «Το 'πιασα, το κατάλαβα» ξεφωνίζει ο επισκέπτης.

Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

61

διατήρησαν την Ελληνική κουλτούρα για τους νησιώτες την εποχή της μακράς κατοχής από τους Βενετούς, Άραβες, Τούρκους και Ιταλούς.» «Το γλέντι», εξηγεί ο κ. Νικολαΐδης, «είναι μια συνάθροιση όπου τραγουδούν και χορεύουν καμιά δεκαριά Ολυμπίτες που κάθονται στο σπίτι κάποιου χωριανού, ή στην κεντρική πλατεία του χωριού κάτω από το καμπαναριό, και τον Πύργο». «Ίσως να γιορτάζεις την ονομαστική σου εορτή και πίνεις πρώτος. Αρπάζεις ένα ποτήρι και δίνεις σε όλους να πιούν από το ίδιο ποτήρι. Διακόσιοι τριακόσιοι άνθρωποι, όλοι πίνουν από ίδιο το ποτήρι.» Αδελφοί εν ειρήνη «Σαν αδελφοί εν ειρήνη» προσθέτει ο Μαστρομανώλης. «Ένας λόγος που πίνουν όλοι από το ίδιο ποτήρι, είναι για να πίνουν όλοι το ίδιο, προσθέτει ο Φίλιππος ο Χιώτης. «Έτσι παραμένουν όλοι συγχρονισμένοι, στο ίδιο επίπεδο, στο ίδιο κέφι, στο ίδιο πνεύμα, συμμετέχουν όλοι στο τραγούδι.» «Ο Γιάννης ο Παυλίδης και ο Γιάννης ο Χιώτης είναι πολύτιμοι στο γλέντι» συμφωνούν όλοι οι Ολυμπίτες.. «Φέρνουν το κέφι στο γλέντι, ζωντανεύουν το πλήθος. Είναι με μια λέξη, μερακλήδες». «Κάποιος που μπορεί να προσαρμόζεται, κάποιος με ταλέντο, που έχει καλό τρόπο με ανθρώπους, που είναι αρεστός, μπορεί να εκφέρει την γνώμη του και όλοι να τον σέβονται και να τον έχουν πρότυπο», λέει ο Μαστρομανώλης. Η Αφρόκρεμα «Είναι ο αρχηγός του γλεντιού» λέει ο Κώστας Νικολαΐδης, «η αφρόκρεμα». Ο Παυλίδης με την συγκέντρωσή του δείχνει την μερακλοσύνη του. «Είναι σπάνιο να μπορείς να παίζεις και να τραγουδάς τόσο καλά» λέει ο Μαστρομανώλης. Πολλοί παίζουν την λύρα αλλά αυτός έχει και ταλέντο στην φωνή. Ο κ. Παυλίδης είναι τόσο καλός που του έχουν ζητήσει να επιστρέψει στην Ελλάδα για να παίζει σε γλέντια. Μαζί με τον κ. Χιώτη έχει παίξει και οκτώ ώρες συνεχώς. Θα πρηστούν τα χέρια τους και θα τους δοθούν ποτά από το κοινό ποτήρι όσο παίζουν. «Το γλέντι ξεκινά με την λύρα και το λαούτο», προσθέτει ο Φίλιππας ο Χιώτης, «και όταν όλοι κεφίσουν τότε θα παίξει και η τσαμπούνα». Αρχίζει με τραγούδι Το γλέντι ξεκινά με τραγούδι που είναι γνωστό σαν το συρματικό, το θέμα του οποίου περιστρέφεται γύρω από τον έρωτα ενός ναύτη ή φαντάρου και κάποιας κοπελιάς το οποίο έχει αίσιο τέλος. Υπάρχουν εκατοντάδες τέτοια τραγούδια προσθέτει ο Κώστας Νικολαΐδης. «Ακόμη περισσότερα» διορθώνει ο Φίλιππας Χιώτης. «Όποιος γνωρίζει το τραγούδι λέει αρχίζει και τραγουδάει και οι υπόλοιποι ακολουθούν, επαναλαμβάνοντας τους στίχους του τραγουδιού. Εξηγεί ο κ. Νικολαΐδης. Όταν φθάσει στο αποκορύφωμα του το γλέντι, τότε αρχίζουν να τραγουδιούνται οι μαντινάδες. Και οι μαντινάδες είναι το ιδιαίτερο στοιχείο που ξεχωρίζει την Όλυμπο. Οι μαντινάδες αυτοσχεδιάζονται και αποτελούνται από δύο δεκαπεντασύλλαβους

ομοιοκατάληκτους στίχους. Ιδανικά πρέπει να ετοιμάζεται η μαντινάδα επί τόπου και να τραγουδιέται με ένα από τους 77 Ά σκοπούς της Ολύμπου. Αλλά μερικές μαντινάδες είναι τόσο καλές που διατηρούνται για δεκαετίες, δίνοντας αθανασία στο όνομα του τραγουδιστή. Ο Α ρ χ η γ ό ς της Μαντινάδας Ο Κώστας ο Νικολαΐδης τα καταφέρνει στις μαντινάδες αλλά ο Νίκος ο Νικήτας, που κάθεται σιωπηλός στην ομιλία μας θεωρείται αρχηγός της μαντινάδας. Το ίδιο και ο ξακουστός κ. Παυλίδης. Ο κ. Νικολαΐδης μεταφράζει μια μαντινάδα που έχει γραμμένη σε ένα μπλε βιβλίο, τυπωμένο στην Ελλάδα. Όλυμπος μάνα ευγενών, κορώνα του νησιού μας, κι' αν ζούμε εις τη ξενιτιά, σ' έχουμε μεσ' τον νού μας.

Θα σου δώσω μια περιγραφή, στο τέλος του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους την ημέρα της απελευθέρωσις και ένας άνθρωπος είπε μιά μαντινάδα που θυμούνται όλοι. «Μη ξεχνάς ότι η Κάρπαθος βρισκόταν υπό κατοχή από το 1300. Το 1944 οι Καρπάθιοι αφόπλισαν τους Ιταλούς αστυνομικούς και κυβέρνησαν αυτόνομα για ένα μήνα». «Κανείς δεν ήξερε ότι είχε απελευθερωθεί η Κάρπαθος» λέει ο κ. Νικολαΐδης. «Έπρεπε να στείλουμε άνθρωπο με καΐκι στην Αίγυπτο για να πεί στους Βρετανούς ότι η Κάρπαθος είχε απελευθερωθεί.» Μ ι α μικρή π α ρ έ λ α σ η «Ήμουν μικρό αγόρι στην τετάρτη δημοτικού όταν κάναμε μια μικρή παρέλαση έξω προς τον Πύργο. Δάσκαλοι, ιερείς και ο κόσμος όλος κοίταζε την επιστροφή της Ελληνικής σημαίας. Υπήρχε κορδέλα για εγκαίνια, ερχόντουσαν οι Έλληνες στρατιώτες κουβαλώντας την σημαία που δεν είχαμε δει για τόσα χρόνια, και που όποιος είχε σημαία έπρεπε να την κρύβει. Οι άνθρωποι μας ήταν ντυμένοι στις παραδοσιακές τους στολές, οι άνδρες με τις βράκες, τα παντελόνια και τα γιλέκα με φέσι και οι γυναίκες με το χειροποίητο καβάι. Μετά από την κοπή της κορδέλας όλοι πήγαν στην κεντρική πλατεία για να γλεντήσουν και ακόμη θυμάμαι μετά από 30 χρόνια τον σαραντάχρονο άνθρωπο που στάθηκε και είπε την ακόλουθη μαντινάδα: Έξι αιζόνων όνειρο σήμερα εξηγείται, και νιζύθζύ και στα πόδια μον το χώμα να κινείται.

«Σαν ένα σεισμό το θυμάμαι ακόμη και σήμερα» προσθέτει ο Μαστρομανώλης με θαυμασμό. «Ο άνθρωπος αυτός είναι τώρα κουρέας στην οδό Baltimore, ο Γιάννης ο Βασιλειάδης. Δεν λέω ότι είναι ξακουστός τραγουδιστής αλλά η μαντινάδα του είναι πασίγνωστη. Και άλλες γνωστές μαντινάδες θα ακουστούν στις 8μμ, το Σάββατο όταν ο Σύλλογος Ολυμπιτών θα έχει την ετήσια χοροεσπερίδα του στο U.A.W. Hall, 1010 South Oldham Street, Θα αποτελέσει μια πρόγευση του Folklife φεστιβάλ του Smithsonian.

From the Baltimore Sun Perspective Section Sunday, August

By Tom Bowman Baked by an afternoon in the Aegean sun, dusty and heavy with baggage, it is not a welcome sight for a honeymoon couple the 7 p.m. (and last) mini-bus stuffed like one of those clown cars at a circus. The driver will return, he assures us in broken English, as he speeds off into the hills toward Olympos, a mountain village on Karpathos, the Greek island poised like a crooked finger between Crete and Rhodes.

30,1992

restaurants and stores in what became known as "Greektown."

"If you say you're from America, .they know it's either New York or Baltimore," says John.

Manuel's parents, who grew up in Olympos and left in 1969, return for summer sojourns, as do many other former villagers. This is Manuel's third visit and he feels the tug between two worlds. He will likely stay in America and pursue a career in architecture. But, he says, "When I'm here I want to stay here."

We lumber toward some benches, where a half-dozen teens are horsing around. They pour water on each other and trade jokes and insults in fluent American slang. A small boom box pumps out heavy-metal music. Perfect. "You guys from America?"

We have come at a good time. Tomorrow is the feast of St. Irene, a patron saint of one of the many chapels. There will be a church service and then dancing and singing well into the night.

"Baltimore," says the most boisterous of the group. Yeah, right. He sees my Baltimore Sun T-shirt. Just what we need, a wise guy. "Really?" I say, calling his bluff. "What part of Baltimore?" "Highlandtown," he says matter-of-factly.

Olympos, with a summertime population of 2,000, was virtually cut off from the outside worlduntilthe5-mile road was built from the port village of Diafani in the mid-1970s. "Most of the people in Diafani and Olympos went to Baltimore," said Nikos Vasiliadis, owner of the Mayflower Restaurant in Diafani. His uncle was among the first, leaving the island about 1920. After a stint as a coal miner, his uncle opened a small restaurant in Baltimore. Mr. Vasiliadis lived in Baltimore for 20 years, operating a grocery store near City Hospitals with his family. Two brothers and two sisters remain in Baltimore, but he returned in 1980.

Before long we are all heading toward Olympos. But not aboard the mini-bus. We're in the back of a pick-up truck driven by one of the Baltimoreans' friends.

The human cargo includes Manuel Nicolaidis, 16, of Newkirk Street in Highlandtown. His father, Minas, owns Pizza City in Randallstown. And there is John Nikitas, 18, a former Highlandtown resident whose father moved the family back to Greece several years ago. We bump along the dirt road, which soon angles into the honey-colored mountains. They are dry and creased as an old man's face, covered with tufts of brush and gnarled pines.

"Why? Everybody wants to come back some day," he says, relaxing in front of his restaurant, shaded by a floral canvas awning. A few steps away, fishermen spread their yellow nets on the stony beach to dry. Inside his store, above a postcard stand is a framed diploma: "The University of Baltimore, Nicholas John Vasiliadis, 1972, School of Business, Bachelor of Science."

Rounding a dusty bend we come face to face with Olympos. It is a lonely and mystical sight. The village appears suspended on a 2,000-foot rock face. Tan and white blocks of houses stack row upon row. Along a ridge is a squat line of medieval stone windmills. Rising above the village homes is a Byzantine church tower.

Others have also returned. Nick Filippakis, 32, went to Baltimore with his family as a 5-year-old. Five years ago he came back and took over the Parthenonas, a small taverna opened by his great-grandfather. "Even though I left when I was young I wondered (about Olympos),"he says, as he's off to wait on customers. "Roots?" he suggests, with a shrug. "I don't know." On the wall, high above the bric-a-brac, plates and needlepoint Greek dancers, is a portrait gallery of three sturdy mustached men: his father, grandfather and great-grandfather.

Small white chapels, with Cycladic domes and curved arches, are scattered like pearls on the valley floor. Alongside one chapel is a cemetery, its graves eerily illuminated by candles.

There is a timeless quality to Olympos, settled in the 1500s. A man with a long stick guides his donkeys. Women wear a traditional embroidered dress, the "kavay". They trudge along the maze of narrow streets and stairways bearing baskets of fruit and bundles of sticks for the communal ovens. Many houses have small second-story porches, intricately carved doors and white lace curtains.

John's father, George Nikitas, 40, another Olympos native who went to Highlandtown as a teen-ager, took his family back to Greece about five years ago. "The kids were getting older, too many drugs," he explains. "In a big city, you don't have control over them." Andhe was concerned that their Greek identity would dissolve in America's melting pot. They live on Rhodes and return to the village in the summer.

At night the mist curls like pipe smoke around the mountains and the wind plays the low, hollow sound of a flute.

Dawn is pierced by a barnyard chorus of donkeys and roosters.

Villagers started moving to the United States around 1920, driven by the lack of work. The earliest migrants labored in the coal mines of West Virginia and some eventually ended up in Baltimore. Relatives and other families followed. Still others arrived from Rhodes, Athens and the island of Hios, setting up

Despite some reverse migration, there is worry about what the future holds for Olympos. Next year the dirt road to the village will turn black with a coat of asphalt.

At Diafani, a massive dock is being readied for a steady Continued on the next page 100

secure. In a tiny plaza bordered by the church of St. Mary and the tavernas, several generations join in song and dance. The old men stuff sprigs of basil in their pockets, a sign the gift of music is with them. Perched on wooden benches, they launch into impromptu song about friends who have returned. John Nikitas and his brother Manuel take turns with fast-paced strumming of the lute, a pear-shaped guitar. They accompany an old man with a lyra.

stream of cruise ships. Now a weekly ship is met by "caiques", small wooden boats that ferry passengers to shore. There is also talk about extending the landing over the beach to handle more cars.

The changes.

"The older people are against it," says Nick Pikos, 22, a burly and bearded former Baltimore resident, now a Rhodes artist who is painting Byzantine murals on a Diafani church.

Together they produce a sweet fiddle sound as the dancers begin to curl around them, arms locked and feet tapping the rhythms. Manuel Nicolaidis and John Nikitas jump in, one who will likely remain in America and another who returned. It is now past midnight, and the young dancers are swirling faster and faster around the seated men, all linked by the rites of this mountain top village.

The village elders worry the modern world is eroding their traditions.

Young girls who grew up far from Olympos balk at wearing the foystani, the colorful dresses used for celebrations, and being told to stay close to home. There was a time when the celebration of a saint's day would start in early evening and last well into the next day. Now they start late and end early.

Tom Bowman is a reporter for The Sun's Washington Bureau.

Copyright©The Baltimore Sun 1992

But on this moonlit night the traditions of Olympos seem

Dancing in Avlona, after the Saint John's panigyri

on August, 1972.

Χορός στην Αυλώνα μετά το πανηγύρι του Αγίου Ιωάννου, Αύγουστος 1972,

100

Alto την εφημερίδα "The Baltimore Sun"Sunday, August

By Tom Bowman, Ψημένοι, ένα καλοκαιρινό απόγευμα, κάτω από τον ήλιο του Μεσογείου, σκονισμένοι, με βαριές αποσκευές, δεν είναι ένα ειδυλλιακό σκηνικό για ένα ζευγάρι που περνάει τον μήνα του μέλιτος του. Είναι 7μμ και το (τελευταίο) λεωφορείο έφυγε γεμάτο, όπως τα αυτοκίνητα γεμάτα κλόουν σε τσίρκο. Ο οδηγός μας καθησύχαζε ότι θα επέστρεφε να μας πάρει, μας είπε με σπασμένα αγγλικά, καθώς έφευγε προς τα βουνά που οδηγούν στην Όλυμπο, ένα ορεινό χωριό της Καρπάθου, ένα μικρό νησί μεταξύ της Ρόδου και της Κρήτης. Πάμε να καθίσουμε σε κάποια παγκάκια, όπου καμιά δεκαριά έφηβοι παίζουν, τρέχοντας τριγύρω. Βρέχουν ο ένας τον άλλο με νερό, και ανταλλάζουν αστεία και βρισιές σε άπταιστα αμερικάνικα αγγλικά. Ένα μικρό κασετόφωνο παίζει μουσική χέβη μέταλ. Τέλεια. «Είστε από την Αμερική;» «Από την Βαλτιμόρη» απαντάει ο αρχηγός της ομάδας. Ναι, καλά σκεφτόμουν. Βλέπει το φανελάκι της εφημερίδας μου, Baltimore Sun. Αυτό ακριβώς που χρειαζόμουν, ένα εξυπνάκια. «Αλήθεια; Του λέω;. Από ποιο μέρος της Βαλτιμόρης; Προσπαθώντας να τον δοκιμάσω.» Από το Highlandtown, απάντησε αμέσως. Χωρίς να περάσει πολύ ώρα , όλοι μαζί πηγαίνουμε στην Όλυμπο. Όχι όμως με λεωφορείο. Είμαστε στην καρότσα ενος αγροτικού αυτοκινήτου που οδηγεί ένας γνωστός του «Βαλτιμορέζου». Οι άνθρωποι που μεταφέρει είναι ο Μανώλης Νικολαΐδης 16 ετών από το Newkirk Street. Ο πατέρας του, ο Μηνάς έχει πιτσαρία στο Randallstown. Ακόμη είναι ο Γιάννης Νικήτας 18 ετών, πρώην κάτοικος του Highlandtown, ο πατέρας του οποίου επέστρεψε στην Ελλάδα πριν από αρκετά χρόνια. Περπατάμε στον χωμάτινο δρόμο, ο οποίος γυρίζει μέσα στα βουνά. Είναι ξηροί και ρυτιδιασμένοι ως πρόσωπο γέρου, σκεπασμένοι με θάμνους και λυγισμένα πεύκα. Φτάνοντας σε μια σκονισμένη στροφή, βρισκόμαστε αντίκρη στην Όλυμπο, ένα μοναχικό και μαγεμένο θέαμα. Το χωριό φαίνεται να αιωρείται από ένα βράχο ύψους 2000 ποδιών. Αράδες από λευκά και ανοιχτά καφέ τετράγωνα σπίτια που είναι στοιβαγμένα το ένα πάνω στο άλλο. Στην βουνοκορφή υπάρχει μία γραμμή από μεσαιωνικούς πέτρινους ανεμόμυλους. Υψωμένο πάνω από τα σπίτια του χωριού, φαίνεται το καμπαναριό της Βυζαντινής εκκλησίας. Μικρά άσπρα μοναστήρια με κυκλαδίτικες στέγες και τόξα είναι σκόρπια σαν μαργαριτάρια στο βάθος της κοιλάδας. Δίπλα σε ένα μοναστήρι βρίσκεται ένα νεκροταφείο, οι τάφοι του φωτισμένοι από καντήλια. Η Όλυμπος, αποικημένη τον 16ο αιώνα, έχει διαχρονική αξία. Ένας άνδρας οδηγεί τους γαϊδάρους του με ένα μπαστούνι. Οι γυναίκες είναι ντυμένες με την παραδοσιακή, κεντημένη τους φορεσιά, το καβάι. Περπατούν ανάμεσα από λαβύρινθο δρόμων και σκαλών κρατώντας καλάθια με φρούτα και ξύλα για τους κοινωτικούς τους φούρνους. Πολλά από τα σπίτια έχουν μπαλκόνια στο δεύτερο όροφο, προσεκτικά σκαλισμένες

30,1992

πόρτες και άσπρες δαντελωτές κουρτίνες. Τη νύχτα, η ομίχλη τυλίγεται σαν καπνός πίπας γύρω από τα βουνά και ο άνεμος παίζει τον κούφιο ήχο φλογέρας. Η αυγή διατρυπιέται από συμφωνία με ήχους γαϊδάρων και πετεινών. Οι χωρικοί άρχισαν να μεταναστεύουν στις Ηνωμένες Πολιτείες γύρω στο 1920 κυνηγημένοι από την έλλειψη εργασίας. Οι πρώτοι μετανάστες δούλευαν στα ανθρακωρυχεία της Δυτικής Βιρτζίνιας ενώ μερικοί φτάσανε σταδιακά στην Βαλτιμόρη. Συγγενείς τους και άλλες οικογένειες ακολούθησαν. Αλλοι ακόμη ήλθαν από την Ρόδο, την Αθήνα και από το νησί της Χίου και άνοιξαν εστιατόρια και καταστήματα στην περιοχή που αργότερα έγινε γνωστή ως Ελληνική παροικία. «Εάν πεις ότι είσαι από την Αμερική, ξέρουν πως είσαι είτε από την Νέα Υόρκη ή από την Βαλτιμόρη», λέει ο Γιάννης. Οι γονείς του Μανώλη που μεγάλωσαν στην Όλυμπο και έφυγαν το 1969, επιστρέφουν το καλοκαίρι για διακοπές όπως και πολλοί άλλοι πρώην κάτοικοι του χωριού. Αυτό είναι το τρίτο ταξίδι του Μανώλη και νιώθει να τον τραβάνε και οι δύο πατρίδες. Πιθανότατα θα μείνει στην Αμερική και θα ακολουθήσει την καριέρα του αρχιτέκτονα. Λέει όμως: «Όταν είμαι εδώ, εδώ θέλω να μείνω.» Έχουμε φτάσει σε καλή στιγμή. Αύριο είναι το πανηγύρι της Αγίας Ειρήνης, ένα από τα πολλά μοναστήρια. Θα έχει Θεία λειτουργία και έπειτα χορό και τραγούδι μέσα στη νύχτα. Η Όλυμπος, με πληθυσμό το καλοκαίρι περίπου 2000, ήταν ουσιαστικά αποκομμένη από τον έξω κόσμο μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1970, οπότε και φτιάχτηκε ο δρόμος 5 μιλίων, που την ενώνει με το λιμάνι του Διαφανίου. «Οι περισσότεροι κάτοικοι της Ολύμπου πήγαν στην Βαλτιμόρη» λέει ο Νίκος Βασιλειάδης, ιδιοκτήτης του εστιατορίου «Mayflower», στο Διαφάνι. Ο θείος του ήταν ανάμεσα στους πρώτους που έφυγαν από το νησί περίπου το 1920. Αφού πρώτα δούλεψε σε ανθρακωρυχεία, ο θείος του άνοιξε εστιατόριο στην Βαλτιμόρη. Ο κύριος Βασιλειάδης έζησε με την οικογένειά του στην Βαλτιμόρη 20 χρόνια ανοίγοντας κατάστημα κοντά σε νοσοκομείο της πόλης. Δύο αδελφοί και δύο αδελφές παραμένουν στην Βαλτιμόρη αλλά εκείνος επέστρεψε το 1980. «Γιατί; Όλοι θέλουν να επιστρέψουν μια μέρα.» λέει ενώ ξεκουράζεται μπροστά στο εστιατόριο του, κάτω από ένα λουλουδένιο υπόστεγο. Μερικά βήματα πιο πέρα, ένας ψαράς απλώνει τα κίτρινα δίκτυα του στη βοτσαλένια παραλία για να στεγνώσουν. Μέσα στο κατάστημά του, πάνω από ένα καρποστάλ βρίσκεται ένα δίπλωμα σε κορνίζα, «Πανεπιστήμιο της Βαλτιμόρης, Νικόλαος Ιωάννη Βασιλειάδης, 1972, Εμπορική Σχολή.» Επίσης έχουν επιστρέψει και άλλοι. Ο Νικόλαος Φιλιππάκης, 32, πήγε με την οικογένειά του στην Βαλτιμόρη όταν ήταν 5 ετών. Πριν από πέντε χρόνια επέστρεψε και ανέλαβε τον «Παρθενώνα», μια μικρή ταβέρνα που άνοιξε ο προπάππους του. «Αν και έφυγα μικρός, αναρωτιόμουνα Συνέχεια στην επόμενη 100

σελίδα

"για την Όλυμπο", λέει καθώς ετοιμάζεται να σερβίρει πελάτες. «Ρίζες;» λέει σηκώνοντας τους ώμους του, «Δεν ξέρω.» Στον τοίχο, πάνω από τα αραδιασμένα πιάτα και αγαλματίδια Ελλήνων χορευτών κρέμεται το πορτραίτο τριών ανδρών με μουστάκια: ο πατέρας, ο παππούς και ο προπάππους του.

