DAIRY NEWS 34

Αγαπητοί φίλοι, Είμαστε στην αρχή μιας ακόμα δύσκολης χρονιάς -αλλά ‘συνηθισμένα τα βουνά στα χιόνια’, θα μου πείτε.

Οι όροι που θα μας επέτρεπαν να μιλάμε για ‘χαλάρωση’ της πίεσης δεν έχουν κάνει ακόμη την εμφάνισή τους. Τα κόστη που ταλανίζουν, εδώ και πάνω από έναν χρόνο, την παραγωγή αλλά και τη μεταποίηση σε ζωοτροφές, ενέργεια, υλικά συσκευασίας, μεταφορικά

κ.ά. δεν υποχωρούν. Οι κλάδοι βρίσκονται σε ‘ομηρεία’, οι αγορές είναι καθηλωμένες.

Ασφαλώς, δεν είναι όλα μαύρα. Υπάρχουν θετικές ειδήσεις που καταφτάνουν στο γραφείο μου, όπως η αύξηση των εξαγωγών γαλακτοκομικών και τυροκομικών προϊόντων, η αυξανόμενη διείσδυση της ψηφιακής τεχνολογίας στις κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις, το μπαράζ των επενδυτικών σχεδίων που αναμένουν χρηματοδότηση και η εκπόνηση πολλών νέων έργων. Κάποια από αυτά παρουσιάστηκαν πρόσφατα στην DAIRY EXPO 2022 κι αλλά παρουσιάζονται στο τεύχος που κρατάτε στα χέρια σας.

Στο παρόν τεύχος στρέφουμε τη ματιά μας σε μια πτυχή της παραγωγής και μεταποίησης, που συχνά λανθάνει της προσοχής, λόγω, κυρίως, της επιτακτικής επικαιρότητας που μας αποσπά. Κι αυτή η πτυχή δεν είναι άλλη από τη σύνδεση της κτηνοτροφίας και τυροκομίας με την πολιτιστική παράδοση του τόπου μας. Διαβάζοντας το βιβλίο της Μαρίας Αγγέλη από την Αιτωλοακαρνανία, το οποίο παρουσιάζουμε στην σελίδα του βιβλίου στο παρόν τεύχος, μαζί με την εισήγησή της

στο περυσινό συνέδριο της Ελληνικής Ζωοτεχνικής Εταιρίας στο αφιέρωμα για την ‘Παράδοση’, ανακαλύπτω τη βαρύτητα της αγροκτηνοτροφίας στην διαμόρφωση της ελληνικής πολιτιστικής παράδοσης. Κοιτώντας μια εκπληκτική φωτογραφία των αρχών του περασμένου αιώνα από την Δυτική Μακεδονία, στο ίδιο αφιέρωμα, αντιλαμβάνομαι

τους δεσμούς των ανθρώπων με τη γη και τα ζώα τους. Είναι εκπληκτικό ότι στο ίδιο τεύχος παρουσιάζουμε τη δημιουργία ενός cluster τυροκόμων στην ίδια περιοχή, ακριβώς έναν αιώνα μετά!

Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι η πολιτιστική ταυτότητα ενός τόπου, ενός νομού, ενός

λαού διαμορφώνεται μέσα (και) από την παραγωγική του δομή, μέσα από την οικιακή οικονομία, μέσα από το δίκτυο των καθημερινών παραγωγικών κι εμπορικών σχέσεων. Σε άλλα μέρη, αυτό το εκπληκτικό πλέγμα σχέσεων, συμβόλων και γεύσεων μετατράπηκε σε τουριστική ατραξιόν: στην Αλσατία, την Βουργουνδία, το Τολέδο, την Τοσκάνη, το Τιρόλο

κ.ά. Δεν είναι καιρός να το πράξουμε κι εμείς;

Δημητριάδης Εκδότης

Διαμορφώνοντας ταυτότητα

μέσα από την παραγωγή

από τον εκδότη...

ΠΕΡΙΕΧΌΜΕΝΑ

αγορές, πρόσωπα & θεσμοί 8

Νέα προϊόντα 14

στην Κορινθία 26

ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΙΚΗ: Σημαντικό έργο

28

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Κτηνοτροφία: Πολιτική κόντρα

εν όψει εκλογών

Θεσσαλία: Η κτηνοτροφία παλεύει 30

σε ποσότητες και τιμές 34

Παραγωγή γάλακτος: Ισορροπία

Δυτικής Μακεδονίας 40

Cluster Τυροκόμων

ΠΑΡΑΓΩΓΗ

μιλούν στο Dairy News 42

Φθιώτιδα: Οι τυροκόμοι της

Συνέντευξη: Παύλος Λαθύρης, L’ Ami 44

Συνέντευξη: Κωνσταντίνος Ζήσιμος, Λαμία 46

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Tsitsopoulos Bros: Ανάπτυξη

σε περιβάλλον αβεβαιότητας

ΕΡΕΥΝΑ & ΕΠΙΣΤΗΜΗ

True Cheese: Διαδικασία

παραδοσιακής τυροκόμησης

Raw Cheese: Τυρί από νωπό αγελαδινό γάλα 56

Εκδότης

Θεόδωρος Δημητριάδης

Εμπορικός Διευθυντής

Αντώνης Μοσχονίδης

Αρχισυντάκτης

Θανάσης Αντωνίου

Σύνταξη

Χριστίνα Βλαδιμήρου

Πάνος Κατσαχνιάς

Άρθρο: Κτηνοτροφία Ακριβείας 58

60

Συνέδριο IFCN: Για την εμπιστοσύνη των κτηνοτρόφων

ΙΕΛΚΑ: Ανάλυση τιμών καταναλωτή στο σουπερμάρκετ 62

ΑΦΙΕΡΩΜΑ | Ταυτότητα & Παράδοση Κτηνοτροφία και τυροκομία: Στοιχεία πολιτισμού στην Ελλάδα

68

72

74

Η Μ. Αγγέλη γράφει για την προβατοτροφία στην Αιτωλοακαρνανία

Τυρί στα νησιά: Άρθρο του Γιάννη Τσακίρη

Ηλίας Βάιος, Βεριδικούσα: «Το κράτος μάς έχει ξεχασμένους»

Συνέντευξη με τον τυρομάστορα Βασίλη Τζίμα 76

78

Μια ιστορική ‘κτηνοτροφική’ φωτογραφία

ΒΙΒΛΙΟ «Κτηνοτροφικά του Ξηρόμερου» της Μαρίας Ν. Αγγέλη

Διευθυντής Πωλήσεων

Μάνος Γεωργουλάκης

Υπεύθυνοι διαφήμισης

Σοφία Κατσαρδή

Άγγελος Αναστασόπουλος

Γιώργος Γλυνός

Συνδρομές

Ελένη Βαγιωνάκη

Ατελιέ

Γιάννης Ντρίγιος

Χάρης Παπαγεωργίου

Media & Marketing Assistant

Ειρήνη Μήτση

Λογιστήριο Κατερίνα Κόσσυβα

Γραμματεία - Υποδοχή διαφήμισης

Αναστασία Κολοβού, Μαρία Μιχαλόχριστα

Ιδιοκτησία

210-9010040 • F. 210-9010041 info@omind.gr

ΚΑΠ

Την έγκριση έλαβε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το

ελληνικό Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο για τη νέα Κοινή

Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) 2023-2027. Με την έγκριση

αυτή λήγει μια μακρά και εντατική περίοδος διαπραγμάτευσης. Το ΥπΑΑΤ είναι ικανοποιημένο με την

εξέλιξη αυτή και ο υπουργός Γιώργος Γεωργαντάς

σε δηλώσεις του, αμέσως μετά τη σχετική έγκριση (στην φωτογραφία με τον Επίτροπο, Γιάνους Βοϊτσεχόφσκι και τον γενικό γραμματέα, Κώστα Μπαγινέτα), ανέφερε πως η έγκριση του ελληνικού Στρατηγικού Σχεδίου σηματοδοτεί μια νέα περίοδο σημαντικών μεταρρυθμίσεων και αλλαγών για τον πρωτογενή

τομέα και τις αγροτικές περιοχές της χώρας. «Επιδιώκουμε την ενσωμάτωση με ισορροπημένο τρόπο των στόχων της νέας ΚΑΠ για οικονομική, περιβαλλοντική και κοινωνική αειφορία, και, μάλιστα, για πρώτη φορά μέσα από μια ενιαία προσέγγιση» είπε ο Γ. Γεωργαντάς

Το ΥπΑΑΤ εκτιμάει πως το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο θα προστατεύσει τους πολύτιμους φυσικούς μας πόρους και την πλούσια βιοποικιλό-

τητα των αγροτικών μας περιοχών, προωθώντας με 1,4 δισ. ευρώ τις βιολογικές μεθόδους παραγωγής, και θα τονώσει την κοινωνική συνοχή της ελληνικής υπαίθρου, δημιουργώντας περισσότερες

από 70.000 νέες θέσεις απασχόλησης. Περισσότε-

ΣΤΑΒΛΟΙ

Παράταση μέχρι τέλη 2023

Το ΥπΑΑΤ αποφάσισε να παραταθεί

μέχρι τα τέλη του 2023 (31/12) η προ-

θεσμία έγκρισης ίδρυσης και λειτουργίας και έγκρισης ίδρυσης και

γνωστοποίησης λειτουργίας κτηνο-

τροφικών εγκαταστάσεων. Σύμφωνα

με την τροποποίηση, οι κτηνοτροφι-

ροι από 65.000 νέοι γεωργοί θα επωφεληθούν των ενισχύσεων της νέας ΚΑΠ.

Εκπροσωπώντας την αξιωματική αντιπολίτευση, οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, Ολυμπία Τελιγιορίδου και Σταύρος Αραχωβίτης, δεν συμμερίζονται τη θριαμβολογία του ΥπΑΑΤ. Κατά την άποψή τους, πρώτοι και μεγαλύτεροι χαμένοι οι κτηνοτρόφοι, που, ουσιαστικά, χάνουν σχεδόν όλη την ενίσχυση του πρασινίσματος. Σύμφωνα με το στρατηγικό σχέδιο της χώρας μας, οι κτηνοτρόφοι μπορούν να ενισχυθούν

μέσω μιας μόνο ετήσιας παρέμβασης των οικολογικών σχημάτων, που αφορά στην περιβαλλοντική διαχείριση και βελτίωση των μόνιμων βοσκοτόπων.

«Από τον σχεδιασμό του μέτρου είναι ξεκάθαρο πως καταργείται στην πράξη η ενίσχυση του πρασινίσματος στους κτηνοτρόφους, καθώς η συνολική ετήσια ενίσχυση της παρέμβασης ανέρχεται μόλις στα 20 εκατ. ευρώ» αναφέρουν στην ανακοίνωσή τους οι δύο βουλευτές. Ο ΣΥΡΙΖΑ εκτιμάει πως την ώρα που το σύνολο του κτηνοτροφικού τομέα της χώρας πλήττεται ανεπανόρθωτα από το υψηλό κόστος του πετρελαίου της ενέργειας, των λιπασμάτων και των ζωοτροφών, η κυβέρνηση σχεδιάζει τη ραγδαία μείωση των ενισχύσεών του.

κές εγκαταστάσεις, οι οποίες λειτουργούν χωρίς άδεια λειτουργίας ή άδεια εγκατάστασης, υποχρεούνται μέχρι τις 31.12.2023 να λάβουν έγκριση ίδρυσης και έγκριση λειτουργίας ή να λάβουν έγκριση ίδρυσης και να προβούν σε γνωστοποίηση λειτουργίας, κατά περίπτωση. Επισημαίνεται ότι μέχρι τη λήξη της ανωτέρω προθεσμίας, αναστέλλεται η ισχύς των διοικητικών πράξεων αποβολής, επιβολής προστίμων, κατεδάφισης, που τυχόν έχουν εκδοθεί, και αυτές ανακαλούνται οριστικά, εφόσον εκδοθεί η

έγκριση λειτουργίας ή ο φορέας της κτηνοτροφικής εγκατάστασης προβεί σε γνωστοποίηση λειτουργίας, μετά από τη συγκέντρωση όλων των απαραίτητων δικαιολογητικών. Διευκρινίζεται ότι οι διατάξεις της παρούσας δεν εφαρμόζονται σε κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις, στις οποίες έχουν καταγραφεί από τις αρμόδιες αρχές παραβάσεις, για τις οποίες υπάρχει αντικειμενική αδυναμία άρσης. Πρόκειται για μια απόφαση, η οποία ικανοποιεί μερίδα του κτηνοτροφικού κόσμου, καθώς με την εν λόγω παράταση αποτρέπεται η αναστολή λειτουργίας κτηνοτροφικών μονάδων.

Εγκρίθηκε μεν, δεν ικανοποιεί δε

για την ΠΟΙΟΤΗΤΑ. Κάθε άνθρωπος αξίζει να απολαμβάνει ποιοτικά προϊόντα. Πόσο

μάλλον όταν πρόκειται για την διατροφή του. Βασική αξία της εταιρείας μας είναι να

προσφέρουμε ποιοτικά προϊόντα ώστε ο τελικός καταναλωτής να λαμβάνει ένα

ποιοτικό τελικό προϊόν στο σύνολό του.

για την ΕΞΥΠΗΤΕΤΗΣΗ. Στόχος μας είναι η άμεση εξυπηρέτηση των συνεργατών μας.

για την ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ. Ο λόγος μας είναι συμβόλαιο.

για το ΜΕΡΑΚΙ. Έχουμε μεράκι και πάθος για την δουλειά μας και δίνουμε

καθημερινά τον καλύτερό μας εαυτό προκειμένου να εξυπηρετήσουμε ποιοτικά και

αξιόπιστα τους συνεργάτες μας.

για την ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ, που θέλουμε να βλέπουμε στα πρόσωπα των συνεργατών

μας μετά από κάθε επαφή με την εταιρεία μας.

ΟΠΕΚΕΠΕ

Εκτεταμένη απάτη σε βάρος του δημοσίου αλλά και των κτηνοτρόφων αποκαλύφθηκε πρόσφατα στην Μαγνησία, ύστερα από έλεγχο που πραγματοποίησαν οι υπηρεσίες του ΟΠΕΚΕΠΕ, για να βρουν πού καταλήγουν οι επιδοτήσεις για βοσκοτόπους. Όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση του Οργανισμού, μετά από καταγγελίες και διεξαγωγή επιτόπιων ελέγχων διερεύνησης από τον ΟΠΕΚΕΠΕ, δημιουργίας τεχνητών προϋποθέσεων λήψης αυξημένων ενισχύσεων ενός υπεύθυνου ΚΥΔ και 8 αιτούντων κατανομής Εθνικού Αποθέματος (ΕΑ) 2020 και 2021, προέκυψαν αποδείξεις και ισχυρές ενδείξεις για διάπραξη παρατυπιών. Οι 8 αιτούντες, σε συνεργασία με τον υπεύθυνο του ΚΥΔ, είχαν υποβάλει με πανομοιότυπο τρόπο αιτήματα για την κατανομή ΕΑ το 2020 και 2021, δηλώνοντας βοσκότοπο σε καλή γεωργική κατάσταση σημαντικών εκτάσεων, χωρίς να είναι κάτοχοι ζώων.

Σημειώνεται ότι ένα από τα 8 πρόσωπα που αιτήθηκαν κατανομή εθνικού αποθέματος είναι συγγενικό πρόσωπο με σχέση πρώτου βαθμού με τον υπεύθυνο του ΚΥΔ. Το ΚΥΔ έχει έδρα την Μαγνησία και οι αιτήσεις ΟΣΔΕ έχουν τα εξής ιδιαιτέρα χαρακτηριστικά. Α) Οι περισσότεροι δήλωσαν κατά μέσο όρο περίπου 134 αγροτεμάχια, πολύ μικρής έκτασης 2-10 στρεμμάτων, φαινόμενο που δεν συ-

ναντάται σε άλλους αιτούντες του ΟΣΔΕ, που δηλώνουν βοσκοτόπια. Όμοια και οι συνολικά δηλούμενες εκτάσεις ανέρχονταν κατά μέσο όρο στα περίπου 365 στρέμματα, με σύνολο τα 3.310 στρέμματα. Β) οι δηλούμενες εκτάσεις βρίσκονται σε διαφορετική απομακρυσμένη γεωγραφική περιοχή από την περιοχή που δηλώνεται η έδρα της εκμετάλλευσής τους. Γ) Τα μισθωτήρια ανάμεσα στους

αιτούντες και τους τρείς κοινούς εκμισθωτές είναι όλα πανομοιότυπα με πολύ χαμηλά ετήσια μίσθια.

Δ) Σημαντικές δηλούμενες εκτάσεις από τους 8

από αιτούντες είχαν κατανεμηθεί ως δημόσιοι βοσκότοποι στις τεχνικές λύσεις των προηγούμενων ετών και βρίσκονται στην ανάρτηση του Κτηματολογίου το 2020 και 2021. Βρέθηκαν ορισμένες εκτάσεις να ανήκουν στο Δημόσιο. Όσον αφορά τις ενισχύσεις που καταβλήθηκαν ή διεκδίκησαν οι 9 αιτούντες: οι 2 έλαβαν ενισχύσεις 29.783,75 ευρώ το 2020 και 2021, ενώ, το 2022, δεν υπέβαλαν δήλωση ΟΣΔΕ, ενώ οι 7 υπέβαλαν δήλωση ΟΣΔΕ για το 2021 και 2022, διεκδικώντας να τους καταβληθεί ποσό που εκτιμάται περίπου στα 265.000 ευρώ, τα οποία λόγω ελέγχου δεν εισπράχθηκαν.

ΗΠΕΙΡΟΣ

Νέες διακρίσεις στα Βραβεία DLG

Τέσσερα προϊόντα της ΗΠΕΙΡΟΣ ξεχώρισαν και φέτος για την ποιότητα, την υφή, την εμφάνιση και τη γεύση τους στα DLG Awards 2023. Πρόκειται για τα ΗΠΕΙΡΟΣ Φέτα ΠΟΠ, ΗΠΕΙΡΟΣ Βιολογική Φέτα ΠΟΠ, ΗΠΕΙΡΟΣ Κατσικίσιο Λευκό Τυρί (χρυσό βραβείο) και το Ταλαγάνι Αποστόλου (ασημένιο).

Η Διευθύντρια Μάρκετινγκ, Μαρία Γιαννακοπούλου, σχολίασε: «Είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι που υποδεχόμαστε τη νέα χρονιά τόσο δυναμικά, με μια

σπουδαία διεθνή βράβευση για 4 από τα προϊόντα μας. Στόχος μας και για το 2023 είναι να συνεχίσουμε να παράγουμε προϊόντα κορυφαίας ποιότητας και διατροφικής αξίας, πάντα με σεβασμό στην

παράδοση, αλλά και λαμβάνοντας υπόψη μας τις

νέες καταναλωτικές τάσεις και συνήθειες». Η DLG

(Deutsche Landwirtschafts-Gesellschaft εξετάζει

περισσότερα από 20.000 προϊόντα από όλο τον κόσμο, αξιολογώντας την ποιότητά τους.

‘Ψάρεψε’ απάτες στις ενισχύσεις βοσκοτόπων

Στηρίζει κινητοποιήσεις αγροτών-κτηνοτρόφων

Λίγο πριν κλείσει η ύλη του παρόντος τεύχους, αγροτοσυνδικαλιστικές οργανώσεις και κτηνοτροφικοί

σύλλογοι, από διάφορα μέρη της χώρας, είχαν ανακοινώσει κινητοποιήσεις για τα τέλη Ιανουαρίου. Ο Σύνδεσμος Ελληνικής Κτηνοτροφίας (ΣΕΚ),

με ανακοίνωσή του, στηρίζει τις κινητοποιήσεις των αγροτικών και κτηνοτροφικών οργανώσεων, «που ήδη

έχουν ξεκινήσει και αναμένεται να

κλιμακωθούν, για την επίλυση των

δίκαιων αιτημάτων των Ελλήνων

αγροτών και κτηνοτρόφων», όπως

αναφέρει συγκεκριμένα. Αιτημάτων

που εκφράζουν την αγωνία τους, για

το υψηλό κόστος παραγωγής και, κυ-

ρίως, για το κόστος ζωοτροφών και

ενέργειας, για τη συνεχιζόμενη τάση μείωσης των τιμών παραγωγού γάλα-

κτος και κρέατος, για την πάταξη της κερδοσκοπίας σε βάρος των παραγωγών. Είναι αυτή η αγωνία, που σε συνδυασμό με την απειλή των τραπεζικών χρεών που δημιουργήθηκαν ή επιδεινώθηκαν στην περίοδο της κρίσης, δημιουργεί κατάσταση ασφυξίας σε όλο τον πρωτογενή τομέα.

Στην κρίσιμη αυτή περίοδο, ο ΣΕΚ καλεί τις Οργανώσεις μέλη του, σε όλη την Ελλάδα, να πάρουν πρωτοβουλίες και να συμμετάσχουν ενεργά σε όλες τις κινητοποιήσεις, όπως και τους κτηνοτρόφους, για να διεκδικήσουμε την επιβίωσή μας. Όπως είναι γνωστό, ο κτηνοτροφικός κόσμος διεκδικεί φθηνό αγροτικό πετρέλαιο, όπως έχει θεσπιστεί για τις ναυτιλιακές εταιρείες, και μείωση της τιμής ηλεκτρικού ρεύματος

Εγκαλεί ΔΕΛΤΑ και Ελληνικά Γαλακτοκομεία

Οι αγελαδοτρόφοι, που συμμετέχουν στην Ένωση, καταγγέλλουν επώνυμα με ανακοίνωσή τους τις γαλακτοβιομηχανίες Ελληνικά Γαλακτοκομεία ΑΕ (Όλυμπος, Ροδόπη, Τυράς) και ΔΕΛΤΑ για τις μειώσεις που

πραγματοποίησαν στους παραγωγούς αγελαδινού γάλακτος για τον μήνα Δεκέμβριο.

«Καταγγέλλουμε ανοιχτά τη δεδηλωμένη

πρόθεσή τους για περαιτέρω μειώσεις

τους επόμενους μήνες! Προειδοποιούμε

το σύνολο των υπόλοιπων ελληνικών γαλακτοβιομηχανιών να μην παρασυρθούν επι-

πόλαια σε παρεμφερείς τακτικές που εί-

ναι εγκληματικές για τον ελληνικό πρωτογενή τομέα στο σύνολό του, αφού η εθνική αγροτική οικονομία είναι άμεσα εξαρτώμενη από την κτηνοτροφία» αναφέρουν στην ανακοίνωσή τους. Σχετική καταγγελία έχει κάνει και ο ΣΕΚ, χωρίς, όμως, να δημοσιοποιήσει ονόματα εταιρειών. Όπως ανακοινώθηκε, οι αγελαδοτρόφοι της ΕΦΧΕ θα προχω-

για τους αγρότες. Ζητάει, επίσης, μηδενικό ΦΠΑ σε βασικά είδη διατροφής, όπως το γάλα, το κρέας, το ελαιόλαδο κ.ά., τουλάχιστον, μέχρι τέλους του 2023, ενώ για τα δάνεια των κτηνοτροφικών – πτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων, ο ΣΕΚ προτείνει νομοθέτηση προστασίας της πρώτης κατοικίας και σταβλικών εγκαταστάσεων πτηνοκτηνοτρόφων. Άλλα ζητήματα της κτηνοτροφικής ατζέντας είναι η προστασία από τις «ελληνοποιήσεις» των αγροτικών - ζωικών προϊόντων, η ενίσχυση των ελέγχων κατά της κερδοσκοπίας σε βάρος των παραγωγών και ολοκλήρωση από το ΥπΑΑΤ της διαδικασίας των ελεγκτικών μηχανισμών με το Άρτεμις 2 -αναλυτικό ρεπορτάζ, στις επόμενες σελίδες.

ρήσουν άμεσα σε σύγκληση πανελλήνιας συνάντησης των Ελλήνων κτηνοτρόφων της γαλακτοπαραγωγού αγελαδοτροφίας και σε δράσεις ενημέρωσης του καταναλωτικού κοινού. Καλούν, μάλιστα, στο πλευρό τους κάθε φορέα και θεσμό που κινείται με γνώμονα το συμφέρον της εθνικής οικονομίας και του δικαιώματος πρόσβασης του Έλληνα πολίτη σε ποιοτικά εγχώρια προϊόντα. Ταυτόχρονα, απευθύνουν έκκληση στο καταναλωτικό κοινό «να αποδοκιμάσει έμπρακτα

αυτούς που συνειδητά και αναίσχυντα καταστρέφουν την ίδια εθνική παραγωγή, που τους οδήγησε σε ισολογισμούς και κέρδη εκατοντάδων εκατομμυρίων». Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με στοιχεία που επικαλείται η ΕΦΧΕ, στην χώρα μας, καταγράφηκε το 2022 πτώση κατά περίπου 10% στο παραγόμενο αγελαδινό γάλα έναντι του 2021, λόγω αδυναμίας ικανοποιητικής σίτισης των ζώων και των μαζικών σφαγών.

Φορτηγά Van, Vanette Ηλεκτροκίνηση

Υποδοµές και Φορτιστές Αµαξώµατα/Θάλαµοι/Βυτία/Containers

ΟΛΥΜΠΟΣ

Νέο Freelact 3,5%

Η οικογένεια προϊόντων της γαλακτοβιομηχανίας ΟΛΥΜΠΟΣ Freelact, τα οποία απευθύνονται, κυρίως, σε καταναλωτές με δυσανεξία στην λακτόζη, μεγαλώνει! Τώρα, με το Freelact ΟΛΥΜΠΟΣ 3,5% λιπαρά, οι καταναλωτές μπορούν να απολαμβάνουν όλη την πλούσια γεύση του γάλακτος, χωρίς τις ενοχλήσεις που προκαλεί η δυσανεξία στην λακτόζη.

Είσοδο στην κατηγορία των αλμυρών

σνακ πραγματοποίησε η εταιρεία με τα Baked Cheese Thins. Είναι σνακ υψηλής διατροφικής αξίας, ψημένα με 100% Φέτα ΠΟΠ ΔΩΔΩΝΗ. Συνδυάζουν την ιστορία της εταιρείας με τις σύγχρονες τεχνικές παραγωγής σνακ. Παράγονται μόνο με φυσικά συστατικά και είναι ιδανικά για χορτοφάγους, ενώ δεν περιέχουν γλουτένη και ξηρούς καρπούς. Παράλληλα, αποτελούν φυσική πηγή πρωτεΐνης (17 γρ. ανά 100 γρ. προϊόντος), η οποία προέρχεται από την υψηλή περιεκτικότητα στο τυρί. Κυκλοφορούν σε τρεις γεύσεις: Tomato & Oregano (έντονη μεσογειακή γεύση), Jalapeno Chilli (ελαφρώς πικάντικη επιλογή), Caramelised Onion (gourmet συνδυασμός).

Η γαλακτοκομική εταιρεία της Οικογένειας Τέφα, από την Πρέβεζα, παρουσίασε μέσα στο 2022 τρία νέα προϊόντα χωρίς ζάχαρη, μόλις με 1% λιπαρά. Τα προϊόντα αυτά είναι: «Κεφίρ Μπισκότο», «Κεφίρ Φρούτα του Δάσους» και «Κρέμα Light με στέβια». Όλα τα νέα προϊόντα είναι χωρίς γλουτένη.

Η γαλακτοτυροκομική εταιρεία από

το Ηράκλειο της Κρήτης, που έχει κάνει όνομα, κυρίως, με τα σκληρά

τυριά της, παρουσίασε πρόσφατα ένα νέο προϊόν: το Παραδοσιακό Ρυζόγαλο ‘Παπαδάκης’, το οποίο παρασκευάζεται από φρέσκο παστεριωμένο κρητικό αιγοπρόβειο γάλα, χωρίς συντηρητικά. «Απλά, όπως το έκανε κάπως η γιαγιά.

Κάθε κουτάλια και μια ανάμνηση», όπως αναφέρει σχετικά το δελτίο τύπου της εταιρείας.

Νέο επιδόρπιο ψυγείου

Η βορειοελλαδίτικη εταιρεία έχει αναπτύξει ιδιαίτερα την γκάμα των γλυκισμάτων με βάση το γάλα, καθώς, εδώ και χρόνια, κυκλοφορεί κρέμες, κρέμα καραμελέ, πολίτικο γλύκιοσμα κ.ά. Πριν από λίγο καιρό, δι εύρυνε την

γκάμα της, προσθέτοντας

ένα νέο επιδόρπιο ψυγείου.

Πρόκειται για την Crème Καϊμάκι Βύσσινο, μια παραδοσιακή κρέμα

καϊμάκι με γεύση βύσσινο, που είναι διαθέσιμη σε συσκευασία των 150 γραμμαρίων. Έτοιμο επιδόρπιο on-the-go.

ΗΠΕΙΡΟΣ

Νέα προϊόντα Ζεμύθα

Η τυροκομική εταιρεία λάνσαρε μια

σειρά μπάρες με νιφάδες βρώμης ολικής άλεσης και με ΗΠΕΙΡΟΣ Ζεμύθα. Κυκλοφορούν ήδη οι μπάρες σοκολάτα και μπανάνα και οι μπάρες με χαρούπι και φυστίκια. Οι νέες μπάρες ψήνονται σε φούρνο και δημιουργούν τις τραγανές ΗΠΕΙΡΟΣ Ζεμύθα Protein Bars. Θρεπτικές, πρωτεϊνούχες μπάρες δημητριακών που δίνουν ενέργεια, χωρίς να περιέχουν πρόσθετα σάκχαρα. Η ΗΠΕΙ-

ΡΟΣ Ζεμύθα είναι ένα

μοναδικό τυροκομικό

προϊόν, που συνδυάζει τα πολύ χαμηλά

λιπαρά (1%) με την

υψηλή περιεκτικότητα

σε φυσική πρωτεΐνη τυρογάλακτος (27%). Η πρωτεΐνη που προέρχεται από το τυρόγαλα χαρακτηρίζεται ως υψηλής διατροφικής αξίας.

2o ΠΑΓΚΡΗΤΙΟ FORUM

Στο ΟΑΚΑ, στις 17 & 18 Φεβρουαρίου 2023

Νέο ραντεβού στην Αθήνα, για την προώθηση

της κρητικής διατροφής στην ελληνική αγορά, δίνουν παραγωγοί και μεταποιητές κρητικών

αγροτικών προϊόντων.

Το ‘2o Παγκρήτιο Forum προώθησης κρητικών προϊόντων στα ελληνικά ξενοδοχεία & τα δίκτυα διανομής - Αθήνα’ θα πραγματοποιηθεί στο Ολυμπιακό Αθλητικό Κέντρο Αθηνών (ΟΑΚΑ),

στις 17 και 18 Φεβρουαρίου 2023, από τα τέσσερα Επιμελητήρια της Κρήτης, σε συνεργασία

με το Υφυπουργείο Αθλητισμού. Όπως και πέρυσι, περιλαμβάνει προκαθορισμένες ΔΩΡΕΑΝ

ημίωρες συναντήσεις (Β2Β) για τη διάθεση φρέσκων και μεταποιημένων κρητικών αγροτικών προϊόντων στα ξενοδοχεία της χώρας και στην ευρύτερη ελληνική αγορά, μέσω των δικτύων διανομής. Στο πρόγραμμα του FORUM θα ενταχθούν και παράλληλες δράσεις, δίνοντας τη δυνατότητα σε κάθε ενδιαφερόμενο να γνωρίσει

τα κρητικά προϊόντα. Να σημειωθεί ότι κατά το 1ο Παγκρήτιο Forum στην Αθήνα (Μάιος 2022)

συμμετείχαν 118 παραγωγοί και μεταποιητές από

την Κρήτη και 112 εκπρόσωποι ξενοδοχείων και

Δικτύων Διανομής, πραγματοποιώντας συνολικά

περισσότερες από 12.000 Β2Β συναντήσεις. Η

συμμετοχή στο κορυφαίο επιχειρηματικό γεγονός είναι ΔΩΡΕΑΝ για τους παραγωγούς και μεταποιητές αγροτικών προϊόντων της Κρήτης αλλά

και τους εκπροσώπους Ξενοδοχείων και Δικτύων

Διανομής από όλη την Ελλάδα.

Οξυγαλακτικές

καλλιέργειες

Η εταιρία διακρίνεται στη διάθεση μιας μεγάλης ποικιλίας οξυγαλακτικών καλλιεργειών του οίκου MEDITERRANEA, προσαρμοσμένες στις ιδιαίτερες συνθήκες της ελληνικής παραγωγής.

Συγκεκριμένα

διαθέτουμε κωδικούς για:

• Φέτα - Λευκά τυριά

• Κασέρι - λοιπά προϊόντα pasta filata

• Σκληρά τυριά

• Αλειφόμενα τυριά

• Γιαούρτι - Ξινόγαλο - Αριάνι

• Προστατευτικές: Σειρά IGEA

Πυτιές

• Ζωική σε σκόνη

• Ζωική υγρή

Λοιπά Προϊόντα

• Χλωριούχο ασβέστιο

• Βοηθητικά ένζυμα

• Κατσικίσια υγρή

• Μικροβιακή σκόνη

γαλακτοκομίας: Λιπάση, Λακτάση

• Χρωστικές: Χλωροφύλλη, Αννάτο

• Σορβικό κάλιο - Λυσοζύμη

• Ρυθμιστές Οξύτητας

www.billtec.gr

Αγαμέμνωνος 61 & Ηρακλείτου 26 Γλυφάδα

Τηλ: 210 9607291, 210 5582433, e-mail: info@billtec.gr

DANONE NUTRICIA GREECE

Αναδείχθηκε Great Place to Work

Η εταιρεία ανακοίνωσε ότι κατέκτησε την πιστοποίηση του οργανισμού GPTW ως Great Place to Work, παραμένοντας σταθερά πιστή στους αξιακούς πυλώνες της: «Ανθρωπισμός, Ειλικρίνεια, Εγγύτητα και Ενθουσιασμός». Το 90% των εργαζομένων της δήλωσαν ότι η διοίκηση είναι τίμια και ασκεί με ηθικό τρόπο τις εκάστοτε εταιρικές πρακτικές, το 91% αντιμετωπίζονται ισότιμα στον χώρο

εργασίας τους ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανατολισμού και το 89% ανεξαρτήτως φύλλου. Το 86% των εργαζομένων δήλωσε ότι νοιώθει ότι κάνει τη διαφορά στην εργασία του καθώς και ότι νιώθουν

BIOMHXANIA

Ανακοινώθηκαν τα 24 επενδυ-

τικά σχέδια που εντάσσονται στην

δράση «Καινοτομία και Πράσινη Μετάβαση στην Μεταποίηση

Αγροτικών Προϊόντων» και, σύμ-

φωνα με τη σχετική λίστα, σημαντικές επιχειρήσεις γαλακτοκομίας και τυροκομίας έχουν ήδη

καταθέσει τις επενδυτικές προτάσεις τους. Μεταξύ των επιχει-

ρήσεων, που έχουν εκδηλώσει το

ενδιαφέρον τους για να επενδύσουν μέσω του Προγράμματος κι

έχουν έτοιμα επενδυτικά σχέδια, είναι οι παρακάτω ιδιωτικές αλλά

και συνεταιριστικές εταιρείες.

