www.onderwegonline.nl
#24 28 december 2015
Onder
e Inspirarti voo n te reisgeno
Is het einde nabij? THEMA: TEKENEN VAN DE TIJD
08 EINDTIJD OPLOPENDE TEGENSTELLINGEN, GROEIENDE BENAUWDHEID 12 RIEN VAN DEN BERG 'ZEG MAAR VAAK: AMEN, JEZUS, KOM GAUW' > 16 NU EN STRAKS TWEE WERELDEN OF ÉÉN? > EN VEEL MEER...
Inhoud Thema
08 opi nie
Oplopende tegenstellingen tekenen de eindtijd
De benauwdheid in de wereld groeit. Dat heeft het jaar
12 interview
Rien van den Berg over leven in de eindtijd In Bijbelse termen heeft hij wel wat weg van Paulus of,
2015 ons wel laten zien. Ten diepste gaat daar één grote
sterker nog, Simson. Bekend is hij van Psalmen voor
tegenstelling achter schuil: die tussen het wel of niet
Nu, de boeken over Aslander en de vaak indringende
aanvaarden van Jezus Christus, verlosser en Heer. Die
stukken in het Nederlands Dagblad. En sinds kort is hij
keuze zal steeds meer het verschil gaan maken en het
ook predikant in een GKv. Hoe ziet Rien van den Berg het
wereldbeeld bepalen.
leven in de eindtijd? En waar vindt hij houvast? ‘Ik zeg: vecht! Vertel over Jezus. Leef dicht bij Hem. En zeg maar vaak: amen, Jezus, kom gauw.’
06 P RAKTIJKLOKAAL
Top 2000-kerkdienst in Veenhartkerk
22 woordzoeker
‘Tille, tille!’
Kleine kinderen houden ervan om opgetild te worden,
Veel mensen bezochten op zondag 20 december
om veilig in de armen van hun vader of moeder te zijn.
de Veenhartkerk (GKv) in Mijdrecht voor een top
Opgetild worden betekent warmte en nabijheid, heerlijk
2000-kerkdienst. De dienst werd door gemeenteleden
gedragen worden en vanuit een ander perspectief de
en andere bezoekers ingevuld met door henzelf gekozen
wereld bekijken. God tilt mensen op, zegt Psalm 113.
nummers. Enige voorwaarde was dat het nummer
Daartoe moest Hij zijn troon verlaten en een lange weg
ooit in de top 2000 heeft gestaan. De als ‘alternatief’
gaan van nederigheid, knechtschap en gehoorzaamheid
aangeduide dienst werd omlijst door gebed.
tot in de dood. Zó diep moest onze hemelse Vader bukken om ons op te tillen.
20 bijbelstudie
Heiligen hebben altijd status (2) De meeste christenen zullen zichzelf niet gauw als
24 missionair
Uitnodigend getuigen
Een Samaritaanse vrouw had het geluk Jezus bij de bron
‘heilige’ betitelen. Toch spreekt de Bijbel herhaaldelijk
aan te treffen, de langverwachte messias! Ze rende terug
van Gods heiligen; eerst met betrekking tot de
naar de stad en nodigde iedereen uit om mee te gaan naar
Israëlieten, later als aanduiding van de eerste christenen.
de bron, naar Jezus. Door haar uitnodigende stijl van evan-
Deel twee van een tweeluik over ons, heiligen.
geliseren kwamen veel van haar stadsgenoten tot geloof in Christus en ontstond er een gemeente in Samaria. Deze uitnodigende stijl is één van de zes getuigstijlen die het Missionair Steunpunt onderscheidt.
2
OnderWeg #24 > Jaargang 1 > 28 december 2015
Thema
De uitdagende eindtijd
D
e angst dat het kwaad de wereld zal omspannen, zit diep in ons. In de laatste James Bond-film, Spectre, wordt hierop ingespeeld. De bad guys pro-
beren door wereldwijde aanslagen inlichtingendiensten ertoe te bewegen informatie te delen, waardoor hun mogelijkheden voor machtsuitoefening en controle over alle mensen eindeloos zijn. Gelukkig weet Bond het kwaad te ontmaskeren en uit te schakelen, en zo de wereld te red-
16 opinie
Na ons de zondvloed?
den. Heerlijk, zo’n film waarin alles weer goed komt. Als je kijkt naar onze werkelijkheid, kun je weleens twij-
Moeten we ons wel zorgen maken over deze aarde? Of
felen aan zo’n happy end. Komt het nog goed met de
is het een verloren zaak en kunnen we beter wachten op
aarde? De aanslagen in Parijs brachten het geweld van
Gods nieuwe wereld? Barend Kamphuis laat zien dat de
IS voor veel mensen heel dichtbij. Rond de klimaatcon-
huidige werkelijkheid niet zo makkelijk van de toekomende
ferentie in Parijs werden grote woorden gesproken over
werkelijkheid te scheiden is. Een pleidooi om hoop te
de urgentie om nu te handelen, omdat het anders te
houden voor deze wereld.
laat is. En op wereldniveau staan grote leiders lijnrecht tegenover elkaar. Soms lijkt het kwaad je steeds meer te bekruipen. Aan de andere kant: dat is een gevoel van alle tijden. In de veertiende eeuw waarde de pest rond in Europa en stierven miljoenen mensen. Veel gelovigen meenden dat het een oordeel van God was en probeerden door boe-
En verder: 05 In beeld 14 Redactioneel
tedoening zijn goedheid te herwinnen. Men dacht dat de eindtijd was aangebroken. Hoe duid je de tekenen van je eigen tijd? Is de eindtijd aangebroken? Moet het ergste nog komen? Zijn de aanslagen, de oorlogen en het natuurgeweld tekenen van
19 Nieuws
God? En wat betekent dat alles voor mij, christen, op mijn
19 Colofon
Deze vragen dagen ons uit om bewust te kijken naar de
24 Column Joost Smit
boek van de eindtijd, waarin Christus laat zien wat er
26 Trefpunt 28 Jeugdwerk
plekje op aarde? wereld waarin we leven en om Openbaring te lezen als moet gebeuren in de laatste dagen, onze dagen. Laten we daarbij niet vergeten wat Christus ons aan het einde van zijn Woord op het hart bindt: ‘Ik kom spoedig, en heb het loon bij me om iedereen te belonen naar zijn
30 Wandelen met God
daden. Ik ben de alfa en
31 Column Wim van der Schee
laatste, het begin en het
de omega, de eerste en de einde.’
www.onderwegonline.nl facebook.com/onderwegonline twitter.com/onderwegline Peter Hommes, (beeld voorkant Igor Zh./Shutterstock)
redacteur OnderWeg
3
(advertenties)
Drie maanden lang gratis onderweg
Onder
Weg
e Inspirarti voo n te reisgeno
Benieuwd naar OnderWeg? Neem een proefabonnement en ontvang het magazine drie maanden lang gratis thuis! Aan het einde van de drie maanden kunt u kiezen tussen een jaarabonnement of een digitaal abonnement. Niet tevreden? Dan kunt u het proefabonnement simpelweg laten aflopen; het wordt niet automatisch verlengd. Bestel uw proefabonnement via administratie@onderwegonline.nl of www.onderwegonline.nl/proefabonnement
Van de hoofdredactie
I
n de komende, tweede jaargang van OnderWeg brengen we een paar veranderingen in het blad aan. De rubriek Trefpunt verdwijnt. Daarin hebben we het
afgelopen jaar de schijnwerpers gezet op de landelijke en plaatselijke toenadering tussen de GKv en de NGK. Op dat vlak zal ook de komende jaren het nodige te melden zijn, hopelijk veel moois, maar die ontwikkelingen nemen we voortaan mee in de bestaande rubrieken Nieuws en Praktijklokaal of zo nodig in aparte artikelen. In plaats van Trefpunt komt de nieuwe rubriek Stimulans. Daarin brengen we boeken, blogs en andere media onder de aandacht die in de brede zin van het woord stimulerend kunnen zijn voor geloofs- en gemeenteopbouw. Er zijn ook veranderingen in de personele sfeer. We nemen afscheid van Freddy Gerkema en Jan Westert. Zij treden terug uit de brede redactie, die op de achtergrond meedenkt met de kernredactie. Vooral voor de voorlopers van OnderWeg, Opbouw en De Reformatie, hebben zij gedurende een reeks van jaren (vanaf het begin van deze eeuw!) veel betekend: als redacteur en als auteur. Jan Westert zette al vroeg de kerkramen open en vroeg aandacht voor de maatschappelijke en culturele context
Tip: bezoek www.onderwegonline.nl! G ratis toegang tot honderden artikelen uit het archief van OnderWeg. Extra achtergronden bij de themanummers. Aanvullende nieuwsberichten en spraakmakende blogs. P lus voor abonnees: alle OnderWeg-nummers als downloadbare pdf (www.onderwegonline.nl/archief).
waarin de kerk van de 21ste eeuw kerk is. Freddy Gerkema schreef over liederen, muziek in de kerk, de Bijbel en nog veel meer. Zo deed hij een jaar lang samen met een aantal Opbouw-lezers verslag van hun leeservaringen met de NBV. Dank daarvoor! Al eerder vertrokken Ton Vos en Bart Cusveller uit de brede redactie. Ook hen zijn we dankbaar voor hun bijdrage. Peter Strating, predikant van de Havenkerk (NGK) in Den Haag en kerndocent aan de Nederlands Gereformeerde Predikantenopleiding, komt de redactie versterken. Welkom! Met elkaar – redactie en medewerkers – willen we met OnderWeg ook in 2016 inspiratie voor reisgenoten bieden: christenen en kerken onderweg, achter Jezus Christus aan. Ad de Boer en Henk Hoksbergen, hoofdredactie
In beeld
In beeld: Marina Lanting-van Rhee Leeftijd: 51 jaar Woonplaats: Nijkerk Kerkelijke gemeente: GKv Nijkerk-West Gezinsomstandigheden: getrouwd met Jan, vier kinderen, allen uit huis, twee kleinkinderen
Door boeken te lezen kom je overal
Werk: boekhandelaar en systeemtherapeut in opleiding
1. Op wat voor manier heeft jouw geloof je leven veranderd? Ik mocht in een christelijk
5. Welk boek moet iedereen gelezen hebben? Dat is voor
herstel van de verhoudingen door de
mij een wat vreemde vraag. Ik heb
van ons als mannen en vrouwen samen
gezin opgroeien en het geloof in Jezus
een boekhandel en weet dat ik eerst
vraagt in zijn gemeente.
