Ieder voor zich, gericht op de ander by OnderwegOnline

www.onderwegonline.nl

#06  jaargang 5  16 maart 2019

Ieder voor zich, gericht op de ander THEMA: HOMOSEKSUALITEIT, INDIVIDU EN GEMEENTE

Onder

e Inspirarti voo n te s i re geno

06 CELIBAAT LEVEN IN HET GEZIN VAN GOD 10 TWEEGESPREK HERMAN VAN WIJNGAARDEN EN JOHN LAPRE 14 WOLTER ROSE ‘NU HEB IK WAT UIT TE LEGGEN’ 28 VERSCHILLEN GEROEPEN TOT COMPROMISSEN

 Inhoud Thema 06 OPINIE

14 INTERVIEW

Versterken celibaat en agape elkaar?

Waarom zou je voor het celibaat kiezen? ‘Als je een homo

‘Een homo is meer dan zijn seksuele verlangens’

Wolter Rose weet al sinds de jaren tachtig dat hij homo

vertelt dat hij celibatair moet leven, kun je hem net zo goed

is. ‘Overtuigd door het evangelie van Christus’ koos hij

vragen om in eenzaamheid te leven.’ Bridget Eileen blogt

voor een celibatair levenspad. En lange tijd was dat in de

indringend dat Gods gezin prioriteit heeft. Dat raakt het hart

gereformeerde wereld de geëigende route, maar het tij

van onze christelijke identiteit. Ze roept iedereen op om niet

keert. ‘Vroeger had je wat uit te leggen als je als homo

alleen je huwelijkspartner, maar ook je geestelijke broers en

een relatie aanging, nu ben ik degene die wat uit te leggen

zussen met agape lief te hebben.

heeft.’

10 TWEEGESPREK

‘Hoe je over seks denkt, wordt een meetlat voor je geloof’

24 OPINIE

Geroepen tot compromissen

Hoeveel ruimte gunnen we elkaar om verschillend te denken

John Lapré en Herman van Wijngaarden zijn allebei homo,

over de vragen rond homoseksualiteit? Wat vraagt Christus

schrijver van boeken en spreker. De liefde van Christus bindt

van homoseksuele gemeenteleden over de manier waarop

hen, maar als het gaat om een relatie maken ze een andere

ze hun leven inrichten? Is elkaar aanvaarden een verkeerde

keuze. Hoeveel verschillen ze eigenlijk van elkaar? En ervaren

toegeeflijkheid of juist een heilzaam compromis? Wim

zij de kerk als een veilige plaats?

Dekker bespreekt naar aanleiding van deze vragen twee Bijbelgedeelten.

20 EYEOPENER

In vol vertrouwen

Paulus schrijft aan zijn medewerker Timoteüs dat deze een

36 JEUGDWERK

Praat over intimiteit

Tieners en jongeren worden overal geconfronteerd met

voorbeeld moet nemen aan het geloof van zijn moeder en

openlijke en soms verwrongen beelden van seksualiteit. Het

grootmoeder. Niet zozeer om wat ze geloven, maar vooral om

verband tussen intimiteit en seksualiteit blijft vaak onver-

hoe ze geloven: in volledige trouw aan God. Maar waarom

meld, klagen we dan. Maar gaat het in de kerk veel beter?

had Timoteüs die aansporing nodig?

Ook daar blijft aandacht voor seksualiteit vaak beperkt tot het lichamelijke aspect.

32 ONTMOETING

‘Ik wil mensen vertellen hoe waardevol ze zijn in Gods ogen’

38 OPINIE

Jezus doorbreekt de cultuurstrijd

De initiatiefnemers van de Nashvilleverklaring kregen veel

Ineke Baron is gevangenenpastor in Veenhuizen. Sinds kort

kritiek uit de kerken en de samenleving. Deze kritiek richtte

vangen zij en haar man Tjeerd mensen in hun huis op die

zich voornamelijk op hun visie op homoseksualiteit. Het is

met detentie te maken hebben gehad. Een van die jongens

opvallend dat er weinig aandacht gegeven is aan de achter-

vroeg waarom zij dit werk eigenlijk deed. ‘Omdat jij de moeite

gronden van deze verklaring. Wie dat wel doet, merkt dat de

waard bent. Omdat God jou de moeite waard vindt.’

Nashvilleverklaring meer vragen oproept dan ze nu al doet.

OnderWeg #06 > Jaargang 5 > 16 maart 2019

 Thema  Introductie

Huiswerk R

ecent zorgde de Nashvilleverklaring voor nogal wat commotie in ons land. Van het begin af aan kreeg ik er een

nare smaak van in de mond, zonder eigenlijk precies te weten waarom. Het Bijbelse standpunt van Nashville over homorelaties is immers bepaald niet nieuw. Diverse mensen die ik hoog heb, denken er net zo over. En onder hen zijn er die daarom heel bewust, met alles wat dat in hun leven met zich meebrengt, kiezen voor een celibataire levensstijl. Daarvoor heb ik diep respect.

28 INTERVIEW

En toch zat er in die verklaring iets wat in mijn allergiezone kwam en doopte ik in gedachten Nashville consequent om tot

‘Luisteren, gunnen, jezelf in een ander verplaatsen, accepteren’

vallen. Opvallend genoeg gebeurt dat juist door degenen die – in

Tot half 2018 werkte Ton Huttenga als studentenpastor in

lijn met Nashville – celibatair leven. Zij hebben de christelijke

Groningen. In gesprekken met studenten kwam regelmatig

gemeenschap hard nodig. Die laat het in de praktijk echter afwe-

het thema ‘homoseksualiteit en kerk’ ter sprake. Van hieruit

ten, zo stelt een van hen, Bridget Eileen. In de kerk draait alles

ontwikkelde hij een visie op het thema die hij graag in het

om het kerngezin, daarin sluiten we onze liefde op. Maar, zegt

pastorale werk in gemeenten meegenomen ziet worden.

Eileen, het lichaam van Christus serieus nemen, betekent dat je

Hij pleit voor vier kernbegrippen in het pastoraat over

ook anderen toelaat in het eersteklasgedeelte van je leven en

homoseksualiteit.

hun het beste van je liefde geeft.

Nasty-ville. De bijdragen in deze Onderweg deden het kwartje

 Zij hebben de christelijke gemeenschap hard nodig  EN VERDER: 4 Praktijklokaal

Nu snap ik mijn allergie: dit is exact waarom Nashville tekortschiet. Je kunt wel heel stoer roepen ‘één man, één vrouw’, maar als je verder niets te bieden hebt, is het dan geen schelle cymbaal? Dit is tegelijk ook waarin ik o zo vaak tekortschiet. Waarin

12 Redactioneel Leendert de Jong

wij allemaal zomaar tekortschieten.

18 Stimulans

Zo krijgen we huiswerk van Eileen. Maar niet alleen van haar.

19 Column Els van Dijk

vraag of een homorelatie al dan niet Bijbels verantwoord is. Die

Nee, in deze OnderWeg tref je weinig materiaal aan over de

31 Colofon

huiswerkvraag, waarmee je zomaar een heel magazine kunt

31 Nieuws

vraag – als we dat ooit zullen vinden – nog lang niet bent, heb-

35 Column Dingeman Quant

vullen, blijft staan. Juist omdat je er met een antwoord op die ben we er bewust voor gekozen om ons te richten op enkele deelterreinen van de hele thematiek. En dan met name die deelterreinen die (kunnen) helpen bij het samenleven als ge-

Stockbeelden: Rawpixel/iStock (pagina 1); Ridofranz/iStock (pagina

meente, bij het gesprek onder-

4); Marcos Calvo/iStock (pagina 5); Antonio Guillem/Shutterstock

ling, bij het pastorale gesprek.

(pagina 7); Prixel Creative/Lightstock (pagina 8); Tero Vesalainen/

Lees maar, zou ik zeggen.

Shutterstock (pagina 16); uzenzen/iStock (pagina 18 onder); Halfpoint/iStock (pagina 20); alekseiglu/iStock (pagina 23); ungvar/

Maarten van Loon, redacteur

Shutterstock (pagina 25); Jackson Andrade/Lightstock (pagina 27);

van Onderweg

Valerly_G/iStock (pagina 37); nito100/iStock (pagina 39). 3

 Praktijklokaal

Aandacht voor langdurig zieken

oe groot is de spanningsboog als mensen langdurig ziek zijn? Vaak krijgt iemand die met iets

acuuts te maken heeft – een plotse-

linge ziekte of een ziekenhuisopname – alle aandacht, tot een nieuwe situatie zich opdringt. De GKv Groningen-Oost besteedt daarom elk jaar aandacht aan mensen die chronisch ziek zijn en daardoor gemakkelijk vergeten kunnen worden. Dit jaar was dat op 10 maart. Ds. Rinze IJbema: ‘We geloven dat God, als de goede Vader die Hij is, van ons wil horen wat ons bezighoudt en daar ook in al zijn vrijheid rekening mee houdt.’ Deze speciale zondag is ook

Door in alle vrijmoedigheid om voorbede te vragen, merken mensen dat ze niet de enigen

bedoeld om de drempel laag te houden:

zijn.

‘Misschien heb je weleens het gevoel dat je eigenlijk niet weet of en, zo ja,

voorbede te vragen, om zo samen bij

andere manier naar voren: het liefst

wanneer je voor je zou willen laten

God aan te kloppen. Bovendien merken

ziet IJbema een groepje mensen in de

bidden.’ Daarom roept hij als voorgan-

mensen dan dat ze niet de enigen zijn.

dienst waarvan ieder een deel van de

ger op om in alle vrijmoedigheid om

Die gezamenlijkheid komt ook op een

voorbede uitspreekt.

Kerk deelt washandjes uit

e wilt graag wat mee naar huis

diakenen – het woord ‘diaken’ betekent

nemen van de kerkdienst, maar het

dienaar – een pakket met een handdoek,

laatste waar je dan aan denkt is een

een washandje en een stuk zeep. Met

washandje. Toch kregen de bezoekers

daarbij de vraag: ‘Willen wij dienen?

van de dienst in Kerk aan het Plein in

Elkaars “voeten wassen”? En willen we

Voorthuizen juist dat mee. De aanleiding

dienend zijn in en naar de samenleving?’

voor dit cadeautje was de bevestiging

Vervolgens gingen de nieuwe diakenen

van twee diakenen, speciaal voor het

de kerk rond om aan alle gemeenteleden

dorp Voorthuizen. Ds. Atze Buursema

een washandje te geven. ‘Want als dia-

leidde de dienst en preekte over de voet-

kenen moeten jullie niet alles zelf doen,

wassing (Johannes 13). Hij gaf daarbij de

maar de gemeenteleden voorgaan en hen stimuleren om anderen te dienen en

‘Willen we dienend zijn in en naar de samenleving?’  4

hun de voeten te wassen.’ Kerk aan het Plein is een samenwerking tussen de NGK en de GKv van Voorthui-

Ds. Buursema overhandigde een pakket met

zen/Barneveld. Elke zondag is er een

een handdoek, een washandje en een stuk

gezamenlijke dienst in het NGK-kerkge-

zeep, met daarbij de vraag: ‘Willen wij die-

bouw in het hart van het dorp.

nen?’ (beeld Erik Runhaar)

OnderWeg #06 > Jaargang 5 > 16 maart 2019

 Praktijklokaal

Mannengroep voor pornoverslaafden

innen de Zaankerk (NGK/GKv) is het initiatief ontstaan voor een gespreksgroep voor mannen die

aan porno verslaafd zijn. Allereerst bedoeld voor mannen uit de gemeente, maar ook mannen uit kerken in de buurt zijn welkom. Het is niet de enige groep van deze aard in Nederland: in Nijmegen, Assen en Ede be-

staan ze al langer. Dat geeft wel aan dat er behoefte aan is. En mocht iemand denken dat het binnen de kerken wel meevalt: ‘Per kerk zal dat verschillen, maar alle signalen wijzen erop dat porno kijken en seksverslaving binnen de kerk minstens zo omvangrijk is als buiten de kerk’, zegt een van de Zaanse initiatiefnemers. Terwijl buiten de

‘Als je bevredigd bent, voel je schuld en schaamte en wil je er steeds weer mee stoppen.’

kerk het probleem nogal eens gebagatelliseerd wordt, zijn binnen de kerk weer

bieden over seksualiteit in het algemeen

andere dingen belangrijk: ‘In de kerk is het

en ook over pornoverslaving: ‘Neem als

taboe veel groter, met veel meer schuld en

gemeente je verantwoordelijkheid door een

schaamte. Veel mannen (en vrouwen) wor-

veilige plek te creëren voor deze mannen,

stelen er in hun eentje mee.’

waar vertrouwelijkheid wordt gewaarborgd

Er is sprake van een echte verslaving: ‘Je

(geen roddelcircuit). Daag de mannen uit

hebt er steeds opnieuw behoefte aan. Als je

om uit hun dubbelleven te stappen en echt

bevredigd bent, voel je schuld en schaamte

een man naar Gods hart te worden. God

en wil je er steeds weer mee stoppen.

heeft een beter plan met je leven!’

Desondanks geef je er steeds weer aan toe

Het wachten is nog op een groep voor

• www.kostbaarvaatwerk.nl

en komt de behoefte steeds weer terug,

christelijke vrouwen die aan seks verslaafd

• w ww.lwnederland.nl/p_ff.php

ondanks dat je het na afloop niet fijn vindt.

zijn: ‘Daar zijn nog geen christelijke groepen

• w ww.onderwegonline.nl/8205-

Ook gaat het ten koste van alles: je rela-

voor. Er zijn wel seculiere gespreksgroepen

tie, je geld en ook je vaste waarden in het

voor vrouwen, zoals de Sexaholics Ano-

leven, zoals je geloof.’

nymous. Wel is er een organisatie die veel

De kerk kan volgens de initiatiefnemers

doet voor vrouwen van seks- en pornover-

helpen door openheid en helderheid te

slaafde mannen: Kostbaar Vaatwerk.’

Webtips • beam.eo.nl/artikel/2019/02/pornoonderzoek-resultaten-9-praatthuis-over-porno • visie.eo.nl/2015/08/met-de-billenbloot-als-je-zelf-porno-kijkt

seksverslaving-en-de-kerk

En verder • De bijbelstudiegroep van de NGK Hoogeveen behandelde het

zitplaats. Het is de bedoeling dat ze allemaal op hetzelfde mo-

boek Habakuk en kwam onder de indruk van de manier waarop in

ment het brood eten en het cupje leegdrinken, na een moment

dat profetisch boekje het onrecht wordt besproken. Direct gevolg

van stilte en bezinning. Zo willen ze de eenheid in de gemeente

was dat de groep een bemoedigende brief schreef aan de kleine

laten beleven.

CGK-gemeente in Kantens, aan de rand van het aardbevingsge-

• Veenendaal-Oost (GKv) kent, net als veel andere gemeenten, een

bied in Groningen. Ook riep de bijbelstudiegroep op om voor die

omkeercollecte. Je stopt niet iets in de collectezak, maar je neemt

gemeente te bidden. De kerk uit Kantens reageerde blij verrast.

er wat uit. Iets wat je kunt doen voor de kerk of voor God. Bij-

• Avondmaal vieren in de GKv Brunssum-Treebeek gaat binnenkort

voorbeeld – 1 maart was het Complimentendag – een compliment

op een bijzondere manier: de deelnemers halen voor in de kerk

geven. De koster had het al gemerkt: ‘Ik heb meerdere compli-

een stukje brood en een cupje wijn en nemen dat mee naar hun

menten gehad voor mijn inzet als koster.’

