Ow 1 23

www.onderwegonline.nl

#23  12 december 2015

‘Voor mij is dit worship’ THEMA: CHRISTUS EN CULTUUR

Onder

e Inspirarti voo n te reisgeno

08 TIJDGEEST HOE STAAN WE TEGENOVER DE CULTUUR OM ONS HEEN? 12 AREND MAATKAMP ‘MIJN GRAFFITI HING NAAST DE PREEKSTOEL’ > 16 KUNST EEN VINGERWIJZING NAAR BOVEN > EN VEEL MEER...

 Inhoud Thema

08 opi nie

In iedere tijd en cultuur Christus verwachten Achter tal van vraagstukken die momenteel in onze

12 interview

‘Mijn graffiti hing naast de preekstoel’

Arend Maatkamp (33) spoot jarenlang ‘s nachts en met

kerken spelen, schuilt dezelfde vraag: hoe verhouden

gevaar voor eigen leven graffiti op muren en viaducten.

we ons tot de cultuur om ons heen? Een bezinning op

Inmiddels wandelt én spuit hij in het licht. ‘Voor mij is dit

die vraag aan de hand van prikkelende inzichten van

worship.’

emeritus hoogleraar godsdienstsociologie Gerard Dekker.

06 P RAKTIJKLOKAAL

Heidelberger op muziek

Jeremy Zeyl is een Canadese ‘award winning singersongwriter’ en als aanbiddingsleider verbonden

28 jeugdwerk

Voelen jongvolwassenen zich thuis in Gods huis?

We willen graag dat jongeren zich thuis voelen in de

aan de Talbot Street Christian Reformed Church

kerk, dat het een vertrouwde plek voor ze is, waar ze

in London (Canada). Zeyl heeft een groot aantal

gezien worden en die mag bijdragen aan hun relatie

catechismuszondagen bewerkt tot praiseliederen en

met God. Maar wat is ‘je thuis voelen’ en wat is

samen met het Body and Soul Collective op cd gezet.

‘thuis’? Dat is het thema van een nieuwe serie van drie

Onlangs was hij te gast in de NGK Ede en begeleidde hij

artikelen. Duidelijk is dat veel jongeren zich niet langer

samen met de band de gemeentezang.

thuis voelen in de kerk waarin ze zijn opgegroeid. Ze kiezen zelf een kerk. Daar wordt soms scheef tegenaan gekeken, maar het heeft ook positieve kanten.

20 bijbelstudie

Heiligen hebben altijd status

De meeste christenen zullen zichzelf niet gauw als ‘heilige’ betitelen. Toch spreekt de Bijbel herhaaldelijk

30 wandelen met god

Zingen over een vervuilde aarde Als Embert Messelink in de kerk het opwekkingslied

van Gods heiligen; eerst met betrekking tot de

‘Vader, vol van vrees en schaamte’ zingt, krijgt hij stee-

Israëlieten, later als aanduiding van de eerste christenen.

vast een brok in zijn keel. Dat zit hem niet alleen in de

Deel één van een tweeluik over ons, heiligen.

muziek, maar vooral in die ene zin: ‘Heel uw werk, door ons vertreden, klaagt ons mensheid aan bij U.’ Die zin laat ons voelen hoezeer onze relatie met de schepping verstoord is. Door daarbij stil te staan gaan we uitzien naar verlossing, niet alleen voor onszelf, maar voor heel de schepping.

2

OnderWeg #23 > Jaargang 1 > 12 december 2015

 Thema

Christenvervolging in Nederland

E

r bestaat een spel dat je laat ervaren wat geloofsvervolging betekent. Maar is het niet naïef als Nederlandse christenen dat spel spelen?

Bij het maatschappelijke debat over de opvang van asielzoekers blijkt dat beschaving soms maar een dun laagje is.

16 opinie

Kunst als vingerwijzing naar boven

Daaronder zitten gevoelens van vervreemding en agressie.

‘Daar moet een piemel in’, werd in Steenbergen gescandeerd. En elders in het land begon het publiek tijdens een

Kunnen we ons maar beter verre houden van kunst en

debatavond over asielopvang luid af te tellen toen een pre-

cultuur? Het is geen onbekend geluid in christelijke kringen.

dikant aan het woord was. Op de keurige, Hollandse tv ge-

Maurice Hoogendoorn bepleit echter een positievere en

beurt hetzelfde, maar dan op een meer vileine en daarom

opener houding. Omdat je op de meest onverwachte

heftiger manier. Dimitri Verhulst was bij Pauw te gast om

plekken glimpen van God kunt opvangen.

over zijn nieuwste schrijfsel Bloedboek te komen praten en mocht daar, zo hoorde ik, ‘de Bijbel komen verkrachten’.

Bij al die gevoelens van ongemak en agressie zijn christenen een voor de hand liggend doelwit. Want welke partijen stonden – in ieder geval in het begin – op het standpunt van ruimhartige opvang van vluchtelingen? En wie zijn veelal de initiatiefnemers om vluchtelingen bij hun aankomst in Europa of hier ter plaatse een warm welkom te geven? Juist ja.

En verder: 05 In beeld 14 Redactioneel

In deze situatie komt het erop aan. Ongeacht de gevolgen zullen christenen altijd hun Heer volgen in het goede. Toch is er ook een andere kant. Soms wekken christenen de indruk dat zij door hun opstelling ‘het verschil willen maken’.

In het hoofdartikel van dit themanummer gaat het erover dat die houding een typisch verschijnsel is van de huidige

19 Nieuws

tijdgeest, waarin mensen authentiek en onderscheidend

19 Colofon

christen. Hij zei dat we nu eindelijk iets voor asielzoekers

22 Woordzoeker

al niet veel voor asielzoekers gedaan door volhardend te

24 Column Eline de Boo 24 Missionair

willen zijn. In dit verband trof me een uitspraak van een kunnen doen. Dat is zeker fijn. Maar hébben christenen bidden dat God hun een woonplek geeft (Psalm 146)? Wie denkt pas iets te kunnen doen als het binnen z’n eigen bereik ligt, schiet zomaar in de overdrive. Wie gelooft

26 Trefpunt

dat God het verschil kan

31 Column Roel Kuiper

baar opstellen. En daarbij

maken, zal zich dienstook rekening houden met diegenen die ongemak

www.onderwegonline.nl

ervaren.

facebook.com/onderwegonline twitter.com/onderwegline

Matthijs Haak, redacteur OnderWeg

3

(advertenties)

350.000X

‘DANKJEWEL’ Geef voor blinden en slechtzienden

Sms ‘ogen ’ naar 4333 en doneer € 2 ,50

Nederland telt nu al 350.000 blinden en slechtzienden. Dat aantal groeit snel. Wij helpen met onderwijs, hulpmiddelen én onderzoek. Help ook mee. steunBartimeus.nl

WW-adv achtergrond 90x132.pdf

02-12-15

18:32

STICHTING WOORD & WERELD

18-12-14 11:27

Nieuw: twee cahiers van Henk Drost

Zaaien Planten & Groeien Een tweeluik over een missionaire gereformeerde kerk.

Zaaien gaat over het missionaire werk. Planten & Groeien gaat over de missionaire kerk.

kerk want daaruit is de werk gaat voorop, Het missionaire ook alles te van de kerk heeft geboren. En die afkomst blijft alleen op Christus’ toekomst. De kerk maken met haar rd én van is: van harte gereformee weg als ze missionair

EEN SERIE CAHIERS TOT

STICHTING

VERSTERKING VAN

HET

E LEVEN

GEREFORMEERD

STICHTING

ELD WOORD & WER

WOORD & WERELD

Zaaien

over een deeltje van een tweeluik Dit is het eerste rde kerk. missionaire gereformee Planten & Groeien het missionaire werk.

Zaaien gaat over kerk. gaat over de missionaire

DS. HENK DROST

De auteur maakt duidelijk dat de combinatie gereformeerd en missionair sterk is. In de praktijk lijken ze niet zo goed samen te gaan.

Gereformeerde kerken zijn vaak nog behoorlijk introvert met weinig visie op evangelisatie. Je krijgt aan de andere 106 ien Groe– ten & je kant ook wel eens de indruk dat Plan wil je echt missionair overkomen – het gereformeerde overboord moet zetten.

Zaaien

ELD WOORD & WER

105 105

harte missionair!

gereformeerd

duidelijk dat de combinatie De auteur maakt lijken ze niet zo goed is. In de praktijk en missionair sterk nog rde kerken zijn vaak Je samen te gaan. Gereformee op evangelisatie. met weinig visie behoorlijk introvert de indruk dat je kant ook wel eens krijgt aan de andere gereformeerde overkomen – het – wil je echt missionair zetten. overboord moet

Zaaien gelisatie

Gereformeerde evan

geleverd om het wordt een bijdrage In deze beide boeken Gereformeerde Kerken en werken in de missionaire denken de genade. de warme leer van . op te warmen vanuit materiaal opgenomen en bespreking is Voor verwerking

WOORD & WERELD

WW Cahier 105

Drost omslag.indd

1

EEN SERIE CAHIERS TOT VERSTERKING VAN

HET

E LEVEN

GEREFORMEERD

geschreven over

Planten wordt In het onderdeel nieuwe gemeenten het stichten van kerkplanting, zoals rs. heten kerkplante De evangelisten in dit wordt genoemd. van spreken, maar aan deze manier Er zitten risico’s woordgebruik. n bij het bestaande boek wordt aangeslote belangrijker. de inhoud ervan Voor de auteur is

In deze boeken wordt een bijdrage geleverd om het missionaire denken en werken in de Gereformeerde Kerken op te warmen vanuit de warme leer van de genade.

ELD WOORD & WER

9 789491 943072Dit is het tweede deeltje van rde kerk. missionaire gereformee gaat Planten & missionaire werk Na Zaaien over het kerk.

Groeien over de missionaire

106 W

&

W

105

STICHTING

een een tweeluik over

Planten & Groeien

ELD WOORD & WER

-Groote van de GKv Zwijndrecht Ds. H. Drost is predikant als missionair hij zeven jaar werkzaam Lindt. Daarvoor was hij in Venlo ook een in de jaren ’90 had predikant in Oekraïne; ieopdracht. speciale evangelisat

DS. HENK DROST

3-07-2 ISBN 978-94-9194

STICHTING

BARTI1402_17 advOnderwerg90x130mm.indd 1

1

. Het sterke combinatie missionair is een Gereformeerd en groei in Christus. rde Kerken om de gaat in de Gereformee met heid zijn in de omgang dat de Dan kan er veel barmhartig blijft voor het feit tegelijk aandacht in elkaar, terwijl er Die kerk is een licht zijn in deze wereld. kerk heilig moet het donker.

Planten & Groeien Ds. Henk Drost

23-11-15 15:58

enteopbouw

Gereformeerde geme

geleverd om het wordt een bijdrage In deze beide boeken Gereformeerde Kerken en werken in de missionaire denken de genade. de warme leer van op te warmen vanuit zowel achter het en bespreking is Voor verwerking Groeien als achter het onderdeel onderdeel Planten . materiaal opgenomen

3-08-9 ISBN 978-94-9194

9 789491 943089

Drost omslag.indd

-Groote van de GKv Zwijndrecht Ds. H. Drost is predikant als missionair hij zeven jaar werkzaam Lindt. Daarvoor was hij in Venlo ook een in de jaren ’90 had predikant in Oekraïne; ieopdracht. speciale evangelisat

W & W

Ds. Henk Drost

106 24-11-15 11:12

1

Prijs bij abonnement € 9,- | Bij de boekhandel € 11,WW Cahier 106

www.woordenwereld.nl of 0900 226 52 63 WW105-106 adv Geref.Kerkblad.indd 1

02-12-15 18:36

 In beeld

In beeld: Henk Jan Bunschoten

 Ik ervaar God tijdens

Leeftijd: 50 jaar Woonplaats: Zeewolde Kerkelijke gemeente: NGK Zeewolde Gezinsomstandigheden: Getrouwd met (mijn maatje) Martine, drie kinderen (Tim 23 jaar, Job 19 jaar en Noa 15 jaar) en een aanstaande schoondochter

een kerkdienst door de muziek heen 

Werk: Accountmanager bij SGJ Christelijke Jeugdzorg

1. Op wat voor manier heeft jouw geloof je leven veranderd? Ik heb geen life changing er-

de thuiszorg zorgde ze tot voor kort nog

hun eigen verleden opnieuw te bele-

voor mijn vader. De verzorging werd

ven. De hoofdrolspeler kan een situatie

helaas te intensief en daarom is mijn

daardoor steeds anders aanpakken tot

varing opgedaan. Van jongs af aan ben

vader opgenomen in een verpleeghuis.

het wel goed afloopt. Ik heb niet iets

ik met het geloof opgegroeid en het is

Toen mijn moeder mijn vader vertelde

specifieks wat ik over zou willen doen.

voor mij de basis van mijn bestaan.

dat ze de verzorging niet meer aankon

Elke fase in mijn leven heeft gewoon z’n

en dat hij daarom naar een verpleeghuis

mooie momenten gehad. Maar er waren

zou gaan, stelde hij haar zelf gerust met

situaties waarin ik mensen heb teleur-

de woorden: ‘Het is goed. Daar hoef je

gesteld. Net als in die film zou ik zo’n

niet over in te zitten.’ Dat was een heel

moment wel over willen doen.

2. Aan welk onderwerp moeten we in OnderWeg aandacht geven? Aan de vraag hoe we kerk kunnen zijn waar jongeren én ouderen samen, zoekend en ontdekkend, volgeling van Jezus zijn .

3. Wat doe je om gelukkig te zijn? Ik doe er niets voor. Ik ben het

ontroerend moment.

6. Wat is het belangrijkste waar je op dit moment mee bezig bent? Op mijn werk ben ik bezig met de contracten van de jeugd-

– hoewel ik natuurlijk niet de hele dag

hulp voor 2016. Sinds 1 januari 2015 zijn

gelukkig loop te zijn. Ik ben het omdat

de gemeenten verantwoordelijk voor de

ik weet dat ik gered ben.

uitvoering van de jeugdzorg. Dit bete-

4. Wat is je mooiste ervaring in de kerk? Muziek is voor

kent dat gemeenten bij zorgaanbieders zorg inkopen. De gemeenten staan voor een enorme bezuinigingsopgave, dus

mij (en trouwens ook voor ons gezin)

de tarieven staan erg onder druk. Een

heel belangrijk. Ik ervaar God tijdens

spannende tijd, want het eindresultaat

een kerkdienst door de muziek heen. Er

bepaalt hoeveel kinderen en jongeren

zijn nummers die mij blijven ontroeren,

we volgend jaar in pleeggezinnen kun-

zoals ‘Met open armen’ van Schrijvers

nen plaatsen.

voor Gerechtigheid, Psalm 22 in de uitGod, waarom verlaat u mij?’, of Psalmen

7. Welke uitspraak van Jezus is jou het meest dierbaar?

voor Nu 16: ‘Ik heb U nodig Heer, de rest

‘Wie Mij gezien heeft, heeft de Vader

is overbodig’.

gezien.’