γεροντότεροι φοβούνται ότι ο μοντέρνος κόσμος διαβρώνει τις παραδόσεις τους. Νεαρές κοπέλες που μεγάλωσαν μακριά από την Ολυμπο δυσανασχετούν όταν πρέπει να φορούν το παραδοσιακό πολύχρωμο φουστάνι και τους λένε να μένουν κοντά στο σπίτι. Παλιά στις γιορτές των Αγίων, το γλέντι ξεκινούσε νωρίς και τελείωνε αργά την επομένη μέρα. Τώρα ξεκινούν αργά και τελειώνουν νωρίς. Αλλά αυτή την φεγγαρόλουστη νύχτα, οι παραδόσεις της Ολύμπου μοιάζουν ασφαλείς. Σε μια μικρή πλατεία που περιτριγυρίζεται από την εκκλησία της Παναγίας και διάφορες ταβέρνες, πολλές γενιές συμμετέχουν σε τραγούδι και χορό. Οι γεροντότεροι βάζουν βασιλικό στις τσέπες τους, σημάδι ότι έχουν μερακλώσει. Καθισμένοι σε ξύλινους πάγκους ξεκινούν αυθόρμητα τραγούδι για φίλους που έχουν επιστρέψει. Ο Ιωάννης Νικήτας και ο αδελφός του Μανώλης παίζουν διαδοχικά λαούτο. Τους συνοδεύει ένας γεροντότερος με λύρα. Μαζί δημιουργούν μια γλυκιά μελωδία καθώς οι χορευτές χορεύουν γύρω τους με τα χέρια πιασμένα και χτυπώντας ρυθμικά τα πόδια τους. Μπαίνουν στο χορό οι Μανώλης Νικολαΐδης και Ιωάννης Νικήτας, ο ένας που μάλλον θα παραμείνει στην Αμερική και ο άλλος που έχει επιστρέψει. Τώρα είναι περασμένα τα μεσάνυχτα και οι νεότεροι χορεύουν ολοένα γρηγορότερα γύρω από τους καθισμένους άνδρες, όλοι ενωμένοι με ιερό δεσμό με αυτό το ορεινό χωριό.

Ο πατέρας του Γιάννη, Γιώργος Νικήτας, 40, κι άλλος Ολυμπίτης που πήγε στο Highlantown όταν ήταν έφηβος, επέστρεψε με την οικογένειά του στην Ελλάδα πριν από πέντε περίπου χρόνια. «Τα παιδιά μεγάλωναν, πολλά ναρκωτικά.» εξηγεί «Σε μεγάλη πόλη δεν μπορείς να τα ελέγξεις». Επίσης φοβόταν ότι η εθνική τους ταυτότητα θα χανόταν στην Αμερική. Ζούν στην Ρόδο και επιστρέφουν στο χωριό τα καλοκαίρια. Παρά τον επαναπατρισμό, υπάρχει ανησυχία για το μέλλον της Ολύμπου. Τον επόμενο χρόνο ο χωματόδρομος θα στρωθεί με μαύρο κάλυμμα ασφάλτου. Στο Διαφάνι ετοιμάζεται μια μεγάλη προβλήτα για να εξυπηρετούνται πολλά καράβια. Τώρα, ένα καΐκι συναντά το εβδομαδιαίο καράβι, και μεταφέρει τους επιβάτες στην στεριά. Επίσης γίνεται συζήτηση να επεκτείνουν την προβλήτα πάνω στην παραλία για να εξυπηρετούνται περισσότερα αυτοκίνητα. «Οι γεροντότεροι είναι κατά των αλλαγών» λέει ο Νίκος Πίκος, 22, ένας μουσάτος πρώην κάτοικος της Βαλτιμόρης, τώρα Ρόδιος καλλιτέχνης που ζωγραφίζει Βυζαντινές εικόνες σε εκκλησία του Διαφανίου. Οι

View of the remaining windmills of Olympos, Ανεμόμυλοι της Ολύμπου.

100

Olympian History: Memories from Friends Αναμνήσεις Φίλων του Συλλόγου

100

A Letter of Congratulation from Anna Caraveli and clarity or thought Olympites, young and old, conveyed.

There was a striking difference between the self-assured, grounded young people of the Olympos community in Baltimore and the often confused, insecure, alienated teenagers of mainstream America.

Rooted in a shared sense of identity did not make Olympites change resistant or reclusive. On the contrary, Olympites have a long tradition of accommodating changes with grace and creativity, and absorbing and adapting elements from diverse experiences and worlds into the larger Olympos of the diaspora. Historically, Olympites traveled to and from Olympos from many distant countries where they went to work. The Baltimore community members were successful professionals, students, Baltimore citizens shifting effortlessly from the Olympos to the mainstream community. They contributed to the professional, cultural and social life of Baltimore and other parts of the US, without losing a shared passion for Olympos culture and the roots of their identity.

One key ingredient of the Olympos identity—at least for this generation of Olympites—is their skill with music and poetry. While not everyone is not equally talented, an amazingly large percentage of the community was adept in one of several artistic expressions—all of which converged in traditional Olympitikaglendia: composing and singing mantinades, playing a musical instrument, dancing or simply being a connoisseur participant. Even everyday conversation reflects the Olympites' skill in verbal expression. Ordinary speech tended to be filled with metaphor, wit and skillful manipulation of language. Some of the elderly women of the community in particular were fonts of masterful stories and animated musings about life's lessons and experiences. Their narratives were rich in poetic metaphors, lyrical descriptions and humor.

I was drawn to study the glendi, because it served as a microcosm of the community's world view, history, social relations, core experiences and individual talents. The Olympian Brotherhood's events and club house provided the community with an organizing force and central platform for holding glendia. It contributed the glue for holding the community together and reinforcing a sense of shared identity. Glendia showcased skilled performers stringing together extraordinary mantinades that captured the meaning of the specific occasion as well the experience of the Olympites of Baltimore. It became a vehicle for community members to reinforce and negotiate relationships to each other, and express a range of complex emotions, attitudes and experiences.

The Olympian Brotherhood also became a conduit for presenting the community to the outside world. Its energetic, and even visionary, leaders were instrumental in organizing the community's artistic expressions and sharing traditions with the broad public. Through highly visible and successful events, including a museum exhibition and the Smithsonian Folklife Festival, the Brotherhood helped the community have a profound impact on their city and new country, It has been a privilege learning from the Olympites of Baltimore and enricxhing my own life as well as the lives of the various audiences to which I helped present Olympos culture.

Congratulations on your 50th anniversary. It has been nearly that long—26 years—since I first set foot in Baltimore and the club house of the Olympian Brotherhood. It was Bess Lomax Hawes, sister of the renowned folklorist and ethnomusicologist Alan Lomax and then head of the National Endowment for the Arts Folk Arts program, that steered me toward the Olympites of Baltimore. Bess knew of my work with laments for the dead in Greece, and research into Greek folk song and thought it would be a good fit. She had been impressed by the remarkable group of people she had admired on the stages of the Smithsonian Folk festival. And so it was that one day in the fall of 1979,1 found myself sitting in the living room of Maria Nicolaidis' house (wife of Kostas) in Highlandtown. Maria directed me to her sister-in-law, also named Maria Nicolaidis, the wife of her husband's younger brother, Vasilis. The younger Maria was to become the friend, partner, and guide in a long journey I was privileged to undertake. For the next five years, many remarkable Olympites from Baltimore and Olympos opened their homes, hearts and font of knowledge to me as they helped me understand what it meant to be an "Olympitis."

In the course of several years, I came to know Olympites of all ages, educational and social, and personal experiences.

Some of the people I interviewed were elderly women who had only recently come from Olympos, and didn 't speak a word of English. Others were middle-aged small business owners, college students, housewives, professionals. Almost all were first generation immigrants.

Ours is a society and time in history in which the pursuit of personal fulfillment and professional success seem paramount. The choices seem infinite and the pursuit of opportunity and achievement often appear to be the only goals that drive us. We are not confined by geography, tradition, religion or elaborate obligations to extended families any longer. Without anchors and frames of reference, most everyone feels dislocated and transient. In this context of fluidity and confusion, the Olympites stuck out as people who clearly knew who they were. Being an Olympitis had a meaning beyond a geographic location. Some expressed it in terms of the rules and traditions that bound people to one another and guided relations, daily life and outlook on the world: arranged marriages, discipline, and passion for Olympos were among the examples.

Others expressed it in terms of aesthetics—the combination of colors and patterns one chose for decorating the home or dressing, connoisseurship of the rules of the glendi. Still others located its meaning in their relationship with Olympos and other Olympites.

Annual "pilgrimages" to Olympos in the summertime, for example; exchanging "mantinades" in the newspaper, "I Foni tis Olympou". Whatever the individual's explanation, one thing was sure. There was a shared font of meaning and associations that provided Olympites the world over with a strong basis of support and identity. It was a portable foundation, not dependent on one place but affording the Olympites of the diaspora a coherent frame of reference and base of support. Whether in song, conversation or daily conduct Olympos became more than a place of origin—a virtual experience and community. I was struck by the dignity, confidence

ANNA CARAVELI 100

Συγχαρητήρια Επιστολή από την Άννα Καραβέλη Συγχαρητήρια για την 50ην επέτειο του Συλλόγου σας. Πάνε τώρα σχεδόν 25 χρόνια από τότε που πρωτοπάτησα στην Βαλτιμόρη και στο σπίτι του Συλλόγου της Αδελφότητας των Ολυμπιτών. "Ηταν η Bess Lomax Hawes, η αδελφή του φημισμένου λαογράφου και εθνομουσικολόγου, Alan Lomax, του τότε διευθυντή του National Endowment for the Arts Folk Arts Program, που με οδήγησε προς τους Ολυμπίτες της Βαλτιμόρης. Η Bess γνώριζε την μελέτη μου για τα μοιρολόγια των νεκρών στην Ελλάδα, και την έρευνα μου για το Ελληνικό Δημοτικό τραγούδι και σκέφθηκε πώς θα ήταν σωστή η τοποθέτηση μου στην μελέτη των εθίμων των Ολυμπιτών. Είχε εντυπωσιαστεί με την αξιόλογη και σπάνια ομάδα των ανθρώπων που είχε θαυμάσει στις σκηνές του Λαογραφικού Φεστιβάλ του Smithsonian. Και έτσι μια μέρα του Φθινοπώρου του 1979, βρήκα τον εαυτό μου καθισμένο στο σαλόνι του σπιτιού της Μαρίας Κ. Νικολαΐδη στο Highlandtown. Η Μαρία με κατεύθυνε στη συννυφάδα της τη Μαρία Β. Νικολαΐδη, Anna Caraveli accepting an award from George η οποία έγινε φίλη, συνεργός και οδηγός σε ένα μακρινό ταξίδι που είχα το προνόμιο να κάνω μαζί της. Στα επόμενα πέντε χρόνια, πολλοί αξιόλογοι Ολυμπίτες στην Βαλτιμόρη και στην Όλυμπο μου άνοιξαν τα σπίτια, τις καρδιές τους και έγιναν πηγή γνώσης που με βοήθησαν να καταλάβω τι σημαίνει να είσαι Ολυμπίτης. Στην περίοδο που ασχολήθηκα με τα έθιμα της Ολύμπου γνώρισα πολλούς Ολυμπίτες με πολλές εμπειρίες κάθε ηλικίας, μορφωτικού και κοινωνικού επιπέδου. Ορισμένοι από τους ανθρώπους από τους οποίους πήρα συνέντευξη ήταν ηλικιωμένες γυναίκες που είχαν έλθει πρόσφατα από την Όλυμπο και δεν μιλούσαν ούτε μια Αγγλική λέξη. Αλλοι πάλι ήταν μεσήλικες μικροεπιχειρηματίες, φοιτήτριες, νοικοκυρές, και επαγγελματίες. Σχεδόν όλοι ήταν μετανάστες πρώτης γενεάς. Η κοινωνία και η ιστορική περίοδος στην οποία ανήκουμε έχει ως ανώτατα ιδανικά την προσωπική εκπλήρωση και την επαγγελματική επιτυχία. Οι επιλογές μας είναι απεριόριστες και η επιδίωξη ευκαιριών και επιτυχιών συχνά φαίνεται να είναι οι μόνοι σκοποί που μας καθοδηγούν. Δεν περιοριζόμαστε πλέον από την γεωγραφία, την παράδοση, την θρησκεία ή τις περίπλοκες υποχρεώσεις των πολυμελών οικογενειών. Δίχως στηρίγματα και σημεία αναφοράς, σχεδόν όλοι αισθανόμαστε «ξετοπομένοι» και εφήμεροι. Σ' αυτό το γενικό πλαίσιο της ρευστότητας και

της σύγχυσης, οι Ολυμπίτες επιμένουν σαν άνθρωποι να γνωρίζουν πολύ καλά την ταυτότητα τους. Ο ορισμός «του Ολυμπίτη» έχει ένα νόημα που ξεπερνά μια γεωγραφική τοποθεσία. Ορισμένοι το εκφράζουν σε σχέση με τους κανόνες και τις παραδόσεις που ενώνουν τους ανθρώπους μεταξύ τους και καθοδηγούν τις σχέσεις, της καθημερινής τους ζωής και της προοπτικής τους στον κόσμο. Γάμος με προξενιό, πειθαρχία, και το πάθος για την Όλυμπο είναι μερικά παραδείγματα.. Μερικοί το εκφράζουν σε σχέση με την αισθητική και τον συνδυασμό χρωμάτων και σχεδίων που επιλέγει κανείς για να στολίσει το σπίτί του, τον τρόπο ντυσίματος, ή την γνώση των κανόνων του γλεντιού. Αλλοι πάλι, βρήκαν τον ορισμό του στις σχέσεις τους με την Ό λ υ μ π ο και τους άλλους Ολυμπίτες. Μερικά παραδείγματα είναι τα ετήσια προσκυνήματα στην Ό λ υ μ π ο τα καλοκαίρια, ή την ανταλλαγή μαντινάδων στην εφημερίδα «η Φωνή της Ολύμπου». Οποιαδήποτε κ ι ' αν είναι η εξήγηση του καθενός ένα πράγμα είναι σίγουρο.

Nikolaou on behalf of the Brotherhood. Υπάρχει ένας κοινός ορισμός ο οποίος είναι κοινός σε όλους τους Ολυμπίτες του κόσμου, που αποτελεί μια δυνατή βάση στήριξης και ταυτότητας. Είναι ένα πάθος που δεν εξαρτάται από μία γεωγραφική τοποθεσία αλλά δίνει ένα σαφές σημείο αναφοράς και βάση στήριξης στους Ολυμπίτες της διασποράς. Είτε μέσα από το τραγούδι είτε στη καθημερινή συζήτηση και συμπεριφορά, η Όλυμπος γίνεται κάτι παραπάνω από ένα τόπο καταγωγής- γίνεται μία ουσιαστική εμπειρία και πραγματική κοινότητα. Έμεινα έκπληκτη με την αξιοπρέπεια, την αυτοπεποίθηση και την σαφήνεια που διέπει τους Ολυμπίτες, νέους και γέρους. Υπήρχε μία μεγάλη διαφορά μεταξύ των γεμάτων αυτοπεποίθηση, προσγειωμένων νέων Ολυμπιτών της Βαλτιμόρης και της συχνά μπερδεμένης, αβέβαιης και αποξενωμένης δεσπόζουσας Αμερικανικής νεολαίας. Οι κοινές ρίζες και η ταυτότητα δεν έκανε τους Ολυμπίτες να φέρουν αντίσταση ή να απομονωθούν. Αντίθετα οι Ολυμπίτες έχουν μια μακρά παράδοση προσαρμογής, με χάρη και δημιουργικότητα, με απορρόφηση και υιοθέτηση στοιχείων από διαφορετικές εμπειρίες και κόσμους στην κοινότητα της Ολυμπίτικης διασποράς. Ιστορικά, οι Ολυμπίτες ταξίδεψαν από την Όλυμπο σε πολλές μακρινές χώρες όπου πήγαν να αναζητήσουν εργασία. Τα μέλη της παροικίας της Βαλτιμόρης είναι επιτυχημένοι επαγγελματίες, φοιτητές, πολίτες της

Βαλτιμόρης που με άνεση προσαρμόστηκαν από την Ολυμπίτικη στην κύρια Αμερικάνικη κοινωνία. Συνεισέφεραν στην επαγγελματική, στην πολιτική και κοινωνική ζωή της Βαλτιμόρης και σε άλλα μέρη της Αμερικής δίχως να χάσουν το κοινό τους πάθος για την κουλτούρα της Ολύμπου και τις ρίζες της ταυτότητάς τους. Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό της Ολυμπίτικης ταυτότητας—τουλάχιστον για αυτή τη γενεά των Ολυμπιτών—είναι η ικανότητά τους με την μουσική και την ποίηση. Αν και δεν είναι ο καθένας το ίδιο ταλαντούχος, ένα καταπληκτικό μεγάλο ποσοστό της κοινωνίας τους είναι εξειδικευμένο σε μία από τις πολλές αισθητικές εκφράσεις οι οποίες συγκλίνουν στα παραδοσιακά γλέντια της Ολύμπου, το ταίριασμα και το τραγούδι των μαντινάδων, το παίξιμο ενός οργάνου, το χορό ή και την απλή συμμετοχή στο γλέντι. Ακόμη και η καθημερινή συζήτηση καθρεφτίζει την ικανότητα του Ολυμπίτη στην προφορική έκφραση. Μια απλή συνομιλία έχει τη τάση να είναι γεμάτη με μεταφορές, οξυδέρκεια που δείχνει τον ικανότατο χειρισμό της γλώσσας. Μερικές από τις ηλικιωμένες γυναίκες της κοινότητας ήταν πηγές επιδέξιων ιστοριών και ζωηρών παραβολών με τις εμπειρίες της ζωής τους. Οι διηγήσεις τους ήταν πλούσιες σε ποιητικές μεταφορές, λυρικές περιγραφές και χιούμορ. Προσελκύσθηκα στην μελέτη του γλεντιού επειδή ήταν ένας μικρόκοσμος της Ολυμπίτικης κοινωνίας που απεικονίζει τον τρόπο με τον οποίο βλέπει τον κόσμο, την κοινωνία, την ιστορία, τις κοινωνικές σχέσεις, τις προσωπικές εμπειρίες, αλλά και τα ατομικά ταλέντα του καθ' ενός. Οι δραστηριότητες του Συλλόγου της Αδελφότητας και το σπίτι του Συλλόγου παρέχει στην κοινότητα των Ολυμπιτών της Βαλτιμόρης την οργανωμένη δύναμη και την κεντρική πλατφόρμα για την διεξαγωγή γλεντιών. Είναι ο μαγνήτης που κρατάει τη συνοχή της κοινότητας και ενισχύει την αίσθηση της κοινής ταυτότητας. Τα γλέντια επιδεικνύουν τους μερακλήδες, οι οποίοι ταιριάζουν εκπληκτικές μαντινάδες που συλλαμβάνουν το νόημα κάθε περίπτωσης καθώς και τις εμπειρίες των Ολυμπιτών στη Βαλτιμόρη. Επίσης ο Σύλλογος της Αδελφότητας Ολυμπιτών είναι αγωγός που παρουσιάζει την κοινότητα των Ολυμπιτών στον έξω κόσμο. Οι ενεργητικοί και ονειροπόλοι αρχηγοί έχουν συμβάλλει αποφασιστικά στην διοργάνωση των καλλιτεχνικών εκφράσεων της κοινότητας και τις παρουσίασαν στο ευρύ κοινό. Δια μέσου επιτυχημένων και λαμπρών εκδηλώσεων, συμπεριλαμβανομένης και της εκθέσεως στο μουσείο και του Φεστιβάλ του Smithsonian, η Αδελφότητα βοήθησε την Ολυμπίτικη κοινότητα να έχει βαθιά επίδραση στην πόλη της και στην καινούργια της πατρίδα. Ήταν προνόμιο μου να μάθω από τους Ολυμπίτες της Βαλτιμόρης, να πλουτίσω την δική μου ζωή καθώς και τις ζωές των ακροατών μου, στους οποίους παρουσίασα την κουλτούρα της Ολύμπου.

A Letter from Elaine Eff November 14,2003 Olympian Brotherhood of America: Since working with the Brotherhood two decades ago to present "Scattered in Foreign Lands: A Greek Village in Baltimore," the pictorial portrayal in exhibition and catalog— which brought contemporary Olympos to the Baltimore Museum of Art and to the attention of thousands of delighted visitors, I have seen remarkable changes in the Highlandtown community, the Brotherhood and their homeland on the island of Karpathos.

On the occasion of this 50th anniversary, I celebrate my friends in their homes, businesses and religious center, here and in the islands. Congratulations to you on your successes in making Baltimore a richer place for us all.