υπερήφανοι να αναφέρουν ότι εργάζονται στην

Danone. Σε συνέχεια της πιστοποίησης, ο Σίμος

Λουλούμαρης, Country Manager Ελλάδας, δήλωσε:

«Είμαστε σε μια σταθερά ανοδική πορεία σε ό,τι

αφορά την ικανοποίηση των ανθρώπων της Danone

και αυτό μας κάνει ιδιαίτερα χαρούμενους, καθώς

είναι για εμάς στρατηγική προτεραιότητα».

ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΑΕ (ΜΕΒΓΑΛ): «Επέκταση δυναμικότητας τυροκομείου» (Χαλκηδόνα Θεσσαλονίκης), προϋπολογισμού 12,461 εκατ. ευρώ, με ποσοστό επιδότησης 45% (5,607 εκατ. ευρώ).

ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΗ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΕΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΙΣ ΑΕ: «Επέκταση της δυναμικότητας και εκσυγχρονισμός της παραγωγικής διαδικασίας» (Αλμυρός Μαγνησίας), προϋπολογισμού 9,995 εκατ. ευρώ, με ποσοστό επιδότησης 44% (4,397 εκατ. ευρώ).

ΦΑΡΜΑ ΚΟΥΚΑΚΗ ΑΕ: «Θεμελιώδη Αλλαγή του

γισμού 7,5 εκατ. ευρώ, με ποσοστό επιδότησης 55% (4,125 εκατ. ευρώ). ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ – ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΤΡΙΚΑΛΩΝ «ΤΡΙΚΚΗ ΑΕ»: «Επέκταση και εκσυγχρονισμός της μονάδας παραγωγής γαλακτοκομικών και τυροκομικών προϊόντων», προϋπολογισμού 7,5 εκατ. ευρώ, με ποσοστό επιδότησης 54,13% (4,059 εκατ. ευρώ).

ΡΟΥΣΣΑΣ ΑΕ: «Εκσυγχρονισμός και επέκταση παραγωγικής δυναμικότητας υφιστάμενης τυροκομικής μονάδας» (Βόλος), προϋπολογισμού 7,5 εκατ. ευρώ, με ποσοστό επιδότησης 54,72% (4,103 εκατ. ευρώ).

Το εργοστάσιο

της Φάρμα Κουκάκη

Συνόλου της Παραγωγικής Διαδικασίας της υφιστάμενης μονάδας γαλακτοκομικών προϊόντων» (Κιλκίς), προϋπολο-

ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣ-

ΜΟΣ ΒΟΛΟΥ «ΕΒΟΛ»: «Εκσυγχρονισμός υφιστάμενης γαλακτοβιομηχανίας», προϋπολογισμού 2,255 εκατ. ευρώ, με ποσοστό επιδότησης 54,03% (1,218 εκατ. ευρώ).

Μπαράζ επενδύσεων από γαλακτοκομικές

ΚΡΙ

Manager of The Year ο Παναγιώτης Τσινάβος

Με το βραβείο του Manager of the Year 2022 διακρίθηκε ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος

της Κρι Κρι, Παναγιώτης Τσινάβος, (δεξιά στην φωτογραφία με τον Μηνά Τάνες) για το επίτευγμά του

«να μετατρέψει μια μικρή οικογενειακή επιχείρηση

στις Σέρρες, σε μια σύγχρονη και δυναμικά αναπτυσσόμενη γαλακτοβιομηχανία, παγκόσμιας εμβέλειας. Πλέον, το 50% των πωλήσεων της Κρι Κρι προέρχεται από το εξωτερικό, ενώ καταφέρνει να διπλασιάζει τον τζίρο και την κερδοφορία της, σχεδόν κάθε 5 χρόνια».

Στα επιτεύγματά του, η ανάπτυξη των καινοτόμων οικογενειακών συσκευασιών γιαουρτιού, που, πλέον, αποτελούν το 50% της αγοράς, η πρωτοπόρος ανάπτυξη της αγοράς των private label στην

Ελλάδα, που πια αποτελούν το 20% της αγοράς, η ανάδειξη των γιαουρτιών από 100% ελληνικό γάλα ημέρας, η ανάπτυξη των λειτουργικών γιαουρτιών της σειράς Super Spoon καθώς και η ανάπτυξη νέας κατηγορίας παγωτού, του Greek Frozen Yogurt.

Από το 1973 στην Κατασκευή

Ανοξείδωτου Εξοπλισµού & Μηχανηµάτων Γαλακτοκοµίας

Τα Βήµατα που µας εδραίωσαν :

Τυποποίηση των Μηχανών - Σχεδιασµός µε Βάση τις Ανάγκες σας Κατεργασία & Συναρµολόγηση µε Σύγχρονες Μεθόδους

Εξειδικευµένο Προσωπικό - Πιστοποιηµένα Υλικά, Κατάλληλα για Τρόφιµα

Ασφάλεια στη Χρήση - Ποιοτικός Έλεγχος

Αποτελεσµατικές Υπηρεσίες Υποστήριξης

Περιοχή Πράταγα, Σέσκλο, Βόλος

Τηλέφωνο : 24210 95201

FAX : 24210 95097

e-mail : carpit@otenet.gr

Για περισσότερες πληροφορίες

επισκεφθείτε την ιστοσελίδα µας : www.carpit.gr

Σε αυξήσεις μισθών προχωράει

η ΔΕΛΤΑ, με στόχο την ενίσχυση

του εισοδήματος των εργαζομένων της, αντιλαμβανόμενη τη

δύσκολη οικονομική συγκυρία.

Συγκεκριμένα, η ΔΕΛΤΑ ανακοίνωσε αύξηση του βασικού μισθού κατά 12% και αυξήσεις

μισθών έως 5% με τα μέτρα να

έχουν ισχύ από 01/01/2023.

Οι πρωτοβουλίες αυτές καλύπτουν το 90% των εργαζομέ-

νων της ΔΕΛΤΑ και αποτελεί μέρος της ευρύτερης στρατηγικής

της εταιρείας για διαρκή στή-

ριξη του ανθρώπινου δυναμι-

κού της, ειδικότερα σε δύσκολες συνθήκες (όπως καταβολή

δωρο-επιταγών στο σύνολο των εργαζομένων για τα Χριστούγεννα, καταβολή δωρο-επιταγών στα παιδιά των εργαζομένων που εισάγονται στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, κ.ά.).

Οι αυξήσεις αυτές λαμβάνουν χώρα την ώρα που η ΔΕΛΤΑ δραστηριοποιείται στην πλέον νευραλγική κατηγορία προϊόντων πρώτης ανάγκης για το σύνολο των καταναλωτών, καταβάλλοντας προσπάθειες συγκράτησης του κόστους.

Σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση: «Η Διοίκηση, κάτω από αντίξοες συνθήκες, συνεχίζει να αναπτύσσει ένα επιχειρηματικό μοντέλο, με έμφαση στο ανθρώπινο δυναμικό, την καινοτομία και τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Η εταιρεία στέλνει ένα ξεκάθαρο μήνυμα ότι η μετάβαση

στην νέα εποχή γίνεται με συνοδοιπόρους τους εργαζόμενούς

της, τους οποίους και στηρίζει εμπράκτως. Η ΔΕΛΤΑ επιβεβαιώνει ότι παραμένει ένας από τους μεγαλύτερους εργοδότες επιλογής στην ελληνική αγορά».

Η ΔΩΔΩΝΗ, στο πλαίσιο των Healthy Food Awards 2023, αναδείχθηκε ως «Healthy Food Brand of the Year», γεγονός που επιβεβαιώνει για ακόμα μια φορά την υψηλή ποιότητα και μοναδική διατροφική αξία των προϊόντων που παράγει. Παράλληλα, απέσπασε δύο Χρυσά βραβεία για τα νέα φυτικά επιδόρπια ΔΩΔΩΝΗ Plant’d και για το ΔΩΔΩΝΗ Ελαφρύ. Επιπλέον, με τρία Ασημένια βραβεία βραβεύτηκαν η Φέτα ΔΩΔΩΝΗ Π.Ο.Π. με 40% λιγότερο αλάτι, το Γιαούρτι ΔΩΔΩΝΗ Στραγγιστό 2% και το ΔΩΔΩΝΗ με Φρούτα. Παράλληλα, απονεμήθηκαν και τα Vegan Awards 2023, με τα ΔΩΔΩΝΗ Plant’d να ξεχωρίζουν και να κερδίζουν Bronze βραβείο, στην κατηγορία «Plant- Βased Yogurt».

Ο

Γιώργος Αυγερίκος, Commercial Director της ΔΩΔΩΝΗ, δήλωσε σχετικά: «H ανάδειξή μας ως «Healthy Food Brand of the Year», μαζί με τις υπόλοιπες πολύ τιμητικές διακρίσεις που λάβαμε, αποτελεί σημαντική αναγνώριση της στρατηγικής προσήλωσης και αφοσίωσής μας τόσο στο τελικό προϊόν, όσο και στους καταναλωτές μας, οι οποίοι επιλέγουν

καθημερινά να βρισκόμαστε στο τραπέζι τους. Είμαστε, επίσης, πολύ χαρούμενοι για την αναγνώριση και επιτυχία που έχουν καταγράψει στην ελληνική αγορά τα φυτικά επιδόρπια Plant’d, τα οποία παράγονται χωρίς συντηρητικά και με τα πιο φυσικά συστατικά. Θα συνεχίσουμε να κάνουμε πράξη τις δεσμεύσεις μας για ολοένα πιο υγιεινά και καινοτόμα προϊ-

όντα με την ίδια συνέπεια, την ίδια υπευθυνότητα και

το ίδιο πάθος που μας χαρακτηρίζει, για πάνω από

μισό αιώνα».

Προχώρησε σε αυξήσεις μισθών

Διάκριση στα Healthy Food Awards 2023

ΔΕΛΤΑ

ΚΡΙ ΚΡΙ

Στην κατηγορία ‘Εξωστρέφεια’ των βραβείων «ΕΛΛΗ-

ΝΙΚΗ ΑΞΙΑ 2022» διακρίθηκε η Κρι Κρι κατά την 8η

τελετή απονομής του θεσμού βράβευσης ελληνικών

επιχειρήσεων που διοργανώνει ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Ελλάδος. To ποσοστό συμμετοχής των εξαγωγών

στον συνολικό κύκλο εργασιών της Κρι Κρι παρουσιά-

ζει σημαντική και συνεχή ανάπτυξη τα τελευταία χρό-

νια, με τo 2022 να φτάνει το 50% του συνολικού τζίρου της εταιρείας.

Σχεδόν το 90% της εξαγωγικής δράσης της Κρι Κρι αφορά το αυθεντικό ελληνικό στραγγιστό γιαούρτι, συνεπώς η ελληνικότητα προσδίδει 100% προστιθέμενη αξία στο προϊόν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ότι η ελληνικότητα αποτελεί το βασικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της Κρι Κρι αποτελεί το γεγονός ότι το brand στο εξωτερικό είναι το «KRI KRI – My Authentic Greek yogurt», ενώ το

εταιρικό slogan είναι το “The art of the authentic Greek flavor”. Αντίστοιχα, το παγωτό διαγράφει αξιοσημείωτη επιτυχία με την κατηγορία Greek Frozen Yogurt, κατά

την παραγωγή του οποίου χρησιμοποιείται 100% αυθεντικό ελληνικό γιαούρτι με 2% λιπαρά.

Το 2021, το 38% του τζίρου παγωτού των εξαγωγών προήλθε από το Greek Frozen Yogurt, υπογραμμίζοντας

τη δυναμική της κατηγορίας αυτής και τη στρατηγική

της σημασία για τις εξαγωγές της Κρι Κρι. Ο αριθμός

των διεθνών αγορών της Κρι Κρι κατά την τελευταία τριετία αυξάνεται συνεχώς φτάνοντας πλέον τις 40 χώρες.

Βράβευση της εξαγωγικής δραστηριότητάς της

Η σειρά της Massey Ferguson Red Velvet

Ferguson παρουσιάζει τη νέα σειρά των ειδικών ελκυστήρων MF 3 Speciality, μια γκάμα ελκυστήρων με έξι μοντέλα για αμπελώνες, εξειδικευμένες καλλιέργειες, οπωρώνες, κρεβατίνες και ορεινές καλλιέργειες.

Πρόκειται για έναν ελκυστήρα σχεδι-

ασμένο για τους πιο απαιτητικούς και εξειδικευμένους παραγωγούς καθώς

μπορεί να εργάζεται στις πιο ακραίες

καιρικές συνθήκες και εδαφικές απαιτήσεις.

Χαρακτηριστικά σειράς

Η σειρά χαρακτηρίζεται από τους νέ-

ους κινητήρες STAGE-V φιλικούς

προς το περιβάλλον με χαμηλή εκπο-

μπή ρύπων, πανίσχυρους, οικονομι-

κούς και με μειωμένο κόστος συντή-

ρησης. Οι ελκυστήρες της σειράς αυτής καλύπτουν μεγάλο εύρος ιπποδύναμης που ξεκινά από 75 hp εώς 120 hp. Επιπλέον, σημαντική είναι η νέα επιλογή του καινούργιου κιβώτιου ταχυτήτων προσφέροντας τη μέγιστη ιπ-

ποδύναμη στις χαμηλότερες στροφές του κινητήρα επιτυγχάνοντας εξοικονόμηση καυσίμου και μειωμένο θόρυβο στην καμπίνα.

Τα μοντέλα κάνουν την εμφάνισή τους με καμπίνα αλλά και χωρίς καμπίνα, τύπου πλατφόρμα. Επίσης, η σειρά αυτή διατίθεται σε δύο εκδόσεις Essential και Efficient και προσφέρεται με μια σειρά επιλογών, που προσαρμόζουν τον ελκυστήρα ανάλογα με τις ανάγκες του χειριστή. Ο τύπος της καμπίνας είναι CAT 4 που εξασφαλίζει στον χειριστή ένα υγιές περιβάλλον μακριά από βλαβερές ουσίες και φάρμακα κατά τη διάρκεια των ψεκασμών αλλά και τη σκόνη κατά τη διάρκεια των εργασιών.

Εντυπωσιακός σχεδιασμός

Όλα αυτά συμπεριλαμβάνονται στον μοντέρνο, εντυπωσιακό σχεδιασμό που προέρχεται από τους μεγαλύτερους ελκυστήρες της Massey Ferguson. Τέλος, η χαρακτηριστική

πλαϊνή γκρι λωρίδα στο καπό κάνει τους χειριστές να νιώθουν περήφανοι ως μέλη της οικογένειας της Massey Ferguson.

Αποκλειστικός Εισαγωγέας – Διανομέας στην Ελλάδα για την Massey Ferguson είναι ο Όμιλος Επιχειρήσεων Σαρακάκη, παρέχοντας

ένα εκτεταμένο δίκτυο αντιπροσώπων και εξουσιοδοτημένων συνεργείων, πλήρη τεχνική υποστήριξη από έμπειρους τεχνικούς και γνήσια ανταλλακτικά.

HMassey

COCA-COLA ΤΡΙΑ ΕΨΙΛΟΝ

Τώρα με αποσπώμενα καπάκια

Η εταιρεία παρουσιάζει στην αγορά τις νέες συσκευασίες με μη αποσπώμενο πλαστικό καπάκι σε όλο το εύρος του χαρτοφυλακίου της. Η αλλαγή ξεκίνησε από το χαρτοφυλάκιο των χυμών (Amita, Amita Motion, Frulite) και μέσα στο 2023 θα υλοποιηθεί σε όλες τις συσκευασίες των προϊόντων της εταιρείας εμφιάλω-

σης. Η Coca-Cola εφαρμόζει την Ευρωπαϊκή Οδηγία και τη σχετική ελληνική νομοθεσία αρκετά νωρίτερα από το 2024, που προβλέπεται, συμβάλλοντας έτσι, ώστε 256 εκατ. μη αποσπώμενα καπάκια να μπορούν να αξιοποιηθούν και να μην καταλήξουν στο περιβάλλον. Τα νέα πώματα εί-

ναι πρακτικά και εύκολα στην χρήση, ενώ η χρήση τους συμβάλλει στην ανακύκλωση 636 τόνων πλαστικού. gr.coca-colahellenic.com

ΔΗΜΗΤΡΑ

Κυκλοφορεί σε τρεις εκδόσεις μοντέλων, 115 -125 -135, με τρεις διαφορετικούς τύπους κιβωτίων ταχυτήτων και μεγάλη ποικιλία εξοπλιστικών επιλογών. Το νέο Spark R προσφέρεται με τον 4κύλινδρο κινητήρα FARMotion 45 ULTRA STAGE V, έναν κινητήρα με υψηλή απόδοση, αξιοπιστία και ελάχιστη συντήρηση. Ο υψηλής πίεσης (2.000 bar), ηλεκτρονικά υπέρ τροφοδοτούμενος, κινητήρας

Common Rail εξασφαλίζει άμεση τροφοδοσία και εξοικονόμηση καυσίμων καθώς και υψηλή απόδοση ακόμα και στις χαμηλότερες στροφές κινητήρα. Ένα εξαιρετικά άνετο περιβάλλον εργασίας κάνει την εργασία πιο εύκολη, πιο ευχάριστη και λιγότερο κουραστική. Αυτός είναι ο λόγος που η νέα καμπίνα με τέσσερις κολόνες της οικογένειας TopVision έχει βελτιωθεί ακόμα περισσότερο, θέτοντας ένα νέο σημείο αναφοράς σε αυτήν την κατηγο-

KAPELIS PACKAGING

Διαμάντι της Ελληνικής Οικονομίας 2022

ρία. Το Lamborghini Spark R διαθέτει τη νέα καμπίνα TopVision με τρία πακέτα εξοπλισμού. Σε κάθε περίπτωση, ο χειριστής απολαμβάνει άψογη ορατότητα 360’ μοιρών και ανάρτηση Hydro Silent-Block στον βασικό εξοπλισμό, που εξασφαλίζει ηρεμία και αποσβένει τους κραδασμούς. Από το 1976, η Δήμητρα ΑΕ έχει πουλήσει μέχρι σήμερα 7.500 τρακτέρ Lamborghini στην ελληνική αγορά, αριθμός ορόσημο που φανερώνει την αφοσίωση και το έργο που έχει δείξει η εταιρεία στον κλάδο. demeter.gr

Η Kapelis Packaging διακρίθηκε για τέταρτη συνεχόμενη φορά ανάμεσα στις δυναμικότερες ελληνικές επιχειρήσεις και βραβεύτηκε ως “Diamond of the Greek Economy 2022” για την υγιή και αναπτυσσόμενη επιχειρηματική της δραστηριότητα. Η συγκεκριμένη διάκριση αναδεικνύει τις δυναμικότερες και υγιέστερες ελληνικές επιχειρήσεις, στηριζόμενη σε συγκεκριμένους οικονομικούς δείκτες και κριτήρια, όπως η κερδοφορία, η δανειακή επιβάρυνση, η ρευστότητα, η σχέση ιδίων προς ξένα κεφάλαια κ.λπ. Η επανάληψη της διάκρισης έρχεται ως επιστέγασμα των νέων επενδύσεων

της εταιρείας, όπως η αγορά δεύτερου κτηρίου 4.000 τ.μ. υψηλών προδια-

γραφών και η κατασκευής clean room για την παραγωγή των οικολογικών

χάρτινων σκευών Halopack® και η διαρκής επένδυση σε έμψυχο δυνα-

μικό, επισφραγίζοντας τη δυναμική παρουσία της εταιρείας στην ελληνική αγορά και διατηρώντας την ηγετική της θέση στον τομέα της συσκευασίας. kapelis.gr

Νέο Lamborghini Spark R

AVENCO

Vemag εφαρμογές για τυρί

Οι γεμιστικές μηχανές του οίκου Vemag Γερμανίας, με το μοναδικό σύστημα προώθησης του διπλού κοχλία, σε συνδυασμό με τα κατάλληλα εμπροσθομηχανήματα αποτελούν την ιδανική

λύση για εφαρμογές τυριού.

• Τυρί Vegan: Πλή-

ρεις και ημιαυτόματες λύσεις

για μεριδοποίηση

και γέμισμα ακριβείας του -υψη-

λής θερμοκρασίας- φυτικού τυριού σε σακούλα, περιέκτες, πλαστικό

έντερο, ή απευθείας σε μηχανές συσκευασίας θερμοδιαμόρφωσης

• Τυρί κρεμώδες: Ποίκιλες λύσεις μορφοποίησης με σταθερές διαστάσεις και ακριβές βάρος, σε οποιοδήποτε σχήμα ρυθμιζόμενου μήκους (π.χ. κύλινδροι), αλλά και σε κύβους, σφαίρες κ.λπ. Επιπρόσθετα, υπάρχει η δυνατότητα για δοσομέτρηση και απόθεση εντός περιέκτη

• Τυρί λευκό, φέτα, ημίσκληρο: Επαναδιαμόρφωση κομματιών σε μπλοκ, στικ, κύβους, νιφάδες, σφαίρες, κυλινδρικά προϊόντα και άλλα ειδικά σχήματα

Η ΑΒΕΝΚΟ ΑΕ είναι αποκλειστικός αντιπρόσωπος της Vemag για την Ελλάδα και την Κύπρο. avenco.gr

GS1 ASSOCIATION-GREECE

HellasTrace:

Λύση για την ιχνηλασιμότητα

Ο GS1 Association-Greece παρουσιάζει τη νέα υπηρεσία

HellasTrace. Πρόκειται για μια ηλεκτρονική πλατφόρμα

που δίνει τη δυνατότητα στους εμπορικούς εταίρους να λαμβάνουν πληροφορίες κατά τη διακίνηση των προϊόντων τους στην εφοδιαστική αλυσίδα και να απαντούν στα ερωτήματα «Τι, Πού, Πότε και Γιατί», ώστε να καλύψουν τις ανάγκες των καταναλωτών αλλά και τις απαιτήσεις των ρυθμιστικών αρχών για αξιόπιστες και λεπτομερείς πληροφορίες. Η πλατφόρμα HellasTace έχει αναπτυχθεί με βάση το διεθνές πρότυπο EPCIS του GS1 (ISO/IEC 19987) για την καταγραφή «γεγονότων», δηλαδή δεδομένων που αφορούν το προϊόν μαζί με τη χρονική στιγμή που αυτά συμβαίνουν, και επιτρέπει την τυποποιημένη καταγραφή τους σε προκαθορισμένα σημεία της εφοδιαστικής αλυσίδας. gs1greece.org

New Holland

Παρουσιάζει το νέο T5S και το αναβαθμισμένο T5 Utility Powershuttle

New

Holland

Hεπεκτείνει τη σειρά τρακτέρ T5, με τα νέα μοντέλα T5S utility μεσαίου μεγέθους και με το αναβαθμισμένο T5 Utility. Ο στόχος αυτής της νέας σειράς είναι να παρέχει στην κατηγορία 90-120 ίππων νέα, στιβαρά, ισχυρά και εύχρηστα μηχανήματα που εξασφαλίζουν το μέγιστο επίπεδο απόδοσης

και παραγωγικότητας για την ολοκλήρωση της εργασίας, σε όλες τις συνθήκες.

Τόσο το T5S όσο και το T5 Utility Powershuttle είναι εξαιρετικά ευέλικτα τρακτέρ με μεταξόνιο 2.350 mm και βάρος περίπου τέσσερις τόνους, προσφέροντας υψηλή απόδοση

και ευκολία στη χρήση.

Και τα δύο μοντέλα διαθέτουν τετρακύλινδρο κινητήρα FPT F5 Stage V με κυβισμό 3,6 λίτρων, σύστημα μετεπεξεργασίας καυσαερίων που ενσωματώνει καταλύτη οξείδωσης ντίζελ, φίλτρο σωματιδίων ντίζελ και μονάδα επιλεκτικής καταλυτικής αναγωγής σε μια ενιαία, συμπαγή διάταξη.

Το T5S διαθέτει επιλογή σασμάν 12x12 ή 20x20 με έρπουσες, με μηχανική ή υδραυλική μετάδοση κίνησης (powershuttle transmission) για ομαλές και γρήγορες αλλαγές κατεύθυνσης χωρίς τη χρήση συμπλέκτη. Το αναβαθμισμένο T5 Utility έρχεται με κιβώτιο ταχυτήτων μόνο

Powershuttle που εξασφαλίζει ομαλές και γρήγορες αλλαγές κατεύθυνσης χωρίς την χρήση συμπλέκτη.

Το T5S διαθέτει ελαφρύτερο άξονα HD κατηγορίας 1, ενώ το T5 Utility Powershuttle διαθέτει μεγάλο άξονα κλάσης 1.5 HD, γεγονός που καθιστά το τρακτέρ ιδανικό και για τις βαρύτερες εργασίες με φορτωτή.

Ασυναγώνιστη άνεση & ορατότητα

Τα τρακτέρ T5S διαθέτουν καμπίνα τεσσάρων κολώνων που προσφέρει εξαιρετική ορατότητα 320ο, επίπεδο πάτωμα, μεγάλες πόρτες, κάθισμα με ανάρτηση αέρα και ηλιοροφή μεγάλης ορατότητας, για εργασίες με φορτωτή.

Το T5 Utility Powershuttle, διαθέτει καμπίνα 6 κολώνων με μεγάλη ορατότητα, ένα ήσυχο περιβάλλον με μόλις 76db, κάθισμα με ανάρτηση αέρα και εξαιρετική εργονομία.

Ο σχεδιασμός και των δύο τρακτέρ ικανοποιεί τις απαιτήσεις των πελατών που εργάζονται σε περιορισμένο χώρο όπως μέσα σε στάβλους, γιατί αμφότερα παραμένουν κάτω από τα 2,65 μέτρα συνολικού ύψους με το αναβαθμισμένο T5 Utility Powershuttle να αποτελεί σημείο αναφοράς στην σειρά χάρη στην οροφή εξαιρετικά χαμηλού προφίλ που εγγυάται συνολικό ύψος κάτω από 2,6 μέτρα με ελαστικά R34. Αυτοί που αναζητούν ένα ελαφρύτερο ευέλικτο τρακτέρ θα μπορούσαν να επικεντρωθούν περισσότερο στο T5S, ενώ αυτοί που αναζητούν ένα μεγαλύτερο και βαρύτερο βοηθητικό τρακτέρ θα μπορούσαν να εκτιμήσουν το αναβαθμισμένο T5 Utility Powershuttle. www.condellispaul.gr

• Το νέο μεσαίου μεγέθους T5S προσφέρει δύο μοντέλα, 90hp και 100hp (ονομαστική ισχύς) και επιλογή πλήρως μηχανικού κιβωτίου ή κιβωτίου ταχυτήτων

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

Ιερά Μονή Τιμίου Σταυρού, στη Μαψό Κορινθίας

ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΙΚΉ

Σημαντικό έργο στην Κορινθία

Επιδαπέδιο μηχάνημα αέρος (Τύπου Vacuum) του Ισπανικού Οίκου Sammic

Βιομηχανικός ζυγός (PC

υσκευαστικά και Ζυγιστικά Μηχανήματα εγκαταστάθηκαν

από την ομάδα της ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΙΚΗ Α.Ε. στην Ιερά Μονή

Τιμίου Σταυρού, στη Μαψό Κορινθίας.

Όπως είναι γνωστό, η Ιερά Μονή και πιο συγκεκριμένα η αδελφότητα του συγκεκριμένου ησυχαστηρίου διαθέτει ένα σύγχρονο τυροκομείο, στο οποίο παράγονται, συσκευάζονται και διατίθενται γαλακτοκομικά και τυροκομικά προϊόντα. Η αδελφότητα διαθέτει μία καθετοποιημένη παραγωγή, όπου με φροντίδα και μεράκι από το ζώο του στάβλου, έως το τελικό προϊόν, παρασκευάζουν μοναδικά προϊόντα που μέρα με την ημέρα γίνονται όλο

και πιο γνωστά στο ευρύ κοινό.

Το έργο

Η Ηγουμένη του μοναστηριού μαζί με την αδελφότητα, έκαναν τη τιμή να αναθέσουν στην ομάδα της ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΙΚΗ Α.Ε. το νέο εξοπλισμό του τυρο-

κομείου τους, που αφορά σύγχρονα συσκευαστικά αλλά και ζυγιστικά μηχανήματα.

Πιο συγκεκριμένα, προμηθεύτηκαν δύο υπερσύγχρονα επιδαπέδια μηχανήματα κενού αέρος (Τύπου Vacuum), του Ισπανικού Οίκου Sammic.

Τα μηχανήματα αυτά έχουν τη δυνατότητα έγχυσης αδρανούς αερίου καθώς επίσης ελεγχόμενο vacuum για την αποφυγή ρωγμών κυρίως της ευαίσθητης ημίσκληρης γραβιέρας αλλά και του ολόφρεσκου ανθότυρου που παράγουν.

Παράλληλα, η αδελφότητα προμηθεύτηκε ένα βιομηχανικό ζυγό (PC Based) τελευταίας τεχνολογίας, του Ιαπωνικού Οίκου DIGI για τη δημιουργία, εκτύπωση και επικόλληση ετικέτας, σύμφωνα με τα νέα δεδομένα της ελληνικής αλλά και της ευρωπαϊκής νομοθεσίας.

Όλος ο προγραμματισμός ολοκληρώθηκε και θα συντηρείται, από το τμήμα Back Office που διαθέτει η ομάδα της ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΙΚΗ Α.Ε. Τέλος, η αδελφότητα προμηθεύτηκε και ένα μηχάνημα θερμοσυγκόλλησης περιεκτών (Τύπου TraySealing) για τη σωστή σφράγιση και ασφάλεια των γιαουρτιών που παράγουν.

Μηχάνημα θερμοσυγκόλλησης περιεκτών (Τύπου Tray - Sealing)

Η ομάδα της ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΙΚΗ Α.Ε. δεν έχει παρά

να ευχαριστήσει την Ηγουμένη και όλη την αδελφότητα για την τιμή που έκανε και την εμπιστοσύνη που έδειξε, για την αγορά αυτών των μηχανημάτων.

εν όψει

ίγο πριν από τις εθνικές εκλογές, η κόντρα για το «τις πταίει;» στην ελληνική κτηνοτροφία εντείνεται και διευρύνεται, πλέον, με εφ’ όλης της ύλης τοποθετήσεις, από νυν και πρώην υπουργούς, βουλευτές, Περιφερειάρχες και, φυσικά, εκπροσώπους της πρωτογενούς παραγωγής και μεταποίησης.

Ρεπορτάζ: Θανάσης Αντωνίου

Καθώς οδεύουμε προς τις εθνικές εκλογές, η στήριξη του πρωτογενούς τομέα και οι πολιτικές για την απορρόφηση των κραδασμών που προκαλούν οι διεθνείς εξελίξεις τίθενται με ένταση στην δημόσια ατζέντα. Κυβέρνηση κι αντιπολίτευση ερίζουν για τα αίτια της κακοδαιμονίας που έχει χτυπήσει τον κτηνοτροφικό κλάδο, ενώ από την πλευρά τους, ορισμένοι κτηνοτρόφοι ετοιμάζονται για συμμετοχή στις κινητοποιήσεις των αγροτών, χωρίς, όμως, να έχει εκφραστεί μια ενιαία προς τα έξω θέση, που να μπορεί να αποτελέσει τη βάση για συζήτηση - διαπραγμάτευση με την Πολιτεία.

Στήριξη της παραγωγής

Η κόντρα για τη στήριξη των κτηνοτρόφων είχε πολλά ‘επεισόδια’ μέσα στο 2022, κορυφώθηκε στην ΔΕΘ με τις εξαγγελίες του πρωθυπουργού για τις ζωοτροφές και την ύψους 89 εκατ. ευρώ στήριξη, ενώ συνεχίστηκε όλον τον χειμώνα, στο φόντο της συνεχούς αύξησης των τιμών στα

ράφια των σουπερμάρκετ. Δεν είναι, λοιπόν, περίεργο ότι η σύγκρουση αυτή εντείνεται στην παρούσα προεκλογική, στην ουσία, περίοδο.

Στα μέσα Ιανουαρίου, ο Περιφερειάρχης Ηπείρου, Αλέξανδρος Καχριμάνης, ένας πολιτικός που έχει ιδιαίτερο λόγο για τα αγροτικά/κτηνοτροφικά ζητήματα, αναφερόμενος στην συνάντησή του με τον ΥπΑΑΤ, Γιώργο Γεωργαντά, τόνισε την αναγκαιότητα στήριξης της ελληνικής κτηνοτροφίας που πλήττεται, κυρίως, εξαιτίας των νομοθετικών ρυθμίσεων του 2016 και 2017.