5. Wanneer en waarom was je voor het laatst ontroerd?

8. Wat zou je graag nog eens overdoen? Een tijdje gele-

voering van The Psalm Project: ‘Mijn

Mijn vader is 91 jaar en tien jaar geleden

den heb ik de film About Time gezien.

is er vasculaire dementie vastgesteld.

Daarin kunnen alle mannen uit een

Mijn moeder is 86 jaar en samen met

bepaalde familie terug in de tijd om

5

 Praktijklokaal Heidelberger op muziek

I

am not my own: ik ben niet van mezelf, maar ik ben het eigendom van Jezus Christus. Dat refrein van een

muzikale bewerking van zondag 1 van de Heidelbergse Catechismus kregen de gemeenteleden van de NGK Ede (Proosdijkerk) op zondagmorgen 15 november aangeleerd door Jeremy Zeyl. Hij is een ‘award winning singer-songwriter’ en als aanbiddingsleider verbonden aan de Talbot Street Christian Reformed Church in London (Canada). Zeyl heeft een groot aantal catechismuszondagen bewerkt, op muziek gezet en samen met het Body and Soul Collective uitgevoerd.

Jeremy Zeyl (met gitaar) met enkele leden van het Body and Soul Collective.

Te gast in de NGK Ede begeleidde hij samen met de band de gemeentezang.

en door de bescheiden en dienstbare

door de liederen die hij in de kerk

Naast ‘I am not my own’ bracht hij ook

houding van Zeyl. ‘De song over zondag

leerde, maar ook door artiesten als

zondag 13 ten gehore: ‘Set us free’. Ds.

1 is ook gemakkelijk zingbaar. Ik kon

Bruce Springsteen, Leonard Cohen, Neil

Peter Sinia: ‘Daarbij haalde hij de kin-

hem een week later zo in een andere

Young en Cat Stevens. Hij houdt van

deren naar voren, vlak voor ze naar de

gemeente laten zingen.’

gospel, jazz, blues, funk and R&B en is

kindernevendienst gingen, en liet hen

In Zeyls ‘The love of Jesus’ klinkt cate-

een fan van het in ook Nederland be-

meeklappen. Dat was een prachtig mo-

chismusantwoord 69: ‘As surely as water

kende The Psalm Project. Er is één cd met

ment.’ Volgens Sinia voelde de bijdrage

washes away the dirt from the body, so

catechismusbewerkingen verschenen

van Jeremey Zeyl aan de dienst ‘als een

certainly his blood and Spirit wash away

(inclusief tekst en bladmuziek), een

cadeautje’ door de sterke inhoud van

the impurity of my soul.’ Het wordt in

tweede is in de maak. Nog meer dan de

de liederen, waardoor de oude cate-

veel kerken als dooplied gezongen.

eerste zullen de liederen van deze cd

chismustekst weer helemaal gaat leven,

Volgens Zeyl heeft de Heidelbergse

geschikt zijn voor gemeentezang.

Catechismus ‘een diepte en rijkdom die

 De oude catechismustekst gaat weer helemaal leven 

ook christenen buiten de reformatorische traditie moeten leren kennen. Hij

Webtips

werd 450 jaar geleden geschreven om

• www.cdbaby.com/cd/jeremyzeyl

bruggen te slaan, niet om scheiding te

• soundcloud.com/jeremy-zeyl

maken.’

• w ww.youtube.com/

Jeremy Zeyl is muzikaal geïnspireerd

watch?v=ucAwZe53Yvo

Diaconale oliekruikjes in CGKV Woerden

I

n de CGKv van Woerden hangen olie-

waar maar olie in kon. De diaconie: ‘Het

maand opgespaard en naar een diaco-

kruikjes bij de uitgang. Dat heeft een

is een aansporing voor ons om van de

naal doel in binnen- of buitenland over-

lange historie vanuit de CGK Woer-

gaven die God ons heeft toevertrouwd

gemaakt. Daarvoor heeft de diaconie

den, van vóór de fusie met de GKv. De

te geven aan mensen die het hard nodig

een rooster gemaakt. De bestemming

kruikjes verwijzen naar de geschiedenis

hebben, in onze omgeving en ver weg.’

wordt telkens in het kerkblad toegelicht.

van de arme weduwe die naar Elisa ging

De oliekruikjes hangen zichtbaar in de

In november was de opbrengst bestemd

om hulp te vragen (2 Koningen 4:1-7).

kerk, aan beide zijden van de deur van

voor de hulp aan tienermoeders door

Met haar kruikje met olie vulde ze alles

de kerkzaal. De opbrengst wordt per

VBOK/Siriz.

6

OnderWeg #23 > Jaargang 1 > 12 december 2015

 Praktijklokaal Kerkvisitatie anders

I

n de NGK is ze na negatieve ervarin-

bemoedigen. De visitatoren kiezen een

gen in de jaren zestig feitelijk afge-

thema waarmee ze alle gemeenten in de

schaft, maar hier en daar bezig aan

classis langsgaan, waarbij één van hen

 Moet je het in alles met elkaar eens zijn om eensgezind te kunnen zijn? 

een bescheiden comeback. In de GKv is

vlak voor de kerkvisitatie over dat thema

ze nooit weggeweest. We hebben het

komt preken. Voor de huidige ronde is

over de kerkvisitatie als instrument voor

het thema ‘omgaan met verschillen’. Dit

de omgang van kerken met elkaar: twee

onderwerp is gekozen omdat er binnen

afgevaardigden (vaak predikanten) uit

de GKv het nodige in beweging is. Moet

gemeenten in de buurt bezoeken een

je het dan in alles met elkaar eens zijn

kerkenraadsvergadering om te peilen

om eensgezind te kunnen zijn? Ds. Sjaak

kerkenraad, nadat die eerst in volle be-

hoe het ervoor staat in de gemeente en

de Boer uit Haren, die als visitator op 6

zetting het gesprek heeft voorbereid. Als

om zo nodig advies te geven. Bekend en

december in de GKv Bedum preekte: ‘Ik

alle kerken bezocht zijn, evalueren de

berucht zijn de eindeloze rijen vragen

preek over het thema aan de hand van

visitatoren de gesprekken en brengen ze

waarop kerkenraden een al dan niet

Filippenzen 2:3-4, de oproep van Paulus

daarover rapport uit op een classisverga-

ontwijkend antwoord kunnen geven. De

om ook op het belang van een ander te

dering. Via het kort verslag daarvan wor-

GKv-classis Groningen heeft dit toezien

letten. Is het bestaan van verschillen in

den de resultaten naar buiten gebracht.

op elkaar recent in een andere vorm

de kerk alleen een last of zit er ook een

Nieuw is ook dat de visitatie eens per

gegoten, met als doel meer inhoud te

andere, een mooie kant aan?’

twee jaar plaatsvindt. Kerken die daar

geven aan het onderlinge contact tussen

De visitatoren hebben vervolgens een

behoefte aan hebben, kunnen elk jaar

de kerken en daardoor elkaar te kunnen

gesprek met een afvaardiging van de

bezoek krijgen.

Deventer geeft overleden kinderen een plek

D

s. Wim van Wijk van de samenwerkingsgemeente GKv-NGK-CGK Deventer: ‘Het verlies van een jong kind is een gebeur-

tenis die diepe sporen trekt in het leven van de betrokken ouders. Je draagt het je leven lang mee.

En je kindje telt ook mee: het telt mee in je gezin.

Zoals een keer een vader tegen me zei: Ik heb vijf kinderen, vier op aarde en één in de hemel.’ Dat was aanleiding om deze ouders de gelegenheid te geven om hun overleden kind te laten vermelden in de gemeentegids, zodat ze in de herinnering blijven. Het is geen verplichting. Sommige ouders willen het graag; anderen vinden dat de gemeentegids daarvoor niet bedoeld is of voelen die behoefte niet (meer). Daarom komt er een keuzemogelijkheid om het wel of niet te doen. De vermelding wordt beëindigd als het kind achttien jaar geworden zou zijn.

De gemeente van Deventer is bezig met het realiseren van een nieuw kerkgebouw. Ds. Van Wijk: ‘Als we een eigen gebouw hebben, hoop ik dat daarin een plek komt voor de namen van gestorven gemeenteleden.’

(beeld Anja Osenberg/Pixabay)

7

 Thema

In iedere tijd en cultuur Christus verwachten Denken christenen niet te klein van God, alsof Hij niet ook buiten christenen en de kerk om het goede tot stand kan brengen in de cultuur?

(Dakterras van het Praagse museum voor hedendaagse kunst DOX.)

Achter tal van vraagstukken die momenteel in onze kerken spelen, schuilt dezelfde vraag: hoe verhouden we ons tot de cultuur om ons heen? Een bezinning op die vraag aan de hand van prikkelende inzichten van emeritus hoogleraar godsdienstsociologie Gerard Dekker. tekst Matthijs Haak beeld Radiokafka/Shutterstock

8

OnderWeg #23 > Jaargang 1 > 12 december 2015

 Opinie

 Het komt de geloofwaardigheid

van het christendom niet ten goede als christenen zich eerst op Bijbelse gronden tegen bepaalde ontwikkelingen verzetten om daar later dankbaar in mee te gaan.  Rooms-Katholieke Kerk, maar in ieder

belteksten. Zo zou bij de democratie het

kerkgenootschap. Denk aan het recente

gezag uiteindelijk aan het volk worden

gesprek in de NGK over de vraag of ge-

toegekend (volkssoevereiniteit), terwijl

lovigen die in een homoseksuele relatie

Gods ordening spreekt van het gezag van

van liefde en trouw leven ambtsdrager

de overheid.

kunnen zijn. En in de GKv komt het on-

Ik neem aan dat Dekker deze voorbeel-

derwerp vrouw en ambt steeds terug, in

den opzettelijk noemt, omdat er vandaag

de praktijk van het kerkelijke leven en op

de dag weinig christenen meer zijn die

diverse kerkelijke agenda’s.

vinden dat democratie of emancipatie

In dit artikel gaat het me niet om die

verkeerd of on-Bijbels is. Integendeel. Als

onderwerpen als zodanig, maar om de

je bijvoorbeeld ziet hoe Syrië ten prooi

vraag die bij al deze onderwerpen mee-

valt aan elkaar bestokende groeperin-

komt: hoe verhouden christenen zich tot

gen, dan dank je God op je blote knieën

de cultuur waarin zij leven? Laten christe-

voor de manier waarop onze samenle-

nen zich leiden door de tijdgeest of door

ving functioneert. En juist dan begin je

de Geest?

je met Dekker achter de oren krabben.

Stekels

Want waarom heeft het christendom bij deze ontwikkelingen dan zijn stekels

Gerard Dekker schreef een uitdagend

opgezet? En doet het christendom dat,

essay rond deze vragen, Dat Koninkrijk,

wellicht onbewust, nog steeds? Uiteraard

verwachten we dat nog? (2013). Hij be-

gaat het Dekker om dat laatste punt. En

schrijft de ontwikkelingen in de samenle-

hij heeft helemaal gelijk als hij zegt dat

ving en de houding van het christendom

het de geloofwaardigheid van het chris-

Even geleden kwamen de bisschoppen

daartegenover. Met christendom bedoelt

tendom niet ten goede komt als christe-

van de Rooms-Katholieke Kerk bij elkaar

Dekker de georganiseerde christelijke

nen zich eerst op Bijbelse gronden tegen

voor de zogenoemde gezinssynode.

godsdienst. Verder beperkt hij zich tot de

bepaalde ontwikkelingen verzetten om

Er lagen spannende vragen op tafel.

westerse samenleving.

daar dan later (dankbaar) in mee te gaan.