With sincere wishes for another half century of progress and goodwill, I remain, your friend, tUOJUM

Elaine Eff, PhD Cultural Conservation Program, Maryland Historical Trust Crownsville MD

Επιστολή από την Ελένη Εφ 14, Νοέμβριου, 2003 Σύλλογος Ολυμπιτών Αμερικής: Πριν δύο δεκαετίες, από τον καιρό που άρχισα να συνεργάζομαι με τον Σύλλογο της Αδελφότητας σας, για την παρουσίαση του βιβλίου και της φωτογραφικής έκθεσης «Σκορπισμένοι σε Ξένους Τόπους: Ένα Ελληνικό Χωριό στην Βαλτιμόρη», που έφερε την σύγχρονη Όλυμπο στο Μουσείο της Βαλτιμόρης και την προσοχή χιλιάδων γοητευμένων επισκεπτών, έχω δει αξιόλογες αλλαγές στην Κοινότητα, στην Αδελφότητα αλλά και στην ίδια την Όλυμπο της Καρπάθου. Για την επέτειο των 50 χρόνων του Συλλόγου, χαιρετώ τους φίλους μου στα σπίτια και στις επιχειρήσεις τους, στην θρησκευτική τους κοινότητα, αλλά και στα νησιά τους. Συγχαρητήρια για την επιτυχία σας, η οποία έχει εμπλουτίσει την πόλη μας, την Βαλτιμόρη. Με ειλικρινείς ευχές για άλλο μισό αιώνα καλής διάθεσης, επιτυχίας και προόδου. Η φίλη σας &0UUM

S f p

ΑΝΝΑ ΚΑΡΑΒΕΛΗ Elaine Eff Πρόγραμμα Πολιτιστικής Προστασίας Ιστορικής Ώθησης Μαιρυλάνδης Crownsville, MD

100

United Jilaies ^enate JlTasbtMgtnn, (£.

D e a r Friends: I am m o s t pleased t o extend w a r m greetings t o all gathered f o r the 50th Anniversary Celebration of the Olympian B r o t h e r h o o d of America.

For five decades, the B r o t h e r h o o d has received deserved national and international acclaim f o r y o u r extraordinary c o m m i t m e n t t o preserving and perpetuating the traditional Greek music, dance and dress of K a r p a t h o s and by extension, Greece. I c o m m e n d and applaud your dedication that has resulted in the Olympian B r o t h e r h o o d ' s position as one of the m a j o r local Greek pioneering c o m m u n i t y organizations in Baltimore.

On this i m p o r t a n t occasion, please accept m y w a r m congratulations and very best wishes f o r and enjoyable celebration and continued success and prigress in the years t o come.

With best regards, Sincerely,

X^jL·-^«— Paul Sarbanes United States Senator Γερουσία Η ν ω μ έ ν ω ν Π ο λ ι τ ε ι ώ ν , Ο υ ά σ ι ν γ κ τ ο ν 31 Μ α ΐ ο υ 2003 Α γ α π η τ ο ί φ ί λ ο ι: Με μεγάλη μ ο υ ευχαρίστηση χ α ι ρ ε τ ώ ό λ ο υ ς ό σ ο υ ς σ υ γ κ ε ν τ ρ ώ θ η κ α ν γ ι α τ ο ν ε ο ρ τ α σ μ ό της π ε ν τ η κ ο σ τ ή ς επετείου ίδρυσης τ ο υ σ υ λ λ ό γ ο υ Ο λ υ μ π ι τ ώ ν Α μ ε ρ ι κ ή ς . Για π έ ν τ ε δεκαετίες ο Σ ύ λ λ ο γ ο ς δ ί κ α ι α έχει δεχθεί εθνική και διεθνή α ν α γ ν ώ ρ ι σ η γ ι α την εξαιρετική τ ο υ α φ ο σ ί ω σ η στην διατήρηση κ α ι συνέχιση π α ρ α δ ο σ ι α κ ή ς μουσικής, χ ο ρ ώ ν κ α ι σ τ ο λ ώ ν της Κ α ρ π ά θ ο υ και κ α τ ' ε π έ κ τ α σ η της Ε λ λ ά δ ο ς . Υ π ο σ τ η ρ ί ζ ω και σ υ γ χ α ί ρ ω την α φ ο σ ί ω σ ή σ α ς π ο υ έχει δ ι α κ ρ ί ν ε ι τ ο ν Σ ύ λ λ ο γ ο Ο λ υ μ π ι τ ώ ν ω ς μείζονα τ ο π ι κ ό π ρ ω τ ο π ο ρ ι α κ ό Ε λ λ η ν ι κ ό ο ρ γ α ν ι σ μ ό της Βαλτιμόρης. Σ ' α υ τ ή την σ η μ α ν τ ι κ ή εκδήλωση, π α ρ α κ α λ ώ δεχθείτε τ α θ ε ρ μ ά μου σ υ γ χ α ρ η τ ή ρ ι α κ α ι ο λ ό θ ε ρ μ ε ς ευχές γ ι α κ α λ ή δ ι α σ κ έ δ α σ η κ α ι συνεχή ε π ι τ υ χ ί α σε ε π ε ρ χ ό μ ε ν α έτη. Με ευχές,

Ειλικρινά,

Πωλ Σαρμπάνης 100

Γερουσιαστής Η ν ω μ έ ν ω ν Π ο λ ι τ ε ι ώ ν

Olympian Brotherhood Program Booklet context. That was rarely done prior to this festival, and It is hard to imagine that almost 32 years have passed has been rarely done since. The Smithsonian's program since that first day in February, 1972 when we drove into Old Ways in the New World that came into being shortly Baltimore to start our field research for the Smithsonian after this presentation was influenced by what your Institution's Festival of American Folklife. We drove community displayed in 1972. And our position as Direcdown Eastern Avenue, stopped at a small, family owned tors for Balkan and Slavic Folk Cultures of this new record shop and got to speaking with the one salesperson program was also influenced by what we had jointly about polka music. It was only at the end of our converproduced. sation when we asked what other ethnic communities and The end of the Festival did not end our relationship. musicians lived in the area that he suggested we go further On the contrary, immediately up Eastern Avenue to Highafter the Festival we traveled land Town where there was a to Greece to visit Olympos, vibrant Greek community— once again being warmly reand maybe, he suggested, ceived and embraced by exthere were also musicians. We tended family members of did just that and we had no those friends we had grown regrets. close to in Baltimore. Having At the corner of Eastern Gus, M a n n y and Ioannis and S. Oldham, across the Pavlides there certainly street from Union Trust, we helped things go smoothly for came across a small, brightly us. While in Olympos we were lit Greek restaurant which we transported by the beauty of entered. This would be the the village as well as the strong first of many meals we were to sense of community that perhave at the Ikaros, and the first of many conversations Martin Koenig, Ethel Raim. / Μάρτιν Κόνιγκ, καν Έ θ ε λ Ράνμ. vades it. We were there at festival time and so experithat we would have with its enced lots of music making, mantinades and dancing. owner, Ted Kohilas. It was Ted that told us about the It was less than a short two years later that we Olympian community and pointed us in the direction of returned to Baltimore to ask if you wanted to participate a local coffee house where we met three people who were in yet another Festival presentation. This time we would to prove to be our greatest supporters and boosters for also bring some of the meraklides from Greece to join the work we would do with their community over the next with the Baltimore Olympian community, as well as six months: Gus Nicolaides, Nick Nikitas, and Manny Pontion performers from Greece and the United States.

Mastromanolis. It was they who directed us to 523 S. The Greek Ministry of Culture underwrote the travel Oldham Street, to experience the first of many musical costs of the visitors from Greece, the Baltimore Olymevenings with Ioannis Pavlides, Ioannis Hiotis and pian community housed the visitors and the Smithsonian Ioannis Sofillas.

Institution underwrote the expenses of the Festival, and Over the next six months we spent many days and post Festival tour. Again, it was a great success. For the evenings visiting in your community - in people's homes, tour we went to several East Coast and mid-west cities: at glendia, and in your workplaces. Everywhere we went Baltimore, MD, New York, NY, Detroit, MI, Toledo, we were welcomed. As a group you completely embraced OH, St. Louis, MO, Chicago, IL, Philadelphia, PA, and us opening the doors to your community to allow us to get Montgomery, AL. to know who you are and together we crafted a presentaWhile we have not been to any celebration in Baltition totally unique for the Washington Mall and for 1972 more for many years now, we have kept abreast of the America. This was a time where there was little if anycommunity's activities. We have shared in some of the thing of ethnic America presented at any national folk great joys and have been made aware of some of the great festival, neither at the Smithsonian Institution itself, nor sorrows that have occurred that individual families have their annual Festival of American Folklife. But in 1972, sustained. Though we have not spoken with most of you over the July 4th weekend, for the first time traditional over these years, the names of the families in your music and dance from the village of Olympos was precommunity are indelibly etched in our memories: sented before tens of thousands of appreciative AmeriDargakis, Georgakis, Hapsis, Hiotis, Kakarolis, cans of varied racial, religious and national backgrounds.

Konsolas, Mastromanolis, Nikolaides, Nikolaou, NikBuses were provided to transport the community to itas, Paragios, Prearis, Protopappas, Sofillas, Vasiliadis. and from the Festival which assured a large turnout by the community. Having so many members of your commuTo all of you we say Hronia Polla kai na Zisete! nity there enabled us to showcase how your community celebrates itself through its cultural traditions. By recreMartin Koenig, Yashon Island, WA ating a glendi at the Festival spectators got an insight into Ethel Raim, New York, NY how music and dance are utilized within a community 100

Λεύκωμα Αδελφότητας Ολυμπιτών κοινότητα το 1972. Επίσης ακόμη και η θέση μας σαν διευθυντές της Βαλκανικής και Σλαβικής Δημοτικής παράδοσης επηρεάστηκε α π ' αυτό που από κοινού δημιουργήσαμε. Το τέλος του φεστιβάλ δεν σήμανε και το τέλος της συνεργασίας μας. Αντιθέτως, αμέσως μετά το φεστιβάλ ταξιδέψαμε στην Ελλάδα και επισκεφθήκαμε την Όλυμπο όπου ξανά μας δέχθηκαν με ζεστασιά και μας αγκάλιασαν συγγενείς των φίλων μας από τη Βαλτιμόρη. Εκείνο το καλοκαίρι βρεθήκαμε στην Όλυμπο με το Κώστα , τον Μανώλη και το Γιάννη Παυλίδη, οι οποίοι μας βοήθησαν πολύ για την ομαλή διεξαγωγή της ερευνάς μας. Ενώ βρισκόμασταν στην Όλυμπο, μας είχε συνεπάρει η ομορφιά του χωριού και οι κοινωνικοί δεσμοί των κατοίκων της. Ήμασταν εκεί κατά την περίοδο των εαρινών πανηγυριών και έτσι απολαύσαμε μουσική, μαντινάδες και χορούς. Δύο χρόνια αργότερα επιστρέψαμε στην Βαλτιμόρη να σας ρωτήσουμε αν θα επιθυμούσατε να λάβετε μέρος και σε δεύτερο Φεστιβάλ. Αυτή τη φορά θα φέρναμε και μερικούς μερακλήδες από την Ελλάδα για να γλεντήσουν μαζί με την κοινότητα των Ολυμπιτών της Βαλτιμόρης, καθώς επίσης και Πόντιους καλλιτέχνες από την Ελλάδα και την Αμερική. Το Υπουργείο Πολιτισμού της Ελλάδας κάλυψε τα έξοδα του κόστους του ταξιδιού των επισκεπτών από την Ελλάδα. Οι Ολυμπίτες της Βαλτιμόρης φιλοξένησαν τους επισκέπτες και το Ινστιτούτο του Smithsonian ανέλαβε τα έξοδα του φεστιβάλ και της περιοδείας τους σε διάφορα μέρη της Αμερικής που ακολούθησε. Και το δεύτερο Φεστιβάλ είχε μεγάλη απήχηση και επιτυχία. Η περιοδεία που ακολούθησε συμπεριέλαβε αρκετές πόλεις της ανατολικής ακτής καθώς και της μεσοδυτικής Αμερικής: Baltimore, New York, Detroit, Toledo, St. Louis, Chicago, Montgomery, και Philadelphia. Αν και δεν έχουμε έρθει σε καμία γιορτή σας στην Βαλτιμόρη για πολλά χρόνια διατηρούμε επαφές και είμαστε ενήμεροι για τις δραστηριότητες του Συλλόγου σας. Έχουμε ενημερωθεί και χαρεί για τις μεγάλες σας χαρές και έχουμε λυπηθεί για τα πένθη που συνέβησαν σε ορισμένες από τις οικογένειες σας. Αν και δεν έχουμε μιλήσει με τους περισσότερους από σας για πολλά χρόνια τα ονόματα των οικογενειών της κοινότητας σας είναι βαθιά χαραγμένα στις μνήμες μας. Αυτές είναι οι οικογένειες: Νταργάκη, Γιωργάκη, Χαψή, Χιώτη, Κακαρόλη, Κόνσολα. Μαστρομανώλη, Νικολαίδη, Νικολάου, Νικήτα, Παραγιού, Πρεάρη, Πρωτόπαππα, Σοφίλλα και Βασιλειάδη. Σε όλους σας ευχόμαστε Χρόνια Πολλά και να ζήσετε!

Είναι δύσκολο να σκεφθεί κανείς πώς έχουν περάσει σχεδόν 32 χρόνια από 'κείνη την μέρα του Φεβρουαρίου του 1972 που οδηγήσαμε στην Βαλτιμόρη για να αρχίσουμε την έρευνα για το φεστιβάλ του Smithsonian Institution Folklife. Οδηγήσαμε κάτω το Eastern Avenue, και σταματήσαμε σε ένα μικρό οικογενειακό μαγαζί με δίσκους μουσικής και αρχίσαμε να μιλάμε με την πωλήτρια για την μουσική της Πόλκας. Όταν στο τέλος της συζήτησής μας την ρωτήσαμε ποιές άλλες εθνικές κοινότητες και μουσικοί κατοικούσαν στην περιφέρεια, μας πρότεινε να πάμε πιο πάνω στην Eastern Avenue στο Highlandtown όπου υπήρχε μία ζωντανή Ελληνική κοινότητα και ίσως να υπήρχαν εκεί και μουσικοί. Εμείς κάναμε ακριβώς αυτό και δεν το μετανιώσαμε. Στη γωνιά της Eastern Avenue και της Oldham Street απέναντι από την τράπεζα της Union Trust είδαμε ένα μικρό φωτεινό Ελληνικό εστιατόριο και μπήκαμε. Αυτό ήταν και το πρώτο από πολλά γεύματα που θα είχαμε στο «Ίκαρος» και η πρώτη από τις πολλές μας συζητήσεις με τον ιδιοκτήτη του, τον κ. Θεοδόση Κόχυλα. Ο Θεοδόσης ήταν εκείνος που πρώτος μας μίλησε για την κοινότητα των Ολυμπιτών και μας έδειξε το τοπικό καφενείο όπου συναντήσαμε τρία άτομα τα οποία θα ήταν τελικά οι μεγαλύτεροι υποστηρικτές και ενισχυτές της δουλειάς που θα κάναμε με την κοινότητά τους για τους επόμενους έξι μήνες. Αυτοί ήταν ο Κώστας Νικολαΐδης, ο Νικόλαος Νικήτας και ο Μανώλης Μαστρομανώλης. Αυτοί μας έστειλαν στο σπίτι της οδού 523 S. Oldham, όπου απολαύσαμε το πρώτο μας γλέντι με τους Γιάννη Παυλίδη, τον Γιάννη Χιώτη και τον Γιάννη Σοφίλλα. Κατά την διάρκεια των επόμενων έξι μηνών περάσαμε πολλές μέρες και νύχτες στην κοινότητά, στα σπίτια, στα γλέντια και στις εργασίες σας. Όπου και αν πήγαμε μας καλοδεχθήκατε. Σαν ομάδα μας αγκαλιάσατε και ανοίξατε τις πόρτες των σπιτιών σας, μας επιτρέψατε να γνωρίσουμε ποίοι είστε, και μαζί ετοιμάσαμε μία παράσταση εντελώς μοναδική για το Washington Mall, πρωτόγνωρη για την Αμερική του 1972. Αυτή ήταν μιά εποχή, που σχεδόν καμία εθνικότητα της Αμερικής δεν αντιπροσωπευόταν σε κανένα λαϊκό Φεστιβάλ, ούτε και σε αυτό το Ινστιτούτο του Smithsonian. Το 1972 κατά την διάρκεια του εορτασμού της Ανεξαρτησίας της Αμερικής, το Σαββατοκύριακο της 4ης Ιουλίου, για πρώτη φορά παραδοσιακοί χοροί και μουσική από το χωριό της Ολύμπου παρουσιάστηκαν μπροστά σε δεκάδες χιλιάδες ενθουσιασμένων Αμερικανών, από διάφορες φυλές, θρησκείες και εθνικότητες. Παραχωρήθηκαν λεωφορεία προς την κοινότητά σας, που επέτρεψε μεγάλη συμμετοχή μελών της παροικίας σας. Η παρουσία τόσων πολλών ατόμων της κοινότητά σας, μας έδειξε πως μια κοινότητά γιορτάζει δια μέσου των ηθών και των εθίμων της. Με την αναπαράσταση ενός γλεντιού στο Φεστιβάλ οι θεατές πήραν μια γεύση πως χρησιμοποιείται σε μία κοινότητα η μουσική και ο χορός. Αυτό πολύ σπάνια είχε συμβεί σε προηγούμενα χρόνια αυτού του «φεστιβάλ» και σπάνια έχει ξαναγίνει από τότε. Το πρόγραμμα του Smithsonian «Παλιά έθιμα στην καινούργια πατρίδα» δημιουργήθηκε αμέσως μετά απ' αυτή σας την παράσταση και επηρεάστηκε από αυτό που επέδειξε η δική σας η

Martin Koenig, Vashon Island, WA Ethel Raim, New York, NY

100

GK66K O r t h o d o x X k c h d i o c g s g o f X m g r i c x D i o c e s e o f N e w JenseY S x i n t

N i c h o l a s

G k g g k

O r t h o d o x

C h u k c h

520 South Ponca Street, Baltimore, Maryland 21224 — Office: 410-633-5020-5021; Fax: 410-633-4352 Rev. Father Manuel J. Burdusi, Parish Priest Αγαπητά μέλη της Αδελφότητας Ολυμπιτών:

Είναι μεγάλη ευχαρίστηση και τιμή μου να αποδώσω αυτά τα λόγια χαιρετισμού και αισθημάτων σε όλους εσάς και να δώσω τις καλύτερές μου ευχές για το Βιβλίο του Λευκώματος των 50 χρόνων του Συλλόγου Ολυμπιτών Καρπάθου εδώ στην Βαλτιμόρη της Μεριλάνδης. Ο εορτασμός αυτού του ορόσημου σημείου στην ζωή των Καρπαθίων είναι μια ευκαιρία για να χαρούμε και να ανανεωθούμε. Τα Δωδεκάννησα είναι μία πλούσια πηγή κουλτούρας , κληρονομιάς και θρησκείας και η αδελφότητά σας έχει συνεισφέρει πάρα πολλά στον πολιτιστικό πλούτο της Βαλτιμόρης κατά την διάρκεια των τελευταίων 50 χρόνων. Είμαστε υπερήφανοι για τα πολλά κατορθώματα που έχετε καταφέρει. Ζούμε σε δύσκολους καιρούς και η πίστη και η κουλτούρα μας είναι ζωτικές πηγές κατεύθυνσης και το κλειδί για την εσωτερική μας ικανοποίηση. Εύχομαι στην αδελφότητά σας και σε όλους τους ανθρώπους της Καρπάθου να είναι ευλογημένοι με συνεχή παρουσία της ανάπτυξης και της προόδου στη ζωή τους. Η αρμονία και η ομόνοια είναι στοιχεία κλειδιά για την επιτυχία του μέλλοντος και γνωρίζω ότι όλοι σας εκτιμάτε πολύ αυτές τις αρετές . Συνεχίστε να εμπνέετε τα νέα παιδιά έτσι ώστε να παραδώσουμε σε κάθε καινούρια γενεά του μέλλοντος τις ιερές μας αξίες. Τέλος, εύχομαι ο Άγιος Νικόλαος πάντοτε να συνεχίζει να σας καθοδηγεί και να σας δίνει δύναμη. Εύχομαι να δίνει υγεία σε όλους σας ώστε να μπορέσετε να γιορτάσετε με τα παιδιά σας και τα εγγόνια σας πολλές σημαντικές γιορτές στο μέλλον. Με αγάπη και ευλογίες,

Αιδεσιμότατος Πατήρ Εμμανουήλ I. Βουρδούσης Πρωτοπρεσβύτερος

100

G u g g k O r t h o d o x XRCHDiocese o f XMeRicx

Diocese o f New JeRsev

S x i n t

N i c h o l a s

G r g g k

O r t h o d o x

C h u r c h

520 South Ponca Street, Baltimore, Maryland 2 1 2 2 4 — Office: 410-633-5020-5021; Fax: 4 1 0 - 6 3 3 - 4 3 5 2 Rev. Father Manuel J. Burdusi, Parish Priest

Dear members of the Olympian Brotherhood: It is with great pleasure and an honor for me to convey these words of greetings and sentiments to you all and to give my best wishes for this 5&h Anniversary Album Book of the Olympian Brotherhood of Karpathos here in Baltimore, Maryland. Your observance of this milestone in the life of the Karpathian people is a great opportunity for joy and renewal.

The Dodcanesian Islands are such a rich source of our culture, heritage and religion and your brotherhood has contributed so much to that richness here in Baltimore over the past 50 years. We are proud of the many accomplishments that you have achieved We live in difficult times and our faith and our culture are vital sources of direction and key to inner satisfaction.

May your brotherhood and all the people of Karpathos be blessed with continued growth and progress as strong witnesses. Harmony and unify are key elements to success for the future and I know that all of you value these virtues very much. Continue to be an inspiration to our young people so that we may hand down our sacred values to each generation of the future.

And lastly, may St. Nicholas always continue to guide you and give you strength. May he grant us health to all be able to celebrate with our children and grandchildren the many milestones ahead.

With love and blessings,

Protopresbyter

100

Letter from Reverend Father George E. Kalpaxis formerly of Saint Nicholas Greek Orthodox Church On the 50th anniversary since the establishment of the Cocai brotherhood of Olympians from the island of arpathos, I salute zvith Cove our Carpathian brothers.

As Orthodox Christians, zvithfaith in Qod, zvith the highest ideals, zvith patriotic and philanthropic deeds, they have offered valuable services to many and have displayed themselves as trustzvorthy and honorable citizens and have contributed to the culture of their second homeland, America. Qlory, honor and congratulations belong to every member of the brotherhood.

father

Georae Έ. OQiCpa^is

Sis the religious leader of the Community of St. 0\[icholas in (Baltimore for 20 years, I follozved the progress of the Olympians, their love and assistance for the Church, their interest for the teaching of the (free(<i language and guidance of their youth.

On this 50th Anniversary of the Olympian brotherhood, I eiqpress my warmest congratulations to all its members. I alzvays pray for you to receive aid and inspiration from the zvord of Qod, to continue your spiritual progress in life, your good honorable deeds as faithful Christians and American citizens and to glorify the Magnificent 9{ame of Cjod.

May the Qrace and Love of our Savior Christ give you strength and guidance in all of your benevolent and virtuous deeds.