 Thema

Versterken celibaat en agape elkaar? Waarom zou je voor het celibaat kiezen? ‘Als je een homo vertelt dat hij celibatair moet leven, kun je hem net zo goed vragen om in eenzaamheid te leven.’ Bridget Eileen schrijft indringende blogs over de prioriteit van Gods gezin. Dat raakt het hart van onze christelijke identiteit. Ze roept iedereen op om niet alleen je huwelijkspartner, maar ook je geestelijke broers en zussen met agape lief te hebben.

tekst Maarten van Loon vertaling Marga van Gent

‘Ik ga het gewoon maar zeggen: het soci-

Romantiek

ale leven in het moderne Amerika maakt

Eileen constateert dat de sociale betrok-

in een desintegrerende sociale omge-

een celibatair leven praktisch onmoge-

kenheid achteruitholt. Daarom concen-

ving en het alleen maar in de vorm van

lijk. Zo. Ik heb het gezegd. Celibaat is zo

treren mensen zich voor hun relationele

romantiek vinden, dan is dat niet anders

goed als onmogelijk. Dat weten homo’s

behoeften steeds meer op ‘die ene per-

voor homo’s. Er is namelijk helemaal

natuurlijk al lang. Iedereen weet dat na-

soon’: een betekenisvolle ander die een

niets mis mee dat een homo op zoek

tuurlijk al lang. En het wordt tijd dat we

manusje-van-alles moet zijn in iemands

gaat naar liefde. Liefde hebben we alle-

het onder ogen gaan zien.’

relationele leven. Bovendien heeft de

maal nodig. Wat er wel mis is, is een cul-

Zo begint een van de blogs van Bridget

seksuele revolutie ervoor gezorgd ‘dat

tuur die de weg kwijt is en zo'n schrale

Eileen, zelf lesbisch en vanuit haar ge-

erotische liefde zo langzamerhand de

sociale omgeving biedt dat we alle soor-

loofsovertuiging celibatair levend. In

enige soort liefde is waar we aan den-

ten liefde opstapelen in het huwelijk. Dat

de nasleep van de Nashvilleverklaring

ken, terwijl die van oudsher juist als

is niet alleen verkeerd voor homo’s. Dat

kregen haar blogs met daarin diverse

de laagste en platste soort liefde werd

is voor iedereen verkeerd. Maar dat is

markante uitspraken ook in Nederland

beschouwd’. Dit heeft consequenties:

wel de realiteit.’

aandacht. In deze bijdrage probeer ik

‘We moeten ons realiseren dat homo’s in

Volgens Eileen zou het ‘voor de kerk dan

haar gedachtegang zo goed mogelijk te

dit opzicht niet anders zijn dan anderen.

ook niet het allerbelangrijkste punt moe-

volgen, waarbij ik haar voornamelijk zelf

Als hetero’s worstelen met het verlies

ten zijn dat homo’s willen trouwen’, maar

aan het woord laat.

van gemeenschap, dan doen homo’s dat

dat gelovigen, homo en hetero, ‘geen

OnderWeg #06 > Jaargang 5 > 16 maart 2019

ook. Als hetero’s op zoek zijn naar liefde

 Opinie

 ‘De erotische liefde is zo langzamerhand de enige soort liefde waar we aan denken’ 

relationele voldoening kunnen vinden los van huwelijk en/of romantiek. Als je een homo vertelt dat hij celibatair moet leven, kun je hem net zo goed vragen om in eenzaamheid te leven.’ En dat terwijl ‘het Bijbelse celibaat geen groter relationeel offer zou moeten vragen dan afzien van een seksuele relatie’. We moeten inzien dat ‘steeds harder

Homo’s het recht ontzeggen om te trouwen ‘is synoniem geworden met: hun het recht ont-

“één man, één vrouw” roepen, geen

zeggen om lief te hebben.'

antwoord is’. Het probleem zit namelijk dieper: homo’s het recht ontzeggen om te trouwen ‘is synoniem geworden met:

Gods gezin

Eileen hier fijntjes bij op, ‘ik geloof niet

hun het recht ontzeggen om lief te heb-

Eileen geeft grif toe dat veel kerken

dat Hij het hier over romantische liefde

ben.’ De kerk moet bereid zijn om dát

inzetten op het bouwen van gemeen-

had’. Het gaat om Gods gezin en als

probleem op te lossen. Hoe kunnen we

schappen. De structuur is er wel, maar

je dat niet begrijpt, ‘dan begrijp je ook

anders verwachten ‘dat het celibaat een

de mentaliteit moet nog volgen. Die

niet waar het om gaat in de kerk! … Dat

aantrekkelijk idee is voor de gelovige

mentaliteit ontbreekt volgens Eileen nog

kunnen we ons niet veroorloven. Voor

homo, als het ook in de verste verte niet

veel te veel. Terwijl Jezus juist heeft ge-

alleenstaande en celibatair levende

aantrekkelijk is voor de gelovige hetero?

zegd dat de mensen ons als christenen

mensen staat er bijzonder veel op het

Als je zelf het product dat je verkoopt

zullen erkennen vanwege onze liefde

spel, vooral voor celibatair levende

niet wilt, waarom verkoop je het dan?’

voor elkaar (Johannes 13:35). En, merkt

homoseksuele christenen. Levenslang celibaat betekent dat je de mogelijkheid van een biologisch gezin opgeeft

Bridget Eileen groeide op in Boston. Ze is dichter en schrijft logboeken, prenten-

om het koninkrijk van God te winnen. In

boeken en indringende blogs. Ze denkt veel na over Bijbelse seksuele ethiek en

ruil daarvoor belooft de Bijbel een gezin

schrijft over onderwerpen als single-zijn, celibatair leven, huwelijk en seksua-

in dit leven dat “veel meer” is (Lucas

liteit. Op internet is ze te vinden onder de naam Traveling Nun. Haar bijdrages

18:28-30), een geestelijk gezin dat meer

zijn gekleurd door de Amerikaanse context, maar geven ook in onze context

inhoudt dan alles wat een traditioneel

stof genoeg tot nadenken.

gezin ook maar kan bieden. Helaas heb-

Bronnen:

ben celibataire, homoseksuele christe-

• meditationsofatravelingnun.com/christians-admit-gay-celibacy

nen er grote moeite mee om zo’n gezin

• equipyourcommunity.org/blog/2019/1/15/spiritual-family-a-bond-more-end-

te vinden.’

uring-than-marriage • equipyourcommunity.org/blog/2018/4/9/taking-the-family-of-god-seriously

Dit raakt volgens Eileen het hart van onze christelijke identiteit. ‘Het lichaam



van Christus verenigt ons in een ge-

 Thema

meenschap die belangrijker is dan welke aardse relatie dan ook. … Als Jezus moest kiezen tussen zijn aardse gezin en zijn geloofsgezin, was de keuze van Jezus altijd duidelijk. Gods gezin kwam op de eerste plaats.’ Maar ‘wij hebben het laten gebeuren dat de verafgoding van het gezin door de cultuur ook de sociale prioriteiten in de kerk is gaan bepalen’. Met als gevolg dat ‘de Bijbelse gemeenschap eronder lijdt als christenen hun kerngezin meer prioriteit geven dan het gezin van God’.

Bloei In veel kerken worden de gelovigen aangemoedigd om hun huwelijkspartner en familie boven de bruid van Christus te plaatsen. Volgens Eileen is dit veelal het gevolg van een verkeerde exegese van Efeziërs 5, om niet te zeggen van inlegkunde. Paulus probeert in dat hoofdstuk geen hiërarchie van relaties te definiëren met het huwelijk aan de top. Het huwelijk is voor hem slechts een illustratie. Er wordt verwezen naar het huisgezin van God (Efeziërs 2:19). ‘Jouw vriendschap in dit leven met een broer of zus in Christus is een “al-wel-maar-nog-niet”-ervaring van de eenheid waar het huwelijk slechts een afbeelding van is. Je biologische

‘De Bijbel belooft een geestelijk gezin dat veel meer betekent dan alles wat een traditioneel

gezin is bedoeld om Gods koninkrijk cen-

gezin ook maar kan bieden.’

traal te stellen, dat is waarschijnlijk de enige manier om echt tot bloei te komen als gezin.’ Hetzelfde geldt voor de huwe-

om je prioriteiten weer eens onder de

van C.S. Lewis – ‘de liefde is die God voor

lijksband: ‘als je erkent dat jullie huwelijk

loep te nemen. … In een cultuur die ons

ons heeft en die in alle omstandigheden

bedoeld is om het koninkrijk centraal te

leert om het beste van onze liefde op

goed is’. Daarom roept Eileen iedereen op

stellen, is dat waarschijnlijk de enige ma-

te potten voor één “speciaal iemand”, is

om ‘niet alleen je huwelijkspartner, maar

nier om als getrouwd stel echt tot bloei

deze waarheid moeilijk te verteren. … Ik

ook je geestelijke broers en zussen met

te komen’.

zeg dit om jou uit te dagen je identiteit

agape lief te hebben. … Ik zeg dat ware

serieus te nemen als lid van het gezin

Bijbelse liefde van je vraagt dat veel

van God, door Christus opgeroepen om

mensen zich in het “eersteklasgedeelte”

We kunnen natuurlijk ‘niet iedereen die

lief te hebben. We moeten in ons leven

van jouw leven bevinden.’

we tegenkomen met onze grootste liefde

mensen hebben die we op allerlei manie-

liefhebben’. Heb desalniettemin een he-

ren net zo diep liefhebben als onze eigen

Uitnodiging

leboel mensen lief die God speciaal op

huwelijkspartner.’

‘Het wordt tijd dat christenen hun leven

jouw pad brengt. ‘Als jouw huwelijkspart-

Voor alle duidelijkheid: ‘het beste van je

gaan inrichten rond de mensen van

ner de enige ontvanger is van het beste

liefde is nauwelijks seksueel’. Het gaat

God. Als we een omgeving willen cre-

van jouw liefde, wordt het misschien tijd

om de agape, omdat die – in de woorden

ëren waarin de liefde van Christus kan

Uitdaging

OnderWeg #06 > Jaargang 5 > 16 maart 2019

 Opinie

het lichaam van Christus onderkennen, dan wordt de Bijbelse gemeenschap in het slechtste geval vrijwel onmogelijk, en in het beste geval iets marginaals. … Ik nodig je daarom uit om de mensen, plaatsen en dingen die de wereld als idolen aanbiedt, los te laten – inclusief het huwelijk en het gezin. Ik nodig je uit om een beter leven te omarmen, een leven dat het huwelijk verankert in een grootser geheel en het daarmee ondersteunt. Een leven in Christus. Een leven verenigd in één lichaam met de mensen die Hij

 Je

huwelijkspartner en je kinderen mogen niet de enigen in je binnenste kring zijn 

heeft gered door voor hen te sterven.’

Prioriteiten

beste vriend(in) een keuze tussen twee

‘De Schrift roept ons op om duidelijk pri-

geestelijke broers of zussen. Die keuze

oriteiten te stellen. … Als het moet, zijn

zou een echt moreel dilemma voor een

geestelijke kinderen zo belangrijk dat ze

christen moeten zijn.’

het waard zijn om je biologische kinderen ervoor achter te laten, en geestelijke

Ideaal

broers en zussen zijn zo belangrijk dat

Ondertussen is er een hemelsbreed

ze het waard zijn dat je je eigen familie

verschil tussen ideaal en werkelijkheid.

verwaarloost. … Toewijding aan het li-

‘Celibataire christenen zijn gefrustreerd,

chaam van Christus is zo veeleisend dat

omdat ze de relationele offers brengen

die het waard is dat je je huwelijkspart-

waar de Bijbel om vraagt, maar ze zien

ner verwaarloost. … Het is onderdeel van

niet veel anderen die dat ook doen.’

het christen-zijn dat je het lichaam van

Het gezin van God zou het soort relaties

Christus als je eerste gezin beschouwt

moeten weerspiegelen ‘dat we in het

en dat je je leven daarop inricht. … Als

paradijs zouden kunnen vinden – geeste-

we onze verplichtingen tegenover onze

lijke relaties waarbij niemand getrouwd

bloeien, zullen we met elkaar moeten

aardse gezinnen al zo serieus opvatten,

is (Matteüs 22:30)’. ‘Als je denkt dat

leven. Mensen welkom heten in ons huis

hoeveel te meer zullen we dan onze

zo’n wereld onmogelijk is, dan heb je

en in ons leven.’ Eileen vervolgt: ‘We

verplichtingen jegens ons geloofsgezin

misschien nog nooit een christelijke ge-

kunnen geen echte geestelijke gemeen-

serieus nemen?’

meenschap ervaren.’ ‘Als onze diepste

schap vormen als niemand zich verplicht

Eileen roept uiteraard niet op om je bio-

relaties dezelfde zijn als die van de we-

voelt om anderen te helpen, behalve zijn

logische gezin echt te verzaken, maar ze

reld, hoe onderscheiden we ons dan van

naaste familieleden. Wanneer we ver-

benadrukt dat het biologische gezin op

de wereld? De christelijke gemeenschap

plichtingen delen, wordt het leven eigen-

hetzelfde niveau staat als de leden van

is uniek, omdat haar liefde uniek is. En

lijk voor iedereen gemakkelijker.’

Gods gezin. Dat betekent dat je huwe-

celibataire christelijke homo’s kunnen

‘Veel celibatair levende christenen begrij-

lijkspartner en je kinderen niet de enigen

niet alleen blijven in hun zoektocht naar

pen dit intuïtief. Want velen van ons zou-

mogen zijn in je binnenste kring. Een es-

die liefde. We hebben onze heterobroers

den anders niet celibatair zijn geweest!

sentiële manier om bij te dragen aan de

en -zussen nodig om samen met ons op

Onze keuze om een celibataire roeping

christelijke gemeenschap is ‘het hebben

te trekken.’

te volgen, wordt mogelijk gemaakt door

van enkele mensen in je binnenste kring

de belofte van een geestelijk gezin dat

die niet biologisch met jou zijn verbon-

Maarten van Loon is predikant van de

betekenisvoller is dan welke aardse re-

den’. En om het nog even op scherp te

GKv in Wezep. Marga van Gent is ver-

latie dan ook. Maar als celibataire chris-

zetten, voegt Eileen toe: ‘Uiteindelijk is

taler en bestuurslid van Persvereniging

tenen de enigen zijn die het belang van

de keuze tussen je huwelijkspartner en je

Onderweg.

 Thema

Herman van Wijngaarden en John Lapré over hun keuzes

‘Hoe je over seks denkt, wordt een meetlat voor je geloof’ John Lapré en Herman van Wijngaarden zijn allebei homo, schrijver van boeken en spreker. De liefde van Christus bindt hen, maar als het gaat om een relatie maken ze een andere keuze. Hoeveel verschillen ze eigenlijk van elkaar? En ervaren zij de kerk als een veilige plaats?

tekst Arie Kok beeld Hans van Sloten Fotografie

Herman: ‘Ik ben single-homo, dat vind ik prettiger klinken dan “celibatair”. Vanaf het moment waarop ik ontdekte dat ik homo ben, was het voor mij duidelijk dat ik geen seksuele relatie zou aangaan. Dat was in vwo-5. Op mijn dertiende begon ik bang te worden dat ik op jongens zou vallen. Ik vond meisjes leuk, maar niet spannend. Een jongen in de klas vond ik wel spannend. Op mijn zeventiende heb ik tegen mezelf gezegd: loop er niet voor weg, je bent gewoon homo. Pas later, toen ik aan het debat ging deelnemen, heb ik mezelf de vraag gesteld: moet ik inderdaad deze keuze maken? Toen heb ik het mezelf meer eigen gemaakt.’ John: ‘Ik was een jaar of 14 toen ik ontdekte dat ik jongens leuker vond dan meisjes. Van jongs af aan ben ik altijd intensief bezig geweest met het Woord van God en de vraag: hoe krijg ik een rechtvaardig God? In de kerk

John Lapré: ‘Omdat ik had verteld intimiteit met een jongen te hebben beleefd,

werd wel gebeden voor mensen met homo-

werd ik gezien als een bedreiging voor het koninkrijk van God.’

OnderWeg #06 > Jaargang 5 > 16 maart 2019

 Tweegesprek

‘Langdurige periodes van existentiële eenzaamheid zijn mij niet vreemd’ 



seksuele gevoelens, maar die stonden vaak in het rijtje van de zieken. Ik wilde graag heilig voor God leven, maar met deze gevoelens lukte dat niet. Tegelijk kwam het besef dat ik misschien wel mijn hele leven alleen zou moeten blijven. Dat werd echt onverteerbaar voor me. Daar heb ik echt onder geleden.

Herman van Wijngaarden: ‘Ik ben single-homo, dat vind ik prettiger klinken dan “celibatair”.’

Langdurige periodes van neerslachtigheid en existentiële eenzaamheid zijn mij niet vreemd.’

voor mezelf hield. Zelfs mijn beste vrien-

verwoord, maar mensen gaan je ernaar

Herman: ‘Het was bij mij vooral een

den wisten van niets. Mijn zus zei later

vragen. Het voelde als een geforceerde

proces met mezelf. Pas vanaf mijn ne-

dat ik bij haar altijd een gevoel van een-

coming-out. Dat is een verschrikkelijk

genentwintigste ben ik erover gaan pra-

zaamheid opriep. Dat kan ik wel plaatsen.

moeilijke tijd geweest. Ik ben toen op

ten. Als ouderling in de Gereformeerde

Het motiveert mij ook om tegen jongeren

mijn knieën gegaan en heb God gevraagd

Bondsgemeente van Langbroek werd ik

te zeggen als ze nog twijfelen: probeer

wat ik met mijn leven aan moest. In het

gevraagd het gesprek aan te gaan met

er echt over te praten. In mijn tijd kon het

boekje Seks en de kerk van Willem Ou-

twee jongens die er onafhankelijk van

nog wel, maar in deze tijd houd je het

weneel las ik dat de Bijbel op zich niets

elkaar mee voor de dag kwamen. Toen

echt niet vol om het voor je te houden.’

zegt over relaties in liefde en trouw

dacht ik: dit wordt te lastig, en ben ik

John: ‘Ik werd min of meer gedwongen

tussen mensen van hetzelfde geslacht.

erover gaan praten. Achteraf vind ik het

erover te praten. In 2011 werkte ik bij

Toen ben ik tot de conclusie gekomen

ontzettend jammer dat ik het tot dan toe

Stichting HeartCry, een stichting die

dat die ruimte er wel was. Even later heb

geestelijke verdieping en heiligmaking

ik Lionel ontmoet en nu hebben we een

voor bestaande kerken nastreeft. Ik hield

geregistreerd partnerschap. We hebben

Herman van Wijngaarden (1963)

meerdere spreekbeurten in de week.

een manier van samenleven gevonden

werkt bij de HGJB en is medewerker

Als ik ‘s avonds thuiskwam, verlangde ik

waarvan we geloven dat God er een wel-

van Hart van Homo’s (hartvanhomos.

naar een maatje die zijn arm om je heen

behagen in heeft.’

nl). John Lapré (1986) werkt als jurist

slaat en met wie je je leven kunt delen.