Hoe gaat de kerk om met gelovigen die

Kort gezegd is Dekker nogal kritisch

gescheiden zijn? Wat is de positie van

over de manier waarop het christen-

Theonomie

vrouwen en homo’s? Opvallend was de

dom reageert op ontwikkelingen in de

De vraag die als rode draad door het

hoeveelheid aandacht die deze synode

samenleving. Hij vergelijkt het christen-

essay van Dekker loopt is: hoe kan het

kreeg. Niet alleen christelijke media,

dom met een egel die zich oprolt en z’n

dat het christendom, dat ontstond als

maar ook seculiere media als het NRC

stekels opzet. Als voorbeelden noemt hij

een revolutionaire beweging en eeu-

Handelsblad schreven erover. Wat daarin

de manier waarop christenen in eerste

wenlang cultuurvormend is geweest, nu

vooral interessant was, was de blik waar-

instantie reageerden op de opkomst van

eerder als een rem op ontwikkelingen

mee gekeken werd: blijft de kerk(leer)

de democratie als staatsvorm en op de

functioneert?

zoals die is of gaat er wat veranderen?

emancipatie van de vrouw. Die ontwik-

Dekker ziet in de achttiende eeuw een

Nu spelen de vragen die op de gezins-

kelingen werden bekritiseerd op basis

breuk ontstaan in de verhouding tussen

synode lagen natuurlijk niet alleen in de

van of expliciet naar aanleiding van Bij-

het christendom en de samenleving,

>>

9

 Thema

omdat zich dan de scheiding tussen kerk

kerk om het goede tot stand kan brengen

we het erover eens zijn dat de trouwrela-

en staat voltrekt. Allang voor die tijd ont-

in de cultuur?

tie ten diepste verwijst naar Gods trouw

stond volgens Dekker (en volgens filoso-

Dekker leert je om met verwachtings-

in Christus (Efeziërs 5), is er weinig aan-

fen als Lenoir en Taylor) de mondigheid

volle ogen te kijken naar wat God doet

leiding om met Dekker in te stemmen dat

en autonomie van de westerse mens

– waar en door wie dan ook. Zeker in een

deze tendens in de lijn van het komende

– namelijk in het opkomende humanisme

cultuur die zo beïnvloed is door het chris-

Godsrijk ligt.

vanaf ongeveer 1350 – maar ten aanzien

telijke geloof, geeft Dekker christenen

Hetzelfde geldt voor de vrijheid van de

van die tijd kun je niet spreken over ‘het

heel wat huiswerk.

democratie waarin we leven. Eerder zei

christendom’ en ‘de samenleving’ als

ik al dat dit een punt van dank is. Tegelijk

twee van elkaar losstaande grootheden,

Niet optimistisch

omdat de samenleving toen christelijk te

Op een essentieel punt ben ik het met

dige samenlevingsvorm op te hemelen

noemen was.

het essay van Dekker niet eens. Als ik

richting het Godsrijk. In een ‘keurige’

In de tijd van de verlichting radicaliseert

hem goed beluister, zegt hij dat het on-

democratie vindt de overheid gewoon

het humanisme echter en verandert de

derscheid tussen je laten leiden door de

andere wegen om op een verkeerde ma-

houding van het christendom ten op-

Geest en je laten leiden door de tijdgeest

nier macht uit te oefenen. Alleen moet je

zichte van de samenleving. Christenen

niet of lastig te maken is. Theologen als

daarvoor beter kijken, omdat het subtiel

verzetten zich tegen een denken waarin

Berkhof en Dingemans citerend zegt

gebeurt.

voor goddelijke voorschriften geen

Dekker dat God de stuwende kracht is

Voormalig nationale ombudsman Bren-

ruimte is, maar waarin de mondigheid

van alle ontwikkelingen die uiteindelijk

ninkmeijer heeft er regelmatig op gewe-

van de mens het uitgangspunt is. Daarbij

zullen leiden tot de komst van Gods rijk.

zen dat de staat telkens meer macht naar

is het kernbezwaar dat de autonome

Dat optimisme deel ik niet. Wellicht heeft

zich toetrekt, waardoor burgerrechten

mens de plek inneemt van God. Dekker

dat te maken met de gereformeerde

bekneld raken. Opvallend was dat Bren-

illustreert dat met een citaat uit de eerste

spiritualiteit, waarin Jezus volgen inhoudt

ninkmeijer weinig tot geen gehoor vond

druk van de Christelijke Encyclopedie: ‘In

dat je door Gods kracht vecht tegen de

bij de overheid. Integendeel: hem werd

de ethiek wil het (nl. autonomie) zeggen

duivel, de wereld en je eigen zonden

zo ongeveer de wacht aangezegd!

dat de mens bevoegd zou zijn om zelf te

(Catechismus, zondag 44 en 52). Dekkers

Denk ook aan minister Bussemaker en

bepalen wat goed en kwaad is. Daarte-

essay kent dit soort klanken ook wel,

haar ideeën om mensenrechtenambas-

genover leert de christelijke ethiek de

maar de grondtoon is anders.

sadeurs naar kerken, moskeeën en scho-

theonomie, dat wil zeggen dat God de

Laat ik het illustreren aan de hand van

len te sturen om te zien of de (seksuele)

Heere de wet stelt, en Hij alleen.’

voorbeelden die Dekker noemt. Hoofd-

vrijheden van ieder individu wel gewaar-

Zo komt het essay van Dekker ineens erg

stuk 3 is een lang verhaal dat moet

borgd zijn. De overheid voelt dan ineens

dichtbij. Want tot op de dag van vandaag

onderstrepen dat ontwikkelingen in de

geen schroom om over de wezenlijke

wordt deze gedachtegang door chris-

westerse samenleving te duiden zijn

grens van de scheiding tussen kerk en

tenen gebruikt om zich tegen bepaalde

in de lijn van de komst van het rijk van

staat heen te stappen.

(culturele) ontwikkelingen te keren. ‘De

God. Het gaat dan om zaken als toege-

Kortom: gaat het om het komende Gods-

autonome mens staat centraal en niet

nomen welvaart, vrede, ontwikkelings-

rijk, dan richt ik me liever op de gelijkenis

God(s Woord)’, zeggen christenen dan als

mogelijkheden, leeftijdsverwachting en

van Jezus van het goede en slechte zaad

verwijt. En dat argument is zomaar door-

(persoonlijke) vrijheid. Inderdaad zijn

op de akker (Matteüs 13:24-30). Het rijk

slaggevend in het afwijzen van een be-

dat indrukwekkende dingen! Maar als

komt van boven en dat gebeurt na de

paalde ontwikkeling in de maatschappij.

het in dat verband gaat over relatievor-

veroordeling van het kwaad (Openbaring

Dekker zet je flink aan het denken door

ming, ziet Dekker het als positief dat de

20 en 21). Daarom is het in iedere tijd al-

te laten zien dat deze redenering mee-

lat voor een monogame relatie telkens

lereerst zaak te blijven luisteren naar de

speelde in het afwijzen van ontwik-

hoger komt te liggen. Hij vermeldt er niet

Geest.

kelingen die later door het christendom

bij dat het CBS in 2010 vertelde dat we

In het licht van de voorbeelden hierbo-

dankbaar werden ontvangen. Dekker

tegenwoordig een partner zoeken voor

ven over het huwelijk en de overheid kun

stelt daarna een vraag die bij mij bleef

ons (eigen) permanente geluk. Juist het

je dat mooi doen door te kijken naar ko-

hangen: God kan toch ook met een

feit dat de lat zo hoog ligt en dat (on-

ning David. Toen hij koning was, kwamen

kromme stok rechte slagen slaan? Den-

benoemde) zelfontplooiing meespeelt,

(eindelijk!) veel van Gods beloften aan

ken christenen niet te klein van God,

zorgt ervoor dat relaties volgens het CBS

Israël uit: een eigen land, overwinning

alsof Hij niet ook buiten christenen en de

alleen maar onbestendiger worden. Als

op de vijanden, vrijheid, rijkdom, noem

10

OnderWeg #23 > Jaargang 1 > 12 december 2015

is er weinig aanleiding om onze hui-

 Opinie

maar op. In de lijn van het essay van Dek-

Gods werk in de westerse cultuur en vooral

de spiegel kijken, herkennen zij die geest in

ker zou je zeggen: het Godsrijk was bíjna

omdat het nodig is een extra stap te zetten.

zichzélf! Christenen realiseren zich telkens

aangebroken. Maar als David voor zijn tijd

Laatst schreef kerkelijk pionier Jurjen de

weer dat ze volop deel uitmaken van de

volstrekt normale dingen doet, zoals het in-

Bruijne een (h)eerlijk artikel in het Neder-

cultuur waarin ze leven.

pikken van andermans vrouw en het orga-

lands Dagblad (15 augustus 2015). Op zijn

De Bruijne heeft het onderscheidingsver-

niseren van een volkstelling, oordeelt God

zeventiende en vooral tijdens zijn studie

mogen om te zien en te benoemen wie de

snoeihard over zijn koning (respectievelijk 2

ontstond bij hem het verlangen om op een

Geest en wat de tijdgeest is. Hij is er zelf

Samuel 11-12 en 24).

onderscheidende manier christen te zijn.

doorheen gegaan. Maar ik denk weleens

De Geest laat zo zien dat alleen Jezus

Die levensstijl nam hij ook aan. Hij woonde

dat we als westerse christenen nog moe-

koning is. Jezus doorkruist al onze manie-

als pionier in een kloostergemeenschap op

ten beginnen om dit onderscheid samen

ren om tot vrijheid, recht en gelijkheid te

de Wallen. Dat kunnen niet veel christenen

te zien en het ons eigen te maken. Wat is

komen. Het christelijke verhaal van Golgota

zeggen. De Bruijne zegt dan: ‘De filosoof

eigenlijk gezonde authenticiteit en waarin

kan niet optimistisch zijn, alsof kwaad en

Charles Taylor noemt de zoektocht van

loop je jezelf achterna? Waarom spreken we

zonde ergens in de marge een rol spelen.

mensen naar authenticiteit het leidende

altijd weer over ‘het verschil maken’? Hoe

In iedere tijd en cultuur hebben christenen

morele principe van onze cultuur. Steeds

verhoudt de authentieke mens zich tot de

Jezus te volgen. Christenen verwachten niet

meer realiseer ik me de laatste tijd dat de

gemeenschap, de kerk?

allereerst een betere of zich verbeterende

zoektocht van jonge christenen naar de

In die situatie moeten we goed bedenken

tijd. Christenen verwachten Christus, zijn

betekenis van hun geloof misschien wel

wat we doen als we ons vooral tegen ont-

oordelende en bevrijdende komst en zijn

meer gedreven wordt door een zoektocht

wikkelingen in de westerse cultuur verzet-

rijk dat geen einde zal hebben (Nicea).

naar individuele authenticiteit, (om) “alter-

ten. De gevolgen van die opstelling komen

natief en onderscheidend” (te) willen zijn.’

op ons eigen bord terecht.

Onderscheidingsvermogen

Alsjeblieft! Eerst taxeerden christenen de

Niettemin onderstreep ik het belang van

geest van de autonome mens als tegenge-

Matthijs Haak is predikant van de GKv

Dekkers essay, omdat hij laat zien dat chris-

steld aan Gods wil. Maar nu deze geest zich

Dordrecht en redacteur van OnderWeg.

tenen meer rekening moeten houden met

verder ontwikkeld heeft en christenen in (advertentie)

Leestips Bart Cusveller, Maarten Verkerk, Marc de Vries, De Matrix Code. Sciencefictionfilms als spiegel van de technologische cultuur, Amsterdam (Buijten en Schipperheijn), 2007.

Marcel Barnard en Gerda van de Haar, De Bijbel cultureel. De Bijbel in de kunsten van de twintigste eeuw, Zoetermeer (Boekencentrum), 2009.

Filmtips Stalker (1979), geregisseerd door Andrej Tarkovski.

Magnolia (1999), geregisseerd door Paul Thomas Anderson.

Kerken: pak door met zonnepanelen Lees op de website van OnderWeg een bijdrage van Peter

The Chronicles of Narnia, serie van drie films (2005, 2008 en

Siebe rond de klimaattop in Parijs. 'Een goed moment voor

2010) op basis van de boeken van C.S. Lewis.

kerkbesturen om door te pakken met investeringen in duurzame energie', aldus Siebe. Zie www.onderwegonline.nl/5496kerken-pak-door-met-zonnepanelen.

11

 Thema

Terwijl Arend uit de losse pols de letters J E Z U S op de muur spuit, vertelt hij over wat op een vorig leven lijkt. (beeld Dik Nicolai)

Arend Maatkamp: God prijzen met graffiti

‘Mijn graffiti hing naast de preekstoel’ 12

OnderWeg #23 > Jaargang 1 > 12 december 2015

 Interview

tekst Sjoerd Wielenga

Hij hoeft niet bang te zijn dat hij op de

Regelmatig vluchtte hij voor de politie.

bon wordt geslingerd, want het viaduct

‘Ik zat eens zes uur in de cel en kreeg

waar Arend Maatkamp zijn spulletjes

een boete van 750 euro. De volgende

uitstalt, hoort bij de gedoogplekken

nacht spoot ik als wraakactie een trein

van Rotterdam. De politie komt zelfs

op een rangeerterrein onder.’

weleens een praatje maken met de graffitiartiesten.

Nachtleven

Terwijl Arend uit de losse pols de let-

Jaren later dacht Arend, toen hij een

ters J E Z U S op de muur spuit, vertelt

periode werkloos thuis zat, nog eens

hij over wat op een vorig leven lijkt.

terug aan het aanbod van de politie-

‘Als jongere verzette ik me tegen alle

man uit de kerk. De liefde en betrok-

interne discussies in de kerk. Ik dacht: de daden van gemeenteleden stroken niet met hun woorden en het Woord.’

In zijn puberteit gleed Arend dan ook weg van de kerk.

Toen hij 18 was, overleed zijn moeder na een ernstig ziekbed. ‘Om de rouw en de pijn te verdoven, blowde ik en gebruikte ik rotzooi als coke en pillen.

Een politieman die bij ons in de kerk zat, zei dat ik altijd bij hem terechtkon als ik eens wilde praten. Hij wist misschien wel wat ik allemaal uitspookte.

Dat juist hij dat zei, vond ik echt vet.’

Arend schudt één van de spuitbussen en vertelt hoe hij van zijn 13e tot zijn 24e illegaal en vrijwel altijd ’s nachts

Arend Maatkamp (33) spoot jarenlang ‘s nachts en met gevaar

zijn artiestennaam op opvallende plekken spoot. Bij het kabelbedrijf waar hij werkte, wilde hij in de avondploeg, zodat hij aansluitend ’s nachts kon spuiten. Hij noemde zichzelf Joax: O en X verwijst naar 010 en J en A naar

voor eigen leven graffiti

zijn initialen. Met andere woorden: Jan

op muren en viaducten.

Vaak ging het spuiten gepaard met

Inmiddels wandelt

meter hoog in een dakgoot van een

én spuit hij in het

het avontuur en het respect dat je

licht. ‘Voor mij is dit worship.’

Arend uit Rotterdam. levensgevaarlijke capriolen ‘op tien halve meter’. Zijn drijfveer? ‘De kick, krijgt van de andere graffitikunstenaars. Hoe gekker hoe beter. Maar het

Arend: ‘Het is de ultieme vervulling van je

moet wel mooi zijn, anders sta je heel

artistieke gaven als je God ermee prijst.’

hoog voor aap.’

(beeld Dik Nicolai)

>>

13

 Redactioneel

Dagboek M

kenheid die hieruit sprak, raakte hem. Toen hij ook ijn broer Erik is behalve kerkhistoricus ook familiehisto-

nog door een vriend werd ‘meegesleurd’ naar de

ricus. Sinds het overlijden van onze ouders beheert hij

Alphacursus, begon het geloof steeds meer voor hem

het familiearchief en van tijd tot tijd duiken daaruit onbekende

te betekenen.

stukken op. Zo bracht hij op de laatste familiereünie een zwarte

Na afloop van de cursus las hij Bijbelteksten over het

ringband mee, waarin mijn ouders na mijn geboorte een dag-

verschil tussen licht en donker. ‘Zo las ik dat we kin-

boek hebben bijgehouden. Niet langer dan een jaar overigens,

deren van het licht moeten zijn. Alsof God tegen me

want na 23 november 1947 kent de ringband slechts lege

zei dat ik moest stoppen met de illegaliteit van het

blaadjes. Daarna was er kennelijk weinig bijzonders meer te

nachtleven. Dat heb ik toen gedaan.’

melden… Maar in mijn eerste levensjaar spatten hun liefde en

Een week later zocht hij op internet op de algemene

blijdschap van het papier. Dat ontroert me, ook omdat ze later

term ‘graffiti’ en vond als derde treffer in de resul-

dat soort gevoelens niet gemakkelijk tegenover hun kinderen

tatenlijst een site van Gospel Graffiticrew (GG), een

uitten.