'With my blessings and love, Reverend Qeorge Î&#x2C6;. %alpa?(is 100

Χαιρετισμός του Αιδεσιμώτατου Γεώργιου Ε. Καλπαξή Cΐοοί k-rxavcfat

Of>J0<fojoL

i v J r ^ o a ,

<°ι

C f < s > c r < : z ' u > dcoo

i^o^ywv

- ^ v j j o p o u των

Cl)j p i

«τι. v ^ e v r r j u o r r n

ief^uicfri,^LC

to OJ JO J J Λ ν ο ^ ο ^ Λ , ο ^ . , ,

f yoarciyn'cL-*

Ittsw

asccyzicTol

-

ff/n'uouy

£

^^vtVoyov r

.

y

n

,

a

^ « ^ r / c t j

C v r ^ o /

v

l

roty-Cjn.

f

J

.

0 £ o V ,

rei.

v o ^ t ^ c i /

-toy e y i x t e · ^ © V

T

<£^0 CDotvrct

i

<rov

e ^ o j re'y

u.*t'

a a o j ^ / ^ o v j

i y c y

L<fy> 1/ 3~d?CiJj τον

Oj^ctrtTtLv <Χ7 ί rtuv -ens τη •) JV-r

^ / < r r i a v o / , y u c ' e / f f n v

« / y a , a>f>o<rCf£f>oY

«O^CTCU

TAJ

*

( / i u r ^ i a J mU

-zoZt

.

«Xlili-tui i V t o f t i v o J

Λ ο t v o t w r o j

του

<Γν £>ajTifioprt cart c i i i o n !irn(coccfrnjuojou«•a.

T*av

ot^rctcwtv

ctyoaodov ucu ^o vic^Ciar

ttu»/,

χ cor eft at, χ,ην eft

τ η )

^joJro-rxit

0-CDL

τ·ήν

•xi.otj^oefri^yx^riv

oLcfoviY

rtx>y czr/aoj χτίν

CJTX j i f f i y r n w o

tou

^ft^p^p

oyois

>

<rtsfp.

cyan-cry)

t o O

tot

ao/eoi

αοαίτα-

y « :

« W v t * '

c / c ^ a y W *

-ed

/M&jη.

ay>°Zcf0v3 ~

^ ' v r ^ o v

^t'vrore

e ^ o

ed* W

S l c j c y o c v f C * ^

OU> .

Wat

<r<ij ' c v o ^ ^ c t ^ - J y T i ut-ctf.

w<x/

ο ef-^pj.

£ t j

to*.*

^ o t / o e r r o v · y ^ r ' ^•ijo^taLy

100

-u. e t a

<a^rot<o>2v,

k-yoyw

jVio^ctLa-V.

Memories In this year of 2003, as we c o m m e m o r a t e the brought t o completion.

50th anniversary of the Olympian Brotherhood, we Though I did not begin the conservation project can look back and celebrate the organization's conto restore the Church of the Theotokos until 1991, tributions and achievements that have served and my bond to Olympos was firmly established in 1983, the year I first entered the village and attended the benefited the communities in Karpathos and in Balfestival of St. John the Baptist in Vroukounda. Kartimore. I was very fortunate to have been introduced pathos immediately wove its magic spell and estabt o the Brotherhood in 1983 when they asked me t o lished a presence in m y soul, a presence that derestore the temple and icons in the Olympos Church manded I return each summer. of the Theotokos. I am a painting conservator and a teacher of As teachers at The Maryfine arts and at the time, the land Institute College of Art my church had fallen into disrepair wife and I realized that Olymand needed cleaning and m a j o r pos would be a wonderful place conservation work. The Brothto locate a college level landerhood here in Baltimore sought scape painting course for the t o find s o m e o n e t o p r e s e r v e school. And so 6 years ago we began taking students t o paint these priceless t r e a s u r e s and in Olympos, Diafani, and Saria Mrs. Maria Nicolaidis directed each summer. The local villagthe then bishop of Karpathos, his H o l i n e s s M e t r o p o l i t i s Mr. Theodorou in Olympos with a group of students. ers m a k e o u r g r o u p s feel at home and teach our students about their local cusNektarios, t o me at The Walters Art Museum where toms, traditions, music and clothing. Though it is a I had been conserving paintings for m a n y years. painting program primarily, it becomes a cross-culUpon falling under the persuasive influence of the tural educational experience for these students from bishop and Mrs. Nicolaidis and then examining the Baltimore. The M I C A students come away f r o m templo and icons firsthand, I became immediately Olympos having seen and painted a magnificent enchanted with Olympos and eager to preserve and landscape but also having observed a way of life that champion the village's rich artistic heritage. In short in many ways has remained unchanged for centuorder I counted myself an Olimpitis, and in living ries. there for several months, found that I was immeasurably enriched by m y close association with the On our last night in Olympos each July, the stuvillagers. Happily for me, it was m y good fortune t o dents show their paintings in an exhibition at the Megaro, and the whole village comes to enjoy the be able t o give back in kind t o Olympos by restorevening and see the work. Then the students recreing the church and helping t o preserve it for future ate the exhibition a second time by showing their generations. paintings of Olympos at The Maryland Institute in When the work commenced, it was done over Baltimore in September. a period of several months. After the templo was The Brotherhood, in preserving and documentcleaned, the gold leaf and colors shown again with ing its cultural heritage has created an interest in their original rich luster and brightness. Broken and respect for Olympos/Diafani that extends far pieces of the templo were repaired and silver covbeyond the local community of Karpathians in Balers polished. The icons were restored and holy imtimore. In ways that they never imagined the brothages that had hidden behind grey veils of dirt and erhood has either directly or indirectly introduced soot for decades reemerged in colorful splendor. people to this unique part of the world and made It was as a result of the efforts of the Brotherpeople richer for the experience. I remain eternally hood, the generous contributions of the Olympos/ grateful for having lived, worked and been made to Diafanian community 'in Greece and in the U.S., feel at home in Olympos and my gratitude and the and the untiring assistance provided by the people gratitude of my students as well, is to The Olympos of Olympos, that this project was undertaken and Brotherhood of Baltimore.

100

Αναμ Καθώς εορτάζουμε την 50ην επέτειο της αδελφότητας των Ο λ υ μ π ι τ ώ ν και Δ ι α φ α ν ι ω τ ώ ν , μπορούμε να κοιτάζουμε πίσω και να γιορτάζουμε τις προσφορές και τα κατορθώματα του συλλόγου που έχουν υπηρετήσει και οφελήσει τις κοινωνίες της Καρπάθου εν μέσω της Βαλτιμόρης. Ήμουν πολύ τυχερός που γνώρισα την αδελφότητα το 1983 όταν μου ζήτησαν να αναστηλώσω το τέμπλο και τις εικόνες της Θεοτόκου στην εκκλησία της Ολύμπου. Είμαι αναστηλωτής και συντηρητής εικόνων και καθηγητής καλών τεχνών και εκείνη την εποχή, η εκκλησία ήταν ρημαγμένη (ερειπωμένη) και χρειαζόταν καθαρισμό και σημαντική εργασία αναστήλωσης και συντήρησης.

παρακολούθησα το πανηγύρι του Αγίου Ιωάννου του Βαπτιστή στην Βρουκούντα. Η Κάρπαθος έπλεξε αμέσως τη μαγική της γοητεία και ίδρυσε την παρουσία της στη ψυχή μου, μία παρουσία που απαιτούσε τον γυρισμό μου κάθε καλοκαίρι. Σαν καθηγητές στο Πανεπιστήμιο Maryland Institute College of Art, η σύζυγος μου και εγώ καταλάβαμε ότι η Όλυμπος θα είναι ένα θαυμάσιο μέρος να τοποθετήσουμε μία τάξη πανεπιστημιακού επιπέδου ζωγραφικής για το σχολείο. Και έτσι πρίν έξι χρόνια αρχίσαμε να παίρνουμε τους μαθητές να ζωγραφίζουν την Ολυμπο, το Διαφάνι, και τη Σαρία κάθε καλοκαίρι. Οι ντόπιοι χωριανοί κάνουν τους μαθητές νά αισθάνονται σαν στο σπίτι τους για τα τοπικά έθιμα τα οποία και τους διδάσκουν, καθώς και τις παραδόσεις, τη μουσική, και την ενδυμασία. Αν και είναι βασικά π ρ ο γ ρ ά μ μ α τ α ζωγραφικής, γίνεται μία εκπαιδευτική εμπειρία διεσταυρωμένης κουλτούρας γι' αυτούς τους φοιτητές απο την Βαλτιμόρη. Οι φοιτητές του Maryland Institute College of Art φεύγουν από τη Όλυμπο έχοντας δεί και ζωγραφίσει ένα έξοχο τοπίο, αλλά επίσης έχοντας παρατηρήσει και παρακολουθήσει ένα τρόπο ζωής ο οποίος κατά ποικίλους τρόπους έχει παραμείνει δίχως αλλαγή για πολλούς αιώνες.

Ο Σύλλογος εδώ στην Βαλτιμόρη έψαχνε να βρεί κάποιον να συντηρήσει και να αναστηλώσει αυτούς τους ανεκτίμητους θησαυρούς και η κ. Μαρία Β. Νικολαΐδη κατεύθυνε τον τότε Μητροπολίτη Καρπάθου κ. Νεκτάριο, σε μένα στο Μουσείο Walters Art Gallery όπου αναστήλωνα και συντηρούσα εικόνες για πολλά χρόνια. Με την πειθώ και την επηρροή του μητροπολίτη και της κ. Νικολαΐδη βοηθήθηκα στο να εξετάσω το τέμπλο και τις εικόνες αυτοπρωσόπως. Αμέσως μαγεύτηκα με την Όλυμπο και ενθουσιασμένος και ανυπόμονος ήθελα να αναστηλώσω και να προασπίσω την πλούσια καλιτεχνική κληρονομιά του χωριού. Σε λίγο καιρό θεωρούσα τον εαυτό μου Ολυμπίτη, και ζώντας εκεί για μερικούς μήνες, ανακάλυψα πώς είχα εμπλουτιστεί ανυπολόγιστα με την στενή μου συναναστροφή με τους χωριανούς. Ήταν χαρά μου και καλή μου μοίρα να δύναμαι να δώσω κάτι πίσω στην Όλυμπο με το να αναστηλώσω την εκκλησία και να βοηθήσω να την συντηρήσουμε για τις γενεές του μέλλοντος.

Τη τελευταία μας βραδυά στην Όλυμπο κάθε Ιούλιο, οι μαθητές δείχνουν τα έργα τους σε μία έκθεση στο Μέγαρο, και όλο το χωριό έρχεται να απολαύσει την βραδυά και να δεί την δουλειά τους. Τον Σεμπέβριο οι φοιτητές ξαναδημιουργούν την έκθεση για δεύτερη φορά και δείχνουν τους πίνακές τους με θέμα την Όλυμπο στο Maryland Institute στην Βαλτιμόρη. Η αδελφότητα με το να διασώζει, να προστατεύει και να τεκμηριώνει την πολιτιστική της κληρονομιά έχει δημιουργήσει ενδιαφέρον και σεβασμό προς την Όλυμπο και το Διαφάνι που επεκτείνεται πέρα από την τοπική κ ο ι ν ω ν ί α των Καρπαθίων της Βαλτιμόρης.

Όταν άρχισε το έργο , η εργασία διήρκεσε για μερικούς μήνες. Αφού καθαρίστηκε το τέμπλο, το φύλλο του χρυσού και τα χρώματα φάνηκαν ξανά με την αρχική τους πλούσια λάμψη, αίγλη και ζωηρότητα. Τα σπασμένα κομάτια του τέμπλου διορθώθηκαν και τα ασημένια τμήματα γιαλίστηκαν. Οι εικόνες αναστηλώθηκαν και οι άγιες μορφές που ήταν κρυμμένες πίσω από γκρίζα πέπλα ακαθαρσίας και καπνού για δεκαετίες επανεμφανίστηκαν με έγρωμη μεγαλοπρέπεια.

Με τρόπους τους οποίους ποτέ δεν είχε φανταστεί η Αδελφότητα έχει άμεσα ή έμμεσα συστήσει στον κόσμο της Αμερικής αυτό το μοναδικό μέρος του κόσμου και έχει κάνει πλουσιώτερους τους ανθρώπους μ' αυτή την εμπειρία. Εγώ παραμένω αιωνίως ευγνώμων που έχω κατοικήσει, εργαστεί και αισθανθεί την Όλυμπο σαν πατρίδα μου. Η ευγνωμοσύνη μου καθώς και των μαθητών μου ανήκει στο Σύλλογο των Ολυμπιτών της Βαλτιμόρης.

Το έργο αυτό επιχειρήθηκε και αποπερατώθηκε λόγω της ακούραστης βοήθειας που παρήχαν οι άνθρωποι της Ολύμπου. Ήταν το αποτέλεσμα των προσπαθειών του συλλόγου καθώς και των γεναιόδωρων συνεισφορών των Ολυμπιτών και Διαφανιωτών της Βαλτιμόρης.

Manuel Theodore

Αν και δεν άρχισα το έργο αναστήλωσης της Θεοτόκου μέχρι το 1991, ο δεσμός μου με την Όλυμπο ξεκίνησε το 1983, την χρονιά που πρωτοπήγα στο χωριό και 100

Πατινάδα στην Eastern Avenue

Patinada on Eastern Avenue

Ο Σύλλογος έπαιξε σημαντικότατο ρόλο στην διατήρηση των εθίμων μας στην Αμερική. Έχουν γίνει αμέτρητα γλέντια, χοροί και χοροεσπερίδες τόσο στο σπίτι του Συλλόγου όσο και σε διάφορα κέντρα της περιοχής μας. Ένα τέτοιο γλέντι είχε γίνει το 1984 στην χοροεσπερίδα του Συλλόγου που είχε γίνει στο "Steel Walkers Hall" στο Dundalk. Με το τελείωμα της χοροεσπερίδας, ξημερώματα σχεδόν το κέφι ήταν στο αποκορύφωμα του. Σ'αντίθεση με ότι συνηθίζεται στις συγκεντρώσεις που γίνονται στην χώρα μας, που φεύγει ο καθ' ένας για το σπίτι του, πολύς κόσμος ξεκίνησε μαζί από το Dundalk Avenue για να επιστρέψουν στο Highlandtown. Με τους οργανοπαίκτες μεταξύ άλλων τον Βασίλειο Νικολάου και τον Μανώλη Μπαλασκά ξεκίνησε η παρέα του γλεντιού τραγουδώντας στο δρόμο με τα λυροτσάμπουνα και με μπουκάλια whiskey. Περπαντώντας και τραγουδώντας πέρασε η παρέα μπροστά από το Αστυνομικό Τμήμα του South East District στην Eastern Avenue. Η μουσική και τα τραγούδια όπως ήταν αναμενόμενο τράβηξαν την προσοχή των αστυνομικών που δούλευαν εκείνη την ώρα, οι οποίοι κοίταζαν με απορία το πλήθος των Ολυμπιτών. Σαστισμένοι οι αστυνομικοί δεν ήξεραν τι να κάνουν, όμως δεν πείραξαν τους γλεντιστές οι οποίοι ανενόχλητοι συνέχισαν την πορεία τους προς τα σπίτια τους στο Greektown. Αντικρύζοντας την Ελληνική γειτονιά, ειπώθηκε η παρακάτω μαντινάδα από τον Μηνά Νικολαΐδη:

Our organization has played an important role in the conservation of the traditions of Olympos and Diafani here in the United States. We have held countless glendia, dances and balls in our organization's house as well in various entertainment centers in Baltimore.

One such dance took place in 1984 in the Steel Workers Hall in Dundalk, MD. When the dance was over, the kefi, the elevated mood people had, was at its peak. In contrast with what is usually done in similar occasions in our homeland, where people leave to go to their homes, a large group of people gathered on Dundalk Ave and started to walk back home to Highlandtown. They did this with bottles of whiskey, our adopted national drink, and our traditional instruments, lyra, laouto and tsampouna.

The group was playing music and the people were singing in the middle of the street as it made its way past the Southeast District of Baltimore Police Station on Eastern Avenue. Officers on duty were amazed at this group of people who were singing and drinking in the middle of the street at dawn. The officers were perplexed and watched the group go by in amazement without disturbing their return to Greektown.

As they were approaching Greektown and saw the old factory, a characteristic landmark of Highlandtown, one of the singers sang the following mantinada:

Όμορτρη ηον είναι η βραδιά, πας ήθελα να βρίσκονμον

όμορψη ηον'ναι η νύχτα, 'ηόψε στην Μακρνμύτα.

Βασισμένο σε αφήγηση του Μανώλη Νικολαΐδη

How beautiful the evening, how beautiful the night, oh how I wish I were back at "Makrimita"* tonight.

Minas Nicolaidis *Makrymita is a landmark, at the main entrance to the village of Olympos.

1974 Festival in Washington D.C.— Patinada with Kostas Nicolaidis, John Dargakis, Minas Mihailidis, John Diakogeorgiou, Antonis Zografidis. Manolis Mihailidis, Kosmas Papanikolaou, and Vasilis Dargakis.

80

Η Πρώτη Διχόνοια των Ολυμπιτών

The First Olympian Severance

Οι Ολυμπίτες έχουν πολλά καλά χαρακτηριστικά που τους διακρίνουν. Έχουν όμως και κάποια μειονεκτήματα ένα από τα οποία είναι το γεγονός ότι δεν "μονοιάζουμε". Όταν γίνεται κάποια προσπάθεια συχνά βρίσκονται άτομα που διαφωνούν και προσπαθούν να την μειώσουν. Στην έρευνα μας για το βιβλίο αυτό μας είπαν την ακόλουθη ιστορία που αξίζει να αναφέρουμε γιατί ίσως εξηγεί την διχόνοια που συχνά μας διατρέχει. Ήταν λέει κάποιος προεστός του χωριού που ονομαζόταν Κονόμος ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην ανέγερση της εκκλησίας της Ολύμπου με την συγκατάθεση όλων των εβδομήντα οικογενειών του χωριού μας. Όλοι είχαν υπογράψει έγγραφο το οποίον ο Κονόμος είχε αναλάβει να φυλάξει στο οποίο δήλωναν την υποστήριξη τους για την ανέγερση της χριστιανικής εκκλησίας. Πρέπει αυτά να είχαν γίνει στην αρχή που χτίστηκε το χωριό διότι όπως λέει η παράδοση το χωριό είχε εβδομηνταεφτά οικογένειες όταν μεταχτίστηκε από την Βρουκούντα. Εκείνη λοιπόν την εποχή, σε κάποια μεγάλη κακοκαιρία κάποιο καράβι έπεσε στην Αγνάντια. Όλοι οι επιβάτες πνίγηκαν, εκτός από ένα μαύρο παιδί που κατάφερε να αρπάξει τον κορμό ενός πεύκου την στιγμή που το κύμα το πέταξε έξω στην στεριά. Το παιδί πήγε στην Όλυμπο και ο Κονόμος ως πρόεδρος του χωριού τον πήρε στο σπίτι του και του προσέφερε στέγη και τροφή. Το παιδί ονομαζόταν Αμέτης και συνέχισε και έμεινε πολύ καιρό και φύλαγε τα ζώα του Κονόμου. Ακόμη και τώρα στέκει η κουβέντα "άμε Αμέτη στον Εμπολά και έλα Αμέτη από τον Εμπολά". Όσο περνούσε όμως ο καιρός και το παιδί μεγάλωνε η γυναίκα του Κονόμου ανησυχούσε επειδή είχε κόρη και φοβόνταν μήπως την αγαπήσει. Έλεγε λοιπόν ταχτικά στον άνδρα της να διώξει το παιδί από κοντά τους αλλά αυτός της απαντούσε πάντα με την ίδια φράση, "κάνε καλό και ρίξε το στο γιαλό." Τα χρόνια πέρασαν και το παιδί τελικά, νέος άνδρας πια έφυγε και πήγε στην πατρίδα του την Αίγυπτο, σπούδασε και έλαβε κάποια επίσημη θέση, δεσμοφύλακα ή δικαστή Κάποτε οι Τούρκοι συνέλαβαν τον Κονόμο και τον καταδίκασαν επειδή είχε δήθεν αναλάβει την πρωτοβουλία να χτίσει την εκκλησία. Μάταια εκείνος παρακαλούσε και εκλιπαρούσε τους χωριανούς του να παραδεχτούν και να ομολογήσουν ότι όλοι μαζί είχαν αποφασίσει για την κατασκευή της εκκλησίας. Το έγγραφον που είχαν υπογράψει δέν μπορούσε να το βρει ώστε να αποδείξει την αθωότητά του και έτσι τον έβαλαν φυλακή στην ξενιτιά. Κατέληξε έτσι στην Αίγυπτο και επειδή "βουνό με βουνό δεν σμίγει" έτυχε να βρεθεί μπροστά στον Αμέτη δίχως όμως να τον γνωρίσει. Ανάφεραν στον Αμέτη λοιπόν πώς υπάρχει κάποιος που φωνάζει και παραπονείται πως είναι αθώος και ότι άδικα βρίσκεται στην φυλακή. Όταν τον είδε γνώρισε αμέσως πως ήταν ο ευεργέτης του, που τον είχε περιθάλψει όταν αυτός βρέθηκε στην Όλυμπο ναυαγός. Δεν του το μαρτύρεσε όμως και ο Κονόμος βέβαια δέν τον γνώρισε. Όμως ο Κονόμος τώρα είχε δει όνειρο ότι το έγγραφο που είχαν υπογράψει όλοι οι χωριανοί βρισκόταν πάνω από την πόρτα του σπιτιού του σε ένα μαστραπά μέσα. Ο Αμέτης λοιπόν άκουσε τον Κονόμο του οποίου το ήθος γνώριζε και έγραψε στην γυναίκα του και της είπε που ακριβώς να ψάξει να βρεί το έγγραφο και βάσει αυτού μπόρεσε να ελευθερώσει τον Κονόμο. Όταν ο Κονόμος πήγε να τον ευχαριστήσει εκείνος του απάντησε, "κάμε καλό και ρίξε το στο γιαλό" και του φανέρωσε το μυστικό ότι ήταν ο ευεγρετούμενός του. Ο Κονόμος γύρισε στη πατρίδα του στην Όλυμπο αλλά ήταν ιδιαίτερα απογοητευμένος από την συμπεριφορά και την έλλειψη υποστήριξης των χωριανών του. Λέγεται τότε ότι έδωσε κατάρα η οποία στέκη ακόμη και σήμερα "ποτέ να μη μονοιάσουμε." Ας κάνουμε όλοι προσπάθεια να διαψεύσουμε αυτή την ιστορία και όλοι μαζί να χτίσουμε ένα λαμπρό μέλλον για την Όλυμπο και τους ανθρώπους της.

The people of Olympos have many good qualities, but they also have several flaws; they have difficulty reconciling and reaching agreements. Whenever one leads an effort for the greater good of our society someone else may come along to obstruct that effort, perhaps because they are not the one that will receive the recognition. While doing research for this book we were told a story which older generations are aware of, but younger generations are probably not. It was reported to us as being based on facts and while several variations exist, the essence of it is the same.