Intimiteit

bij de Koninklijke Marine en schreef

Op een conferentie heb ik toen een spre-

het boek De veilige kerk. Beiden le-

ker in vertrouwen genomen. Hij is direct

Herman: ‘John en ik maken principieel

veren een bijdrage aan het boek dat

naar Arjan Baan gegaan, de leider van

een andere keuze, maar ik geloof ook dat

binnenkort verschijnt naar aanleiding

HeartCry. Omdat ik had verteld intimi-

er voor homo’s wel ruimte is voor inti-

van de studiedag ‘Homoseksualiteit

teit met een jongen te hebben beleefd,

miteit. Ik heb bijvoorbeeld twee goede

en de kerk. Verschillende visies, één

werd ik gezien als een bedreiging voor

vrienden, beiden hetero. We zien elkaar

geloof’ van eind 2018 in Nijkerk.

het koninkrijk van God. Dit leidde tot een

eens in de twee weken en praten over

breuk. Dat kwam in de krant, wel netjes

het leven. Zij begroeten mij altijd met

 11

 Redactioneel

Beleef jij dat nou ook zo?

een knuffel en een zoen. Dat doen ze bij elkaar niet.’ John: ‘Het is dus niet simpel een keuze van wel of niet een relatie. Ook bij Herman zijn vriendschappen met mannen meer dan samen een kopje koffie drinken.’ Herman: ‘Het zijn wel niet-seksuele relaties. Laatst kwamen twee vrouwen bij me langs, vriendinnen. Ze hadden ontdekt dat het meer was dan vriendschap,

dat er verliefdheid was ontstaan. Ze waren ervan overomende week mag het weer, je stem uitbrengen bij verkie-

tuigd dat ze geen seks met elkaar mochten hebben. Ze

zingen. Het zijn een beetje gekke verkiezingen, getrapte: aan-

vroegen me om advies. Nu laat ik die keuze altijd bij

staande woensdag stemmen we op kandidaten voor de Provinciale

de ander. Maar wat zij aan liefde ervaren, het zou toch

Staten. Zij kiezen later de leden van de Eerste Kamer. Als het goed

zonde zijn om de relatie hiervoor te verbreken. Ik heb ze

is, stemmen zij dan op een kandidaat van hun eigen partij voor die

aangeraden samen goede afspraken te maken over de

Eerste Kamer, de partij waarop jij en ik onze stemmen uitbrachten.

grenzen die ze in acht willen nemen, en er een derde bij te betrekken om hen daarop te bevragen, of ze het nog

Ingewikkeld, dat getrapte. Voor een deel zal dit de reden zijn

steeds voor God kunnen verantwoorden.’

waarom deze verkiezingen geen hoge opkomst scoren. Want wat is er nou te beleven bij verkiezingen voor Provinciale Staten en waterschappen? Dat voelt niet goed. Media en politici voelen dit wel aan en worstelen ermee. Misschien lukt het, is de gedachte, als zij benadrukken dat het toch echt gaat om vóór of tégen de coalitie. Wie weet, gaan mensen dan stemmen en vindt de boze of onzekere burger z’n weg naar bijvoorbeeld het FvD. Daar valt wat te beleven en hoor je sterke verhalen die ergens over lijken te gaan. Jammer dat ze niet altijd op waarheid berusten.

‘Waar doen we moeilijk over, er is toch helemaal niets aan de hand?’ 



John: ‘Zoals we het nu verwoorden, dat is toch eigenlijk heel mooi. Maar het heeft zo veel gevolgen om dat naar



Ik werd daar niet blij van 

buiten toe uit te dragen.’ Herman: ‘Dat valt wel mee, volgens mij. Laatst sprak ik hierover op een avond voor ambtsdragers en jeugdwer-

Ik moest aan deze verkiezingen denken toen ik recent de nieuwste

kers in een Gereformeerde Bondsgemeente. Dan komen

ledencijfers uit het jaarboekje van de GKv las. Ik werd daar niet blij

er wel vragen, maar men begrijpt het wel.’

van. Natuurlijk, het recordverlies werd verwacht, door minder ge-

John: ‘Mooi, hier raken we elkaar. We hebben een ander

boorten en vergrijzing. Maar dan nog schrik je van het belang van

standpunt, maar allebei houden we van Jezus. Als wij

de factor ‘beleving’ in die cijfers. Je ziet die terug onder jongeren

er als lhbt’ers zo over kunnen praten, waarom zouden

die gaan voor ervaring. Je treft die aan bij mensen die kiezen voor

mensen bij wie het niet over hun eigen leven gaat dat

een evangelische gemeente. Ik voel met hen mee: evangelische

dan niet kunnen? Dat geeft mij hoop om die gesprekken

broers en zussen weten hoe je verbinding maakt, waardoor mensen

in de kerk aan te gaan.’

zich gekend voelen. Toch schuurt het, ook tegen de achtergrond

Herman: ‘Daar zeg ik amen op. Het gaat mij erom dat ik

van de recente OnderWeg over de kerkdienst die verbindt. Hoe kan

probeer binnen mijn standpunt zo ruim mogelijk te zijn

het dat ‘mijn’ gereformeerde kerken er (nog) niet voldoende in sla-

en niet te zwart-wit. Iemand die mij inspireert is Wesley

gen om vormen en manieren te vinden waarin mensen gezamen-

Hill. In zijn boek Spiritual friendship waardeert hij vriend-

lijkheid beleven en ervaren? Waardoor er ook mensen vertrekken

schap op. De cultuur in de kerk is vaak: ongetrouwd-zijn

zonder te zeggen waarheen. Zou het dáár wel zijn?

is plan B, wanneer het huwelijk als plan A niet is gelukt. Het drievoudig snoer in Prediker 4 gaat over vriendschap

Dit is mijn beleving. Maar beleving is belangrijk, toch? Beleef jij dit

en niet over het huwelijk. Daar staat ook dat als twee bij

nou ook zo?

elkaar liggen, dan houden twee elkaar warm. Daar gaat het niet over een man en een vrouw, maar over twee

Leendert de Jong, hoofdredacteur van OnderWeg

mannen die elkaar warm houden. Het is moeilijk om dat in de kerk te noemen, want iedereen denkt meteen aan seks.’

 Tweegesprek

John Lapré: ‘We hebben een ander standpunt, maar allebei houden we van Jezus. Als wij er als lhbt’ers zo over kunnen praten, waarom zouden mensen bij wie het niet over hun eigen leven gaat dat dan niet kunnen?’

John: ‘Die obsessie met seks dringt de

bij iedere kerk een regenboogvlag moet

zeggen: waar doen we moeilijk over, er

kerk zodanig diep binnen dat het bijna

worden gehesen. En een kerk die geen

is toch helemaal niets aan de hand? Dat

een splijtzwam wordt. Hoe je over seks

ruimte ziet voor relaties, moet ook de

maak ik dus niet mee. Er ligt mij te veel

denkt, wordt een meetlat voor je geloof.’

ruimte krijgen om dat te zeggen. Ik zou in

nadruk op de “lieve Jezus”. Maar Hij sprak

Herman: ‘Ongetrouwd-zijn kan ook plan

zo’n gemeente niet kunnen functioneren,

zich ook duidelijk uit over de geboden.

A zijn. Ik sprak laatst op een reformatori-

omdat het voor mij te veel gevraagd is

Bijbels gezien is het daarom niet van-

sche school. Een jongen zei: “Als je geen

om voor je gevoel alleen op de achterste

zelfsprekend dat een christenhomo een

seks hebt met een meisje, dan moet je

bank te mogen zitten. Maar zo’n kerk

relatie heeft, ook al hoef je het ook niet

het wel met een jongen hebben.” Hij

zou veilig moeten zijn voor homo’s met

uit te sluiten. Dat we er verschillend over

kon niet geloven dat je zonder seks zou

een relatie. Het hangt er natuurlijk ook

denken, vind ik wel problematisch. Maar

kunnen leven. Het probleem van homo-

sterk vanaf hoe iemand in de gemeente

het christen-zijn staat of valt er bij mij

seksualiteit is zo groot geworden, omdat

is geworteld. Ik vind dat kerken nu eens

niet mee.’

we zelf niet geloven in een relatie zonder

aan zet zijn, er ligt een heftig verleden

John: ‘Veiligheid in de kerk ontstaat pas

seks.’

van negatieve benadering van lhbt’ers.

als we het liefdesgebod in praktijk bren-

John: ‘De mens is wel een seksueel

Je kunt als kerk ook een pas op de plaats

gen. Dat vraagt dat we de ander in de

wezen. Als je het niet met een maatje

maken, niet eerst proberen standpunten

ogen kijken voordat we iets van hem of

doet, dan doe je het wel met jezelf.’

helemaal uit te vlooien en in beleidsstuk-

haar vinden.’

ken te gieten. Laten we ruimte geven aan

Herman: ‘Bovendien, Jezus volgen is niet

mensen en laten we uitstijgen boven de

altijd leuk, dat is ook kruisdragen.’

Herman: ‘In mijn gemeente zijn relaties

onderlinge verschillen en de eenheid in

John: ‘Daar ben ik het mee eens, maar

geaccepteerd. Ik voel me daar toch veilig

Christus zoeken.’

er wordt wel snel voorbijgegaan aan

in wie ik ben en de keuzes die ik maak.’

Herman: ‘De kerk moet er Bijbels gezien

het liefdesgebod, omdat de ander wordt

John: ‘Er zijn gemeenten die niet veilig

wel aan vasthouden dat het niet voor

weggezet op basis van wat hij gelooft en

zijn voor celibatair levende homo’s. Ik

de hand ligt dat een christenhomo een

hoe hij leeft.’

bied daar veel weerstand tegen, vooral

seksuele relatie aangaat. Het gemak

als het militant wordt, als vandaag nog

waarmee tegenwoordig veel christenen

Veilig

Arie Kok is auteur en journalist.

 Thema

‘Een homo is meer dan zijn seksuele verlangens’ Wolter Rose weet al sinds de jaren tachtig dat hij homo is. ‘Overtuigd door het evangelie van Christus’ koos hij voor een celibatair levenspad. En lange tijd was dat in de gereformeerde wereld de geëigende route, maar het tij keert. ‘Vroeger had je wat uit te leggen als je als homo een relatie aanging, nu ben ik degene die wat uit te leggen heeft.’

tekst Felix de Fijter

Wolter Rose ontvangt me in zijn woning

geerd. En het scheelde natuurlijk dat ik

tegen het licht. ‘En ik kwam tot dezelfde

die uitkijkt over de Burgel, de Kamper

al de keuze had gemaakt celibatair door

conclusie.’ Voor Rose staat de passage

stadsgracht die de Vloeddijk en de Burg-

het leven te gaan.’ Zijn publieke coming-

in Romeinen 1:27a – ‘en ook de man-

wal scheidt. Niet ver van hier werd hij

out liet nog veel langer op zich wachten.

nen hebben de natuurlijke omgang met

voor het eerst verliefd. Op een man, een

In 2003 schreef hij onder pseudoniem in

vrouwen losgelaten en zijn in hartstocht

vriend. Het was in zijn studententijd, in

het toenmalige CV-Koers mee aan een

voor elkaar ontbrand’ – niet op de eerste

de jaren tachtig. ‘Toen de vriendschap

themanummer over homoseksualiteit.

plaats. Hij wijst liever op de woorden

zich begon te ontwikkelen in een lief-

‘Er was toen bijna niemand die iets

van Jezus in Matteüs 19. ‘Jezus krijgt een

desrelatie, heb ik me bezonnen. Veel na-

wilde schrijven over wat de Bijbel zegt

vraag over echtscheiding en gaat terug

gedacht en gebeden. Uiteindelijk kwam

over homoseksualiteit.’ In 2006 volgde

naar Genesis. Hij noemt God “de schep-

ik tot de conclusie dat een praktiserende

een tweede artikel. ‘Toen schreef ik

per”. Hoe Hij hen in het begin mannelijk

homoseksuele levensstijl niet verenig-

onder mijn eigen naam. Ik wilde het niet

en vrouwelijk gemaakt heeft. Die twee

baar is met het evangelie.’

langer verbergen.’

zullen één vlees zijn. Dan doet Jezus

Rose, werkzaam als docent aan de

een stevige uitspraak over echtschei-

Theologische Universiteit Kampen,

Bizar

groeide op tegen een ‘vrij rustige, ge-

Die publieke coming-out in 2006 was

een ander trouwt, pleegt overspel. De

reformeerde achtergrond’. Toch durfde

voor Rose aanleiding voor een gron-

discipelen reageren wanhopig: dan kun

hij pas in 1994 bij zijn ouders uit de kast

dige herbezinning. Alle ethische en

je maar beter niet trouwen. Maar daar-

te komen. ‘Er werd wel goed op gerea-

exegetische vragen hield hij opnieuw

aan geeft Jezus een positieve draai: “Er

OnderWeg #06 > Jaargang 5 > 16 maart 2019

ding: wie zijn vrouw verstoot en met

 Interview

zijn mannen die niet trouwen omdat ze onvruchtbaar geboren werden, andere omdat ze door mensen onvruchtbaar gemaakt zijn, en er zijn mannen die niet trouwen omdat ze zichzelf onvruchtbaar gemaakt hebben met het oog op het koninkrijk van de hemel. Laat wie bij machte is dit te begrijpen het begrijpen!” (Matteüs 19:12). Jezus contrasteert de tijd van toen met de tijd van het begin. Hij vindt het blijkbaar relevant wat de schepper destijds gezegd heeft. Maar we leven niet meer in het begin, zegt Hij, en dan doet Hij wat bizar is in de toenmalige cultuur: Hij neemt het op voor de ongetrouwden. Eigenlijk is dat in onze hedendaagse christelijke cultuur nog steeds bizar. Christus plaatst het huwelijk en de ongetrouwde staat op een ongedeelde eerste plaats. Dat zijn we in de loop der eeuwen kwijt-

Wolter Rose: ‘Christus plaatst het huwelijk en de ongetrouwde staat op een ongedeelde eer-

geraakt. Het positieve aspect van single-

ste plaats. Dat zijn we in de loop der eeuwen kwijtgeraakt.’ (beeld Erik Koning)

zijn is ondergesneeuwd.’ Uw keuze voor een celibatair leven was

aanspreken. Paulus is daar heel duidelijk

steeds veel tegen. Zij zeggen: er is een

lange tijd de geëigende weg in gerefor-

over: seksuele ethiek is bij hem geen

onoverbrugbaar verschil tussen de eer-

meerde kringen. Wat vindt u ervan dat,

keuzemenu.’

ste eeuwen waarin de Bijbelschrijvers

naar het lijkt, steeds meer christenen –

actief waren en onze tijd; in de Oudheid

ook in orthodoxe kringen – homoseksu-

Wordt dat ervan gemaakt?

waren er geen relaties in liefde en trouw

ele relaties toestaan of toejuichen?

‘Het is een vraag waar we goed over

tussen homoseksuelen. Continuïsten

‘Iedereen moet uiteindelijk zelf zijn keu-

moeten nadenken. Want de seksuele

zeggen: zeker, er zijn verschillen tussen

zes maken, maar we leven wel in een

ethiek van het Koninkrijk der Neder-

toen en nu, maar er zijn ook overeen-

geloofsgemeenschap. Seks is iets tussen

landen is niet per definitie die van het

komsten; je kunt zaken niet zomaar

twee mensen, maar uiteindelijk maken

koninkrijk van God. Wat ik jammer vind,

wegstrepen met een beroep op cultu-

die twee ook deel uit van een gemeen-

is dat bij veel deelnemers in het debat

reel-maatschappelijke veranderingen.

schap van meer dan twee mensen. Dat

de intellectuele nieuwsgierigheid ont-

Een argument dat je nog steeds veel

betekent dat we verantwoordelijkheid

breekt. De meeste verhalen die je van-

hoort, is dat van de tempelprostitutie.

hebben voor elkaar en elkaar mogen

daag over het thema hoort, verschillen

Daartegen zou Paulus ageren en niet

nauwelijks van de betogen die je in de

tegen homoseksuele relaties als zoda-

jaren tachtig van de vorige eeuw voorbij

nig. Maar je kunt je ernstig afvragen

hoorde komen.’

of tempelprostitutie in de tijd van het

 ‘We hebben

verantwoordelijkheid voor elkaar en mogen elkaar aanspreken’ 

Nieuwe Testament wel bestond, er is Waar zou die intellectuele nieuwsgie-

misschien wel minder feitenmateriaal

righeid toe kunnen leiden?

over bekend dan over relaties in liefde

‘Als je bijvoorbeeld kijkt naar de histori-

en trouw.’

ografie van homoseksualiteit zie je twee richtingen: de alteristen en de continu-

U hebt een bijdrage geschreven voor

ïsten. De eersten kom je in orthodox-

het boek dat binnenkort verschijnt in

christelijk Nederland tegenwoordig nog

vervolg op de studiedag Homoseksuali-



 Thema

huishouden opzetten met iemand van hetzelfde geslacht, dat zijn keuzes. Elk redelijk mens, zegt hij, zal erkennen dat dergelijke beslissingen verder gaan dan de eigenschappen waarmee iemand geboren is. Stein brengt de vraag dus terug naar: wat is je mensbeeld? Wat is dan het mensbeeld van mensen die zeggen dat het theologisch onhoudbaar is om onderscheid te maken tussen gerichtheid en gedrag of het zelfs on-Bijbels en ongereformeerd noemen? Wetenschappelijk onderzoek heeft wat mij betreft niet het laatste woord, maar ik vraag me wel af waarom het zo weinig gaat over dergelijke vragen. En waarom niemand op dit soort observaties reflecteert. Wat is er nog meer aan de hand als je homo bent, als het niet alleen maar gaat over seksueel actief zijn?’ Wolter Rose: ‘Vaak wordt homoseksualiteit gereduceerd tot de seksuele verlangens. Dat

Voelt u zich eenzaam in het debat?

is pijnlijk voor celibatair levende homo’s. Alsof dat het enige is wat de identiteit van een

‘Het geluid dat ik vertegenwoordig,

homoseksueel bepaalt.’

sterft uit. Er is in Nederland vrijwel geen enkele academisch gevormde stem te horen die de klassieke visie met kennis van zaken verdedigt. En dat is treurig.

teit en de kerk. U schrijft daarin over ‘zo

van recent onderzoek als gerichtheid en

Er wordt veel beweerd. Zaken die voor

zijn, maar niet zo doen’ en gaat daarbij

stelt vervolgens dat gedrag en identiteit,

mensen niet eenvoudig te checken zijn.

uitvoerig in op de definitie van homo-

dus seksueel actief zijn en jezelf ook

Daarom is de intellectuele nieuwsgierig-

seksualiteit. Waarom is dat belangrijk?

labelen als homoseksueel, afgeleide di-

heid zo belangrijk.’