Όπως αναφέρεται στο επίσημο site της Περιφέρειας, ο δραστήριος γύρω από τα αγροτικά/ κτηνοτροφικά ζητήματα πρώην δήμαρχος Μετσόβου και νυν Περιφερειάρχης, που συχνά τα βάζει και με την τρέχουσα κυβέρνηση, ανέφερε στον υπουργό: «Αν δεν αλλάξουν οι νόμοι, αν δεν συμπληρωθεί το Άρτεμις ΙΙ με όλα αυτά που πρέπει –

Κτηνοτροφία

και νομίζω ότι ο υπουργός το έχει καταλάβει, αλλά δεν ξέρω αν προλαβαίνει να τα περάσει όλα αυτά μέχρι να προκηρυχθούν εκλογές- δεν μπορεί να αλλάξει τίποτα

και η κατάσταση θα είναι μόνιμα φθίνουσα. Όλα τα προϊόντα μπορεί να έρχονται από το εξωτερικό στην Ελλάδα, όπως γάλα, κρέας, μέλι, λάδι, κρασί, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορεί αυτά να περνάνε στην ‘πιάτσα’ και να πωλούνται ως ελληνικά. Αυτό είναι πλήρης απαξίωση, που για πολλά χρόνια γινόταν στον Έλληνα αγρότη και κτηνοτρόφο, και ήρθε η ώρα να αλλάξει. Αν δεν αλλάξει, ο τελευταίος θα κλείσει την πόρτα. Εκεί, έχουμε φτάσει, πλέον, διότι και οι τιμές πρώτων υλών ανεβαίνουν. Και δεν υπάρχει, από το προσωπικό των Υπουργείων, η θέληση να βοηθήσουν διαχρονικά τους ανθρώπους που πραγματικά δίνουν μάχη για την επιβίωση αλλά και για την παραγωγή των προϊόντων».

Αντίδραση ΣΥΡΙΖΑ Δια της κοινής δήλωσης που έδωσαν στην δημοσιότητα οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, Ολυμπία Τελιγιορίδου και Σταύρος Αραχωβίτης, αμέσως μετά τις δηλώσεις Καχριμάνη, επισημαίνουν πως «Μετά από σχεδόν τέσσερα χρόνια κυβέρνησης της ΝΔ, είναι, τουλάχιστον, φαιδρό ο κ. Καχριμάνης να ισχυρίζεται ότι για τα σημερινά οξύτατα προβλήματα,

που αντιμετωπίζουν οι Έλληνες κτηνοτρόφοι, φταίνε οι νόμοι της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ».

Στην κοινή δήλωσή τους, οι δύο βουλευτές υπενθυμίζουν οτι η ‘ασφυξία’ των κτηνοτρόφων στις ορεινές και μειονεκτικές περιοχές, η ‘εκτόξευση’ στις τιμές των ζωοτροφών, της ενέργειας και των καυσίμων, το ‘πάρτι’ των ελληνοποιήσεων σε κρέας και γάλα και η νοθεία στην φέτα, μέσω και της απαξίωσης των αρμόδιων ελεγκτικών μηχανισμών, η ‘κατρακύλα’ στην παραγωγή γάλακτος και κρέατος, με την ταυτόχρονη αύξηση των τιμών καταναλωτή, η ‘γιγάντωση’ των εισαγωγών, οι ‘παλινωδίες’ στο θέμα των σταβλικών εγκαταστάσεων, συγκαταλέγονται στα ‘έργα και στις ημέρες’ της κυβέρνησης Μητσοτάκη.

Στην ίδια ανακοίνωση, οι δύο βουλευτές αναφέρονται και σε άλλες πτυχές της διακυβέρνησης, όπως το ‘αντικτηνοτροφικό’ Εθνικό

Στρατηγικό Σχέδιο της ΚΑΠ 2023-2027, οι ‘προβληματικές’ πληρωμές του ΟΠΕΚΕΠΕ και οι ‘ελλιπείς’ αποζημιώσεις του ΕΛΓΑ. Επισημαίνουν, επίσης, «την ουσιαστική εγκατάλειψη από τη ΝΔ του συστήματος Άρτεμις για τα ισοζύγια του γάλακτος και η μη εφαρμογή του νόμου του ΣΥΡΙΖΑ για τα νωπά και ευαλλοίωτα

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Θεσσαλία

γαλακτοπαραγωγική ζώνη της Θεσσαλίας, η οποία δίνει τον ‘τόνο’ στις κτηνοτροφικές και γαλακτοκομικές εξελίξεις και συγκεντρώνει μερικές από τις κορυφαίες ελληνικές γαλακτοβιομηχανίες, διαθέτει όλες τις δυνατότητες για να πρωταγωνιστήσει στην βιομηχανία τροφίμων και ποτών, αλλά κουβαλάει και αρκετά από τα ‘βαρίδια’ που ταλαιπωρούν την ελληνική παραγωγή.

Ρεπορτάζ & φωτογραφίες: Θανάσης Αντωνίου

Το Dairy News δίνει τον λόγο σε δύο εκπροσώπους της πρωτογενούς παραγωγής στην Θεσσαλία, οι οποίοι με διαφορετική οπτική ο καθένας και με διαφορετικές πορείες ‘συναντιούνται’ στην προσπάθεια να παράξουν υψηλού επιπέδου πρώτη ύλη, σε βιώσιμες κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις και με την εξαιρετική αυτή πρώτη ύλη να διαμορφώσουν το σύγχρονο πρόσωπο της ελληνικής γαλακτοπαραγωγής.

Ο Αναστάσιος Γκουγκουλιάς, ο πρώτος από τους δύο συνομιλητές μας, είναι σήμερα διευθύνων σύμβουλος του Συνεταιρισμού Αιγοπροβατοτρόφων Ελασσόνας ‘Γάλα Ελάςς’ και μάς περιγράφει την εικόνα που επικρατεί. «Δυστυχώς, τα πράγματα δεν πάνε, όπως τα περιμέναμε. Υπάρχει μεγάλη ακρίβεια στις πρώτες ύλες κι όσο κι αν έχει αυξηθεί η τιμή του γάλακτος, δεν μπορεί να καλυφθεί η αύξηση των τιμών στις πρώτες ύλες, που φτάνει μέχρι και το 50%. Πέρυσι, το ποσοστό κέρδους των παραγωγών ήταν πολύ καλύτερο από φέτος» μας λέει με απογοήτευση.

Ο Συνεταιρισμός, ευτυχώς, πάει καλά. Οι παραγωγοί του εκτρέφουν περίπου 40.000 αιγοπρόβατα και παράγουν περίπου 9.000 τόνους αιγοπρόβειο γάλα το έτος, το οποίο δίνουν σε διάφορες γαλακτοβιομηχανίες της Θεσσαλίας. Ο Συνεταιρισμός φροντίζει κάθε χρονιά να υπογράφει συμβόλαια με τέσσερις-πέντε βιομηχανίες για το γάλα του. Την προηγούμενη χρονιά, τα πρώτα συμβόλαια του Συνεταιρισμού ξεκίνησαν στο 1,23- 1,24 ευρώ το λίτρο για το πρόβειο γάλα και έφτασαν, στο τέλος της περιόδου, στα 1,50-1,55 ευρώ. Οι ίδιοι, πάντως, θεωρούν ότι το κόστος της παραγωγής έχει ανέλθει σε δυσθεώρητα επίπεδα. Σε ορισμένες περιοχές ξεπερνάει το 1,60 ευρώ, οπότε ανάλογα μεγάλη θα έπρεπε να είναι και η τιμή του γάλακτος.

Προσωπικό: Ποιος να το βρει και πού; Ένα από τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η κτηνοτροφία στην Θεσσαλία, όπως άλλωστε και στην υπόλοιπη Ελλάδα, είναι το ζήτημα της γήρανσης των κτηνοτρόφων και η έλλειψη εργατικών χεριών. Ο αντιπρόεδρος της

Παρά τις αντιξοότητες,

η

κτηνοτροφία παλεύει

Αναστάσιος Γκουγκουλιάς, διευθύνων σύμβουλος του Συνεταιρισμού Αιγοπροβατοτρόφων Ελασσόνας ‘Γάλα Ελάςς’

Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Φέτας κι εκπρόσωπος της Πανελλήνιας Ένωσης Κτηνοτρόφων (ΠΕΚ), Μιχάλης Τζιότζιος, θεωρεί ότι η έλλειψη προσωπικού είναι -κατά πάσα πιθανότητα- το μείζον πρόβλημα του κλάδου.

«Η κτηνοτροφία αντιμετωπίζει τρία σημαντικά προβλήματα: ζωοτροφές, προσωπικό και ενέργεια. Ίσως, το προσωπικό να είναι το πιο σοβαρό, καθώς δεν βλέπω να λύνεται άμεσα. Όποιος κτηνοτρόφος δεν έχει διάδοχη κατάσταση στην οικογένειά του, θα κλείσει τη φάρμα του. Από την άλλη πλευρά, δεν υπάρχουν νέοι για να δουλέψουν στην κτηνοτροφία. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η κτηνοτροφία θα συρρικνωθεί» μας λέει ο μαχητικός κτηνοτρόφος με τη μακρά παρουσία στα συνδικαλιστικά ζητήματα.

Ανάλογη είναι η εικόνα που μας περιγράφει και ο Αναστάσιος Γκουγκουλιάς, του Συνεταιρισμού ‘Γάλα Ελάςς’. «Δανοί, Βέλγοι και Ολλανδοί βρίσκονται -απ΄ όσο γνωρίζωστις επάλξεις ενός αγώνα για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της γήρανσης του κτηνοτροφικού επαγγέλματος, διότι κανένας νέος κι εκεί δεν θέλει να γίνει κτηνοτρόφος.

Δύσκολη δουλειά, μικρά τα οφέλη ακόμα και σ’ εκείνες τις κτηνοτροφικές αγορές» μας λέει.

Ο ίδιος θεωρεί ότι το πρόβλημα οφείλεται εν μέρει και

ΜΕΛΕΤΗ • ΣΧΕΔΙΑΣΗ • ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

Σιλό συντήρησης γάλακτος

Γραμμή φέτας

Παστεριωτές

Βραστηρες

Παρασκευαστές (ρυζόγαλου, γιαούρτης)

Πήχτρες

ΑΝΟΞΕΊΔΩΤΕΣ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ & ΕΞΟΠΛΊΣΜΟΣ

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

στην πολιτική που έχει ακολουθήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση, τα τελευταία χρόνια: η Ευρώπη έχει πραγματοποιήσει

στροφή προς την ‘πράσινη’ οικονομία και την προστασία

του περιβάλλοντος -την ίδια στιγμή που ούτε οι ΗΠΑ ούτε η Κίνα δείχνουν διάθεση να προστατεύσουν το περιβάλλονεφαρμόζοντας πιο αυστηρές νομοθεσίες. Το αποτέλεσμα είναι τα ευρωπαϊκά προϊόντα να παράγονται με αυξημένο κοστολόγιο.

«Η Ευρώπη δείχνει και στον τομέα αυτόν τον δρόμο, αλλά... έρχονται μετά οι Αμερικανοί, οι Αργεντινοί κ.ά. για

να πουλήσουν στην Ευρώπη τα φθηνότερα προϊόντα τους» μας λέει ειρωνικά.

Πολιτεία

Ο Αναστάσιος Γκουγκουλιάς, του Συνεταιρισμού ‘Γάλα Ελάςς’, εκτιμάει πως η Πολιτεία αντιλαμβάνεται τα προβλήματα του αγροκτηνοτροφικού κλάδου. Όμως, δεν βοηθά στον βαθμό και με τον τρόπο που θα έπρεπε και διευκρινίζει: «Δεν ζητάμε επιδοτήσεις, έκτακτες ή μη. Αυτά εί ναι χρήματα για μία ή δύο χρονιές, για έκτακτα γεγονότα, όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία. Τα προβλήματα λύνονται

με σχέδιο σε βάθος χρόνου κι αφού ιεραρχηθούν κι επι-

λυθούν πρώτα κάποια, με ενιαία πολιτική απ΄ όλα τα κόμματα, διότι η αγροτική πολιτική δεν είναι διάρκειας τριών ή τεσσάρων χρόνων, όσο κυβερνάει ένα κόμμα ή όσο είναι στο υπουργείο ο τάδε ή ο δείνα πολιτικός».

Ο Συνεταιρισμός Αιγοπροβατοτρόφων Ελασσόνας ‘Γάλα Ελάςς’, ευτυχώς, δεν έχει χάσει ζωικό κεφάλαιο τα τελευταία χρόνια. Αντιθέτως, έχει αυξηθεί το δυναμικό του. Είναι γνωστό, όμως, ότι πολλοί κτηνοτρόφοι σε όλη την Ελλάδα, κι όχι μόνο την Θεσσαλία, μειώνουν τα ζώα τους για να μπορέσουν να επιβιώσουν, καθώς δεν υπάρχουν εργατικά χέρια για να συντηρηθούν μεγάλα κοπάδια.

«Πρέπει το ΥπΑΑΤ να αναλάβει πρωτοβουλία για να μπορέσει η ελληνική κτηνοτροφία να εξασφαλίσει εργατικά χέρια στην παραγωγή» μας λέει ο Αναστάσιος Γκουγουλιάς και μας ενημερώνει πως ο Συνεταιρισμός έχει κάνει ήδη τις εισηγήσεις του στο ΥπΑΑΤ και περιμένει τα αποτελέσματα. «Ξέρετε, όμως, οι μετακλήσεις ξένων εργατών είναι μια λύση ‘ανάγκης’. Η κτηνοτροφία πρέπει να γίνει μια τυποποιημένη παραγωγική διαδικασία, έτσι ώστε να μην έχουμε ανάγκη τόσα πολλά εργατικά χέρια. Χρειάζεται να φτάσουμε σε ένα επίπεδο τέτοιο, ώστε μια οικογένεια να μπορεί να δουλέψει ένα κοπάδι. Αυτό προϋποθέτει σωστή διαμόρφωση των σταβλικών εγκαταστάσεων, σύγχρονο μηχανολογικό εξοπλισμό, οικονομίες κλίμακας κ.λπ. Δεν θα κουβαλάμε μπάλες πλέον… » μας λέει ο συνεταιριστής.

Μιχάλης Τζιότζιος, αντιπρόεδρος της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Φέτας κι εκπρόσωπος της Πανελλήνιας Ένωσης Κτηνοτρόφων

Φέτα: Φρουρά για την προστασία της

Ο αντιπρόεδρος της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνω σης Φέτας κι εκπρόσωπος της Πανελλήνιας Ένωσης Κτη νοτρόφων (ΠΕΚ), Μιχάλης Τζιότζιος, γνωρίζει όσο λίγοι τα ζητήματα που έχουν προκύψει στην φέτα κι έχοντας μακρά εμπειρία σε θεσμικούς φορείς και δημόσιες υπηρεσίες, μπορεί και λέει τα πράγματα με τ’ όνομά τους.

Η Διεπαγγελματική Οργάνωση, της οποίας είναι μέ λος του διοικητικού συμβουλίου, άνοιξε διάλογο με τον υπουργό και ζητάει χρηματοδότηση και θεσμικό ρόλο. Όπως μας ενημέρωσε ο Μιχάλης Τζιότζιος, η Διεπαγγελ ματική διεκδικεί από τον ΕΛΓΟ- Δήμητρα ένα ποσοστό των χρημάτων που εισπράττει από τους κτηνοτρόφους, από το αποθεματικό του δηλαδή, το οποίο ανέρχεται σε περίπου 60 εκατ. ευρώ. Ταυτόχρονα, διεκδικεί θεσμικό ρόλο, διότι, όπως με έμφαση τονίζει ο Μιχάλης Τζιότζιος, «οι ελεγκτι κοί μηχανισμοί του ΕΛΓΟ είναι, δυστυχώς, ανύπαρκτοι εδώ και πάνω από μία δεκαετία. Ζητάμε να κάνουμε εμείς τους ελέγχους και στο ράφι του λιανεμπορίου και στους χώρους μαζικής εστίασης».

Όπως είναι γνωστό, η Διεπαγγελματική βρίσκεται στην εκκίνηση κι έχουν ήδη συμφωνηθεί οι εκπροσωπήσεις στο 9μελές διοικητικό συμβούλιο (μετά κι από κάποιες όχι και τόσο ‘φιλικές’ αντιδικίες). Πρώτος στόχος είναι να περιέλ

θει η κατοχύρωση της φέτας στην ίδια την Διεπαγγελματική, για να μπορεί να την εκπροσωπεί με πλήρη νομιμότητα στο εξωτερικό ως η νόμιμη (η Διεπαγγελματική) κάτοχος της πιστοποίησης.

Δεύτερος στόχος είναι η δημιουργία νέου ελεγκτικού μηχανισμού, διότι ο ΕΦΕΤ κρίνεται ως ανεπαρκής. «Ακούσαμε ότι περίπου 100 παραβάσεις του ΠΟΠ δεν έχουν έρθει ποτέ στο φως της δημοσιότητας και είναι ‘χαμένες’ από υπηρεσία σε υπηρεσία. Εκατό παραβάσεις!» μας λέει αγανακτισμένος ο Μιχάλης Τζιότζιος και συμπληρώνει: «Παλαιότερα, στον Ελληνικό Οργανισμό Γάλακτος, μπορούσαμε κι επιβάλλαμε ποινές, ενώ, σήμερα, για να επιβληθεί μια ποινή πρέπει να περάσει από διάφορες επιτροπές. Γι’ αυτό και δεν λαμβάνεται καμία απόφαση».

Πώς το κάνουν οι ξένοι; Ο κτηνοτρόφος από την Θεσσαλία έχει επισκεφτεί την Ιταλία και Ελβετία, όπου διαπίστωσε ότι το σύστημα πιστοποίησης/ ελέγχων λειτουργεί διαφορετικά. Για παράδειγμα, στην Ιταλία, για το τυρί Pecorino Romano είχαν πιστοποιηθεί μόνο 39 επιχειρήσεις, που μπορούσαν να παράγουν αυτό το τυρί κι αυτοί οι ίδιοι διενεργούσαν τους ελέγ-

χους. «Όταν ένας παραγωγός ετοιμαζόταν να διοχετεύσει στην αγορά οποιαδήποτε ποσότητα του συγκεκριμένου τυριού, μια ειδική επιτροπή της Διεπαγγελματικής περνούσε από τις εγκαταστάσεις του, πραγματοποιούσε τον έλεγχο, έβαζε τη σφραγίδα της και μετά η ποσότητα έφευγε για την αγορά. Αυτός είναι ο στόχος μας» μας εξηγεί.

Πάντως, δεν απογοητεύεται, καθώς θεωρεί ότι ακόμη και μέσα από την παρούσα κρίση, η κτηνοτροφία προσφέρει ευκαιρίες, τις οποίες μπορεί να αξιοποιήσει ο σύγχρονος Έλληνας κτηνοτρόφος.

«Εάν είχαμε φθηνές ζωοτροφές και φθηνή ενέργεια για την πρωτογενή παραγωγή, έτσι ώστε να μπορεί να ελεγχθεί το κόστος, θα μπορούσαμε να περιμένουμε κάτι καλύτερο για την κτηνοτροφία μας» υποστηρίζει και φέρνει ως παράδειγμα το γεγονός ότι εδώ και χρόνια οι κτηνοτρόφοι ζητούν να τους δοθεί η δυνατότητα εγκατάστασης φωτοβολταϊκών στις στέγες των στάβλων. «Δεν είδαμε κάτι συγκεκριμένο τόσα χρόνια, αλλά, μόλις τώρα, κάτι πάει να ξεκινήσει» μας εκμυστηρεύεται. Όπως και μερικές χιλιάδες συνάδελφοί του στην Ελλάδα (ο αριθμός των οποίων συνεχώς μειώνεται... ), περιμένει ένα καλύτερο αύριο για την πρωτογενή παραγωγή.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

ντονη κινητικότητα σε όλα τα επίπεδα καταγράφεται το τελευταίο διάστημα στην ελληνική αγορά γάλακτος, καθώς οι παραγωγοί προσδοκούν υψηλότερες τιμές, οι γαλακτοβιομηχανίες αναζητούν περισσότερες (και φθηνότερες) ποσότητες

πρώτης ύλης, ενώ οι καταναλωτές καλούνται να τα βγάλουν πέρα με τον πληθωρισμό

στα τρόφιμα, που δεν λέει να υποχωρήσει.

Ρεπορτάζ: Θανάσης Αντωνίου. Στοιχεία: ΕΛΓΟ-Δήμητρα. Φωτογραφίες: Θ.Α. & Ά. Αναστασόπουλος

Παραγωγή γάλακτος Αναζητείται ισορροπία σε ποσότητες και τιμές

Προβληματισμένοι είναι οι κορυφαίοι κτηνοτροφικοί φορείς της χώρας, καθώς μια σειρά προβλήματα, που πρόσκαιρα είχε καλύψει η αύξηση της τιμής τους γάλακτος στην έναρξη της φετινής γαλακτικής περιόδου, επανέρχονται σήμερα, στις αρχές του 2023, και ταλανίζουν τους περίπου 60.000 κτηνοτρόφους.

Η ατζέντα των προβλημάτων είναι γνωστή εδώ και μήνες. Σε αυτήν, όμως, ήρθε να προστεθεί το ζήτημα της μείωσης της τιμής στο αγελαδινό γάλα, μια μάλλον

απρόσμενη, για τα δεδομένα της περιόδου, εξέλιξη.

Τόσο ο Σύνδεσμος Ελληνικής Κτηνοτροφίας (ΣΕΚ), όσο

και η Ένωση Φυλής Χολστάιν Ελλάδας (ΕΦΧΕ) τοποθε-

τήθηκαν για το ζήτημα στα μέσα Ιανουαρίου 2023, ενώ ο πρώτος αποφάσισε να στηρίξει τις αγροτικές κινητοποιήσεις του επόμενου διαστήματος.

Η εικόνα της παραγωγής Κατά τη συνεδρίαση του ΔΣ του ΣΕΚ, που πραγματοποιήθηκε στις 11/1/2023, εκφράσθηκε έντονος προβληματισμός για τη συνεχιζόμενη τάση μείωσης των τιμών παραγωγού στο αγελαδινό γάλα. Ο Σύνδεσμος, αντίθετα, διαπιστώνει πως συνεχίζεται η αύξηση της τιμής που αυτό διατίθεται στα ράφια των σουπερμάρκετ. Η ίδια μείωση της τιμής παραγωγού αρχίζει να διαφαίνεται, σύμφωνα με τον ΣΕΚ, και στο αιγοπρόβειο γάλα.

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία που έδωσε στην δημοσιότητα ο ΕΛΓΟ- Δήμητρα και αφορούν την παραγωγή αγελαδινού κι αιγοπρόβειου γάλακτος στην Ελλάδα μέχρι και τον Νοέμβριο του 2022, η ‘παραγωγική’ εικόνα της χώρας είναι διττή: σημαντική πτώση στην παραγωγή αγελαδινού γάλακτος και μείωση των παραγωγών του, από τη μια πλευρά.

Από την άλλη, παρατηρείται ελαφρά μείωση στην παραγωγή πρόβειου γάλακτος, όπως, επίσης, και ελαφρά μείωση στην παραγωγή γίδινου γάλακτος. Σημαντική είναι, όμως, η υποχώρηση στον αριθμό των παραγωγών τόσο πρόβειου, όσο και γίδινου γάλακτος. Το σημαντικότερο πρόβλημα δεν είναι τόσο η μείωση της παραγόμενης ποσότητας γάλακτος (που μπορεί σχετικά εύκολα να ‘διορθωθεί’ όταν αλλάξουν ελαφρά οι συνθήκες της αγοράς), αλλά το πρόβλημα της μείωσης

των παραγωγών που, ίσως, αποτελέσει την κερκόπορτα

της ελληνικής κτηνοτροφίας, μιας και παραγωγός που αποχωρεί από την κτηνοτροφική εκμετάλλευση δύσκολα επανέρχεται.

ΕΦΧΕ: Ξεχάσατε την πανδημία...

Ο ΕΦΧΕ σε τοποθέτησή του, στις αρχές του 2023, ενημέρωνε το κοινό ότι κατά την πληρωμή του γάλακτος

παραγωγής Δεκεμβρίου 2022 πραγματοποιείται από τις

Με ανάρτησή του στον προσωπικό του λογαριασμό στο Facebook ο δρ. Ιωάννης Καϊμακάμης, σχολιάζει την πραγματικότητα που διαμορφώνεται αυτό το διάστημα στην νωπού πρόβειου γάλακτος. Ο ίδιος εργάστηκε επεξεργαζόμενος στοιχεία παραγωγής, καταλήγοντας σε σημαντικά – όπως πάντασυμπεράσματα.

Παρά τις ομολογουμένως σημαντικές δυσκολίες που συνάντησε η ελληνική προβατοτροφία, οι κτηνοτρόφοι μας έκαναν και κάνουν πολλά βήματα μπροστά. Απόδειξη, η ενισχυμένη θέση της Ελλάδας ως προς την παραγωγή πρόβειου γάλακτος. Ο κλάδος έδειξε ανθεκτικότητα και επηρέασε με ξεκάθαρο τρόπο όλους τους δείκτες της αγροτικής οικονομίας με δεδομένο ότι επέτυχε αύξηση της ακαθάριστης προσόδου σε συνδυασμό με την αύξηση στην παραγωγή.

Τη γαλακτική περιόδο 2021-2022 σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο 2020-2021 (μήνες από Νοέμβριο 2021Οκτώβριο 2022) έγιναν τα παρακάτω: Α) σημαντική αύξηση της ακαθάριστης

αξίας αγορών νωπού πρόβειου γάλακτος κατά 29,30% λόγω κυρίως της αύξησης της τιμής πώλησης από τους κτηνοτρόφους προς τους μεταποιητέςτυροκόμους και, Β) αύξηση της εγχώριας παραγωγής νωπού πρόβειου γάλακτος κατά 0,5%.

Ο νομός Λαρίσης είναι πρώτος στην παραγωγή πρόβειου γάλακτος με το νομό Αιτωλοακαρνανίας να είναι δεύτερος και η Λέσβος στην τρίτη θέση ενώ ακολουθούν οι νομοί Αχαΐας και Ηλείας. Στις παραπάνω γεωγραφικές ενότητες

Παραγωγή πρόβειου γάλακτος 2021-2022/ Στοιχεία ΕΛΓΟ Δήμητρα, Επεξεργασία: Ι. ΚαΪμακάμης

παράγεται το 40% της εγχώριας παραγωγής. Ενώ στη Θεσσαλία παράγουμε το 19% περίπου της συνολικής ποσότητας του γάλακτος.

Σημαντικές μεταβολές:

Χανιά -13%

Ρέθυμνο -8%

Ιωάννινα -7%

Σ’ αυτό το σημείο προβληματίζομαι ιδιαίτερα για την Κρήτη (-2.500 τόνοι περίπου) και το νομό Ιωαννίνων (-1.500 τόνοι περίπου).

Κεφαλονιά -7%

Καβάλα -6%

Τρίκαλα -5%

Άρτα -4%

Πέλλα -4%

Κυκλάδες -3%

Σέρρες +3%

Μαγνήσια +3%

Ηλεία +3%

Λάρισα +3%

Ηράκλειο +3%

Λέσβος +3%

Φωκίδα +4%

Ευρυτανία +4%

Αττική +6%

Λακωνία +6%

Χαλκιδική +7%

Μεσσηνία +10%

Για τη νέα γαλακτική περίοδο, εύχομαι σε όλους τους φίλους κτηνοτρόφους καλή, παραγωγική και κερδοφόρα χρονιά. Και επειδή με τους τυροκόμους είμαστε συγκοινωνούντα δοχεία, εύχομαι το ίδιο και για αυτούς. Καλές και κερδοφόρες πωλήσεις, με τη Φέτα.. Ψηλά! Το θέμα πλέον είναι να υπάρξει σχέ διο και άνθρωποι αποφασισμένοι να επιχειρήσουν και να υπηρετήσουν την ελληνική προβατοτροφία και την τυ ροκομία. Δεν είναι κάτι που πρέπει να ακούγεται ως ‘μακρινή μουσική’. Η προβατοτροφία και η φέτα μας έχουν χάσει μια δεκαετία ανάπτυξης και αυτό το γεγονός δημιουργεί από μόνο του περιθώριο.

* Ο Ιωάννης Καϊμακάμης είναι Δρ. Γεωπονίας, Επιστήμης Ζωικής Παραγωγής του Αριστοτελείου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης.

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ Δρ. Ιωάννης Καϊμακάμης*

«Ο κλάδος έδειξε ανθεκτικότητα»

γαλακτοβιομηχανίες

μια μείωση (‘αποκλιμάκωση’ την ονομάζουν τα στελέχη τους) της προσφερόμενης τιμής

του γάλακτος στον παραγωγό.

Όπως σημειώνει η Ένωση, «ενώ οι αυξήσεις των τιμών σε βασικούς τομείς της παραγωγής (ενέργεια, φάρμακα, απολυμαντικά, ζωοτροφές κ.τ.λ.) έγιναν σε συντομότατο χρονικό διάστημα, και, μάλιστα, είχαν αρχίσει αρκετά πριν από την έναρξη του ουκρανικού προβλήματος, η αύξηση της τιμής του γάλακτος έγινε βασανιστικά αργά, μέχρι να φτάσει στα επίπεδα, που ήταν μέχρι και τον Δεκέμβρη. Επίπεδα, δηλαδή, που επέτρεπαν την επιβίωση των μονάδων, όσων, φυσικά, άντεξαν όλον αυτόν τον Γολγοθά και κατάφεραν να κρατηθούν στην αγορά». Οι αγελαδοτρόφοι εκτιμούν πως χωρίς αποκλιμάκωση στις υψηλές τιμές κόστους για την παραγωγή, οι οποίες ήρθαν για να μείνουν απ’ ό,τι φαίνεται, «αρχίζει μια μείωση τιμών, η οποία πολύ φοβούμαστε μην οδηγήσει πάλι στο γνωστό ‘ζούμε – πεθαίνουμε’».

• Περίπου 50.000 κτηνοτρόφοι & παραγωγοί γάλακτος

• Συνολικός στόλος 1.000 οχημάτων περισυλλογής & μεταφοράς γάλακτος

• Περίπου 850 αγοραστές ή επιχειρήσεις μεταποίησης γάλακτος

• Αξία ελληνικής γάλακτος περίπου 1,8 δισ. ευρώ

Final_AVEN PACK.pdf 1 21/01/2021 12:23 PM

Πού οφείλεται η μείωση των τιμών; Ας δούμε, όμως, τη θέση των αγελαδοτρόφων της ΕΦΧΕ, απέναντι στην θέση των γαλακτοβιομηχανιών, οι οποίες επικαλούνται μείωση της κατανάλωσης και προβλέπουν σε σύντομο χρονικό διάστημα ομαλοποί-

ΑΥΤΟΜΑΤΗ ΓΡΑΜΜΗ ΚΟΠΗΣ ΚΑΙ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ ΚΥΒΩΝ ΦΕΤΑΣ

Χωρίς απώλειες βάρους (µηδενικές φύρες)

Με καθαρές και λείες επιφάνειες εξαιτίας της

χρήσης κοπτικών λαιµών

Κατάλληλη για όλους τους τύπους περιεκτών

Κοπή κύβων στις διαστάσεις που επιθυµείτε

Με µηδενικές απαιτήσεις σε εργατικό δυναµικό

• Ελληνοποίηση εισαγόμενων ποσοτήτων γάλακτος

• Ελλιπή καταγραφή στοιχείων της παραγωγικής αλυσίδας

• Χειρόγραφη καταγραφή στοιχείων από την τρέχουσα διαδικασία

• Δυσκολία παρακολούθησης της ιχνηλασιμότητας

• Μειωμένη διαπραγματευτική δύναμη των παραγωγών

• Αυξημένο κόστος ποιοτικών ελέγχων από όλα τα μέρη της αλυσίδας

ηση της κατάστασης με τις τιμές των ζωοτροφών και της ενέργειας. «Ως προς το πρώτο, έχουν δίκιο» εξηγεί η Ένωση, «ως προς το δεύτερο, προφανώς έχουν... μαντικές ικανότητες. Γεγονός, όμως, είναι ότι οι τιμές στα βασικά είδη των ζωοτροφών (ενσίρωμα, καλαμπόκι,

Ελληνική αγορά γάλακτος

Κύρια προβλήματα της

ελληνικής αγοράς γάλακτος

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

σιτηρά), τουλάχιστον μέχρι το Σεπτέμβριο του 2023, δεν πρόκειται να μειωθούν για τους παραγωγούς, διότι οι προμήθειες έγιναν όλο αυτό το διάστημα στις ιδιαίτερα

υψηλές τιμές που υπάρχουν σήμερα».

Οι ελληνικές βιομηχανίες γάλακτος, σύμφωνα με την

ανάλυση της ΕΦΧΕ, προμηθεύονται συμπύκνωμα γάλα-

κτος από τις μεγάλες ευρωπαϊκές αποθήκες σε χαμηλή

τιμή, τη στιγμή που η τιμή του γάλακτος στον παραγωγό

στις χώρες αυτές παραμένει ιδιαίτερα υψηλή. Άρα, λοι-

πόν, αμέσως οι ελληνικές βιομηχανίες έχουν γάλα σε

περίσσεια, διότι μειώθηκε η κατανάλωση. «Ποιο γάλα, όμως, περισσεύει;» αναρωτιέται η Ένωση και δίνει

άμεσα την απάντησή της: «Μα φυσικά το ελληνικό. Γιατί;

Διότι με την υφιστάμενη νομοθεσία, τα περισσότερα γαλακτοκομικά προϊόντα δεν απαιτούν φρέσκο γάλα για την παρασκευή τους. Άρα, δεν απαιτούν εγχώρια παραγωγή. Επομένως, γίνεται κατανοητό σε όλους ότι προτι-

δοθούν λύσεις, να αρθούν ατέλειες της αγοράς και να αντιμετωπιστούν οι μελλοντικές αρνητικές εξελίξεις.

Ουσιαστική στήριξη κτηνοτρόφων

Επιστρέφουμε στον ΣΕΚ, ο οποίος στην ανακοίνωσή

του, στις αρχές του 2023, τόνιζε με έμφαση: «Οι κτηνοτρόφοι βρίσκονται σε μια κρίσιμη καμπή για τη συνέχιση της παραγωγικής τους δραστηριότητας. Η διαφορά τιμής παραγωγού και τιμής πώλησης στο ράφι είναι χαώδης. Κρούομε τον κώδωνα του κινδύνου αφανισμού της ελληνικής κτηνοτροφίας, με μείωση του ζωικού κεφαλαίου και παύση δραστηριότητας. Ας αναλογισθούν και οι μεταποιητές και τα σουπερμάρκετ, εάν θα έχουν κερδοφορία χωρίς γάλα».