There was a leader in the Village called Konomos, who held the position of mayor at the time. He spearheaded efforts to build the church of Olympos after obtaining written consent from each of the original 77 families that established the village. Konomos kept and stored the document. This was the only evidence that Olympians supported this project in the then Turkish ruled island. According to oral tradition, there were seventy seven families that moved from Vrykous, the original city of the people of Olympos to build and establish Olympos in its current location, where they found safe haven from sea pirates.

Reportedly, there was a severe sea storm one day that lead a foreign trade ship to sink off the coast of Agnontia, which is on the east side of the island between territorial border of Olympos and Spoa. All the passengers of this ship drowned but, one, a dark skin colored child who survived after grabbing on to a floating piece of pine wood. The child was taken to Olympos and was provided with food and shelter. Since Konomos was the leader at the time the child stayed with his family.

The child was named Ahmed and stayed with Konomos' family for a number of years. He aided the family in their agricultural work and would herd the farm animals. Even to this day, there is a local Olympian expression, "Ahmed went to Embola and came back from Embola." Time went by and the child turned into a young man.

Konomos's wife started having concerns as she feared gossip that could her unmarried daughter's reputation. She also feared that the two would fall in love and elope. So she would frequently tell her husband that they should send Ahmed back to his country in the Middle East. Konomos being the good natured person that he was would reply with a known Greek phase "kane to kalo kai rixto sto yialo" which means do a good deed and set it aside, so that you can have some one else do another good deed. Years went by and eventually Ahmed returned to his country in Egypt. Legend says that he got educated and went on to become a local dignitary, either a judge or a prison warden.

One day the Turks started investigating the church of Olympos and arrested Konomos and condemned him to imprisonment since he was the one who spearheaded the efforts to build the church of Olympos. He maintained his innocence stating that all the villagers had wanted to build the church, but his efforts were futile. The document which he kept from the time they decided to build the church was lost. He was sent away to serve his sentence in Egypt.

Konomos proclaimed his innocence the entire time he was held.

Ahmed then received reports that there was someone who was being held and was stated that he was wrongly accused. Konomos was taken to report in front of Ahmed who he did not recognize.

However Ahmed immediately recognized that this was the man that had saved his life and sheltered him for so many years when he was shipwrecked in Karpathos. Ahmed did not reveal this to him at the time but made efforts to treat him well while he was imprisoned. He could not release him without some proof that he had not acted on his own accord. One night Konomos had a dream that the lost document that could prove his innocence was safely stored away inside a decorative pitcher that is commonly hung on the walls of a traditional Karpathian home. He wrote a letter to his wife who found the document and this ultimately lead to his release proving his innocence. Konomos went on to thank Ahmed his releaser who simply said, "kane to kalo kai rixto sto yialo." Only then did Konomos realize who Ahmed really was.

Konomos eventually made it back to Olympos but was very disappointed by the behavior of his people and the lack of support they had shown him. Legend says that he cursed our people "may you never be in agreement." All our efforts as a society should be in the direction of disproving this story. All together we can build a brilliant future for Olympos and its people.

Dedications Αφιερώσεις

100

Ατριέρΐύμα στους Μετανάστες της Ολύμπου

The Immigration of Olympos in Verses

απο την Μαγκαψονλα

Dedicated

I. Κόνσολα

by Mangafoula

I. Konsola

Κάρπαθος υπερήφανη, θα' σαι παντοτινά σον, γιατί ναι και στο πέλαγος, γραμμένο το όνομα σον.

Proud Karpathos, for eternity you will live on, because you even have a sea named after you.

Πολλά χωριά έχει η Κάρπαθος, κι όλα έχουν αξία, μα ξεχωρίζει η Ολνμπος, στην αρχαιολογία.

Karpathos has many villages and all of them are precious, but Olympos stands out for its long history.

Όλυμπος νπερήιρανη, να σαι για τα παιδιά σον, τίμιοι κι εργατικοί, όπου και να περάσου.

Olympos you should be proud for your children, for honest and hardworking they are.

Πολλά συγχαρητήρια πρέπον στον Ελυμπίτη, από παλιά σκορπίσθησαν στις χώρες τον πλανήτη.

Olympians deserve many congratulations, they have immigrated in all the world's nations.

Στη Κίνα και στην Αχρρική, Αίγυπτο κι Αραβία, Μαρόκο και Αμερική και στη Μικρά Ασία.

In China and Africa, Egypt and Arabia, Morocco and America even in Minor Asia.

Παντού δουλέψανε σκληρά, τη φτώχεια ενικήσαν, κι' όσοι εμείναν στο χωριό, γερά το κνβερνήσαν.

All who left worked hard and overcame poverty, and those who stayed behind safe guarded the village.

Πολλοί εις την Αμερική ήτο ξενιτεμένοι, και κάμανε το Σύλλογο, για vase ναι ενωμένοι.

Many of you immigrated to America, and founded the Syllogo, so that you may be united.

Πενήντα χρόνια σήμερον, ήρθαν για να περάσου, και τώρα οι νεώτεροι θέλουν να το γιορτάσου.

Fifty years today, have passed since then, and now the younger wanted to celebrate.

Σκέχρτησαν με συγκίνηση, βιβλίο να σνντάξονν, κι όσοι περάσαν anose δω, μέσα να αραδιάσουν.

With great awe this book they authored, the people that worked here they have honored.

Περήφανη Αμερική, φιλόξενη πατρίδα, όλοι μας εστηρίξαμε, πάνω σον μιαν ελπίδα.

Proud America, land of hospitality, we all put our faith and hopes in you.

Οι χωριανοί μας ήρθανε, εδώ με τα παιδιά τους, κι εξασφαλίσα σύνταξη, vase χουν στα γηρατειά τον ς.

Our villagers came here with their families, so that they may age gracefully.

Ηρθανε εδώ οι χωριανοί χρήματα να δουλέψουν, εις το μναλό τους έχοννε όλοι να επιστρέφουν.

The Olympians came here to build their wealth, but they always think how they will return back home.

Ο Ολνμπίτης δεν ξεχνά τον τόπο που γεννήθη, όλοι θε να γνρίσωμε αν βοηθήσει η τύχη.

But the Olympians do not forget the land of their birth, and with good fortune everyone will return.

100

. Λ - L W U l h i : Ο.Y i Μ111 1 i 2 \ KA1J11 A B O \ • Η Ζ Ω Ο Δ Ο Χ Ο Ι Π Η Γ Η ΔΙΑΦΑΝΙΟΥ» ΝΕΑΣ ΥΟΡΚΗΣ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΑΣΤΡΟΜΙΧΑΛΗΣ, Πρόεδρος ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΒΟΑΟΝΑΚΗΣ, Αντιπρόεδρος ΜΙΧΑΗΛ ΚΟΝΤΟΝΙΚΟΛΑΣ, Γενικός Γραμματεύς

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΑΒΕΡΟΠΟΥΛΟΣ, Ταμίας ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΠΡΩΤΟΠΑΠΠΑΣ, Σύμβουλος ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΝΙΟΤΗΣ, Σύμβουλος ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΗΡΑΚΗΣ, Σύμβουλος

84

Νικόλαος Σιδηρόπουλος Α π ό φ ο ι τ ο ς Ωκεανικης Ναυτικής Ακαδημίας, (5.24.2002) Αναπόλεως, Μαιρυλάνδης Graduated O c e a n Engineer from the U.S. Naval A c a d e m y , Annapolis, Maryland Μα· ν ου εικοσιτέσερες του δνό χιλιάδες δύο, ο γιός ηον αηοχροίτισε και πήρε το πτυχίο.

Θεέ μον η Θεία Πρόνοια να τον χαμογελάσει, με 'πιτνχία στη ζωή πολύ ψηλά να φτάσει.

Τέσσαρα χρόνια πέρασαν, αιώνες, αγωνία, να τελειώσεις Νικολή 'no την Ακαδημία. Και τελείωσές τη τη σχολή που λίγοι πετνχαίνον, πον ναύαρχοι, και βονλεντές και πρόεδροι εβγαίνον.

Μονάχα ένας Ομηρος μπορούσε να συντάξει, ένα τραγούδι όμορφο τον νιού μον να ταιριάζει.

ενόμιζα κ'είχα τα φτερά ψηλά για να πετάξω.

Με την ενχή μον οδηγό πανί· μον να βαδίζεις, μόνο υγεία και χαρά πάντα να σννταντίζεις. Μάνα φτωχή και μοναχή, μα όχι κακομοίρα, γιατί θωρώ τους κόπονς μον δρόμο καλό επήρα.

Με τις επιτνχίες σον φτερά θε ν'αποχτήσω, τα όνειρα μον αληθινά βλέπω τα να τα ζήσω.

Πάντα μου έδινες χαρές και δύναμη να στέκω, που δούλευα για δνό γονείς για να σε προστατεύω.

Λίγες χαρές εις τη ζωή αγγίζουν το κορμί μον, και η δική σον ήτανε μοναχική πανί· μον.

Σήμερα ζω και βλέπωτα τα όνειρα μον μέρα, και τέλειωσές τη, τη σχολή με τα χρυσά αστέρια.

Οτι κονμπάει στο νερό γιέ μου θα σχεδιάζεις, και μια καριέρα άριστη κι επιτυχή να κάνεις. Μηχανικός και Χημικός μ'όνειρα φορτωμένος, σου εύχομαι μέσ στην ζωή πάντα πετυχημένος.

Κάθε σου βήμα στη ζωή νά'ναι επιτυχία, και τ όνομα σον αγόρι μον ν'αφήσει ιστορία. Κατάγεσαι απο χωριό κι αγρότισσα μητέρα, μ'έχεις αντοπεποίθηση και θα τα βγάλεις πέρα.

Ξεκίνησες με θέληση και πάντα θα κερδίζεις, στο μέλλον οτι επιθυμείς πανί· μον ν'αποκτήσεις.

Σκληρή 'ναι η ψεύτικη ζωή με βάσανα χιλιάδες, υπάρχουν και καλά παιδιά με δίχως πατεράδες.

Μ'ελπίδα και πεποίθηση βάδιζε στη ζωή σον, πανί· μον και να μη ξεχνάς ποια ν'η καταγωγή σου. Οτι ζητώ απ'τον Θεό ει ν α σε βοηθήσει, τα όνειρα πον σκέπτεσαι να πραγματοποιήσει.

Με τις αμέτρητες ευχές βάλλω και την δική μον, χαρά, υγεία, προκοπή να σνναντάς πανί· μον.

Την ώρα της απονομής ήθελα να φωνάζω,

Άγιος προστατεύει σε, άγγελος σε προσέχει, και ο Πανάγιος Θεός στην αγγαλιά τον σε'εχει.

, /Λ 85

Σ of ευχόμαστε ano καρδιάς καλή σταδιοδρομία, και να σαι το παράδειγμα για τα άλλα μας ηαιία. Να ακολονθάς τα όνειρα ηον έχεις στο μυαλό σου, να κάνεις το χατήρι τους Γιάννη μου των γονιω σου. Σα που φωτίζουν οι ακτές του ήλιου την ημέρα, έτσι φωτίζετε κι εσείς τη ζωή μας κάθε μέρα. Ελα Χριστέ και Παναγιά ν α'σαι στο σπιτικό μας, χάριζε υγείαν και χαρά εμάς και των παιδιών μας. Ευχόμαστε στο σύλλογο εδω στα ξένα μέρη, τους χωριανούς και παιδιά πολύ κοντά να φέρει.

Otfw^yiwtsa

toot 86

Αντώνης, Μηνάς, Μαρία και Χρήστος Καθηγητή μου και γιατρέ και οδοντίατρε μου, καλά σον ξετελέματα και σν μικρέ γιέ μον. Τάρα nov τελειώσετε και πήρετε πτνχία, μές την ζζοή σας να χετε ηάντα επιτυχία.

* yJttrrsJrsrid/s 87

fCCMs 88

^ / y

/ > / / / / / / / ere

/ /»'///

όν&Μά

ε&σό

/**////vr/'ύ

/ / ' / / / / / / / / / / r ' / rj / / / / · )

ry r /// /c/z/ r/'/y/fj////.

C^avmi κα/ ^m/wKOMw*WKW riW va :

(^fauo&fia/Avtmi κα( S^aolc/iL·^ 89

^f'^

rysr

i / f / s/ z/styr st

r^/frs/

^

/

f

y

/rr<

f r ' / J

c

y

i

rsf ί / 7 ' y / f r s/r '/J /^'y/y^ryrv',

-

^

^S/Z/r/'λ

, C % / / f S f / f ά/Μ

/ f f / S /jfyT/if^l 90

Ευχόμαστε στο Σύλλογο πάντα επιτυχία, και θέλω μεστά σπίτια τους χαρά και ευτυχία. Τα ήθη και τα έθιμα ποτέ να μη χαθούσει, και τα παιδιά μας ολονω στψ Όλυμπο να'ρθούσει. Παιδιά καλά σας εύχομαι να στε στη κοινωνία, χαρά να νιώσουν κ οι γονείς πούχουν επιθυμία.

•

^ί/ϊ/έ&ζ&ζ

y

f / j r / f f r ' / / r v f / / f f s r f f r s sr/'

,^ J r / y ^ / c f r

/ r a t

*

, » /ysr/' 100

r/fss *)

Δνό λόγια γράφω σήμερα μέσα στο Λεύκωμα σου, χίλια να γίνουν Σύλλογε τα χρόνια τα δικά σου. Πενήντα χρόνια πέρασαν ano την ίδρνσή σου, ηαντα ψηλά να την κρατάς την φήμη την δική σου. Στήν mo μικρή γωνιά της γής η Ολυμηος φωλιάζει, τη μητρική αγάηη της σε όλους μας μοιράζει. Με ανοικτή την άγκαλιά πάντα μας περιμένει, για να ξαναγυρίσουμεν όλοι ξενιτεμένοι.

Ο ^βαοίΑχ^

C^Cupw^

foot

η

foot feat

C^Ctfpia ^fwijawifw

ui

^Λ^ΟΟΛ

μμυιμζ foot

(ovaxywxMs

^^ίίαράι

VIA

92

mm

Km

Ο Σύλλογος των χωριανών μένει στην ιστορία, θα τον διατηρήσουμε χωρίς αμχριβολία. Το Σύλλογο το νιώθουμε σαν κάτι το δικό μας και δεν τον ξεχωρίζουμε ano τον εαυτό μας. Κρατούμε την παράδοση εδω στην Βαλτιμόρη, ano τους πρώτους χωριανούς ηου'ρθαν με το βαηόρι. Οι Ολυμηίτες οι ηαλιοί για να πρωτοτυπήσουν, είπασι ένα Σύλλογο όλοι τους να ιδρύσουν. Οι Ολυμηίτες ηονρθανε εδω στην Βαλτιμόρη, εβοηθούσαν πάντοτε εμπόρει δεν εμπόρει. Πενήντα χρόνια Σύλλογος στην ξενιτιά σπανίζει, μα το δικό μας το χωριό συχνά μας το θυμίζει. Όλοι να βοηθήσουμε ποτέ του να μη σβήσει, γιατί μ'αυτό θα σβήσουν ε τα έθιμα και ήθη. Ευχή μας και στα Εκατό να τα γιορτάσει πάλι, Σύλλογος και Παράδοση να γίνουσι ζευγάρι. Μόνο αν θα γυρίσουμε τότε θα τον διαλύσουμε

O i K o y c r c i a

και

^ J ^ a v p p o v

όλοι εις το χωριό μας, και 'μεις το Σύλλογο μας.

και

J c r n J

ια riciufid: Ι^Ιπώτηό,

lilnraJ 93

^ P i w p y d n n

και

(jiarrns

Svaxtyttzovt)

^f^AwMti

οιο ^Jyuy/z^v^v

foot

94

ptas

Με την ευκαιρία της επετείου των πενήντα χρόνων από την ίδρυση του Συλλόγου Ολυμπου-Διαφανίου Βαλτιμόρης, θέλω με την οικογένεια μου, να δώσω θερμά συγχαρητήρια στους ιδρυτές του Συλλόγου, καθώς και σε όλους όσους εργάστηκαν και εργάζονται για την ύπαρξη του Συλλόγου. Ο Σύλλογος Ολύμπου Διαφανίου Βαλτιμόρης, είναι ένας άξιος οργανισμός και όαση, όπου ξαποσταίνουν Ολυμπίτες και Διαφανιώτες που ζουν στη Βαλτιμόρη και τα περίχωρά της. Με τις διάφορες εκδηλώσεις του ο Σύλλογος, τονώνει το ηθικό όλων μας και μας κρατά άσβεστη την αγάπη για τον τόπο που γεννηθηκαμε. θ ε ρ μ ά συγχαρητήρια και πάντα να έχετε επιτυχίες.

S f u a p ^ o b S f f t x w m m d M M j y G m s / τ ^ T j o c d p ^ - ^ f a y v m o ^ & d j <=£ιυΐΜ/04ΐά<

ΚΟΛ

KM;

^ / ί ί α ρ ά ζ ; ού^ν^νά

C ^ ^ o r u k p a

c

SffcmjwowJxi

^ w w i y o u y v S f f w w w e W l d .

Από την Μαιρυλάνδη Ηνωμένων Πολιτειών 100

Ευχόμαστε καλή πρόοδο στον Σύλλογο.

Οικογένεια Νικολάου και Πόπης Χαψή.

Τέκνα: Μυροφόρα, Μανώλης και Φούλα 96

ΑΎ/f

^/yffy/J^ryY*

£ f f / s / i > j r / tr r / f > s r v

/ f r f

/ f f f f f f j

/jfy/Arf'/sr/.

/ f f / j fYS

/ / r / j

ρ ^ ά ^ ί ' Υ

r w r y y f r ' / Y f /

f f /

/σα

C § ) opRLa.

upon

fPfja/inixici^, Jro

uEct

upon

o / i y ttf I i t / i f I ί \ » / ι λ

fvesv

^axuJaioXvcmι xeceL^Lft^

f i eyz

jsvcurv a

f j j cmli

οΛΧ/t

§cRo^a£

o f fPHarjticiciy

^vcurv

eEoyz

if α ιι ίjll I e η A:

§>iienMuloaJi

^J) ολΑχιλ,

cjrcCLciAici^Lioti

c^c ec QLti t j fia/z

(ο

C ^ lEEcv

iris Ctc

viEiiz

c oau i\ it i cj

and C a i f w ^ citrcL

£8

. y r f r / / / ' < '

,

r s / Y Y *

?γγ*γ/ - I / Y ' / s s s y ' 97

-

/ j

^ y / r / ^ ' ^ / r ^ / v

o f

rr'^r-j

/ s r s * j / s r s

>

srs

rW

srs sr/fvr/ -

>^/Jfr'vrYr/Vffvrj wrs/ ,

/Ir/rs/st-j. // / w ^

.

y l ^ / ' r / ' / i / / /

ryf cvrf 98

/rs / / r / 0 .

Η ιδία να δημοσιευτεί ένα Λεύκωμα για τον Ζύλλογο Αναγέννηση Ολύμπου Διαφανίου βαλτιμόρηε ήταν πολύ καλή, γιατί εκτόε από tis ευχέε για την πρόοδο και την εξέλιξή του, δίνεται η ευκαιρία, σε όσου ε το επιθυμούν, να φέρουν νέεε ιδέεε. θα αναρωτιέται κανείε: Γιατί να ξύνουμε παλιέε πληγέε; απλόε. ΤΓρέπει να μαθαίνουμε από τα λάθη μαε.

Ο λόγοε

είναι

€να μεγάλο σφάλμα λοιπόν ήταν το γεγονόε ότι στο παρελθόν όταν η νεολαία υπήρξε οργανωμένη, βρήκε τιε πόρτεε κλειστέε από μερικού ε μεγαλύτερουε σε ηλικία συμπατριώτεε μαε. ΤΓιθανόν ο λόγοε να ήταν ανταγωνισμόε μεταξύ των δύο σωματείων, που στην ουσία υπηρετούσαν τον ίδιο σκοπό: την διατήρηση τηε παράδοσηε. Η σημερινή νεολαία δεν είναι αυτόνομη όπωε στο παρελθόν γιατί είναι η γενιά των παιδιών που έχουν γεννηθεί και μεγαλώσει σε ξένη χώρα. €ίναι τα παιδιά που την πατρίδα τ ου ε την γνωρίζουν από φωτογ ραφίεε και από μικρήε διάρκειαε διακοπέε. Αυτή η νεολαία λοιπόν χρειάζεται πολύ περισσότερη στήριξη απ' ότι εκείνη του παρελθόντοε. Vρέπει λοιπόν να αποφύγουμε τα λάθη που έγιναν παλαιότερα από τ ου ε πρεσβύτερουε στουε νεότερου ε. Μα μην επαναληφθούν συμπεριφορέε που όχι μόνο δεν νουθετούν, αλλά αντίθετα σπρώχνουν μακριά τουε νέου ε μαε, από τουε οποίουε εξαρτάται το μέλλον όχι μόνο του Συλλόγου, αλλά και του τόπου μαε. επιτυχία για έναν %ύλλογο σαν τον δικό μαε δεν θα πρέπει να είναι υλικά αγαθά, αλλά το πωε θα καταφέρει να κάνει ένα δεκαοχτάχρονο αγόρι ή κορίτσι αντί το μπαράκι, να προτιμήσει να βρίσκεται με τουε συμπατριώτεε του και να γλεντάει αν όχι Ολυμπίτικα, τουλάχιστον «αλά ελληνικά εύχομαι λοιπόν κάθε πρόοδο στον Ίύλλογο και στο υλικό αλλά κυρίωε στον πολιτιστικό τομέα, διότι η παράδοση που κουβαλάμε είναι βαριά και είναι κρίμα να αργοσβήνει. ΜανώAvis

Καρελλάε

y.r. Αν το παραπάνω κείμενο τυχόν ενοχλεί, ο Ζύλλογοε δεν φέρει καμία Οι παρατηρήσει μπορούν να γίνουν σε μεν α τον ίδιο.

99

ευθύνη.

.^

rv/f'j/ryysff

^

r/yssssiysrs

y/r/j

esnv

^ / y f ' z / y ^ g f Y * ^ / / y / s s / f f r ' f * , y J r s z / s y / r y s ^ j .

s w s

r s r y / r z / z / r v

chz

rss r ' f / f r ' i r y / s f s / s r r s .

, or* SJ-Z/VYJ-

100

,

r / v f / s y y r ' f u / s

fa /Xr (^/ys/y/ sW/t . . y 7 r s / / / s / * r'/Y>

.

0*1

/^r'^/^rr/

//sr/s'

/Arsst^j fa ff/S r ' / / y ^ / y / ^ y - J .

rsstr/

/ / / y - j / ' / sA y ^ 路 / '

r ^ / ' r ' / Z s t y

/ / s r / / ' / / s s s r

fa

X r ^ r /

A s s y s

f r s / '/ / ' r s f / s Y f a s t - j

fa

7/r* rssY> Sf'fA'/stp fr'/wrr/v/ ( ^ / y s / y //rsst

路 > f s ' / / s t y /Ae

, y J s ' f / A r s X r ' r ' f / f r ' S ' s / t r s s s y

y/'rs/fs/fs//r,s*-j

S^eszo^,

fa

* / / j r s s ' / f f .