‘Ik vind “zo zijn, maar niet zo doen” eer-

mensies zijn en niet primaire dimensies.

lijk gezegd niet zo’n heldere uitdrukking

Dus of je daadwerkelijk een seksuele

Wat vond u van de Nashvilleverklaring?

en maak liever onderscheid tussen ge-

relatie aangaat, en of je jezelf homo

‘Toen ik het Amerikaanse origineel van

richtheid en gedrag. Vaak wordt homo-

noemt, dat is niet de hoeksteen van je

de Nashvilleverklaring in 2017 onder

seksualiteit gereduceerd tot de seksuele

homo-zijn.’

ogen kreeg, schrok ik om verschillende redenen. Om te beginnen vanwege het

verlangens. Dat is pijnlijk voor celibatair levende homo’s. Alsof dat het enige is

Wat dan wel?

gesleutel aan Psalm 100:3. Niet alleen

wat de identiteit van een homoseksueel

‘Een Amerikaanse hoogleraar rechten,

wordt het tweede deel van het vers

bepaalt. Ik noem het de reductiereflex.

Edward Stein, zelf ook homoseksueel

over “de kudde die Hij weidt” wegge-

De American Psychological Association

en actief in rechtszaken rondom homo-

laten, maar ook wordt gekozen voor de

definieert homoseksualiteit op grond

emancipatie, stelt dat veel van wat

vertaling “Hij heeft ons gemaakt, en niet

ethisch van belang is, niet is aangebo-

wijzelf” in plaats van “Hij heeft ons ge-

ren. De praktische beslissingen die ie-

maakt, Hem behoren wij toe”. Maar ook

mand neemt, zijn niet aangeboren, zegt

vanwege een pas later toegevoegde rij

hij. Dus metterdaad seks hebben met

van Bijbelverwijzingen, zonder tekst en

iemand van hetzelfde geslacht, of je pu-

uitleg. En vanwege het gebrekkige pas-

bliekelijk identificeren als lhbt’er, of een

toraal invoelende vermogen. Vanwege

 ‘Keken ze

alleen naar de grote namen?’  16

OnderWeg #06 > Jaargang 5 > 16 maart 2019

 Interview

 ‘Voordat je

ergens over nadenkt, moet je nadenken over wie Christus is’ 

keken ze alleen naar de grote namen en

wat volgens hen de meest gevaarlijke

het grote getal?’

gedachte in de geschiedenis van de mensheid was. Hitchens antwoordde, in een zaal

Wat is uw hoop voor de omgang van de

met duizenden door-sneemensen: “Het

kerk met homoseksualiteit en homosek-

meest gevaarlijke idee is dat Jezus de Zoon

suelen?

van God is en uit de dood is opgestaan.

‘Ik hoop dat we allemaal Christus omhel-

Het transformeert ons universum van

zen. Hij heeft in zijn onderwijs en in zijn

een betekenisloze chaos in een ontwor-

eigen leven laten zien dat ongetrouwd-

pen werkelijkheid, waarin gerechtigheid

zijn ook goed is. Jezus zet getrouwd en

en hoop bestaan. En waarin iedereen de

de selectieve verontwaardiging: er wordt

ongetrouwd op een ongedeelde eerste

verplichting heeft te onderzoeken wat die

weinig gezegd over zaken als echtschei-

plaats. Vertrouw Hem daarin. Als we zien

gerechtigheid en die hoop inhouden. Het

ding en buitenechtelijke seks in christelijke

dat Jezus ons een voor ons gevoel strikte

verandert ons allemaal.” Dat vond ik een

kring, homoseksualiteit en transgender

seksuele ethiek oplegt, verbinden we dat

geweldig antwoord. Voordat je ergens over

krijgen de volle lading. Vanwege het in de

met wie Christus is, de Zoon van God, die

nadenkt, homoseksualiteit incluis, moet je

ban doen van celibataire christenen die

is opgestaan uit de dood. Journalist Peter

nadenken over wie Christus is, en over wat

zich homo noemen. En ga zo maar door.

Hitchens woonde een paar jaar geleden in

het betekent dat Hij uit de dood is opge-

Ook onder orthodoxe christenen in Ame-

Australië het Festival of Dangerous Ideas

staan. Dat zet alles in een ander licht.’

rika was er al gauw fundamentele kritiek.

bij. Het werd afgesloten met een panel

Hebben de vertalers in Nederland zich

dat vragen uit het publiek beantwoordde.

Felix de Fijter is journalist bij Tekstbureau

daarin verdiept?, vraag ik mij dan af. Of

Een jonge vrouw vroeg aan de panelleden

Vakmaten.

-advertentie-

Gratis 6 nummers OnderWeg in de brievenbus? Benieuwd naar OnderWeg? Kies het Proefabonnement en ontvang het magazine 3 maanden* (6 nummers) gratis thuis! *stopt automatisch

e Inspirati voor n te reisgeno

onderwegonline.nl/proefabonnement

 Stimulans Lees-, kijken luistertips voor geloofs- en gemeenteopbouw

tekst Debbie den Boer

Toeleven naar Pasen

ok dit jaar zijn er weer mooie initiatieven die je

downloaden. De inhoud is afwisselend en kan bestaan uit

kunnen helpen om toe te leven naar Pasen. Zo zijn

een overdenking, Bijbeltekst, verdiepingsvraag, lied of

het Diaconaal Steunpunt, het Missionair Steun-

een praktische suggestie. De serie wil aan de hand van zes

punt (NGK) en de organisatie Opkijken.nl het leesrooster

thema’s ons dagelijkse leven verbinden met Gods wereld:

40dagenhierennu.nl gestart. Via deze website kun je in

verwonderen en genieten; minder is meer; God gebruikt je

de veertigdagentijd elke dag een e-mail ontvangen of

graag; jouw hier en nu; dit is Gods wereld; en: hier en nu

een podcast via de app, of je kunt het leesrooster als pdf

Jezus volgen. Het Interkerkelijk Dovenpastoraat start ook met een paasproject. Vanaf 11 maart is elke werkdag via hun Facebookpagina een stukje uit Marcus 14-16 in Nederlandse gebarentaal te bekijken. Daarnaast bieden zij elke week rond een ander thema een overdenking, een gebed, een ‘doen/delentip’, een lied en een gedicht. Meer informatie is te vinden op www.doofenkerk.nl/paasproject-inde-taal-van-de-gebaren.

Omgaan met verschillen en conflicten

oe ga je als gemeente om met verschillen? En wat moet je doen als er een conflict ontstaat? Dergelijke vragen staan centraal in het werk van het Netwerk

Vredestichters. Op hun website www.vredestichters.nl is een schat aan informatie te vinden die kan helpen bij het beant-

woorden van dergelijke vragen. Zo kun je er bijvoorbeeld lezen over goede communicatie en over conflicthanteringsstijlen. Ook is het mogelijk een scan te doen die kan helpen om te bepalen hoe ernstig de spanning in de gemeente is. Voor mensen die zich verder willen verdiepen in deze thematiek is het symposium ‘Spanning & cultuur in de kerk’ wellicht het overwegen waard. Dit symposium, dat op vrijdag 22 maart wordt gehouden, draait om de vraag hoe we kunnen bouwen aan een cultuur waarin we beter omgaan met spanningen en conflicten. Zie voor meer informatie over het symposium www.vredestichters.nl/symposium/index.html.

OnderWeg #06 > Jaargang 5 > 16 maart 2019

Geloof in de toekomst

n de afgelopen decennia is de rol van het christelijke geloof in de westerse samenleving sterk afgenomen, en ook het vertrouwen in de toekomst van de samenleving. Hebben beide

ontwikkelingen iets met elkaar te maken? Dat is de vraag die de Eindhovense hoogleraar Meint Smit stelt in zijn boek Geloof

in de toekomst. Om die vraag te beantwoorden bespreekt Smit

 Column

Het went niet

hoe geloof, wetenschap en techniek de ontwikkeling van onze samenleving in de afgelopen eeuwen hebben beïnvloed, zowel in

samenhangen en elkaar beïnvloeden. Vervolgens bespreekt hij

de rol die het christelijke geloof en andere levensbeschouwingen

met een mes wanhopig het bos inliep om een eind aan haar leven

hebben gespeeld in de geschiedenis van onze samenleving. Ten

te maken (gelukkig is het niet zover gekomen door de noodkreet

positieve als in negatieve zin. Daarbij gaat hij eerst in op het karakter van geloof, wetenschap en techniek en hoe die met elkaar

an tafel zit de grote, kritische Loes. Zij huilt, omdat zij God nog niet gevonden heeft en ten einde raad is als dat dit

jaar ook niet lukt. Ik spreek met Paula, die onlangs gewapend

slotte bespreekt Smit wat er moet veranderen in onze visie op

die zij achterliet). En ik kom langszij bij Mieke, die al zo veel sek-

geloof, wetenschap, techniek en

suele contacten heeft gehad dat je daar ‘meer dan vier handen

de samenleving om de negatieve

voor nodig hebt om die te tellen, mevrouw’. Ze wil nu seksueel

ontwikkelingen waarmee we

rein leven, maar heeft last van herbelevingen.

geconfronteerd worden om te buigen.

Het went niet. Jongeren die niet opgewassen zijn tegen het leven

Het boek is een uitgave van Fo-

en er zelfs voortijdig mee willen stoppen. Het aantal zelfdodingen

rumC, het forum over geloof, we-

onder jongeren is de laatste tien jaar verdubbeld. Hoe kan dit

tenschap en samenleving, maar is

toch? Natuurlijk wordt er naar verklaringen gezocht. Dan wordt

ook in de boekhandel verkrijgbaar

de Netflix-serie 13 Reasons Why genoemd, over een tiener die

(Buijten & Schipperheijn). Het is

zelfmoord pleegt. Of de toename van psychische nood onder jon-

een aanrader voor iedereen die

geren. Of de romantisering van de dood. Dat laatste merk je in de

meer wil weten over deze thema-

manier waarop jongeren er onderling over praten. Zij roepen al

tiek en is goed te volgen zonder al

gauw in een appgroepje ‘ik wil dood’ en maken er bizarre grapjes

te veel achtergrondkennis.

over.

 Ze maken er bizarre grapjes over  Je geloof delen

Maar er is meer. De doorgedraaide individualisering van de samenleving leidt tot zijns- en zinverlies. Onderzoek wijst uit dat in landen met een hoog welvaartsniveau die laag scoren wat

fgelopen maand werd door Verre Naasten een nieuwe

zingeving betreft, het aantal zelfdodingen veel hoger is dan in ar-

vrouwenbeweging gelanceerd: Lume. Uniek aan deze

mere landen. Dit komt overeen met Amerikaans onderzoek onder

vrouwenbeweging is dat zij niet zozeer bedoeld is om

highschool-leerlingen. Ook daar blijkt psychische problematiek

vrouwen te versterken in hun eigen geloofsleven, maar dat zij

onder studenten een relatie te hebben met de afgenomen aan-

hen wil inspireren rond de vraag hoe je het geloof deelt. Op de

dacht voor zingeving en de toename van sociale onthechting in

website van de beweging – www.wijzijnlume.nl – delen vrouwen

de samenleving.

van over de hele wereld hoe zij hun leven als christen vormge-

Luther zei het al: ‘Het hart is het meest typerend voor de mens.

ven en het geloof met anderen proberen te delen. Ook biedt de

De menselijke identiteit ligt niet primair in denken of doen, maar

beweging op de site kant-en-klare boxen aan om met een groep

in verlangen, in dat waarop een mens hoopt, waarop hij zijn ver-

vrouwen een avond door te praten over hoe je het geloof kunt

trouwen stelt en in wie.’

delen. Daarom wil ik voor jongeren een plek zijn waar de hoop levend gehouden wordt. Waar zij gekend worden. Waar ruimte is voor het aanboren van verlangen. Het is mijn verlangen om voor hen die op mijn pad komen mijn heiland te vertegenwoordigen. Zodat zij Hem gaan zien en de hoopvolle toekomst die Hij bereidt. Els van Dijk is directeur van de Evangelische Hogeschool.

 Eyeopener

Ik denk vaak aan het oprechte geloof dat je grootmoeder Loïs en je moeder Eunike hadden en dat – daarvan ben ik overtuigd – jij nu ook hebt. (2 Timoteüs 1:5)

OnderWeg #06 > Jaargang 5 > 16 maart 2019

 Eyeopener

In vol vertrouwen Paulus schrijft aan zijn medewerker Timoteüs dat deze een voorbeeld moet nemen aan het geloof van zijn moeder en grootmoeder. Niet zozeer om wat ze geloven, maar vooral om hoe ze geloven: in volledige trouw aan God. Maar waarom had Timoteüs die aansporing nodig? tekst Myriam Klinker-De Klerck

Aan alle grootmoeders en moeders, grootvaders en vaders:

wuste brief schrijft, verblijft hij in Rome, waar hij in gevan-

onderschat niet de uitwerking van jullie doorleefde geloof

genschap zijn proces afwacht. Hij verwacht niet lang meer

op je kinderen en kleinkinderen. Misschien heb je open

te leven. De brief ademt een sfeer van urgentie en staat bol

gesprekken met ze over wat geloven voor hen betekent,

van de oproepen aan Timoteüs om het evangelie te ver-

misschien ook niet. Ze lijken in een totaal andere cultuur te

kondigen en wel precies zoals hij het van Paulus heeft ont-

leven, met normen en waarden die niet christelijk gestem-

vangen. Want in de omgeving van Timoteüs staken allerlei

peld zijn. Een groot deel van hun tijd brengen ze op het

dwalingen de kop op. En de personen die deze dwalingen

internet door en het valt maar af te wachten welke invloed

verspreidden, hadden invloed. Twee worden er bij name

dit op hen heeft. Ze spreken echt een andere taal, die met

genoemd: ‘Wat dwaalleraren vertellen, woekert voort als

de Bijbel en het geloof in Jezus Christus weinig heeft uit te

een gezwel. Ook Hymeneüs en Filetus zijn van de waarheid

staan. Misschien maak je je zorgen of voel je je machteloos.

afgedwaald. ... Daarmee ondermijnen ze het geloof van an-

Maar houd dan vooral veel van hen en onderschat niet de

deren’ (2 Timoteüs 2:17-18). Paulus roept Timoteüs dringend

kracht van je eigen onvoorwaardelijke trouw aan Jezus

op om, tegenover de invloed van deze mensen, het werk

Christus.

te doen van een evangelist en regelrecht de waarheid te

Als ik terugdenk aan mijn eigen grootouders, kan ik me veel

verkondigen.

leuke momenten herinneren. Maar in grote lijnen vooral twee dingen: ze hielden van ons en ze hadden ontzag

Patroon

voor Christus. Door dik en dun, tussen begrijpen en niet-

Daarbij moeten we niet uitsluitend denken aan goede ken-

begrijpen, was er altijd weer die biddende overgave. Eerlijk

nisoverdracht. Dat is niet het enige waar Paulus bij zijn me-

gezegd vond ik als kind dat vooral zíj uit een andere tijd

dewerker op uit is, zo blijkt. De reden waarom de apostel al

kwamen. Zíj spraken een andere taal. Maar hun houdings-

in het begin van zijn brief naar Loïs en Eunike verwijst, is de

taal, gekenmerkt door overgave en vertrouwen, kwam wel

levenshouding van deze oma en moeder van Timoteüs: ze

binnen. Al was ik mij daar toen nog niet van bewust.

hadden een ‘oprecht geloof’, schrijft hij.

Urgentie

Het Griekse woord pistis (geloof) kun je hier beter vertalen met trouw of loyaliteit. Dit strookt met recent onderzoek

Vertrouwen en overgave is ook waar Paulus op aanstuurt

naar het gebruik van deze term in Paulus’ tijd, vooral

bij zijn medewerker Timoteüs. Een kleine tien jaar eerder

tegen de achtergrond van de toenmalige sociale relaties.

had Paulus hem op een van zijn reizen ontmoet in Lystra.