Ο ΣΕΚ καλεί την κυβέρνηση να αναλογισθεί πού θα οδηγηθεί η αγροτική παραγωγή χωρίς παραγωγούς και, όπως είναι αναμενόμενο, απαιτεί πραγματική και ουσιαστική στήριξη των κτηνοτρόφων πέρα από τα ποσά που δόθηκαν μέσα στο 2022. Όπως αναφέρει συγκεκριμένα, «Είναι αναγκαία η στήριξη με επί πλέον 70 εκατ. ευρώ πέραν των 89 που έχουν προγραμματιστεί. Ας ενισχυθούν οι έλεγχοι κατά της κερδοσκοπίας σε βάρος των παραγωγών και, επιτέλους, να ολοκληρώσει το ΥπΑΑΤ τη διαδικασία των ελεγκτικών μηχανισμών με το Άρτεμις».

Διασφάλιση ανταγωνισμού

μούν τη χρήση του φθηνότερου συμπυκνώματος, ασχέ-

τως εάν η ποιοτική διαφορά ανάμεσα στο φρέσκο γάλα και στο συμπύκνωμα είναι τεράστια».

Οι αγελαδοτρόφοι, οι οποίοι συσπειρώνονται στην ΕΦΧΕ, ζητάνε από την Πολιτεία να συγκαλέσει -έστω και την ύστατη ώρα- μια συνδιάσκεψη κυβερνητικών παραγόντων, παραγωγών, γαλακτοβιομηχανιών, λιανέμπορων κι εκπροσώπων των καταναλωτών, προκειμένου να

Οι συλλογικοί φορείς της κτηνοτροφίας βρίσκονται εδώ και μήνες σε αναβρασμό και δεν παραλείπουν σε τακτά χρονιά διαστήματα να ενημερώνουν την Πολιτεία για τα κακώς κείμενα του κλάδου τους, προτείνοντας σε ορισμένες περιπτώσεις λύσεις για την ανακούφιση της αγοράς.

Ο Κτηνοτροφικός Σύλλογος Περιφέρειας ΑττικήςΆγιος Γεώργιος, ο Σύνδεσμος Ελληνικής Κτηνοτροφίας (ΣΕΚ), η Πανελλήνια Ένωση Κτηνοτρόφων (ΠΕΚ) και το Συντονιστικό Κτηνοτροφικών Φορέων Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης έστειλαν, στις 13 Δεκεμβρίου 2022, επιστολή στο ΥπΑΑΤ, ζητώντας να δοθεί μεγαλύτερη

Νέα εφαρμογή πληροφόρησης iMilk-ELGO για κινητές συσκευές

Στο πλαίσιο της στρατηγικής για

τον ψηφιακό μετασχηματισμό του

ΕΛΓΟ-Δήμητρα, προέκυψε η ανάγκη για την ύπαρξη μιας εφαρμο-

γής για κινητές συσκευές.

Στόχος του ΕΛΓΟ-Δήμητρα με το

λανσάρισμα του iMilk-ELGO είναι

η ‘εξωστρέφεια της πληροφορίας’, δηλαδή η παροχή ελεύθερης πρό-

σβασης στα στοιχεία παραδόσεων, αξιών και αναλύσεων του γάλακτος

που διακινείται στην χώρα, σε εύκολα κατανοητή μορφή, με χρήση χαρτών και γραφημάτων, σε κάθε

Έλληνα πολίτη. Επιπλέον, παρέχεται στους παραγωγούς γάλακτος η

δυνατότητα πρόσβασης στα αναλυτικά στοιχεία που αφορούν τους

ίδιους. Οι παραγωγοί μπορούν να

συνδεθούν με τη χρήση των διαπιστευτηρίων του TAXISnet.

προσοχή σε τουλάχιστον τρία θέματα που αφορούν την ελληνική κτηνοτροφία και κατ’ επέκταση και την αγορά γάλακτος στην χώρα μας. 1. Οι παράνομες ελληνοποιήσεις εισαγωγών γάλακτος:

Συνιστούν σημαντικό μέρος της συνολικής κατανάλωσης και αποτελούν, σύμφωνα με τους κτηνοτρόφους, μεγάλη πληγή για τον κλάδο, αφού πολλές φορές αποδεδειγμένα χρησιμοποιούνται για τη νοθεία

ΠΟΠ & ΠΓΕ προϊόντων της πατρίδας μας, που διακινδυνεύουν το μέλλον της ελληνικής κτηνοτροφίας.

2. Η έλλειψη ψηφιοποίησης: Δημιουργεί συνθήκες χειραγώγησης των αδύναμων μερών της αλυσίδας, δηλαδή, των Ελλήνων κτηνοτρόφων.

3. Τακτική πληκτρολόγηση / ενημέρωση του Άρτεμις: Με στόχο τη συμφωνία ισοζυγίων κάθε παραγωγού.

Στην επιστολή τους, οι κτηνοτροφικοί φορείς επισημαίνουν σε έντονο ύφος: «Ο ΕΛΓΟ-Δήμητρα είναι ενήμερος για τα ανωτέρω προβλήματα του κλάδου κι έχει υλοποιήσει το Άρτεμις 2.0/AGRITRACK, που δούλευε πιλοτικά με απόλυτη επιτυχία στην Θεσσαλία για δύο χρόνια, μέχρι που το σταματήσατε. Το Άρτεμις 2.0/ AGRITRACK έχει αποδείξει ότι μπορεί να βελτιώσει τις συνθήκες και να συμβάλλει στην καταπολέμηση των προβλημάτων, αλλά και να βελτιωθεί, όπου στην εφαρμογή του διαπιστώνονται ατέλειες. Δυστυχώς, μέχρι σήμερα, δεν έχει γίνει καμία ενέργεια εξάπλωσης του συστήματος, για να επωφεληθεί η ελληνική κτηνοτροφία.

Από το 2021, έχουμε ακούσει επανειλημμένα ότι το σύστημα θα εφαρμοστεί άμεσα ή ήδη εφαρμόζεται, αλλά από όσο ξέρουμε δεν έχει γίνει καμία ενέργεια, γεγονός που προκαλεί την αγανάκτησή μας, ειδικά όταν ο ΕΛΓΟΔήμητρα είναι διατεθειμένος να καλύψει το κόστος υλοποίησης από το δικό μας παρακράτημα».

Οι φορείς τονίζουν ότι δεν καταλαβαίνουν τι εμποδίζει την εφαρμογή στο σύνολο της χώρας ενός δοκιμασμένου ελληνικού συστήματος, του οποίου τη λειτουργία υποστηρίζουν όλοι στα λόγια και το οποίο θα δώσει λύσεις σε σημαντικά προβλήματα που ταλαιπωρούν τον κλάδο, εδώ και πολλά χρόνια.

«Εάν δεν είναι έλλειψη πολιτικής βούλησης ή γραφειοκρατική κωλυσιεργία, τότε ποια είναι αυτή η αόρατη δύναμη που εμποδίζει την υλοποίηση των εξαγγελιών της κυβέρνησης;» σημειώνουν οι παραγωγοί και καταλήγουν: «Εμείς και όλα τα μέλη μας υποστηρίζουμε και απαιτούμε την άμεση εφαρμογή του δοκιμασμένου συστήματος Άρτεμις 2.0/AGRITRACK, σε ολόκληρη την Ελλάδα. Αποδείξτε, επιτέλους, με πράξεις τις δημόσιες εξαγγελίες σας».

Τυροκόμων

το πλαίσιο του 1ου Γεωργοκτηνοτροφικού Συνεδρίου Δυτικής Μακεδονίας, το οποίο πραγματοποιήθηκε στα τέλη του 2022 στην Κοζάνη και στο Βελβεντό, επισημοποιήθηκε η δημιουργία ενός νέου τυροκομικού cluster που έχει ανάγκη η περιοχή για την προβολή και προώθηση των τοπικών προϊόντων της αλλά και την προστασία της πρώτης ύλης και των επαγγελματιών που την παράγουν και την επεξεργάζονται.

Πρόκειται για το Cluster Τυροκόμων Δυτικής Μακεδονίας, το οποίο έλαβε ήδη ΑΦΜ και ξεκινάει επίσημα τη δραστηριότητά του. Όπως αναφέρθηκε στο συνέδριο, το Cluster στοχεύει στην καλύτερη διαχείριση του παραγόμενου γάλακτος και των τυροκομικών προϊόντων. Ήδη, 21 τυροκομεία της Δυτικής Μακεδονίας, αρκετά υψηλό ποσοστό επί των μονάδων που λειτουργούν στην περιοχή, έχουν ενταχθεί σ’ αυτήν την προσπάθεια.

Το cluster παρουσιάστηκε στο συνέδριο από τον πρώτο πρόεδρό του, τον τυροκόμο Σωκράτη Δημητρίου, από την Μαρίνα Φλώρινας.

«Οφείλουμε να αποκτήσουμε γνώση επί των διαδικασιών και να βοηθήσουμε την παραγωγή με όρους ποιότητας και ποσότητας» σημείωσε ο Αντιπεριφερειάρχης Αγροτι-

κής Ανάπτυξης και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Λάμπρος Χατζηζήσης, ο οποίος ‘έτρεξε’ την υπόθεση του cluster, εδώ και περίπου έναν χρόνο.

Το Dairy News επικοινώνησε με τον πρώτο πρόεδρο του Cluster Τυροκόμων Δυτικής Μακεδονίας, τον Σωκράτη Δημητρίου -της ομώνυμης τυροκομικής επιχείρησης από τον νομό Φλώρινας- και ζητήσαμε να μας πει δύο λόγια για τη νέα αυτή προσπάθεια. «Έχουν γίνει αρκετές κινήσεις από το Cluster κι έχουν προγραμματιστεί πολύ περισσότερες και, σύντομα, θα μπορούμε να παρουσιάσουμε επίσημα την προσπάθειά μας. Θα περάσει, όμως, ένα μικρό διάστημα» μας είπε.

Τρία είναι τα ζητήματα που απασχολούν αυτήν τη στιγμή τους τυροκόμους στην Δυτική Μακεδονία. Το πρώτο είναι η

διαχείριση του τυρογάλακτος, ένα προϊόν που μπορεί να αξιοποιηθεί πολλαπλά. «Θα γίνουν μελέτες για να επιλέξουμε τον βέλτιστο τρόπο αξιοποίησής του. Το τυρόγαλο μπορεί να γίνει από πρωτεΐνη για ανθρώπινη κατανάλωση μέχρι βιοαέριο κ.ά.» μας εξηγεί ο πρόεδρος. Το δεύτερο βήμα θα είναι η προώθηση των προϊόντων της Δυτικής Μακεδονίας στην ελληνική και τη διεθνή αγορά, με αφετηρία, ασφαλώς, την προώθησή τους στην τοπική αγορά. Το τρίτο ζήτημα που θα απασχολήσει το Cluster Τυροκόμων Δυτικής Μακεδονίας είναι το γάλα και η ανάπτυξή του στην περιοχή, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη της κτηνοτροφίας, που θεωρείται από τους τυροκόμους ο μόνος τρόπος για να εξασφαλίσουν ποιοτικό γάλα σε επαρκείς ποσότητες

«Όπως γνωρίζετε, στην ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας βιώνουμε την απολιγνιτοποίηση και τη συρρίκνωση του τοπικού πληθυσμού. Γι΄ αυτό και πρόσφατα, ανακοινώθηκαν μειώσεις των βουλευτικών εδρών στην Κοζάνη και την Καστοριά» μας λέει ο Σωκράτης Δημητρίου και συμπληρώνει: «Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε είναι πολλά και μόνο εάν λυθούν θα μπορούμε να μιλάμε για τη δυνατότητα μεταποίησης στην περιοχή μας. Γι’ αυτό, άλλωστε, προσπαθούμε να βρούμε κάποιες λύσεις. Οι τιμές των προϊόντων μας δεν είναι αυτές που θα θέλαμε στις αγορές. Αντιμε-

τωπίζουμε κι εμείς τα προβλήματα που αντιμετωπίζει συνολικά η ελληνική τυροκομία».

Όπως μας διευκρίνισε ο πρόεδρος του νεοσύστατου συλλογικού φορέα, το Cluster δεν έχει μόνο συνδικαλιστική

δράση προς την κατεύθυνση της ανάδειξης των προβλημάτων, αλλά επιθυμία των ιδρυτών του είναι να προσφέρει

και πρακτικές υπηρεσίες. Γι’ αυτό, άλλωστε, λειτουργεί ως ΚΟΙΝΣΕΠ.

Το Cluster Τυροκόμων Δυτικής Μακεδονίας βρίσκεται σε ανοικτή επαφή με τον πανεπιστημιακό χώρο. Ήδη, συνεργάζεται με το Τμήμα Τεχνολόγων Γεωπόνων της Σχολής Τεχνολογίας Γεωπονίας και Τεχνολογίας Τροφίμων και Διατροφής στην Φλώρινα, ενώ έχει επαφές και με τα Πανεπιστήμια σε Ιωάννινα και Θεσσαλονίκη.

Κλείνουμε τη συζήτησή μας με τον Σωκράτη Δημητρίου, πρώτο πρόεδρο του νεοσύστατου Cluster Τυροκόμων Δυτικής Μακεδονίας, ζητώντας τη γνώμη του για τις τιμές του γάλακτος, κάτι που είναι -θέλουμε δεν θέλουμε- το μείζον ζήτημα αυτό το διάστημα στην αγορά. «Οι τιμές του γάλακτος στην περιοχή μας είναι αντίστοιχες των τιμών στην Λάρισα. Είναι ελάχιστες πια οι διακυμάνσεις» μας απαντά ο Σωκράτης Δημητρίου και συμπληρώνει: «Θεωρώ ότι έχουν εξισορροπηθεί οι τιμές και η ψαλίδα, που υπήρχε μέχρι πρόσφατα ανά περιοχή, έχει κλείσει πανελλαδικά».

ΠΑΡΑΓΩΓΗ

Φθιώτιδα

Τυροκόμοι του νομού μιλούν στο Dairy News

Φθιώτιδα είναι άλλος ένας νομός της Ελλάδας, ο οποίος, παρά τα πλούσια γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά του και τη μακρά παράδοση στην αγροκτηνοτροφία, βρίσκεται αντιμέτωπος με τον κίνδυνο της πληθυσμιακής συρρίκνωσης, ενώ έχει ήδη εισέλθει στο φάσμα της παραγωγικής υποβάθμισης.

Ρεπορτάζ, συνεντεύξεις & φωτογραφίες: Θανάσης Αντωνίου

Τα στοιχεία που ανακοίνωσε πέρυσι η Ελληνική Στατιστική Αρχή κι αφορούν τον νομό Φθιώτιδας είναι άκρως απογοητευτικά: ο πληθυσμός του νομού μειώθηκε σε σχέση με

την απογραφή του 2011 κατά 13%, ένα απ’ τα μεγαλύτερα

ποσοστά που καταγράφηκαν στην χώρα (στην χειρότερη

θέση τα Γρεβενά στο -16%), ενώ μεγάλη είναι η απώλεια

και σε απόλυτο φυσικό ισοζύγιο, καθώς ο νομός έχασε

πάνω από 20.000 άτομα. Η Φθιώτιδα έχει υποστεί μια ΄καταστροφή’ απ΄ όποια πλευρά κι αν δει κανείς τα στοιχεία. Η

απώλεια μιας βουλευτικής έδρας, η οποία ανακοινώθηκε στις αρχές του 2023, δεν εξέπληξε κανένα...

Σε ό,τι αφορά την κτηνοτροφία και τυροκομία, η Λαμία και η περιοχή γύρω από την ιστορική πόλη της Στερεάς Ελλάδας αντιμετωπίζουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζει

το σύνολο της ελληνικής παραγωγής (γήρανση του πληθυσμού των παραγωγών, μείωση των μονάδων, απώλεια ζωικού κεφαλαίου κ.ά.), έχοντας ως κύρια θετικά στοιχεία τη σχετική ισορροπία στην παραγωγή γάλακτος τα τελευταία χρόνια και, σε ό,τι αφορά την επεξεργασία και τη διακίνηση προϊόντων, τη (σωτήρια) γειτνίαση με την πρωτεύουσα που αποτελεί τον προορισμό σημαντικού μέρους της τοπικής παραγωγής. Πάντως, η παραγωγή γάλακτος στην Φθιώτιδα είναι μικρή σε σχέση με το μέγεθος του νομού, κυρίως, λόγω του ορεινού ανάγλυφου σε μεγάλο μέρος του νομού, αλλά διόλου ευκαταφρόνητη.

Αγελαδινό γάλα

Η παραγωγή αγελαδινού γάλακτος, το 11μηνο του 2022, ανήλθε, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΛΓΟ- Δήμητρα, σε

5.350 τόνους γάλακτος, το οποίο παρήγαγαν 34 μονάδες. Η μέση τιμή του γάλακτος κινήθηκε από 0,4615 ευρώ το λίτρο, στις αρχές του 2022, μέχρι και 0,6315 ευρώ, τον Νοέμβριο, με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία. Το ίδιο διάστημα του 2020, είχαμε συνολική παραγωγή 5.208 τόνων αγελαδινού γάλακτος από 34 παραγωγούς, ενώ, το 2021, είχαμε στο ίδιο διάστημα συνολική παραγωγή 5.158 τόνων αγελαδινού γάλακτος από 34 παραγωγούς.

Αιγοπρόβειο γάλα Η παραγωγή πρόβειου γάλακτος, το 11μηνο του 2022, ανήλθε σε 11.428 τόνους, το οποίο παρήχθη από 726 παραγωγούς στον νομό. Το ίδιο διάστημα του 2021, είχαμε παραγωγή πρόβειου γάλακτος 12.429 τόνων από 751 παραγωγούς, ενώ, το 2020, είχαμε παραγωγή 12.285 τόνων πρόβειου γάλακτος από 744 παραγωγούς. Τα στοιχεία δείχνουν μείωση τόσο στον αριθμό των παραγωγών, όσο και στην παραγόμενη ποσότητα γάλακτος. Η μέση τιμή του πρόβειου γάλακτος κινήθηκε, το 2022, από 1,2170 ευρώ το λίτρο, στις αρχές του έτους, μέχρι και 1,5687 ευρώ το λίτρο, τον Νοέμβριο.

Η παραγωγή γίδινου γάλακτος στην Φθιώτιδα ανέρχεται σε 1.931 τόνους, το 11μηνο του 2022, από 217 παραγωγούς. Το 2021, το ίδιο διάστημα, η παραγωγή ήταν 2.034 τόνους από τον ίδιο αριθμό παραγωγών, ενώ, το 2020, η παραγωγή ανήλθε σε 1.859 τόνους από 216 παραγωγούς -εδώ η εικόνα είναι ενθαρρυντική. Η τιμή του γίδινου γάλακτος στην Φθιώτιδα κινήθηκε, μέσα στο 2022, από την τιμή των 0,7565 ευρώ το λίτρο, στις αρχές του χρόνου, μέχρι 1,0229 ευρώ το λίτρο, τον Νοέμβριο, μια αξιοσημείωτη αύξηση.

Στις σελίδες που ακολουθούν, το Dairy News παρουσιάζει δύο επαγγελματίες της Φθιώτιδας, τον έμπειρο τυροκόμο κι επιχειρηματία Κωνσταντίνο Ζήσιμο της ομώνυμης εταιρείας, τον οποίο συναντήσαμε στο κατάστημά του στην πόλη της Λαμίας και τον τυροκόμο Παύλο Λαθύρη, εργαζόμενο στην συνεταιριστική γαλακτοβιομηχανία L’ Ami του Αγροτικού Συνεταιρισμού Λαμίας, τον οποίο συναντήσαμε στην πρόσφατη DAIRY EXPO 2022, στο Metropolitan Expo, στα Σπάτα.

Βελτιώστε την ποιότητα του τυριού και του τυρογάλακτος, χρησιμοποιώντας την πλέον κατάλληλη πυτιά για το προϊόν σας

Τηλ. 2109233660

Τηλ. 2109233660 salesgr@chr-hansen.com

salesgr@chr-hansen.com

Κορυφαίες πυτιές για όλους τους τύπους τυριών

ΠΑΡΑΓΩΓΗ

L’ Ami Παύλος Λαθύρης

OΠαύλος Λαθύρης είναι ένας από εκείνους τους

άοκνους ‘εργάτες’ της τυροκομίας, οι οποίοι

με το πάθος και τη δουλειά τους διαμορφώνουν

το σύγχρονο πρόσωπο της ελληνικής τυροκομίας, αν και

σπάνια πέφτουν πάνω τους τα φώτα της δημοσιότητας.

Εργάζεται στο τμήμα της παραγωγής στην συνεταιριστική γαλακτοβιομηχανία L’ Ami του Αγροτικού Συνεταιρισμού Λαμίας και είναι πρόεδρος στον Σύνδεσμο Υπαλλήλων του Αγροτικού Συνεταιρισμού Λαμίας. Τον συναντήσαμε στην πρόσφατη DAIRY EXPO 2022, την οποία επισκέφτηκε για

να ενημερωθεί, όπως μας είπε ο ίδιος, για τις τάσεις και εξελίξεις πάνω στην σύγχρονη τυροκομία, και είχαμε μαζί

του μια σύντομη, αλλά ζεστή συζήτηση.

Θυμίζουμε ότι η L’ Ami διανέμει τα προϊόντα της σε όλη

την Στερεά Ελλάδα και φτάνει μέχρι την Αθήνα, όπου την τελευταία πενταετία, μέσω αντιπροσώπου, έχει τοποθε-

τηθεί στην μικρή λιανική. Στην τοπική αγορά, σημαντική

‘ανάσα’ για την εταιρεία είναι ο τουρισμός και η εστίαση για

τα τυριά και το στραγγιστό γιαούρτι της. Ο συνεταιρισμός

διακινεί, επίσης, και φρέσκο γάλα σε πεντόλιτρη συσκευα-

σία για τα ξενοδοχεία, που εκτείνονται από την Γλύφα μέχρι τον Άγιο Κωνσταντίνο και τα καμένα Βούρλα.

DAIRY NEWS | Πώς βρεθήκατε, κύριε Λαθύρη, στην τυροκομία;

Παύλος Λαθύρης | Κατάγομαι από την ορεινή Ευρυτανία, από τα Άγραφα και το 1998, αποφοίτησα από την Γαλακτοκομική Σχολή Ιωαννίνων. Αμέσως μετά, εντάχθηκα στην L’Ami, όπου εργάζομαι μέχρι σήμερα ως παστεριωτής και τυροκόμος.

Πώς πάει το εργοστάσιο; Παρά την ενεργειακή και οικονομική κρίση που υπάρχει, πάμε καλά. Διαθέτουμε αρκετούς κωδικούς, παράγουμε ποιοτικά προϊόντα και ο κόσμος τα έχει αγαπήσει. Αυτήν τη στιγμή, κυκλοφορούμε φρέσκο και σοκολατούχο γάλα, ξινόγαλο, επιδόρπια, όπως κρέμες και ρυζόγαλα, στραγγιστά γιαούρτια 2% και 10%, παραδοσιακό γιαούρτι πρόβειο και αγε-

Με τον αρχισυντάκτη

του Dairy News, Θανάση Αντωνίου

λάδας, γραβιέρα αι γοπρόβεια και γραβιέρα αγελαδινή, κεφαλοτύρι, φρέσκο βούτυρο αγελάδας κ.ά.

Από πού προμηθεύεστε γάλα; Κυρίως, από την περιοχή της Λαμίας και ορισμένες ποσότητες από τα Φάρσαλα.

Ακούμε ότι υπάρχει έλλειψη γάλακτος.

Ναι, πράγματι, είναι μεγάλο το πρόβλημα. Οφείλεται στο γεγονός ότι οι κτηνοτρόφοι δεν μπορούν, πλέον, να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις της εκτροφής. Το κόστος της παραγωγής είναι μεγάλο. Υπάρχει, επίσης, σοβαρή έλλειψη εργατικών χεριών, διότι, τα τελευταία χρόνια, έχουν φύγει από την Φθιώτιδα πολλοί που εργάζονταν στην κτηνοτροφία.

Μειώνεται και το ζωικό κεφάλαιο. Αληθεύει; Αληθεύει! Μάλιστα, τυγχάνει να γνωρίζω προσωπικά αρκετές περιπτώσεις. Για παράδειγμα, αγελαδοτρόφος με παραγωγή περίπου έναν τόνο την ημέρα -μικρή μεν, αλλά σεβαστή ποσότητα- πρόσφατα έσφαξε όλα τα ζώα του. Λυπηρό φαινόμενο!

Τι θα κάνει η L’Ami σε περίπτωση που χρειαστεί περισσότερο γάλα; Με δεδομένο ότι οι μεγάλες βιομηχανίες αναζητούν γάλα παντού.

Ναι, το έχουμε ακούσει αυτό. Εμείς ως L’ Ami έχουμε δικούς μας παραγωγούς, τους οποίους στηρίζουμε εδώ και πολλά χρόνια και μας στηρίζουν κι αυτοί. Είμαστε συνεταιρισμός κι όπως, ίσως, γνωρίζετε, οι συνεταιρισμοί έχουν έναν ιδιαίτερο ρόλο όσο αφορά τη στήριξη των παραγωγών. Δεν προσδοκούμε αυτά που προσδοκούν οι ιδιωτικές εταιρείες...

Έχει νόημα να μιλάμε για ενιαία τιμή γάλακτος ή όχι; Δεν μπορούμε να μιλήσουμε με τέτοιους όρους, διότι υπάρχουν παράγοντες που επηρεάζουν την τιμή. Όπως για παράδειγμα, το τονάζ που παραδίδει ένας παραγωγός ή τα λιπαρά του γάλακτος που παράγει. Αυτά είναι στοιχεία, που δεν μπορείς να τα παραβλέψεις. Κάποιοι παραγωγοί θεωρούν το 1,20 ευρώ το λίτρο για το πρόβειο γάλα ως ‘τζάμπα’. Είναι, όμως, έτσι; Αν αυτό το γάλα έχει χαμηλά λιπαρά, ας πούμε 4,5%, και ανεβασμένο μικροβιακό φορτίο;

Με παραγωγή επτά τόνους τον χρόνο;

Ποιο είναι για εσάς το επιθυμητό ποσοστό και πώς επιτυγχάνεται;

Στο πρόβειο γάλα από 6,5% μέχρι 7% είναι το καλύτερο. Είναι ένα ποσοστό που επιτυγχάνεται σε συνεργασία με τον

ποιοτικό έλεγχο του εργοστασίου και τον παραγωγό. Κάποιοι κτηνοτρόφοι της ‘παλιάς σχολής’, θα λέγαμε, δεν είναι ενημερωμένοι για τις σύγχρονες τάσεις κι εξελίξεις και χρειάζονται ενημέρωση και βοήθεια.

Ακούγονται πολλά για τις πολιτικές στήριξης του κράτους. Εσείς τι γνώμη έχετε; Η αλήθεια βρίσκεται στην μέση. Δεν πρέπει να μηδενίζουμε τα πάντα. Σε κάθε περίπτωση, η Πολιτεία οφείλει να στηρίξει τον πρωτογενή τομέα. Δεν γίνεται αλλιώς.

Κι από πού να ξεκινήσει; Από τις ζωοτροφές και την ενέργεια, αυτήν την περίοδο, διότι τα κόστη είναι πολύ μεγάλα για τους παραγωγούς αλλά και για τη μεταποίηση.

H εταιρεία µας για περισσότερα από 30 έτη προµηθεύει βιοµηχανίες παραγωγής τροφίµων µε πλαστικά και λευκοσιδηρά είδη συσκευασίας, ετικέτες, πυτιές και καλλιέργειες τροφίµων, καθώς και συναφή µε τη δραστηριότητά τους προϊόντα όπως είδη και χηµικά καθαρισµού.

Με την πλήρη γκάµα προϊόντων που διαθέτουµε, µπορούµε να ικανοποιήσουµε κάθε σας απαίτηση προτείνοντας σας ολοκληρωµένες λύσεις συσκευασίας και εξοπλισµού.

Ο Παύλος Λαθύρης επί το (τυροκομικόν… ) έργον

ΠΑΡΑΓΩΓΗ

Ο Θανάσης Αντωνίου με τον κτηνοτρόφο

και τυροκόμο Κωνσταντίνο Ζήσιμο

Κωνσταντίνος Ζήσιμος, Λαμία

«Σεβασμός στην φέτα»

ληθωρικός, αιρετικός αλλά και συνεπής με τις απόψεις του, μαχητικός για τα συμφέροντα

της τυροκομίας, αλλά με καθαρή αντίληψη για το τι συμβαίνει στην κτηνοτροφία, ο Κωνσταντίνος Ζήσιμος, ο οποίος, σήμερα, έχει πλέον ένα σημαντικό χέρι βοήθειας από τον γιο του Βασίλειο, μας μιλάει για όλους και για όλα.

Γόνος κτηνοτροφικής οικογένειας και ενεργός κτηνοτρόφος κι ο ίδιος, ο Κωνσταντίνος Ζήσιμος έχει περίπου μια πενταετία που κάνει βήματα προς τα... πίσω, αφήνοντας πλέον επαγγελματικό χώρο και χρόνο στον γιο του Βασίλειο, ο οποίος έχει αποφοιτήσει από την Γαλακτοκομική Σχολή Ιωαννίνων.

Το Dairy News τούς συνάντησε λίγες ημέρες πριν εκπνεύσει το 2022, επισκέφτηκε τα δύο καταστήματά τους στην πόλη της Λαμίας και είχε μαζί τους μια μακρά συζήτηση για το σύνολο της κτηνοτροφικής και τυροκομικής ατζέντας, μέρος μόνο της οποίας καταγράφουμε στις γραμμές που ακολουθούν.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι, σύμφωνα με τα όσα μας

Συνέντευξη & φωτογραφίες: Θανάσης Αντωνίου

εκμυστηρεύτηκαν ο Λαμιώτης τυροκόμος κι ο γιος του, η εταιρεία τους βρίσκεται αυτήν τη στιγμή στο κατώφλι σημαντικών εξελίξεων. Αναμένουν την έγκριση επιδότησης, προκειμένου να προχωρήσουν σε μετεγκατάσταση του ιδιόκτητου τυροκομείου τους. Η νέα μονάδα θα έχει μεγαλύτερη δυναμικότητα, θα εξοπλιστεί με ακόμα πιο σύγχρονο εξοπλισμό, θα αναβαθμιστεί ενεργειακά κ.λπ.

Τα προϊόντα του τυροκομείου διανέμονται σε όλη την Στερεά Ελλάδα, σε Βόλο, Θεσσαλονίκη και σε επιλεγμένα καταστήματα στην Αθήνα. Μέσα στο 2022, κυκλοφόρησε αρκετά νέα προϊόντα, όπως αγελαδινό γάλα, αγελαδινό και κατσικίσιο γιαούρτι.

Μνημόνια & πανδημία

«Δεν θα έλεγα ότι μνημόνια και πανδημία είχαν κάποια ιδιαίτερη επίπτωση πάνω μας κι αυτό όχι γιατί είμαστε...

πλούσιοι, αλλά γιατί μια ζωή εδώ, στην Λαμία, στην Ρούμελη γενικότερα, είχαμε... μνημόνιο: πάντα δουλεύαμε

πολύ και πληρωνόμασταν λίγο. Πάντα τα προϊόντα μας πωλούνταν σε τιμές μικρότερες από την πραγματική τους αξία κ.ά. Δεν μας έφταιξε ούτε το μνημόνιο ούτε ο κορωνοϊός».

Κτηνοτροφία

«Η κτηνοτροφία κινδυνεύει σε όλη την Ευρώπη. Δεν υπάρχει γιατρειά. Θα στέλνατε το παιδί σας να γίνει κτηνοτρόφος στον Παρνασσό, να μένει το βράδυ σε... «σαλέ» και να πουλάει το γάλα 4 ευρώ το λίτρο; Μάλλον, όχι. Τα παιδιά μεταναστεύουν, φεύγουν στις πόλεις. Αυτοί που έχουν το DNA στο αίμα τους είναι λίγοι και λιγοστεύουν».

Σεβασμός στο ΠΟΠ «Η χώρα ποτέ δεν είχε επάρκεια κρέατος ή γάλακτος. Όταν η φέτα κάποτε πουλιόταν στην Ελλάδα στις εξευτελιστικές τιμές των 4 ή 5 ευρώ, κάποιοι συνάδελφοί μου -και σωστάαναζήτησαν και βρήκαν νέες αγορές, τις οποίες η φέτα γρήγορα κατέκτησε. Συγχαρητήρια, λοιπόν, σε εκείνους τους ‘αγωνιστές’. Οι αγορές άνοιξαν, λάτρεψαν το προϊόν. Πρέπει, λοιπόν, να έχουμε ‘σημαία’ μας αυτήν τη σπουδαία αναγνώριση που μας έχει δοθεί, το ΠΟΠ. Είναι ακριβή

η φέτα στα 11 ευρώ; Μα, το κοστολόγιό της φτάνει πλέον

τα 8,5-9 ευρώ! Πώς θα πληρωθεί ο κτηνοτρόφος, που εί-

Πώς βλέπεις τα πράγματα; Δεν είναι εύκολα. Υπάρχουν αρκετά προβλήματα, αλλά κατάλαβα πως πρέπει να αφιερώσεις χρόνο δουλειάς και να έχεις ‘καθαρό’ μυαλό.

Ποια είναι τα σχέδιά σου; Υπάρχουν κάποιες μελέτες που έχουμε κάνει με τον πατέρα μου και προσπαθούμε

χρόνο με τον χρόνο να τις υλοποιήσουμε. Στόχος μας είναι να εκσυγχρονίσουμε

την παραγωγή, διότι, όπως γνωρίζετε, δεν υπάρχουν πια

διαθέσιμα εργατικά χέρια και πρέπει να βασιζόμαστε στα μηχανήματα.