.

rsssr/. /Jr-j/

7 / r / * / .

101

y / r s / ' j

fa

r r s / s s .

r路/

r s s s r /

^ p t z s i s i e

102

Πένητα χρόνια πέρασαν αχρότου ε ιδρυθείς, πάνω σε βάσεις στερεές γναυτό και διακριθείς. Δεν έχει πιο καλύτερη no τούτη την αιτία, να σου χρχηθούμε δεύτερη πεντηκονταετία. Μέχρι να έχει χωριανούς εδω στη Βαλτιμόρη, να στέκεται και ο Σύλλογος ως στέκονται τα όρη. Αιριερωνομεν ευχή σόλου ς καλή πατρίδα, και εις τους πεθαμένους μας ετούτη τη σελίδα.

^/jr/ 'j rf ^ jfyrrvrr/ /t rsr ^yr rvrr/

r/w^sr w

r/f rr/s'rifry//*sr/<'ff t70

sr / s r / / r f J vaa

όν/rs

sr/ /αγ/Ζ/ι

^fwr^/frw

r/srsr'rr

/ s r / sr / s r / / r v . f y r /r/ VAA

ΓΑ Αχ/A r ) rs//st rys/> fJst sr*} AT& Α'/ΑΆ'-Ϋ

( ^ / / f t y r v r r f /

103

rr/j

λύ/α/aa/ ///rr^α/ύάγ /AAA).

/TO

t

104

Όσο ι^ος έχουν τα βουνά, ψηλά είν' η χαρά μου, ηου είνησα επιστήμονες, τα τέσσερα παιδιά μου.

106

( ^ f ' y r y s / f ^ s c Γ/ό

s r c

/yf'v/y/ryf?

f ^ r/ r / f J / r r / r

^ f ' s y sr y / fr e>.

.^ / ^ r v s r v A / f r z / f f

,/Μλ·/^),

X^Offy^a,

106

/ Μ ί

& 3 / / / / S / sr -οό

Ιο

cm, t/^eiv

50lA

^οβα,;

ί/ΐ/Θ

S^WIMJ&MO^^

J ^ c , *

«l / f t a / M X / s j

/ihrAtvOwtM/rw/fA· 107

cwwl

jfoAm

a /u/

(^/y^/y/w/f »

/ s / s / r s t / r .

108

^ r ' - j / y s / s ,

^ ^

-

i ^ y / c ^ ^ y / <///</

/ / j f Y ^ j Z / ' r ' / j f says

109

r ' / r - j

/ r

/ r / '

/ A r /z'

- T O / / /

.

/Ar

j

C / p s / t / */ ' f / / t . / J / ' r / A w A r r f /

/ s S t / t / f f ' / ' ~ j f / / ' y r / s t f / / f ' / ' rss/'/c/s/ss//f f / / '

/ s s ' f f c / / r / s t y rrf'j/rs/t'j. / / r / f / / / / r / h j

r / s t f /r r / / / f / / ' / ' .

για την αποπεράτωση των μεταπτυχιακών σπουδών του στο American University και του ευχόμαστε και σ'ανώτερα.

«

^ ^ ^ f r / ^ f r t A f i z - /iXS/

100

' J f y j - f i & S / t r / r s s r ' / y y / V s )

f ' / f f V '

Γί'κμα

s f v r y / /

r f t ' v f7ur<)/t<>v

^ 7 ? / / s / h / c a t

{ ^ ^ y i n y U i / i L ·

Mew

S v a x t y M s i k z

w

r f s y / r y y r s

f t a J

S / τ / ο ^ ΐ ά oryMAi*

s

pcaA

ν ^ ε ώ ζ

root

/ s r s * j .

a

ο^ό

» / / a p t ' c i s

sr' / s r

^ A a o t

:

/ / /

Jfwawvyi

π ά ν -

foot

ο ^ Λ χ ^ α ν .

icox fPoyV \<x

r

,

v .

s^fa<)><

^wiA

l y f i c n x u p u o ^ u a y u A axXApfcCWiWAJA £ B a o x i x u i ^ 112

w

^Τάη^ΐΛ

^

/MA

*

/ s f ' y /r/

-

r

w

v

r

w

f

/

rsr / s r i / y / r v

/

έ

ύ

* ^ / yr f f y / i

. / / j f / j r / v r / . ,^ y f r s f V f / .

"/r/srycj.· / s w r f

r / J / i / M f /y y r

r s / r r y r v r r f / . '

. //jxifjf/ / f f / s »

.

s s

/ f f / r

r s

r / / f f y r

114

:

v r Y r ~ jr / / ' f f r ' v .

Τρία αδέλτρια είμαστε στο ξένο μέρος ζούμε, μα εγώ ο μεγαλύτερος τη Κάρπαθο θυμούμαι. Κι αν μεγαλώνουμε μακριά απ'τον δικό μας τόπο, μαθαίνομε τα έθιμα χωρίς κανένα κόπο. Γιατί χομε ακούραστους γονείς και προσπαθούνε, και του χωριού τις ομορφιές μας μάθαν ν αγαπούμε. Η ώρα της επιστροφής ας ητο τώρα, τώρα, να ζήσουμε στη Όλυμπο κ όχι στη ξένη χώρα. Σε συγγενείς και χωριανούς, παππούδες και γιαγιάδες, στέλλωμε χαιρετίσματα με λίγες μαντινάδες. Υγεία, αγάπη και χαρά στην οικογένειά σας, και οτι ποθείτε απο καρδιά ν α'χουν τα σπιτικά σας. Είμαι ο Κωστής κι ο Νικολής και η μικρή αδελφή μας, και όλο το κόσμο αγαπά η παιδική ψυχή μας. Μέσω του άλμπουμ και του νού και του γραπτού του λόγου, στέλλω και 'γω παινέματα του δικού μας τον Συλλόγου. Το κόπο και το έργο του σ όλους μας έχει δείξει, με τη δραστηριότητα που έχει αναπτύξει. Τα έθιμα διατηρεί σαν ν α'ναι στο χωριό μας, κίείναι το μεγαλύτερο σχολείο το παιδιών μας. 'Ηθη, τραγούδι και χορό μαθαίνουν τα παιδιά μας, είναι μικρό το ευχαριστώ μέσα απ'την καρδιά μας. Νά'ναι καλά τα μέλη του με θέληση γεμάτοι, να μάθουνε την Κάρπαθο σ όλης της γής τα πλάτη.

<• y 3 f f r f / / f t r ' f ' / c a t srs

/ / r / r f ' f f /

100

> ^ / / r ' s r / s r / / s r/

/ / j f f / / r > f / Λ / / /

. y ' l ^ v ^

eifyr'-j /srs-jyrrs

?

^ίογχγ'ύ

/ f f / s , / / j r s y/ /r/

srWvrf>

116

f /

srs

*

^/iy

f r

'sc/f

r / / f

/ 2

^ /C^f

ry Yrys f f rs/f

r

sy/ v o s / f f y r v r t f r

Όμοριρα χρόνια ήτανε, που ζούσα στο χωριό μον, και μια καλύτερη ζωή, έβαλα στο μυαλό μου. Οταν αηοχρασίσαμε στη ξενιτιά να 'ρτούμε, δεν γνώριζα τι θάβλετια και τι θα συναντούμε. Ητανε όλοι χωριανοί και όλοι δημιουργούσαν, και ο Σύλλογος στην κορυχρή και μας εηροσκαλούσαν. Χοροσηερίδες έκανε όλοι να μαζευτούμε, του τόηου μας τα έθιμα, να μην αηοξεχνούμε. Το εβδομήντα τέσσερα, ήρταν πολλοί δικοί μας, σαν έγινε το χρεστιβάλ, ήτο κι αυτό τιμή μας. Ο Σύλλογος μεγαλουργεί, νά 'μαστέ μονιασμένοι, ν ακούγεται η Ολυμπος, σόλη την οικουμένη. Πολλά συγχαρητήρια, σ αυτούς ηου τον ιδρύσαν, κι αυτοί ηου συνεχίζουσι και τον υπηρετήσαν. Απλόχερα προσφέρουμε, όλοι τον οβολό μας, κι ακούραστοι δουλεύουμε καλά στον Σύλλογο μας.

Ill

/ f f / r f j f / srr

(^/ff/srrYsirrr.

^r/rryrvrYrs ,yJr/rfv/r/r/'

118

/^Γρ/Ζ/ΐγ

. Ztr-j/

The Families of

Manolis E. Spanomanolis ÂŁsf

Ntinos E. Spanomanolis

Baltimore, Maryland 100

f / y s j y s rfs/i

*y 3 / ' r / / i f s ' A f T f /r / ,

Standing left to right: John, Michael, Nikolaos, George and Pantelis Bottom: Anna Tserkis-Mihailidis,

(inset photo), Kalliopi

Vasilios M. Tserkis, and Arhontoula

Houvardas,

Georgiou.

Captain Oaute, XaiJiue, (£βύααταιά οξ (fedt Liiiore,

120

< f

/ r

^

ys/ys/ffss ,yJs'r/rfrs^f'cr/r / v j i r / ' e

Ll i t ΟΛ Gftactuated

j-roitt, "li

Ol

ί ϋ ί

aii^as·,

cS^oetor

oH

Ευχόμεθα το δίπλωμα να είναι τυχερό σου, κι όλοι να καμαρώσουμε Δήμο μου στο πλευρό σου. Χανάλι να'ναι οι κόποι μας απάνω στο κορμί σου, χρυσή να γράψει ο Θεός την τύχη την δική σου. Δεν περιγράφεται η χαρά που νιώθει η καρδιά μου, γιατί στα ύψη πέταξες όλα τα όνειρα μου. Πάρε τη την ευχούλα μας καλό μας παλικάρι, μαζί με το πτυχίο σου κάνε τη φυλαχτάρι. Στο Σύλλογο ευχόμαστε κάθε επιτυχία, και να κρατά τα έθιμα σ'τούτη τη παροικία.

0$ cSLmJk ^roiu, 121

o u t and

S£)ad

vl^taritiac^,

^

/ { Y Z Z

QP ' J) J

σ ζ ν ζ

'

ζ / / / '

σ ' ^ / ζ / ] / ^ ^

τ

ΖΟ'/ΙΛΛΑΖ^/·

/{ΧΖλΑΖΪ

/ i X Z Y s

/ y s ' / y / y / y ' r

^ZZU/ZZ/^Z/icJl··

so

100

^/ry/^/Z/ZM·

/ ι

s y

^

f

' /

'

Dedications in Memory Αφιερώσεις εις Μνημην

100

Biography of Nikolaos and Eugenia Mastromanolis

NIKOLAOS MASTROMANOLIS, 1912-1971

EUGENIA MASTROMANOLIS, 1908-1990

ΝΙΚΟΛΑΟΣ Ε. ΜΑΣΤΡΟΜΑΝΩΛΗΣ

ΕΥΓΕΝΙΑ Ν. ΜΑΣΤΡΟΜΑΝΩΛΗ

Nikolaos Mastromanolis was born in Olympos, Karpathos to Emmanuel Mina Mastromanolis and Anna Vasiliou Protopappas in 1912. He was wed to Eugenia Ioannou Dargakis in 1938. They had three children; Maria, Emmanuel, and Kalliopi. With a previous marriage he also had a daughter Foula. He had a younger brother Vasili and younger sister Marina. Their father died when Nikolaos was twelve years old.

He worked in Olympos, cultivating the land, growing olive trees, tending to bee hives, all while attending school and learning the trade of a stone mason. In search of a better income to support his family during World War II, he traveled to other places in Greece, and traveled as far as Persia (currently known as Iran) to work as a stone mason.

In 1947 he was brought to the United States by his brotherin-laws Minas and Elias Dargakis. He worked in Wheeling, WV, and Pittsburgh, PA before moving to Baltimore, MD in 1950. He worked as a stonemason along with other Karpathians building landmarks, such as the bridges on the Baltimore-Washington Parkway (1-295), many churches and schools, such as Loyola College, Loyola Blakefield, Immaculate Heart of Mary, School of The Cathedral Mary Our Queen, and Goucher College. He also worked as an independent contractor, and managed to purchase three houses, which he renovated and rented. While Nikolaos was working hard in the United States supporting his family, his wife Eugenia did a very able job in raising their three children and keeping up with all phases of the work at Olympos.

But Nikolaos had the vision that it would be more beneficial for his entire family to come to the United States in search of better opportunities for education, employment, and a higher standard of living. Soon June 10,1954 his wife Eugenia and three children Maria, Manolis, and Kalliopi at ages 15,12,

and 8 respectively immigrated to the United States and arrived in New York by boat (Nea Hellas). So the family was reunited again for the first time in 7 years.

The Mastromanolis family was the first to immigrate to the United States with mother and young children from the village of Olympos. This altered the immigration patterns for the residents of Olympos forever. Prior to that point it was customary for only the male head of the household to immigrate; to work hard to improve the financial status of the family, and eventually return to Greece and reunite with his family.

In 195 3, Nikolaos was one of the founding members of the Olympian Brotherhood, which he faithfully served as a respected and trusted member of the council and various committees until his death in 1971. He was also a lifetime member of Pan-Karpathian Educational and Progressive Associate (ΚΕΡΑ), and served as a council member at the St. Nicholas Greek Orthodox Church in Baltimore, MD. Because of his love of Greece and Olympos, he preferred that all of his children marry someone from our village, which eventually happened. In 1957, Maria was wed to Konstantinos A. Nicolaidis; in 1960, Kalliopi was wed to Minas E. Prearis; and in 1962, Manolis was wed to Sofia N. Hatzinicolas. During the 1960's, 26 families related to the three couples were brought to the United States, and established residence in Baltimore. This led to a series of immigrations of many other families from Olympos to Baltimore and New York. From the mid- 1970's, many families returned to Greece, while others permanently settled in the United States.

Manuel N. Mastromanolis

Βιογραφία του Νικολάου και Ευγενίας Μαστρομανώλη Ο Νικόλαος Μαστρομανώλης γεννήθηκε στην Όλυμπο Καρπάθου το 1912. Γονείς του Νικολάου ήταν ο Εμμανουήλ Μαστρομανώλης του Μηνά και η Άννα Πρωτόπαπα του Βασιλείου. Το 1938 παντρεύτηκε την Ευγενία Νταργάκη του Ιωάννου. Απέκτησαν 3 παιδιά, την Μαρία, τον Μανώλη και την Καλλιόπη, ενώ από προηγούμενο γάμο του, είχε την θυγατέρα του Φούλα.

του Συλλόγου μέχρι που πέθανε το 1971. Ήταν μέλος του Παν-Καρπαθιακού συλλόγου (ΚΕΡΑ) και υπηρέτησε στο Διοικητικό Συμβούλιο του Ιερού Ναού της Παροικίας μας, του Αγίου Νικολάου. Η οικογένεια του Νικολάου Μαστρομανώλη ήταν η πρώτη που μετακόμισε με όλα της τα μέλη από την Όλυμπο στην Αμερική. Οι μετανάστες από την Όλυμπο πριν α π ' αυτόν ήταν μόνο άνδρες. Δούλευαν στην ξενιτιά για να τακτοποιηθούν οικονομικά και αμέσως επέστρεφαν στην Όλυμπο.

Ο Νικόλαος είχε ένα μικρότερο αδερφό τον Βασίλη και μια αδελφή την Μαρίνα. Ο πατέρας του, πέθανε όταν ήταν σε ηλικία 12 ετών. Δούλεψε στην Όλυμπο ως μελισσοκόμος και ελαιοκαλλιεργητής. Συγχρόνως μάθαινε τη δύσκολη δουλειά του οικοδόμου και συγκεκριμένα το χτίσιμο της πέτρας. Παρ' όλες τις αντίξοες συνθήκες της εποχής, κατάφερε να αποκτήσει και αρκετές γραμματικές γνώσεις.

Ήταν καλός πατριώτης και συνάμα τοπικιστής. Η αγάπη για τον τόπο του, τον έκανε να προτρέψει και να πετύχει ούτως ώστε και τα τρία του παιδιά να παντρευτούν συγχωριανούς του. Το 1957 η Μαρία παντρεύτηκε με τον Κωνσταντίνο Α. Νικολαίδη, το 1960 η Καλλιόπη με τον Μηνά Ε. Πρεάρη και το 1962 ο Μανώλης με την Σοφία Ν. Χατζηνικόλα. Τη δεκαετία του 1960 γονείς και τέκνα (άνω των τριάντα ατόμων) από τις προαναφερθείσες οικογένειες μετακόμισαν στην Αμερική.

Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, για λόγους επιβίωσης της οικογένειάς του, ταξίδεψε σε διάφορα μέρη της Ελλάδας ασκώντας το επάγγελμα του "πετρά" (χτίσιμο με πέτρα). Ταξίδεψε για τον ίδιο λόγο μέχρι και τη Περσία. Το 1947 ήρθε στην Αμερική και έζησε με τους κουνιάδους του Μηνά και Ηλία Νταργάκη. Δούλεψε και εδώ ως "πετράς". Εργάστηκε στο Wheeling, West Virginia και στο Pittsburgh, Pennsylvania. Τρία χρόνια αργότερα, το 1950, μετακόμισε στη Baltimore, Maryland.

Ο αριθμός των μεταναστών από την Όλυμπο συνέχεια αυξανόταν, μέχρι και τη δεκαετία του 1970. Μετά από το 1970, πολλές οικογένειες επέστρεψαν και ζουν σε διάφορα αστικά κέντρα της Ελλάδας αλλά και στην Όλυμπο. Πολλοί από αυτούς πάλι, εγκαταστάθηκαν μόνιμα στην Αμερική, αλλά διατηρούν την αγάπη για την Όλυμπο, την οποία και επισκέπτονται όσο πιο συχνά μπορούν, οικογενειακώς.

Συνεργάστηκε με άλλους Καρπάθιους σε μεγάλα έργα, τα οποία υπάρχουν ακόμη και σήμερα. Μερικά απ' αυτά είναι οι γέφυρες στο Baltimore-Washington Parkway (1-295), καθώς επίσης εκκλησίες και σχολεία, όπως το Loyola College, Loyola Blakefield, Immaculate Heart of Mary, School of the Cathedral Mary our Queen, and Goucher College.

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ Ν. ΜΑΣΤΡΟΜΑΝΩΛΗΣ

Ο αείμνηστος είχε τη διορατικότητα και με οδηγό την αγάπη και το συμφέρον της οικογένειας του, για το καλύτερο μέλλον των παιδιών, σε μόρφωση και επαγγελματική αποκατάσταση, αποφάσισε να φέρει στην Αμερική την σύζυγο και τα παιδιά του. Έτσι λοιπόν στις 10 Ιουνίου του 1954, η σύζυγος του Ευγενία και τα παιδιά τους Μαρία, Μανώλης και Καλλιόπη σε ηλικία 15, 12 και 8 ετών αντίστοιχα, έρχονται στην Νέα Υόρκη με το πλοίο "ΝΕΑ ΕΛΛΑΣ". Μετά λοιπόν από επτά χρόνια, όλη η οικογένεια κάνει ένα νέο ξεκίνημα. Καθ' όλη τη διάρκεια της εδώ διαμονής του, η σύζυγος του Ευγενία, είχε επωμισθεί το δύσκολο έργο, να μεγαλώσει τα τρία της παιδιά, μόνο με την οικονομική συνδρομή του συζύγου της. Κατάφερε λοιπόν με πολύ κόπο και αγάπη, όχι μόνο να τα μεγαλώσει, αλλά να τα κάνει και χρήσιμους ανθρώπους στην κοινωνία. Οι ηθικές αρχές, η διατήρηση της θρησκείας, η αγάπη για την Ελλάδα και ειδικότερα για τη γενέτειρά της ,την Όλυμπο, ήταν τα δικά της "πιστεύω". Αυτά τα "πιστεύω" τα δίδαξε και τα εμπέδωσε και στα παιδιά της. Ο Νικόλαος Μαστρομανώλης υπήρξε ιδρυτικό μέλος του μέχρι σήμερα "Olympian Brotherhood". Υπηρέτησε και προσέφερε με γνώμονα μόνο το συμφέρον και τη πρόοδο

Top row: Nikolaos and Eugenia Mastromanolis, daughter Maria. Bottom L.-R.: Georgios Hapsis, Vasilios Dargakis, daughter Kalliopi, son Emmanuel and Nikolaos Ntais.