Het was een aanduiding van de vertrouwensband tussen

Hij was de zoon van een niet-Joodse vader en een Joodse

een patroon, vaak een welgesteld iemand, en de mensen

moeder die tot geloof in Jezus als de messias was gekomen

die van hem afhankelijk waren (zijn cliënten). Daarbij was

(Handelingen 16:1). Uit de tweede brief van Paulus aan Ti-

wederzijdse loyaliteit van groot belang. Een patroon moest

moteüs weten we dat Timoteüs’ moeder Eunike heette en

wat zijn beloften betreft betrouwbaar zijn. Als hij deze niet

zijn grootmoeder Loïs. Op het moment dat Paulus die be-

nakwam, brak hij de vertrouwensband en zette hij zijn eer



 Eyeopener

op het spel. En de cliënten moesten hun patroon de eer geven door zich totaal op hem te verlaten. De minste twijfel aan de capaciteiten van de patroon of aan de ideeën die hij voorstond, werd al gezien als een vertrouwensbreuk. Dat het geloof van Loïs en Eunike niet alleen met kennis, maar vooral ook met hun houding van totaal vertrouwen op God en

 Timoteüs’ getuigenis

stond onder druk omdat hij zich voor de apostel schaamde 

Jezus Christus te maken had, blijkt uit de karakterisering ‘oprecht’ en uit het vervolg van de tekst. Want opmerkelijk ge-

schamen voor de situatie van zijn geestelijke vader. Sterker

noeg wordt dit ‘oprechte geloof’ in de daaropvolgende verzen

nog, als verkondiger moet hij delen in het lijden voor het

niet verbonden met de inhoud van de verkondiging, maar met

evangelie (2 Timoteüs 1:8; 2:3). Oprecht geloof is in dit geval

Timoteüs’ aarzelende houding. Blijkbaar dreigde Paulus’ me-

ongegeneerde loyaliteit aan de apostel en zo aan zijn Heer.

dewerker en geliefde geesteskind (2 Timoteüs 1:2) tekort te

Ook Paulus zelf schaamt zich niet voor zijn gevangenschap.

schieten in het betonen van zijn vertrouwen (pistis) op God.

Want hij weet in wie hij ‘zijn vertrouwen heeft gesteld’ (zo

Daarom wijst Paulus op het oprechte geloof van Timoteüs’

vertaalt de NBV in 2 Timoteüs 1:12 terecht het werkwoord

moeder en grootmoeder en spreekt hij aan het begin van zijn

pisteuoo, verwant met pistis). Geloof is allereerst een houding

brief alvast strategisch de overtuiging uit dat Timoteüs daarin

van vertrouwen en overgave, juist ook in het lijden omwille

op hen lijkt.

van het evangelie.

Schaamte

Veelkleuriger

Wat veroorzaakte de breuk in de vertrouwensband? Dat had

Nog niet zo lang geleden werd het woord ‘geloof’ in christe-

te maken met Paulus’ gevangenschap. Blijkbaar stond Timo-

lijke kringen gestempeld door de precieze inhoud en kennis

teüs’ vrijmoedige getuigenis onder druk omdat hij zich voor

ervan. Het luisterde nauw wat je geloofde over God, Jezus,

de apostel schaamde (2 Timoteüs 1:8). Uit Grieks-Romeinse

de Bijbel, de kerk enzovoort. Tegenwoordig worden veel van

bronnen uit die tijd weten we dat gevangenschap een grote

deze geloofsinhouden ter discussie gesteld, alleen al omdat

schande was, ook voor degenen die met de gevangene ver-

de wereld om ons heen veelkleuriger is geworden. Het ac-

bonden waren. Omdat eer en schaamte het sociale gedrag

cent op de inhoud is langzaam verschoven naar het accent op

sterk stuurden, was een van de gevolgen van opsluiting dat

de relatie met God. Geloven is steeds meer een werkwoord

vrienden en kennissen van de gevangene zich terugtrokken.

geworden: kiezen voor Jezus en Hem volgen. Beide accenten

Men werd liever niet geassocieerd met een gevangene en

worden weleens tegen elkaar uitgespeeld. Onterecht, denk

diens schandelijke status.

ik. Onze grootouders stonden vroeger heus niet alleen op een

Dit mechanisme is ook duidelijk aanwezig in de brief. Paulus

rationele manier in het geloof, zonder dat hun hart oprecht

weet zich in de steek gelaten en ook hier noemt hij concreet

gericht was op God. En de jongeren gaan vandaag echt niet

namen (onder meer Fygelus, Hermogenes, Demas; 2 Timoteüs

achter Jezus aan zonder te weten waarom.

1:15; 4:10, 16). Tegelijk prijst hij Onesiforus om het feit dat

Beide accenten zijn voor het geloof van belang. Ook dat blijkt

deze hem juist wel in Rome heeft opgezocht en zich niet voor

uit Paulus’ brief. Hij is heel duidelijk over de inhoud van Timo-

zijn gevangenschap heeft geschaamd (2 Timoteüs 1:16-18).

teüs’ verkondiging, maar tegelijkertijd is die inhoud niet los te

Dit is de houding die Paulus zijn medewerker Timoteüs voor-

weken uit een houding van vertrouwen en overgave. Dit to-

houdt. Wanneer hij uit hetzelfde ‘oprechte geloofshout’ is

taalplaatje is het geloof dat God van zijn kinderen verwacht:

gesneden als zijn grootmoeder en moeder, zal hij zich niet

loyaliteit, ook als het moeilijk wordt of als er aan je christenzijn niet veel eer valt te behalen. Een hoge lat? Misschien wel. Maar als christen mag je erop vertrouwen dat God hier de

Om over na te denken of door te praten • Welke mensen zijn door hun houdingstaal bepalend (geweest) in jouw

kracht voor geeft, zoals ook aan Timoteüs en Paulus zelf (2 Timoteüs 1:7-8; 2:1; 3:10-12; 4:17-18). Kortom, grootouders en ouders, in een tijd waarin kennis zich snel ontwikkelt en veel zekerheden weg lijken te vallen, kan

leven? • Zie je in jouw omgeving verschillen in geloofsbeleving tussen vroeger en nu? En zo ja, geeft dit reden tot zorg of juist niet?

jullie oprechte geloofsvertrouwen precies dát vaste ankerpunt zijn dat je kinderen en kleinkinderen nodig hebben.

• In hoeverre kan God vertrouwen op onze loyaliteit? Welke risicofactoren in onze samenleving zie je voor de loyaliteit aan Christus?

Myriam Klinker-De Klerck is universitair docent Nieuwe Testament aan de TU Kampen.

OnderWeg #06 > Jaargang 5 > 16 maart 2019

-advertenties-

;

s ! s^Y

Homoseksualiteit en de kerk ~ Verschillende visies, één geloof ~

Najaar 2018 werd op initiatief van Buijten & Schipperheijn door de Theologische Universiteit Kampen een symposium gehouden, waaraan theologen, pastors en ervaringsdeskundigen uit verschillende kerken deelnamen. Zij delen de gemeenschappelijke overtuiging dat heteroseksuelen en homoseksuelen de opdracht hebben elkaar lief te hebben, elkaars lasten te dragen en zo de wet van Christus te vervullen.

De discussie rondom homoseksualiteit in de kerk is sterk gepolariseerd. Gesprekken verlopen veelal moeizaam en praktijken zijn verschillend. Homoseksuele broeders en zusters vragen zich maar al te vaak af of zij wel veilig zijn binnen de christelijke gemeente.

[

De lezingen en gesprekken van de studiedag zijn uitgewerkt in een boekuitgave, om het gesprek in de kerken voort te zetten. Aan de uitgewerkte lezingen zijn toegevoegd een interview over pastoraat en een handreiking voor gesprek in de kerken, beide gerealiseerd door het Praktijkcentrum. Auteurs zijn Ad de Bruine, Wim Dekker, Gerard den Hertog, Jan Hoek, Wolter Rose, Jan Mudde, Robert Plomp, Herman van Wijngaarden, John Lapré, Margriet Kinderman, Kristi Satjadibrata, Ine Wildschut, Hetty Pullen en Geranne Tamminga. Het boek verschijnt onder redactie van Maarten van Loon, Henk Medema en Jan Mudde. ISBN 978-94-6369-028-7 - 160 pagina’s - € 18,95 - verschijnt april 2019 Bestel tot 25 maart tegen intekenprijs. U betaalt dan slechts € 14,95. (bestellingen onder € 20,00: + € 2,50 verzendkosten) Kijk op: buijten.nl/wp/bundel

Buijten & Schipperheijn Motief – ook in de boekwinkel Homo en de Kerk advertentie Onderweg.indd 1

NGK - Enschede wil groeien en zoekt daarom een

voltijds predikant (v/m) De NGK Enschede is een grote gemeente met nuchtere, eerlijke en betrokken leden in alle leeftijden. We staan midden in de samenleving en zoeken samen naar

11-03-19 09:25

Spanning & cultuur in de kerk dr. Robert

Doornenbal

Vrijdag 22 maart 2019 Symposium - Houten Netwerk Vredestichters Bouwen aan een cultuur waarin we goed omgaan met spanningen en conflicten Info: www.vredestichters.nl

manieren om ons geloof anno nu nog meer handen en voeten te geven. Kijk voor meer informatie over ons en de functie op ngkenschede.nl/ wijzoekeneenpredikant

De V.V.I stelt zich al 40 jaar ten doel: Israël helpen met de verpleging van alle bevolkingsgroepen, ongeacht afkomst en overtuiging. Giften graag op NL97INGB000388540 t.n.v. Penn. VVI, Postbus 476, 3440 AL Woerden

www.verplegingvoorisrael.nl 23

 Thema

Geroepen tot compromissen Hoeveel ruimte gunnen we elkaar om verschillend te denken over de vragen rond homoseksualiteit? Wat vraagt Christus van homoseksuele gemeenteleden over de manier waarop ze hun leven inrichten? Is elkaar aanvaarden een verkeerde toegeeflijkheid of juist een heilzaam compromis? Wim Dekker bespreekt naar aanleiding van deze vragen twee Bijbelgedeelten.

tekst Wim Dekker

Te allen tijde waren er verschillen van inzicht binnen de ene

deze bijdrage twee Bijbelgedeelten bespreken die ons wellicht

kerk van Jezus Christus. Soms werden te lang ketterijen ge-

verder kunnen helpen, te weten Handelingen 15 en Romeinen

duld, maar minstens zo vaak kwam het tot een scheuring over

14-15.

een kwestie die achteraf gezien geen scheuring waard was. Een scheuring is eigenlijk ook een onmogelijke mogelijkheid,

Jood en heiden

omdat er maar één lichaam van Christus is. Als daarin een

In de kerk van Christus is het van meet af heel spannend ge-

scheuring optreedt, dan moet de situatie zo ernstig zijn dat we

weest of de eenheid bewaard zou kunnen worden, met name

zeker weten dat de andere partij vanwege leer of leven zich

vanwege het grote cultuurverschil tussen christenen die be-

geheel buiten dit lichaam heeft geplaatst. Zolang we daarover

hoorden tot het Joodse volk en christenen uit de heidenen.

in onzekerheid zijn, zijn we geroepen tot voortgaand gesprek

Het ging hier om twee totaal verschillende culturen die elkaar

en moeten we niet uitsluiten dat het compromis een heilige

ontmoetten. Mensen moesten hun culturele verschillen gaan

roeping is.

relativeren vanwege de ene doop in de ene naam van de ene

Vandaag dreigen scheuringen binnen het lichaam van Christus,

God en Vader van Jezus Christus. Het ging ook om totaal ver-

wereldwijd maar ook in ons eigen land, vanwege diepgaande

schillende manieren waarop de Bijbel (voor hen was dit wat

verschillen van inzicht rond de vraag hoe homoseksuele ge-

wij nu het Oude Testament noemen) gelezen werd. Hoe kon

meenteleden hun leven behoren in te richten. Hoeveel ruimte

je als gelovige Jood zomaar je eigen Bijbel anders gaan lezen

gunnen we elkaar om hierin verschillend te denken? Dat is

en besnijdenis, reinheidswetten, spijswetten enzovoort gaan

een belangrijke vraag. Een andere belangrijke vraag is of we,

relativeren?

wanneer die ruimte er is, kunnen komen tot werkbare com-

Uitvoerig kwam de kwestie aan de orde op het zogeheten

promissen, waarin mensen over en weer om Christus’ wil zich

apostelconvent in Jeruzalem, waarover we lezen in Handelin-

serieus genomen voelen. Met het oog op deze vragen wil ik in

gen 15. Hoe werd daar een dreigende scheuring voorkomen?

OnderWeg #06 > Jaargang 5 > 16 maart 2019

 Opinie

Allereerst door de erkenning dat christenen aan beide kanten van de etnische en culturele kloof de heilige Geest ontvangen hadden, die hen deed zeggen: Jezus is Heer. In de tweede plaats door enkele zaken te formuleren die grote botsingen en ergernissen tussen de twee culturen zouden moeten voorkomen: de christenen uit de heidenen moeten zich onthouden van dingen die door de afgoden besmet zijn, van ontucht, van het verstikte en van bloed. Samen met een Joodse medebroeder een stuk vlees eten dat niet koosjer geslacht is, dat gaat niet. Dat stuit hem zo tegen de borst, dan wordt de eenheid in Christus in gevaar gebracht. Elders uit het Nieuwe Testament en uit de kerkgeschiedenis wordt duidelijk dat het hier niet gaat om regels voor alle tijden. Het is een tijdelijk compromis dat de eenheid diende en ons daarmee uitnodigt om in elke nieuwe culturele context te zoeken naar omgangsregels die voorkomen dat de beleving van de eenheid in Christus onmogelijk wordt. Het criterium is dat we het werk van de heilige Geest in de ander niet kunnen ontkennen. Waarom niet? Omdat hij Jezus als Heer van zijn leven belijdt, bereid is Hem te volgen en zo met ons samen Hem aanroept in liederen en gebeden.

Afgeserveerd Naast Handelingen 15 kan ook de uiteenzetting van Paulus over de eenheid van de gemeente van Christus in Romeinen 14-15 ons helpen. Met name de oproep die de apostel midden in dit gedeelte doet: ‘Aanvaard elkaar daarom ter ere van God, zoals Christus u heeft aanvaard’ (Romeinen

Hoe kon je als gelovige Jood zomaar je eigen Bijbel anders gaan

15:7).

lezen en besnijdenis, reinheidswetten, spijswetten enzovoort gaan relativeren?

Het gaat om totaal verschillende culturen 



maar bovendien dat ze zich op een soort vrijheid in Christus beroepen. Zo worden zij die ‘nog niet zover zijn’ min of meer afgeserveerd. Juist op dat punt springen voor Paulus alle stoplichten op rood. Aanvaard elkaar, ondanks dat je

Net als in Handelingen 15 gaat het hier over twee groepen

verschillend denkt en voelt op punten die voor de ander

christenen die het lastig vinden om met elkaar samen te

zwaarwegend zijn. Hij vermaant vooral hen die denken zich

leven, omdat de ene groep allerlei leefgewoonten belang-

meer vrijheden te kunnen veroorloven. Zorg er alsjeblieft

rijk vindt die de andere groep volkomen relativeert. Gaat

voor dat ‘u eensgezind, met één mond, de God en Vader

het hier wellicht over dezelfde tegenstelling tussen chris-

van onze Heere Jezus Christus verheerlijkt’, zegt hij dan

tenen uit de heidenen en christenen uit de Joden? In heel

(Romeinen 15:6 HSV). Zal ons dat ook lukken als christenen

de brief speelt deze tegenstelling een rol en in 15:8-9 heeft

die heel verschillend denken over homoseksuele relaties:

Paulus het er weer over.

eensgezind de God en Vader van onze Heer Jezus Christus

In ieder geval gaat het over christenen die het onderhou-

verheerlijken? Zijn we praktisch bereid daartoe compromis-

den van bepaalde heilige dagen en van reinheidsvoor-

sen te sluiten of drijven we de gemeente van Christus uit

schriften heel belangrijk vinden. Ook is duidelijk dat andere

elkaar, omdat de ene groep per se de overtuiging van de

christenen hier niet alleen gemakkelijker mee omgaan,

andere groep niet kan en wil aanvaarden als legitiem?

 25

 Thema

Wij staan voor nieuwe vragen, net zoals de christenen in het Nieuwe Testament toen Joden en heidenen aan één avondmaalstafel kwamen te zitten.

Nieuwe vragen

Ook is duidelijk dat in de Bijbel allerlei vormen van foute

Nu kan ik me heel goed voorstellen dat er medechristenen

seks worden afgewezen. Maar homoseksuele mensen

zijn die dit wel zouden willen, maar die zich ernstig afvra-

die in liefde en trouw van elkaar én van Christus houden,

gen of Bijbelgedeelten als Handelingen 15 en Romeinen 14

komen in de Bijbel niet voor. Wanneer wij vandaag zien dat

en 15 wel in dit verband toepasbaar zijn. Misschien is deze

die mensen er wel zijn, dat ze in de gemeente van Christus

onduidelijkheid een reden om deze gedeelten juist wel van

onze broeders en zusters zijn, dan staan wij voor nieuwe

toepassing te achten. Dit klinkt wellicht een beetje cryp-

vragen. Net zoals de gemeenten in het Nieuwe Testament

tisch, maar wat ik bedoel is het volgende.

voor nieuwe vragen kwamen te staan toen wetsgetrouwe Joden en heidenen aan één avondmaalstafel kwamen te

Aanvaard elkaar, ondanks dat je heel verschillend denkt 



zitten. Deze nieuwe situatie leidde noodzakelijkerwijs tot een nieuwe bezinning. Er had niet al eerder Bijbelstudie plaatsgevonden over de verhouding tussen oudere, oudtestamentische voorschriften en de actuele avondmaalstafel.