Τι λείπει από το τυροκομείο σε αυτήν τη φάση; Σκεφτόμαστε να κυκλοφορήσουμε μια νέα γκάμα προϊό-

ναι όλη μέρα στο βουνό, κάθε μέρα, όλον τον χρόνο, χωρίς να κάνει διακοπές ή γιορτές και στο τέλος, του δίνουν 300 ευρώ σύνταξη; Ο καταναλωτής, βέβαια, έχει δίκιο, αλλά

αυτό που βλέπω είναι ότι το κόστος της παραγωγής αυτού του ονομαστού ΠΟΠ τυριού έχει αυξηθεί κατακόρυφα κι αυτό το παγκόσμιο και ‘τίμιο’ προϊόν πρέπει να αποκτήσει την αξία του και να το σεβαστούμε. Ζήτηση υπάρχει, τυριά δεν υπάρχουν, πλέον, στα ψυγεία. Οι παραγωγοί της φέτας λιγοστεύουν, το γάλα μειώθηκε λίγο, η αξία του προϊόντος, όμως, αυξάνεται, έτσι, δεν θεωρώ περίεργο το γιατί αυξάνεται η τιμή του γάλακτος. Κι αν θέλετε τη γνώμη μου, η τιμή παραγωγού κανονικά θα πρέπει να φτάσει τα 2,20 ευρώ το λίτρο το πρόβειο και 1,50 ευρώ το γίδινο. Κατάγομαι από κτηνοτροφική οικογένεια, εκτρέφω ζώα κι ο ίδιος κι έχω επίγνωση αυτών που λέω».

Λιανεμπόριο: μακριά...

«Πριν από τέσσερα χρόνια, μέσω γνωστού, κλείστηκε ένα ραντεβού για να δω υπεύθυνο αγορών σε μεγάλη λιανεμπορική αλυσίδα, στην Αθήνα, η οποία ήθελε να αγοράσει φέτα. Πήγα στο ραντεβού, μπήκα στο γραφείο του υπευθύνου, ο οποίος, αφού με χαιρέτησε κι αφού με ρώτησε αν έχω και μπορώ να διαθέσω φέτα για το σουπερμάρκετ -εκείνο το διάστημα υπήρχε πράγματι πρόβλημα στην πώληση της φέτας και τα ψυγεία όλων μας ήταν γεμάτα- μού είπε: «Κύριε Ζήσιμε, για να μην χάνουμε τον χρόνο μας και σας καθυστερώ, αν σκοπεύετε να ζητήσετε πάνω από 3 ευρώ το κιλό, δεν έχει νόημα να συζητήσουμε».

ντων, ενώ στόχος μας παραμένει η εξαγωγή προϊόντων μας.

Τι θυμάσαι από τη σχολή; Εξαιρετική. Μάθαμε πολλά πράγματα εκεί πέρα.

Σε ποιες χώρες θα ήθελες να ταξιδέψεις για μια περαιτέρω τυροκομική ενημέρωση; Γερμανία και Ολλανδία σε πρώτη φάση, καθώς θεωρώ ότι είναι δύο χώρες που έχουν κάνει μεγάλα βήματα στην τυροκομία, και μετά στην Ιταλία.

HST Homogenizers and Parts

- Modern and flexible homogenization technology

- Spare parts and service for various brands

- Application based consulting

Tel: +30 (23510) 4 58 33

www.solutions-greece.com

info@solutions-greece.com

Βασίλειος Ζήσιμος

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

O Γεώργιος Τσιτσόπουλος (αριστερά) με τον αδελφό του Ιωάννη στην Dairy Expo 2022, στο Metropolitan Expo

HTsitsopoulos Bros συμμετείχε στην DAIRY EXPO 2022 με βυτιοφόρα μεταφοράς υγρών τροφίμων & μηχανήματα επεξεργασίας και στο πλαίσιο αυτής της παρουσίας είχαμε την ευκαιρία

να συζητήσουμε με τα δύο αδέλφια, τα οποία «τρέχουν» μια πολλά υποσχόμενη εταιρεία που μετράει λιγότερο από μία δεκαετία ζωής.

Συνέντευξη: Θανάσης Αντωνίου. Φωτογραφίες: Θ.Α. & Γιώργος Διαμαντάκης

Η εταιρεία Tsitsopoulos Bros ιδρύθηκε το 2014, ως συνέχεια ατομικής επιχείρησης του πατέρα τους με δραστηριότητα στην τεχνική υποστήριξη και κατασκευή μηχανολογικού εξοπλισμού, από το 1985, με έδρα την Σκύδρα.

Κατασκευάζει και υποστηρίζει τεχνικά στην ελληνική αγορά ανοξείδωτα βυτιοφόρα μεταφοράς υγρών τροφίμων, μηχανήματα επεξεργασίας τροφίμων και συστήματα άντλησης και καταγραφής υγρών τροφίμων.

Τα τελευταία χρόνια, έχει αναπτύξει έντονη συνεργασία με ηγετικές επιχειρήσεις της ελληνικής βιομηχανίας τροφίμων -ιδιαίτερα στον κλάδο της βιομηχανίας γάλακτος, φρούτων και λαχανικών- καλύπτοντας, μέσα από μια γκάμα μηχανημάτων, το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγι-

κής διαδικασίας. Κατασκευάζει βυτία με αυτόνομα διαμερίσματα και με χωρητικότητες που κυμαίνονται από 4.200 λίτρα (με χειροκίνητο σύστημα, για μικρά τυροκομεία) μέχρι 21.500 λίτρα (για μεγάλες βιομηχανικές μονάδες).

Διεθνείς συνεργασίες Στις εγκαταστάσεις της κατασκευάζονται βυτιοφόρα μεταφοράς υγρών τροφίμων και συστήματα καταγραφής και μέτρησης καθώς και πλήρεις ανοξείδωτες γραμμές επεξεργασίας, με βάση τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές των μηχανημάτων, ενώ όλες οι κατασκευές της φέρουν Σήμανση Συμμόρφωσης/CE. Πέραν των συναλλαγών της με την εγχώρια αγορά, η εταιρεία Tsitsopoulos Bros έχει πραγματοποιήσει,

Tsitsopoulos Bros

Πορεία ανάπτυξης σε περιβάλλον αβεβαιότητας

Είμαστε χώρα

με αρκετούς επιστήμονες, μηχανολόγους, χημικούς μηχανικούς κ.ά. με πολλές γνώσεις, έχουμε και

καλά Πανεπιστήμια. Θα έλεγα ότι είμαστε

κορυφαίοι στην επεξεργασία τροφίμων

ΓΙΏΡΓΟΣ ΤΣΙΤΣΟΠΟΥΛΟΣ

μέχρι τώρα, εξαγωγές μηχανημάτων σε χώρες, όπως η Κύπρος, η Γερμανία, η Ιταλία και η Βουλγαρία.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι η εταιρεία αντιπροσωπεύει

στην Ελλάδα κορυφαίες βιομηχανικές και τεχνολογικές μάρκες, όπως η Anderson-Negele (αμερικανο-γερμανική πολυεθνική εταιρεία με ειδίκευση στα αισθητήρια όργανα καταγραφής και τα συστήματα μέτρησης υγρών), την Proces-Data (δανέζικη εταιρεία βιομηχανικού εξοπλισμού) και την Bartec (γερμανική εταιρεία με δραστηριότητα στα συστήματα προστασίας βιομηχανικών εγκαταστάσεων).

Απασχολεί, σήμερα, 8 άτομα μόνιμα και 4 σε εποχική βάση. Ο κατασκευαστικός χώρος εκτείνεται σε 1.350 τ.μ. και γραφεία 100 τ.μ., ενώ, το 2022, κατέγραψε αύξηση του τζίρου της σε σχέση με το 2021.

final_tsakanikas-kalogiannis.pdf 1 01/03/2021 10:43 AM

Αυτή, ακριβώς, η ενθαρρυντική εικόνα μάς έφερε στο περίπτερο της εταιρείας, στην MDF EXPO 2022, όπου μας υποδέχτηκε ο ένας εκ των ιδιοκτητών και τεχνολόγος

τροφίμων, Ιωάννης Τσιτσόπουλος, με τον οποίο συζητήσαμε την γκάμα των θεμάτων που απασχολούν την εταιρεία αλλά και την αγορά, αυτό το διάστημα της τόσο εντυπωσιακής, όσο και ανησυχητικής ρευστότητας.

Από την Σκύδρα στον κόσμο

Μια επιχείρηση από την Σκύδρα με διεθνείς συνεργασίες κι αντιπροσωπείες δεν μπορεί παρά να προκαλεί το ενδιαφέρον, ειδικά, μάλιστα, σε μια εποχή που η εκβιομηχάνιση και η ανάπτυξη της χώρας συνεχίζουν να είναι το μέγα ζητούμενο. «Η Σκύδρα είναι ένα κομβικό σημείο για την πρωτογενή παραγωγή της χώρας κι εμείς είμαστε εκεί πολλά χρόνια και γνωρίζουμε καλά την περιοχή. Με ορμητήριο, όμως, την Σκύδρα, έχουμε αναπτύξει πελατολόγιο σε όλη την Ελλάδα και εκτός αυτής» μας λέει ο Ιωάννης Τσιτσόπουλος και μας ενημερώνει ότι η επόμενη μεγάλη συνεργασία τους θα είναι στην Κύπρο, σε μονάδα εξευγενισμού ελαιόλαδου για την παραγωγή παγωτού.

Οι εξαγωγές της Tsitsopoulos Bros έχουν υποστεί τις συνέπειες του πολέμου που διεξάγεται στην Ουκρανία κι έχει επηρεάσει ολόκληρη την παραγωγική Ευρώπη, ενώ ο κορωνοϊός, ευτυχώς, δεν είχε σχεδόν καμία επίπτωση στην δραστηριότητά της. «Ο πόλεμος είναι πιο δύσκολη υπόθεση από την πανδημία, διότι, σήμερα, παρατηρούμε έλλειψη σε πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται για την

πυτιά

Η παράδοση σε συνδυασµό µε την τεχνολογία

και την µακρόχρονη εµπειρία, έχουν σαν αποτέλεσµα

την παραγωγή προϊόντων άριστης ποιότητας

• Πυτιά ζωική

- Σκόνη

- Υγρή

- Κατσικίσιος πολτός

• Οξυγαλακτικές καλλιέργειες

• Καλούπια τυριών

• Σακούλες ωρίµανσης τυριών

• Σακούλες vacuum

• ∆οχεία τυριών

• Τσαντίλες

• Είδη ατοµικής προστασίας

• Όργανα µέτρησης

• Χηµικά καθαριστικά

• Πρόσθετα τροφίµων ΤΣΑΚΑΝΙΚΑΣ Κ. & Α. –ΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ Γ. & ΣΙΑ

Ε∆ΡΑ: Παύλου Μελά 7 • Ιωάννινα τηλ/fax.: 26510 39801 • email: sales@ipirotopoula.gr

Εργοστάσιο :10ο χλµ Ιωαννίνων –Κονίτσης

Λαψίστα Ιωαννίνων • τηλ.: 26510 61125

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

κατασκευή βιομηχανικού εξοπλισμού. Για παράδειγμα, έχουν αλλάξει πολλοί κωδικοί στα αισθητήρια όργανα

που εισάγουμε, ενώ ένα όργανο, σήμερα, καλείται να

εξυπηρετήσει δύο και τρεις λειτουργίες. Οι κατασκευα-

στές του εξωτερικού συρρικνώνουν το κωδικολόγιό τους

για να πετύχουν οικονομίες κλίμακας» μας εξηγεί.

Στην συζήτησή μας παρεμβαίνει ο αδελφός του, μηχανολόγος μηχανικός, Γεώργιος Τσιτσόπουλος, ο οποίος μας επισημαίνει πως η τεχνολογία θα αναπτυχθεί κι

άλλο τα επόμενα χρόνια, κάνοντας πιο εύκολη τη ζωή του επαγγελματία. Την ίδια στιγμή, όμως, οι συναλλαγές έχουν δυσκολέψει.

Οι τυροκόμοι αναζητούν νέες συνεργασίες και ψάχνουν να βρουν κάτι ευέλικτο. Μας ενδιαφέρει να δημιουργούμε προϊόντα

στα μέτρα και με βάση

τις ανάγκες του πελάτη. Άλλωστε, οι κατασκευές

μας είναι hand made

ΙΏΆΝΝΗΣ ΤΣΙΤΣΟΠΟΥΛΟΣ

«Ενώ οι κατασκευαστές

του εξωτερικού ζητούν να προπληρωθούν τα μηχανήματά τους, εμείς καλούμαστε να λειτουργήσουμε σε μια αγορά, την ελληνική, που έχει συνηθίσει σε μακροχρόνια πίστωση» σχολιάζει.

Η βιομηχανία του γάλακτος αποτελεί αυτήν τη στιγμή τον κορυφαίο πελάτη της Tsitsopoulos Bros και σε αυτόν τον κλάδο διαθέτει ευρύ φάσμα συνεργασιών. Η κατασκευή του βυτιοφόρου, το σύστημα καταγραφής και άντλησης

αλλά και η μετά την πώληση υποστήριξη είναι οι κύριες απαιτήσεις των γαλακτοβιομηχανιών προς τις οποίες ανταποκρίνεται η Tsitsopoulos Bros. Η εταιρεία, όμως, ασχολείται και με τη δημιουργία σταθμών παραλαβής

στα εργοστάσια γάλακτος, την εγκατάσταση συστημάτων φιλτραρίσματος για τη μείωση του μικροβιακού φορτίου του γάλακτος, την εγκατάσταση συστημάτων CIP κ.ά.

Ευελιξία σε δύσκολους καιρούς

Ζητάμε από τους συνομιλητές μας ένα σχόλιο για την ευρύτερη αγορά, έτσι όπως αυτή διαμορφώνεται από τα ιδιαίτερα γεγονότα των τελευταίων μηνών (πόλεμος, ενεργειακή κρίση, αύξηση τιμών κ.ά.) και ο Ιωάννης Τσιτσόπουλος αναλαμβάνει να μας κατατοπίσει: «Η αύξηση της τιμής του γάλακτος δεν έχει αλλάξει δραματικά την κατάσταση. Μάλιστα, ακούσαμε από κάποιους παραγωγούς ότι προτιμούσαν το προηγούμενο καθεστώς των χαμηλών τιμών και των χαμηλών κοστολογίων, καθώς το περιθώριο κέρδους ήταν μεγαλύτερο. Όσο αφορά τη βιομηχανία, παρατηρείται έλλειψη γάλακτος, διότι έχουν μειωθεί τα εκτρεφόμενα κοπάδια. Μάλιστα, γνωστές εταιρείες στην βόρεια Ελλάδα φέρνουν γάλα από την Κρήτη για να κάνουν τη δουλειά τους… ».

Η Tsitsopoulos Bros, μια εταιρεία που βρίσκεται πια στα χέρια μιας νεότερης γενιάς επιστημόνων κι επαγγελματιών, θέλει να πρωταγωνιστήσει στο μέλλον. Γνωρίζει, όμως, πως για να το πετύχει αυτό πρέπει να είναι ευέλικτη. Έτσι, στράφηκε, πέρα από τη μεταφορά, σε μηχανήματα που έχουν να κάνουν με τον εξευγενισμό ελαιόλαδου, σε βραστήρες υπό κενό για τη δημιουργία νέων προϊόντων με όλα τα θρεπτικά συστατικά τους αλώβητα από την επεξεργασία κ.ά.

«Δημιουργούμε προϊόντα που διαθέτουν μεγαλύτερη ‘οικονομική αξία’ σε σχέση με αυτά που αντικαθιστούν. Μας ενδιαφέρει η καινοτομία και, συνεχώς, σχεδιάζουμε νέα μηχανήματα. Δεν είναι στην ιδεολογία μας να μένουμε στάσιμοι… » μας λέει ο Ιωάννης Τσιτσόπουλος.

Το περίπτερο της Tsitsopoulos Bros στην DAIRY EXPO 2022, στο Metropolitan Expo

BouMatic AirTrac

Σύστημα προώθησης στον

εταιρεία Ζωομηχανική, η οποία αντιπροσωπεύει τα μηχανήματα και τις εφαρμογές της BooΜatic ολοκλήρωσε πρόσφατα άλλο ένα σημαντικό έργο.

Μερικούς μήνες μετά την έναρξη εργασιών ενός από τα πιο σύγχρονα παράλληλα αμελκτήρια στην Ευρώπη, του

SMARTWAY90 48 θέσεων (2x24) στην φάρμα Γ.&Κ. ΚΕΦΑ-

Anthoulakis_KTX.pdf

ΛΑΣ ΓΕΩΡΓΙΚΗ Ο.Ε, στην περιοχή του Λαγκαδά Θεσσαλονίκης, τέθηκε σε λειτουργία τον Οκτώβριο και το πνευματικό σύστημα προώθησης AirTrac αγελάδων στον χώρο αναμονής του αμελκτηρίου.

Ως αποτέλεσμα της συγκεκριμένης εφαρμογής επιτυγχάνεται η ταχύτερη και ακούραστη ροή του ζωικού κεφαλαίου στο αμελκτήριο με ταυτόχρονο διαχωρισμό των group.

χώρο αναμονής αμελκτηρίου

H

True Cheese

Σημασία παραδοσιακής τυροκομίας με αξιοποίηση ορεινού γάλακτος και ποιοτικά χαρακτηριστικά

του παραγόμενου προϊόντος

Δρ. Γεώργιος Σαμούρης, Μαρία Ιωαννίδου MSc., Δρ. Eυδόξιος Ψωμάς | Τομέας Υγιεινής-Τεχνολογίας Τροφίμων Ζωικής

Προέλευσης και Τοξικολογίας | Ινστιτούτο Κτηνιατρικών Ερευνών | Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός-ΔΗΜΗΤΡΑ

Η μετακινούμενη αιγοπροβατοτροφία στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται από τη διαχείμαση των κοπαδιών σε πεδινές περιοχές και τη μετακίνησή τους σε ορεινούς βοσκοτόπους κατά τους θερινούς μήνες. Σήμερα, στην

Ελλάδα, υπάρχουν 3.051 μετακινούμενα κοπάδια, όπου

εκτρέφονται περίπου 1,1 εκατ. αιγών και προβάτων (2011) (περίπου το 7,5% του αιγοπρόβειου πληθυσμού της χώρας).

Κοπάδια & άμελξη των ζώων

Συνολικά, στα ορεινά των Γρεβενών βρίσκονται, κατά

τους θερινούς μήνες, 248 κοπάδια προερχόμενα στην

πλειονότητά τους από την Θεσσαλία, όπου εκτρέφουν

πρόβατα με μικρό αριθμό αιγών. Ο συνολικός αριθμός

εκτρεφόμενων αιγοπροβάτων είναι 132.916 και το μέσο μέγεθος της μετακινούμενης εκμετάλλευσης 536 ζώα περίπου. Τα κοπάδια μετακινούνται στις περιοχές θερινής (ορεινής) διαβίωσης, περίπου το τρίτο δεκαήμερο του Μαΐου, όπου παραμένουν για 4-5 μήνες, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες.

Η άμελξη των ζώων συνεχίζεται περίπου μέχρι το τέλος του Ιουλίου. Kαθ’ όλη τη διάρκεια της αμελκτικής περιόδου στις θερινές διαβιώσεις, η διατροφή των ζώων βασίζεται αποκλειστικά στην φυσική βλάστηση των ορεινών βοσκοτόπων. Το σύστημα είναι εκτατικό, με κύρια χαρακτηριστικά την αξιοποίηση της διαθέσιμης οικογενειακής εργασίας, τη χαμηλή εξάρτηση από πάγιο

Ολοκληρωμένη διαδικασία παραδοσιακής τυροκόμησης

κεφάλαιο καθώς και τις σχετικά χαμηλές απαιτήσεις σε μεταβλητό κεφάλαιο, κυρίως, λόγω της κάλυψης μεγάλου μέρους των διατροφικών αναγκών των ζώων από τη βόσκηση σε ορεινούς βοσκοτόπους. Εκτός από τον οικονομικό της ρόλο, η μετακινούμενη αιγοπροβατοτροφία αποτελεί παράδειγμα πολυλειτουργικού παραγωγικού

συστήματος με περιβαλλοντικές, πολιτιστικές και κοινωνικοοικονομικές διαστάσεις.

Τυροκομία

Στην Ελλάδα, η τυροκομία αποτελεί παραδοσιακό τομέα δραστηριότητας, καθώς η ενασχόληση με την παραγωγή τυριών αναφέρεται από πολλές ιστορικές πηγές ως μια από τις βασικότερες βιοτεχνικές δραστηριότητες. Με

την πάροδο των χρόνων, ο κλάδος σημείωσε σημαντική ανάπτυξη με, ταυτόχρονη, αύξηση του βαθμού βιομηχανοποίησης, αποτελώντας δυναμική συνιστώσα του κλάδου των τροφίμων.

Τα ελληνικά παραδοσιακά τυριά, που παράγονται με τον ιδιαίτερο τρόπο κάθε περιοχής και με συγκεκριμένες συνταγές ή τεχνοτροπίες, αποτελούν στοιχείο της πολιτιστικής κληρονομιάς κάθε τόπου και είναι για τη χώρα μας μια ανεκτίμητη πηγή πλούτου και σημαντικό κεφάλαιο της εθνικής οικονομίας.

Τα παραδοσιακά τυριά που παράγονται σήμερα στην χώρα μας είναι πολλά, κυρίως, από αιγοπρόβειο γάλα, άλλα παράγονται σε μεγάλες ποσότητες και έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την εθνική οικονομία και άλλα σε μικρές με σημαντικό, όμως, ενδιαφέρον για τις τοπικές κοινωνίες των περιοχών που παράγονται.

Έχουν ιδιότυπα χαρακτηριστικά, που αποδίδονται στην επίδραση φυσικών και ανθρωπογενών παραγόντων.

Η αναγνώριση, πιστοποίηση και κατοχύρωση της ταυτότητας των παραδοσιακών τυριών δίνει τη δυνατότητα: • Ανάδειξης των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των παραδοσιακών προϊόντων αντιπροσωπευτικών της τοπικής παραγωγής

• Ενίσχυσης της αγροτικής οικονομίας (παραγωγοί γάλακτος, τα τυροκομεία και οι φορείς εμπορίας του προϊόντος), ειδικότερα για τους παραγωγούς των μειονεκτικών και απομακρυσμένων περιοχών • Ανάδειξης της τοπικής κτηνοτροφίας, μέσω της παραγωγής αναγνωρισμένου ποιοτικού κτηνοτροφικού προϊόντος, το οποίο χαρακτηρίζεται από μια μακρά παράδοση και ιστορία και είναι άμεσα συνδεδεμένο με τον τόπο και τις διαδικασίες παραγωγής του

• Διατήρησης των συνθηκών και τεχνικών παραγωγής, πάντα με σεβασμό στην παράδοση

Εικόνες τυροκόμησης από το εργοστάσιο της βιομηχανίας γαλακτοκομικών ΚΟΥΡΕΛΑΣ ΑΕ

• Διατήρησης και προστασίας του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος

• Στους καταναλωτές να αγοράζουν ποιοτικά προϊόντα, με εγγυήσεις για την παραγωγή, την επεξεργασία και τη γεωγραφική καταγωγή τους

• Της διατήρησης και περαιτέρω ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς

Το γάλα: Μια τέλεια τροφή

Το γάλα θεωρείται μια τέλεια τροφή, καθώς περιέχει όλες τις απαραίτητες θρεπτικές ουσίες, βιταμίνες, ένζυμα και άλλες βιοενεργές ουσίες.

Τα τερπένια είναι ένα από τα βιοενεργά συστατικά

του

γάλακτος που βρίσκονται σε υψηλότερες συγκεντρώσεις στο ορεινό γάλα παρά σε γάλα που έχει άλλη προέλευση.

Επίσης, τα τερπένια του γάλακτος και τυριού μπορούν

να φτάσουν σε υψηλά επίπεδα όταν τα πρόβατα βόσκουν σε φυσικούς βοσκοτόπους, πλούσιους σε φυτά από την οικογένεια των Apiaceous, εξηγώντας, έτσι, την εντονότερη μυρωδιά του γάλακτος, σε σύγκριση με το γάλα που προέρχεται από πρόβατα, που διατρέφονται, κυρίως, με Gramineae. Η περιεκτικότητα των φυτών, που υπάρχουν σε ορεινούς βοσκοτόπους σε τερπένια, ποικίλλει ανάλογα με τη βοτανική οικογένεια, στην οποία ανήκουν.

Μεγάλες ποσότητες σεσκιτερπενίων και μονοτερπενίων συναντώνται στα φυτά, που βρίσκονται αποκλει-

στικά σε ορεινά βοσκοτόπια, σύμφωνα με τη βιβλιογρα-

φία. Στο προφίλ τερπενίων του ορεινού γάλακτος κυριαρχούν τα μονοτερπένια, όπως και στα τυριά που παρασκευάζονται από αυτό το γάλα.

Σε αυτά τα παραγόμενα γαλακτοκομικά προϊόντα

έχουν αναφερθεί στην βιβλιογραφία και άλλα τερπένια,

τα οποία δεν βρίσκονται στην βοσκήσιμη ύλη. Τα οξυγαλακτικά βακτήρια μπορούν να τροποποιήσουν και να

συνθέσουν τερπένια που φτάνουν στο γάλα και κατά συνέπεια στο τυρί.

Κοπάδι που βόσκει στην Κρανέα Ελασσόνας. Φωτογραφία: Βασίλης Καλαμάρας (Ιστολόγιο Κρανέας Ελασσόνας)

Το έργο

Σκοπός του έργου True Cheese ήταν η παραγωγή τυριού (φέτας) από γάλα που παράγεται κατά τη θερινή πε-

ρίοδο από μετακινούμενα κοπάδια (αιγο)προβάτων, των

οποίων η διατροφή βασίζεται αποκλειστικά στην βόσκηση της αυτοφυούς βλάστησης. Πρόκειται για ένα

καινοτόμο προϊόν, το οποίο παράχθηκε μόνο κατά την

περίοδο της βόσκησης από γάλα μετακινούμενων αιγοπροβάτων, που έβοσκαν αποκλειστικά στους ελληνικούς

ορεινούς βοσκοτόπους, το καλοκαίρι.

Το τυρί αυτό παράχθηκε και θα πιστοποιηθεί, για

πρώτη φορά, στην Ελλάδα. Υπάρχουν ενδείξεις, πως το προϊόν αυτό αναμένεται να έχει θετική ανταπόκριση

στην αγορά, καθώς η κατανάλωση εν γένει τυριών μικρής κυκλοφορίας και υψηλής προστιθέμενης αξίας παρουσιάζει σημαντική αύξηση πωλήσεων.

Συγχρόνως, το TrueCheese ανέπτυξε μια ολοκληρωμένη διαδικασία παραδοσιακής τυροκόμησης, η οποία, σε συνδυασμό με τη σύγχρονη τεχνογνωσία, συμβάλλει τα μέγιστα στην επίτευξη του στόχου του Έργου.

Το τυρί που παράχθηκε με αυτόν τον τρόπο, ανέδειξε τα ιδιαίτερα ποιοτικά και οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του γάλακτος και θα προσδώσει υπεραξία στο τελικό προϊόν. Το προϊόν αυτό ενσωματώνει στο σύνολό του τα σημαντικά στοιχεία περιβαλλοντικής προστασίας, πολιτισμού και ποιότητας που διαθέτει το σύστημα μετακινούμενης αιγοπροβατοτροφίας.

Χαρακτηριστικά των τυριών

Στα παραγόμενα τυριά, στο πλαίσιο του έργου αυτού, παρατηρήθηκε πλούσιο προφίλ σε λιπαρά οξέα. Ειδικότερα, στα τυριά με γάλα των ζώων που βόσκουν στις ορεινές περιοχές, έχουμε 32 διαφορετικά λιπαρά οξέα. Από τα αποτελέσματα της μελέτης φάνηκε σαφής διαφοροποίηση στο προφίλ των λιπαρών οξέων μεταξύ των τυριών, που παράχθηκαν με το γάλα των ζώων που έβοσκαν στην πεδιάδα και αυτών που έβοσκαν σε ορεινούς βοσκότοπους.

Συγκεκριμένα, παρατηρούνται αυξημένες τιμές σε

ακόρεστα ωφέλιμα λιπαρά οξέα, όπως το συζευγμένο

λινελαϊκό οξύ (CLA), στα δείγματα φέτας με γάλα ζώων

που έβοσκαν στις ορεινές περιοχές. Τα ωφέλιμα αυτά

λιπαρά οξέα προσδίδουν υψηλή διατροφική αξία στα τυ-

ριά αυτά, διότι έχουν αντιοξειδωτικές και αντικαρκινικές

ιδιότητες. Επιπλέον, το CLA, που θεωρείται ωφέλιμο λιπαρό οξύ, έχει αντι-χοληστερολαιμική και αντι-αθηρογόνο δράση. Επίσης, τα ωφέλιμα πολυακόρεστα (PUFA)

εκτελούν ζωτικής σημασίας λειτουργίες στις βιολογικές μεμβράνες και αποτελούν πρόδρομες ουσίες των ρυθμιστικών λιπιδίων του κυτταρικού μεταβολισμού. Κάποια από τα οξέα αυτά θεωρούνται απαραίτητα, καθώς δεν μπορούν να συντεθούν στον ανθρώπινο οργανισμό.

Επίσης, ανιχνεύτηκαν συνολικά 24 πτητικές οργανικές ενώσεις (VOCs), σε δείγματα ώριμων τυριών, που τυροκομήθηκαν με γάλα των ζώων που βόσκουν στην πεδιάδα και στις ορεινές περιοχές. Οι πτητικές οργανικές ουσίες που προσδιορίστηκαν σε όλα τα τυριά είναι εστέρες, υδρογονάνθρακες, αλκοόλες, οξέα και τερπένια. Από τα αποτελέσματα αυτά φάνηκε σαφής διαφοροποίηση στο προφίλ των πτητικών οργανικών ενώσεων μεταξύ των δύο ειδών τυριών. Συγκεκριμένα, τα τυριά τα παραγόμενα με γάλα από κοπάδια που διαβιούσαν στην πεδιάδα είναι φτωχότερα σε πτητικές οργανικές ενώσεις. Τα τυριά τα παραγόμενα με γάλα από ορεινές περιοχές φαίνεται να έχουν πλουσιότερο προφίλ VOCs από αυτά των πεδινών περιοχών.

Στα τυριά τα παραγόμενα με γάλα από κοπάδια από

την πεδιάδα εμφανίζονται 6 έως 7 διαφορετικές ενώσεις στο κάθε δείγμα, ενώ στα τυριά τα παραγόμενα με γάλα ορεινών περιοχών 8 έως 14 ενώσεις στο κάθε δείγμα. Οι εστέρες, οι υδρογονάνθρακες και οι αλκοόλες αποτελούν την επικρατέστερη ομάδα (VOCs) στα τυριά τα παραγόμενα με γάλα από κοπάδια της πεδιάδας, ενώ στα τυριά τα παραγόμενα με γάλα ορεινών περιοχών έχουμε, σχεδόν, σε όλα τα δείγματα υδρογονάνθρακες, εστέρες, αλκοόλες, οξέα και τερπένια.

Επίσης, προσδιορίστηκαν οι πτητικές οργανικές ενώσεις (VOCs) στα φυτικά είδη των διαφόρων ορεινών περιοχών, όπου έβοσκαν τα κοπάδια, των οποίων το γάλα χρησιμoποιήθηκε για τις τυροκομήσεις. Οι πτητικές οργανικές ενώσεις που ανιχνεύθηκαν είναι υδρογονάνθρακες, αλδεΰδες, αλκοόλες, οξέα και τερπένια. Σε κάποια δείγματα φαίνεται να επικρατεί πλουσιότερο προφίλ VOCs από ό,τι σε δείγματα από άλλες περιοχές. Αξιοσημείωτο είναι ότι ανιχνεύονται διαφορετικές πτητικές οργανικές ενώσεις (VOCs) από κάθε κατηγορία στα δείγματα φέτας και στα φυτικά είδη των διαφόρων ορεινών

περιοχών, όπου έχουν βοσκήσει τα κοπάδια. Αυτό οφείλεται, πιθανώς, στον μεταβολισμό των ενώσεων που εμφανίζονται στα φυτικά είδη.

Η μελέτη αυτή πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο

του Έργου με τίτλο «Παραδοσιακά τυριά από θε-

ρινό γάλα μετακινούμενων κοπαδιών αιγοπροβάτων: Ανάδειξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστι-

κών και της ποιότητάς τους» με ακρωνύμιο: True

Cheese της δράσης ΔΡΑΣΗ ΕΘΝΙΚΗΣ ΕΜΒΕΛΕΙΑΣ: «ΕΡΕΥΝΩ-ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ-ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ» «ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ» (ΕΠΑνΕΚ) με κωδικό έργου: Τ1ΕΔΚ-04475.

O Δρ. Γεώργιος Σαμούρης είναι Διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Κτηνιατρικών Ερευνών του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού-ΔΗΜΗΤΡΑ, με ερευνητικό αντικείμενο την υγιεινή ασφάλεια και ποιότητα των τροφίμων.

Η Μαρία Ιωαννίδου (MSc Χημικός) είναι Ειδική Επιστήμονας στο Ινστιτούτο Κτηνιατρικών Ερευνών του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού-ΔΗΜΗΤΡΑ, με αντικείμενο τη Χημεία και την ανάλυση τροφίμων και ζωοτροφών.

O Δρ. Ευδόξιος Ψωμάς είναι Κύριος Ερευνητής στο Ινστιτούτο Κτηνιατρικών Ερευνών του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού-ΔΗΜΗΤΡΑ, με ερευνητικό αντικείμενο την τεχνολογία και μικροβιολογία τροφίμων.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Raw Cheese

Τυρί από νωπό (μη παστεριωμένο) αγελαδινό γάλα, τύπου γραβιέρας, το οποίο παρήγαγε η Αμερικανική Γεωργική Σχολή

από νωπό αγελαδινό γάλα

την παραγωγή -για πρώτη φορά στην Ελλάδα- τυριού από νωπό (δηλαδή, μη παστεριωμένο) αγελαδινό γάλα, τύπου γραβιέρας, προχώρησε η Αμερι-

κανική Γεωργική Σχολή.

Έγινε στο πλαίσιο του έργου Raw Cheese, το οποίο υλοποιήθηκε από το Γραφείο Διαχείρισης Στρατηγικών Έργων (SPMO) της ΑΓΣ, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Κτηνιατρικών Ερευνών του ΕΛΓΟ-Δήμητρα και το Εργαστήριο Ζωοτεχνίας του Τμήματος Κτηνιατρικής του ΑΠΘ.