100

ΑΦΙΕΡΩΣΗ ΣΤΟΝ ΠΑΤΕΡΑ Ιωάννη Νικολάου

ΜΑΣ

Κονςολα

Ελάχιστον ιρόρον τιμής αηοτείνοντες στη μνήμη τον πατέρα μας

η μ ν η μ η σου ειναι αιωνια Τα παιδιά σου, τα εγγόνια σου και η σΰζυγός σου Εμείς τα ξενιτεμένα παιδιά του και εγγόνια τον στη σελίδα αυτή του λευκώματος τον ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΟΛΥΜΠΙΤΩΝ ΒΑΛΤΙΜΟΡΗΣ αφιερώνουμε λίγες γραμμές βγαλμένες αηό τα βάθη της ψνχής μας. Ποτέ δεν λησμονούμε την πατρική σον στοργή, ποτέ δεν λησμονούμε την μεγάλη καρδιά σον, ποτέ δεν λησμονούμε τον τρόπο της ενάρετης ανατροχρής πον μας έδωσες και αισθανόμεθα νπερήψανοι γιατί είμεθα παιδιά σου, πον για μας και τ άλλα αδέλφια μας διέθεσες όλο το ψνχικό και υλικό είναι σον. Η αγάπη σον για τον τόπο μας σε κράτησε κοντά τον και διέθεσες την ζωή σον ολόκληρη στην υπηρεσία τον, άλλοτε μεν ως έμπορος, άλλοτε δε ως κοινοτικός παράγων, Επίτροπος, Σύμβουλος, Γραμματεύς και μέτοχος κάθε ενγενούς κινήσεως. Εις Μνήμη του Συζύγου μου Ιωάννου Ν. Κόνσολα: Με καλή διάθεση προσφέρω στο Σύλλογο Ολύμπου-Διαφανίου της Βαλτιμόρης διακόσια δολάρια, μια μικρή βοήθεια για την έκδοση του βιβλίου για να καταχωρηθούν όλοι οι χωριανοί μας που πέρασαν από την Αμερική. Μαζί με τη μικρή βοήθεια μου παραθέτω και μία φωτογραφία του συχωρεμένου συζύγου μου και ένα μικρό βιογραφικό σημείωμα στη μνήμη του. Γεννήθηκε στην Ό λ υ μ π ο της Καρπάθου το 1903 από τους γονείς του Νικόλαο I. Κόνσολα και Ευαγγελία το γένος Νικία Ιωάννου. Φοίτησε στο Γαλλικό κολέγιο της Ρόδου στο κλάδο της εμπορικής. Σε ηλικία 18 ετών πέθανε ο πατέρας του από δηλητηρίαση σε ηλικία 40 ετών και άφησε 6 ανήλικα αδέλφια και τέσσαρα κορίτσια. Μάλιστα ο αδελφός του ο Νικίας ήταν μόλις δυο χρονών. Από τότε, σε μικρή ηλικία ανέλαβε την ευθΰνη διαχείρισης της οικογενειακής χρηματικής περιουσίας και το μαγαζί μαζί με την μητέρα του Ευαγγελία. Σε όλα του τα χρόνια αποκατέστησε τα αδέλφια του και πάντρεψε και προίκισε τις αδελφές του, ανάλογα με την χρηματική περιουσία που τους ανήκε. Διετέλεσε στο χωριό σχολικός έφορος και γραμματέας της κοινότητας επί 22 χρόνια. Παντρευτήκαμε το 1928 και μαζί διατηρήσαμε μαγαζί χονδρικής και λιανικής πώλησης, με πάρα πολΰ πελατεία. Με πολύ κούραση της οικογένειας μας, φιλοξενήσαμε μουσαφιρέους, Έλληνες και ξένους. Περαστικοί από το χωριό μας ήταν πολλοί: επιθεωρητές σχολείων, γιατροί και άλλοι επισκέπτες από ξένες χώρες. Λόγω της γλώσσας που ήξερε, εξυπηρετούσε τους συγχωριανούς μας σε κάθε τους ανάγκη με δημόσιες υπηρεσίες, όπως με την αστυνομία. Μέσα στο πόλεμο εξυπηρετήσαμε τους χωριανούς καθώς και τους επισκέπτες μας όσο πιο δίκαια μπορούσαμε για να μη πεινάσει κανείς. Κάθε μήνα περιλαβαίναμε ένα ορισμένο ποσό τροφίμων και με πολύ προσοχή γινόταν διανομή τροφίμων με δελτίο στους κατοίκους της Ολύμπου, Διαφανίου, Σπόων και Μεσοχωρίου. Ευχαριστούμε όλους τους χωριανούς που προτιμούσαν το μαγαζί μας. Ας είναι η μνήμη όλων όσων πεθάνανε αιώνια κι' ας εύρουν οι ψυχές τους συντροφιά με τους αγγέλους του Παραδείσου. Απεβίωσε σε ηλικία 67 ετών από έμφραγμα της καρδιάς το 1970. Με πονεμένη πάντοτε ψυχή που ποτέ δε ξεχνώ τις καλές αρετές του και τόσες άλλες πίκρες. Σας ευχαριστώ,

Μ α γ κ α φ ο ύ λ α , χ η ρ α Ι ω ά ν ν ο υ Ν . Κ ό ν σ ο λ α (το γ έ ν ο ς Σακέλλη) 126

Στην Μνήμη τον Συζύγου μου ΙΩΆΝΝΗ Ν . ΔΙΑΚΟΜΑΝΩΑΗ Πέρασε τιάλι ο καιρός αλλάξανε τα χρόνια, δεν λιγοστεύουν τον καϋμό παρηγοριάς τα λόγια. Ούτε ο χρόνος δεν μπορεί αδύνατον να γίνει, να την γιατρέψει την πληγή τον πόνο ν'απαλύνει. Τέτοιες πληγές κι αν ο καιρός τον κύκλο του τον κάνει, να επουλώσει δεν μπορεί ούτε και να τις γειάνει. Μας βρήκε μια κακή στιγμή δίχως καμιάν αιτία, προκάλεσε απέραντη σε μας την δυστυχία. Ο άδικος σου ο χαμός βαριά έχρερε θλίψη, μέσα απο το σπίτι μας ποτέ δεν θένα λείψει. Τα όνειρα μας έσβησε και σκόρπισε ο χάρος, και αντιπατούμε μόνοι μας χωρίς κανένα θάρρος. Τον γιό σου νόμιζα σαν δεις τα μάρμαρα θα σπάσεις, τον θάνατο σε δύναμη εσύ να ξεπεράσεις. Τ άστρα κοιτά στον ουρανό σε ψάχνει κάθε μέρα, ελπίζει να του χρέρουνε εκείνα τον πατέρα. Ποτέ μην βαρυκοιμηθείς και να μην τον ξεχάσεις, με τις χρτερούγες της ψυχής και σύ να τον σκεπάσεις. Το νοιώθω ότι η ψυχή μακριά ποτέ δεν χρεύγει, κοντά του πάντα βρίσκεται για να τον προστατεύει. Κενό δυσαναπλήρωτο άζρησες στην ζωή του, μα άριστη διαγωγή θάχει η ανατροχρή του. Ο θάνατος σου έχρερε θλίψη και απελπισία, και η ζωή μας νόημα δεν έχει και αξία. Ο πόνος κ η απόγνωση έκαψαν την ψυχή μας, πυκνό σκοτάδι μόνιμα σκέπασε την ζωή μας. Να'σαι κοντά εις το Θεό εις τους Αγίους Τόπους, εκεί που έχει τους καλούς και χρήσιμους ανθρώπους.

Με απέραντη θλίψη η σύζυγος σον Βασιλεία και ο γιός σον Νίκος 127

Εις Μνήμη των Αγαπημένων Γονέων μας

ΝΙΚΟΛΆΟΥ & ΜΑΡΊΑς ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑ

Οικογένεια

Μανώλη και Σοχρίας Μαστρομανώλη 128

Εις Μνήμη των Αγαπημένων Γονέων μας

ΙΩΆΝΝΟΥ Ν . ΒΑςΙΛΑΡΑΚΗ

ΕΜΜΑΝΟΥΉΛ Μ . ΜΠΑΛΑςΚΑ

Τα παιδιά σας Νικόλαος και Ευαγγελία

Βασιλαράκη

και τα εγγόνια σας 129

Στη Μνήμη τον Υιού μου

ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΥ I. ΚΟΝΣΟΛΑ Μέσα στο Ραδιότρωνο για δεκαπέντε χρόνια, έλεγες στην Αμερική πάντα τα νέα όλα. Στους χωριανούς μας ήθελα πολύ χαρά να δωσω, στα νέα της πατρίδας μας να τους ενημερώσω. Μεσ του Συλλόγου το χαρτί έβαλα το όνομά σου, να σε θυμούνται οι χωριανοί σα θενά το διαβάσου.

Η Μάνα σου, Μαγκαφοΰλα Κόνοολα 130

In Memory of our Beloved Father, Grandfather & Uncle Στην Μνήμη των Αγαηημένων μας Πατέρα, Παηηον και Θείου

ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΑΣΤΡΟΒΛΣΙΛΗΣ

ΜΑΝΩΛΗΣ ΜΑΣΤΡΟΒΑΣΙΛΗΣ

JOHN MASTROVASILIS

MANOLIS MASTROVASILIS 131

Στψ Μνήμΐ} του Πατέρα μας

In Memory of our Beloved Father DIMITRIOS "JIMMY" MINADAKIS

JOHN, NIK, AND TONY MINADAKIS

Στην μνήμη του συζύγου μου, πατέρα και ηατιτιού μας

ΝΙΚΟΛΆΟΥ ΝΙΚΟΛΑΤΟΥ

Φούλα Νικολατου Μανώλης, Ευγενία, Φοΰλα, Βασίλης και Νίκος Καρελλάς Μιχάλης, Μαρία Σοφία και Αντωνία Παπαβασίλη 133

Στη μνήμη τον Γαμπρού μου

ΑΝΤΩΝΊΟΥ I . ΠΑΡΑΓΥΙΟΥ Δεν βρίσκω λόγια όμορχρα που'Θελα να ταιριάσου, να βάλω μέσα στο χαρτί γαμπρέ μου στο όνομα σου. Πολύ σκληρά δουλέψανε τα χέρια τα δικά σου, υπόδειγμα μεστή ζωή είναι το όνομα σου. Με τη ιρωτογραιρία σον θα τα θυμίζουν όλα, πονκαμες στη Αμερική τα πιο πολλά σον χρόνια.

Η πεθερά σου, Μαγκαφοΰλα Κόνσολα 134

Αφιέρωμα στην μνήμη των πολυαγαπημένων μας γονέων

ΒΑΣΊΛΕΙΟΥ & ΣΌΦΙΑς ΚΑΡΕΛΛΑ

Τα παιδιά: Φούλα, Ευγενία, Μανώλης και Γιάννης 135

Στη μνήμη τον Αδελφού μον

ΒΑΣΊΛΕΙΟΥ Ν . ΠΡΩΤΌΠΑΠΑ Ο κόσμος πον σε γνώρισε κλαίει και συμπληρώνει, γιατί να μηούν στη μαύρη γη οι όμορχροί σον τρόποι. Ενχαριστζύ όσονς σον 'πανε έστω και καλημέρα, και όσονς σε χαιρέτησαν τη τελενταία μέρα. Ως τα να ζώ, θα ζεις και σν, μέσα στη ψνχή μον, και κράτα μον στους ονρανούς τη θέση τη δική μον.

Οικογένεια Ηλία Ν. Πρωτόπαπα 136

Εις Μνήμη τον ΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟΥ και Α Ν Τ Ώ Ν Η ΝΙΚΟΛΑΊΔΗ

Η σΰζυγος Μαρία, τα τέκνα Ευγενία, Ειρηνη και Ιωάννης Αγγέλου, και εγγόνια Δημητρης-Κωνσταντίνος, Μαρία και Χρήστος 137

In loving memory of my grandparents Antonis and Maria Nicolaidis and my uncles Nikos, Kostas and Elias Nicolaidis Εις μνήμη των αγαπημένων μον παππού και γιαγιάς Αντώνη και Μαρίας Νικολαίδη και των αγαπημένων μον θείων Νικολάον, Κώστα και Ηλία.

Demetris Ε. Nicolaidis 138

A Pictorial Journey: Photographs of Various Events and Activities from the Archives of the Olympian Brotherhood, and Other Contributors

Φωτογραφικό Οδοιπορικό του Συλλόγου μας

139

Olympian Brotherhood 1971: (standing L-R) Michael Vasilarakis, Ioannis Hiotis, Manolis Mastromanolis, Ioannis Pavlidis, Nikolaos Nikitas, Vasilios Dargakis, Ioannis Sofillas. (Seated L-R) Nikolaos M. Kastellorizios, Antonios Nicolaidis, Ioannis Nikitas, Filippos Hiotis, and Kostas Nicolaidis.

Picture from the 50th Anniverary of the Olympian Brotherhood. Many current and former members of the board of the Syllogo are shown here. Από την χοροεσπερίδα της 50ης επετείου του Συλλόγου μας. Νικόλαος Τσέρκης, Μανώλης Νικολαΐδης, Ιωάννης Νταργάκης, Εμμανουήλ Μαστρομανώλης, Μηνάς Χουβαρδάς, Βασίλειος Νταργάκης, Γεώργιος Πύργος, Αντώνιος Νικολαΐδης και Φούλα Αιακοκομνηνού.

140

Smithsonian Folklife Festival 1972-1974

1974 Smithsonian Festival in Washington, D.C. Left to right Minas Mihailidis, Ioannis Sofillas, Vasilios Sofillas, Georgios Kanakis, Ioannis Diakogeorgiou, Manolis Kritikos, George Drakos.

1974 Smithsonian Festival in Washington, D.C. Left to right: Vasilios Kelepesis, Kalliopi Hiotis, Nikolaos Giakokomninos, Eugenia Nicolaidis, Vasilios Halkias, Maria Giorgaki, Georgios Kanakis, Morfia Mastrovasili.

141

Top photo: Instrument players Vasilios Hapsis, Elias Minatsis and Ioannis Hiotis at the 1972 Festival. Οι οργανοπαίκτες Βασίλειος Χαψής, Ή λ ι α ς Μηνατσής, και Ιωάννης Χιώτης στο Φεστιβάλ του 1972.

Below photo: Instrument players Ioannis Hiotis, Vasilios Nikolaou and Elias Minatsis at the 1972 Festival. Οι οργανοπαίκτες Ιωάννης Χιώτης, Βασίλειος Νικολάου και Ηλίας Μηνατσής στο Φεστιβάλ του 1972.

Above: "Kerasma Horou" at the 1972 Festival. Pictured left to right: Rigopoula Vasiliadis, Kassiani Hiotis, Manolis Mastromanolis, Nikolaos Nikitas, Maria A. Nicolaidis. Κέρασμα του χορού στο Φεστιβάλ του 1972. Στην φωτογραφία Δ-Α: Ρηγοπούλα Βασνλνάδη, Κασσιανή Χιώτη, Νικόλας Νικήτας, και Μαρία Α. Νικολαίδη.

142

Festival 1974. Manolis Kritikos, Komninos Papanikolaou, Manolis Mastromanolis and Martin Koenig.

Leading the dance Vasilios A. Vasiliadis, Kassiani Hioti, Rigopoula Vasiliadi, Ourania Papamanoli, Nikolaos Nikitas, Maria K. Nicolaidi, Maria A. Nicolaidi, and Irini M. Nicolaidi at the 1972 Smithsonian Festival.

143

Traditional Karpathian dance at the Smithsonian Folklife Festival 1972. Πάνω χορός στο Smithsonian Folklife Festival 1972.

1974 Festival: Vasilios Sofillas, Ioannis Diakogeorgiou, Elias Minatsis, George Kanakis.

1972 Smithsonian Folklife Festival.

1974. Washington, DC. Manolis Mastromanolis, Ralph Rinzler, Director, Festival of American Folklife, Smithsonian.

Φεστιβάλ του Smithsonian το 1972.

144

1972 Festival. Seated: Nikolaos Moskonas, Ioannis Nikitas, Manolis Matsos, Nikolaos Nikitas, George Papamanolis, Kassiani Hiotis. Φεστιβάλ του 1972. Καθισμένοι: Νικόλαος Μοσκονάς, Ιωάννης Νικήτας, Μανώλης Μάτσος, Νικόλαος Νικήτας, Γιώργος Παπαμανώλης, και η Κασσιανή Χιώτη.

1974 Festival. Seated on stage: Maria A. Nicolaidis, Minas Mihailidis, John Sofillas, Vasilis Sofillas, John Diakogeorgiou, Manolis Kritikos and Vasilis Halkias. Στο Φεστιβάλ του 1974. Καθισμένοι στην σκηνή: Μαρία Α. Νικολαίδη, Μηνάς Μιχαηλίδης, Ιωάννης Σοφίλλας, Βασίλειος Σοφίλλας, Ιωάννης Διακογεωργίου, Μανώλης Κρητικός, Βασίλειος Χαλκιάς.

145

Εθνικός Αγώνας: Συσπείρωση της Ομογένειας I

Cyprus Demonstration at Washington D.C. against the invasion of Turkey in Cyprus. Διαδήλωση στην Ουάσινγκτον κατά της Τουρκικής εισβολής στην Κύπρο.

146

A group from the Olympian Brotherhood at the Greek Independence Parade in Baltimore, MD. Ομάδα του Σύλλογο μας συμμετέχει στην παρέλαση εορτασμού της 25ης Μαρτίου στην Βαλτιμόρη.

Young Dance Group 2003: Nick G. Protopapas, Foula G. Protopapa, Kostas V. Protopapas, Sofia M. Papavasili, John G. Georgakis, Antonia M. Papavasili, Pantelis N. Vasilarakis, Chrisovalantou E. Orfanou, George N. Fourtinas, Irene I. Georgaki, Manolis I. Georgakis, Marina V. Protopapa, Nick V. Protopapas, Vasilis N. Fourtinas, Kostas E. Orfanos.

147

The youngest members of the Olympian Brotherhood lead our Brotherhood's group in the annual Greek Independence Day parade in Greektown. They will also lead the Syllogo in the future. Τα μικρότερα μέλη του Συλλόγου μας στην πρώτη σειρά της ομάδας 'Ολυμπιτών στην παρέλαση της 25ης Μαρτίου στην Βαλτιμόρη.

148

A day trip to Luray Caverns, in Virginia, organized by the Olympian Brotherhood.

r째dos

Brotherhood members at the Baltimore City Fair. Sofia Mastro manoli, Foula Dargaki, Maria Nicolaidi, Elias Nicolaidis.

Its ci

Above: Maria K. Nikolaidi and Margarita Pitta, displaying O l y m p i a n artifacts and textiles at a festival in Baltimore.

Left: The Brotherhood's Dancing Group, at Saint Nicholas Festival.

149

Olympian Brotherhood, active in the Diaspora.

Georgios Hiotakis, member of the Greek Parliament, visited Karpathians in Baltimore.

A visit from a leading member of the Greek Parliament

United States Presidential Candidate visited Baltimore

Minas Diakokomninos, Member of the Greek Parliament, Kostas Skandalidis, and Nikolaos Kastellorizios.

Presidential candidate, Paul Tsongas, flanked by the late Jimmy Minadakis, and his wife Foula.

150

Karpathian businessmen in Baltimore formed the Pan Gregorian of New Jersey and Baltimore Group in 2004: (Standing L-R): Filippos Filippakis, George Tserkis, Stacey Lioreisis, Toni Mpletsakis, Nick Kastellorizios, George A. Vasiliadis, Kosmas Diakokomninos, Nick Hapsis, Nick Kakarolis, Nick Diakokomninos, Van Kapetanakos, Minas Hatziminas, Tom Gerapetritis. (Seated L-R): John Mastromanolis, George V. Protopapas, John Sakellaris, George Siamboulis, Manolis Mastromanolis, Jimmy Avgerinos, Anargyros Iliadis.

Greek-Americans and members of the Olympian Brotherhood, and other Karpathians welcomed Greek Parliament member Aristotelis Pavlidis with a dinner at Zorba's Restaurant, in Baltimore.

151

Baltimore Museum of Arts Exhibit (1985) "Scattered in Foreign Lands"

152

153

155

Standing L-R: Manolis Vasilarakis, John Giorgakis, Nikolaos Fourtinas, John Lioreisis, Nikolaos V. Vasiliadis, Kanakis Lends, Manolis V. Karellas, Demetris Stokias. Seated L-R: Nikolaos Hapsis, Michael Giorgakis, Nikolaos Nikolaou, Nikolaos Vasilarakis,Demetrios Farsadakis, Vasilios K. Protopapas, George Papavasilis, Michael Makrimanolis, Nikolaos Papavasilis.

Nikolaos Kastelorizios, Irene Nikolaou, Foula V. Vasialiadi, George Paleos, Ntina Paleou and Nikolas K. Protopapas.

Nikolaos Nikitas, Petros Sotiriou, and Elias Kalikas.

Vasilios Halkias, Manolis Kritikos, Antonis Zografidis.

Manolis Hapsis, Georgios Fourtinas, Nikolaos Hantzinikolas.

156

Apokriatiko glenti with Mihalis Zografidis, John N. Paros, Aristotelis Procopou, Antonis Zografidis, and Ioannis Prearis.

157

Celebrations in Baltimore 1968

Karpathian Dance 1965

Kanakis Lentis, Nikolaos E. Kontonikolas, Nikolaos Hatzinicolas, Nikolaos Diakomanolis.

Ioannis Dargakis, Minas Nicolaidis and Antonios Paragios,

159

Kostas Nicolaidis, Vasilios I. Vasiliadis, Vasilios Nicolaidis, Nikolaos Tserkis, Minas Nicolaidis and Elias Kalikas.

Georgios Karellas, Nikos Reisis, Nikos Moskonas, Lakis Moskonas, Manolis Nicolaidis and Vasilios Protopapas.

Standing: Vasilios Kakarolis, Eugenia Preari. Seated: Nikolaos Diakokomninos, Vasilios Giorgakis, Antonios Paragios, Filippos Nikolaou, and Dimitrios Farsadakis.

Seated: Petros Sotiriou, Elias Kontonikolas, dancing: Irini Nikolaou, Savvas Giorgas, Maria Nicolaidi, Ilias Nicolaidis.

Vasilios Kontonikolas and George Balaskas at a Brotherhood glendi.

160

1962 Baltimore, L-R: Elias Nicolaidis, Kostas and Maria Nicolaidis, Antonis & Eugenia Nicolaidis, Nikolaos and Eugenia Mastromanolis, Vasilios G. Vasiliadis (rear), Maria, Marigoula and George V. Vasiliadis, Kalliopi and Minas Prearis.

1955 Baltimore: George V. Vasiliadis, Nikolaos Mastromanolis, Vasilios Kouroublakis, Ioannis Vasiliadis, Nikolaos Sakellaris.

1955 Baltimore: Nikolaos Sakellaris, and Georgios V. Vasiliadis playing cards.

1969 Baltimore, L-R: Manolis Prearis, Kalliopi M. Preari, Sofia Mastromanoli, Vasilios Dargakis, Marina Protopapa, Anna Mastrovasili, Nikos Skevofilakas, Irini Kontonikola, Maria G. Fourtinas, Georgios Vasiliadis, Irini Filippaki.

Keeping Our Traditions through Our Traditional Instruments: the Lyra, the Laouto, and the Tsambouna Minas Prearis, Manolis Balaskas.

Manolis Kritikos, Antonis Zografidis.

Minas Prearis, Georgios Nikolaou.

Manolis Kritikos, Antonis Zografidis, and Georgios Prearis.

Manolis Sofillas, Nikolaos Vasilarakis, and Nikolaos Nikolaou.

162

The first Olympian dance group performed at the Saint Nicholas festival. L-r.: Philippos Nikolaou, Eugenia Hioti-Kelepesi, Foula Paragiou-Pavilidi, Michael Hiotis, Eugenia Paragiou, Fotini Konsola- Houvarda, Nikolaos Nikitas, Ioannis Hiotis, Ioannis Pavlidis.

Apokriatiko

glendi: among celebrants, Nikolaos, Antonis and Vasilios Nikolaou, Georgios Nikitas.

163

Nikolaos Protopapas, Marina Protopapa, Sofia Mastromanoli, Efigenia Protopapa, Nikolaos Hantzinikolas, Manolis Mastromanolis, Manolis Prearis, Kalliopi Preari, Vasilos Dargakis, at a dance in Finnish Hall, 1969.

rrn } ÂŤÎ&#x153;

Manolis and Sofia Mastromanoli, Filippos N. Filippakis, and Georgios Hantzinikolas, at a dance in Finnish Hall in 1969.

165

Nikolaos and Kalliopi Nikita, Ioannis Diakomanolis, Cia Diakokomninou, Georgios Hatzipapas, Minas and Maria Haziminas, Pavlos Pavlakis, and Kalliopi M. Nicolaidi.

Nikolaos Diakogeorgiou, Kalliopi M. Nicolaidi and Kalliopi Paragiou.

Manolis Karellas, Ioannis Lioreisis, and Georgios Protopapas.

166

In 2004, the Olympian Brotherhood Dance Group was invited to participate at the ΚΕΡΑ Convention in Florida. Ioannis Mastrovasilis, Ioanna Kastelloriziou, Foula Houvarda, Irene Kastelloriziou, Popi Kelepesi, Toula Kelepesi, Vasilios Protopapas, Maria V. Giorgaki, Evangelia K. Kastelloriziou, Vasilios Pyrgos, Vasilios K. Protopapas, John Halkias, Tony Minadakis, Dinos Kelepesis.