Ik weet nu trouwens ook dat ik die eerste tijd tamelijk spartaans ben behandeld. Ik blijk elke nacht gehuild te hebben, maar drinken? Echt niet. ‘Hij moet leren om door te slapen. Na drie maanden geeft hij het op’, schrijft mijn moeder. Afijn, het heeft me mede gevormd tot wie ik nu ben.

 Ze hebben hun beloften gehouden: mijn ouders en God 

 ‘Als je met het Woord bezig bent, inspireert dat altijd’  internationaal collectief van christelijke graffitiartiesten.

Behoedzaam spuit Arend nu de lijnen op de muur. Hij heeft oog voor detail en is niet snel tevreden.

Nadat hij GG ontdekte, gooide hij het roer om, vertelt

Ik lees ook: ‘Zondag 24 november 1946 wordt onze jongen ge-

hij. Niet langer in het donker kunst maken, maar in

doopt. God verzegelt zijn belofte aan ons kindje, dat Hij altijd

het licht, op legale spuitplekken. Soms ontmoet hij

voor Addie zal zorgen. Vader en moeder beloven aan God dat

andere christelijke graffitiartiesten in het hele land,

zij Addie zullen opvoeden tot Gods eer.’ Ze hebben die beloften

maar vaker werkt hij te midden van niet-christenen.

gehouden: mijn ouders en God. Mijn ouders naar beste vermo-

Dat valt op. ‘Sommigen vinden het cool dat je jezelf

gen, God voor 100 procent.

durft te zijn. Anderen verachten me. Dat heb je met

Ik heb het teruggezocht in het doopformulier dat 69 jaar ge-

Jezus: óf je houdt van Hem, óf je stoort je aan Hem.

leden is gelezen. Daarin stond wat God beloofde: Ik zal je

Het woord “Jezus” communiceert heel duidelijk: recht

schoonwassen, bevrijden, vergeven, regeren, begraven en

in je face.’

laten opstaan, in je wonen en jawel, je tot mijn kind en erfge-

De weerstand gaat soms verder dan woorden, weten

naam aannemen. Adoptie, lang voor ik het woord kende. God

Arend en zijn GG-vrienden. ‘Onze kunst wordt wel-

heeft woord gehouden. Hij heeft dat allemaal gedaan, ondanks

eens beklad met occulte symbolen of koranteksten.

wie ik ben en wat ik doe en deed.

Het is niet fijn, maar beter dit dan dat mijn werk ge-

Dat oude, veel te lange, maar inhoudelijk onovertroffen doop-

negeerd wordt. Ik hoop dat mijn muurschilderingen

formulier, wauw, ik hoor er zomaar Sela’s dooplied in: ‘Met de

mensen aan het denken zetten en medechristenen

Heer begraven en weer opge-

bemoedigen als ze het zien. Sommige christenen

staan, om voor Hem te leven,

maken muziek, maar voor mij is dit worship.’

Jezus’ weg te gaan. Uit het water van de doop putten wij geloof en

Mooi dier

hoop, dat Gods trouw en liefde

Bij een nieuw leven hoort ook een nieuwe naam,

blijvend is.’ Spartaans? No way.

vindt Arend. ‘Overal Joax spuiten was heel egocen-

Royaal, overvloedig, uitbundig!

trisch: ik maakte mijn eigen naam groot. Ik wilde een naam die naar Jezus zou verwijzen en daar heb ik om gebeden.’ Binnen een week vond hij een nieuwe uit-

Ad de Boer (NGK), hoofdredacteur OnderWeg

 Interview

leg van zijn bestaande naam. ‘De letters verwijzen nu naar: Jesus On A Cross.

Ik spuit nu Jezus en Joax: het verwijst allebei naar Hem.’ Sinds zijn kunst verwijst naar Jezus, valt het Arend op dat zijn werk rijker en completer is geworden, zowel artistiek als qua boodschap. ‘Het werk van christenartiesten geeft richting. Het is de ultieme vervulling van je artistieke gaven als je God ermee prijst. Ik doe het door de naam Jezus uit te beelden.

Dat is heel expliciet. Maar de helft van mijn werk getuigt ook impliciet van God, gewoon door mooie dingen te maken. Zo spoten we pas met een paar jongens op een muur waar verschillende dieren op stonden. Ik spoot een

Het Woord, logos, fascineerde Arend zodanig dat hij er een muurschildering van maakte.

zebra. Dan maak je dus een mooi dier;

(beeld joax.nl)

dat geeft ook iets weer van God.’ Bovendien, stelt Arend, of kunstenaars

Rotterdam-Centrum, waar hij tot voor

Woord bezig bent, inspireert dat altijd.

nu christen zijn of niet, hun werk laat

kort diaken was.

Soms denk ik tijdens het spuiten terug

altijd iets zien van het karakter van

Zijn graffiti ontbreekt niet in de ge-

aan een preek of een Bijbelstudie.’

God. ‘Hij heeft iets creatiefs in deze

meente. ‘Afgelopen jaar hing heel

Zo was een preek van Tim Keller over

mensen gelegd en dat komt via hun

prominent, naast de preekstoel, een

Johannes 1 – over het Woord, logos, dat

kunst naar buiten.’

werk met de tekst “Jezus”. Ik had het

bij God was – voor Arend aanleiding om

Inmiddels geeft Arend workshops voor

met een aantal jongeren uit de kerk

een muurschildering met het woord

Youth for Christ, Opwekking en De

gemaakt. Dat voelde een beetje dub-

‘logos’ te maken. ‘Dat woord fasci-

Hoop en op middelbare scholen. ‘Voor

bel. Omdat ik het samen met anderen

neerde me mateloos.’

sommigen ben ik een rolmodel. Ik zat

had gemaakt, voldeed het werk niet

ook in de shit, maar heb nu een goed-

aan mijn eigen hoge standaard. Dat

Niet alleen zijn eigen gemeente, maar

lopend bedrijf als websiteontwikkelaar

was wel confronterend. Je zit er elke

ook andere kerken – ‘van pinkster-

en muurschilder.’

zondag tegenaan te kijken, dus dan wil

gemeenten tot aan gereformeerde

Het is alsof hij zijn avontuurlijke leven

je dat het helemaal perfect is. Maar

kerken’ – maken kennis met het graf-

moest opgeven, vertelt hij, terwijl hij

goed, op een gegeven moment kon ik

fitiwerk van Arend. ‘Ik geef workshops

van een afstandje zijn schilderij kritisch

het loslaten. Mensen vertelden me dat

met daarin een getuigenis en het de-

bekijkt. Maar nu komt hij op plekken

ze het mooi vonden. Wie ben ik dan

monstreren van mijn werk. En vervol-

waar hij eerst niet kwam. ‘Zo zocht ik

om te zeggen dat ze er niet van mogen

gens gaan we samen aan de slag. Soms

GG-vrienden op in Californië. Zij voelen

genieten omdat het niet aan mijn stan-

volgt er een gesprek over hoe ik in

als familie. Met hen deel ik mijn passie

daard voldoet?’

het leven sta of over Bijbelteksten. De

voor Jezus én voor graffiti.’

Zo inspireert Arend andere gemeen-

meeste jongeren zijn enthousiast. Ze

teleden, merkt hij. En andersom geldt

vinden het verrassend dat deze vorm

het evenzeer. Tijdens de preek zit hij

van kunst kennelijk ook kan in de kerk.’

Tekenen Artistiekelingen zijn in de kerk vaak

meestal te tekenen. ‘Dan kan ik me

vreemde eenden, merkt Arend. ‘We

beter concentreren. Ik teken dan bij-

Sjoerd Wielenga (GKv) is freelance

lopen vaak voor de troepen uit en zijn

voorbeeld een woord uit de tekst.’

journalist, tekstschrijver en eindre-

erg kritisch. Dat waardeert niet ieder-

Een kerkdienst of kringbijeenkomst kan

dacteur. Dit artikel is een bewerking

een.’ Toch heeft hij zijn plek gevonden

aanleiding zijn voor een nieuw werk,

van een verhaal dat eerder in EO Visie

in zijn kerkelijke gemeente, de GKv

ergens in het land. ‘Als je met het

verscheen.

15

 Thema

Kunst als vingerwijzing naar boven Kunnen we ons maar beter verre houden van kunst en cultuur? Het is geen onbekend geluid in christelijke kringen. Maurice Hoogendoorn bepleit echter een positievere en opener houding. Omdat je op de meest onverwachte plekken glimpen van God kunt opvangen. tekst Maurice Hoogendoorn beeld meunierd/Shutterstock

Ongeveer twee jaar geleden las ik de toen net verschenen

me. Want wie leest over overspel, keurt het daarmee toch

Nederlandse vertaling van een essay van de Russische

niet goed? Overigens, de auteur van Stoner, John Williams,

schrijver Tolstoi. De titel: Wat is kunst? Over die vraag kan een

schrijft in zijn roman ook niet over alcoholisme en overspel

mens lang nadenken. Maar meer nog raakte ik gebiologeerd

als waren het prijzenswaardige zaken.

door een zinnetje uit het voorwoord dat de schrijver Arnon

Een tweede vreemde suggestie in Grunbergs zinnetje is dat

Grunberg erbij had geschreven. Ik citeer: ‘Sommige religieuze

kunst voor christenen een concurrent van God is of kan zijn.

splintergroeperingen hebben het niet zo op kunst, maar in

Nu zal kunst voor sommigen inderdaad de rol van religie heb-

het Westen, meer in het bijzonder Nederland, waar de voor-

ben overgenomen – naar een schilderij van Rothko kijken is

man van de ChristenUnie kan twitteren dat hij een prachtige

voor bepaalde mensen een soort religieuze ervaring – maar

roman heeft gelezen, Stoner (waarin overspel, alcoholisme

voor mijzelf is kunst, en schoonheid, juist een verwijzing naar

en hysterie een belangrijke rol spelen), staat de heiligheid

God. Ik zie er sporen in terug van zijn liefde, goedheid en ge-

van kunst naast, tegenwoordig misschien zelfs boven die van

nade.

God.’

Toch begrijp ik wel hoe Grunberg aan zijn suggestie komt.

Grunberg bedoelde trouwens André Rouvoet, die van 2002

Christenen hebben zelf vaak genoeg gedaan alsof kunst en

tot 2007 fractievoorzitter van de ChristenUnie was. En laat ik

God inderdaad vijanden zijn. Denk alleen maar aan hoe fel,

direct maar bekennen dat ik zelf ook genoten heb van Stoner.

defensief en afwijzend veel christenen reageerden op de

Het gaat me nu echter om de suggesties in het zinnetje van

boeken over de tovenaarsleerling Harry Potter. Schrijfster J.K.

Grunberg. De schrijver lijkt het bijvoorbeeld vreemd te vinden

Rowling – een christen nota bene – werd voor een deel van

dat een christen een roman waarin overspel wordt gepleegd

de christenheid niet veel minder dan de personificatie van de

toch prachtig vindt. Waarom hij dat vreemd vindt, ontgaat

antichrist.

16

OnderWeg #23 > Jaargang 1 > 12 december 2015

 Opinie

Harry Potter, hier op een muurschildering in Montreal, toont hoe verdeeld christenen kunnen zijn in hun houding tegenover de cultuur.

Goede fictie Het voorbeeld van Harry Potter toont hoe verdeeld christenen kunnen zijn in hun houding tegenover de cultuur.

Zo schrijft de katholieke auteur Willem-Jan Otten in zijn essaybundel Onze Lieve Vrouwe van de Schemering – essays over poëzie, film en geloof lyrisch over de verhalen van Rowling. Schoolhoofd Perkamentus is voor hem de wijsheid zelve en in menig detail ziet hij Bijbelse symboliek verscholen.

Hetzelfde geldt voor priester Roderick Vonhögen, ontdekte ik toen ik hem onlangs interviewde voor het Nederlands Dagblad. Hij grijpt kunst en cultuur aan om met niet-gelovigen in gesprek te komen. Zoals kunst en

 God is niet afhankelijk van het geloof van een schrijver, schilder of regisseur om zijn schoonheid aan ons te laten zien 

cultuur voor bepaalde groepen christenen bedreigend

niet dat je het met alles eens hoeft te zijn. Ik zie de Harry

zijn, zo kan de kerk (ook een cultuur op zich) dat voor

Potter-boeken echt niet als een katholiek traktaat. Maar

ongelovigen zijn. Vonhögens pleidooi: ontmoet elkaar.

ik lees er wel in dat zelfopoffering en vriendschap belang-

‘Luister goed naar de ander. Wat raakt iemand die fan is

rijker en krachtiger zijn dan magie. En dat snap ik! Vervol-

van Star Wars? Waarom wordt iemand zo enthousiast van

gens kan ik daarover doorpraten met een Potterfan: waar

de verhalen van Tolkien? Ga vervolgens op zoek naar de

denk je dat J.K. Rowling die inspiratie vandaan heeft?’

waarden die jullie gezamenlijk hebben. Dat betekent dus

Priester Vonhögen gebruikt verhalen die in onze cultuur

>>

17

 Thema

Angst lijkt me geen goede raadgever in de houding van christenen ten opzichte van de cultuur van vandaag 



Ik pleit voor een positief-kritische houding. Kritisch, want niet alles is goed voor een mens. Maar ook positief, want ook al is deze wereld gecorrumpeerd, het is nog steeds Gods wonderschone wereld. En daardoor zie je soms een glimp van Hem op een plek waar je het niet had verwacht.