Νέα παραγωγική πρόταση

Στο εξωτερικό, η παραγωγή τυριού από νωπό γάλα είναι αρκετά συνηθισμένη και περιλαμβάνει ιδιαίτερα αναγνωρίσιμα προϊόντα (π.χ. Pecorino di Filiano, Cacioricotta, Roquefort, Brie). Στην Ελλάδα, η μέχρι πρόσφατα υποχρεωτική (για υγειονομικούς λόγους) παστερίωση του γάλατος για τυροκόμηση, δεν επέτρεπε την παραγωγή τυριού από νωπό γάλα. Το νέο πλαίσιο που εισήχθη πρόσφατα επιτρέπει, υπό συνθήκες, την παραγωγή τυριού από νωπό γάλα, καθώς επιτρέπεται -κατόπιν απόφασης της αρμόδιας κτηνιατρικής αρχής- η παραγωγή τυριών ωρίμανσης, τουλάχιστον δύο μηνών, από νωπό γάλα.

Τα αποτελέσματα του έργου παρουσιάστηκαν σε ειδική εκδήλωση στις εγκαταστάσεις της Αμερικανικής Γεωργι-

κής Σχολής. Καλωσόρισμα απεύθυνε η επικεφαλής του SPMO, Δρ. Βίκυ Κρυσταλλίδου, η οποία αναφέρθηκε συνοπτικά στην πορεία του έργου, το έναυσμα για την υλοποίησή του και τις μεγάλες προοπτικές του κλάδου. Ο επιστημονικά υπεύθυνος του Raw Cheese και διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Κτηνιατρικών Ερευνών του ΕΛΓΟ-Δήμητρα, Δρ. Γεώργιος Σαμούρης, τόνισε ότι για την παραγωγή του τυριού από νωπό γάλα αξιοποιήθηκε η παραδοσιακή τεχνολογία που αποδίδει τα ιδιαίτερα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά της γεύσης, της οσμής και της υφής.

«Η πρώτη ύλη ελεγχόταν ολοκληρωμένα και προέρχονταν από την αγελαδοτροφική μονάδα της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής, η οποία ακολουθεί συγκεκριμένο πρότυπο ζωοτεχνικής διαχείρισης. Διαμορφώθηκαν προδιαγραφές για την παραγωγική διαδικασία και τη διασφάλιση των χαρακτηριστικών, που καθορίζουν την ποιότητα του ημίσκληρου τυριού» ανέφερε. Πρόσθεσε ότι απαραίτητες προϋποθέσεις για την παραγωγή τυριού από νωπό γάλα είναι τα ζώα να είναι απαλλαγμένα από μεταδοτικά

στον άνθρωπο νοσήματα και οι συνθήκες διαχείρισης της

Δρ. Βίκυ Κρυσταλλίδου, επικεφαλής

στο Γραφείο Διαχείρισης Στρατηγικών

Έργων (SPMO) της Αμερικανικής

Γεωργικής Σχολής

Δρ. Ευδόξιος Ψωμάς, Κύριος Ερευνητής του Ινστιτούτου Κτηνιατρικών Ερευνών του ΕΛΓΟ-Δήμητρα

εκτροφής, που αφορούν την υγιεινή και την άλμεξη, να βρίσκονται σε εξαιρετικό επίπεδο.

Πλεονεκτήματα παρασκευής τυριών από νωπό γάλα:

• Δεν χάνονται τα μοναδικά αρωματικά χαρακτηριστικά που

προέρχονται από τη διατροφή των ζώων σε φυσικούς βοσκότοπους

• Δεν καταστρέφεται η φυσική μικροβιακή χλωρίδα του

γάλακτος, η οποία επιδρά στην ωρίμανση του τυριού και

στο πλούσιο άρωμά του

• Δεν καταστρέφονται ορισμένα ένζυμα ή ενεργοποιούνται

άλλα

• Δεν αποδομούνται οι πρωτεΐνες του γάλακτος από τη

δράση της θερμότητας

Ο διευθυντής του Εργαστηρίου Ζωοτεχνίας του Τμήματος Κτηνιατρικής του ΑΠΘ, καθηγητής Γεώργιος Αρσένος, τόνισε πως «αντικείμενο του έργου Raw Cheese είναι η διαμόρφωση ολοκληρωμένου συστήματος παραγωγής, προώθησης και διάθεσης αγελαδινού τυριού από νωπό γάλα, με ανώτερα χαρακτηριστικά και παράλληλη υψηλή επιχειρηματική αξία από την πρότυπη καθετοποιημένη αγελαδοτροφική μονάδα της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής» τόνισε.

Ο Κύριος Ερευνητής του Ινστιτούτου Κτηνιατρικών Ερευνών του ΕΛΓΟ-Δήμητρα, Δρ. Ευδόξιος Ψωμάς, παρουσίασε τους τρόπους με τους οποίους απομονώθηκαν αυτόχθονα οξυγαλακτικά βακτήρια.

Καθηγητής Γεώργιος Αρσένος, διευθυντής στο Εργαστήριο Ζωοτεχνίας του Τμήματος Κτηνιατρικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Ο εντεταλμένος Ερευνητής του ΕΛΓΟ-Δήμητρα, Δρ. Ιωάννης Σακαρίδης, τόνισε ότι «κατά τη διάρκεια του Raw Cheese, οι φυσικοχημικές ιδιότητες όλων των δειγμάτων τυριού ήταν καλές και αντίστοιχες με παρόμοια τυριά που παράγονται στην Ελλάδα από παστεριωμένο γάλα» και πρόσθεσε ότι για να παραχθεί ένα ασφαλές νωπό τυρί, χρειάζεται:

• Καλής ποιότητας γάλα που προέρχεται από φάρμα με υψηλές προδιαγραφές βιοασφάλειας

• Άρμεγμα και επεξεργασία του γάλακτος υπό υγειονομικές συνθήκες

• Ωρίμανση του τυριού σε ελεγχόμενο και υγιεινό περιβάλλον

• Εφαρμογή των κανόνων ορθής βιομηχανικής και υγιεινής

πρακτικής από το προσωπικό

Από την πλευρά τους, οι Ερευνητές του SPMO, Δημήτριος Μουστάκης και Στυλιανή Ταστσίδου, παρουσίασαν

το «προφίλ» των Ελλήνων καταναλωτών τυριών από νωπό

γάλα, το οποίο είναι:

• Εντάσσονται στην ηλικιακή ομάδα 31+

• Διαβιούν σε “νοικοκυριά” 3-4 μελών

• Διαθέτουν επαγγελματική ή τριτοβάθμια εκπαίδευση

• Προτιμούν καταστήματα delicatessen και/ή παραγωγούς για την προμήθεια των τυριών τους -για εκείνους η αγορά τυριών από νωπό τυρί είναι απλή διαδικασία

• Θεωρούν τα τυριά από νωπό γάλα γευστικά, θρεπτικά και

χωρίς ιδιαίτερη τοπική ταυτότητα

Τέλος, ο Farm Manager της

Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής, Δρ. Θεόδωρος Καλλίτσης, τόνισε ότι εξετάζεται σοβαρά το ενδεχόμενο η φάρμα του Ιδρύματος

να προχωρήσει στην παραγωγή

τυριού από νωπό αγελαδινό γάλα

και, παράλληλα, παρουσίασε στοιχεία έρευνας για ειδικά προϊόντα, όπως τυρί από νωπό γάλα.

ΕΠΙΣΤΗΜΗ

Hέννοια της κτηνοτροφίας ακριβείας, η οποία είναι πλέον στις μέρες μας αρκετά γνωστή στους κτηνοτρόφους, μπορεί να προσδιοριστεί ως η εφαρμογή διάφορων μέσων τεχνολογίας που επιτρέπει τη διαχείριση μιας εκτροφής, μέσω της παρακολούθησης σε πραγματικό χρόνο της παραγωγής, της αναπαραγωγής, της καλής μεταχείρισης και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των εκτρεφόμενων ζώων.

Στην ανάπτυξη τέτοιων εφαρμογών έχει συμβάλλει η πρόοδος σε διάφορους τεχνολογικούς τομείς, που αφορούν τον κλάδο της μηχανικής και των ηλεκτρονικών, τον τομέα των επικοινωνιών καθώς και τον κλάδο των βιοϋλικών και νανοϋλικών.

Πληθώρα εφαρμογών

Σήμερα, υπάρχει πληθώρα εφαρμογών που εξυπηρετούν τη βελτίωση

της καθημερινής διαχείρισης της εκ-

μετάλλευσης τόσο προς όφελος της παραγωγικότητας, όσο και της εργασίας του κτηνοτρόφου.

Τέτοιες εφαρμογές μπορούν να αφορούν την απλή καταγραφή παραγωγικών και αναπαραγωγικών δεικτών κάθε ζώου σε καθημερινή βάση, όπου μέσα από ένα σύστημα ανάλυσης δεδομένων και συσχετίσεων ενημερώνεται ο κτηνοτρόφος, ώστε να προβαίνει σε τυχόν διορθωτικές κινήσεις. Άλλες πιο σύνθετες εφαρμο-

Λαλιώτης Γ.1, Συμεών Γ.2, Φειδάκης Μ.3, Κασνέσης Π.3, Θεοδωράκης Β.4, Κονδύλη Ε.5, Πατρικάκης Χ.3, Μπιζέλης Ι.1

1 Εργαστήριο Γενικής και Ειδικής Ζωοτεχνίας, Τμήμα Επιστήμης

Ζωικής Παραγωγής, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

2 ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, Ινστιτούτο Επιστήμης Ζωικής Παραγωγή, Γιαννιτσά, Πέλλα

γές χρησιμοποιούν τεχνικές ανάλυσης εικόνας (π.χ. στάση του σώματος) για

την αναγνώριση παθολογικών καταστάσεων (π.χ. χωλότητες) ή ακόμα και την καταγραφή της δραστηριότητας των ζώων και τον περαιτέρω συσχετισμό τους με διαφορά αναπαραγωγικά χαρακτηριστικά, όπως η εμφάνιση οίστρου ή θέματα που αφορούν την ευζωία των εκτρεφόμενων ζώων. Οι περισσότερες εφαρμογές

έχουν αναπτυχθεί κυρίως για εντα-

3 Εργαστήριο Δικτύων και Υπηρεσιών Υπολογιστών-CoNSeRT, Τμήμα Ηλεκτρολόγων και Ηλεκτρονικών Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής

4 Γενικός Αγροτικός Συνεταιρισμός Ιωαννίνων «Ένωση Αγροτών»

5 ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, Ινστιτούτο Τεχνολογίας Αγροτικών Προϊόντων, Τμήμα Γάλακτος Ιωαννίνων

Εφαρμογές στην διαχείριση εκτατικά εκτρεφόμενων

γαλακτοπαραγωγών μηρυκαστικών

Κτηνοτροφία Ακριβείας

Εικόνα 1

Εικόνα 2

τικές εκτροφές, οι οποίες ανταποκρίνονται καλύτερα στις απαιτήσεις της ψηφιοποίησης, όπως η ευκολότερη πρόσβαση σε τεχνολογίες δικτύων, η συνεχής ηλεκτροδότηση

κ.ά. Όσον αφορά τα εκτατικά συστήματα, οι αντίστοιχες εμπορικές, τουλάχιστον, εφαρμογές δεν είναι πολλές, παρόλο που ο έλεγχος των ζώων είναι λιγότερο συχνός και το περιβάλλον εκτροφής μη ελεγχόμενο. Εάν συνυπολογιστούν δύο ακόμα παράμετροι που αφορούν το γεωμορφολογικό ανάγλυφο και τη χρήση διαφορετικών

Ακινησία Περπάτημα Τρέξιμο

στών του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής και το Ινστιτούτο Γάλακτος Ιωαννίνων του ΕΛΓΟ-Δήμητρα μέσα από μια κοινή ερευνητική πρόταση, που χρηματοδοτήθηκε από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ήπειρος 2014-2020», κατασκεύασαν μια εφαρμογή για τη διαχείριση εκτατικά εκτρεφόμενων μικρών και μεγάλων μηρυκαστικών, η οποία μπορεί να αποδειχτεί πολύ χρήσιμη στους κτηνοτρόφους της χώρας μας. Η εφαρμογή αφορά στην καταγραφή της ημερήσιας συμπεριφοράς των ζώων, ώστε ο κτηνοτρόφος να γνωρίζει πού βρίσκονται και πώς κινούνται τα ζώα του καθώς και να λαμβάνει προειδοποιητικές ενδείξεις σε περίπτωση που συμβαίνει ένα γεγονός εκτός φυσιολογικών ορίων.

χεια, ακολούθησε η εκμάθηση του συστήματος μέσω καταγραφής συγκεκριμένων προτύπων συμπεριφοράς, όπως η βόσκηση, το τρέξιμο, η ακινησία κ.ά. (Εικόνα 4), ώστε τα δεδομένα που θα λαμβάνει ο τελικός χρήστης να ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Το σύστημα έχει μέγιστη ακρίβεια αναγνώρισης της κίνησης 85% και ο δείκτης διάκρισης μεταξύ των συμπεριφορικών κλάσεων ανέρχεται σε 75%, αποτελέσματα τα οποία κρίνονται πολύ ικανοποιητικά, σύμφωνα με τη βιβιλιογραφία αλλά και τη θέση τοποθέτησης των αισθητήρων. Το έργο συνεχίζεται με τη συσχέτιση της δραστηριότητας του ζώου με ποιοτικά χαρακτηριστικά του γάλακτος.

φυλών, τότε η ανάπτυξη εφαρμογών

ακριβείας για τα συστήματα αυτά εί-

ναι πιο δύσκολη και απαιτεί πιο πολύ-

πλοκα συστήματα λογισμικού. Οι μέχρι τώρα λύσεις αφορούν, κυρίως, συσκευές γεωεντοπισμού, συσκευές περιορισμού της κίνησης των ζώων εντός συγκεκριμένων ορίων («εικονικοί» φράχτες) καθώς και drones για την επίβλεψη εκτατικά εκτρεφόμενων ζώων.

Κοινή ερευνητική πρόταση Στο πλαίσιο αυτό, ο Γενικός Αγροτικός Συνεταιρισμός Ιωαννίνων «ΕΝΩΣΗ ΑΓΡΟΤΩΝ», το Τμήμα Επιστήμης Ζωικής Παραγωγής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, το Εργαστήριο Δικτύων και Υπηρεσιών Υπολογι-

Η αρχιτεκτονική, που ακολουθήθηκε, για την υλοποίησή της περιελάμβανε την κατασκευή: α) των αισθητήρων που τοποθετούνται στα ζώα (Εικόνα 1), β) μιας συσκευής κόμβος, που συλλέγει και επεξεργάζεται τα δεδομένα των αισθητήρων (Εικόνα 2), γ) ενός υπολογιστικού νέφους (cloud) για τη μεταφορά και αποθήκευση των τελικών δεδομένων και δ) μιας εφαρμογής σχεδιασμένη για κινητά τηλέφωνα, ώστε ο κτηνοτρόφος να έχει πρόσβαση στα δεδομένα που επιθυμεί (Εικόνα 3). Η όλη επεξεργασία των δεδομένων στηρίζεται στην χρήση βαθιάς μάθησης και σε νευρωνικά δίκτυα αναγνώρισης προτύπων, μεθοδολογίες που μπορούν να εντοπίσουν πρότυπα, σχέσεις και ανωμαλίες σε δεδομένα και ταυτόχρονα να επεξεργαστούν γρήγορα μεγάλο όγκο αυτών. Στην συνέ-

Σύνοψη Συνοψίζοντας, η ανάπτυξη συστημάτων κτηνοτροφίας ακριβείας διευκολύνει τη διαχείριση των κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων προς όφελος της παραγωγικότητάς τους. Ιδιαίτερα, τέτοια συστήματα αναμένεται να βοηθήσουν την εκτατική κτηνοτροφία, ιδίως σε ορεινές και μειονεκτικές περιοχές και να διευκολύνουν, ταυτόχρονα, την καθημερινότητα των κτηνοτρόφων.

Βέβαια, θέματα που σχετίζονται με την εμπορικότητα, όπως το κόστος παραγωγής, θα επηρεάσουν την περαιτέρω εξέλιξη τέτοιων συστημάτων. Τέλος, τα συστήματα παραγωγής κτηνοτροφικών προϊόντων θα πρέπει πρωτίστως να είναι προσαρμοσμένα στα ίδια τα ζώα και όχι αποκλειστικά στις νέες τεχνολογίες.

ΚΟΣΜΟΣ

Tο 20th IFCN Supporter Conference πραγματοποιήθηκε με περισσότερους από 300 συμμετέχοντες

(ζωντανά και διαδικτυακά) το φθινόπωρο του 2022, στην Νετάνια του Ισραήλ και το θέμα του ήταν «Technology for a successful dairy future».

Κείμενο, μεταφράσεις & επιμέλεια: Θανάσης Αντωνίου

Για 20η φορά, το International Farm Comparison Network (IFCN) συγκέντρωσε τους βασικούς παράγοντες της παγκόσμιας αλυσίδας αξίας γαλακτοκομικών προϊόντων, για να

συζητήσουν τις προ-

κλήσεις και τις ευκαιρίες των σύγχρονων τεχνολο-

γιών στην φάρμα κι έξω από αυτήν.

Οι συμμετέχοντες στο συνέδριο επιβεβαίωσαν ότι: α) η συνεργασία μεταξύ των κτηνοτρόφων και β) η εστίαση της τεχνολογίας στους αγρότες και τα ζώα τους θα είναι δύο καίριας σημασίας παράγοντες για να καταστεί

ο γαλακτοκομικός τομέας τεχνολογικά συμβατός και ανθεκτικός στις προκλήσεις του μέλλοντος.

Από την οικονομική πλευρά του θέματος, το συνέδριο ανέδειξε ορισμένα κορυφαία ζητήματα, όπως: 1) το γεγονός ότι η γαλακτοβιομηχανία σήμερα επηρεάζεται δραματικά από τις υψηλές τιμές των εισροών, 2) τη χαμηλή διαθεσιμότητα πρώτων υλών αλλά και γ) τη σταθερή ζήτηση γαλακτοκομικών και τυροκομικών προϊόντων, λόγω του αυξανόμενου παγκόσμιου πληθυσμού. Σε συνδυασμό με άλλες σημαντικές τάσεις της πρωτογενούς παραγωγής, όπως είναι η ενοποίηση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, οι νέοι κανονισμοί της ΕΕ, η νέα (σφιχτή οικονομικά) ΚΑΠ και τα χαμηλότερα περιθώρια κέρδους, εύκολα γίνεται αντιληπτό πως η κερδοφορία των κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων απειλείται παντού σε όλον τον κόσμο.

Επιπλέον, οι κοινωνικές πτυχές του επαγγέλματος (π.χ.

παραγωγοί σε όλον τον κόσμο γερνούν, συνταξιοδοτούνται, αλλά το επάγγελμα δεν ανανεώνεται… ) και τα ζητήματα της ευημερίας των

ζώων έρχονται όλο και περισσότερο στο επίκεντρο και «ζητούν» επιτακτικά από τους αγρότες να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες. Σύμφωνα, λοιπόν, με τα πορίσματα του 20ου IFCN Supporter Conference, η τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει στον εκσυγχρονισμό και την αύξηση της κερδοφορίας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων.

Φάρμες και τεχνολογία Η τεχνολογία έχει πολλές δυνατότητες, αλλά απαραίτητα στοιχεία για οποιαδήποτε πρόοδο στην κτηνοτροφία είναι τα δεδομένα, τα οποία μπορούν να χρησιμεύσουν ως ισχυρό εργαλείο. Τα δεδομένα από την πρωτογενή παραγωγή και τις κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις συμβάλλουν στην ανάλυση, τη μέτρηση και την

παρακολούθηση της κτηνοτροφίας, ενισχύοντας ακόμα περισσότερο την πρόοδο που ήδη συντελείται.

Οι κτηνοτρόφοι μπορούν και λαμβάνουν πλέον αποφάσεις βάσει αυτών των δεδομένων.

«Η αποδοτικότητα της φάρμας αυξάνεται όταν δίνουμε τη δυνατότητα στους κτηνοτρόφους να βλέπουν πράγματα

Κερδίζοντας την εμπιστοσύνη των κτηνοτρόφων

Η Evine van Riemsdijk, strategic business development manager

που μερικές φορές είναι... αόρατα γι’ αυτούς. Βοηθά στην διαχείριση των καθημερινών εργασιών αντί να χρειάζεται να διαχειριστείς κρίσεις σε ένα αγρόκτημα» εξήγησε ο Shlomi Dagan, εμπορικός διευθυντής στο Τμήμα Γαλακτοκομίας της εταιρείας Allflex Livestock Intelligence. Η Allflex, η οποία σήμερα ανήκει στην MSD Animal Heath Intelligence, ιδρύθηκε στην Νέα Ζηλανδία και για σχεδόν 65 χρόνια προσφέρει υπηρεσίες διαχείρισης ζωικού κεφαλαίου στον κτηνοτροφικό κλάδο.

Μόνο όταν οι κτηνοτρόφοι μπορέσουν να δουν τη σημασία της καινοτομίας, να αντιληφθούν τα οφέλη της για τα ζώα και τις δικές τους εκμεταλλεύσεις, να λάβουν καλά οργανωμένη υποστήριξη θα εξετάσουν το ενδεχόμενο αλλαγής στρατηγικής. ΟJohn McCurdy, στέλεχος της Intellync, μιας βρετανικής εταιρείας που παρέχει υπηρεσίες σε γεωργούς και κτηνοτρόφους και είναι θυγατρική του ομίλου επιχειρήσεων Ab Agri (ζωοτροφές, διαμόρφωση σιτηρεσίου, διαχείριση δεδομένων κ.ά.), θεωρεί πρωταρχικό παράγοντα για την επιτυχία οποιασδήποτε τεχνολογικής λύσης, «την κατανόηση του περιβάλλοντος, στο οποίο χρησιμοποιείται η τεχνολογία μιας εταιρείας», ενώ από την πλευρά του, ο Rodrigo Souza, της αμερικανικής εταιρείας παραγωγής ζωοτροφών Phibro, σημειώνει: «Μόνο όταν μπορούμε να αποδείξουμε αξία στον πελάτη, θα δούμε πρόοδο».

Η πληροφορία παντού!

Η γεωργική παραγωγή σε όλο τον κόσμο βρίσκεται σε φάση επανασχεδιασμού. Υπάρχει, όμως, δυνατότητα εφαρμογής νέων τεχνολογιών σε μικρότερες γεωργικές εκμεταλλεύ-

σεις ή φάρμες σε αναπτυσσόμενες περιοχές του κόσμου; Τα μέλη του πάνελ, στο 20th IFCN Supporter Conference, συμφώνησαν ότι το μέγεθος της εκμετάλλευσης δεν έχει σημασία όσον αφορά το κατά πόσον η χρήση τεχνολογιών είναι επωφελής.

Η Evine van Riemsdijk, από τον ολλανδικό τεχνολογικό κολοσσό Nedap, τόνισε ότι οι σύγχρονες φάρμες «δεν χρειάζονται πλήρη αυτοματοποίηση, αλλά τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν πληροφορίες, κάτι που σημαίνει ότι πρέπει να οργανωθούν κατά τέτοιον τρόπο, ώστε να λαμβάνουν εύκολα και να διαχειρίζονται με επιτυχία πληροφορίες».

Ο Shlomi Dagan, από τον φαρμακευτικό κολοσσό MSD, υποστήριξε ότι «εάν έχετε ένα μικρό αγρόκτημα, χρειάζεστε καλά δεδομένα. Αυτή η ευελιξία βοηθά τις μικρές φάρμες να συμμετέχουν στο παιχνίδι της τεχνολογίας». Αυτό απαιτεί συνερ-

Το πάνελ του 20th IFCN Supporter Conference. Το μικρόφωνο στον Shlomi Dagan, εμπορικό διευθυντή στο Τμήμα Γαλακτοκομίας της εταιρείας Allflex Livestock Intelligence

γατική προσέγγιση μεταξύ όλων των ενδιαφερομένων και η εμπιστοσύνη γίνεται μια από τις πιο σημαντικές πτυχές στην λήψη αποφάσεων. Επιπλέον, οι επιχειρηματικές

λύσεις πρέπει να προσαρμόζονται στις ατομικές ανάγκες και τις οικονομικές δυνατότητες των γεωργών.

Καθώς οι νέες γενιές αγροτών έχουν μεγαλώσει με την τεχνολογία, περισσότερο από τις προηγούμενες, είναι πιο πιθανό να αντιληφθούν εύκολα και να αξιοποιήσουν την τεχνολογία στην επαγγελματική και προσωπική τους ζωή. Ωστόσο, και όλα τα μέλη του πάνελ συμφώνησαν σε αυτό, υπάρχει ανάγκη προσαρμογής της εκπαίδευσης και κατάρτισης των γεωργών, έτσι ώστε να μπορούν να αξιοποιηθούν πραγματικά οι δυνατότητες που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες. Οι συμμετέχοντες συμφώνησαν ότι η είσοδος της τεχνολογίας στην αγροτική παραγωγή είναι αναγκαία. Θα πρέπει, όμως, την ίδια στιγμή να γίνει αντιληπτό ότι η ανταλλαγή πληροφοριών και δεδομένων είναι μια μορφή συνεργασίας που, αν κι επωφελής και πολύτιμη για όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, δεν είναι δεδομένη. Οι εταιρικές σχέσεις και η εμπιστοσύνη μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών (κτηνοτροφικές μονάδες, κτηνίατροι, εταιρείες τεχνολογίας, εταιρείες ζωοτροφών, κρατικοί φορείς και θεσμικοί παράγοντες, γαλακτοβιομηχανία, λιανεμπόριο κ.ο.κ.) είναι καίριας σημασίας.

Ο Ori Inbar, από την ισραηλινή εταιρεία Mileutis, η οποία δραστηριοποιείται στην παραγωγή κτηνιατρικών φαρμάκων, εκτιμάει πως: «Αν βρούμε έναν τρόπο να συγκεντρώσουμε πληροφορίες, θα ξεπεράσουμε τη νοοτροπία του... σιλό», θεωρώντας ότι η ταχύτητα της αλλαγής στην κτηνοτροφία αφήνει πίσω της μαζικές, αλλά παρωχημένες λύσεις. Κι εάν η κτηνοτροφία αλλάζει άρδην, το ίδιο πρέπει να πράξει και η γαλακτοβιομηχανία.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

ΙΕΛΚΑ

ρευνα σύγκρισης τιμών τυπικού καλαθιού σουπερμάρκετ στην Ελλάδα με άλλες χώρες του εξωτερικού, την οποία πραγματοποίησε το ΙΕΛΚΑ, διαπιστώνει ότι παραμένουν χαμηλότερες οι τιμές του τυπικού καλαθιού του νοικοκυριού στα ελληνικά σουπερμάρκετ σε σχέση με Γαλλία, Αγγλία, Ιταλία, Ισπανία και Πορτογαλία.

Η επαναλαμβανόμενη εξαμηνιαία έκθεση του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) παρουσιάζει τα αποτελέσματα οργανωμένης έρευνας σύγκρισης τιμών (που βασίζονται σε στοιχεία από πλατφόρμες σύγκρισης τιμών σε κάθε χώρα, αλλά και σε τιμοληψίες από αλυσίδες σουπερμάρκετ) σε τυπικό καλάθι προϊόντων του νοικοκυριού του οργανωμένου λιανεμπορίου τροφί-

μων (σουπερμάρκετ) στην Ελλάδα τον Νοέμβριο - Δε-

κέμβριο 2022 με την Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο [Οι μετρήσεις για την Αγγλία έγιναν σε τοπικές τιμές

και χρησιμοποιήθηκε ως ισοτιμία στερλίνας-ευρώ

το 1,15], την Ισπανία, την Ιταλία και την Πορτογαλία. Η σύγκριση τιμών γίνεται με και χωρίς την αξία του ΦΠΑ, ο οποίος διαφέρει σε κάθε χώρα.

Για την παρούσα ανάλυση, συγκρίθηκαν οι τιμές

σε συνολικά 41 κατηγορίες προϊόντων (εδώ

παρουσιάζουμε μόνο

τα γαλακτοκομικά και τυροκομικά προϊόντα):

• 20 υποκατηγορίες

προϊόντων που συνθέτουν ένα τυπικό καλάθι αγορών, όπως

αυτό έχει διαμορφωθεί στην συγκεκρι-

μένη επαναλαμβανόμενη έρευνα, από το

2012 έως σήμερα

Tο οργανωμένο ελληνικό λιανεμπόριο

τροφίμων

(σουπερμάρκετ)

παρέχει στους

Έλληνες καταναλωτές

πρόσβαση σε προϊόντα

για το τυπικό του

καλάθι με κατά μέσο όρο χαμηλότερη τιμή

• 21 επιπλέον υποκατηγορίες προϊόντων που εντάσσονται στο καλάθι του νοικοκυριού, από τον Νοέμβριο του 2022.

Αυτές οι υποκατηγορίες προϊόντων εξετάζονται από ένα σημαντικό δείγμα πάνω από 5.000 τιμών προϊόντων

και 30 διαφορετικές αλυσίδες σουπερμάρκετ στις έξι χώρες συνολικά, για να υπολογισθούν οι μέσες τιμές, με δειγματοληψίες από έγκυρα site σύγκρισης τιμών σε Ελλάδα και εξωτερικό, αλλά και από αλυσίδες σουπερμάρκετ. Τα στοιχεία περιλαμβάνουν τόσο τιμές προ

Πέρα από τον ΦΠΑ, παράγοντες που θα πρέπει

να λαμβάνονται υπόψη όταν συγκρίνονται τιμές

ανάμεσα σε διαφορετικές χώρες είναι:

• Η απόσταση της χώρας από τα παραγωγικά

κέντρα της κεντρικής και δυτικής Ευρώπης

και τα αντίστοιχα κόστη

• Το κόστος ενέργειας και μεταφορών

• Η πολυπλοκότητα της γεωγραφίας της κάθε

χώρας (π.χ. οδικό δίκτυο, νησιά κ.λπ.)

• Το μέγεθος της αγοράς και αντίστοιχες

οικονομίες κλίμακας στις προμήθειες των

προϊόντων

• Το ισοζύγιο εξαγωγών - εισαγωγών σε

σχέση με τα τρόφιμα και τις πρώτες ύλες

παρασκευής τους

• Τα διάφορα κόστη παραγωγής (ενέργεια, πρώτες ύλες, μισθολογικό κόστος, χρηματοοικονομικό κόστος, γραφειοκρατία)

• Η παραγωγικότητα της βιομηχανίας και του

λιανεμπορίου σε κάθε χώρα

• Οι καταναλωτικές συνήθειες και η αγοραστική

δυνατότητα σε κάθε χώρα

• Το ύψος της φορολογίας σε κάθε χώρα

Παράγοντες σύγκρισης

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

ϊόντων σε προσφορά, όσο και προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας σε κάθε χώρα.

Η σύγκριση των μέσων τιμών των καλαθιών (Πίνακας

1) δείχνει ότι και οι τρεις χώρες έχουν σημαντικά ακριβότερο μέσο καλάθι από την Ελλάδα, 15% η Γαλλία, 8% το Ηνωμένο Βασίλειο, 5% η Ιταλία, ενώ οι άλλες δύο χώρες έχουν περίπου ίσο καλάθι με την Ελλάδα, 1% ακριβότερο

η Πορτογαλία και 1% φθηνότερο η Ισπανία.

Η εικόνα των αποτελεσμάτων αλλάζει σημαντικά όταν αφαιρέσουμε τον αναλογούντα ΦΠΑ ανά χώρα, για να γίνουν αντιληπτές οι πραγματικές τιμές των προϊόντων σουπερμάρκετ. Η σύγκριση των καλαθιών

σε αυτήν την περίπτωση (Σχήμα 1) δείχνει ότι και

οι έξι χώρες έχουν πιο ακριβό μέσο καλάθι από την

Πίνακας 1: Σύγκριση μέσων τιμών καλαθιού προϊόντων σουπερμάρκετ Ελλάδας, Γαλλίας, Ηνωμένου Βασιλείου, Ισπανίας, Πορτογαλίας, Ιταλίας με ΦΠΑ και χωρίς ΦΠΑ. Πηγή: ΙΕΛΚΑ/2022.

Ελλάδα, η Γαλλία κατά 23%, το Ηνωμένο Βασίλειο

κατά 17%, η Ιταλία κατά 13%, η Ισπανία κατά 6% και

η Πορτογαλία κατά 4%.

Αυτό είναι αποτέλε-

σμα της διαφοράς που

έχει ο χαμηλός ΦΠΑ

ανά χώρα (πρόκειται

για τον ΦΠΑ που ανα-

φέρεται σε τρόφιμα

και ποτά). Στην Ελ-

λάδα, αυτός ο ΦΠΑ εί-

ναι 13%. Ο ΦΠΑ είναι

σημαντικά υψηλότερος

από το Ηνωμένο Βασί-

λειο (0% ή 5%) και την

Γαλλία (10% και 5,5%),

την Ισπανία (10% και 4%), την Πορτογαλία

Τα κριτήρια επιλογής των προϊόντων ήταν

ένας συνδυασμός αντίστοιχων χρησιμοποιούμενων προϊόντων στο εξωτερικό καθώς και κοινής διαθεσιμότητας

Ισπανίας, Πορτογαλίας, Ιταλίας. Πηγή: ΙΕΛΚΑ/2022.

(13% και 6%), την Ιταλία (5% και 4%), αλλά

και τις περισσότερες

χώρες της Ε.Ε. Η βασική διαφορά είναι ότι

τρόφιμα που στην Ελ-

στοιχείων τιμών στις χώρες που εξετάστηκαν.

λάδα υπάγονται στον υψηλό συντελεστή ΦΠΑ με 24%, στις υπόλοιπες χώρες υπάγονται στον χαμηλό συντε-

λεστή ΦΠΑ, ο οποίος είναι και χαμηλότερος του ελλη-

νικού με 6%, 5,5%, 4% ή ακόμα και 0%. Σημειώνεται ότι η επίδραση ειδικών φόρων κατανάλωσης (π.χ. καφές) δεν είναι δυνατόν να συνυπολογιστεί στα παραπάνω στοιχεία.