Christus bepaalt mijn leven. Dat is altijd
de ander moet kennen om een boek
een innerlijke overtuiging geweest. En
te kunnen adviseren. De Bijbel telt 66
als het schuurt of niet te geloven is, dan
boeken. Als ik een Bijbelboek moet kie-
8. Wat is je favoriete vakantiebestemming? Die heb ik niet.
heb ik altijd de overtuiging: en toch…
zen dat iedereen gelezen moet hebben,
Ik ga wel heel graag naar andere landen
Het kan niet anders dan dat het waar is.
zou ik voor het evangelie van Johannes
en culturen. Zuid-Afrika staat hoog op
gaan.
mijn verlanglijst. Het zou overigens
2. Welke Bijbeltekst is jou het meest dierbaar en waarom? Galaten 3:28: ‘Er zijn geen
6. Wat is jouw beste moment van de dag? De hele dag.
komst van Christus en voor wat God
geen punt zijn als ik er in dit leven niet aan toekom. Er zijn immers ook veel interessante Zuid-Afrikaanse auteurs,
Joden of Grieken meer, slaven of vrijen,
Ik sta met energie en zin in de dag op
zoals Coetzee, Brink en Gordimer. Door
mannen of vrouwen – u bent allen één
en ben blij dat ik weer naar bed mag
boeken te lezen kom je overal.
in Christus Jezus.’ We mogen een bevrijd
gaan.
bestaan hebben hier op aarde, waar geen enkele reden meer voor oorlog,
7. In welk Bijbelpersonage herken je jezelf? In Mirjam. In
discriminatie en ongelijkheid. Wij zijn
Exodus komen we haar voor het eerst
verlost in Christus.
tegen. Ze wordt daar profetes genoemd,
Gods koninkrijk al begonnen is. Er is
3. Wat doe je om gelukkig te zijn? Hard werken. Ik leef graag
ze zingt en danst. Ze lijkt mij een vrolijke en krachtige vrouw. Daarnaast is zij samen met haar broers Mozes en
betekenisvol en heb daar ook veel ener-
Aäron aangesteld om het volk van God
gie voor gekregen. En verder leef ik in
door een zware tijd heen te leiden (zie
verbinding met de mensen die ik om mij
Micha 6:4). In Numeri 12 wordt verteld
heen mag hebben.
dat Mirjam en Aäron Mozes’ leider-
4. Wat is je mooiste ervaring in de kerk? De doop van onze kinderen en kleinkinderen.
schap ter discussie stellen. God roept hen bij elkaar en Hij straft Mirjam met melaatsheid. Haar broers smeken om haar genezing en God beperkt haar melaatsheid tot zeven dagen. Dat is ook wel mijn levensthema: weten wat mijn plek als vrouw is, oog hebben voor het
5
Praktijklokaal Huwelijksbevestiging na 12½ jaar
E
en week voor ze begin december 12½ jaar getrouwd waren, lieten Corrie en Henk van Veluw hun
huwelijk kerkelijk bevestigen in een zondagse dienst van de NGK De Ontmoeting in Barneveld. Toen ze in 2003 (allebei voor de tweede keer) trouwden, had God geen plek in hun leven, maar later kwamen ze door een huwelijkscrisis heen tot een levend geloof in God. Sindsdien is het feit dat ze indertijd niet in de kerk zijn getrouwd een verdriet geworden in hun leven. Toen ze met de wens om alsnog in de kerk te trouwen bij ds. Wieb Dijksterhuis kwamen, stemde hij na enige aarzeling en na overleg met de kerkenraad daarmee in. ‘Hun ervaring was echt dat God er 12½
Henk en Corrie van Veluw hebben hun beloften aan elkaar vernieuwd en deze keer God
jaar geleden bij de huwelijkssluiting
en de gemeente erbij betrokken. (beeld Passievoortekstenfoto.nl)
niet bij paste, ondanks hun orthodoxgereformeerde verleden. En ook dat
elkaar vernieuwd en deze keer God en
scheidingen en huwelijken onder druk
die afwezigheid van God na een aantal
de gemeente erbij betrokken.’
mogen onze worstelingen en moeiten
jaren het einde van hun huwelijk leek in
Dijksterhuis kijkt positief terug op de
wel meer zichtbaar zijn in de gemeente.
te luiden. Toen dat besef tot hen door-
dienst. ‘Het werd bijna tastbaar wat
Ik kan me voorstellen dat meer stel-
drong, zijn ze door God gevonden. Dat
de aanwezigheid van de Heer en zijn
len na een periode van verwijdering
betekende de terugkeer naar een ge-
gemeente voor een huwelijk kunnen
hun beloften willen vernieuwen. Dat is
meente en de redding van hun huwelijk.
betekenen. En ook hoezeer een huwe-
kwetsbaar en vraagt vertrouwen, maar
Het is begrijpelijk dat ze God er op dit
lijk het waard is om voor te vechten. Het
kan – zo blijkt – erg bemoedigend zijn,
bijzondere moment expliciet bij willen
was mooi dat de gemeente hardop ja
juist doordat je God en de rest van de
betrekken, alleen al om Hem te danken.’
zei op de vraag of zij zich als getuigen
gemeente er expliciet in betrekt.’
Dijksterhuis wijst op de ‘verbondsver-
medeverantwoordelijk weten voor dit
nieuwing’ in de Bijbel: ‘Koning Josia ver-
huwelijk.’ Deze huwelijksbevestiging
nieuwt samen met het volk het verbond
kan volgens hem als een voorbeeld
Webtip
met de HEER (2 Kronieken 34), na een
voor anderen werken. ‘Ik zou dit niet bij
www.ngkdeontmoeting.nl/2015/11/
periode waarin God voor hen geen rol
elk huwelijksjubileum willen doen. Het
henk-en-corrie-van-veluwe-laten-
meer speelde. Ook Henk en Corrie heb-
is maatwerk: hier paste het en dat kan
huwelijk-bevestigen
ben na zo’n periode hun beloften aan
vaker zo zijn. In een tijd met veel echt-
Mobiel betalen voor de collecte
D
e NGK Ede (Proosdijkerk) gaat een proef nemen met
portemonnee vergeten is of door zijn kleingeld heen is. Het
mobiel betalen bij de collecte. Mensen kunnen ge-
bespaart de diakenen kosten en moeite: minder geld tellen
woon geld of kerkbonnen in de collectezak blijven
en minder geld wegbrengen naar de bank. Na afloop van de
doen, maar voortaan kunnen ze ook direct digitaal geld over-
dienst wordt het bij elkaar gebrachte bedrag overgemaakt
maken via hun smartphone. Daarvoor verschijnt het rekening-
naar het doel van die zondag. Over enige tijd zal deze manier
nummer van de diaconie op de beamer. Handig voor wie zijn
van collecteren worden geëvalueerd.
6
OnderWeg #24 > Jaargang 1 > 28 december 2015
Praktijklokaal Top 2000-kerkdienst in Veenhartkerk
V
eel mensen bezochten op zondag 20 december de Veenhartkerk (GKv) in Mijdrecht voor een
top2000-kerkdienst. Want ‘everybody needs music’, zo meldt het motto van de dienst. De dienst werd door gemeenteleden en andere bezoekers ingevuld met door henzelf gekozen nummers. Enige voorwaarde was dat het nummer ooit in de top 2000 heeft gestaan. De aanwezigen gaven een toelichting op het door
‘Imagine’ van John Lennon of ‘Halleluja’
‘De kracht van de top2000-kerkdienst is
hen gekozen nummer en uiteraard werd
van Leonard Cohen of – om dichter bij
dat de grens tussen kerk en wereld ver-
het nummer gedraaid.
huis te blijven – ‘Mooi’ van Marco Borsato
vaagt.’ Het is een laagdrempelig gebeu-
Carina Palm, één van de organisatoren:
hebben niet direct christelijke teksten. De
ren, en dat past weer bij het jaarthema
‘Mensen mochten vertellen waarom dit
als ‘alternatief’ aangeduide dienst werd
van de Veenhartkerk: verbinding.
nummer hen raakt. Misschien omdat ze
omlijst door gebed.
een moeilijke tijd hebben meegemaakt.
De Veenhartkerk heeft hiermee
Of omdat het hen herinnert aan een mooi
aansluiting gezocht bij de top 2000-
Webtips
moment in hun leven.’
kerkdiensten binnen de PKN. Daarvan
• w ww.top2000kerkdienst.nl
De organisatoren waren niet direct uit op
zijn er in het hele land ongeveer negentig
• w ww.facebook.com/
een invulling vanuit het christelijke ge-
georganiseerd. Op de website eredienst-
loof, al vonden ze het natuurlijk mooi als
creatief.nl wordt teruggeblikt op de
dat naar voren kwam. Maar nummers als
veertig top 2000-kerkdiensten van 2014:
veenhartkerk/?fref=ts • eredienstcreatief.nl/gelaagdheid-inde-top2000-kerkdienst
Gezamenlijke projecten rond kerst
U
it onderzoek in opdracht van
lichtjestocht: via een lang lint van waxi-
In het Groningse Leens hielden de GKv
het Deputatenoverleg eenheid
nelichtjes werden de bezoekers door het
en PKN samen een kerstnachtdienst,
CGK/GKv/NGK in 2014 bleek dat
kerstverhaal geleid. Het licht van Chris-
waarin de predikanten van beide kerken
er sprake is van groeiende plaatselijke
tus stond daarbij centraal. De plaatselijke
voorgingen.
samenwerking. En bovendien dat die sa-
kerken hielden adventsdiensten, waarbij
Den Haag doet het weer anders. Daar
menwerking niet beperkt blijft tot deze
ds. G.J. Otter (PKN) een dienst leidde in
werd voor de tweede keer door diverse
drie kerken, maar dat ook andere kerken
de NGK. Ook in de Amersfoortse wijk
kerken het Kerstwandeltheater Sche-
daarbij steeds meer in beeld komen,
Vathorst werd samengewerkt. Niet al-
veningen georganiseerd, met als thema
zeker bij projecten.
leen in een lichtjestocht, maar ook in een
het kerstverhaal door de ogen van Jozef.
Dat bleek ook in de afgelopen maand.
evenement: zingen in Vathorst. Een ge-
Niet alleen de Ichthuskerk (GKv) deed
Zo organiseerden op Tholen de negen
legenheidskoor onder leiding van Martin
mee, maar ook de rooms-katholieke pa-
lokale kerken een kerkdienst voor vluch-
Brand heeft een maand lang geoefend
rochie en het Appeltheater.
telingen, waarin GKv-predikant Tjeerd
en trad op tijdens een kerstnachtdienst.
de Boer (Bergen op Zoom) voorging. Er
De GKv Amersfoort-Vathorst werkte
waren driehonderd mensen van het ei-
hieraan mee, maar ook de Kruispunt-
Webtips
land en ongeveer honderd vluchtelingen
gemeente (CGK/NGK/PKN) en de Volle
• w ww.praktijkcentrum.org/infor-
aanwezig. Er werd in het Nederlands en
Evangeliegemeente. Alles onder het
in het Arabisch gezongen en getolkt in
motto: ‘We willen de mensen in Vathorst
het Arabisch en Farsi (Iran).
en omgeving laten zien wie God is en,
• kerstwandeltheater2015.nl
De week voor kerst organiseerden de
belangrijker nog, wie God voor mensen
• lichtjestochtemmeloord.nl
GKv, NGK en CGK in Emmeloord een
wil zijn.’