In een film als Magnolia (1999) bijvoorbeeld, waarin de paden van een stervende vader, zijn jonge vrouw, een verpleger, een beroemde verloren zoon, een politieagent die wanhopig op zoek is naar liefde, een nieuw en voormalig wonderkind, een tv-presentator en zijn aan cocaïne verslaafde dochter

aanslaan met een missionair doel. Maar ook zonder dat doel

elkaar kruisen. Toegegeven: toen ik de film de eerste keer

hebben ze wat mij betreft hun waarde. De verhalen van Tol-

zag, tien jaar geleden, heb ik hem niet eens uitgekeken,

kien over Midden-Aarde, van C.S. Lewis over Narnia en van

omdat ik dacht dat ik er beter niet naar kon kijken. In het

Rowling over Harry Potter: ze zijn in de eerste plaats gewoon

eerste deel van de film worden namelijk zo’n beetje alle tien

erg leuk om te lezen. Hoewel de Narniaverhalen nu vaak

geboden overtreden. Veel van de personages zijn ongelukkig

als een allegorie worden gelezen (men ziet de leeuw Aslan

en richten zichzelf en hun naasten te gronde. Maar later ben

bijvoorbeeld als Jezus), had Lewis als eerste prioriteit goede

ik er nog eens aan begonnen, omdat christelijke vrienden er

fictie te schrijven. De verhalen moesten goede verhalen zijn;

enthousiast over waren. En nu geef ik hun gelijk. De tragische

daarnaast konden ze de lezer helpen om ‘de dingen op een

drama’s in het begin monden uit in een indringend verhaal

andere manier te bekijken’.

over zonde, schuld en vergeving. Is de regisseur van Magnolia

In die twee functies zijn al deze schrijvers met vlag en wimpel

een christen? Ik weet het niet. Maar de film die hij maakte,

geslaagd. Wie In de ban van de ring leest, leest een waanzin-

slaagt erin het evangelie over te brengen. Magnolia hielp mij

nig goed verhaal. Een verhaal dat appelleert aan de diepste

om het evangelie als nieuw te ervaren.

menselijke verlangens en angsten. Een verhaal dat ons een spiegel voorhoudt en dat ons bijvoorbeeld durft aan te spreken op ons verlangen naar macht.

Glimp

Wereldlijk Sinds mijn ervaring met Magnolia waak ik ervoor om God al te gemakkelijk in een hokje te stoppen, alsof christelijke kunstenaars een patent hebben op het tonen van het goede, ware

Nu zullen de meeste christenen niet veel problemen hebben

en schone. Steeds vaker ontdek ik op de vreemdste plaatsen

met de verhalen van C.S. Lewis, omdat ze weten dat hij een

kieren waar het licht doorheen schijnt.

christen was (vanuit zijn non-fictie) en omdat de christelijke

Onlangs vroeg ik aan de Amerikaanse christelijke schrijfster

symboliek moeilijk te missen is in de verhalen van Narnia. Het

Marilynne Robinson of haar laatste roman, Lila, is samen te

wordt spannender wanneer over de auteur of regisseur min-

vatten als een verhaal over twee beschadigde mensen die

der bekend is, of zelfs bekend is dat die niet christelijk is. Kan

liefde en genade vinden waar zij dat niet hadden verwacht.

kunst dan nog steeds een vingerwijzing naar boven zijn?

‘Ja’, zei ze. En ze voegde er veelbetekenend aan toe: ‘Is dat

Zeker niet altijd natuurlijk, maar dat het kan en gebeurt, daar-

niet altijd zo, dat we onverwacht genade vinden?’

van ben ik overtuigd. De bekende uitspraak van Abraham

In hetzelfde interview vertelde Robinson dat ze moeite heeft

Kuyper (‘Er is geen duimbreed waarvan Christus niet zegt: het

met de manier waarop bepaalde christenen het woord ‘we-

is mijn!’) doet anno 2015 wat oubollig aan, maar heeft aan

reldlijk’ gebruiken. Alsof deze wereld slechts één en al zonde

waarde niets ingeboet. Gods liefde en genade zijn overal te

en verderf is, alsof hij níet van God is. En daarom besluiten

vinden. De hele wereld is van Hem. Ook in onze hedendaagse

ze de wereld, en de cultuur, te mijden, in afwachting van de

cultuur is daarom, voor wie goed kijkt, zijn hand te zien. God

goede wereld die ooit zal komen. ‘Jammer’, vond Robinson.

is niet afhankelijk van het geloof van een schrijver, schilder of

Ik ben het met haar eens. Want ook al is er veel verdriet en

regisseur om zijn schoonheid aan ons te laten zien.

slechtheid op deze wereld, er is ook immens veel goedheid

Dat betekent niet dat je alles aan kunst en cultuur zou moe-

en schoonheid. Omdat het Gods wereld is.

ten opsnuiven. Beter van niet zelfs; er wordt ook een hoop kitsch gemaakt. Maar angst lijkt me geen goede raadgever

Maurice Hoogendoorn (GKv) is historicus en journalist bij het

in de houding van christenen ten opzichte van de cultuur van

Nederlands Dagblad.

vandaag.

18

OnderWeg #23 > Jaargang 1 > 12 december 2015

Nieuws Nieuw toerustingsorgaan in NGK Per 31 december gaan het Nederlands Gereformeerd Jeugdwerk, het Missionair Steunpunt, Toerusting 2.0 en de Centrale Diaconale Commissie op in een nieuw toerustings-

 Colofon Kernredactie Ad de Boer (hoofdredacteur), Matthijs Haak, Johanne de Heus (beeldredacteur), Henk Hoksbergen (hoofdredacteur), Peter Hommes, Pieter Kleingeld, Erik Koning (eindredacteur), Jordi Kooiman (eindredacteur), Bas Luiten, Heleen Sytsma-van Loo. Brede redactie Kernredactie plus Bart Cusveller, Freddy Gerkema, Rob van Houwelingen, Hans Schaeffer, Hans Vel Tromp, Jan Westert.

orgaan: de Nederlands Gereformeerde Toerusting (NGT).

Medewerkers

Daartoe heeft de Landelijke Vergadering besloten. De NGT

Eline de Boo, Han Hagg, Simon Kadijk, Myriam Klinker-De Klerck, Roel Kuiper,

richt zich op predikanten en op alle vrijwilligers in de kerk op

Almatine Leene, Wim van der Linde, Embert Messelink, Jan Mudde, Maurits Oldenhuis,

het gebied van kerkelijk bestuur, diaconaat, jeugdleiding en

Hans-Jan Roosenbrand, Wolter Rose, Wim van der Schee, Joost Smit, Esther Spiering-

missionaire activiteiten. Ook wordt de NGT verantwoordelijk

de Hek, Peter Strating, Jeroen Sytsma, Daniël Timmerman, Roel Venderbos, Maarten

voor de participatie in de website www.homoindekerk.nl.

De missie van de NGT is: de leden van de NGK ondersteunen om toegewijde navolgers en getuigen van Jezus Christus te zijn. De NGT hanteert als instrumenten: vraagbaak-/loketfunctie, e-coaching, plaatselijke heidagen en landelijke toerustingsdagen.

Eerder besloot de Landelijke Vergadering op toerustingsgebied niet op eigen houtje te opereren, maar structurele

Verkerk, Ronald Westerbeek, Dick Westerkamp, Jeannette Westerkamp-Stegeman.

Redactieadres ’t Hazeveld 115, 3862 XA Nijkerk, 033-750 67 87, redactie@onderwegonline.nl.

Lezersservice Voor abonnementen, adreswijzigingen, opzeggingen en bezorgklachten: Nico Schenk, Droogoven 7, 3961 EW Wijk bij Duurstede, 0343-57 50 27, administratie@onderwegonline.nl.

samenwerking met andere kerken te zoeken. Met de GKv wordt al samengewerkt in het Diaconaal Steunpunt.

Audio

Het meerjarenplan 2016-2018 van de NGT, Impulsen voor on-

OnderWeg is beschikbaar in gesproken vorm bij de Christelijke Bibliotheek voor Blinden en

derweg, is te downloaden via http://tiny.cc/376x6x.

Slechtzienden (CBB). Neem voor meer informatie contact op met de CBB: 0341-565499.

Ph. Roorda overleden

Abonnementsprijzen

Drs. Ph. Roorda (91) is op 3 december overleden. Hij was docent Grieks en Latijn, onder meer aan de vooropleiding van de Theologische Hogeschool Kampen (1968-1978). Sinds de breuk die leidde tot het ontstaan van de NGK keerde hij zich in publicaties als GKv-lid tegen het ‘ware-kerkdenken’. Op www.onderwegonline.nl staat een in memoriam.

Bezwaren tegen homobesluit Zuid-Afrika Binnen de Nederduits Gereformeerde Kerk in Zuid-Afrika zijn veel bezwaren van kerken, predikanten en kerkleden losgekomen tegen het recente synodebesluit om het predikantsambt open te stellen voor kerkleden met een homoseksuele relatie en ruimte te maken voor de kerkelijke bevestiging van het homohuwelijk. De ingediende bezwaarschriften hebben een opschortende werking: het synodebesluit wordt niet uitgevoerd, totdat een volgende synode over de bezwaren heeft geoordeeld. Ook de Gereformeerde Kerk in Zuid-Afrika heeft bezwaar gemaakt tegen het synodebe-

Jaarabonnement: € 46,- (studenten € 23,- / Europa € 85,- / buiten Europa € 115,-).

Abonnement OnderWegOnline: € 37,50.

Proefabonnement: drie maanden gratis.

Neem voor het afsluiten van een abonnement contact op met de lezersservice (zie hierboven) of vul uw aanvraag online in op www.onderwegonline.nl.

Persvereniging OnderWeg is een uitgave van de Gereformeerde Persvereniging OnderWeg. Informatie: Marga van Gent-Petter (secretaris), persvereniging@onderwegonline.nl.

Bestuur Persvereniging Bernard Bos, Marga van Gent-Petter, Krijn de Lange, Aad Lootens, Ale Sierksma, Hillie van de Streek.

Adverteren Nico Postuma, 0341-84 21 47 of 06-139 959 05, adverteren@onderwegonline.nl.

Zie voor de formaten, tarieven en verschijningsdata www.onderwegonline.nl/adverteren.

Vormgeving Bredewold. Creatie, web & print. Postbus 86, 8090 AB Wezep, 038-376 33 90, fax 038-376 53 03, onderweg@bredewold.nl, www.bredewold.nl.

sluit. Beide kerken hebben sinds 2014 een zusterkerkrelatie.

Komen en gaan Aangenomen naar GKv Ede-Zuid: U. van der Meer (Tiel); NGK Heino/Langeslag (30 procent): G. Nederveen (Dalfsen, 70 procent). Verbonden aan GKv Dronten-Zuid: kand. C. van den Berg (Dronten). Preekbevoegdheid (NGK) verleend aan R. Koelewijn (student NGP), 033-2584439, roel-koelewijn@ planet.nl.

Technische realisatie en druk Zalsman B.V., Steinfurtstraat 1, 8028 PP Zwolle, Postbus 1025, 8001 BA Zwolle, 038-467 00 70.

IBAN: NL89INGB0000404945 t.n.v. Gereformeerde Persvereniging OnderWeg te Wijk bij Duurstede. www.onderwegonline.nl

 www.facebook.com/onderwegonline  www.twitter.com/onderwegonline

19

 Bijbelstudie

Heiligen hebben altijd status (1) De meeste christenen zullen zichzelf niet gauw als ‘heilige’ betitelen. Toch spreekt de Bijbel herhaaldelijk van Gods heiligen; eerst met

onder zijn protectie en dat stempelde hun dagelijkse leven (Exodus 19:6; Numeri 16:3;

betrekking tot de Israëlieten, later als aanduiding

Deuteronomium 33:3; vgl. 1 Petrus 2:9). Wat

van de eerste christenen. Deel één van een tweeluik

Israël was een heilig volk en daarom ook

over ons, heiligen.

niet vaak in de Bijbel voor dat Israëlieten

een status! een volk van heiligen. Het komt echter als heiligen worden aangesproken. Alleen wanneer zij hun toevlucht zoeken bij de HEER en zijn goedheid ervaren, zoals

tekst Rob van Houwelingen

vormen een groep, de ‘gemeenschap van

Psalm 34:9-10 zegt: ‘Proef en geniet: hoe

beeld lassedesignen/Shutterstock

de heiligen’.

zoet is de HEER; gelukkig is de mens die

Kortom, in het Bijbelse spraakgebruik komt

bij Hem gaat schuilen. Jullie, zijn heiligen,

een ander soort heiligen naar voren dan

heb ontzag voor de HEER, want degenen

Volgens Wikipedia is ‘heilige’ een titel die

waar we op basis van Wikipedia het eerst

die Hem vrezen, komen niets tekort’ (Wil-

in het christendom wordt toegekend aan

aan zouden denken. Zij bevinden zich niet

librordvertaling). En Jesaja profeteert: ‘Ieder

overleden personen die bijzonder recht-

op afstand, ze zijn onder ons.

die nog in Sion is, ieder die in Jeruzalem is

schapen en gelovig hebben geleefd. Velen

Daarmee komen de heiligen ineens heel

achtergebleven, zal heilig genoemd wor-

geloven dat deze mensen ook na hun dood

dichtbij. Het gaat om gewone mensen, die

den, alle mensen in Jeruzalem die ten leven

nog invloed uitoefenen in de hemel en op

toegewijd zijn aan de heilige God, zodat

opgeschreven zijn’ (Jesaja 4:3).

aarde. Alleen postuum en onder bepaalde

ze oprecht proberen vanuit het geloof te

voorwaarden kan iemand officieel heilig

leven, al is het met vallen en opstaan. Zulke

Vuurtongen

worden verklaard.

mensen worden in de Bijbel bij hun leven al

Wat in het Oude Testament slechts met

Vooral de Rooms-Katholieke Kerk kent

heilig verklaard.

aarzeling van het volk Israël kon worden

veel van zulke heiligen. Niemand weet

gezegd, blijkt in het Nieuwe Testament een

hoeveel het er precies zijn. Op de web-

Toevlucht

site heiligen.net zijn duizenden namen

Hoe kan dit? Strikt genomen is er maar

tenen te zijn, de messiasbelijdende Joden

te vinden, compleet met afbeeldingen,

één Heilige en Hij is toch totaal anders dan

uit de gemeente van Jeruzalem. Een groep

levensbeschrijvingen en een handige heili-

wij? Onvergelijkelijk in majesteit, volkomen

binnen Israël dus, mensen die zichzelf met

genkalender. Jaarlijks worden deze heiligen

vlekkeloos, met zo’n hartgrondige afschuw

recht konden beschouwen als Gods gehei-

herdacht, samen met alle christelijke mar-

van het kwaad dat Hij er letterlijk en fi-

ligden.

telaars, tijdens Allerheiligen (1 november).

guurlijk afstand van neemt. Gaapt er niet

Op de pinksterdag in Jeruzalem was de hei-

Het Bijbelse spraakgebruik verschilt op drie

een diepe kloof tussen God en mens, tus-

lige Geest uitgestort op ieder die Jezus er-

punten van het voorgaande. (1) Heiligen

sen schepper en schepsel (Hosea 11:9)? Ja,

kende als de messias. Ineens zagen zij iets

worden in de Bijbel niet pas na hun dood

maar je hebt wel heilige engelen. En Gods

opvlammen boven elkaars hoofd. Vuurton-

zo genoemd, maar nog tijdens hun aardse

heiligheid straalt ook af op mensen die Hij

gen, die later leken te stollen tot een licht-

leven. (2) Zulke gelovigen zijn niet per se

toelaat in zijn directe nabijheid. Hij noemde

krans. Het straalde ervan af: deze mensen

rechtschapener dan anderen (‘heilige boon-

zich bijvoorbeeld ‘de Heilige van Israël’.

waren op een bijzondere manier verbonden

tjes’), het kan evengoed om doorsnee ge-

Zo heeft Hij Israël tot een heilig volk ver-

met de God van Israël en daarom ook met

lovigen gaan. (3) In de Bijbel wordt nergens

klaard, of tot ‘heilige mensen’, zoals Exodus

elkaar. Dankzij de Geest kwam er een snel-

over individuele heiligen gesproken; ze

22:30 letterlijk zegt. Deze mensen stonden

groeiende groep van Gods heiligen in Jeru-

20

OnderWeg #23 > Jaargang 1 > 12 december 2015

specifieke aanduiding van de eerste chris-

 Bijbelstudie

lem, gedoopt in de naam van Jezus Christus en aan Hem toegewijd. Maar Saul zou deze mensen nooit meer vervolgen. Integendeel, ook hij liet zich dopen. Vol van de heilige Geest ging hij in de synagogen van Damascus verkondigen dat Jezus de messias was, tot verbazing van zijn toehoorders.