Left: Kalanda Christmas 2004.

Antonis V. Nicolaidis, Evangelia K. Kasteloriziou, Ioanna K. Kasteloriziou, Minas G. Giorgakis, Foula M. Houvarda, Irini K. Kasteloriziou, Ioannis Mastrovasilis, Maria Giorgaki, Foula Hapsi, Antonios Giorgakis and Toula Kelepesi.

167

Celebrations in Baltimore

Events and Activities of our Syllogos

169

Top photo: Manolis Sofillas, playing lyra, Elias Diakomanolis, Vasilios Hapsis, laouto, Vasilios Kakarolis, Nikos Pavlidis and dancers.

Center photo: Minas Diakokomninos, Manolis Lioreisis, Michael V. Tserkis, Georgios V. Protopapas, Ioannis Dargakis, Filippos E. Filippakis.

Below: 2001 Kalanta. L.-R.: Eleni Giorgaki, Minas Prearis, Foula Orfanou, George Pyrgos, Georgios Protopapas, Mihalis Mihailidis, and Antonis V. Nicolaidis.

170

George Nikolaou, Michael Giorgakis, and Ioannis N. Nikitas.

George Nikolaou, Nikolaos Vasialidis, Filippos Hiotis, and Antonis Paragios.

1974-Vasilios Sofillas, Georgios Kanakis, Nikolaos H a t z i n i c o l a s , N i k o l a o s D i a k o m a n o l i s , N i k o l a o s M. Kastelorizios.

Minas Prearis, Minas Papaminas, Minas Nicolaidis, and Minas Protopapas.

1968-Minas Nicolaidis, Minas Prearis, Vasilios Dargakis, George Nikolaou, Kostas Hapsis, Manolis Mastromanolis, Vasilios M. Georgakis, Pavlos Matsos, and Maria V. Dargakis.

Elias Minatsis, Vasilios I. Vasiliadis

171

Above: Georgios Diakomanolis, Nikolaos Diakomanolis and Filippos Hiotis.

Right: Ioannis Kastellorizios, Sophia Mastromanoli, Phillipos Hiotis, Nikolaos Protopapas, Kassiani Hioti, Fotini Konsola, and Georgios Diakomanolis.

Nikolaos Kakarolis, Vasilios and Popi Antimisiari, and Arhontoula Kakaroli.

172

1974 Baltimore 1st Generation Olympitakia: Marina Preari, Minas I. Dargakis, John Paragios, Minas G. Georgakis, Nikolaos Mastromanolis, Polihronis Georgiou, Eugenia Preari, Eugenia Georgiou, Manolis M. Protopapas, Popi E. Paragiou, Antonis Kalikas, Manolis Paragios, Kalliopi Nicolaidi, Irene K. Nicolaidi, Christina Preari, Antonis M. Nicolaidis, Irene G. Nikolaou, Maria Mastromanoli, Irene N. Protopapa, John Mastromanolis.

Standing: L-R.: Ioannis Pavlidis, Sofia Mastromanoli, Sofia Paragiou, Nikolaos Nicolaidis, Evgenia Paragiou.

Seated: Michael Giorgakis, Ioannis Nikitas, Nikolaos M. Kastellorizios, Vasilios A. Vasiliadis.

173

1966: Eugenia Prearis, Marina Prearis, Irene K. Nicolaidis, Irene G. Nikolaou, and Maria Mastromanolis.

Left: Nikolaos Balaskas, Manolis Balaskas, Vasilios Kontonikolas, Nikolaos Hirakis, Vasilios Balaskas, Elias Kalikas (seated) Michael Kontonikolas, George Balaskas, and Manolis Kontinikolas.

Below left: Kalliopi Parou-Sakelli, Antonis Sofillas, Maria MastromanoliKastelloriziou, Maria I. Paros, Maria HatziminaProtopapa, and Nikolaos Mastromanolis.

Below: Minas Papaminas, Mihalis Hatzimihalis, Mrs. Papaminas, George Orfanos, and Nikolaos Paros.

From an event of the Brotherhood. Front: Magafoula I. Konsola, Filippos Hiotis, Nikolaos Diakomanolis, and Manolis Makrimanolis.

Fotini Houvarda, Foula Dargaki, Kalliopi Preari, and Maria Nicolaidi.

Zografina Nikita-Papanikolaou, Mastromanoli.

Manolis Mastromanolis, Spiros Moskonas, Petros Kouroublakis.

Georgios Fourtinas, Elias Nicolaidis, Nikolaos Hantzinikolas.

176

Margarita

Pitta,

Sofia

Top: L-R.: George Nikolaou, Georgios Fourtinas, Kalliopi Preari, Emmanuel Prearis, Eugenia Mastromanoli, Nikolaos Protopapas, Nikolaos Mastromanolis, Ioannis Dargakis, and Vasilios Dargakis.

Center: Left to right: Nikolaos Hirakis, Sotirios Hiotis, Manolis Moskonas, Minas Protopapas, Nikolaos Athanasiou, and Vasilios Dargakis.

Bottom: At a dance.

177

Keeping Our Traditions Alive!

Nikolaos Î&#x2022;. Mastromanolis, Emmanuel Prearis, Minas Prearis, Georgios Nikolaou, Nikolaos I. Vasiliadis, Betty Paleou, Kaliopi M. Preari, Maria G. Nikolaou, Kalliopi K. Paleou, Kosmas Paleos, and Nikolaos Hantzinikolas. (1969 Baltimore)

Sofia Mastromanoli, Kalliopi E. Kontonikola, Kostas Nicolaidis, Maria K. Nicolaidi, Irene E. Kontonikola, Vasilios Kontonikolas, Maria A. Nicolaidi, Kostas Hapsis, Manolis E. Kontonikolas, Eugenia K. Nicolaidi, Manolis Mastromanolis, Minas Nicolaidis, Irene K. Kontonikola, and Elias Kalikas. (New York, 1963)

179

Antonis Hatzidakis, Minas Mikropantremenos, Mihalis Zografidis, Anna Mikropantremenou, Maria Pyrgou, and Antonis Zografidis.

Sophia Mastromanoli, Filippas Hiotis, Sofia and Antonis Paragiou, Michael Hiotis and Foula Paragiou.

Instrument players: Ioannis Pavlidis, and Minas Prearis.

180

Antonis Hatzidakis, Minas Mikropantremenos, Mihalis Zografidis, Anna Mikropantremenou, Maria Pyrgou, and Antonis Zografidis.

Sophia Mastromanoli, Filippas Hiotis, Sofia and Antonis Paragiou, Michael Hiotis and Foula Paragiou.

Instrument players: Ioannis Pavlidis, and Minas Prearis.

183

John Kritikos, Mihalis Litos, Nikitas Stamatiadis, Lakis Moskonas, Nick Fourtinas, Antonis Nikolaou Nikolaos Harokopos, Georgios Kritikos, Georgios Papavasilis, and Foula Kritikou-Maragou.

Manolis Diakomanolis, George Nikolaou, and Manolis Nicolaidis.

181

Minas Prearis, Vasilios Fourtinas, and Manolis Balaskas.

Images of Our Homeland

Above: The village of Diafani. Below: Central view of the Village of Olympos. Below right: The Church of Panagia in the village of Diafani.

A general view of Avlona from Korifi.

The original harbor Molos of the village of Diafani.

188

Panoramic view of Olympos from Poli.

A partial view of Diafani taken from Kymarea.

189

Aerial view of Tristomo, (foreground), Diafani (upper left), and Olympos, (upper right).

Majestic view of Olympos at the foot of Prophitis Elias.

190

View of the "Plati", the main square of Olympos with the church and the old bell tower (kambanario) festivity with dancing and singing.

in the center during a main

Ά π ο ψ η της κεντρικής πλατείας, «Το Πλατύ», όπου απεικονίζεται η εκκλησία της Ολύμπου με το παλιό καμπαναριό κατά την διάρκεια του πανηγυριού.

Βοήθα Παναγία μου αυτούς που ζουν μακριά Σου, ν'άρχου τε να σε προσκυνούν και να γλεντού κοντά Σου.

Virgin Mary help those who live far away from you, so they may come to celebrate and worship you.

Manolis Mastromanolis

191

Business Sponsors Ευχές Χορηγών

192

^Ζολ

vJUWrorg 3CafivI JLpooSo, icai

m

r a

ζ^ιβατο&'ηί&ενε.

ackopous K s m m Baltimore's Authentic Greek Cuisine Restaurant LARGE BANQUET

FACILITIES

O P E X 7 DAYS: SL \ . - TIL L L(S. 11-10.

F R I . & SAT. 11-11

410-675-7882 / 410-675-3384 4714-4718 EASTERN AVE., BALTIMORE. >ID 21224 193

Con<^mtu.(!atLOΜΛ

anci

t(Le Olympian,

(fyesk ^l&iJLe^

ertxoo i ol ό ^ Α iwioze

Law Offices of Anthony E. Kalikas

First National Bank Center 401 West A Street, Suite 1615 San Diego, CA 92101 Telephone (619) 236-8331 Facsimile (619) 236-9439 E-mail anthony@4-lawyer.com 191

Cyiir

Oio^gppi^

50m ^ηέτεω

wees· οια τ\ιν

vj^iiLii

38 YEARS! The #1 Greek Restaurant For Twenty-Eight Years And Under The Same Management With The Same Head Chef

MA* A I M » * Restaurant of Baltimore Traditional Greek Home Cooking In the Heart of the Greek Community and Your Heart.

4805 Eastern Avenue, Baltimore, MD 21224 410-633-3750 Daily and Sunday 11:00 a.m. to 10:00 p.m.

Friday and Saturday 11:00 a.m. to 11:00 p.m.

Closed Tuesday 195

to t£L Olympian

ertxoo<1 oi (Baitι ΐ ιϋ ο τ β

A RGOS PAINTING CONTRACTORS, INC. Commercial Si Residential Interior Si Exterior Sandblasting Spray Special Coatings M.H.I.C. 34243

George Tserkis and Family

Office: 410-732-6693 (H): 410-633-9180 Fax: 410-276-3906 6816 BANK STREET BALTIMORE, MD 21224 196

e t o tL Qiyviiplan i^rot^er^oo

iuiove

^τοαι \SLe (^evapetvitU <J~ainidy,

Steak and Lobster House Open 7 Days: 11 AM - 1 1 PM Bar is Open Until 2 AM Lunch & Dinner Served Anytime!

Groups Welcomed up to 50 · Catering Available Major Credit Cards Accepted Reservations Recommended But Not Necessary ANY ITEM ON MENU AVAILABLE ANYTIME BEST STEAMED CRABS—ALL YEAR ROUND

410-633-6485 6207 EASTERN AVENUE BALTIMORE, MARYLAND 21224 194

to t(ie O^mpLaii d^cotdetlLoo 1 oi (%dt tuioze ιO l i t R L l t O ^

let U

S i n c e 1978

j§||

Federal Hill BB^PHHHBBppRi.{ΙΗΗρΗΗΗ^,^^κ^

1016 S. Light Street

410-727-5430 •B

FAX: 410-727-7406 www.maria-ds.com

it

Sw/2 - Thurs 10 am - 2 am Fri - Sat 10 am - 2:30 am *

Beer & W i n e Ava 198

m

w

(βζύ ψΜίρίαιι

C

~WuL·

to tie

(f^zotiexiool

(J^aithiwce

somas OPEN 6 DAYS MONDAY THDU ΑΛΤΙΙΏΟΛΥ -

Ι Ο ΛΜ u n t i l Ι Ο

PM

600 SOUTH OLDHAM ST. (1 B L O C K SOUTH O F EASTERN AVE.)

"IN THE HEART OF CDEEKTOWN"

410-675-5292 Also Available, Complete Carry O u t Menu.

196

TJLe t o tie

Οίψιιψίαιι

^/^ia^TOV-ad^U

andiy

(fyxotiexioo 1 0$ (%Jt el τ 50ti

iinove,

^y^Lar^

^Amd^ex^occ^

< } rout

OLYMPIC A U T O SERVICE ASE CERTIFIED TECHNICIANS

John Mastrovasilis, Manager/Master Technician

Tel.: 410-327-8242 4209 ASHLAND AVENUE BALTIMORE, MD 21205 197

C^ouxyccituflcitioiib and (ί^βύ ^XfiJ*udet>

j?roiti

ν $ Gl

^TERPRIS^ T H E B O A R D OF D I R E C T O R S

Chairman NICK KALLAS, Vice-Chairman GEORGE SIAMBOULIS, President JAMES E. LOGOTHETIS, 1st Vice-President ANDREAS KAIAFAS, 2nd Vice President GEORGE VLAHOS, Secretary LOUIE HALKIAS, Secretary TASOS CHRISTODOULOU, Treasurer JIMMY ZANAKIS, Treasurer JOHN SAKELLARIS,

Director GEORGE APOSTOLATOS, Director DlMITRIOS LEVENTAKIS, Director GUS VETSAS,

Office Manager KARAZOUP1S, Secretary

TONI MPLETSAKIS, ELENI

MARIA MLLONAS,

Secretary

P A N GREGORIAN ENTERPRISES,

INC.

6 2 9 SPRINGFIELD ROAD · KENILWORTH · N E W JERSEY · 0 7 0 3 3 TEL: ( 9 0 8 ) 6 2 4 - 0 2 5 0 · FAX: ( 9 0 8 ) 6 2 4 - 1 5 4 9 · EMAIL: 199

INFO@PGE-NJ.COM

Lyi*> 50

ρα^ για τα

9?pcVia

ο^οο

C^onip^lmeiiL·

ο$

Λ Family Restaurant

7 6 2 5 G e r m a n Hill Road, Baltimore, M D 2 1 2 2 2 410-288-1060

and

B A R and G R I L L

8 2 4 7 Eastern Avenue, Baltimore, M D 2 1 2 2 4 410-282-5050

w ιαιτπτο^

a

Lurcajcvt^

sm v^arl^LorcvL· vl^. v^FLfllTtTCeUCVL irl 200

ComzatuLtio^

Olympian

OH 50

clears-

to

emoo

tL mwce

Serving Maryland, Virginia, Washington, D C and Pennsylvania

51 K A N E (NEAR

NORTH

STREET PT.

BLVD.)

BALTIMORE, MD 21224

410-633-5500 Fax: 410-633-7335 On the web at: www.primafds.com PURVEYORS RESTAURANTS, PIZZA HOTELS, CARRY

TO: SHOPPES, OUTS,

CHURCHES & PRIVATE

CLUBS

Direct Importer of Olives, Olive Oils and Cheeses.

Distributor for Greek Desserts, Inc. Distributor for Gyros, Inc. (Gyros, B-B-Q, and Rotis-A-Bob Machines) MANY OTHER ITEMS NOT LISTED WHOLESALE GROCERS 201

vJUgmv^m

mwici

πψαβαψ

pi^a cm παροικία

m i

^vtpgpa

^ωρταζε^

oiloite· px^ αγκιαίΐιάζεΐά-.

0 }G0G[iOi οΧί^όβ-τεψε mi πρέπ£ΐ να ©κ&ρδ-ούμε &το τόπο που m επ&ναπαχρί&τοίψε.

SIP & BITE RESTAURANT OVER 50 YEARS IN CANTON Steaks · C h o p s · Seafood & Subs

"Finest Crab Cakes in

Baltimore"

Wine & Beer Real H o m e Cooking!

OPEN 2 4 HOURS 410-675-7077

GEORGE A. VASILIADES, Proprietor 2200 b o s t o n s t . — b a l t i m o r e , md. 21231 202

All Of Your Food Sen/ice Needs Under One Roof Over 20,000 national branded and private label line items including: βτ Grocery items M Dairy and bakery supplies * Fresh produce jr Fresh meat and seafood M Paper products and dispensers βτ Chemicals and dispensers βτ Beverages and dispensers β' Equipment and supplies

Exclusive to U.S. Foodservice™: β Fresh cut meat program β- Ware-washing and chemical program by Clean Force™ βτ Next Day Gourmet™ online catalog and Superior catalog

Added

services:

β- Direct order entry through Transmit™ β Corporate chef/consultant on staff r DirectCare® healthcare programs r Contract and Design

Baltimore/Washington Division

410-551-2000

800-638-9402 203

e^ to tile Olympian 0^}τοί(Ιβτ(Ιοθ(1

IENTRIKON ESTABLISHED

IN

1954

GREEK STATUES / CERAMICS, FINE GIFTS RELIGIOUS ITEMS / GOLD JEWELRY, MUSIC CDs, DVD's TRAVEL & SHIPPING TO GREECE

tEL.: 410-675-4100 410-563-0200 fAX: 410-563-0201 4704 e a s t e r n a v e n u e b a l t i m o r e , md. 21224 www.kentrikon.com

CONGRATULATIONS!

50 Years Of

Olympian Brotherhood Independent Foodservice Distributor Since 1932 800.52.SAVAL 204

^tappy,

50td

s^Am^ox^cxx^ to

e r t x o o <L oi

l( m o r e

IT A L I A A

FAMILY

ivroiii

NO'S

RESTAURANT

4 1 0 - 4 6 8 - 3 3 7 7 2229

W A S H I N G T O N OPEN

6 AM

- 3

BLVD. AM

RESTAURANT & CARRY OUT Breakfast:, Lunch & Dinner OPEN 24 HOURS! 7 Days a Week 410-254-4700 6627 HARFORD

ROAD

AT T H E C O R N E R OF N O R T H E R N PARKWAY 205

Index (Alphabetical order) Agapios, N i k o s Avdelli, Morfini Dargakis, Vasilios Diakokomninos, Kosmas Filippakis, F i l i p p o s Fourtinas, N i k o l a o s Frangos, Michael Giorgakis, G e o r g e Giorgakis, J o h n Giorgakis,Vasilios Goudouvas, G e o r g e Hapsis, Nikolaos Houvardas, Minas Kakarolis, N i k o l a o s Karellas, K o m n i n o s Karellas, Kostas Karellas, Manolis Kastellorizios, D i n o s Kastellorizios, N i k o l a o s Kelepesis, Ioannis

K e l e p e s i s , Vasilios Konsola, Magafoula Kontonikolas, Michael Mastromanolis, J o h n Mastromanolis, Manuel Mastromanolis, N i k o l a o s N e w York S y l l o g o s N i c o l a i d i s , Vasilios Orfanos, Manuel Papavasilis, Michael Prearis, Minas Protopapas, G e o r g e Protopapas, Vasilios Pyrgos, J o h n Sofillas, Vasilios Spanomanolis, Dinos-Manolis Tserkis, Vasilios & Family Tzavaris, D i m o s Vasilarakis, N i k o l a o s Vasiliadis I. G e o r g e Vasiliadis, A. G e o r g e

122 85 Ill 89 90 91 122 93 94 92 95 96 97 98 105 100 99 101 102 104

103 83 106 108 107 109 84 110 112 113 114 116 115 117 118 119 120 121 86 88 87

In Memoriam (Alphabetical order) Balaskas, Manuel Diakomanolis, I o a n n i s Hatzinikolas, N i k o l a o s Karellas, Vasilios Konsolas, I o a n n i s Konsolas, Kallinikos Mastromanolis, N i k o l a o s Mastrovasilis, J o h n Mastrovasilis, Manolis

Minadakis, J i m m y N i c o l a i d i s , Dimitrios N i c o l a i d i s , Konstantinos Nicolaidis, Antonios Nikolatos, N i k o l a o s Paragios, A n t o n i o s Protopapas, Vasilios Vasilarakis, I o a n n i s

129 127 128 135 126 130 124 131 131

132 138 137 137 133 134 136 129

Advertising Sponsors (Alphabetical order) Acropolis Argos Painting Ikaros Italiano's Kalikas, A n t h o n y Kentrikon Maria D's Michael's O l y m p i c Auto

P a n Gregorian of Maryland Pan Gregorian of N e w Jersey Prima F o o d s Samos Saval F o o d s Scoozzi Sip & Bite U S F o o d Service Valentino's

190 193 192 205 191 204 195 194 197 206

198 199 201 196 204 200 202 203 205

Photography Credits: (By page number)

Anastasiadis, Manos: 17, 21b, 31, 41a, b, 46a, b, 182a, 184a, 185b.

Dargakis, I o a n n i s : 184b. d e T o l e d o , Lilian: I n s i d e F r o n t C o v e r : I n s i d e Back C o v e r :

"Konismata",

"Diafani."

D i a k o k o m n i n o u , Foula: 56, 140b.

Drakos, G e o r g i o s M.: 66.

Filippakis, F i l i p p o s N., and Vasiliadis, G e o r g i o s I.: 8b, 25, 30a, 45, 158a, b, 159a, 160a, 161d, 165a, b, 168e, 171e, 175a, d , I 7 6 e , 177a, c, 188.

Frangos, Angeliki: P a g e 1, a r t w o r k .

Frangos, Michael, J.: 10, 11, 28, 29, 35a, 69, 147a, 148a, c, 149d, 150a, c, 151b, 152a, b, c, d , 153a, b, c, d , 154a, b, 155a, b, c, 157a, b, 160b, 163b, 164a, 166a, b, c, 168a, b, c, d, 169c, d, 170a, b, 172a, c, 174a, b, c, d, 176a, d, 178a, b, d, 180a, 181a, b, d.

Giorgakis, G e o r g i o s V.: 187a.

H a p s i s , G e o r g i o s N.: 125.

Hartofilakas, A n d r e a s N.: 182b.

Kalikas, Elias: 22, 44b.

Karellas, Manolis V.: 33, 37, 54, 156a.

Kastellorizios, N i k o l a o s I.: 150b.

Koenig, Martin: 36b, 44a, 48.

Konsolas, Minas: P a g e 3, Olympitissa logo.

Mastromanolis, Manolis N.: 6, 8a, 9a, 18, 23a, 24a, 26, 30b, 34, 35b, 36a, 38, 42, 50, 53, 57, 64, 72, 80, 124a, b, 141a,b; 144b, 145b, 146a, b, 147a, 148b, 149a, b, 151a, 156b, c, d , e, 159b, c, d, 160c, d, e, 162, 163a, 164b, 167b, 169a, b, 170c; 171a, b, c, d , f, 172b, 173a, b, 175b, c, 176b, c, 177b, 178c, e, 179a, b, 180b, 181c, e, 183a, b, 185a, 186a, b, 187b.

N i c o l a i d i s , Kostas Î&#x2018;.: 161a, b, c.

Nikitas, Ioannis, N.: 19.

O l y m p i a n Brotherhood: 14, 15, 20, 21a, 27, 32, 51, 76, 83, 140a, 147b, 167a.

Pittas, Margarita: 55, 149c.

S m i t h s o n i a n Institution: 23b, 24b, 47, 49, 142a, b, c, 143a, b, 144a, c, d , 145a.

Sofillas, Manolis I.: 9b, 182c.

T h e o d o r o u , Manolis: 52, 78.

207