• zingeninvathorst.nl
mele-contacten-zijn-vaak-bepalend-voor-samenwerking
7
Thema Oplopende tegenstellingen tekenen de eindtijd
Jezus Christus: ja/nee De benauwdheid in de wereld groeit. Dat heeft het jaar 2015 ons wel laten zien. Ten diepste gaat daar één grote tegenstelling achter schuil: die tussen het wel of niet aanvaarden van Jezus Christus, verlosser en Heer. Die keuze zal steeds meer het verschil gaan maken en het wereldbeeld bepalen. tekst Bas Luiten
Het wordt spannend op aarde. Het jaar 2015
Hij zijn heerschappij terug aan de Vader. Tot
werd gekenmerkt door nieuwe vormen van
die tijd moet Hij regeren om alle heerschap-
geweld en toenemende dreiging. Willekeu-
pij en elke macht en kracht te vernietigen (1
rige terreur heeft in korte tijd de toon gezet
Korintiërs 15:24). Als je dat nu niet ziet, heb
en afschuw en angst losgemaakt. Intussen
je straks veel gemist.
heeft onze CO₂-uitstoot benauwende pro-
Dit werpt licht op Jezus’ taak als onze verlos-
porties aangenomen: de aarde warmt op,
ser, ook vandaag. Jezus is de Christus, door
de zeespiegel stijgt, de gevolgen zijn niet
God aangesteld. Hij heeft betaald voor zijn
te overzien. Tegenstellingen scherpen aan,
kerk en voor heel de schepping. Nu moet
groet door Hem die is, die was en die komt.
overheden reageren verdeeld, het gevoel
Hij zijn gemeente ook thuisbrengen, terwijl
‘Die voortdurend bezig is te komen’, zou
van onvrede neemt toe. Bovendien lijken
Hij haar vergadert uit alle volken. Na zijn
vertaald kunnen worden (Openbaring 1:4).
ziektes en rampen hun eigen gang te gaan.
opstanding sprak Hij de duidelijke woorden:
Let op de consistentie in deze naam: Hij is
Is er nog iemand die dit overziet? Waar is
‘Mij is gegeven alle macht in de hemel en
zoals Hij was. We mogen daarom verwach-
God? Doet Hij niets of hoort dit erbij?
op de aarde’ (Matteüs 28:18). Eens komt Hij
ten dat Hij komt zoals Hij kwam.
Pasklare antwoorden zullen we niet vinden.
terug uit de hemel, dan zal iedereen Hem
Hoe kwam Hij dan? Niet als een verrassing.
De schepping is meer ontwricht dan we
zien in zijn heerlijkheid. Tot die tijd werkt Hij
Hij schreed voort door de tijd, terwijl Hij zich
kunnen overzien of bevatten. Maar Jezus is
daaraan.
openbaarde met woorden en daden. Zijn
Heer! Als je denkt dat Jezus’ koningschap nog moet komen, sta je straks raar te kijken.
Geen verrassing
Want als Jezus komt in heerlijkheid, geeft
De zeven gemeenten in Asia werden be-
8
OnderWeg #24 > Jaargang 1 > 28 december 2015
beloftes gingen voor Hem uit en zijn trouw daaraan was keer op keer opzienbarend en baanbrekend. Hij kwam als de Almachtige,
Opinie
Johannes zag een ruiter op een wit paard en een ruiter op een rood paard. Beide ruiters doen intens hun best: de één om hemelse vrede te geven, de ander om in het verderf te storten. (beeld Strels/Shutterstock)
niet te doorgronden, maar steeds her-
nog lang? Mensen kunnen het ver voor
profeteren. Ook zal Hij tekenen geven
kenbaar als de God van zijn volk. Evenzo
zich uitschuiven. Maar Petrus wees de
aan de hemel en op de aarde – bloed en
komt Hij nu: niet te voorspellen en niet
eindtijd al klip en klaar aan op de pink-
vuur en rook – voordat zijn grote dag aan-
na te rekenen, wel herkenbaar aan zijn
sterdag, toen de mensen kwamen toe-
breekt. En ieder die zijn naam aanroept,
Woord, aan zijn beloften en aan de teke-
gesneld op de tekenen van de Geest. Ze
zal behouden worden (Handelingen 2:16-
nen die Hij daarbij geeft.
vroegen: wat gebeurt hier? Petrus legde
21).
uit: hier gebeurt wat Joël voorspelde voor
Dat laatste, daar is het om begonnen: dat
het einde der tijden. God giet zijn Geest
mensen de naam van de Heer aanroepen,
uit over jong en oud, zodat iedereen zal
tot hun eeuwige behoud. In dit verband
Nu Wanneer begint de eindtijd? Duurt dat
>>
9
Thema
Als je denkt dat
Jezus’ koningschap nog moet komen, sta je straks raar te kijken
tegen het wit. Beide ruiters doen intens
Jezus naar Jeruzalem om daar te lijden.
hun best, de één om hemelse vrede te
Maar dat de duivel nog even de vrijheid
geven, de ander om in het verderf te
moet krijgen, is wel heel opmerkelijk.
storten. Dat is moeilijk om mee te maken,
Geeft God straks alle ruimte aan de vij-
maar dit inzicht helpt wel om te kiezen
and? Ja en nee. Ja, want alles gebeurt
voor Jezus. En dat gebeurt, soms met
onder zijn regering. Nee, want het is onze
grote aantallen tegelijk, juist in landen
schuld dat Satan hier zo veel macht heeft
waar nu de strijd het hevigst is.
gekregen.
Johannes zag ook een zwart paard, als
Hij is nu geketend voor een symbolische
symbool voor schaarste, terwijl er op
tijd van 1000 jaar, zodat hij geen (hele)
aarde niet eerlijk gedeeld wordt. Massa’s
volken meer kan misleiden. Dit is de
valt het woord ‘tekenen’, gekoppeld aan
mensen hebben gebrek aan vrijwel alles,
periode dat Jezus regeert, zo staat er, en
bloed en vuur en rook, een compleet
terwijl een relatief klein deel van de
zijn kerk vergadert uit alle volken, tot aan
slagveld. Niet dat God het bloedvergieten
mensheid van alle gemakken is voorzien
de grote dag waarop Hij het koningschap
wil, maar Hij maakt het tot een bood-
en de bodemrijkdom opmaakt. Het is
aan de Vader teruggeeft. Zodoende
schap.
godgeklaagd dat dit naast elkaar voort-
zien we de duivel nu niet in zijn ware
Een teken wil iets laten zien en zo heel
duurt. Het is ook een goddelijke bood-
gedaante. Maar dat moet nog wel gebeu-
duidelijk maken. Wat is dan de bood-
schap: niemand brengt hier de welvaart
ren! Niet dat hij dan veel schade kan aan-
schap van deze tekenen? Dat een mens
en de harmonie van het paradijs dan
richten, maar kennelijk zullen we moeten
zichzelf niet kan redden. Nu hier, dan
Jezus alleen, hoeveel ideologieën ook al
zien voor wie we gekozen hebben
daar gaat alles kapot. Er is geen veilig-
iets dergelijks hebben geprobeerd!
(Openbaring 20). Dat zal niet meevallen,
heid en geen houvast, niet buiten Jezus.
Een vaalgeel paard sloot de rij, symbool
maar God verslaat onze vijand niet buiten
De tekenen maken voelbaar en zichtbaar
voor de dood in allerlei gedaantes, bij-
ons gezichtsveld.
wat de profetie zegt. Nu is het de eind-
voorbeeld door wapengeweld, ziekte,
Ooit vernietigde God de wereldmacht
tijd, nu kan Jezus elke dag terugkomen.
hongersnood en wilde dieren. Die wilde
Assur, met wie koningen van Juda ge-
Jezus voorspelde dit zelf aan zijn leerlin-
dieren liepen los rond; zij waren toen de
heuld hadden. Waar vond dat oordeel
gen. Hij sprak over grote en verschrikke-
ongelukken onderweg. Geen enkele drei-
plaats? Voor de poorten van Jeruzalem,
lijke tekenen aan de hemel, die gepaard
ging van dit vale paard heeft inmiddels
zichtbaar voor iedereen, na een korte
gaan met oorlogen, zware aardbevingen,
zijn kracht verloren. Integendeel, er zijn
periode van grote benauwdheid, waarin
hongersnoden en epidemieën over heel
steeds weer nieuwe wapens, rampen en
de zogenaamde bondgenoot zijn ware
de wereld (Lucas 21:10-11). De ontwrichte
ziektes.
gedaante had getoond.
schepping keert zich tegen de mensen,
Geen mens stelt zijn leven veilig, ook
Dit is de benauwdheid die we nu ook al
als een boodschap van God om niet lan-
niet het leven van zijn geliefden. Wie dat
voelen. Want al is Satan zelf geketend,
ger te vertrouwen op schijnzekerheden.
ervaart, hoe dan ook, is welkom bij Jezus.
hij heeft zijn macht en heerschappij over-
Als je dit mag doorzien, raak je diep
Met die vier paarden is dit bijzonder
gedragen op twee beesten die sprekend
onder de indruk, al onderga je ook zelf
samengevat in één visioen. Heel ontdek-
op hem lijken, maar die uit de wereld
de toenemende dreiging van oorlogen en
kend!
opkomen (Openbaring 13). Door hen is
terreur, klimaatverandering en verstorin-
Al deze tegenstellingen kunnen hoog op-
de duivelse invloed volop merkbaar,
gen in de natuur. De tekenen van de tijd
lopen. We leven er middenin. Wat moet
steeds openlijker en brutaler. Het zit in
horen bij het licht van de wereld.
je daarmee? Om te beginnen goed op
Gods plan dit kwaad verder zichtbaar te
Vier paarden
jezelf letten, zei Jezus (Marcus 13:5 en 9). Versta wat er gebeurt, laat je niet mislei-
Kenmerkend voor deze tijd is dat de te-
den of verontrusten en ga aan de goede
genstellingen oplopen. Johannes zag in
kant staan. Aan zijn kant.
zijn visioenen meerdere malen een ruiter op een wit paard, die overal overwint. Zo
Benauwdheid
zag hij koning Jezus: volop in de strijd om
Bij de eindtijd hoort ook dat de vijand
het behoud van de mensen.
steeds zichtbaarder wordt. Op het eind
Maar er was ook een ruiter op een rood
‘moet’ Satan nog even losgelaten wor-
paard, die de vrede wegnam en oorlogen
den. Dit ‘moeten’ komt vaker voor en
in gang zette. Dit rood steekt schril af
duidt op het goddelijke plan. Zo ‘moest’
10
OnderWeg #24 > Jaargang 1 > 28 december 2015
Mensen tot
Jezus leiden: dat is de enige reden waarom de tijd nog bestaat
Opinie
maken, zodat iedereen kan zien wat een
God zich in. Hij kan nu wel komen met zijn
schil tussen mensen gaat het wereldbeeld
vreselijke macht dit is.
grote dag, maar dan is de tijd van gered
bepalen.
In het afgelopen jaar hebben we deze
worden voorbij. Dat toont dezelfde zelfbe-
Majestueus vat Jezus de openbaring van
macht recht in de ogen gekeken toen men-
heersing die Jezus al liet zien aan het kruis.
zijn beleid samen in het tonen van twee
sen werden onthoofd en verbrand en luk-
Hij had de spotters zo kunnen straffen,
steden, Babylon en Jeruzalem. Beide zijn
raak neergeschoten. Je ziet dan een diepte
maar Hij koos ervoor om trouw te blijven
nu in aanbouw en meer steden zijn er niet.
van genadeloosheid, om van te schrikken
aan Gods plan, tot behoud van zeer velen.
In Babylon zijn ze enthousiast over hun
en nooit te vergeten. En dan te bedenken
Dit doet de spanning oplopen. Gods toorn
handel en gaan ze helemaal op in wat er te
dat wij, mensen, deze vijand op de aarde
over het ontkennen van de waarheid wordt
genieten valt. Ook zijn ze dronken van het
hebben binnengehaald.
nu al openbaar, schrijft Paulus. Nog niet in
bloed van de heiligen. Wie het teken van
Verder gaan in alle opzichten de remmen
volle omvang, maar toch (Romeinen 1). Dus
het beest niet draagt, mag niet meedoen.
los, ook wat betreft hebzucht, genotzucht,
wordt de tijd niet zonder reden verlengd.