Vele jaren later keek Saul, alias Paulus, met spijt terug op wat hij de heiligen in Jeruzalem had aangedaan, namelijk toen hij zich verantwoordde voor koning Herodes Agrippa: ‘Indertijd vond ik dat ik de verspreiding van de naam van Jezus van Nazaret met kracht moest tegengaan, en daarvoor heb ik me in Jeruzalem dan ook ingezet. Met toestemming van de hogepriesters heb ik een groot aantal heiligen in de gevangenis laten opsluiten’ (Handelingen 26:9-10).

Sinds Pinksteren was het aantal messiasbelijdende Joden enorm toegenomen. Er zalem, als nieuwtestamentische vervulling

heiligen van de hoogste God’ (Daniël 7:27).

woonden niet alleen heiligen in de stad

van wat Jesaja had geprofeteerd.

Zodoende konden Jezus’ volgelingen zich-

Jeruzalem, maar ook in dorpen als Lydda en

Waarom vonden de eerste christenen dit

zelf beschouwen als ‘de heiligen’ uit Daniël

Joppe, waar de apostel Petrus op bezoek

nu zo’n passende naam? Waarschijnlijk

7, de voortrekkers van Gods heilige volk,

kwam tijdens zijn inspectiereis door de

omdat zij goed geluisterd hadden naar

met een vooraanstaande plaats in het ko-

kuststreek. Hij maakte namelijk een grote

Jezus. Hij had zich meer dan eens ge-

ninkrijk. Zij zouden participeren in de we-

rondreis, en het lijkt erop dat de gemeente

presenteerd als de Mensenzoon uit het

reldheerschappij van de Allerhoogste en de

van Jeruzalem door heel het land te vinden

visioen van Daniël 7 en het daar beloofde

Mensenzoon.

was. Zo waren er heiligen in Lydda, waar

koninkrijk geproclameerd. En zullen vol-

Petrus de verlamde Aeneas genas, en hei-

gens datzelfde visioen ‘de heiligen’ niet

Uw heiligen

meeregeren in dat koninkrijk? ‘Het koning-

De Joodse autoriteiten wilden deze Jezus-

de gestorven Tabita/Dorkas weer tot leven

schap, de heerschappij en de grootheid

beweging in de kiem smoren. Eén van de

wekte. ‘Toen Petrus door het land reisde,

van alle koninkrijken onder de hemel zul-

fanatiekste bestrijders was de jonge Saul.

kwam hij ook bij de heiligen die in Lydda

len gegeven worden aan het volk van de

Hij reisde zelfs naar de Syrische hoofdstad

woonden. (…) En toen hij de heiligen (…)

Damascus, waar hij een soort razzia wilde

weer binnengeroepen had, liet hij hun zien

houden in de synagogen. Totdat hij plotse-

dat ze weer leefde’ (Handelingen 9:32 en

ling het licht zag en tegelijkertijd met blind-

41).

heid werd geslagen.

Deze joods-christelijke gelovigen – overal in

In Damascus had Ananias via een droom

Israël woonachtig, maar verbonden met de

gehoord dat hij Saul door handoplegging

gemeente van Jeruzalem – waren mensen

zijn gezichtsvermogen mocht teruggeven,

die leefden in ontzag voor de Heer, met de

als teken dat de Heer juist deze man had

bijstand van de heilige Geest (Handelingen

uitgekozen om zijn naam uit te dragen.

9:31; zie ook Judas 3). Een gemeenschap van

Maar Ananias had grote moeite met deze

heiligen.

 In het Bijbelse spraakgebruik komt een ander soort heiligen naar voren dan waar we op basis van Wikipedia het eerst aan zouden denken 

ligen in het nabijgelegen Joppe, waar hij

opdracht: ‘Heer, van veel kanten heb ik gehoord over deze man en over al het kwaad

Rob van Houwelingen (GKv) is hoogle-

dat hij uw heiligen in Jeruzalem heeft aan-

raar Nieuwe Testament aan de Theologi-

gedaan’ (Handelingen 9:13).

sche Universiteit in Kampen en lid van de

Er waren ‘heiligen van de Heer’ in Jeruza-

brede redactie van OnderWeg.

21

 Woordzoeker

‘Ik ben de stam’ Om over na te denken · Wat vind je van de BGT en waarom? Waarvoor zou je hem (niet) gebruiken? · De andere zes Ik ben-uitspraken zijn ook te koppelen aan een wonderteken: de zoon van de hoveling, de genezing te Betesda, Jezus loopt over het meer, de broodvermenigvuldiging, de genezing van de blindgeborene en de opwekking van Lazarus. Welke koppels vind je en wat leer je daarvan?

22

OnderWeg #23 > Jaargang 1 > 12 december 2015

 Woordzoeker

Jezus zei tegen zijn leerlingen: ‘Ik ben de stam van Gods druivenplant en jullie zijn de takken. God zelf is de tuinman.’

(Johannes 15:1, Bijbel in Gewone Taal)

De Bijbel in Gewone Taal (BGT) laat je soms even schrikken. Zo vergaat het mij althans. Je raakt gewend aan de taal van de Bijbel in een bepaalde vertaling. Als het er dan opeens in gewone dagelijkse taal staat, geeft dat soms een heel andere kijk op de tekst. Soms verfrissend, maar soms ook confronterend. Ook op onze tekst valt opeens nieuw licht. tekst Simon Kadijk beeld CecileOSaveurs/Pixabay

In de BGT-vertaling van onze tekst staat de

Juist in het evangelie van Johannes wordt

Dat woordje ‘ware’ ontbreekt in de BGT.

zin: ‘en jullie zijn de takken’. Deze woorden

de eenheid tussen Jezus en God de Vader

Dat wil zeggen: de BGT heeft niet ‘ware

ontbreken in de grondtekst, maar ze zijn

benadrukt. Alleen in dit evangelie horen we

druivenplant’, maar ‘Gods druivenplant’.

wel zo bedoeld. Dat blijkt in vers 5, waar

Jezus telkens zeggen: ‘Ik ben’. Bijvoorbeeld

Want wat is nu ware? Is het niet dat Jezus

het wel expliciet staat. Deze manier van

in onze tekst: ‘Ik ben de stam van Gods

bedoelt: Ik ben de nieuwe levenskrachtige

vertalen is kenmerkend voor de BGT. Men

druivenplant.’

aanplant van God, die welig tiert en vrucht

brengt zaken onder woorden die niet direct

zal dragen? Zo gek is die ‘vertaling’ dus

letterlijk geschreven zijn, maar wel bedoeld

Zeven

zijn. Dat verhoogt de leesbaarheid voor kin-

Zeven is een getal dat in de Openbaring

deren en mensen die minder geoefend zijn

aan Johannes een grote rol speelt. In zijn

in het lezen van teksten. Ze kunnen beter

evangelie zit dat getal ook, maar dan

Kana

de BGT lezen dan een kinderbijbel.

meer verborgen. In een vorige bijdrage

De zeven wondertekenen begonnen met

aan Woordzoeker (OnderWeg nummer 15)

de bruiloft te Kana waar water wijn werd.

heb ik aandacht gevraagd voor de wijze

De uitspraken met ‘Ik ben’ eindigen met de

Johannes begint zijn evangelie met: ‘In het

waarop Johannes de zeven wondertekenen

druivenplant. Van druiven wordt wijn ge-

begin was het Woord, het Woord was bij

van Jezus beschrijft, opdat we geloven

maakt. Zo is deze Ik ben-uitspraak over de

God en het Woord was God.’ Even verderop

en zodoende leven! Hoe bijzonder is het

druivenplant verbonden met het wonderte-

schrijft hij: ‘Niemand heeft ooit God ge-

dan om te zien dat Johannes ook precies

ken van de verandering van water in wijn.

zien, maar de enige Zoon, die zelf God is,

zeven uitspraken van Jezus vermeldt die

Wij zijn de takken van de druivenplant,

die aan het hart van de Vader rust, heeft

beginnen met ‘Ik ben’: Ik ben het brood dat

Christus. Als we verbonden blijven met

Hem doen kennen.’ Het thema van het

leven geeft (6:35); Ik ben het licht voor de

Christus, zullen we veel vrucht dragen; dan

evangelie van Johannes is: Jezus is de Zoon

wereld (8:12); Ik ben de deur voor de scha-

wordt de grootheid van de Vader zichtbaar

van God en dus zelf God. In Johannes 8:58

pen (10:7); Ik ben de goede herder (10:14);

(Johannes 15:8).

schrijft Johannes dat Jezus Abraham heeft

Ik ben de opstanding en het leven (11:25);

gezien: ‘Waarachtig, Ik verzeker u: voordat

Ik ben de weg, de waarheid en het leven

Simon Kadijk (NGK) heeft theologie gestu-

Abraham geboren werd, ben Ik.’ Ik ben, dat

(14:6), en ten slotte: Ik ben de ware wijn-

deerd en is directeur van Donatus Verze-

is de naam van de God: Ik ben die Ik ben.

stok (15:1).

keringen.

Eenheid

niet! Die ware druivenplant is waar, omdat het Gods druivenplant is.

23

 Column

Swingen me

Spotlight ‘

U

bent precies wat we nodig hebben. U komt als geroepen!’ zegt de hippe jongeman die ons aanspreekt. Er staat wanhoop in

zijn ogen te lezen. Hoe kunnen we hem helpen? ‘We zijn een speel-

tekst Arie Reitsema

film aan het opnemen en zoeken figuranten. Zou u willen meewerken? Anders kunnen we niet verder.’ Zijn ogen doen inmiddels meer aan die van een zeehond denken en wanneer we horen dat de film

opnamen door tekenen we echte contracten en na afloop worden

D

we met applaus van de crew, maar zonder vergoeding, weer de

zendingswerk van de NGK in Zuid-Afrika dateert al

straat op gestuurd. Maar dat geeft niet, want we hebben er een

van het begin van de jaren zestig van de vorige eeuw.

goed gevoel aan overgehouden. Twee uurtjes stonden we in de

Sindsdien zijn er tien gemeenten geïnstitueerd en er

spotlight, we zijn vastgelegd op film en onze namen rollen straks

worden op 55 plaatsen in het gebied van de Zoeloes

over de aftiteling.

diensten gehouden. Tien Nederlandse zendelingen

nobele motieven heeft, zwichten we. Als ik met mijn vriendinnen naast de bekende acteurs zit en de felle lichten en camera’s op ons gericht zijn, spelen we de gevraagde emoties met passie. Tussen de

e Nederlands Gereformeerde Kerken zijn verbonden met een groot aantal zendingsprojecten. De meeste daarvan zijn verbintenissen

voor een korte termijn, hooguit een paar jaar. Het

hebben er gewerkt. Daarvan zijn nog twee over en het

 Er zijn veel mensen die het idee hebben dat ze niet eens in beeld zijn 

einde van hun verbintenis is in zicht. Maar er zijn inmiddels negen Zoeloe-predikanten aangesteld en een aantal evangelisten. Samen met de jonge gemeenten zetten zij het zendingswerk voort.

Jongeren In de zendingsgeschiedenis is het vaak voorgekomen dat er een breuk ontstond tussen de zendende kerk en

Dat is meer eer dan ik in het gewone leven ervaar. Daar ben ik ook

de jonge kerk. Dit is niet gebeurd in KwaZulu. Er is een

figurant: als echtgenote en moeder om man en kinderen te laten

goede relatie tussen de Zoeloes en de Nederlanders.

bloeien, in de kerk om medegemeentelid of zoeker te ondersteu-

In Nederland is echter een generatie opgegroeid die

nen, en op de werkvloer om leidinggevenden en cliënten bij te

‘Jozef niet gekend heeft’. Er is minder animo om bij dit

staan. Hoor daar zeker geen klaagzang in, ik vind veel voldoening

langetermijnzendingswerk betrokken te zijn, vooral

in mijn dienende rol. Er zijn veel mensen die het idee hebben dat

niet als het al door onze grootouders is opgezet. Om

ze niet eens in beeld zijn. Niemand lijkt hen nodig te hebben, laat

die reden had het beleidsorgaan voor de Zending in

staan dat iemand ze in de spotlights zet. Wat een goed nieuws heb-

Zuid-Afrika (BZA) een zendingsconferentie georgani-

ben we hun te brengen: dat ze voor Jezus niet zomaar naamloze fi-

seerd. Die vond 28 november plaats in Bunschoten.

guranten zijn. Dat hun namen zullen prijken op de aftiteling aan het

Er waren zes Zoeloes uitgenodigd, vier mannen en

einde van zijn verhaal. Misschien trekken ze nu nog ongezien van

twee vrouwen. Zij hebben hun best gedaan om bij de

opvangcentrum naar de volgende sporthal of van afwijzing naar het uitzendbureau. Maar voor God zijn ze hoofdrolspelers.