Το γενικό συμπέρασμα, που προκύπτει από την παραπάνω ανάλυση, είναι ότι το οργανωμένο ελληνικό λιανεμπόριο τροφίμων (σουπερμάρκετ) παρέχει στους Έλληνες καταναλωτές πρόσβαση σε προϊόντα για το τυπικό του καλάθι με κατά μέσο όρο χαμηλότερη τιμή που

είναι αποτέλεσμα της οργανωμένης προσπάθειας των προμηθευτών και λιανεμπόρων για συγκράτηση των τιμών τα τελευταία χρόνια.

Η τάση αυτή, με μικρές διακυμάνσεις, είναι διαχρο-

νική την τελευταία 10ετία που πραγματοποιείται η συ-

γκεκριμένη έρευνα από το ΙΕΛΚΑ. Η διαχρονική σύ-

γκριση τιμών με το εξωτερικό δείχνει ότι τα τελευταία

χρόνια, η Ελλάδα συνεχώς έχει φθηνότερο καλάθι από

τις συγκρινόμενες χώρες με διακυμάνσεις, οι οποίες

δεν αλλάζουν το αποτέλεσμα της ανάλυσης.

Τα δεδομένα τιμών υπολογίζονται από γνωστά παρατηρητήρια τιμών των χωρών που εξετάστηκαν, και για την Ελλάδα, στα πρωτογενή δεδομένα από τιμοληψίες σε μεγάλες αλυσίδες σουπερμάρκετ. Τα κρι-

τήρια επιλογής των προϊόντων στο καλάθι ήταν ένας συνδυασμός αντίστοιχων χρησιμοποιούμενων καλαθιών για εκτίμηση στο εξωτερικό καθώς και κοινής διαθεσιμότητας στοιχείων τιμών στις χώρες που εξετάστηκαν. Σε κάθε νέα μέτρηση, ανανεώνεται το δείγμα των κωδικών που μετρούνται και ανάλογα τη διαθεσιμότητα, επιλέγονται διαφορετικές ποσότητες προϊόντων.

Τα στοιχεία προέρχονται από τις παρακάτω αλυσίδες σουπερμάρκετ:

Ελλάδα: Σκλαβενίτης, ΑΒ, My Market, Μασούτης, Market In

Ηνωμένο Βασίλειο: Morrisons, ASDA, Sainsbury’s, Coop, Ocado, TESCO

Ισπανία: Carrefour, Marcadona, Caprabo, Condis, Dia, Eroski

Ιταλία: CosiComodo, emiDrive, Pim Spesa, Agora, Everli, HeyConad, easyCoop

Πορτογαλία: Continente, MiniPreco, Auchan

Γαλλία: Monoprix Plus, Carrefour, Super U, Auchan, Aldi

Δειγματοληψία

Σηκώθηκα μια χαραυγή προτού να ξημερώσει

Και πήρα τα κοπάδια μου να πα να τα βοσκήσω

Τα πρόβατά μου απλώσανε κάτω στα ριζοβούνια

Και τρών’ κλαρί τα γίδια μου ψηλά στα καταρράχια

Κι από τ’ ασημοκούδουνα κι απ’ τα ψηλά τσοκάνια

Αχολογούν τα διάσελα κι αντιλαλούν δάσα

Ζηλεύει τ’ άστρι που τ’ ακούει κι αβγάτισε το φως του Ζηλεύουνε κι οι πέρδικες κι αρχίσαν το κελάδι

Ποιμενικό τραγούδι, Αιτωλοακαρνανία

Στο παρόν τεύχος του Dairy News και στις σελίδες που ακολουθούν, στρέφουμε τη ματιά μας στο χθες, αλλά και στο σήμερα της ελληνικής πρωτογενούς παραγωγής και μεταποίησης, αναζητώντας τις όψεις της

παράδοσης και το στίγμα της πολιτιστικής ταυτότητας που μας συνέχει ως λαό.

Στο αφιέρωμα συγκεντρώσαμε διαφορετικά μεταξύ τους συμπιλήματα, κείμενα, φωτογραφικό υλικό, πρωτότυπες συνεντεύξεις και βιβλία, στοιχεία που το καθένα μόνο του και όλα μαζί, ως μια ταυτολογία για τον ελληνικό παραγωγικό πολιτισμό, στοχεύουν στην ανασύσταση της μνήμης και τη διάχυση της γνώσης.

Από την Αιτωλοακαρνανία της προβατοτροφίας και την Ήπειρο της μαστοριάς και της νοικοκυροσύνης μέχρι τα νησιά του Αιγαίου των εκλεκτών τυροκομικών προϊόντων, η Ελλάδα αποτελεί τον κοινό τόπο διαφορετικών μεταξύ τους καλλιεργητικών κι άλλων παραδόσεων, ένας

τόπος στον οποίο ριζώνει, βλασταίνει και μεγαλώνει ένας παγκόσμια ζηλευτός διατροφικός πολιτισμός.

Ευχαριστούμε τους λαογράφους και τους επαγγελματίες που συνέβαλαν στην πραγμάτωση του αφιερώματος και δεσμευόμαστε να συνεχίσουμε την αναδίφηση στην πλούσια ιστοριογραφία της ελληνικής παραγωγής, όπως, επίσης, και την προβολή των πτυχών μιας πολιτιστικής ταυτότητας για την οποία εμείς εδώ, στο Dairy News, αισθανόμαστε περήφανοι.

Επιμέλεια: Θανάσης Αντωνίου

Ξηρόμερο Αιτωλοακαρνανίας

Hκτηνοτροφία αποτελούσε και αποτελεί σημαντικό παράγοντα της οικονομίας στην περιοχή της

Αιτωλοακαρνανίας και ιδιαίτερα στο Ξηρόμερο. Η ημεράδα της βοσκής, ο άφθονος καρπός από το βελανιδοδάσος και η βλάχικη καταγωγή αρκετών οικογενειών ήταν οι κυριότεροι παράγοντες

για την ανάπτυξή της.

Η περιοχή του Ξηρομέρου της Αιτωλοακαρνανίας θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ο ιδανικός βοσκότοπος! Υπήρχαν κοπάδια από γιδοπρόβατα, γουρούνια, μοσχάρια, ακόμα και βουβάλια. Eμείς θα αναφερθούμε στα κοπάδια αιγοπροβάτων. Στην ποιμενική ζωή του Ξηρομέρου έζησα τα παιδικά και εφηβικά μου χρόνια. Βίωσα

τις χαρές, αλλά και τις λύπες της. Η κτηνοτροφία δεν εί-

ναι ειδύλλιο και φλογέρα. Είναι μια διαρκής πάλη για

την επιβίωση ανθρώπων και ζώων.

Τσοπάνης

Η λέξη προέρχεται από την τούρκικη «çoban». Eίναι

αυτός που φυλάει και οδηγεί το κοπάδι ζώων, κυρίως αιγοπροβάτων, στην βοσκή. Λέγεται και βοσκός, τσομπάνης, ντζοπάνης, τσοπάνος, πιστικός. προβατοβοσκός, προβατάρης, πρατάρης, «πρατάρ’ς» (αυτός που

Στην Αιτωλοακαρνανία

εκτρέφονταν από αρχαιοτάτων

χρόνων κοπάδια από

γιδοπρόβατα, γουρούνια, μοσχάρια, ακόμα και βουβάλια.

Στην φωτογραφία, μια φάρμα

βοοειδών βραχυκερατικής φυλής,

στο Περδικάκι Βάλτου

Κείμενο: Δρ. Μαρία Ν. Αγγέλη*

φυλάει κοπάδι πρόβατα). Επίσης, γιδοβοσκός, γιδάρης, «γιδάρ’ς», αυτός που φυλάει κοπάδι γίδια… (Στο Ξηρόμερο συγκόπτουμε τα φωνήεντα).

Ο τσοπάνης ήταν από το ξημέρωμα έως το βράδυ στην φύλαξη, τη βόσκηση, τη φροντίδα του κοπαδιού του. Κάποιες φορές, και τη νύχτα, για μερικές ώρες νυχτοβόσκησης, το λεγόμενο «σκάρο». Όλες τις εποχές, ολημερίς, κοντά στο κοπάδι. Περπατάει πλαγιές, ράχες και καταράχια, λόφους και λαγκάδια, βουνά και οροπέδια. Και ολονυχτίς «λαγοκοιμάται», με την έγνοια του κοπαδιού. «Γνοιασμένος» μην ο βαρύς ύπνος σταθεί εμπόδιο στο να αντιληφθεί αμέσως κάποιο κίνδυνο που απειλεί το κοπάδι. Λύκος, τσακάλι, ζωοκλέφτης. Kατά την ημερήσια βόσκηση του κοπαδιού, είχε στο σακούλι του το λιτό φαγητό του: ένα κομμάτι ζυμωτό ψωμί, ένα κομμάτι τυρί στον «τυρολόγο» για προσφάγι, ένα κρεμμύδι, ένα σκόρδο, μία ντομάτα ή ένα

H παραδοσιακή κτηνοτροφία ως ‘ταυτότητα’

τσαμπί σταφύλι, ανάλογα με την εποχή. Αυτή η διατροφή σε συνδυασμό με το συνεχές περπάτημα δημιουργούσαν το λεπτό και ευκίνητο κορμί του ξωμάχου.

Οι τσοπάνηδες, επίσης, αποτελούν φορέα και συντελεστή μιας συνεχιζόμενης λαϊκής παράδοσης. Μύθοι, ιστορίες, παροιμίες, ανέκδοτα και δημοτικά τραγούδια διατηρήθηκαν «από στόμα σε στόμα» χάρη σ’ αυτούς. Ακόμα και η δύσκολη και απομακρυσμένη από το χωριό ζωή τους, έδωσε αφορμή για τη δημιουργία μύθων και ευτράπελων διηγήσεων για τους ίδιους και τη συμπεριφορά τους.

Τσοπάνηδες στην ιστορία

Οι τσοπάνηδες στα χρόνια της Επανάστασης του 1821 εκδήλωσαν συμπαράσταση και φιλοξενία στους κλέφτες και αρματωλούς. Στις στάνες τους βρήκαν έναν χώρο να ακουμπήσουν και ένα ζεστό φαγάκι για να τονωθούν και να συνεχίσουν την πορεία τους. Ο φιλέλληνας, Claude Fauriel, γράφει: «Η ανάγκη, ένα παρόμοιο σχεδόν μίσος για τους Τούρκους, τους κοινούς καταπιεστές, έκανε να υπάρχουν σχέσεις αδελφικές και φιλία ανάμεσα στους βοσκούς και τους κλέφτες. Ετούτοι δεν πείραζαν καθόλου τα κοπάδια τους, κι εκείνοι κρατούσαν μυστικό ό,τι μπορούσαν να ξέρουν για τους καταυλισμούς και τις πορείες τους… ».

Στα πέτρινα χρόνια της Κατοχής, οι τσοπάνηδες στήριξαν έμπρακτα τους ανθρώπους που είχαν ανάγκη. Ο Ξηρομερίτης ιστοριογράφος, Αλέξανδρος Θ. Κυριαζής, σε ένα σχεδόν αυτοβιογραφικό κείμενο, γράφει: «Άλλοι πάλι χωριανοί μας που είχαν ζώα, πρόβατα, γίδια, και ήταν πολλοί αυτοί, δεν δυσκολεύτηκαν στην μαύρη αυτήν περίοδο να δείξουν την αλληλεγγύη τους σε πολλούς από εμάς, με ό,τι μπορούσαν. Τους μνημονεύω και θαυμάζω τον ψυχικό τους κόσμο

κάθε φορά που έρχομαι στις στιγμές εκείνες».

Ένας υπέργηρος τσοπάνης αφηγείται για την ίδια εποχή: «Τα χρόνια της Κατοχής ήτανε πολύ δύστυχα, πείναγαν ο κόσμος όλος. Ερχότανε στα χωριά, εδώ στην επαρχία, μεγαλοκυρίες απ’ την Αθήνα και πουλάγανε τα χρυσαφικά τ’ς, τα κοσμήματα τ’ς(!),για να κονομήσνε κάτ’ από κτηνοτροφία να φάνε, λίγο τυρί, πρέτζα, μυζήθρα, για να φάν’, να ζήσνε ο κόσμος… ». (Προφορική συνέντευξη Νίκου Δ. Αγγέλη).

Προσόντα ενός τσοπάνη

Α. Η σχέση του καλού τσοπάνη με τα ζώα είναι θα λέγαμε σχέση πατέρα με τα παιδιά του. Τα γνωρίζει πολύ καλά. Παρατηρεί τα ζώα του από τη γέννα ως το μεγάλωμα, ως την πώληση ή τον χαμό τους. Με το κοίταγμα καταλαβαίνει το κάθε ζώο, αν είναι καλά, αν είναι ανόρεχτο, αν δεν ακολουθεί το κοπάδι κ.λπ. Β. Προσόν του τσοπάνη ήταν το σφύριγμα, όχι με σφυρίχτρα, αλλά με το στόμα. Είναι μια ιδιαίτερη τεχνική στην οποία εξασκείται από μικρός. Σφύριζε στο σάλαγο των ζώων, στο σκάρο, στο πότισμα. Σφύριζε, επίσης, για να επι-

Καλύβα του τσοπάνη… «Τσπί» Αστακού Ξηρομέρου Φωτογραφία: Νίκου Καρατζένη

της

στο

κοινωνήσει με άλλους τσοπάνηδες ή δικούς του ανθρώπους, κυρίως όταν βρισκόταν στην ίδια περιοχή με αυτόν. Σφύριζε ακόμη στις χαρές και στους καημούς του, στα γλέντια και στις γιορτές. Γ. Η βόσκηση του κοπαδιού είναι μια ιδιαίτερη τέχνη του έμπειρου βοσκού. Εξαρτάται από τις ικανότητες του ίδιου, τον προγραμματισμό και τις επιλογές που κάνει. Ακολουθούσε ένα πρόγραμμα για τις ώρες βόσκησης, επέλεγε τον χώρο και ενθάρρυνε τα ζώα για να βοσκήσουν καλά. Ο καλός βοσκός αποφεύγει τις απότομες παρεμβάσεις για να μην τα αναστατώσει. Η αναστάτωση έχει αρνητικές συνέπειες στην βόσκηση και επομένως στην παραγωγή γάλακτος. Η ηρεμία τους έχει θετικές συνέπειες στην απόδοση σε γάλα. Δ. Η γνώση «εμπειρικής κτηνιατρικής» ήταν απαραίτητη. Η αντιμετώπιση των ασθενειών γινόταν με πρακτικούς, εμπειρικούς τρόπους. Οι ίδιοι οι κτηνοτρόφοι, λόγω έλλειψης κτηνιάτρων τότε, αντιμετώπιζαν τις ασθένειες των ζώων και τα προβλήματα με βότανα και γιατροσόφια. Εδώ, πολύτιμη ήταν η «γεροντική σοφία».

Ε. Η γνώση και η δεξιοτεχνία του τσοπάνη για διάφορες εργασίες της στάνης, όπως η κατασκευή των μαντριών, του τσάρκου, της καλύβας και της στρούγκας, ήταν απαραίτητες. Επίσης, σημαντική ήταν η συνεργασία με άλλους τσοπάνηδες και μαστόρους. Η συνεργασία είναι απαραίτητη για συλλογικές εργασίες, όπως το στήσιμο της στάνης, ο κούρος κ.λπ.

Τσοπάνισσα & παιδιά Η γυναίκα του τσοπάνη ήταν βοηθός και συνεργάτρια σε όλες τις εργασίες που απαιτεί η τσοπάνικη ζωή. Στα μαντριά, στην στρούγκα, στον κούρο, στο τυροκόμημα… Η επιδίωξη της αυτάρκειας ήταν μια συνετή επιλογή για την εποχή εκείνην. Γι’ αυτό, οι γυναίκες αξιοποιούσαν το γάλα και τα υποπροϊόντα του, όπως το τυρόγαλο και το ξινόγαλο. Επίσης, αξιοποι-

ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ

ούσαν το μαλλί των ζώων στην υφαντουργία. Μια κατεξοχήν οικιακή και γυναικεία τέχνη. Από υφαντριών χέρια βγήκαν θαυμαστά υφαντά απαραίτητα για τις ανάγκες ένδυσης, του σπιτιού και των επαγγελματικών ασχολιών.

Τα τσοπανόπουλα, τα παιδιά του τσοπάνη, συμμετέχουν από το Δημοτικό ακόμη, σε ρόλο βοηθητικό. Βάζουν καρπό

στα κατσικάκια και αρνάκια στον τσάρκο, βοηθούν στο άρμεγμα, στο πίσω μέρος της στρούγγας, «βαράνε», «κεντάνε» τις γίδες να περάσουν στον αρμεχτή. Μεταφέρουν

φορτωμένα στο ζώο, το γάλα, το τυρί κ.λπ. Βοηθάνε τον τσοπάνη στο «παραβόλιασμα» των ζώων το καλοκαίρι, για

να μην πάνε τα ζώα σε ξένα σπαρτά… «Στομώνουν» τα ζώα όταν χρειαστεί, για να ξεκουράσουν λίγο τον πατέρα. Οι

σκληρές συνθήκες κοντά στο κοπάδι ωθούν τα παιδιά των τσοπάνηδων στην απόφαση φυγής από τη στάνη. Η ιδανική φυγή ήταν οι σπουδές!

Κοπάδι Είναι η συγκέντρωση πολλών ζώων μαζί, το σύνολο των αιγοπροβάτων, το «μπουλούκι» (από την τούρκικη λέξη «bölük»). Εάν όλα τα ζώα είναι γίδια λέγεται γιδοκόπαδο ή γιδοκοπή. Εάν όλα τα ζώα είναι πρόβατα λέγεται προβατοκόπαδο, πρατοκόπαδο ή προβατοκοπή. Το κοπάδι μπορεί να χωριστεί σε δύο μεγάλες κατηγορίες: α) Το γαλαροκόπαδο που αποτελείται μόνο από γαλάρια, δηλαδή τα γεννημένα γίδια ή πρόβατα, γίδες και προβατίνες αντίστοιχα και β) Το στειροκόπαδο, στερφοκόπαδο ή στερφοκοπή. Αποτελείται από πολλές στείρες («στέρφες») γίδες ή προβατίνες, αυτές που δεν γεννάνε. Επίσης, συμπεριλαμβάνονται και αρσενικά γίδια ή πρόβατα, τραγιά και κριάρια αντίστοιχα. Ως προς τις ράτσες των ζώων στην περιοχή του Ξηρομέρου, θα πρέπει να επισημάνω ότι ήταν μικρόσωμα και ανθεκτικά στις κακουχίες, στο κρύο και στις μετακινήσεις.

Το βάρος ενός τράγου δεν ξεπερνούσε στην καλύτερη περίπτωση τα τριάντα πέντε με σαράντα κιλά. Το βάρος μιας

γίδας έφτανε το πολύ τα εικοσιπέντε κιλά.

Μαντρί

Η λέξη είναι υποκοριστικό της λέξης μάντρα. Είναι η αρχαία ελληνική λέξη «μάνδρα» και σημαίνει περιφραγμένος χώρος, όπου φυλάγονται γιδοπρόβατα. Μαντριά: η λέξη στον πληθυντικό αριθμό, στην τσοπάνικη γλώσσα, σημαίνει όλα τα περιφραγμένα «κατοικιά» των ζώων. Μαζί και την καλύβα του τσοπάνη. Από τα πρωτοβρόχια του φθινοπώρου και όλο τον χειμώνα, τα βράδια, τα ζώα κλείνονταν στα μαντριά… Ο τσοπάνης είχε την ανάγκη να κατασκευάσει έναν ξύλινο χώρο, το μαντρί, για να στεγάσει τα ζώα. Μέσα σ’ αυτόν τον χώρο, τα κλείνει για να τα προστατεύει από τις καιρικές συνθήκες και από τα «ζουλάπια», τα τσακάλια, τους λύκους κ.λπ.

Έκθεση φωτογραφίας με θέμα την καθημερινότητα της

κτηνοτροφίας στην Αιτωλοακαρνανία, στο πλαίσιο του 36ου συνεδρίου της ΕΖΕ, στο Αγρίνιο, το 2022

Κάθε τσοπάνος έβγαζε νοερά τα σχέδια για να κατασκευάσει τρία βασικά μαντριά: γαλαρομάντρι, ψιμαδομάντρι και στερφομάντρι. Eπίσης, μία καλύβα για τον ίδιο και την οικογένειά του. Υπήρχαν τα σχέδια του «αρχιτέκτονα τσοπάνη», πάνω στα οποία ο ίδιος, σε συνεργασία με άλλους τσοπάνηδες, κατασκεύαζε τα μαντριά. Τα απαραίτητα υλικά για την κατασκευή των μαντριών τα έπαιρνε ο τσοπάνης από τη φύση: πέτρες, ξύλα, φτέρες, καλαμιές… Από το εμπόριο, στα νεότερα χρόνια, προμηθευόταν τσίγκια, σύρμα και πρόκες. Τα έμπειρα χέρια μ’ αυτά τα απλά υλικά, με πολύ μεράκι και πολλή κούραση, έφτιαχναν εξαιρετικά μαντριά, που έδεναν αρμονικά με το περιβάλλον. Γενικά, υπήρχε ένας σεβασμός στο περιβάλλον, στο οποίο ζούσαν άνθρωποι και ζώα.

Το στήσιμο των μαντριών ήταν μια εξαιρετική λαϊκή τεχνική, μαστοριά που είχε αποκτηθεί από την εμπειρία και την αγάπη για τα ζώα. «Τον μερακλή τσοπάνη τον ακούς από τα τσοκάνια και τον βλέπεις απ’ τα γκεσέμια!» λέει μια λαϊκή παροιμία. Και τον θαυμάζεις από τα μαντριά του, θα πρόσθετα με βεβαιότητα.

Γαλαρομάντρι | Ήταν το μεγάλο μαντρί της στάνης, το οποίο «στέγαζε» τα γαλάρια, δηλαδή τα ζώα που γεννούσαν πρώιμα και έφεραν γάλα. Από εδώ προκύπτει και το όνομα του μαντριού. Ο τσοπάνης γνώριζε πόσα ζώα θα γεννούσαν νωρίς, πρώιμα και πόσα θα γεννούσαν αργά, όψιμα. Ανάλογα σχεδίαζε και τα αντίστοιχα μαντριά.

Ψιμαδομάντρι | Το δεύτερο μαντρί, το ψιμαδομάντρι, ήταν για τα ζώα που γεννούσαν όψιμα. Ήταν πιο μικρό από το γαλαρομάντρι, αλλά με την ίδια ακριβώς κατασκευή. Διέφερε ως προς το μέγεθος. Ήταν μικρότερο, διότι θα στέγαζε λιγότερα ζώα απ’ ό,τι το γαλαρομάντρι.

Τσάρκος | Τσάρκος είναι το «κατοικιό», ο χώρος για τα

μικρά κατσικάκια και αρνάκια. Ένα ξεχωριστό καλυβάκι, δίπλα στο γαλαρομάντρι ή στο ψιμαδομάντρι. Η μορφή του τσάρκου διαφέρει κατά περιοχές… Στο Ξηρόμερο, ο τσάρκος ήταν ένα τετράγωνο καλυβάκι και η πάνω πλευρά του αποτελούσε συνέχεια της μάντρας, που ήδη ήταν κατασκευασμένο το γαλαρομάντρι.

Στερφομάντρι | Ήταν δίπλα από το ψιμαδομάντρι. Aπαραίτητο για τη στέγαση του στειροκόπαδου. Δηλαδή για τραγιά, βιτούλια, γίδες που δεν γεννούσαν ή έχασαν το μικρό τους «τσαγκαδεύτηκαν» και λέγονταν «τσαγκάδες».

Aύλειος χώρος | Επειδή και τα στείρα ζώα ήταν πολλά, ο τσοπάνης έκλεινε έναν αύλειο χώρο από το στερφομάντρι μέχρι το γαλαρομάντρι. Στο πάνω μέρος, υπήρχε φράχτης. Αυτό το έκανε για να απλώνονται άνετα τα μεγάλα ζώα και να μην χτυπιούνται με τα κέρατα, δημιουργώντας συγκρούσεις και αναστάτωση στο κοπάδι.

Καλύβα

Ήταν η ξυλόπλεχτη κατοικία του τσοπάνη κοντά στα μαντριά του, σε μια εποχή που ο ίδιος και η οικογένειά του διανυχτέρευαν στην στάνη. Δεν επέστρεφαν στο σπίτι, διότι υπήρχαν άγρια ζώα, κυρίως λύκοι, αλλά και ζωοκλέφτες

που απειλούσαν το βιος του. Έπρεπε ο τσοπάνης να προστατεύει τα ζώα του μέρα και νύχτα.

Φρόντιζε, ώστε η καλύβα να στηθεί σε κατάλληλο χώρο, στραγγερό, και να μην τον πιάνει ο αέρας του χειμώνα. Προμηθευόταν τα υλικά από το ίδιο το περιβάλλον. Ξύλα, κλαδιά, φτέρες… Υλικά που χρησιμοποιούσε και για τα μαντριά του. Μόνο που η καλύβα γινόταν με περισσότερη μαστοριά και εξαιρετικό μεράκι.

Είχε σχήμα κώνου. Σαν σκούφος με φούντα έμοιαζε από μακριά. Αυτός ο τεράστιος σκούφος ήταν καλοπλεγμένος, με ξύλα και φτέρες, από έμπειρα χέρια και σπινθηροβόλα μάτια. Για την κατασκευή της υπήρχε συνεργασία μεταξύ των τσοπάνηδων.

Στο κέντρο υπήρχε η εστία. Εκεί, γύρω από τη φωτιά, μαζεύονταν όλοι. Στην φωτιά η νοικοκυρά μαγείρευε απλά, αλλά νόστιμα φαγάκια: τραχανά, χυλοπίτες και ό,τι άλλο είχε φέρει από το χωριό. Ένα εξαιρετικό φαγάκι ήταν το κορφούγγι. Παρασκευαζόταν από το πρώτο γάλα της γίδας που γεννούσε. Εδώ, ταιριάζουν οι στίχοι του Ν. Βρεττάκου: «Καλύβια που καπνίζουν ταπεινοσύνη/ Θραύσματα ήλιου πάνω τους/ Γλώσσα ποιμένων γλυκόλαλη/ Που μυρίζει ζεστό ψωμί, καλοσύνη και γάλα».

Άρμεγμα

Είναι η σπουδαιότερη εργασία του τσοπάνη. Κουραστική και χρονοβόρα. Η διαδικασία του παραδοσιακού αρμέγματος γίνεται στην στρούγκα, ένας ειδικά κατασκευασμένος χώρος γι’ αυτήν την εργασία, σε σχήμα στρογγυλό ή οβάλ.

Οι στρούγκες που γίνονται με ξύλα λέγονται «ξυλόστρουγκες», αυτές που γίνονται με πέτρες και λιθάρια, λέγονται «λιθαρόστρουγκες».

Μπροστά στην στρούγκα, δεξιά και αριστερά από το μικρό άνοιγμα, την «ποριά», τοποθετούν οι τσοπάνηδες

μία στρογγυλή πέτρα για κάθισμα. Η κάθε πέτρα λέγεται «στρουγγόλιθο» ή «αρμεγαρόλιθο». Είναι τα καθίσματα, τα «σκαμνιά», όπου κάθονται οι αρμεχτάδες. Από κει πιάνουν τη γίδα ή την προβατίνα, ανοίγουν τα πόδια τους, σκύβουν το κεφάλι και αρμέγουν τα μαστάρια του ζώου. Πριν αρχίσει το άρμεγμα, ο αρμεχτής κάνει τον σταυρό του και όταν τελειώσει η διαδικασία, τον ξανακάνει. Το γάλα συλλέγεται σ’ ένα δοχείο που λέγεται καρδάρα. Από την καρδάρα, στην συνέχεια το μεταφέρει στα γαλακτοδοχεία ή «γαλατοπαφίλια», για να χρησιμοποιήσω την ξηρομερίτικη λέξη, ειδικά κατασκευασμένα δοχεία για τη μεταφορά του στον γαλατά.

Πολλές φορές το γάλα δεν μεταφερόταν για πώληση στον γαλατά, αλλά ο ίδιος ο τσοπάνης τυροκομούσε στο «πατζαριό» του, δίπλα στην στάνη. Άλλες φορές, στα νεότερα χρόνια, τυροκομούσε στην αποθήκη του σπιτιού του. H καλή ποιότητα του τυριού καθοριζόταν από την υγεία των ζώων, την ηρεμία, την καλή διατροφή, την εποχή της παρασκευής του, την καλή πυτιά, την καθαριότητα των σκευών αρμέγματος και τυροκόμησης και φυσικά την κατάλληλη γνώση των κτηνοτρόφων.

Το παρόν κείμενο αποτελεί μια συμπτυγμένη εκδοχή της ομιλίας που εκφώνησε η Δρ. Mαρία Ν. Αγγέλη στο 36ο Συνέδριο της Ελληνικής Ζωοτεχνικής Εταιρίας, στο Αγρίνιο (5-7 Οκτωβρίου 2022). Χρησιμοποιήθηκαν φωτογραφίες της ΕΖΕ.

Δρ. Μαρία Ν. Αγγέλη

Γεννήθηκε στα Βλυζιανά και μεγάλωσε στον Μαχαιρά Ξηρομέρου Αιτωλοακαρνανίας. Σπούδασε φιλολογία στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Είναι διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Τα ερευνητικά ενδιαφέροντά της επικεντρώνονται σε θέματα Κοινωνικής Λαογραφίας. Είναι ιδρυτικό μέλος του Κέντρου Έρευνας Τοπικής Ιστορίας και Πολιτισμού Αιτωλοακαρνανίας (ΚΕ.Τ.Ι.ΠΟ.ΑΙ.) και μέλος της Ένωσης Προφορικής Ιστορίας (Ε.Π.Ι.), με έδρα τον Βόλο. Υπηρετεί στην Δημόσια Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Ζει και εργάζεται στο Αγρίνιο. Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο της «Κτηνοτροφικά του Ξηρομέρου: Τσοπάνηδες, κοπάδια, μαντριά» (Αγρίνιο 2022), απ’ όπου προέρχεται μέρος του φωτογραφικού υλικού που χρησιμοποιήσαμε.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ | Παράδοση & Ταυτότητα

υπόθεση κι ανθρώπινη πράξη!

OΚύκλωπας Πολύφημος, που νικήθηκε από τον Οδυσσέα στο νησί του, ήταν ίσως ο πρώτος τυροκόμος που καταγράφηκε σε γραπτό κείμενο και, σύμφωνα με τον Όμηρο, έφτιαχνε ένα φημι-

σμένο τυρί από πρόβειο γάλα! Όπως λέει ο μύθος, στο νησί της Νάξου έζησε ο Αριστέας, γιος του Απόλλωνα, ο οποίος δίδαξε την τυροκομία. Ο Ερμής πετούσε με τα φτερωτά σανδάλια του από το ένα νησί στο άλλο ως θεϊκός προστάτης των βοσκών, οι οποίοι τον αποκαλούσαν “τυρέφτη”, δηλαδή χορηγό του τυριού. Πολυάριθμες ιστορίες και ελληνικοί μύθοι, όλοι... γύρω από αυτό το μοναδικό νησιώτικο προϊόν, το τυρί.

Του Γιάννη Σ. Τσακίρη*

Σε πάνω από 100 κατοικημένα νησιά της Ελλάδας, η κτηνοτροφία διαχρονικά εξασφάλιζε τη διατροφή και τον βιοπορισμό των κατοίκων τους.

Οι κλιματολογικές συνθήκες και το φυσικό περιβάλλον των περισσότερων ελληνικών νησιών οδήγησαν τους κατοίκους στην εκτροφή αιγοπροβάτων, με εξαίρεση ορισμένα νησιά των Κυκλάδων, που παραδοσιακά εκτρέφουν αγελάδες από τον 17ο αιώνα. Μάλιστα, ορισμένα είδη αυτών των ζώων έχουν προσαρμοστεί τέλεια στις ιδιαιτερότητες κάθε νησιού. Σκληρά και αρκετά ανθεκτικά για να επιβιώσουν στα ηφαιστειακά εδάφη, τα ζώα αυτά παράγουν γάλα πλούσιο σε λιπαρά, κατάλληλο για την παραγωγή εξαιρετικών τυριών.

Ενδεικτικά, αναφέρουμε την ιδιαίτερη ράτσα των προβάτων της Χίου με την υψηλή γαλακτοπαραγωγή, τα πρόβατα της Λέσβου με ρίζες από την Ανατολή που έχουν προσαρμοστεί τέλεια στο νησί και είναι περιζήτητα για ανα-

παραγωγή στην ηπειρωτική Ελλάδα, τα εύσωμα πρόβατα της Κεφαλονιάς και της Ζακύνθου με υψηλή γαλακτοπαραγωγή, τα μικρά, αλλά παραγωγικά πρόβατα Σφακίων της Κρήτης και τη ράτσα των κατσικιών της Σκοπέλου. Αυτά είναι μόνο μερικά από τα πιο γνωστά.

Κλίμα, θάλασσα & έδαφος

Ο ήλιος, το έδαφος και η αλμύρα της θάλασσας προικίζουν τα νησιά με πλούσια χλωρίδα μεγάλης ποικιλίας, η οποία περιλαμβάνει όλα τα είδη βοτάνων και αρωματικών φυτών, που παρέχουν βοσκότοπους για τα ζώα, δημιουργώντας τις πιο ευνοϊκές συνθήκες για την παραγωγή πρόβειου, κατσικίσιου ή αγελαδινού γάλακτος, με ιδιαίτερη γεύση.

Όταν αυτό ακριβώς το γάλα επεξεργάζεται με την εμπειρία, την αιώνια γνώση και το πάθος του μικρού νησιώτη τυροκόμου, τότε δημιουργούνται πραγματικά θαυμαστές γεύσεις που δεν έχουν τίποτα να ζηλέψουν από τα διάσημα τυ-

Τυρί στα ελληνικά νησιά

Θεϊκή

ριά της Ευρώπης. Για αιώνες, η παραγωγή τυριού στα νησιά ήταν οικογενειακή υπόθεση. Η μοναδική τεχνική και οι παραδόσεις της κάθε οικογένειας αντικατοπτρίζονταν στο τυρί που παραγόταν στην συνέχεια σε κάθε χωριό.