Babylon is als een mooie hoer die harten
hoogmoed en godslastering. In heel de
God geeft ons ruimte om te profeteren, om
weet te betoveren.
eindtijd is dit aanwijsbaar. Niet altijd en
te evangeliseren en om mensen tot Jezus te
In Jeruzalem heerst een andere vreugde, als
overal, maar het is steeds weer schrikken
leiden. Het is de enige reden waarom de tijd
van een bruid die uitziet naar haar bruide-
en reden tot intens gebed: ‘Verlos ons van
nog bestaat. Dat vraagt om bewustwording:
gom. Meer heeft ze niet nodig, voor Jezus
de boze…’
in deze eindtijd zijn we geen toeschouwers
wil ze zich bewaren. Nu treft haar spot en
maar deelnemers.
erger, net zoals haar bruidegom overkwam.
Uitstel
Maar de heerlijke bruiloft zal aanbreken en
Tekenen en profetieën versterken elkaar.
Finale
Daarom is het belangrijk om ook op het pro-
De tegenstellingen lopen op. Maar hoeveel
edelstenen. Het bewaren van de uitnodi-
feteren te letten. Het is niet tot zwijgen te
het er ook zijn, ten diepste gaat het slechts
ging geeft nu al een diep geluk.
brengen, al in geen 2000 jaar, hoeveel aan-
om één tegenstelling: die tussen het wel of
Meer valt er niet te kiezen. Maar het ver-
slagen er ook zijn geweest op Gods Woord
niet aanvaarden van Jezus Christus, verlos-
schil omvat alles. Want in de grande finale
en de brengers daarvan! Integendeel, de
ser en Heer. Deze keuze zal steeds meer het
zal blijken wie Jezus is, de opgestane Heer
heilige Geest doorbreekt steeds meer gren-
verschil gaan maken. ‘Wie onheil aanricht
die leven heeft en met liefde leven geeft.
zen, totdat eens alle volken het evangelie
zal nog meer onheil aanrichten, en wie on-
In Hem is alles, buiten Hem is niets. ‘Omdat
van Jezus Christus gehoord zullen hebben.
rein is zal nog onreiner worden. Wie goed
u hiernaar uitziet, geliefde broeders en zus-
Jezus heeft beloofd dat Hij niet eerder te-
doet zal nog meer goed doen, en wie heilig
ters, moet u zich inspannen om smetteloos,
rugkomt (Matteüs 24:14).
is zal nog heiliger worden’ (Openbaring
onberispelijk en in vrede door Hem te wor-
Petrus schrijft dat we goed moeten besef-
21:11).
den aangetroffen’ (2 Petrus 3:14).
fen dat dit de periode van Gods geduld is,
Aan weerskanten wordt er een schepje
van uitstel van zijn oordeel, omdat Hij niet
bovenop gedaan, terwijl het hoe dan ook
Bas Luiten is predikant van de GKv
wil dat mensen verloren gaan (2 Petrus 3:9).
steeds over Jezus gaat, al wordt dat niet
Amersfoort-De Horsten en redacteur
Terwijl de wereld zich vult met spot, houdt
altijd openlijk gezegd. Dit oplopende ver-
van OnderWeg.
dan zal ze stralen met de glans van vele
Leestips
Webtips
• Jan Hoek, Garantie voor de toekomst. Gespreksboek over hoop,
• John Piper over de eindtijd: www.desiringgod.org/all-re-
Zoetermeer (Boekencentrum), 2015. • Rob van Houwelingen, ‘Duizend jaren rechtsherstel’, in De Reformatie nr. 85 (2010), pagina 496-497. • J. van Genderen, De nieuwe hemel en de nieuwe aarde, Apeldoornse Studies nr. 29, Kampen (Kok), 1994.
sources/by-topic/end-times-return-of-christ. • Themabrochure van de Gereformeerde Bond over eindtijdsignalen: te downloaden via http://wqd.nl/pt62. • Artikel van Jan Hoek: ‘Bijbelse profetie is geen blauwdruk van de toekomst’: http://goo.gl/nUPfeU.
• Gerard de Lange, Bijbelse toekomstverwachting, Vledderveen (Uitgeverij Toetssteen), 2014. • Tom Wright, Verrast door hoop, Franeker (Van Wijnen), 2010.
11
Thema
Rien van den Berg over leven in de eindtijd
‘Ik zeg: vecht! Vertel over Jezus. Leef dicht bij Hem. En zeg maar vaak: amen, Jezus, kom gauw’ Daar zit je dan, tegenover iemand die er niet zo gewoon uitziet. In Bijbelse termen heeft hij wel wat weg van Paulus of, sterker nog, Simson. Bekend is hij van Psalmen voor Nu, de boeken over Aslander en de vaak indringende stukken in het Nederlands Dagblad. En sinds kort is hij ook predikant in de GKv Dronten-Zuid. Hoe ziet Rien van den Berg het leven in de eindtijd? En waar vindt hij houvast? 12
OnderWeg #24 > Jaargang 1 > 28 december 2015
Interview tekst Leendert de Jong beeld Gert Buchner Rien van den Berg, eerst deze vraag:
niet moeten laten inpakken door de
met wie spreek ik eigenlijk? Is dat
vraagstelling van deze wereld. In de
met Van den Berg als journalist, psal-
wereld zegt men zolang het goed gaat:
mist, schrijver of predikant?
we hebben niks met God te maken.
‘Het lijken inderdaad heel verschil-
Zodra het fout gaat, klinkt: als er een
lende dingen. Maar ergens hebben ze
God is, waar is die dan?’
met hetzelfde te maken: ik wil in het volle leven staan en daar de Bijbel bij
Maar die laatste vraag stellen christe-
opendoen. Het samenkomen van die
nen ook…
twee probeer ik woorden te geven, in
‘Ja. Maar juist dan moet je ervoor zor-
krant, psalm of preek, in de hoop dat
gen dat je het héle verhaal van de Bij-
het mensen een beetje verder helpt.’
bel pakt. Dat begint bij God. Hij zoekt Adam na de zondeval op. Adam heeft
Die woorden zijn nu nodig voor
dan tijd en gelegenheid om ermee
het thema ‘tekenen van de tijd’.
voor de dag te komen: God, ik heb niet
Jij schreef daar begin dit jaar over,
gedaan wat U vroeg. Maar Adam zegt
naar aanleiding van het boek Wake
niets. Uiteindelijk vraagt God: Adam,
Up. Daaruit blijkt dat het thema jou
heb je gegeten, ja of nee? Adam zegt:
bezighoudt. Hoe reageer je op deze
“De vrouw die U hebt gemaakt…” Ei-
stelling: ‘Ik heb het gevoel, op grond
genlijk helpt Adam zo alle relaties om
van wat je vandaag ziet aan geweld,
zeep: met God, met Eva, met zichzelf.
angst, klimaatproblemen en noem
Hij loopt weg van zijn verantwoor-
maar op, dat de eindtijd nadert?’
delijkheid. Het antwoord dat Adam
‘Dat gevoel deel en herken ik: het
geeft, toont hoe diep de vloek over de
leven is vaak in- en intriest. Er is zo
schepping ook in onszelf wortelt.’
veel onomkeerbaar kapot. Neem alleen al het klimaat. Tegelijk wantrouw
Toch houd ik die ene vraag, ‘waar is
ik de stelling. Want alles wat je aan-
God dan?’, nog even vast. Neem de
wijst, bijvoorbeeld aan geweld (van IS
vrouw, christen, die zich ongelooflijk
of Boko Haram, dat nog meer slachtof-
inzet voor vluchtelingen. Zij stelt juist
fers maakt!), is er eerder geweest. Er
die vraag als ze denkt aan de kleine
is niets nieuws onder de zon. Al in het
kinderen die regelmatig verdrinken.
jaar 1000 dachten ze: wat een krank-
‘Alles vloekt! Juist dáárom, omdat
zinnige tijd, het zal niet lang meer
alle relaties om zeep geholpen zijn,
duren. Dus het zou mij niet verbazen
gaf God onmiddellijk aan: om dit te
als halverwege dit gesprek inderdaad
herstellen, zal van Mij het uiterste ge-
de trompetten klinken. Maar wat ook
vraagd worden, mijn eigen Zoon. Daar-
goed kan, is dat onze kleinkinderen
bij is opvallend dat Jezus precies het
zich over dit gesprek verbazen.’
tegenovergestelde van Adam doet. Hij herstelt alle relaties en neemt de
‘Het zou mij niet verbazen als halverwege dit gesprek inderdaad de trompetten klinken’
De Bijbel noemt zaken als geweld
vloek weg. Na Pasen mogen wij zeg-
en angst ‘tekenen van de tijd’. En uit
gen: Jezus gaat ons in alles voor.
diverse Bijbelgedeelten, onder meer
Dus inzet voor vluchtelingen? Prachtig,
1 Timoteüs 4, blijkt dat die tekenen
ga ermee door, dat is navolging. Maar
een bewijs zijn dat God werkt en aan-
laten we beseffen: op een wezenlijk
stuurt op voleinding, dat Hij bestuurt.
onderdeel gaat Jezus ons niet voor en
Kun jij je voorstellen dat veel christe-
kunnen wij niet volgen. Aan het kruis,
nen zeggen: ‘Bestuurt God de wereld
het vervloekte hout, gaat Hij voor ons!’
wel?’ ‘Dat kan ik me goed voorstellen. Tege-
Toch blijft het lastig: enerzijds weet je
lijk denk ik dat we ons als christenen
dat God bestuurt en dit ook door te-
13
>>
Redactioneel
Veldtocht D
e afgelopen dagen stonden in het teken van kerst. Een mooie tijd. Gezellig en ontspannen. Maar niet voor domi-
nees. Die moeten extra aan de bak. De meeste mensen kennen het begrip nog wel dat daar vroeger voor gebruikt werd: de tiendaagse veldtocht. In een dag of tien moest er een hele
‘Toen dacht ik: dit is levend water. En de tweede gedachte: dit ben ik’
vracht preken gemaakt en gehouden worden. Op de zondag voor kerst twee stuks, op Eerste Kerstdag twee, op Tweede Kerstdag één, de zondag erna weer twee, op oudejaarsavond één en tot slot op nieuwjaarsdag nog één.
kenen laat zien, anderzijds doen juist die tekenen pijn
Ik vond het altijd wel stoer klinken: tiendaagse veldtocht.
en lijkt alles slechter te gaan.
Maar zulke veldtochten bestaan vandaag de dag nauwelijks
‘Eigenlijk kun je zeggen: Gods antwoord op de zondeval
meer. Er zijn andersoortige vieringen gekomen in plaats van
is de diepe erkenning hoe slecht de wereld eraan toe is.
de bekende kerkdienst. Een kerstdienst is niet altijd meer een
God kon niets anders doen dan zijn eigen Zoon inzetten.
kerkdienst in de traditionele zin van het woord en de diensten
Die Zoon heeft zijn werk gedaan. En sinds Pinksteren
rond oud en nieuw zijn vaak ineengeschoven tot één jaarwis-
leven wij in de eindtijd. Dat heeft inderdaad iets dub-
selingsdienst.
bels. Je leeft volop in de wereld en voelt steeds dat die
Het lijken mij verbeteringen. Want zo veel gelijksoortige dien-
vervloekt is. Tegelijk: laat je niet lam maken. Doe wat je
sten in eenzelfde setting, dat kun je de dominee niet aandoen.
kunt, juist ook voor anderen, voor vluchtelingen. En bid:
En dat niet alleen: ook de gemeente kun je dat niet aandoen.
Jezus, kom heel snel!’