Eline de Boo (PKN) is schrijfster met een missionaire roeping.

 Missionair

et Zoeloes in Bunschoten  Er is in Neder-

land minder animo om bij dit langetermijnzendingswerk betrokken te zijn  tweehonderd aanwezigen de Zoeloezending weer op de kaart te zetten. Er waren wel jongeren, maar beslist niet genoeg.

Toch heb ik negen jongelui gesproken, die laaiend enthousiast waren! Zij en de andere aanwezigen werden eraan herinnerd dat veel gemeenten lijken op een bus met een lekke band. Handelingen 2 noemt vier kenmerken van de kerk: blijven bij het Woord, de gemeenschap, de gebeden, en

De aanwezige Zoeloes maakten met hun fantastische gezang de harten warm.

de zending. Als de vier banden van een bus. Als er één lek is, wie stappen er dan

maar vooral met gebed en hulp bij de op-

het eerst uit? Niet de oude dames…

leiding van nieuwe voorgangers.

Kleine kerkjes

In zes workshops kregen de bezoekers de gelegenheid om met de Zoeloes van

 De kleine gere-

formeerde kerkjes blijven vasthouden aan de dwaasheid van het kruis 

Ds. Paul Sithole opende de dag met een

gedachten te wisselen over de toekomst

woord uit 1 Samuel 18. Tegen de achter-

van het partnerschap, het belang en het

grond van de zelfingenomenheid van Saul

eigene van zendingswerk in de steden, de

wees hij via de opofferingsgezindheid

problemen van de jeugd in Afrika en hier,

van Jonathan naar het offer van de grote

kortdurende zendingtrips, de balans tus-

Zoon van David. Ds. Sipho Phungula riep

sen evangelieverkondiging met de daad

op om de band met de Zoeloes vast te

en met het woord, en het geheim van

houden. Het unieke evangelie van Jezus

Afrikaanse chorussen.

passie voor het Woord van God zijn een

wordt vaak ontkend in de Afrikaanse

Er werd fantastisch gezongen, zowel

heilzame stimulans voor ons.

samenleving. Miljoenen lopen achter de

door de Nederlanders als de aanwezige

zwarte messias Shembe aan of vallen voor

Zoeloes. Vooral het lied ‘UJesu unobubele

Arie Reitsema was tot zijn emeritaat in

de valse beloften van gezondheid en rijk-

nam’ (Jezus houdt van mij) maakte de

2006 zendeling voor de NGK Kampen in

dom door Jezus. De kleine gereformeerde

harten warm.

het Richmond-district in Zuid-Afrika.

kerkjes blijven daartegenover vasthouden

Laten we samen met de Zoeloes de bus

aan de dwaasheid van het kruis en de op-

van de gemeente van Christus op de weg

standing van Christus als enige hoop voor

houden. Zij hebben ons nodig, wij hen.

Webtip

de wereld. Ze hebben de steun van ons in

Hun enthousiasme voor het evangelie van

Zie voor meer informatie www.ngzn.nl.

Nederland nodig. Niet alleen financieel,

Jezus Christus, hun offerbereidheid en hun

25

 Trefpunt

Samen één in Alphen aan den Rijn Samen één, omgaan met verschillen in de kerk. Het is de titel van een praktisch bezinningsboek dat in gemeenten in heel Nederland wordt gebruikt om gemeenteprojecten te organiseren. In Alphen aan den Rijn doen ze het ook. Bijzonder is dat het gemeenteproject daar als samenwerking tussen de plaatselijke GKv en NGK is opgezet. ‘We hopen dat het ertoe bijdraagt dat we samen het gesprek aangaan over hoe je Christus in je leven kunt volgen.’ tekst Maarten Boersema

thema’s liefdestalen, verschillen tussen

organisatie, legt uit: ‘Op de eerste avond

beeld Herman Bos

generaties, verschillen in het beleven

hebben we het project eerst ingeleid en

van het geloof, diversiteit in taken, rollen

daarna hebben we in groepen het eer-

‘De titel Samen één, omgaan met verschil-

en talenten, en het toekomstbeeld van

ste thema besproken aan de hand van

len in de kerk kan een suggestie wekken

de gemeente.

drie casussen. Het onderwerp was de

die voor ons niet terecht is. Het is niet

De ervaring leert dat het boek vaak ge-

verschillende liefdestalen en we hebben

ons doel om samen één te worden, maar

bruikt wordt als kapstok. Er zijn heel wat

mensen gevraagd om te bedenken hoe je

om elkaar beter te leren kennen. Het is

gemeenten die aan de hand van het boek

vanuit de verschillende liefdestalen zou

interessant hoe je binnen de kerk en tus-

een eigen invulling geven aan een ge-

kunnen reageren in een drietal situaties.’

sen kerken onderling kunt omgaan met

meenteproject rond dit thema. In de GKv

‘De casussen waren gebaseerd op con-

verschillen.’ Aan het woord is Marcel

Blije-Holwerd worden door het seizoen

crete vragen die spelen in zowel de

Buchner, lid van de NGK Alphen aan den

heen bijvoorbeeld zes avonden georgani-

kerkelijke als burgerlijke gemeente’,

Rijn en betrokken bij de organisatie van

seerd. Die avonden worden gezamenlijk

vervolgt Klapwijk. ‘De eerste casus had

het gemeenteproject. ‘We zijn nu onge-

geopend, waarna de aanwezigen in groe-

te maken met de bouw van een nieuw

veer vier jaar met elkaar in gesprek. We

pen uiteengaan. Deze groepen verschil-

kerkgebouw, de tweede met de komst

hebben al een aantal keren gezamenlijke

len per avond. De zondag ervoor is er

van asielzoekers in onze stad en de laat-

samenkomsten gehad, maar dit is het

een voorbereidingspreek.

ste met de komst van een nieuwe predi-

eerste jaar dat de relatie inniger gestalte

In de GKv Buitenpost is aan het begin van

kant. Hoe kunnen in deze verschillende

wordt gegeven.’

het vorige seizoen in zes weken aandacht

situaties de liefdestalen tot uitdrukking

gegeven aan het thema, onder meer in

komen?’

de prediking. Daarna is bij huiskringen

Klapwijk verwacht zelf veel van het

Het boek Samen één geeft aan de hand

en commissies de vraag neergelegd om

laatste onderwerp, dat gaat over de

van zes thema’s richting aan het omgaan

de thema’s door het jaar heen te behan-

droomkerk. ‘We willen rondom dit on-

met onderlinge verschillen. Bij elk thema

delen.

derwerp een gezamenlijke gemeentedag

worden zeven dagteksten aangereikt en

In Alphen aan den Rijn is de invulling

organiseren met tal van activiteiten en

daarbij wordt ook een opzet gegeven

weer anders. Elke thema krijgt een an-

de dag erop een gezamenlijke eredienst

voor de invulling van een gemeente-

dere invulling. Sietze Klapwijk, lid van

houden.’

avond over dit thema. Aan bod komen de

de plaatselijke GKv en betrokken bij de

Liefdestalen

26

OnderWeg #23 > Jaargang 1 > 12 december 2015

 Trefpunt

Ramen Klapwijk en NGK-broeder Buchner zijn nuchter en realistisch over het samenwerkingsproces, waar het gemeenteproject onderdeel van uitmaakt. Klapwijk: ‘We willen dat we in goede harmonie met elkaar samenwerken en dat we elkaar goed leren kennen en herkennen

In Alphen aan den Rijn stond op de eerste avond van het gemeenteproject ‘Samen één’ het

als gelovigen. We hebben daarbij geen

thema liefdestalen centraal.

haast.’

Buchner: ‘De NGK is met ruim honderd

wordt verbreed door deze gezamenlijke

in je leven kunt volgen. Of dat leidt tot

leden een stuk kleiner dan de GKv met

gesprekken en gezamenlijke activiteiten.

verdere samenwerking, dat zien we

vijfhonderd leden. Dit verschil zorgt bin-

De GKv is een kerkgenootschap waar de

later wel. Er kan ook een punt zijn dat

nen onze gemeente voor de vraag of

ramen lang gesloten waren en ik merk

we tegen elkaar zeggen dat we, hoewel

onze identiteit wel gewaarborgd is bij

dat het openen van de ramen zorgt voor

we hetzelfde geloven, toch een andere

nauwere samenwerking. Belangrijk is in

herkenning buiten de eigen kerkgrenzen.

weg gaan zonder elkaar uit het oog te

dit proces dat we de samenwerking en

Daar ben ik blij om.’

verliezen.’

ligt op de elementen die ons samenbin-

Ervaren en beleven

Begin januari staat het derde thema,

den. We stellen vast dat er ook verschil-

Buchner en Klapwijk zijn ook lid van de

over ervaren en beleven, op de agenda.

len zijn en die schuiven we niet terzijde,

werkgroep die vorm geeft aan het proces

Klapwijk: ‘We maken hier een gezamen-

maar ze hoeven geen belemmering te

van verdere samenwerking. Een helder

lijke eredienst van, speciaal gericht op

zijn om samen te werken waar het kan

geformuleerd einddoel hebben ze daarbij

het gezin. Wij nodigen de NGK uit bij ons

en elkaar te ontmoeten.’

niet. Het proces van samenwerken is ei-

in de dienst, net zoals de NGK ons bij

Buchner kan niet genoeg benadrukken

genlijk al een doel op zich. Klapwijk: ‘Het

een andere dienst zal uitnodigen. Na de

dat de focus in eerste instantie gericht is

vreemde is dat we in deze werkgroep

dienst hopen we in groepen een geza-

op wat beide gemeenten samenbindt en

aanjagers en trekkers van het werk bin-

menlijke preekbespreking te doen. Met

waarin ze elkaar kunnen steunen. Klap-

nen de kerk en het samenwerken tussen

de predikant hebben we afgesproken

wijk onderstreept dat door enkele voor-

de gemeenten zijn, maar dat juist wij

om een preek voor te bereiden die ook

beelden van die steun te noemen. ‘De

soms ook het tempo iets terugschroeven.

voor een 12-jarig kind te begrijpen moet

NGK is klein en heeft in eerste instantie

Binnen beide gemeenten zijn er namelijk

zijn.’ Klapwijk lacht hartelijk. ‘Dat is een

contact met ons gezocht omdat de ker-

mensen die niets liever willen dan nu

behoorlijke opgave, maar dat gaat hem

kenraad zich zorgen maakte over het

al samen te zijn en er zijn mensen met

zeker lukken. Hij heeft wel voor hetere

jeugdwerk. In de gemeenschappelijke ac-

zorgen. Het is aan ons om een balans te

vuren gestaan.’

tiviteiten proberen we daarom de jeugd

vinden.’

uit beide gemeenten met elkaar in con-

Buchner: ‘We hopen dat dit gemeente-

Maarten Boersema is fotograaf, tekst-

tact te brengen. Daarnaast merk ik dat

project ertoe bijdraagt dat we samen het

schrijver en predikant van de GKv Blije-

de horizon binnen mijn eigen gemeente

gesprek aangaan over hoe je Christus

Holwerd.

ontmoeting zoeken, waarbij de nadruk

Fusie in Wapenveld De GKv en de NGK in Wapenveld fuseren per 1 januari 2016 tot één gemeente: De Brug. Dat is het sluitstuk van een proces van toenadering en integratie dat in 2011 begon met een verklaring van wederzijdse erkenning als gemeenten van Christus. De nieuwe gemeente telt circa 550 leden en heeft nog geen eigen predikant.

27

 Jeugdwerk

Voelen jongvolwassenen zich thuis in Gods huis?

We willen graag dat jongeren zich thuis voelen in de kerk, dat het een vertrouwde plek voor ze is, waar ze gezien worden en die mag bijdragen aan hun relatie met God. Maar wat is ‘je thuis voelen’ en wat is ‘thuis’? Een fysieke plek, specifieke activiteiten, een geloofsleer? En is dat voor iedereen hetzelfde? In een serie van drie artikelen gaan we op deze vragen in.

tekst Moniek Mol

Agenda

In 2011 verscheen het boek The politics of

• Verloren voelend: Onder de eerste strategie

home waarin J.W. Duyvendak, hoogleraar

vallen de mensen die zich verloren voelen

gebed, georganiseerd door Missie

sociologie, schrijft over het thuisgevoel

in deze wereld. Ze zijn niet in staat om

Nederland. Thema: ‘Het woord is

van West-Europeanen en Amerikanen. Hij

zich thuis te voelen in een wereld waarin

aan jou’.

stelt dat het thuisgevoel onder druk staat

zo veel veranderd is en waarin naar hun

Zie www.missienederland.nl.

door de groeiende mobiliteit van goederen,

beleving weinig vertrouwde plekken zijn

informatie en mensen als gevolg van de

overgebleven. Zij hebben geen strategie

• 1 7-24 januari 2016: Week van

•O p 22 en 23 januari 2016 organiseert

(meer) om zich thuis te voelen.

BGO-Jeugdwerk de jaarlijkse jeugd-

globalisering. Er zijn mensen die deze mobi-

leidersconferentie, met als thema:

liteit als een negatieve ontwikkeling zien en

• Chronisch onderweg: Onder de tweede

‘Generations’. Hoofdsprekers zijn

mensen die het als een positieve ontwikke-

strategie vallen de mensen die niet de

Els van Dijk en René Barkema. Zie

ling zien. Daarnaast zijn er mensen die een

noodzaak voelen om zich aan een spe-

www.jeugdleidersconferentie.nl.

specifieke plek nodig hebben om zich thuis

cifieke thuisplek te hechten. Daarin zijn

te voelen en mensen die dat niet nodig heb-

zij anders dan de mensen met de andere

ben. Volgens zijn onderzoek zijn de mensen

strategieën. Het thuisgevoel hangt niet

op grond van deze voorkeuren te verdelen

samen met één thuisplek. Wat bepaalt of

in vier groepen. Hij concludeert dat er vier

ze zich ergens thuis voelen is bijvoorbeeld

strategieën zijn voor de manier waarop

de aanwezigheid van een vestiging van

•O p 12 en 13 februari 2016 wordt de vierde conferentie van Rondom

mensen omgaan met het thuisgevoel in deze wereld.

een wereldketen als Starbucks.