Als op grond van het lezen in de Bijbel zonder meer duide-

Nee, het proces verliep omgekeerd. Eerst waren er de

lijk zou zijn hoe het zit met het al dan niet geoorloofd zijn

nieuwe christenen. Ze werden herkend doordat ze geleid

van een homoseksuele relatie in liefde en trouw, dan kun-

door de Geest leefden en handelden met Jezus als Heer.

nen Romeinen 14-15 en Handelingen 15 buiten beschou-

Niemand van de apostelen durfde te zeggen: als die belij-

wing blijven. Maar het punt is dat het niet zo duidelijk is.

denis echt was en als ze de Geest echt ontvangen hadden,

De Bijbel is er wel duidelijk over dat God het huwelijk van

dan zouden ze ook wel volgens de inzettingen van de va-

man en vrouw heeft ingesteld: een uniek en kostbaar ge-

deren leven. In die fout moeten wij dus vandaag ook niet

schenk dat we juist nu niet hoog genoeg kunnen houden.

vervallen.

OnderWeg #06 > Jaargang 5 > 16 maart 2019

 Opinie

Harde oordelen

een andere beleving van seksualiteit enzovoort een rol

Gelet op de steeds terugkerende vragen naar aanleiding

spelen.

van een vergelijking tussen het thema homoseksualiteit en de zaken die in Handelingen 15 en Romeinen 14-15 aan de

Paradigmashift

orde zijn, is het goed één punt er nog even uit te lichten.

Moeten we daar blij mee of juist verontrust over zijn? Nee,

Hierboven noemde ik het al: homoseksuele mensen die in

dat niet. Want wat is er namelijk aan de hand? Zowel toen

liefde en trouw van elkaar en van Christus houden, komen

als nu hebben we te maken met een paradigmashift in de

in de Bijbel niet voor. Bovendien komen homoseksuele

cultuur. Het gaat om de vraag wie een christen is. Daarbij

mensen die ‘uit de kast komen’ en niet weten wat ze moe-

staat centraal de belijdenis van Jezus als Heer, gekoppeld

ten doen in de Bijbel niet voor.

aan het verlangen om je te laten leiden door zijn Geest. Dat betekent een nieuw lezen van oude teksten uit de Bijbel.

Niemand komt bij Jezus met de nood van zijn homoseksueel-zijn 



Soms in alle besef van voorlopigheid, zoals in Handelingen 15, maar met één doel: elkaar niet kwijtraken en het werk van God zelf in de ander niet miskennen. Er is nog veel onduidelijk. Daarom zijn we niet geroepen tot knopen doorhakken, maar juist tot compromissen. Voorzichtigheid, liefde, geduld, ruimte scheppen voor ieders persoonlijke gewetensovertuiging, daartoe worden we in

Misschien is dat een nog overtuigender punt dan het eer-

Handelingen 15 en Romeinen 14 en 15 opgeroepen. Hoe

ste. Er is immers nog altijd een discussie gaande over hoe

heilzaam zou het zijn wanneer we kerkbreed vandaag op-

het zat met homoseksuele relaties in liefde en trouw in de

nieuw die wegen zouden zoeken.

hellenistische cultuur. We lezen daar in de Bijbel weliswaar niet over, maar op grond van andere geschriften zouden

Wim Dekker is emeritus predikant in de PKN en was werk-

we toch zoiets kunnen veronderstellen. Het tweede punt

zaam voor de IZB. Hij was een van de sprekers op de stu-

geeft ons daarom misschien nog meer stof tot nadenken.

diedag Homoseksualiteit en de kerk (eind 2018 in Nijkerk).

Mensen komen met allerlei noden bij Jezus en vragen Hem om daarin te helpen. Maar niemand komt bij Jezus met de nood van zijn homoseksueel-zijn. Niet als ziekte en niet als zonde. Dat moet toch wel betekenen dat in de cultuur van die tijd, de Joodse cultuur met hellenistische invloeden, er geen reden of mogelijkheid was op dit punt een probleem

Om over na te denken

te ervaren. Wij leven vandaag in een cultuur waarin dat

• Aanvaard elkaar. Dat is geen kwestie van gemak-

heel anders is; we hebben hier dus met een nieuw pro-

zucht, maar een gebod op grond van de genade-

bleem te maken. Er is vrijwel niemand die de harde oordelen die de Bijbel uitspreekt over homoseksuele handelingen (zie Leviticus 20:13 of Romeinen 1:26) zonder meer van toepassing verklaart op gelovige homoseksuele broeders en zusters,

gave van eenheid. • Christenen uit de Joden en christenen uit de heidenen kwamen niet in de eerste plaats tot aanvaarding van elkaar op grond van Bijbelstudie. • Aanvaarding had alles te maken met de ontdek-

alleenstaand of samenwonend. Men kan het samenwo-

king dat de heilige Geest ook geschonken was aan

nen afkeuren, bijvoorbeeld op grond van het feit dat het

medechristenen die een heel andere culturele ba-

huwelijk is ingesteld voor man en vrouw, maar dat is toch

gage met zich meedroegen.

nog niet hetzelfde als de totale verwerping van mensen

• Ook degenen die tegen homoseksuele broeders en

die als homo leven. ‘Je mag het wel zijn, maar je mag het

zusters zeggen: ‘Je mag het wel zijn, maar je mag

niet doen’ is dan bijvoorbeeld de opvatting hieromtrent.

het niet doen’, geven er met die uitspraak blijk van

Maar ook dat staat nergens in de Bijbel. Waarom niet?

dat ze sterk beïnvloed zijn door de moderne wes-

Omdat het type mens dat zijn identiteit als homo ontdekt

terse cultuur. Deze uitspraak komt niet voor in de

en deze identiteit niet langer kan ontkennen, zo in de Bijbel

Bijbel, maar is bovendien ondenkbaar in de cultu-

niet voorkomt. Die mens is namelijk mede een product van

rele context waarbinnen de Bijbel spreekt.

onze cultuur, waarbij ook individualisering, emancipatie,

 Thema

‘Luisteren, gunnen, jezelf in een ander verplaatsen, accepteren’ 28

OnderWeg #06 > Jaargang 5 > 16 maart 2019

 Interview

Tot half 2018 werkte Ton Huttenga als studentenpastor in Groningen. In gesprekken met studenten en in contacten met anderen in kerkelijke gemeenten kwam regelmatig het thema ‘homoseksualiteit en kerk’ ter sprake. Van hieruit ontwikkelde hij een visie op het thema die hij graag in het pastorale werk in gemeenten meegenomen ziet worden. Hij pleit voor vier kernbegrippen in het pastoraat over homoseksualiteit.

OnderWeg sprak met hem.

tekst Leendert de Jong

beeld Duncan Wijting

Hoe werkt het studentenpastoraat

je dan ook kijken naar de situatie van

ze er met anderen over willen praten. Ik

waarin jij actief was?

homo’s en lesbiennes en hoe de Bijbel

denk dat dit komt door het idee: dan ben

‘Er was en is in Groningen een cluster

erover spreekt. Mijn bijdrage op die dag

ik anders dan normaal, of: dan hoor ik bij

studenten dat lid is van een GKv-ge-

kreeg een plek op de site en ook op ho-

een kleine groep.’

meente binnen de classis Groningen of

moindekerk.nl; op die laatste site staat

elders in het land. Voor deze studen-

ook een lezing van mij uit 2016.’

Het is ook niet niks, toch? ‘Nee. Neem alleen al het hele idee van

ten was ik verantwoordelijk. Ik legde met hen contact, vooral via christelijke

Daarna startte je als studentenpastor?

liefde op jonge leeftijd, dat je een ander

studentenverenigingen, zoals de Ge-

‘Klopt. Daarin merkte ik tijdens gesprek-

leuk vindt, dat zich stelletjes vormen.

reformeerde Studentenvereniging en

ken met studenten echt aarzeling rond

Dan begint het al. Dan merk je, als je

de Navigators. Zo deed ik ook kennis

het thema: verstopgedrag. Ik merkte

homo of lesbienne bent, dat het anders

op over andere studenten voor wie het

en merk dit niet alleen onder studenten

loopt. Dan komen vragen op: hoe ziet

pastoraat zinvol zou zijn.’

maar ook breder in kerken. Misschien

mijn toekomst eruit? Wat vinden mijn

werd dit veroorzaakt door mijn rol als

ouders ervan, de kerk, de predikant – zij

Om hoeveel studenten gaat het?

pastor, dat mensen dan toch denken: het

reageren vast afwijzend. Of ze merken

‘Ik had, naast ander werk binnen het

is een gereformeerde predikant, dus die

al snel dat hun kerk er weinig over zegt.

pastoraat, per jaar ongeveer vijftig een-

zal het wel afkeuren. Zelf heb ik sterk

Ook dat is niet fijn en versterkt het

op-eengesprekken met studenten.’

het idee dat die houding er in al die

beeld bij die jongere: het zal wel niet

jaren is gebleven.’

goed zijn.’

thema homoseksualiteit ter sprake?

Hoe verklaar jij die houding? Ergens is

Dit hoorde jij regelmatig in gesprekken

‘Ja. Mijn betrokkenheid bij het thema

die toch vreemd, in deze tijd waarin zo

met studenten?

begon trouwens al eerder. In 2003 werd

veel dingen openliggen en bespreek-

‘Dat klopt. Ik vertelde tijdens het ge-

ik gebeld door de christelijke vereniging

baar zijn.

sprek ook dat naar mijn idee een relatie

voor homo’s en lesbiennes Contrario,

‘Ik denk dat onder die aarzeling veel

met iemand van hetzelfde geslacht

van oorsprong een werkgroep binnen de

eigen moeite schuilgaat. Moeite bij

wel kan. Ik vertelde iets over de Bijbel,

GKv. Zij vroegen of ik wilde spreken op

jongeren, en dus ook bij studenten, om

over hoe ik naar bijvoorbeeld een Bij-

hun landelijke dag; ik was de dertiende

onder ogen te zien dat zij homo of les-

belhoofdstuk als Romeinen 1 kijk, met

predikant die zij hiervoor benaderden!

bisch zijn. Ze willen het vaak nog niet

de tekst over mannen die “ontucht ple-

Ik heb ja gezegd. Vanzelfsprekend ga

eens delen met zichzelf, laat staan dat

gen met mannen” en de passage over

Kwam in zulke gesprekken ook het

 Thema

“tegennatuurlijke omgang”. Mijn uitleg

natuurlijk. Want wat is immers natuur?

van dit hoofdstuk is dat Paulus zich

Vanzelfsprekend had Paulus toen een

over twee groepen uitspreekt, namelijk

ander idee van de natuur dan wij nu.’

heidenen en Joden, die allebei verkeerd

 ‘Het

allerbelangrijkste is luisteren’ 

handelen. Voor beide groepen wil hij

Er zijn theologen die hun uitleg van

uitkomen bij: zij hebben Christus nodig.

Romeinen 1 ongeveer zo beginnen:

het avondmaal, het huwelijk. Zomaar

Wat Paulus bij de heidenen hekelt, is de

ik zou tot de conclusie willen komen

missen zij in het kerkelijke leven dus

afgoderij waarmee ze Gods toorn op-

dat homoseksuele relaties in liefde en

dingen die anderen wel hebben.’

wekken. Waar had God de heidenen aan

trouw mogelijk zijn, maar dat kan ge-

uitgeleverd? Als voorbeeld geeft hij dan

woon niet.

Nu gaat dit over een-op-eengesprek-

“tegennatuurlijke omgang”. Maar, is mijn

‘Ik zie dit anders. In mijn optiek richt

ken of in een kleine groep. Hoe breng

stelling, dat is op zich niet de reden voor

Paulus zich in deze verzen direct tot

je als pastor of kerkenraad zo’n luis-

de toorn van God; nee, dat is het gevolg

heidenen. Wat hij vervolgens over ver-

terende opstelling rond dit beladen

ervan, van Gods toorn over afgoderij.

langens en relaties schrijft, is niet alge-

thema binnen gemeenten onder de

En onder afgoderij verstaat Paulus dat

meen bedoeld: onze tijd en de situatie

aandacht?

iemand schepselen vereert en niet de

van huidige homochristenen zijn anders

‘Mijns inziens kan dit door aandacht te

schepper.’

dan toen. Neem bijvoorbeeld het feit dat

geven aan hoofdstukken als Romeinen

Paulus spreekt over het “verruilen van

14 en 15, over het eten van offervlees.

Tot welke conclusie leidt jouw uitleg?

de natuurlijke omgang”. Veel homo’s

Dat was in die tijd in gemeenten een im-

‘Dat Paulus schrijft over een situatie

willen hun homo-zijn dolgraag verruilen

mens probleem, dat blijkt uit hoe Paulus

die niet op de situatie van vandaag

voor hetero-zijn. Zij willen dus precies

erover schrijft. Uiteindelijk komt hij tot

gelegd kan worden. Jongeren met wie

het omgekeerde van wat Paulus hier

een conclusie die beide partijen als het

ik spreek, zijn christenen die moderne

schrijft.’

ware overschaduwt: de een doet het

afgoden zoals egocentrisme, hebzucht

voor de Heer, de ander laat het voor de

enzovoorts kennen en zich daartegen

Terug naar het pastoraat, voor studen-

Heer. Het is in mijn optiek belangrijk dat

willen verzetten. Dat is heel anders dan

ten en breder in kerkelijke gemeenten.

we deze conclusie ook toepassen op het

de situatie die Paulus op het oog heeft.’

Deze thematiek speelt ook daar. Wat is

thema homoseksualiteit, in het pasto-

volgens jou in die gesprekken belang-

raat en in het gesprek in de gemeente.

Nu zijn er bepaald andere uitleggingen

rijk?

Dit gaat samen met het vermogen om

van Romeinen 1. Die concentreren zich

’Het allerbelangrijkste is luisteren.

te luisteren, te gunnen, je in de ander

vooral op het begrip ‘tegennatuurlijk’

Neem serieus wat (jongere) homo’s en

te verplaatsen: wat ligt er achter het

dat Paulus gebruikt en dat verwijst

lesbiennes jou als pastor vertellen. Pas

gedrag, achter een standpunt, en om te

naar de scheppingsorde, de natuur

daarbij op voor vragen als: weet je het

accepteren dat mensen anders zijn en

zoals God die in de schepping bedoeld

zeker? Is er geen sprake van scheefgroei

anders (kunnen) handelen.’

heeft.

door…? Belangrijk is verder om verdriet

‘Ik zou hier twee dingen over willen zeg-

te delen. Stel je maar kwetsbaar op.

En het belang hiervan ligt voor jou in de

gen. Natuur is niet zomaar hetzelfde als

Laat je hart zien, bijvoorbeeld met een

nood die jij signaleert onder jongeren

schepping. Op een andere plaats in de

opmerking als: zoiets is vast niet ge-

en onder kerkmensen als het om homo-

Bijbel vraagt Paulus zijn lezers bijvoor-

makkelijk.

seksualiteit gaat?

beeld of “de natuur hun niet leert dat

Hier komt iets bij, aanvullend op het

‘Ja, die nood is er. Ik merk dat nog steeds

lang haar voor mannen een oneer is”.

voorgaande: laat merken dat jij hen niet

door contacten met jongere én oudere

En verder wil ik onderscheid maken

zielig vindt. Het gaat immers, hoe jong

kerkleden: mensen durven er niet over

tussen tegen wat God wil en tegen-

ze soms ook zijn, om volwassen men-

te spreken, niet over wie zij zijn, maar

sen met vaak vele gaven. Die – en ook

ook niet over hoe zij hierover denken.

dat moet jij je als pastor naar mijn idee

Mensen hebben het gevoel niet begre-

realiseren – in kerken zomaar te maken

pen, niet gezien te worden.’

 ‘Natuur is niet

zomaar hetzelfde als schepping’ 

hebben met ongelijke behandeling, bijvoorbeeld als het gaat om vervulling

Leendert de Jong is hoofdredacteur van

van een kerkelijk ambt, meedoen aan

OnderWeg.

OnderWeg #06 > Jaargang 5 > 16 maart 2019

Nieuws

 Colofon Kernredactie Bram Beute, Debbie den Boer, Esther de Hek (hoofdredacteur), Peter Hommes, Leendert de Jong (hoofdredacteur), Pieter Kleingeld, Erik Koning (eindredacteur), Jordi Kooiman

Daling GKv-ledental zet door De GKv telde op 1 oktober 2018 114.905 leden, 1.855 minder dan het jaar ervoor. Dat blijkt uit het recent verschenen Handboek 2019. Sinds 2003 daalt het ledental van de GKv. Die trend zet zich versterkt door. In 2017 daalde het ledental met ruim 1.500 leden, de jaren daarvoor steeds met circa 1.000 leden. De daling doet zich in vrijwel het gehele land voor. De classis Hattem zag als enige het ledental toenemen. De GKv verliest vooral leden aan andere kerken, in het bijzonder aan de PKN en aan overige (vooral evangelische)

(webredacteur), Maarten van Loon, Annelies Smouter-de Rooij (eindredacteur), Karel Smouter, Geranne Tamminga, Tineke Verhoeff (beeldredacteur thema). Brede redactie Kernredactie plus Rob van Houwelingen, Hans Schaeffer, Peter Strating, Hans Vel Tromp. Medewerkers Koert van Bekkum, Ad de Boer, Eline de Boo, Els van Dijk, Han Hagg, Myriam Klinker-De Klerck, Jan Kuiper, Roel Kuiper, Almatine Leene, Bas Luiten, Jan Mudde, Dicky Nieuwenhuis, Maurits Oldenhuis, Anko Oussoren, Dingeman Quant, Wim van der Schee, Paul Smit, Jeroen

kerken. Het aantal vertrekkers naar kerken die zich de af-

Sytsma, Roel Venderbos, Maarten Verkerk, Martine Versteeg, Dick Westerkamp, Jeannette

gelopen jaren van de GKv hebben afgescheiden, is stabiel.