Zo veel gelijksoortige
Nu zeg je dit in een magazine, in gesprek over een
diensten, dat kun je de dominee niet aandoen
thema. Maar dan het alledaagse leven waar wij middenin staan, jij in een pastoraal gesprek… ‘Maar ook dan kan ik, met dit belijden, naast een nog jonge vrouw zitten die weet dat ze gaat sterven. Dan mag ik zeggen: God haalt je thuis. Dan kan ik tegen haar man en kinderen zeggen: dit is een ervaring waardoor je je geloof kunt verliezen, nu kijken we de duivel in het
Het blijft niettemin mooi om als gemeente kerst te vieren
gezicht. En dan zeg ik tijdens de begrafenisdienst maar
en de jaarwisseling te beleven. Daarbij kun je best variëren
gewoon: dit roept vragen op waar wij geen antwoord op
in de vormen die je kiest. Bij allerlei samenkomsten kunnen
hebben.’
gemeenteleden een actieve rol spelen. Jong en oud. Dan is het ook niet erg om in tien dagen tijd vaak in de kerk te komen.
En dan zijn er in die dienst ook niet-christenen…
Het is juist mooi om bij zoveel feest onze God te loven, over
‘Dan mag ik het bijzondere van het geloof in God laten
Hem na te denken vanuit de Bijbel en psalmen en liederen te
horen. Dat bijzondere is: als de ramp dichtbij is, als je
zingen die Hem groot maken.
barst van de vragen, dan hoef je je hand maar uit te ste-
Mooi is ook dat we door deze samenkomsten elkaar kun-
ken en te zeggen: “Papa, help me! Pak mijn hand!” Heel
nen ontmoeten. De diensten geven ons de kans om sámen
gewoon, als een kind dat groter wordt. Ook dan, als jij
als gemeente het kerstfeest te vieren en de drempel van het
opgroeit en eigen stappen zet, is je moeder er niet altijd
nieuwe jaar over te gaan. Dat
meer. Maar je weet: als het nodig is, is zij er.’
werkt samenbindend, is mijn ervaring. In dankbaarheid aan
Ik wil nog één spa dieper: jij als journalist of als predi-
onze Here hebben we sámen
kant bent ook mens. Waar ligt jouw houvast?
het kerstfeest gevierd en gaan
‘Laat ik dit zeggen: ik ben atheïst geweest. Ik kwam er
we sámen een nieuw jaar in.
met al mijn vragen niet meer uit. Ik moet zelfs zeggen
Een mooi en gezegend nieuw-
dat ik de houding van “er is geen houvast” heerlijk vond.
jaar gewenst!
Ergens kan ik het aanbevelen. Neem maar eens een tijdje die houding aan. En betrek daar dan bij dat je niet
Henk Hoksbergen (GKv), hoofdredacteur OnderWeg
Interview
moet zeuren als er iets naars gebeurt…
“Wil je predikant zijn?”, dan zou ik gezegd
Niet ineens dan wél God de schuld
hebben: “Nee, zoiets is ondenkbaar.” Na
geven.
die waterval en het proces van heling
Zo leefde ik, toen. Tot het moment
zeg ik: maar als alles bij God begint, kán
waarop ik – ik woonde in Duitsland, het
ook echt alles.’
was winter – de zoveelste berg overliep en een bevroren waterval zag. Toch
Je geeft ook catechisatie. Hoe vertel jij
hoorde ik water lopen. Ik dacht: dit kan
jongeren over leven in de eindtijd?
niet, al het water moet ijs zijn. Maar
‘Ik merk dat jongeren best gevoelig zijn
ergens onder in de waterval hoorde ik
voor theorieën over de eindtijd, vaak van
water. Toen dacht ik: dit is levend water.
evangelische medechristenen. Ik begin
En de tweede gedachte: dit ben ik. Ster-
niet met het weerleggen ervan – zeker
ker nog, ik wist zeker dat er tegen mij ge-
niet tijdens catechisatie. Tegelijkertijd ga
praat werd, dat Iemand mij iets duidelijk
ik ook niet met die schrijvers mee in de
wilde maken.’
stelling – die jongeren zou aanspreken! – dat het straks op die en die manier gaat
Hoe werkt zoiets door in het gewone
gebeuren. Ik geloof niet dat je als mensje
leven?
op de tafel van God kunt kijken.’
‘Alleen hierdoor durf ik te zeggen wat ik hiervoor gezegd heb: alles begint altijd
Maar wat vertel je dan wel?
bij God, ook alles rond de eindtijd. Het
‘Ik kijk naar wat zulke schrijvers ten diep-
begint niet bij de moordpartijen van IS of
ste bezighoudt, wat hen motiveert. Dat
het verdrinken van mensen. Het begint
is dat zij aandacht vragen voor “elke dag
bij God. Hij nam na de zondeval het initia-
kan Jezus terugkomen, leef dicht bij God”
tief en zei: “Ik zet vijandschap tussen jou,
en “ga de wereld in, breng mensen bij
slang, en de mens. De mens zal lijden, ja,
Jezus nu het nog kan”.’
maar het zal jou, slang, de kop kosten.” Dat is gebeurd, door Christus. Zo greep
Vandaar dat je in jouw kritische recensie
Rien van den Berg: ‘Ik wil in het volle leven
God beslissend in.’
van Wake Up schreef: ‘Lees dit boek,
staan en daar de Bijbel bij opendoen. Het
Jezus komt eraan.’ Mis je dat gevoel van
samenkomen van die twee probeer ik
En in jouw leven, na de waterval?
‘Jezus komt eraan’ weleens in eigen
woorden te geven, in krant, psalm of preek,
‘God heeft mij geheeld, op een niveau
kring?
in de hoop dat het mensen een beetje ver-
dat ik nooit voor mogelijk had gehouden,
‘Ja. Onze verantwoordelijkheid ligt mid-
der helpt.’
namelijk ook in mijn mens zijn. Hij ge-
den in de wereld, terwijl wij als gere-
bruikte daar ook mensen voor. Ik kreeg
formeerde christenen het vaak veel te
maken elkaar, bijvoorbeeld in de reclame,
hulp, bijvoorbeeld van mijn vrouw, om
gezellig hebben met elkaar. En als we het
wijs dat het wel zo is. Nee dus.
goed om te gaan met delen van mijn
niet zo gezellig hebben, dan nemen we
In dit verband denk ik aan Seven, een
karakter. Als je mij toen had gevraagd:
mooi veel tijd om dáármee bezig te zijn.
profetische én verschrikkelijke film. De
We draaien in eigen cirkeltjes door en
goede agent pleegt daarin de laatste
missen vaak het gevoel van urgentie: de
moord. De film eindigt met een citaat van
bruidegom komt echt! Ik vind het terecht
Hemingway: “The world is a fine place and
dat schrijvers als die van Wake Up daar
worth fighting for.” In de film wordt ge-
aandacht voor vragen.’
zegd: “I agree with the second part.” Dus
‘Ik merk dat jongeren best gevoelig zijn voor theorieën over de eindtijd’
zeg ik: vecht! Vertel over Jezus. Leef dicht Stel, ik zeg, kijkend naar wat we om ons
bij Hem. En zeg maar vaak: amen, Jezus,
heen zien, horen en ervaren: van mij
kom gauw.’
mag die bruiloft snel komen, het is hier echt niet fijn…
Leendert de Jong werkt in de media en is
‘Eens. De wereld is geen mooie plek. We
medewerker van OnderWeg.
15
Thema
Christelijke visies op de eindtijd
Na ons de zondvloed? Moeten we ons wel zorgen maken over deze aarde? Of is het een verloren zaak en kunnen we beter wachten op Gods nieuwe wereld? Barend Kamphuis laat zien dat de huidige werkelijkheid niet zo makkelijk van de toekomende werkelijkheid te scheiden is. Een pleidooi om hoop te houden voor deze wereld.
tekst Barend Kamphuis beeld CHOATphotographer/Shutterstock
Madame de Pompadour moet het gezegd hebben: ‘Na ons de zondvloed.’ Zij was de maîtresse van de Franse koning Lodewijk XV. Na een verloren veldslag was de koning eens heel bezorgd. Toen zei ze tegen hem: ‘Het is nergens voor nodig zo verdrietig te zijn. Je zou er ziek van worden. Na ons de zondvloed!’ Dat betekent dus zoveel als: ‘Laten we ons niet druk maken over de toekomst. Het zal onze tijd
Veel christenen leven in theorie of praktijk in twee werkelijkheden
wel duren.’
jongste dag zal plaatsvinden, evenals over de realiteit van
Nu wordt in de Bijbel de eindtijd wel vergeleken met de
hemel en hel. Te veel om hier allemaal te bespreken.
zondvloed: de toenmalige wereld is vergaan door het
Eén kwestie wil ik er nu uithalen, die bij veel van die opties
water, de tegenwoordige wereld zal op de dag van het
een rol speelt: de verhouding van de werkelijkheid nu tot
oordeel worden prijsgegeven aan het vuur (2 Petrus 3:6-7).
de werkelijkheid straks. Wij verwachten een nieuwe hemel
Een christen weet dat de wereld dit te wachten staat. Wat
en een nieuwe aarde, waar gerechtigheid woont (2 Petrus
betekent dat voor onze levenshouding? Moeten we ons
3:13). Is dat dezelfde hemel en aarde als nu, maar dan ver-
ernstige zorgen maken over deze wereld? Of beschouwen
nieuwd? Of is het een totaal andere werkelijkheid? Is er
we het hier en nu bij voorbaat als een verloren zaak? Of
continuïteit tussen nu en straks, een wereld die door het
moeten we ons misschien het vrolijke opportunisme van
oordeel heen hersteld wordt? Of is er discontinuïteit: de
Madame de Pompadour eigen maken?
huidige wereld vergaat, er komt iets heel nieuws?
Vele opties zijn beschikbaar als je een christelijke visie op de eindtijd zoekt. Er zijn allerlei vormen van chiliasme
Discontinuïteit
(verwachtingen van een duizendjarig rijk), er is discussie
Laten we eerst eens op dat laatste doordenken. Het is dui-
over de plaats en de rol van Israël in de eindtijd en er is
delijk dat er volgens de Bijbel wel degelijk een grote kloof
heel veel verschil van mening over het oordeel dat op de
is tussen de wereld van nu en de nieuwe wereld. Petrus
16
OnderWeg #24 > Jaargang 1 > 28 december 2015
Opinie
Deze wereld moet met Christus door de dood heen, maar door de dood heen is er leven. Een christen heeft en houdt hoop voor deze wereld.
spreekt daar in radicale termen over in zijn tweede brief:
den was steeds even slecht’ (Genesis 6:5). Nog altijd is de
‘De hemelsferen zullen die dag met luid gedreun vergaan,
macht van de zonde en van de dood verschrikkelijk groot
de elementen gaan in vlammen op’ (2 Petrus 3:10). Het
in de wereld. De toename van de plagen in de Openbaring
vervolg van deze tekst zegt volgens de NBV dat de aarde
aan Johannes wordt daarmee gemotiveerd: de mensen
en wat daarop gedaan is ‘aan het licht komt’, maar het lijkt
braken niet met hun afgoderij, ondanks Gods oordelen.
een stuk waarschijnlijker dat hier gelezen moet worden dat
‘Evenmin braken ze met hun leven van moord en toverij,
dat alles ‘platgebrand zal worden’. Kortom: er gaat een ver-
van ontucht en diefstal’ (Openbaring 9:21). Daarom is er
nietigend oordeel over hemel en aarde.
geen rechtstreekse weg van deze wereld naar het ko-
Waarom deze radicale discontinuïteit? De vergelijking met
mende rijk van God. Het kwaad moet worden uitgezuiverd.
de zondvloed maakt dat duidelijk. De zondvloed was nodig
Dat zal deze wereld tot op zijn grondvesten aantasten.
omdat het kwaad diep in de wereld zat: ‘De HEER zag dat
Er zijn vormen van christelijke toekomstverwachting
alle mensen op aarde slecht waren: alles wat ze uitvoer-
waarin dit vergeten dreigt te worden. In de tweede helft
>>
17
Thema
Opportunistische
oppervlakkigheid wordt door Hem veroordeeld en optimistisch horizontalisme loopt stuk op het oordeel
Zoals dat voor heel de schepping geldt, zo geldt het ook voor ons als schepselen, met lichaam en ziel. Een christen gelooft niet alleen in ‘het leven na de dood’, in de hemel. Een christen gelooft in ‘het leven na het leven na de dood’ (Tom Wright, Verrast door hoop). Ik geloof de opstanding van de doden. Mijn lichaam, met al zijn beperkingen en gebreken, is toch niet voor de dood bestemd. Eens zal het opstaan, zonder beperking en gebrek. Maar het is hetzelfde lichaam. Continuïteit!