Η συνεχής ανάπτυξη και πρόοδος οδήγησε σε μικρά οργανωμένα τυροκομεία που πληρούν όλες τις σύγχρονες προδιαγραφές, εφαρμόζοντας συστήματα HACCP και ISO, συνδυάζοντας την παράδοση με την τεχνολογία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή ασφαλών, γευστικών, μοναδικών προϊόντων που ανταποκρίνονται στις προτιμήσεις των καταναλωτών και έχουν κερδίσει την εμπιστοσύνη των αγορών στο εσωτερικό και το εξωτερικό.

Πρόσθετοι παράγοντες που καθιστούν το νησιώτικο τυρί μοναδικό είναι η μικρή απόσταση μεταξύ των βοσκοτόπων και του τυροκομείου. Αυτό ευνοεί την άμεση μεταφορά του γάλακτος και την τυροκόμηση λίγες μόνο ώρες μετά το άρμεγμα, συγκρατώντας έτσι όλες τις γεύσεις και τα αρώματα των αρωματικών βοτάνων. Η μικρή ποσότητα γάλακτος που επεξεργάζονται τα τυροκομεία σε συνδυασμό με την προσωπική σχέση μεταξύ τυροκόμου και βοσκού εξασφαλίζουν την αγνότητα και ποιότητα του προϊόντος. Προϊόντα των ελληνικών νησιών Είναι πρακτικά αδύνατο να απαριθμήσουμε ονομαστικά όλα τα γαλακτοκομικά προϊόντα που μπορείτε να δοκιμάσετε στα ελληνικά νησιά. Ακόμα και τα ομώνυμα προϊόντα, διαφέρουν σε γεύση και αρώματα από νησί σε νησί.

Η γραβιέρα (Gruyere) της Κρήτης παρασκευάζεται από πρόβειο γάλα και η πικάντικη γεύση της προκύπτει από την 12μηνη ωρίμανση, ενώ η περίφημη γραβιέρα της Νάξου έχει τη χαρακτηριστική γεύση του αγελαδινού γάλακτος. Μια παρόμοια γραβιέρα παρασκευάζεται στην Τήνο, σε μικρές ποσότητες. Στην Ζάκυνθο, η γραβιέρα ωριμάζει σε ελαιόλαδο, ενώ κάτι τέτοιο συμβαίνει και με το μοναδικό και διάσημο λαδοτύρι της Λέσβου. Η γραβιέρα «Σαν Μιχάλη» της Σύρου ανταγωνίζεται επάξια την παρμεζάνα.

Πρακτικά, μπορεί κανείς να βρει γραβιέρα σε όλα τα νησιά, το καθένα με τη δική του ξεχωριστή ταυτότητα.

Το κεφαλοτύρι παρασκευάζεται σε πολλά μέρη των ελληνικών νησιών από πρόβειο και κατσικίσιο γάλα. Η γεύση του είναι αλμυρή και πικάντικη και αποτελεί το τέλειο συνοδευτικό για ένα πικάντικο πιάτο ζυμαρικών.

Όσον αφορά τα σκληρά τυριά, θα πρέπει να αναφέρουμε το κασέρι, πολύ δημοφιλές τυρί που παρασκευάζεται από πρόβειο και κατσικίσιο γάλα και το κρασοτύρι της Κω αλλά και παρόμοια τυριά στα νησιά Νίσυρο και Λέρο, τα οποία ωριμάζουν σε οινολάσπη κρασιού. Το Αρσενικό της Νάξου, το Βολάκι της Τήνου, το Κέρκυρα της Κέρκυρας και το Μυτάτο των Κυθήρων είναι άξιοι ανταγωνιστές στον κατάλογο.

Ο βασιλιάς των μαλακών τυριών, που φτιάχνονται στα

νησιά του Αιγαίου, είναι η ΠΟΠ Φέτα που παρασκευάζεται

μόνο στην Λέσβο και την Λήμνο και το ΠΟΠ Καλαθάκι της Λήμνου, το οποίο πήρε το όνομά του από το σχήμα του μικρού καλαθιού, στο οποίο αποθηκεύεται όσο ωριμάζει. Στα υπόλοιπα νησιά, παράγονται και άλλες ποικιλίες μαλακού λευκού τυριού, παραλλαγές της φέτας, οι οποίες, όμως, δεν μπορούν να φέρουν την ονομασία «φέτα», αφού δεν έχουν χαρακτηριστεί ΠΟΠ και έτσι συναντώνται με άλλες ονομασίες όπως Αρμόγαλο από την Σάμο, Κάθουρα από την Ικαρία, Αρμεξία από την Άνδρο, Πετρωτό από την Τήνο, Ξυνό από την Κέα και Λευκοτύρι από την Κρήτη. Σπεσιαλιτέ του νησιού της Χίου και των Κυκλάδων είναι η Κοπανιστή, ένα μαλακό τυρί που συνοδεύει άριστα το ούζο και τη ρακή, με γεύση που δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από το γαλλικό ροκφόρ. Στην Χίο, θα συναντήσουμε και το Μαστέλο, το οποίο, όπως και το Μελίχλωρο της Λήμνου, είναι ιδανικό για τηγάνισμα στο τηγάνι ή ψήσιμο στην σχάρα.

Ένα άλλο πολύ γνωστό τυρί είναι η Μυζήθρα που συχνά σερβίρεται ως επιδόρπιο, φρέσκο, συνοδευόμενο με μέλι ή καταναλώνεται ξηρό και αλατισμένο, εξαιρετικό συνοδευτικό για ζυμαρικά . Μια άλλη τέτοια παραλλαγή είναι η Ξυνομυζήθρα της Κρήτης.

Τυρί & Ελλάδα

Η Ελλάδα μπορεί να υπερηφανεύεται για 20 τύπους τυριών που έχουν καταχωριστεί ως τυριά ΠΟΠ. Το τυρί σερβίρεται όλες τις ώρες της ημέρας, κατά τη διάρκεια διαφόρων πιάτων ενός γεύματος είτε σκέτο είτε ως συνοδευτικό άλλων πιάτων. Αποτελεί πάντα μια αγαπημένη επιλογή και μπορεί συχνά να καταναλώνεται ως κύριο πιάτο. Δεν είναι τυχαίο που η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα σε κατά κεφαλήν κατανάλωση τυριού παγκοσμίως. Δεν είναι, επίσης, τυχαίο ότι στην ελληνική μυθολογία ήταν η κατσίκα Αμάλθεια που έθρεψε και ανέθρεψε τον βασιλιά των θεών, τον Δία, σε μια σπηλιά στην Κρήτη. Δεν είναι τυχαίο ότι για όσους υποστηρίζουν πως η ζωή δεν είναι νόστιμη χωρίς τυρί, το τυρί είναι «θεϊκή υπόθεση».

Τσακίρης

Έχει λάβει πτυχίο από την Κτηνιατρική Σχολή του ΑΠΘ με εξειδίκευση στην διατροφή προβάτων και την υγιεινή του κοπαδιού, ενώ έχει παρουσιάσει εργασίες του σε πολλά κτηνιατρικά συνέδρια. Υπήρξε επί τέσσερις θητείες Πρόεδρος της διοικούσας επιτροπής του Παραρτήματος Αιγαίου του ΓΕΩΤΕΕ. Την περίοδο 1992- 1998 και την περίοδο 2010-2013 υπήρξε Αντιδήμαρχος του Δήμου Λέσβου. Άρθρα του έχουν δημοσιευτεί σε επαγγελματικά περιοδικά, ενώ έχει δώσει διαλέξεις σε φοιτητές του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

Ηλίας Βάιος

Συνολικά 1.877 είναι οι κάτοικοι της Βερδικούσας, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη απογραφή.

Ένας από αυτούς είναι ο 50χρονος κτηνοτρόφος Ηλίας Βάιος, ο οποίος αγωνίζεται για να κρα-

τήσει ζωντανό και αποδοτικό το κοπάδι του, την ώρα που βλέπει γύρω του να αλλάζουν -σχεδόν σε μηνιαία βάση- όλα τα δεδομένα της εκμετάλλευσής του: η τιμή των ζωοτροφών, η τιμή του γάλακτος, η τιμή της ενέργειας.

Τον συναντήσαμε πριν από μερικούς μήνες στην Γιορτή Φέτας, στην Ελασσόνα, και είχαμε μαζί του μια σύντομη, αλλά ουσιαστική συζήτηση για τα όσα συμβαίνουν στην

κτηνοτροφία αυτής της ημιορεινής περιοχής της Θεσσαλίας, η οποία διαθέτει πλούσια ιστορική παράδοση, αλλά αβέβαιο, όπως προκύπτει από την τοποθέτηση του συνομιλητή μας, μέλλον.

Αδιέξοδο

Με 350 αίγες στο κοπάδι του, ο Ηλ. Βάιος είναι σίγουρα

μια ιδιαίτερη περίπτωση κτηνοτρόφου, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έχει κι αυτός -ίσως, μάλιστα, περισσότερο

από πολλούς άλλους- σημαντικά προβλήματα να αντιμετωπίσει στο μεγάλο χωριό, όπου κατοικοεδρεύει.

«Είναι δύσκολη η κτηνοτροφία σήμερα» μας λέει με το ‘καλημέρα’ και μας περιγράφει την κατάσταση που επικρατεί: «Πολύ ακριβές οι ζωοτροφές και η τιμή του γάλακτος δεν μπορεί να καλύψει την αύξηση. Την προηγούμενη περίοδο, δίναμε το γάλα στα 75 λεπτά και περιμένω πως αυ-

τήν την εποχή, θα πρέπει να πάρουμε ένα ευρώ και πάνω».

Ο Ηλίας Βάιος δίνει το γάλα του σε μεγάλη θεσσαλική γαλακτοβιομηχανία, και παρά το γεγονός ότι επιθυμεί να συνεχίσει τη συνεργασία μαζί της, δεν παύει να επαναλαμβάνει ότι υπό τις παρούσες συνθήκες «εμείς οι κτηνοτρόφοι δεν μπορούμε να συντηρήσουμε τις οικογένειές μας».

Την ίδια στιγμή, ο συνομιλητής μας βλέπει τις τιμές στα ράφια των σουπερμάρκετ να τραβάνε την ανηφόρα, σχεδόν κάθε μήνα. «Βλέπω την αύξηση των τιμών στα καταστήματα, αλλά ο παραγωγός δεν ανταμείβεται.

Όταν εμφιαλώνεται το κατσικίσιο γάλα και πωλείται 2,5 ή ακόμα και 3 ευρώ το λίτρο, πώς ανταμείβεται ο παραγωγός που το πουλάει 75 λεπτά; Αισθάνομαι πολύ αδικημένος. Και είμαι αδικημένος» μας λέει και σπεύδει να διευκρινίσει: «Ούτε, όμως, ο απλός καταναλωτής μπορεί να το αγοράσει σε αυτήν την τιμή».

Αλλά και στο κρέας, με το οποίο, επίσης, ασχολείται ο Ηλ. Βάιος, τα πράγματα δεν πάνε καλύτερα, διότι «είναι λίγες οι μέρες μέσα στην χρονιά που το κρέας αποκτά

Βερδικούσια Λαρίσης, ένα μεγάλο και ιστορικό χωριό με μακρά κτηνοτροφική παράδοση.

Ευχαριστούμε τη διεύθυνση του Δημοτικού Σχολείου Βερδικούσιας για την παραχώρηση της φωτογραφίας

| Παράδοση & Ταυτότητα

«Το κράτος μάς έχει ξεχασμένους»

αξία -Χριστούγεννα και Πάσχα. Τον υπόλοιπο χρόνο, η τιμή του είναι πολύ χαμηλή για να πεις ότι θα κερδίσεις κάτι».

Τα προηγούμενα χρόνια, ο Ηλ. Βάιος από την Βερικού σια αντικατέστησε τις ντόπιες ελληνικές φυλές αιγών, που είχε μέχρι τότε, με ξένες, με σκοπό να αυξηθεί η παρα

γωγικότητα του κοπαδιού, κάτι που επετεύχθη. Πράγματι, ενώ τα ελληνικά ζώα είχαν παραγωγή περίπου 150 κιλά

γάλα ανά έτος, οι αίγες που εκτρέφει, σήμερα, ο Θεσσα

λός κτηνοτρόφος δίνουν 350-400 κιλά γάλακτος ανά έτος.

Βέβαια, τα ζώα ελληνικών φυλών είχαν μικρότερη κατα νάλωση ζωοτροφών, κάτι που σε συνδυασμό με τις πολλές

ώρες βόσκησης εκτός μονάδας, κρατούσαν το κόστος πα ραγωγής χαμηλά.

17ωρη εργασία! Καθισμένοι στην πλατεία της Ελασσόνας, όπου παρακολου θούμε και οι δύο στην Γιορτή Φέτας, συζητάμε με τον Ηλία Βάιο για τις κρατικές πολιτικές, οι οποίες αποτελούν πά ντα ‘αγαπημένο’ θέμα συζήτησης στους αγροτικούς πλη θυσμούς της περιφέρειας. «Το κράτος μάς έχει ξεχα σμένους. Ίσιες κουβέντες θα σου πω» μας λέει και συνεχίζει στο ίδιο ύφος: «Δουλεύουμε πολλές ώρες και δεν ανταμειβόμαστε. Για να κάνω κουμάντο τα ζώα που έχω αυτήν την εποχή, δουλεύω 17 ώρες την ημέρα κι έχω βοήθεια κι από την οικογένειά μου».

Τον ρωτάμε γιατί δεν χρησιμοποιεί ξένα χέρια, κάτι που κάνουν αρκετοί συνάδελφοί του σε όλη τη χώρα. «Δεν χρησιμοποιώ εργάτες -θα μπορούσα ασφαλώς- διότι προτιμώ να κάνω μόνος αυτήν τη δουλειά, η οποία έχει απαιτήσεις» μας λέει και μας επισημαίνει ότι μια από τις πιο ‘βαριές’ απαιτήσεις της δουλειάς έχει ελαφρύνει τα τελευταία χρόνια, χάρη της τεχνολογίας -το άρμεγμα των ζώων.

«Δουλεύω με το ιταλικό μηχανικό αρμεκτήριο που

έχω εδώ και 10 χρόνια και με έχει βοηθήσει πολύ, διότι δεν θα μπορούσα να παράξω με τα χέρια το το νάζ που παράγω σήμερα. Θα έπρεπε να πληρώνω δύο άτομα προσωπικό για το άρμεγμα» μας εξηγεί.

Κλείνουμε τη συζήτησή μας, ρωτώντας τον για το μέλλον της δουλειά που κάνει και την οποία οι πο λιτικοί δεν παραλείπουν να ‘υμνούν’ κάθε φορά που βγαίνουν έξω από το κλεινόν άστυ της πρωτεύου σας. Θέλει να αυξήσει το κοπάδι του; Έχει χρήματα να επενδύσει σε μια πιο σύγχρονη κτηνοτροφική μονάδα; Θέλει να απλώσει τα... πόδια του;

Δυστυχώς, η απάντησή του είναι αρνητική. Δεν φαίνε ται απογοητευμένος, αλλά κυνικός και ρεαλιστής « Δεν έχει νόημα να βάλω χρήματα για να κάνω κάποια επέν δυση στην παραγωγή, διότι άλλα τόσα ζώα να είχα δεν θα απέδιδαν με αυτές τις συνθήκες. Πάλι δεν θα αντα μειβόμουν για τη δουλειά μου» μας λέει και μας αφήνει με μια πικράδα.

«Αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση, θα χρειαστεί να σφα χτούν τα ζώα».

Ο Βασίλης Τζίμας στο τυροκομείο των αδελφών Παππά, στον Ζηρό Άρτας

Βασίλης Τζίμας «Πρέπει να είσαι

OΒασίλης Τζίμας, από τους παλαιότερους ενεργούς τυρομάστορες της Ηπείρου, εργάζεται στην τυροκομική εταιρεία των αδερφών Παππά, με την επωνυμία ΣκάρφιVlachian Mountains, η οποία εδρεύει στον Ζηρό, έξω από την Φιλιππιάδα της Άρτας.

Τον συναντήσαμε στο τυροκομείο, όπου εργάζεται, στο περιθώριο της πιλοτικής επίσκεψης στον ‘Δρόμο του Τυριού’, στο πλαίσιο του έργου CheeseCulT. Εκεί, συζητήσαμε μαζί του για το ένδοξο παρελθόν, αλλά και για το αμφίβολο μέλλον της κτηνοτροφίας και τυροκομίας.

Γεννημένος το 1964, στους Μελλισουργούς στις πλαγιές των Τζουμέρκων, ο Βασίλης Τζίμας ασχολήθηκε από μικρός με την προβατοτροφία, όπως, άλλωστε, και οι γονείς του, και στην συνέχεια με την τυροκομία.

Κατά τη διάρκεια της μακράς καριέρας του, έχει εργαστεί σε τυροκομικές μονάδες στο Μοναστηράκι Βόνι-

τσας, στην Πάλαιρο Ξηρομέρου Αιτωλοακαρνανίας, στην Πρέβεζα και την Άρτα, ενώ τα τελευταία 18 χρόνια εργάζεται στην τυροκομική Σκάρφι- Vlachian Mountains, κοντά στην Φιλιππιάδα. Σήμερα, ζει με την οικογένειά του στους Αγίους Αναργύρους Άρτας.

Καμία κούραση!

«Εργάζομαι 36 χρόνια στην τυροκομία, κι αυτό που μου έχει μείνει από όλα αυτά τα χρόνια είναι οι αναμνήσεις από τα διάφορα τυροκομεία που εργάστηκα, η καλή θέληση στην δουλειά και οι τεχνολογικές αλλαγές που είδα κι έζησα στην παραγωγή» μας λέει ο έμπειρος τυ-

στις 6.30 το πρωί στο τυροκομείο... »

ΑΦΙΕΡΩΜΑ | Παράδοση & Ταυτότητα

ρομάστορας. Όταν, μάλιστα, τον ρωτάμε εάν η κούραση είναι από αυτά που θα ‘κρατήσει’ ως... ανάμνηση, ο ίδιος μας λέει αποστομωτικά: «Η

κούραση δεν μετριέται αν αγαπάς τη δουλειά σου».

Όλα τα

αλλά περισσότερο η παραδοσιακή φέτα, ένα

προϊόν που δεν πρέπει να σβήσει ποτέ. Εμείς δεν

κάνουμε φέτα, διότι

Με παραστάσεις από διάφορα τυροκομεία, κυρίως στην Δυτική Ελλάδα, ο Βασίλης Τζίμας θεωρεί ότι οι σημαντικότερες αλλαγές που έζησε κατά τη διάρκεια των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών είναι η χρήση της πρέσας στην παραγωγή τυριών, εργασία που, μέχρι τότε, γινόταν με χειροκίνητες βίδες που πίεζαν το τυρί. «Έζησα την εποχή που, σε κάποιες περιπτώσεις όταν δεν είχαμε για διάφορους λόγους ρεύμα, βράζαμε το γάλα με φωτιά από ξύλα» μας λέει γελώντας.

Η τεχνολογία μείωσε τους χρόνους της παραγωγής, αλλά δεν μπόρεσε, όμως, σύμφωνα με τη γνώμη του Β. Τζίμα, να βελτιώσει και τη γεύση των προϊόντων. «Η γεύση ήταν καλύτερη παλαιότερα, διότι τότε τα ζώα δεν έτρωγαν, κυρίως, φυράματα, όπως σήμερα, αλλά βοσκούσαν κι έτρωγαν καλαμπόκι. Σήμερα, ούτε το γάλα ούτε τα τυριά έχουν εκείνη τη γεύση» μας λέει καθώς μας ξεναγεί στους μεγάλους ψυκτικούς θαλάμους ωρίμανσης τυριών, στο τυροκομείο των αδελφών Παππά.

Βρισκόμαστε στην Ήπειρο, μια από τις λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές της ΕΕ, η οποία, παρά τον φυσικό της πλούτο, δεν μπορεί να στηρίξει την πρωτογενή παραγωγή. «Η κτηνοτροφία σβήνει» αποφαίνεται με έντονο σκεπτικισμό και μια δόση απογοήτευσης ο συνομιλητής μας κι εξηγεί: «Ένας κτηνοτρόφος, σήμερα, δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις του. Η τιμή του γάλακτος έχει αυξηθεί, αλλά τα χρήματα που κέρδισε τα δίνει πια στο καλαμπόκι και τις άλλες ζωοτροφές, που είναι αναγκασμένος να ταΐζει το κοπάδι του καθημερινά».

Το τελευταίο διάστημα ακούει κι αυτός από φίλους του, στο Αγρίνιο, πως έχουν σφαχτεί χιλιάδες πρόβατα στην Αιτωλοακαρνανία. «Αυτό φοβάμαι πως θα συνεχιστεί. Υπάρχουν κτηνοτρόφοι που δεν έχουν δικά τους χωράφια και είναι αναγκασμένοι να αγοράζουν κάθε χρόνο ζωοτροφές» μας λέει προβληματισμένος.

Πού είναι οι νέοι;

«Είναι σπάνιο πια να δεις νέους τυροκόμους» μας λέει ο Β. Τζίμας, όταν τον ρωτάμε για το πώς βλέπει το μέλλον

της τυροκομίας, ειδικά στην περιοχή

της Άρτας. Όπως μας ενημέρωσε, ορισμένα νέα παιδιά, απόφοιτοι της Γαλακτοκομικής Σχολής Ιωαννίνων, πέρασαν για εκπαίδευση κι ενημέρωση από το Τυροκομείο Σκάρφι, αλλά σε γενικές γραμμές η νεολαία δεν στρέφεται στην τυροκομία. «Έχουμε δουλειά κάθε μέρα, Σάββατο και Κυριακή και γιορτές. Το τυρί θέλει φροντίδα κάθε μέρα. Παλιά, λέγανε για τη γραβιέρα ότι ‘όσα χάδια της δίνεις, τόσο πιο καλή σου βγαίνει’… » μας λέει κλείνοντας το μάτι του. Ο ίδιος έχει παιδιά κι εγγόνια, αλλά κανένα από αυτά δεν στράφηκε στην κτηνοτροφία ή την τυροκομία. Κάποια στιγμή, πριν από χρόνια, είχε έρθει στο τυροκομείο για να δουλέψει ένα μικρό διάστημα ο γιος του, που είναι υδραυλικός, αλλά δεν την αγάπησε τη δουλειά. «Είδε την κούραση. Είδε ότι εδώ δεν μπορείς, για παράδειγμα, να ξενυχτήσεις διασκεδάζοντας, διότι την άλλη μέρα το πρωί πρέπει να είσαι 6.30 στο τυροκομείο! Ο νέος θέλει να πάει τη βόλτα του το βράδυ, να ξενυχτήσει… » μας λέει με κάποιο παράπονο.

Το ύφος του, όμως, είναι συγκαταβατικό και ο ίδιος έχει βλέμμα ενός μαχόμενου ανθρώπου που δικαιολογεί, αν και δεν συμφωνεί, με τις επιλογές των νέων.

τυριά μού αρέσουν,

ΑΦΙΕΡΩΜΑ | Παράδοση & Ταυτότητα

προβατίνα

Φωτογραφικό σχόλιο πάνω σε μια ξένη εικόνα

Mια ωραία μέρα της πρώτης δεκαετίας του 20ου αιώνα, ο κύριος Γεώργιος Παπαμάρκος (ευρύ-

τερα γνωστός στους συμπολίτες του ως Γιώργης) κατευθύνθηκε στο σπίτι του φωτογράφου, Λεωνίδα Παπάζογλου, στην Καστοριά, με σκοπό να απαθανατισθεί.

Κείμενο: Γιάννης Σταθάτος *

Ο Παπάζογλου είχε μετατρέψει το ανώμαλα πλακοστρωμένο δάπεδο της αυλής του σε υπαίθριο φωτογραφείο, με την απλή προσθήκη μιας καρέκλας και ενός ζωγραφισμένου μπερντέ, που χρησίμευε ως φόντο, κρύβοντας συνάμα το σπίτι και την αυλή. Όπως όλοι όσοι προσέρχονταν για «επίσημο» πορτραίτο, ο κυρ-Γιώργης έφθασε φρεσκοξυρισμένος και καλλωπισμένος, φορώντας πεντακάθαρο λευκό πουκάμισο και το καλό του ευρωπαϊκό κοστούμι. Και έφερε μαζί του μια ακόμα, ασυνήθιστη είναι αλήθεια, προσθήκη στην ταπεινή σκηνοθεσία καρέκλας και μπερντέ: μια λευκή προβατίνα με ομοιόμορφους μαύρους λεκέδες στην μουσούδα και τα μάτια.

Ο Παπάζογλου δεν φαίνεται να κρατούσε τα ονόματα των φωτογραφιζόμενων, ή αν τα σημείωνε, δεν έφθασαν μέχρις εμάς. Το γεγονός ότι σώθηκαν αρνητικά των φωτογραφιών του (περίπου 2.500) οφείλεται αρχικά σε καθαρή

τύχη και εν συνεχεία στον συλλέκτη, Γιώργο Γκολομπία.

Με τη σειρά του, ο Γκολομπίας κατάφερε να ανακαλύψει

την ταυτότητα λίγων φωτογραφιζόμενων, κυρίως, των πιο προβεβλημένων. Ένας από αυτούς που βγήκαν από την ανωνυμία είναι και ο Γιώργης Παπαμάρκος, για τον οποίον, μάλιστα, μαθαίνουμε πως υπήρξε «ένας από τους καλύτερους καραβομαραγκούς της Καστοριάς».

Στην φωτογραφία, ο κυρ-Γιώργης κάθεται με σταυρωμένο πόδι στην καρέκλα, με την προβατίνα όρθια δίπλα του και οι δύο κοιτάζουν σταθερά τον φακό. Η δεύτερη, στον βαθμό, βέβαια, που μπορούμε να διαβάσουμε την έκφραση μιας προβατίνας, μοιάζει να μελετάει τον φωτογράφο και τον εξοπλισμό του με έκπληξη, ίσως, και περι-

έργεια. Ο πρώτος, με το φέσι του τσαχπίνικα σπρωγμένο πίσω και πλάγια, διατηρεί την αταραξία και το σχεδόν ανεπαίσθητο ειρωνικό χαμόγελο του δανδή που σε προκαλεί να του ζητήσεις λογαριασμό.

Μια πρόχειρη ψηφιακή θεματική έρευνα στο διαδίκτυο αποκαλύπτει έναν αυστηρά περιορισμένο αριθμό φωτογραφιών όλων των εποχών, με πρωταγωνιστές πρόβατα και ανθρώπους. Όλες συνδεδεμένες με την κτηνοτροφία ή τη μνημόνευση βραβευμένων ζώων σε αγροτικές εκθέσεις. Τι γύρευε, όμως, ένας Ηπειρώτης flaneur παρέα με μια προβατίνα σε φωτογραφικό στούντιο της Καστοριάς, γύρω στα 1910;

Δεν υπάρχει, φυσικά, ικανοποιητική απάντηση. Αλλά μήπως, η ανατρεπτική παρουσία της προβατίνας στον συνήθως συντηρητικά δομημένο χώρο του φωτογραφικού στούντιο αποτελεί εκείνην τη «μικροσκοπική σπίθα του απροόπτου* με την οποία η πραγματικότητα καυτηριάζει το θέμα», με αποτέλεσμα, όπως προτείνει ο Walter Benjamin, η φωτογραφία να αποκτήσει έννοιες και διαστάσεις ερήμην των προθέσεων του φωτογράφου;

Η φωτογραφία του Γιώργη Παπαμάρκου είναι από το λεύκωμα «Λεωνίδας Παπάζογλου: Φωτογραφικά πορτραίτα από την Καστοριά και την περιοχή της, την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα». Επιμέλεια: Κωστής Αντωνιάδης, Γιώργος Γκολομπίας. Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 2004.

* “a tiny spark of contingency” – δανείζομαι εδώ, από τον Κωνσταντίνο Καλαντζή, την πετυχημένη μετάφραση του όρου.

Φωτογράφος, συγγραφέας, μεταφραστής και μελετητής της φωτογραφίας. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1947, σπούδασε και εργάστηκε στην Αγγλία. Προσωπική καλλιτεχνική του εργασία έχει παρουσιαστεί σε πολλούς ευρωπαϊκούς εκθεσιακούς χώρους. Το 2002, ίδρυσε τις ετήσιες «Φωτογραφικές Συναντήσεις

«Δανδής» και

ΒΙΒΛΙΟ

ληθαίνει τα τελευταία χρόνια η σχετική με την κτηνοτροφική παράδοση βιβλιογραφία στην Ελλάδα,

καθώς νεότεροι μελετητές προσεγγίζουν

με πολλή αγάπη αλλά και με επιστημονική

επάρκεια τον λαογραφικό πλούτο της ελληνικής πρωτογενούς παραγωγής.

Έτσι, μετά τα βιβλία του Θουκυδίδη Παπαγεωργίου («Ακριβά κερδισμένη ζωή- Η

αγροτική οικονομία στο Καπέσοβο», 2015),

της Ειρήνης Λαγουδάκη- Χατήρη («Τυροκομία στην Κρήτη- Σύγχρονη & Παραδοσιακή», 2020) και του Ευάγγελου Θ. Καραμανέ («Κοπατσαροχώρια Γρεβενών», 2011), άλλο ένα εξαιρετικό πόνημα κυκλοφόρησε πρόσφατα και αφορά, αυτήν τη φορά, την Αιτωλοακαρνανία και ειδικά, την περιοχή του Ξηρόμερου, γενέθλιο τόπο καταγωγής της συγγραφέως.

Με συστηματικό κι αναλυτικό τρόπο, αξιοποιώντας τόσο τις προφορικές μαρτυρίες που ευτύχησε να πάρει από ηλικιωμένους κτηνοτρόφους (κάποιοι συγγενείς της), όσο και την υπάρχουσα βιβλιογραφία, η λαογράφος κι εκπαιδευτικός, Μαρία Ν. Αγγέλη, παρουσιάζει ένα ολοκληρωμένο έργο για την κτηνοτροφική παραγωγή, την οργάνωση της τοπικής οικονομίας και την πολιτιστική επίδραση της παραδοσιακής αιγοπροβατοτροφίας, σε μια συγκεκριμένη περιοχή της Στερεάς Ελλάδας, την οποία έχει μελετήσει εξονυχιστικά -πλήθος ανέκδοτων φωτογραφιών συνοδεύουν και τονίζουν

το κείμενό της.

Ξεκινώντας από την οργάνωση της κτηνοτροφικής παραγωγής, η Μ. Αγγέλη θα παρουσιάσει πρώτα τον τσοπάνη και το κοπάδι του με αναφορές στην αρχιτεκτονική των στάβλων και ενδιαιτημάτων -πρόχειρων ή μόνιμων- των κτηνοτρόφων και στην συνέχεια, πτυχές της κτηνοτροφικής καθημερινότητας, από την αναπαραγωγή του κοπαδιού, τις επιζωοτίες, τις ζωονόσους και τις γέννες, μέχρι τη βόσκηση, την πώληση των ζώων και τη μεταποίηση της πρώτης ύλης για παραγωγή τυροκομικών προϊόντων.

Σε δεύτερο επίπεδο, θα ασχοληθεί με την ενδυμασία και τα αντικείμενα καθημερινής χρήσης στις ποιμενικές κοινωνίες, πριν περάσει στην πολιτιστική παράδοση, που δημιουργούν τα δημοτικά τραγούδια, οι παροιμίες της τσοπάνικης ζωής, τα έθιμα, οι προλήψεις κ.ά.

Η προσέγγιση της Μ. Αγγέλη στο ποιμενικό φαινόμενο της Ελλάδας είναι πολύπλευρη, καθώς εξετάζει πολλές και διαφορετικές πτυχές της κτηνοτροφικής

ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΆ ΤΟΥ ΞΗΡΟΜΕΡΟΥ

Τσοπάνηδες, κοπάδια, μαντριά Μαρία Ν. Αγγέλη

Πρόλογος: Ευάγγελος Αυδίκος Αγρίνιο 2022

Σελίδες: 334

ISBN: 978-618-00-4013-5

καθημερινότητας, ενώ η καταγραφή των παραδόσεων είναι αναλυτική

και τεκμηριωμένη. Η εικόνα που έχει σχηματίσει γι΄

αυτούς αποτυπώνεται στην αντίληψή τους για τον κόσμο που τους περιβάλλει και την καθημερινότητα, που

οι ίδιοι έχουν οργανώσει. Γράφει συγκεκριμένα: «Η ζωή του τσοπάνη κοντά στην φύση τού έδωσε την ευκαιρία να την πλησιάσει και να μιλήσει μαζί της περισσότερο από κάθε άλλον». Και πιο κάτω: «Αγράμματοι ή ημιαγράμματοι, οι τσοπάνηδες κατάφεραν να λογαριάζουν, να κάνουν πράξεις αριθμητικής από μνήμης, να κλείνουν συμφωνίες για λιβάδια, για πωλήσεις ζώων, γάλακτος, τυριού κ.ά.».

Πέρα, όμως, από τη συμβολή τους στην τοπική και περιφερειακή οικονομία, όπως γράφει η Μ. Αγγέλη, «οι τσοπάνηδες αποτελούν φορέα και συντελεστή μιας συνεχιζόμενης λαϊκής παράδοσης» κι εξηγεί: «Μύθοι, ιστορίες, παροιμίες, ανέκδοτα και δημοτικά τραγούδια διατηρήθηκαν ‘από στόμα σε στόμα’ χάρη σ’ αυτούς». Η Μαρία Ν. Αγγέλη γεννήθηκε στα Βλυζιανά Ξηρομέρου και μεγάλωσε στον Μαχαιρά Ξηρομέρου Αιτωλοακαρνανίας. Σπούδασε φιλολογία στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Είναι διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Είναι ιδρυτικό μέλος του Κέντρου Έρευνας Τοπικής Ιστορίας και Πολιτισμού Αιτωλοακαρνανίας (ΚΕ.Τ.Ι.ΠΟ.ΑΙ.) και μέλος της Ένωσης Προφορικής Ιστορίας (Ε.Π.Ι.), με έδρα τον Βόλο.