Westerkamp-Stegeman.

Steeds meer GKv-leden (in 2018 bijna 1.000) vertrekken met onbekende bestemming. Volgens Handboek-redacteur Jan Kuiper sluit dat aan bij de trend dat verhuizende leden in hun nieuwe woonplaats eerst kijken bij welke kerk ze zich zullen aansluiten. Het aantal GKv-leden dat buitenkerkelijk werd, daalde licht.

Speeddate voor gemeenten en kandidaten GKv en NGK Op 17 april organiseert Steunpunt Kerkenwerk samen met

Redactieadres ’t Hazeveld 115, 3862 XA Nijkerk, redactie@onderwegonline.nl. Lezersservice Voor abonnementen, adreswijzigingen, opzeggingen en bezorgklachten: SPAbonneeservice, A. van Leeuwenhoekweg 34, 2408 AN Alphen aan den Rijn, 088-1102060, administratie@onderwegonline.nl. OnderWeg in braille, grootletter en audio OnderWeg is beschikbaar in passende leesvormen bij de Christelijke Bibliotheek voor

de TU Kampen een speeddate voor vacante gemeenten en

Blinden en Slechtzienden (CBB). Neem voor meer informatie contact op met de CBB:

kandidaat-predikanten. In korte tijd maken gemeenten en

0341-565499.

(binnenkort) beroepbare kandidaten op een interactieve manier kennis met elkaar. Dit jaar doen voor het eerst ook (vacante) NGK-gemeenten en -kandidaten mee aan de speeddate. Aanmelding via www.steunpuntkerkenwerk.nl/ speeddate-2019.

NGK Rijsbergen bestaat 60 jaar Op 24 maart 2019 herdenkt de NGK Rijsbergen in een jubileumdienst haar zestigjarig bestaan. De gemeente ontstond

Abonnementsprijzen Jaarabonnement: € 52,50 (studenten € 26,25 / Europa € 89 / buiten Europa € 119). Halfjaarabonnement € 28,75. Digitaal abonnement: € 37,50 (studenten € 18,75). Bij automatische incasso geldt op deze tarieven een korting van 1 euro. Proefabonnement: drie maanden gratis. Neem voor het afsluiten van een abonnement contact op met de lezersservice (zie hierboven) of vul uw aanvraag online in op www.onderwegonline.nl. IBAN: NL89INGB0000404945 t.n.v. Gereformeerde Persvereniging OnderWeg.

in maart 1959 vanuit de GKv Breda. Toen waren er 37 leden,

Persvereniging

vandaag de dag 160. De NGK Rijsbergen werd vooral bekend

OnderWeg is een uitgave van de Gereformeerde Persvereniging OnderWeg.

als eerste gemeente waar kinderen welkom waren aan het

Informatie: Marga van Gent-Petter (secretaris), persvereniging@onderwegonline.nl.

(wekelijks gevierde) avondmaal. Mede daarom kwam de gemeente in de jaren zestig buiten het GKv-kerkverband te-

Bestuur Persvereniging

recht. In de jubileumdienst staat Handelingen 2:46 centraal.

Bernard Bos, Marga van Gent-Petter, Aad Lootens, Roel de Ruiter, Hillie van de Streek en

Rechter Zuid-Afrika: synodebesluit homoseksualiteit is ongrondwettig

Adverteren

Het gerechtshof in Pretoria, Zuid-Afrika, heeft een streep gezet door een synodebesluit van de Nederduits Gereformeerde Kerk uit 2016, dat predikanten met een homoseksuele relatie en het sluiten van (kerkelijke) homohuwelijken afwees. In 2015 nam de synode nog het omgekeerde be-

Tjirk van der Ziel.

Nico Postuma, 06-139 959 05, adverteren@onderwegonline.nl. Zie voor de formaten, tarieven en verschijningsdata www.onderwegonline.nl/adverteren. Vormgeving Bredewold. Creatie, web & print. Postbus 86, 8090 AB Wezep, 038-376 33 90, fax 038-376 53 03, onderweg@bredewold.nl, www.bredewold.nl.

sluit. Volgens de rechters is er sprake van ongelijke behandeling van kerkleden op grond van hun seksuele oriëntatie

Technische realisatie en druk

en is dat in strijd met de grondwet. De kerkleiding over-

Zalsman B.V., Steinfurtstraat 1, 8028 PP Zwolle, Postbus 1025, 8001 BA Zwolle,

weegt hoger beroep .

038-467 00 70. www.onderwegonline.nl

 www.facebook.com/onderwegonline  www.twitter.com/onderwegonline

 Ontmoeting

Gevangenenpastor Ineke Baron:

‘Ik wil mensen vertellen hoe waardevol ze zijn in Gods ogen’ Met een grote zwaai gaat de deur open van de monumentale villa, die wel wat weg heeft van Villa Kakelbont: van buiten aan het verpauperen, van binnen leven en sfeer. ‘Ik heb een pannenkoek voor je gebakken’, lacht Ineke Baron. Die warmte en gastvrijheid is tekenend voor gevangenenpastor Ineke, ontdek ik later in het gesprek. ‘We zien mensen vaak opbloeien door de eenvoud van aandacht en acceptatie.’

tekst Annemarie Nap-van den Berg beeld Jaco Klamer

Eind 2017 kregen Ineke en haar man Tjeerd de sleutel van

Ineke (1957) is moeder van zeven kinderen en inmiddels

de villa in het Drentse Veenhuizen, het dorp dat ooit werd

oma van een stel kleinkinderen, schrijfster van enkele

gebouwd om wezen, bedelaars en landlopers op te vangen.

(jeugd)boeken, ging op latere leeftijd psychotherapie,

Vanaf 1859 werden deze ‘kolonies’ omgevormd tot strafin-

theologie en criminologie studeren, werkt als gevangenen-

richtingen. In de Penitentiaire Inrichting Veenhuizen zitten

pastor en start op 60-jarige leeftijd een heel nieuw project.

tegenwoordig nog zo’n 500 gedetineerden, maar het dorp

Beschikt ze soms over tonnen energie?

is sinds 1981 ook vrij toegankelijk voor niet-gevangenen en

Ineke: ‘Dat heb ik niet allemaal tegelijk gedaan, hè? Maar

niet-gevangenispersoneel. Namens stichting Neemias van-

‘s ochtends heb ik veel energie. Tjeerd en ik staan elke

gen Ineke en Tjeerd mensen op die met detentie te maken

morgen om zes uur, soms om vijf uur op. Dan drinken we

hebben gehad. Dat deden Ineke en Tjeerd al vanuit hun

samen een kopje koffie en om zeven uur gaat Tjeerd de

eigen huis, tot onverwacht de mogelijkheid zich voordeed

deur uit. Hij heeft zijn eigen timmerbedrijf en maakt lange

om deze villa te betrekken.

dagen. Die momenten die we ‘s ochtends samen doorbren-

OnderWeg #06 > Jaargang 5 > 16 maart 2019

 Ontmoeting

gen, zijn heel belangrijk. Als we zo de dag beginnen, met

ik wilde, hoorde niet en al helemaal niet als vrouw. Mijn

een stukje lezen, samen bidden, vanuit rust en genieten,

enige kans erop was trouwen met een zendeling. Maar

kunnen we heel veel aan. De boeken die ik heb geschre-

toen ik 17 was, ontmoette ik Tjeerd. Hij was geen zende-

ven, schreef ik voornamelijk ‘s nachts. We gaan altijd op tijd

ling, maar een timmerman. Twee jaar later trouwden we en

naar bed, en dan werd ik rond een uur of drie wakker en

binnenkort zijn we 42 jaar getrouwd. Het leven loopt vaak

ging dan één of anderhalf uur zitten schrijven. Het scheelt

anders dan je denkt. Wel ben ik altijd leergierig geweest. Ik

dat ik goed slaap, ik ben altijd zo weg.’

volgde allerlei cursussen, van boekhouden tot computervaardigheden, en ik heb altijd veel gelezen.’

Sinds 2005 ben je betrokken bij het werk onder gedetineerden. Dat is je grote passie geworden. Ben je een laatbloeier? ‘Al vanaf mijn twaalfde heb ik het verlangen om iets met zending of psychologie te gaan doen. Maar voor mijn ou-

‘De boeken schreef ik voornamelijk ’s nachts’ 



ders was zoiets ondenkbaar: diakenen horen voor je te zorgen en ouderlingen zijn er voor de geestelijke zorg. Dus wat

In 2005 bezocht je een conferentie die je uiteindelijk op het spoor zette van pastoraat. Wat gebeurde er? ‘Ik bezocht een pastorale conferentie van Leanne Payne over macht en misbruik in de maatschappij, de kerk en het gezin. Ik herinner me de eerste lezing nog goed, over man en vrouw die allebei naar Gods beeld zijn gemaakt (Genesis 5:1-2). Dat was een eyeopener voor mij. Ieder mens is anders, maar iedereen is belangrijk. Intuïtief voelen, wat vaak als een vrouwelijke eigenschap wordt gezien, heeft het nogal eens moeten afleggen tegen de ratio, die als een mannelijke eigenschap wordt gezien. Maar er ligt een verband tussen intuïtief voelen en het werk van de heilige Geest. Door het ondergeschikt maken van het gevoel aan het verstand komt er minder ruimte voor het ontvangen van de Geest. Tijdens die conferentie realiseerde ik me dat iedereen er helemaal mag zijn. Er kwam een groot verlangen in me op om mensen te vertellen hoe waardevol ze zijn in Gods ogen.’ Je werd samen met je man vrijwilliger tijdens kerkdiensten in de gevangenis. Wat deed dit met je? ‘Ik weet nog goed dat ik heel sterk het gevoel kreeg: hier hoor ik. Je zit daar tussen die mannen en iedereen heeft daar schuld. De hele basis van het christelijke geloof vind je in die setting: schuld, straf, genade, vrijspraak en herstel. Ik herinner me een kerkdienst waarin een man erg onrustig was, hij bleef maar rondjes lopen. Na de dienst ging ik naast hem zitten en vroeg ik hoe het met hem ging. Hij antwoordde – en het kwam echt uit zijn tenen: “Ik heb Jezus nodig.” Die puurheid, die overgave, dat mis ik weleens in de kerk. Vanuit die rol ben ik verder gaan zoeken en kwam ik terecht bij Gevangenenzorg. Zij boden mij verschillende

Ineke Baron: ‘Als we de dag beginnen met een stukje lezen, samen

activiteiten aan en één daarvan was meedoen aan groeps-

bidden, vanuit rust en genieten, kunnen we heel veel aan.’

gesprekken. Mijn hart ging open. Dit wilde ik graag en ik

 Ontmoeting

‘Het is alsof je eindelijk verzorging krijgt voor een wond in je ziel’ 



In je nieuwe project vangen jullie tijdelijk mensen op die uit detentie komen. Werk en privé zo dicht op elkaar, is dat niet heel intensief? ‘We hebben zelf gekozen voor deze vorm van samenleven. Tjeerd en ik worden hier niet voor betaald. Eigenlijk vind ik aandacht iets waar je niet voor betaald moet worden. Er woont nu zo’n acht maanden een jongen, J., bij ons in huis. Ik herinner me een gesprekje met hem toen hij zich een keer wat moeilijk had gedragen. Het is zo de moeite waard om samen uit te vinden waar dat gedrag vandaan komt. Waarom doe jij dit eigenlijk?, vroeg hij toen. Ik antwoordde: “Omdat jij de moeite waard bent. Omdat God jou de moeite waard vindt.” Kinderen en jongeren horen gewoon aandacht te krijgen. We zien mensen vaak opbloeien door de eenvoud van aandacht en acceptatie.’ J. steekt ineens zijn hoofd om de hoek. Het is een hartelijke knul van 21 die zich duidelijk op z’n gemak voelt in de villa en bij Ineke. Hij gaat inmiddels weer naar school en heeft een vriendin, waar hij zo naartoe gaat. Voordat hij de bus pakt, geeft hij Ineke een knuffel. Als we even later verder praten, kijkt Ineke door het raam. ‘Ik zwaai altijd nog even, Ineke Baron: ‘Mijn droom is dat al die monumentale huizen die

als de bus voorbijgaat.’

nog leegstaan zo’n invulling krijgen als het onze.’

Niet iedereen zet zomaar z’n huis open voor ex-gedetineerden… heb het tien jaar met ontzettend veel plezier gedaan.’

‘We werven geen mensen, maar vragen altijd aan God om mensen op ons pad te brengen voor wie wij wat kunnen

In hoeverre zijn krassen op je eigen ziel van invloed op je

betekenen. Maar ook dan denken we na of wij iemand met

werk als pastor?

zijn of haar problemen aankunnen en we bidden daar ook

‘Ik ontdekte pas op late leeftijd dat ik er mocht zijn. Ik heb

voor. We zijn alert, maar we geven ons gevoel net zo veel

lang gedacht dat ik geen goede therapeut kon zijn, omdat

ruimte als ons verstand. Zo is J. ook bij ons terechtgekomen.

ik mijn eigen ballast heb. Maar tijdens mijn opleiding las ik

Ik had hem jaren geleden al gezien in de jeugdgevangenis

dat een goede therapeut regelmatig zelf in therapie gaat en

waar ik toen werkte en kwam hem later opnieuw tegen. Hij

dat hielp mij om door te durven gaan. Een paar jaar geleden

vertelde dat hij bijna vrijkwam, maar geen plek had om te

ben ik opnieuw in therapie gegaan en dat brengt zo veel.

wonen. Het huis hier was nog lang niet klaar, maar we had-

Natuurlijk, het is confronterend, maar het geeft ook inzicht

den de logeerkamer al wel ingericht. Nu zijn we acht maan-

en heling. Het is alsof je eindelijk verzorging krijgt voor een

den verder en gaat het al zo goed met die jongen.’

wond in je ziel. Erkenning is nodig om dat te laten helen. Maar het is ook gewoon leuk om jezelf te ontdekken:

Ben je niet bang dat je jezelf ‘leeggeeft’ in dit werk?

waarom reageer ik op zo’n manier?’

‘Ik word niet zo gauw moe van dit werk. Wel in de zin dat

OnderWeg #06 > Jaargang 5 > 16 maart 2019

 Column

ik lichamelijk moe word en rust nodig heb, maar ik word het niet moe. Tegelijkertijd kan ik me haast niet voorstellen hoe mensen dit soort werk doen zonder toegang te hebben tot de bron, tot God. Wij wonen in Gods hart

Chrexit?

en Jezus woont in ons hart. Dat is allesomvattend. Daardoor raakt de bron niet op. En natuurlijk heb ik ook veel geleerd tijdens mijn opleiding tot therapeut. Bijvoorbeeld hoe je naast iemand kunt staan, maar iets wel bij de ander kunt laten.

et z’n allen kijken we gespannen naar ons buurland van de overkant. De ontknoping van de Brexit nadert met rasse

schreden. Te midden van al dat rumoer denken we in de kerk na over de ‘Chrexit’. Het zijn immers de lijdensweken, of de veertig

‘Kinderen en jongeren horen gewoon aandacht te krijgen’ 



dagen voorafgaand aan Pasen. In de kerkdiensten horen we over de gang van onze heiland naar Golgota. Hij moest weg, de samenleving wilde Hem niet meer. Dat is trouwens wel een kardinaal verschil met de Brexit; daarover roepen we allemaal: jullie hoeven niet weg, jullie willen het zelf. In Jeruzalem veranderde het gevoelen van de mensen in rap tempo: ‘heden hosanna, morgen kruisigt Hem.’ De Britten willen zelf weg, Christus moest weg. Men wilde Hem niet meer horen of zien. En op

Een neef vroeg eens of ik geen dominee had willen wor-

Goede Vrijdag leek dat boosaardige plan gelukt. Maar dat was bui-

den. Ik zei toen: “Als God had gewild dat ik dominee zou

ten Góds plan gerekend. Op de paasmorgen kwam Christus uit het

worden, had Hij me wel een man gemaakt.” En nu ben

graf en deelde aan de duivel een beslissende slag uit.

ik toch – via een wonderlijke route – pastor geworden. Ik sta voor groepen en ga voor in kerken. Mijn rol als gevangenenpastor werkt blijkbaar drempelverlagend, waardoor ik voor mag gaan in veel verschillende kerkgenootschappen. “Binnen de gevangenismuren vallen muren weg”, zei een justitiedominee eens tegen mij. Ik

 De Bijbel dicht, de kerk vaarwel 

zie dat ook buiten de kerk gebeuren. God is mijn stage-

Die Chrexit is niet alleen maar geschiedenis. Zij is nog altijd gaande.

begeleider. Ik heb dit allemaal niet zelf bedacht, maar

In de samenleving waar wij deel van uitmaken is ze een harde

zie hier Gods leiding in.’

werkelijkheid. Elke dag zet een aanzienlijk aantal mensen een punt achter de verbondenheid aan God. De Bijbel dicht, de kerk vaarwel.

Hoe zie jij je leven over vijf jaar?