Levenshouding Veel christenen hebben in theorie of praktijk een dualistisch
van de vorige eeuw leefden er bij veel christenen grote ver-
wereldbeeld. Dualisme betekent dat je in twee werkelijkheden
wachtingen van de strijd tegen onrecht, armoede en uitbuiting
leeft. Je hebt de aardse werkelijkheid: je beroep, je gezin, de
in de wereld. Het koninkrijk van God leek door onze inspannin-
politiek, de maatschappij. En je hebt de geestelijke werkelijk-
gen gevestigd te kunnen worden.
heid: je leven met God, bidden, Bijbellezen, naar de kerk gaan.
Nu is er niets mis met de strijd tegen onrecht, armoede en
Die twee werkelijkheden hebben eigenlijk niets met elkaar te
uitbuiting. Integendeel. Maar als je denkt dat zo het koninkrijk
maken. Want de aardse werkelijkheid gaat toch te gronde. Hier
komt, dan vergeet je je eigen zonde en machteloosheid. Er is
beneden is het niet. Wat werkelijk belangrijk is, dat is het gees-
een veel radicalere ingreep nodig om onze wereld werkelijk
telijke leven. We richten ons op de hemel, waar we eens hopen
nieuw te maken. Een ingreep die alleen maar van boven kan
te leven voor het aangezicht van God.
komen, van God. Anders verval je in ‘horizontalisme’: je ver-
Zo’n levenshouding kan heel ernstig en ingetogen zijn en veel
geet de noodzaak van Gods verticale ingrijpen.
liefde voor God en zijn dienst tonen. Maar het doet geen recht
Eigenlijk zag je zoiets al bij de reactie op Jezus’ optreden. Veel
aan ons geloof dat God de schepper van hemel en aarde is en
mensen verwachtten dat door Hem het koninkrijk van God zou
dat Hij nooit zijn eigen werk verloochent.
komen. Maar ze dachten over dat rijk in horizontale termen:
Gods verlossende werk in Christus heeft de radicaliteit van het
bevrijding van de Romeinse bezetters, herstel van het aardse
kruis: deze wereld moet met Christus door de dood heen. Maar
koninkrijk van David. Ze haakten af toen Jezus niet aan die ver-
Gods verlossing heeft ook de kracht van de opstanding: door
wachtingen voldeed. Dat alleen door de dood heen het leven
de dood heen is er leven. Met hetzelfde lichaam als waarmee
kon verschijnen, dat was voor hen niet te accepteren. Het kruis
Hij begraven was, stond onze Heer op. Zo gaat God met zijn
van Jezus is de dood voor alle horizontalisme.
schepping om. Deze schepping wordt niet prijsgegeven, maar
Continuïteit En toch… Jezus komt wel degelijk het rijk van David herstellen.
vernieuwd. Het koninkrijk van Israël wordt werkelijk hersteld. En onze sterfelijke lichamen zullen leven.
Na zijn opstanding vragen de leerlingen Hem: ‘Heer, gaat U dan
Noach
binnen afzienbare tijd het koningschap over Israël herstellen?’
‘Zoals het was in de dagen van Noach, zo zal het zijn wanneer
Dan zegt Jezus niet: ‘Dat ga Ik helemaal niet doen.’ Hij zegt
de Mensenzoon komt. Want zoals men in de dagen voor de
alleen: ‘Het is niet jullie zaak om te weten wat de Vader (…)
vloed alleen maar bezig was met eten en drinken (…) en zoals
heeft vastgesteld over de tijd (…) waarop deze gebeurtenissen
men niet wist dat de vloed zou komen (…) zo zal het ook zijn
zullen plaatsvinden’ (Handelingen 1:6-7). Niet: die gebeurtenis-
wanneer de Mensenzoon komt’ (Matteüs 24:37-39).
sen zullen niet plaatsvinden. Maar: laat het tijdstip over aan
Jezus kende de houding van ‘na ons de zondvloed’. Opportunisti-
God. Maar het zal gebeuren. Het oude rijk van David wordt
sche oppervlakkigheid wordt door Hem veroordeeld en optimis-
hersteld. Continuïteit!
tisch horizontalisme loopt stuk op het oordeel. Maar daarmee is
Niet alleen het rijk van David wordt hersteld. De schepping zelf
dualisme niet gerechtvaardigd. Uiteindelijk is dat ook een hou-
wordt ook hersteld. In Romeinen 8 tekent Paulus op aangrij-
ding van ‘na ons de zondvloed’: we kunnen deze wereld wel aan
pende wijze het lijden van de schepping als gevolg van zonde
zijn lot overlaten. Een christen heeft en houdt echter hoop voor
en dood. Maar er is hoop: ‘De schepping zelf zal worden bevrijd
deze wereld. De hoop van kruis en opstanding.
uit de slavernij van de vergankelijkheid en zal delen in de vrijheid en luister die Gods kinderen geschonken wordt’ (Romei-
Barend Kamphuis (GKv) is emeritus hoogleraar systematische
nen 8:21). Er is toekomst voor de schepping. Continuïteit!
theologie.
18
OnderWeg #24 > Jaargang 1 > 28 december 2015
Nieuws Landelijke examencommissie NGK van start In de NGK is een landelijke examencommissie van start gegaan. Sinds 1 november worden onder meer het be-
Colofon Kernredactie Ad de Boer (hoofdredacteur), Matthijs Haak, Johanne de Heus (beeldredacteur), Henk Hoksbergen (hoofdredacteur), Peter Hommes, Pieter Kleingeld, Erik Koning (eindredacteur), Jordi Kooiman (eindredacteur), Bas Luiten, Heleen Sytsma-van Loo. Brede redactie Kernredactie plus Bart Cusveller, Freddy Gerkema, Rob van Houwelingen, Hans Schaeffer, Peter Strating, Hans Vel Tromp, Jan Westert.
roepbaarstellend examen van aanstaande predikanten en
Medewerkers
het examen van kerkleden die preekbevoegdheid verlan-
Eline de Boo, Han Hagg, Simon Kadijk, Myriam Klinker-De Klerck, Roel Kuiper,
gen zonder predikant te willen worden, niet langer afge-
Almatine Leene, Wim van der Linde, Embert Messelink, Jan Mudde, Maurits Oldenhuis,
nomen door examinatoren uit de regio’s, maar door een
Hans-Jan Roosenbrand, Wolter Rose, Wim van der Schee, Joost Smit, Esther Spiering-
landelijke examencommissie. In het besluit daartoe van de
de Hek, Peter Strating, Jeroen Sytsma, Daniël Timmerman, Roel Venderbos, Maarten
Landelijke Vergadering werden het streven naar hogere kwaliteit en meer eenduidigheid in het examineren als argumenten genoemd.
GKv-classis Buitenpost opgeheven Het aantal GKv-classes in Friesland gaat terug van drie naar twee. Per 1 januari 2016 wordt de classis Buitenpost opgeheven. De kerken van Buitenpost, Dokkum en Drie-
Verkerk, Ronald Westerbeek, Dick Westerkamp, Jeannette Westerkamp-Stegeman. Redactieadres ’t Hazeveld 115, 3862 XA Nijkerk, 033-750 67 87, redactie@onderwegonline.nl. Lezersservice Voor abonnementen, adreswijzigingen, opzeggingen en bezorgklachten: Nico Schenk, Droogoven 7, 3961 EW Wijk bij Duurstede, 0343-57 50 27, administratie@onderwegonline.nl.
sum c.a. worden ondergebracht bij de classis Leeuwarden, de kerken van Drogeham, Noardburgum, Surhuisterveen
Audio
en Twijzel bij de classis Drachten.
OnderWeg is beschikbaar in gesproken vorm bij de Christelijke Bibliotheek voor Blinden en
Website verontrusten bevroren De website www.gereformeerdekerkblijven.nl, spreekbuis van verontruste GKv’ers, wordt bevroren. Door het vertrek van enkele redacteuren naar andere kerken (recent ds. Rob Visser, eerder dr. Huib Wilschut en prof. dr. Jochem Douma) en tijdgebrek bij de overgebleven redacteuren, zullen er op de site geen nieuwe artikelen meer verschijnen.
Komen en gaan
Slechtzienden (CBB). Neem voor meer informatie contact op met de CBB: 0341-565499. Abonnementsprijzen Jaarabonnement: € 46,- (studenten € 23,- / Europa € 85,- / buiten Europa € 115,-). Abonnement OnderWegOnline: € 37,50. Proefabonnement: drie maanden gratis. Neem voor het afsluiten van een abonnement contact op met de lezersservice (zie hierboven) of vul uw aanvraag online in op www.onderwegonline.nl. Persvereniging OnderWeg is een uitgave van de Gereformeerde Persvereniging OnderWeg. Informatie: Marga van Gent-Petter (secretaris), persvereniging@onderwegonline.nl.
Aangenomen naar GKv Nijkerk-Oost: A. Rienks (EnschedeZuid); GKv Middelharnis: kand. C. van Zwol (Nijkerk). Verbonden aan GKv Hardenberg-Baalder: L.J. Blijdorp (predikant in opleiding in Hardenberg-Baalder); GKv Hattem-Centrum: J.J. Drijfhout (Pretoria, Zuid-Afrika). Ds. D. Vonck is per 1 januari 2016 vrijgesteld voor missionaire dienst (als directeur van Agapè) en blijft als predikant in bijzondere dienst verbonden aan de GKv Houten. Preekbevoegdheid in de GKv is verleend aan M.W. van der Veen (Kampen), vanderveen.mw@gmail.com; K.S. Tamminga (Kampen), koostamminga@hotmail.com.
Bestuur Persvereniging Bernard Bos, Marga van Gent-Petter, Krijn de Lange, Aad Lootens, Ale Sierksma, Hillie van de Streek. Adverteren Nico Postuma, 0341-84 21 47 of 06-139 959 05, adverteren@onderwegonline.nl. Zie voor de formaten, tarieven en verschijningsdata www.onderwegonline.nl/adverteren. Vormgeving Bredewold. Creatie, web & print. Postbus 86, 8090 AB Wezep, 038-376 33 90, fax 038-376 53 03, onderweg@bredewold.nl, www.bredewold.nl. Technische realisatie en druk Zalsman B.V., Steinfurtstraat 1, 8028 PP Zwolle, Postbus 1025, 8001 BA Zwolle, 038-467 00 70. IBAN: NL89INGB0000404945 t.n.v. Gereformeerde Persvereniging OnderWeg te Wijk bij Duurstede. www.onderwegonline.nl
www.facebook.com/onderwegonline www.twitter.com/onderwegonline
19
Bijbelstudie
Heiligen hebben altijd status (2) De meeste christenen zullen zichzelf niet gauw als ‘heilige’ betitelen. Toch spreekt de Bijbel herhaaldelijk van Gods heiligen; eerst met betrekking tot de Israëlieten, later als aanduiding
Korintiërs behoorden voortaan tot Gods volk. Ze waren bestemd tot een nieuw leven. Zo kwamen er tal van heiligenlevens in Korinte!