• Oud en vertrouwd: Onder de derde stra-

het Kind gehouden, met als thema

tegie vallen de mensen die zich noodza-

‘Exce!!ent’. De conferentie richt zich op ouders, leerkrachten, kinderwerkers en beleidsmakers (ambtsdra-

mobiliteit

gers en leidinggevenden) binnen de kerkelijke gemeente. Zie www.rondomhetkind.info/home.

28

mobiliteit

algemeen

Verloren voelend

Chronisch onderweg

specifiek

Oud en vertrouwd

Gekozen plek

OnderWeg #23 > Jaargang 1 > 12 december 2015

 Jeugdwerk

 Ons thuisgevoel

Veel jongvolwassenen gaan zelf op zoek naar een kerk waar ze zich thuis voelen.

staat onder druk door de groeiende mobiliteit van goederen, informatie en mensen 

(beeld Ajlatan/Shutterstock)

kelijkerwijs meer zijn gaan hechten aan

zullen we (zowel de jongeren als wijzelf)

de waarde van hun specifieke thuisplek.

eerst helder moeten krijgen welk beeld

Zij richten zich volledig op hun eigen

we hebben bij de kerk als thuis.

Tips/media

Relaties

• Ga met jongeren in gesprek over het

thuisomgeving, uit angst of afweer tegen de globalisering.

• Gekozen plek: Onder de vierde strategie

In mijn onderzoek naar het thuisgevoel

beeld van de kerk als thuis. Bespreek

vallen de mensen die meer waarde hech-

van jongvolwassenen in een gemeente

niet alleen het beeld van de jongeren,

ten aan hun specifieke thuisplek omdat

in Amersfoort kwamen twee dingen naar

ze daarvoor gekozen hebben. Ze richten

voren die ik hier graag wil delen. In de

zich op een bepaalde plek als onderdeel

eerste plaats gaven de jongvolwassenen

voelen van de gemeente en daaraan

van hun leefstijl en/of identiteit.

aan dat zij, juist omdat ze kíezen voor die

bijdragen, alleen moet je ze dat wel per-

gemeente, ook aangesproken mogen wor-

soonlijk vragen. Een algemene oproep

den op hun lidmaatschap. Ze willen zich

tijdens de kerkdienst of in een artikel in

Negatief

maar ook dat van jezelf.

• Jongeren willen zich graag onderdeel

het kerkblad heeft meestal geen zin!

Ook binnen de kerk voelen we ons om

graag deel voelen van de gemeente en

uiteenlopende redenen wel of niet thuis.

daar ook aan bijdragen.

In de meeste gesprekken die ik met indivi-

In de tweede plaats gaven de jongvolwas-

Duyvendak is als e-book te downloaden

duele jongeren en jongvolwassenen voer,

senen aan dat voor hen de relaties met

vanaf zijn website: www.jwduyvendak.

komt naar voren dat de gereformeerde

anderen het allerbelangrijkst zijn voor het

nl/politics-of-home.

kerk waarin ze zijn opgegroeid niet langer

thuisgevoel in de geloofsgemeenschap!

de kerk is die hun een thuisplek geeft in

Dat ze gezien worden en ze samen met

deze wereld. Het is veeleer andersom: ze

anderen kunnen leren, waarbij ze expliciet

gaan zelf op zoek naar een kerk die past

de bijdragen van jong én oud noemen. In

bij hun leefstijl en identiteit (de vierde

deze gemeente spelen daarbij de kringen

strategie).

een grote rol.

In de kerk wordt daar nog wel eens nega-

Jongvolwassenen kiezen dus zelf voor

tief over gesproken en wordt dat jongeren

een gemeente en voelen zich thuis in een

soms kwalijk genomen. Dat is niet alleen

gemeente waarin ze relaties kunnen aan-

een slecht vertrekpunt voor een zinvolle

gaan met anderen en waarin ze worden

dialoog, maar ik vraag me ook af of het te-

aangesproken op hun lidmaatschap.

recht is. Zo’n negatieve reactie wordt mis-

De volgende keer meer over (jongeren)

schien veroorzaakt doordat we zelf een

kringen in de kerk en hoe deze kunnen bij-

ander beeld hebben bij de kerk als thuis.

dragen aan het thuisgevoel van jongeren

Binnen onze kerken zijn veel mensen

en jongvolwassenen.

• Het boek The politics of home van J.W.

verontrust over allerlei nieuwe ontwikkelingen. Ze raken vervreemd, waardoor

Moniek Mol (GKv) is adviseur van het

de kerk niet langer als vertrouwd wordt

Praktijkcentrum. Met bijdragen van Anko

ervaren (de derde strategie). Wanneer we

Oussoren en Paul Smit, adviseurs bij resp.

hier met jongeren over willen praten, dan

het Praktijkcentrum en het NGJ.

29

 Wandelen met God

Zingen over een vervuilde aarde

Als we in de kerk het opwekkingslied ‘Vader, vol van vrees en schaamte’ zingen, heb ik steevast een brok in mijn keel. De melodie en tekst raken me elke keer weer. Dat zit hem vooral in die ene zin: ‘Heel uw werk, door ons vertreden, klaagt ons mensheid aan bij U.’ Die zin laat ons voelen hoezeer onze relatie met de schepping verstoord is. tekst Embert Messelink beeld Steve Buissinne/Pixabay

gen om dagelijks wat water te halen.

de meeste soorten alleen nog in deze

Maar ook beelden dichter bij huis: het

collectie voorkomen: ze zijn uitgestor-

bosgebied waar ik in de avondscheme-

ven. ‘Heel uw werk, door ons vertre-

Als we dat lied zingen, trekken allerlei

ring houtsnippen telde, maar waarvan

den, klaagt ons mensheid aan bij U.’

beelden aan me voorbij: brandende

grote delen gekapt zijn en waar nu 24

oliebronnen tijdens de oorlog tegen het

uur per dag het autoverkeer doorheen

Zuchten

bewind van Saddam Hoessein; Face-

dendert. Of het prachtige coulissen-

We hebben gelukkig veel liederen die

bookfoto’s van Libanese jagers die vol

landschap dat stap voor stap werd

zingen over Gods grootheid en ma-

trots honderden lukraak doodgeschoten

opgeofferd en veranderde in efficiënte

jesteit in de schepping. Ik zing ze van

vogels in een vierkant hebben gerang-

eentonigheid. Of de collectie opgezette

harte mee. Maar het doet me goed om

schikt; opengebarsten grond die niets

dieren van het museum Naturalis; tij-

ook de realiteit van het ‘zuchten van de

vruchtbaars meer oplevert door over-

dens een rondleiding hoorde ik dat van

schepping’ zingend bij God te brengen.

exploitatie; mensen die moeten zwoe-

de zoogdieren uit onze oude koloniën

Veel kom je ze overigens niet tegen,

30

OnderWeg #23 > Jaargang 1 > 12 december 2015

 Column

 We krijgen oog voor de kosmische omvang van Gods reddingswerk 

Nymfa

dergelijke liederen. In een recent nummer van Woord en

D

Dienst schrijft kerkmusicus Koos van Noppen: ‘Als het gaat

lezen hier ‘Nymfas en de gemeente die in zijn huis is’. Kennelijk

om schepping, milieu, natuur staan de meeste liedteksten

hebben tegenwoordige vertalers ontdekt dat de persoon die

ver af van de rauwe werkelijkheid. We zingen liever “De

Paulus hier bedoelt een vrouw is. Zij had dus een gemeente aan

aarde is vervuld” dan “De aarde is vervuild”.’ We zijn op dit

huis.

vlak ‘wereldvreemd’, vindt Van Noppen. ‘Is de teloorgang

In het Nieuwe Testament zijn er meer vrouwen met een huis-

van Gods goede schepping niet al decennia één van de

gemeente. Priscilla bijvoorbeeld, samen met Aquila. En dan zijn

rode draden in de dagelijkse nieuwsstroom? Raakt die crisis

er nog Lydia, Phebe en Junia met hun activiteiten in en voor de

niet het hart van ons geloof en verdient ze niet alleen al

gemeente. Paulus is dankbaar voor al deze medearbeidsters. Het

daarom een prominente plek in onze liturgie?’

evangelie heeft hen aangeraakt en hun deze positie gegeven.

Golf

etails kunnen veelzeggend zijn. In Kolossenzen 4 doet Paulus de groeten aan veel mensen, ook aan ‘Nymfa en de ge-

meente die bij haar thuis samenkomt’ (4:15). Oudere vertalingen

Waarom zeggen oudere vertalingen Nymfas in plaats van Nymfa? Konden toenmalige vertalers zich niet voorstellen dat

In de jaren tachtig van de vorige eeuw stonden de grote

vrouwen een huisgemeente in stand hielden? Ik weet het niet.

kerken in Nederland bol van de actie. Het draaide om

Dit detail relativeert in elk geval het spreken over een ‘nieuwe

vrede, gerechtigheid, en heelheid van de schepping: het

hermeneutiek’ als het gaat over de rol van vrouwen in de kerk.

zogenaamde conciliair proces. Het was een grote golf van

Als er een nieuwe hermeneutiek is, dan is er ook een oude. Be-

betrokkenheid vanuit het evangelie: omzien naar de naaste

slissend moet zijn wat de Bijbel ons te zeggen heeft.

en zorg voor de schepping. Een paar jaar later was het echter weer voorbij. Sommigen noemen het terugblikkend ‘een gestolde opwekking’.

Waarom was hij zo snel weer over, die golf van enthousiasme? Misschien wel omdat er veel geargumenteerd en gedaan werd, maar te weinig gezongen. Wie zingend meelijdt met de schepping, ervaart hoe diep onze relatie met de schepping verstoord is. En legt dat bij God. Onze gevoelens, onze schuld, ons uitzien naar redding, én onze hoop. We weten dat Hij zal herstellen en de aarde zal redden. Als de

 Het hoort bij de

vrijgemaakte traditie om nieuwe inzichten te winnen uit de Schrift 

belabberde toestand van de aarde een plekje krijgt in ons zingen en bidden vormt dat ook onszelf. We krijgen oog

Het vorige nummer van Onderweg meldde dat zusterkerken in

voor de kosmische omvang van Gods reddingswerk. We

Canada de GKv en ook de TU in Kampen verwijten maken over

gaan uitzien naar verlossing, niet alleen voor onszelf, maar

het gezag van de Bijbel. Jammer. Tegen hen zou ik willen zeggen:

voor heel de schepping. En dan gaan we ook verlangen

ons enige verlangen is te luisteren naar wat het Woord van God

naar een ander leven hier en nu: zorgzamer, met oog voor

ons vandaag te zeggen heeft, ook als het gaat over de dienst

al die medeschepselen die in deze tijd zo ontzettend kwets-

van mannen en vrouwen in de gemeente. Het hoort bij de vrijge-

baar zijn.

maakte traditie om nieuwe inzichten te winnen uit de Schrift. Dat

‘Hoe lang nog, Heer’ van de Schrijvers voor Gerechtigheid is

is ons ‘huiswerk’, tot opbouw van elkaar en de gemeente.

een goed voorbeeld van zo’n klaaglied.

Dat ene detail over Nymfa die ooit Nymfas heette, beslecht natuurlijk niet de discussie over man en vrouw en ambt. Maar het

Hoe lang nog, Heer, zullen wij de bossen kappen?

laat wel zien dat de oudere hermeneutiek de discussie misschien

Hoe lang nog, Heer, vult ons vuil de oceaan?

harder gemaakt heeft dan nodig

Hoe lang laat U ons doorgaan, Heer?

is. Paulus beschrijft de terugkeer van de situatie zoals God die

Weeklagen doen we in onze cultuur niet zo graag. Dit is dus

bedoeld heeft: mannen en vrou-

wel even wennen. Laten we het toch maar eens proberen.

wen vullen elkaar aan en werken samen in het koninkrijk van God.

Embert Messelink (NGK) is coördinator van A Rocha

Het is niet of-of, maar en-en.

Nederland.

Roel Kuiper is rector van de Theologische Universiteit in Kampen.

31

(advertenties)

Onderweg Van Deursen december 2015_Opbouw 01-12-15 13:45 Pagina 1

II

Timoteüs l Titus l Filemon door ds. F. van Deursen

Paulus bemoedigt Timoteüs, zijn geestelijke zoon die hem jarenlang heeft vergezeld. Nu Timoteüs voortaan het werk alleen moet doen, waarschuwt Paulus hem voor de heilloze woordenstrijd en het lege geredeneer van de gnostieken.

NIEUW

Hét boek dat helpt bij moeilijke ethische vragen voor maar

€15,-

De brief aan Titus bevat veel richtlijnen voor zijn opbouwwerk in de nog jonge gemeenten op Kreta. Aan welke kwaliteiten moeten ouderlingen voldoen? En hoe dien je je in een ongelovige samenleving te gedragen?

Wat is goed? geeft informatie en uitleg over prenataal onderzoek, IVF, vaccineren, orgaandonatie, reanimeren, palliatieve zorg, sedatie en andere medischethische vragen.

De korte brief aan Filemon gaat over de weggelopen slaaf Onesimus. Het is geen vlammend protest tegen de slavernij, maar een pleidooi voor liefdebetoon waarin Paulus een beroep doet op Filemons liefde en geloof.

“De uitleg is levendig en direct, zonder speculaties of breedvoerige exegetische verhandelingen.”

(Jan Mudde over I Timoteüs)

Buijten & Schipperheijn Recreatief In de boekwinkel – www.buijten.nl – 256 pag., € 16,50

Verkrijgbaar via www.npvzorg.nl/watisgoed of via de boekhandel.

Donatus verzekert vertro uwd Donatus verzekert kerkgebouwen en wat daar bij hoort, zoals ruimtes voor kinder­ opvang, doopvonten, kanselbijbels en orgels. Donatus is een betrokken specialist.

Klein genoeg om u persoonlijk van dienst te zijn. Groot genoeg om uw verzekerings­ belangen aan toe te vertrouwen. Samen met u zorgen we ervoor dat wat waardevol is, behouden blijft voor onze kinderen en hun kinderen en hun kinderen…

www.donatus.nl tel . 073 - 522170 0