Ook dit jaar begon met de sluiting van een aantal kerkgebouwen,

‘Geen idee, wij leven erg bij de dag vanuit het principe:

omdat er niet meer genoeg vraag was naar Hem van wie ons leven

elke dag heeft genoeg aan zichzelf. Het leven zit vol

toch afhangt. De jaarcijfers getuigen van het harde gegeven dat het

verrassingen. We genieten van alle goede momenten.

christelijke geloof in de storm zit. Het levert de benauwende vraag

Maar natuurlijk kijken we ook vooruit. Het bestuur van

op: leidt die Chrexitwens van zovelen tot een Chrexit van ’s hemels-

stichting Neemias stelt terecht de vraag: waar denk je

wege? Een kerkfusie is bemoedigend, zeker, maar ook die kan deze

dat we over vijf jaar staan? Het belangrijkste is dat we in

vraag niet uit het hart bannen.

het hier en nu Gods licht en liefde mogen uitstralen. Toen we hier nog maar net woonden, zat er overal tl-

Totdat je beseft: Pasen was geen incident, Pasen is duurzame wer-

verlichting in het huis. Als alle lampen brandden, zag je

kelijkheid. Christus heeft overwonnen, toen en daar bij Jeruzalem,

al vanaf een kilometer afstand hoe verlicht dit huis was.

en de duivel weet het: hij zal het pleit niet winnen. Daarom roert hij

Ik vind dat een mooi beeld, ik zie God ook als licht. Mijn

zijn staart. Na de lijdensweken breekt de glanzende morgen aan.

droom is misschien wel dat al die monumentale huizen

En wij grijpen moed en gaan door, want God de Heer gaat door.

die nog leegstaan in Veenhuizen of waar ook in het land

Chrexit? Nee, de duivel eruit, dexit dus. Zeker weten.

zo’n invulling krijgen als het onze.’ Dingeman Quant is emeritus predikant in de CGK. Annemarie van den Berg-Nap is journalist en cultureel antropoloog.

 Jeugdwerk

Praat over intimiteit Tieners en jongeren worden overal geconfronteerd met openlijke en soms verwrongen beelden van seksualiteit. Het verband tussen intimiteit en seksualiteit blijft vaak onvermeld, klagen we dan. Maar gaat het in de kerk veel beter? Ook daar blijft aandacht voor seksualiteit vaak beperkt tot het lichamelijke aspect. tekst Paul Smit

Agenda • 2 1 maart: To get there young, trai-

Als de deur opengaat, stapt een goede

onvoorwaardelijk, veilig en geborgen.

vriend binnen. We geven elkaar een

En net als bij kinderen en hun ouders is

omhelzing en een kus en beginnen gelijk

onze intimiteit emotioneel en lichamelijk.

een gesprek dat de hele avond door zal

De klik die we hebben, is niet bedacht en

blijven gaan. Eén van de docenten op

volgens mij hebben we er ook niet voor

ningstour over het jeugdwerk voor de

de beroepsopleiding noemde ons Ed en

gekozen; die is er gewoon. Net als de re-

3G-kerken, in Goes. Meer info: www.

Willem Bever. Voor ons is na al die jaren

latie tussen David en Jonatan, ook die klik

praktijkcentrum.org/3g-trainingstour.

deze intieme begroeting vanzelfsprekend

was er blijkbaar gewoon.

• 2 2-23 maart: Teenstreet@Home, tie-

geworden. Vanaf het moment dat we

nerconferentie van Operatie Mobilisa-

elkaar leerden kennen, was er een klik.

Aanraking

tie. Zie www.om.org/teenstreet.

We hebben nog steeds dezelfde flauwe

Een klik hebben, aantrekking ervaren, het

• 2 3 maart: Jong geleerd? Trainings-

humor, delen een passie voor muziek en

is iets ondoorgrondelijks. Er zijn vast al-

event voor predikanten en jeugdwer-

rijden ondertussen alweer tientallen jaren

lerlei biologische processen aan het werk

kers over catechese in de kerk. Meer

motor. We waren getuigen bij elkaars

in de hersenen, maar toch biedt dat voor

info: www.praktijkcentrum.org/high-

huwelijken en onze vrouwen en kinderen

zover ik weet geen doorslaggevende ver-

light/traningsevent-jong-geleerd.

kennen elkaar alsof ze familie zijn.

klaring. In relaties spelen zo ongelooflijk

Wat ik me hierin altijd realiseer, is dat

veel factoren mee. Dat is ook precies wat

teractief spel van JOP voor tienerclubs

onze relatie bijzonder is. Ze is bijzonder,

het lastig maakt voor tieners. De klik die

als kennismaking met het paasver-

omdat we elkaar door de jaren heen heb-

een tiener met iemand ervaart, is voor

haal. Zie jop.nl/themas/vieren-en-

ben bijgestaan in zo goed als alles wat je

hem of haar vaak niet onder woorden te

ontmoeten/paaschallenge-2019.

maar mee kunt maken. Ons vertrouwen

brengen.

• 2 0 april: PaasChallenge 2019. Een in-

is daardoor gegroeid en steeds weer bevestigd, ook als we het niet met elkaar eens waren. Op het gebied van geloofsvragen zitten hij als rooms-katholiek en ik als gereformeerde soms best ver uit elkaar. Dat maakt echter niet meer uit, omdat we aan elkaar gehecht zijn. We hebben elkaar lief. Het is als de hechting die kinderen ervaren met hun ouders:

OnderWeg #06 > Jaargang 5 > 16 maart 2019

 Tegen die

gevoelens doe je niets, die overkomen je 

 Jeugdwerk

 Onervarenheid

en verlangens kunnen jongeren onzeker maken 

homoseksuele gevoelens, maar over seksualiteit in het algemeen. Seksualiteit kan een enorme drempel worden voor jongeren, uit angst om het verkeerde te doen. Waar wij als volwassenen volgens mij vooral op in moeten zetten, is het voorleven van gezonde relaties, waarin intimiteit natuurlijk is en waardoor seksualiteit niet als een losstaand gebeuren besproken De meeste tieners zijn nog aan het ontdekken wat intimiteit en seksualiteit inhouden, hoe die met

wordt. Seksualiteit zonder aandacht voor

emoties samengaan en wat ze lichamelijk losmaken.

intimiteit krijgen ze al meer dan genoeg aangereikt door de (sociale) media, dus laten wij hun alsjeblieft een ander voor-

De hechting met hun ouders was vanzelf-

gen over wat wel of niet mag.

beeld geven. Een voorbeeld dat niet rati-

sprekend, als het goed is. Maar als tiener

In de kerken wordt op die manier, misschien

oneel redeneert in stellingen en oordelen,

of jongere kom je mensen tegen die nog

wel onbedoeld, een vergrootglas gelegd op

maar juist ruimte geeft aan zowel het

helemaal onbekend zijn, waarbij je van alles

de seksualiteit. Door dat vergrootglas wordt

lichamelijke als het emotionele aspect van

kunt ervaren, ook verliefdheid. Tegen die

er zelden ruimte gegeven aan de verken-

intimiteit.

gevoelens doe je niets, die overkomen je.

ning van de gevoelens en ervaringen en de

Als de klik van twee kanten ervaren wordt,

verwerking van intimiteit die nodig is voor

Paul Smit is jeugdwerkadviseur bij het NGK

dan ontstaat er een relatie en daarbinnen

de ontwikkeling van een volwaardig zelf-

Jeugdwerk. Met bijdragen van Martine

krijgt intimiteit vorm. Er worden ervaringen

beeld. We geven als volwassen christenen

Versteeg (adviseur bij het NGK Jeugdwerk)

uitgewisseld, gevoelens worden besproken

heel weinig inzicht in onze eigen relaties, in

en Anko Oussoren (adviseur bij het Prak-

en lichamelijke aanraking krijgt een plek.

de complexiteit daarvan en in de verschil-

tijkcentrum).

Vooral dat laatste kan verwarrend zijn voor

len tussen of juist het samenvallen van

tieners en jongeren. Is een knuffel een

intimiteit, seksualiteit en erotiek. Daar komt

uiting van vertrouwdheid, zijn drie zoenen

de laatste tijd het thema homoseksualiteit

een begroeting, of spelen er erotische ge-

nog bovenop, dat eveneens meestal in stel-

voelens of bedoelingen in mee?

lingen en oordelen wordt besproken. Is het

Media/tips

dan vreemd dat nogal wat jongeren de kerk

Arjet Borger, Een avond over seks.

als liefdeloos ervaren?

Handleiding voor het organiseren van

kerken over seksualiteit beluister, gaat het

Voorleven

www.arjetborger.nl/boeken.

meestal enkel over het erotische aspect

Uit statistieken over Nederland uit 2017

van intimiteit. Intimiteit en seksualiteit

blijkt dat minder dan de helft van alle

worden niet uit elkaar gehouden en dat

jongeren voor hun achttiende verjaardag

maakt het voor tieners en jongeren die

seksueel actief is. De meerderheid van de

intimiteit en seksualiteit aan het ontdekken

tieners is dus nog aan het ontdekken wat

zijn, alleen maar lastiger om er in de kerk

intimiteit en seksualiteit inhouden, hoe die

over mee te praten. Daar horen ze vooral

met emoties samengaan en wat ze licha-

stellingen en oordelen, meestal vanuit een

melijk losmaken. Onervarenheid en verlan-

volwassen – seksueel actief – perspectief, in

gens kunnen jongeren onzeker maken. Niet

reactie op hun volkomen theoretische vra-

vanwege vragen over heteroseksuele of

Vergrootglas In de gesprekken die ik her en der in de

jeugdavonden over seksualiteit, zie

 Opinie

Jezus doorbreekt de cultuurstrijd De storm over de Nashvilleverklaring lijkt grotendeels geluwd. De initiatiefnemers kregen veel kritiek uit de kerken en de samenleving. Deze kritiek richtte zich voornamelijk op de visie op homoseksualiteit. Het is opvallend dat er weinig aandacht gegeven is aan de achtergronden van deze verklaring. Wie dat wel doet, merkt dat de Nashvilleverklaring nog meer vragen oproept dan ze nu al doet.

tekst Maarten Verkerk, Nienke Verkerk-Vegter en Mathijs Haak

Maxim Februari stelt in zijn column in

sprong in de zogenaamde Danversverkla-

ner. Man en vrouw zijn dus aanvullend

NRC Handelsblad (7 januari 2019) dat

ring (1988) over Bijbelse mannelijkheid

of complementair. Ook hun gaven zijn

de Nashvilleverklaring eigenlijk over

en vrouwelijkheid. Deze verklaring werd

aanvullend: mannen hebben mannelijke

man-zijn en vrouw-zijn gaat, maar dat

in 1991 theologisch en wetenschappelijk

gaven en vrouwen vrouwelijke. Deze

iedereen het veiligheidshalve over seks

onderbouwd in het boek Recovering Bi-

visie heeft gevolgen voor de opvoeding

en homoseksualiteit heeft. Met deze

blical Manhood & Womanhood (RBM&W).

in het gezin en voor de kerk. Zo zouden

opmerking stelt Februari het vizier op

Het grote probleem is volgens deze pu-

jongens opgevoed moeten worden tot

scherp. Want makkelijk kun je denken

blicaties dat de kerk beïnvloed is door het

leidinggevende mannen en meisjes tot

dat deze verklaring alleen dat deel van

gelijkheidsdenken en dat ze haar Bijbelse

ondersteunende vrouwen. Het betekent

de christenen aangaat dat worstelt met

visie op mannelijkheid en vrouwelijkheid

ook een forse ‘reorganisatie’ van de kerk.

homoseksualiteit. Of alleen voormannen

is kwijtgeraakt. Met als gevolg dat het

Vrouwen mogen geen leer- en regeerta-

uit reformatorische kringen die zich zor-

leiderschap van de man onder druk staat,

ken uitvoeren, geen catechese geven en

gen maken over huwelijk en seksualiteit.

de ondersteunende rol van de vrouw te-

al helemaal geen ouderling of predikant

Zo blijft de discussie op veilige afstand.

loorgaat, huwelijken stranden, homosek-

worden.

Maar de Nashvilleverklaring gaat ook

sualiteit toeneemt en vrouwelijke leiders

gereformeerde christenen aan, omdat

in kerken opstaan.

Cultuurstrijd

onderhuids een oude cultuur- en kerk-

De Danversverklaring en RBM&W stellen

Het klinkt allemaal Bijbels. Totdat je ziet

strijd oplaait.

dat man en vrouw als persoon gelijk zijn

dat er sprake is van een cultuurstrijd, die

voor God, maar dat ze verschillend zijn

met het geloof in Jezus niets te maken

geschapen: God heeft de man geschapen

heeft. In de samenleving is er altijd dis-

als leider en de vrouw als ondersteu-

cussie over de vraag hoe mannen en

Complementair De Nashvilleverklaring vindt haar oor-

OnderWeg #06 > Jaargang 5 > 16 maart 2019

 Opinie

of minder, maar (dat) alle Personen aan elkaar gelijk zijn in eeuwigheid en hoedanigheid’ (Geloofsbelijdenis van Athanasius). Met de Nashvilleverklaring vlamt een oude kerkstrijd weer op. Blijkbaar hechten sommige gelovigen meer waarde aan posities die mannen of vrouwen moeten innemen dan aan het juist spreken over God.

Onzuivere bron Wie beter kijkt, schrikt van alles wat er meekomt met de Nashvilleverklaring. De vraag dringt zich op of uit zo’n onzuivere bron iets goeds kan komen (Jakobus 3:12). Het is verontrustend dat veel reformatorische, maar ook gereformeerde De Bijbel ‘denkt’ niet in wereldse termen van gelijkheid of verschil; de Geest schenkt gaven

christenen de Nashvilleverklaring om-

‘zoals Hij wil’.

armen. Denk aan de bezinningsgroep Man Vrouw en Ambt (MVEA) in de GKv. Die groep bestaat voornamelijk uit

vrouwen zich tot elkaar verhouden. Zijn

wordt verpakt in het verschildenken en

verontruste predikanten die zich verzet-

ze fundamenteel verschillend en vullen

verdwijnt daarmee van tafel. Het zicht op

ten tegen de vrouw in het ambt. Aan-

ze elkaar aan (verschildenken)? Of zijn ze

de rijke Bijbelse spiritualiteit gaat verlo-

vankelijk gaf MVEA zich zelfs uit voor

fundamenteel gelijk (gelijkheidsdenken)?

ren.

complementairiaans. Maar nog steeds

Ook nu laait die cultuurstrijd weer op. In

noemen zij de Danversverklaring en een

Nederland is vele jaren het gelijkheids-

Eunuch

denken dominant geweest, maar met

In Jezus kennen we de schepper van

ste bronnen waaruit zij putten.

de opkomst van Forum voor Democratie

man en vrouw. In Jezus begrijpen we

Laten de GKv ondertussen niet doen

(FvD) zien we dat het verschildenken

ook dat er geen mannen of vrouwen zijn

alsof dit alles hun wezensvreemd is. Het

weer gepropageerd wordt. In het boek

(Galaten 3). Als het evangelie de wereld

denken in termen van verschil versus

Levenslust en doodsdrift zegt de in FvD

overgaat, wordt iedereen aangesproken

gelijkheid zit diep. Henk Folkers wees

gevierde denker Lukassen dat onze

en ingeschakeld, in navolging van hoe

er al eens op dat de Synode van Ede

westerse beschaving eraan gaat door de

Jezus dat zelf deed. Een eunuch doet

(2014) uitsprak dat er naast gelijkheid

opkomst van het feminisme en het ver-

mee. Vrouwen en mannen, kinderen,

ook verschil in verantwoordelijkheid is

lies van mannelijkheid. De vrouw heeft

jongeren en ouderen, slaven en heren. De

tussen mannen en vrouwen (Nederlands

volgens hem veel te veel macht gekre-

Bijbel ‘denkt’ niet in wereldse termen van

Dagblad, 5 juni 2018). Die uitspraak lijkt

gen. Ook de populaire psycholoog Jordan

gelijkheid of verschil; de Geest schenkt

verdacht veel op de Danversverklaring

Peterson en de bekende Amerikaanse

gaven ‘zoals Hij wil’ (1 Korintiërs 12).

en RBM&W.

hoogleraar Harvey Mansfield zeggen

Hier komt iets fundamenteels bij. De

Oppervlakkig gezien is de storm over

soortgelijke dingen.

opvattingen van de Danversverklaring

de Nashvilleverklaring gaan liggen. Wie

Nu kan een christen zich zorgen maken.

en RBM&W over de leidinggevende na-

beter kijkt, ziet dat het nog maar net is

Maar dat betekent nog niet dat je je

tuur van de man en het ondersteunende

begonnen met waaien.

mee moet laten voeren in een seculiere

karakter van de vrouw zijn mede geba-

cultuurstrijd. En al helemaal niet dat je

seerd op de visie dat God de Zoon eeuwig

Maarten Verkerk is bijzonder hoog-

vanuit dat perspectief de Bijbel moet

onderworpen is aan God de Vader. Deze

leraar christelijke filosofie aan de

gaan lezen. Christenen volgen immers

visie is in strijd met de oecumenische

Universiteit Maastricht, Nienke

allereerst Christus. De Danversverklaring

belijdenisgeschriften uit de vroege kerk.

Verkerk-Vegter is psychologe en Mat-

en RBM&W stijgen niet boven deze cul-

Daarin belijdt de kerk dat er ‘in deze

thijs Haak is predikant van de GKv te

tuurstrijd uit. De frisse Bijbelse boodschap

Drie-eenheid geen sprake is van ... meer

Dordrecht.

belangrijk hoofdstuk uit RBM&W als eer-

Wordt het na 75 jaar niet eens tijd dat u de kwaliteitskrant van christelijk Nederland leert kennen?

â&#x201A;Ź7

Voor ,weken de krant

7,5 week digitaal gratis

Ga naar nd.nl/onderweg

De kwaliteitskrant van christelijk Nederland