Scheidsmuur In zijn brief aan de Efeziërs maakt Paulus
van de eerste christenen. Deel twee van een tweeluik
duidelijk welke enorme verandering Chris-
over ons, heiligen.
en opstanding: ‘Zo bent u dus geen vreem-
tus heeft teweeggebracht door zijn dood delingen of gasten meer, maar burgers, net als de heiligen, en huisgenoten van God’ (Efeziërs 2:19).
tekst Rob van Houwelingen
bonden zijn met Christus overstijgt de
Christus heeft vrede gesticht: Hij heeft
beeld Dawid Lech/Shutterstock
grootste verschillen, het onderscheid tus-
twee verschillende leefwerelden verenigd
sen Jood en Griek voorop (Galaten 3:28).
en de muur van vijandschap ertussen af-
In zijn brieven gebruikt de apostel Paulus
Overal ter wereld waren christelijke ge-
gebroken (vers 14). Vermoedelijk zinspeelt
de term heiligen soms in de betekenis van
loofsgemeenschappen ontstaan. Er woon-
Paulus op de muur in de tempel van Jeru-
messiasbelijdende Joden, bijvoorbeeld als
den dus ook heiligen in Rome, Korinte,
zalem die het binnenplein en de zogeheten
hij schrijft over de collecte voor Jeruzalem
Filippi, Efeze en Kolosse.
voorhof der heidenen van elkaar scheidde.
die hij tijdens zijn derde zendingsreis in
Paulus adresseert zijn brieven voor de
Op het betreden van het binnenplein door
de niet-Joodse gemeenten georganiseerd
gemeenten daar aan mensen die hij kan
niet-Joden stond de doodstraf. Die scheids-
had: ‘Nu sta ik echter op het punt naar
betitelen als ‘geroepen heiligen’ (Romei-
muur was als de Thora: een omheining die
Jeruzalem te gaan om de heiligen daar
nen 1:7; zie ook 1 Petrus 1:1: ‘in heiliging
Israël afschermde van de vijandige buiten-
bijstand te verlenen, want Macedonië en
door de Geest’). In 1 Korintiërs 1:2 schrijft
wereld.
Achaje hebben voor de armen onder hen
hij: ‘Aan de gemeente van God in Korinte,
Maar Paulus verkondigt de val van de
een collecte gehouden. Bid voor mij dat (…)
geheiligd door Christus Jezus, aan hen die
muur! Vreemdelingen zijn medeburgers
mijn hulp door de heiligen in Jeruzalem zal
zijn geroepen om zijn heiligen te zijn, en
geworden, zo staat er letterlijk, en gasten
worden gewaardeerd’ (Romeinen 15:25-26
aan allen die de naam van onze Heer Jezus
zijn veranderd in Gods huisgenoten. Samen
en 31). Als hij die collecte bij de Korintiërs
Christus aanroepen, waar dan ook.’ Zo be-
met de messiasbelijdende Joden bevolken
aanbeveelt, heeft Paulus het kortweg over
staat de christelijke gemeente in Korinte
zij de éne christelijke kerk.
een inzameling van geld ‘voor de heiligen’,
uit geroepen heiligen (zie ook vers 9). Net
maar dan bedoelt hij net als in de Romei-
zoals Paulus zichzelf presenteerde als een
Alle heiligen
nenbrief waarschijnlijk geld ‘voor de armen
geroepen apostel.
Zijn er dan heiligen in twee soorten? Alleen
onder de heiligen in Jeruzalem’ (1 Korintiërs
Heilige boontjes waren de Korintiërs be-
als je let op hun afkomst, uit Israël of uit de
16:1; 2 Korintiërs 8:4, 9:1 en 12).
paald niet, want Paulus moest hen op tal
volken. Niet als je kijkt naar hun status bij
Nu trad juist Paulus op als apostel voor de
van punten tot de orde roepen. Maar als
God.
niet-Joodse volken. Vroeger stonden zij per
gevolg van hun goddelijke roeping door
definitie buiten de kring van de heiligen,
het evangelie hadden zij wel de status
omdat zij de God van Israël niet vereerden.
van heiligen gekregen. Dat ging hun leven
Maar na de komst van Jezus Christus lag
steeds meer stempelen. Ze waren immers
dat anders. God maakt geen onderscheid,
geheiligd: uit de heidenwereld losgemaakt
betoogt Paulus keer op keer (Romeinen
en aan de God van Israël toegewijd, dankzij
2:11; Efeziërs 6:9; Kolossenzen 3:25). Ver-
Christus Jezus. Ook de gelovig geworden
20
OnderWeg #24 > Jaargang 1 > 28 december 2015
Ontleen status aan je relatie met de heilige God
Bijbelstudie
worden’ (Openbaring 22:11). Sinds de tijd van het Nieuwe Testament is hun aantal enorm toegenomen. Tegenwoordig rekent ongeveer een derde van de wereldbevolking zich tot het christendom. Niemand weet hoe groot het aantal heiligen precies is, maar je vindt ze overal waar overtuigde christenen zijn. Een heilige staat er nooit alleen voor. Gemeenschappelijk geloof werkt samenbindend. Waar je ook rondkijkt – in je plaatselijke gemeente, in een landelijk kerkverband of in de wereldwijde geloofsgemeenschap – er staan medegelovigen om je heen. En: geen heiligen zonder status. Wij zijn eraan gewend te worden afgemeten aan onze maatschappelijke positie. De Bijbel wijst echter een andere weg: ontleen status aan je relatie met de heilige God. Voor Hem is niet belangrijk wat je hebt, maar wie je bent. Niet wat je hebt bereikt bepaalt je leven, maar waartoe je door Hem bent geroepen. Een christen heeft geen andere statussymbolen dan doop en avondmaal. Misschien zie je wel een Wat zijn heiligen? Mensen waar de zon doorheen schijnt!
heilige in de spiegel…
Opmerkelijk vaak valt het onderscheid
dat van anderen. Hun heiligverklaring is
Rob van Houwelingen (GKv) is hoog-
tussen Joden en niet-Joden in het spraak-
geen status quo, maar bedoeld om toe te
leraar Nieuwe Testament aan de TU
gebruik van Paulus weg, zodat hij on-
groeien naar de terugkomst van de Heer:
Kampen en lid van de brede redactie van
bekommerd spreekt over ‘alle heiligen’.
‘Laat wie heilig is nog meer geheiligd
OnderWeg.
De gemeenten die hij had gesticht in de volkenwereld (uit bekeerde heidenen) hadden dezelfde identiteit als de moederkerk in Jeruzalem (uit messiasbelijdende
Een heiligenverhaal
Joden). Er ontwikkelde zich een heilige
Een jongetje kwam met zijn moeder langs
‘Mama, wie zijn dat?’ wilde de kleine jongen
wereldkerk. Voortaan werd de groep hei-
een oude kathedraal. Hij keek omhoog en
weten. Zijn moeder antwoordde: ‘Dat zijn
ligen gevormd door alle gelovigen samen.
zei: ‘Kijk mama, die grote ramen zijn heel erg
heiligen. Kijk, koning David. En daar heb je
Gelovigen die elkaar hard nodig hebben,
vies, die zien er echt niet mooi uit!’
moeder Maria. Dat is de apostel Paulus. En
aldus Paulus. Pas ‘samen met alle heili-
De moeder nam hem mee naar binnen. Daar
daar zie je Franciscus van Assisi.’
gen’ zijn we in staat de multidimensionale
bleken de ramen opeens stralend licht te
Het jongetje onthield dat goed. Een paar
liefde van Christus, die alle kennis te
zijn, met de prachtigste kleuren. De kleine
dagen later vroeg zijn leerkracht op school:
boven gaat, te bevatten (Efeziërs 3:18).
jongen was verbaasd en keek zijn ogen uit.
‘Wie kan mij zeggen wat een heilige is?’
Alle heiligen, dat zijn dus alle overtuigde
Boven het altaar was een bijzonder mooi
Grote stilte in de klas. Alleen de kleine jon-
christenen. Mensen die leven voor de
raam met veel heiligenfiguren. Daardoor-
gen stak zijn vinger op. Hij zei: ‘Ik weet het.
Heilige, terwijl ze gedoopt zijn en avond-
heen scheen op dat moment net de zon,
Heiligen zijn mensen waar de zon doorheen
maal vieren. Daarom vechten ze tegen
zodat die figuren helder stralend oplichtten.
schijnt!’
schijnheiligheid in hun eigen leven en in
21
Woordzoeker
‘Tille, tille!’
22
OnderWeg #23 > Jaargang 1 > 12 december 2015
Woordzoeker
Hij verheft uit het stof wie berooid is, uit het vuil tilt Hij op wie alles ontbeert. (Psalm113:7) tekst Myriam Klinker-De Klerck beeld Erik Koning
L
aatst stond ik op de markt bij de
– niets voorstelt, wordt opgetild en bij de
broodkraam netjes te wachten op
hoogsten van Gods volk geplaatst (vers
mijn beurt, naast een klein meisje
8). Dat doet onze God, die zelf verheven is
van twee, schat ik. Ze strekte haar handjes
boven alle volken (vers 4). De combinatie
uit naar haar moeder: ‘Tille, tille!’ Kleine
van zijn verhevenheid met zijn godde-
kinderen houden ervan om opgetild te
lijke liefde voor zijn schepselen op aarde
worden, om veilig in de armen van hun
maakt Hem uniek! ‘Wie is gelijk aan de
vader of moeder te zijn. Het waren ook de
HEER, onze God?’, zo klinkt het in Psalm
meest gebezigde woorden van ons doch-
113. Hoogverheven tuurt Hij intens naar de
tertje in haar tweede levensjaar. Opgetild
kleintjes beneden.
worden betekent warmte en nabijheid,
De allergrootste
reddingsoperatie in de geschiedenis begon in de gedaante van een kind
heerlijk gedragen worden en vanuit een
Precair
wonen. Want God werkt bij voorkeur langs
ander perspectief de wereld bekijken: lek-
Eén van die kleintjes was Maria: ‘Mijn ziel
de weg van het kleine. Dus de allergroot-
ker hoog en veilig. Het voornaamste wat
prijst en looft de Heer, mijn hart juicht om
ste reddingsoperatie in de geschiedenis
een kind bij z’n ouders zoekt, is toch die
God, mijn redder: Hij heeft oog gehad voor
begon in de gedaante van een kind. Dat
geborgenheid waarin je kunt rusten. Paul
mij, zijn minste dienares’ (Lucas 1:46b-
kind van Maria had nog een lange weg
van Vliet zingt het treffend: ‘Veilig ach-
48a). Zo kent Maria haar God: ‘Hij heeft
te gaan, een weg van nederigheid, van
terop bij vader op de fiets, vader kent de
machtigen van de tronen afgetrokken en
knechtschap en gehoorzaamheid tot in de
weg, en ik weet nog van niets.’
nederigen heeft Hij verhoogd’ (Lucas 1:52,
dood. Zó diep moest onze hemelse Vader
Statenvertaling). Maria juicht niet alleen
bukken om ons op te tillen. Vanwege dit
om haar eigen situatie – die menselijk
offer van Jezus heeft God eerst Hém tot in
God tilt mensen op, zegt Psalm 113. ‘Optil-
gezien eerder precair was. Zij juicht om
de hemel verhoogd. En daar plukken wij nu
len’ als zodanig past wel in deze psalm, die
het nieuwe begin dat God hier maakt: ‘Hij
al de vruchten van: in Christus mogen wij
een mooi ruimtelijk spel van beweging laat
trekt zich het lot aan van Israël, zijn die-
ons dicht bij God weten.
zien: van boven naar beneden (verzen 4-6)
naar, zoals Hij aan onze voorouders heeft
en vice versa (verzen 7-9). Maar bij God
beloofd’ (Lucas 1:54). Maria’s lied spreekt
Myriam Klinker-De Klerck (GKv) is docent
gaat het om een heel specifiek optillen: ‘Hij
over een bevrijdende God, net als Psalm
Nieuwe Testament aan de TU Kampen.
verheft uit het stof wie berooid is, uit het
113. Deze psalm behoort tot het zogeheten
vuil tilt hij op wie alles ontbeert’ (vers 7).
Pesach Hallel, een reeks psalmen (113-118)
Dit heeft met status te maken. Wie niets
die tot op de dag van vandaag met Pesach
heeft en dus – naar wereldse maatstaven
worden gezongen, omdat ze zo goed pas-
Om over door te praten
sen bij de uittocht uit Egypte. Maria weet:
• Daden van oprecht respect voor
Status
Hoogverheven tuurt God intens naar de kleintjes beneden
de grote exodus is begonnen!
Grote exodus
wat zwak en onaanzienlijk is, vormen de hoogste lof op God. • De zuigkracht van onze westerse
Wie een kind optilt, moet zich daarvoor
welvaartscocon is ontzettend
bukken. Zo ook God. Maar voor de grote
groot. Onze rijkdom is paradoxaal
exodus moest Hij wel heel diep. Hij tuurde
genoeg onze armoede – niet zo
niet alleen naar beneden, Hij koos ervoor
zichtbaar, maar wel reëel.
om zijn troon te verlaten en onder ons te
23
Column
Oudjaar zonder oma D
Uitnodig
it wordt de eerste jaarwisseling zonder oma. Vorig jaar is zij gestorven, tussen kerst en oud en nieuw. Met haar 99 jaren
heeft zij bijna een eeuw geleefd. Wat een tijd: twee wereldoorlogen, een crisistijd, twee kinderen verloren en 25 jaar alleen als weduwe. En wat een gezin: moeder van veertien kinderen, oma, overgrootmoeder en betovergrootmoeder. Maar ondanks haar leeftijd en geschiedenis altijd jong van hart. Met kinderen kon ze heerlijk kletsen, zoals ze dat vroeger als kleuterjuf gedaan had. Helemaal hip was haar nieuwjaarsboodschap op Facebook. Daar ging ze echt voor zitten, geholpen door een handige oom achter de camera. Oma sprak dan de familie toe als een gezellige koningin, naast een stemmig bloemstukje. Die filmpjes koester ik. Je kunt zien dat ze in de loop van de jaren ouder wordt en langer moet zoeken naar woorden. Maar spreken over het leven met God gaat haar opvallend vloeiend af. Zelfs in haar laatste optreden, vlak voor haar overlijden, krijgen we een hart onder de riem. ‘Vertrouw op de Heer, vergeet Hem niet.’
Missionair zijn, hoe doe je dat? Daarover denken we in deze rubriek samen na. In mijn eerste (korte) bijdrage daaraan wil ik iets vertellen over één van de verschillende manieren waarop je kunt getuigen van je geloof. tekst Peter Wierenga beeld Lawrence Lew/Flickr
Je kunt zien dat ze in de
loop van de jaren ouder wordt en langer moet zoeken naar woorden
In Johannes 4 lezen we over een Samaritaanse vrouw die het geluk had Jezus bij de bron aan te treffen. Ze was ondersteboven van alles wat Hij over haar achtergrond en levensstijl wist, en al snel besefte ze dat ze met een profeet van God te maken had. Maar Hij wist haar pas echt van haar stuk te brengen met het
Dit jaar moeten we het dus zonder haar toespraak stellen. Stiekem
nieuws dat Hij meer was dan een gewone profeet. Hij
vraag ik me af: wat zou ze gezegd hebben? Woorden als ‘weldaad’
was de langverwachte messias!
en ‘rijk’ zouden strijden om een plek in haar openingszinnen. En ik
De Samaritaanse vrouw liet er geen gras over groeien.
gok dat ze vast iets zou zeggen over onrust in de wereld. Mensen
Ze rende terug naar de stad en vertelde al haar vrien-
op de vlucht, kinderen in de kou. Dat is toch om te janken? Terloops
den en iedereen die het maar horen wilde, wie ze
zouden namen van nieuwe loten aan de familiestam voorbijkomen.
zojuist had ontmoet. Vervolgens nodigde ze hen alle-
En dan aan het einde: de uitsmijter. Sprekend op camera zou ze ons
maal uit om mee te gaan naar de bron, in de hoop dat
allemaal recht in de ogen kijken. ‘Je denkt misschien dat God de
Jezus daar nog zou zijn en ze met eigen oren konden
wereld vergeet. Maar God zoekt ons hier, op de laagste plaats. Kijk
horen wat Hij te zeggen had. Velen gaven aan die
naar Jezus. En ga met God!’ Maar ook zonder toespraak zie ik een
uitnodiging gehoor en door haar uitnodigende stijl van
hemelse glimlach doorbreken. De boodschap is geland.
evangeliseren kwamen veel van haar stadsgenoten tot geloof in Christus en ontstond er een gemeente in Samaria.
Kerkbank Ook de negentiende-eeuwse Amerikaanse evangelist Dwight L. Moody hanteerde deze uitnodigende stijl van getuigen, kort nadat hij naar Chicago was verhuisd. William R. Moody schreef later het volgende Joost Smit is predikant van de GKv Amersfoort-Vathorst.
over die aanpak van zijn vader: ‘Hij huurde een hele
Missionair
gend getuigen Door haar uit-
nodigende stijl kwamen veel van haar stadsgenoten tot geloof kerkbank af en nam zich voor die elke zondag gevuld te zien. Hij nodigde jongemannen uit die werkeloos op straat rondhingen, pensiongasten die vroeg op waren en hij ging zelfs cafés binnen waar hij jonge dronkaards uitnodigde mee te gaan
Webtip
nairsteunpunt.nl/getuigstijlen. Wil je
was, of de onweerstaanbare oprechtheid en vriendelijkheid van de jongeman, hij
Op de website van het Missionair
dan naar www.missionairsteunpunt.nl/
wist heel wat mensen over te halen een
Steunpunt worden zes verschillende
stijlentest.
kerkdienst te bezoeken.’
getuigstijlen onderscheiden: dienend,
William Moody wees erop dat zijn vader
persoonlijk, uitnodigend, confronte-
Correctie
niet alleen zijn doelstelling bereikte, maar
rend, getuigend, en intellectueel. Zie
Het webadres van de NGZN (zie vorig
al snel vier kerkbanken afhuurde, die hij
voor meer informatie www.missio-
nummer) is www.ngzn.org.
naar de kerk. Of het nu zijn nieuwe aanpak
weten welke getuigstijl bij jou past? Ga
zondag aan zondag wist te vullen met een vreemd scala aan gasten.
Nieuwe trekker voor de rubriek In plaats van steeds langer en moeizamer zagen, kun je ook regelmatig je zaag scherpen. ‘Houd de zaag scherp’ is één van de principes die Stephen Covey opnam in zijn bekende klassieker De zeven eigenschappen van effectief leiderschap. Tot ruim een jaar geleden mocht ik als missionair consulent de missionaire zaag van de NGKleden scherp houden. Inmiddels ben ik fulltime predikant van de NGK Oegstgeest. Ik merk hoe belangrijk het is om bij de alledaagse beslommeringen van het gemeenteleven mijn missionaire zaag scherp te houden. Ik besef dat ik daarvoor mensen nodig heb die midden in de volle breedte en actualiteit van het missionaire veld staan. Daarom
heb ik Peter Wierenga gevraagd om de verantwoordelijkheid voor deze rubriek van me over te nemen. Peter is mijn opvolger als missionair consulent van de NGK, heeft jarenlange ervaring in de wereld van gemeenteopbouw, evangelisatie, toerusting en gemeenteplanting, is bekend met de GKv, de NGK en veel van wat buiten deze twee kerkgenootschappen op missionair terrein gebeurt. Peter heeft daarnaast ook goede contacten met het Praktijkcentrum van de GKv. Kortom, hij staat midden in het veld en kan u en mij prikkelen, gidsen en opscherpen. Pieter Kleingeld
25
Trefpunt
Terugblikken en vooruitblikken op de relatie NGK-GKv De redacties van Opbouw en De Reformatie waren niet de enige Nederlandsgereformeerden en vrijgemaakten die elkaar in 2015 wisten te vinden. Het hele jaar door berichtte OnderWeg over groeiende eenheid. In deze laatste aflevering van Trefpunt blikken vijf mensen terug en vooruit. Hoe ervaarden zij het afgelopen jaar de eenheid tussen NGK en GKv? En hoe verwachten zij dat de relatie zich in 2016 zal ontwikkelen? tekst Jordi Kooiman beeld Josje Erkelens
‘De tijd van scheiding der geesten is voorbij!’
Kanselruil: ‘Het voelde als volkomen normaal’
De NGK Loosdrecht en de CGKv Hilversum sloten hun jarenlange ge-
In Enschede groeiden de NGK, GKv en CGK afgelopen
sprekken over het verleden dit najaar af met drie verzoeningsdien-
jaar dichter naar elkaar toe. De NGK en GKv open-
sten. NGK-lid Gerk Slager beleefde de diensten als heel bijzonder.
den bijvoorbeeld hun kansels voor elkaar. De eerste
Vooral de tweede dienst, waarbij de NGK-leden te gast waren in het
echte kanselruil moet nog plaatsvinden, maar
GKv-gebouw De Schuilhof in Hilversum. Slager was daar ooit van
NGK-predikant Menko Biewenga kreeg alvast een
1962-1963 lid en keerde er nu voor het eerst terug.
voorproefje.
‘Het was goed om op zondag 8 november na zovele jaren weer
‘Ik had de eer om op 22 november als eerste in
terug te zijn. Bijna de gehele NGK-gemeente uit Loosdrecht was
een vrijgemaakte kerk op de preekstoel te staan;
aanwezig. Er werd stilgestaan bij de scheuring van de kerken
in Enschede-Zuid, de kerk aan de Haaksberger-
en er werd spijt betuigd voor het buitensluiten van een deel der
straat, voor veel oudere Enschedeërs een bekend
kerken.
gebouw. “Hoe was het?” vragen mensen dan aan
Eén en ander werd zichtbaar gemaakt met een voorstelling
me. En dan kan ik heel simpel zeggen (want het
tijdens het kindermoment. Een groep spelende kinderen en
was precies zoals ik het graag wilde): “Het was
ouderen werd door een leider ruw gesplitst in een grotere, door-
heel gewoon.” Het voelde niet als iets speciaals,
spelende groep en een kleinere, buitengesloten groep. Na een
maar juist als volkomen normaal. En zo hoorde
tijdje werd ingezien dat zoiets toch echt niet kon en dat er vrede
het te zijn. Ik voelde me er helemaal thuis. Een
moest worden gesloten. Heel ontroerend! Het herinnerde mij aan
fijne ervaring!’
de voorbije tijd. Een tijd van scheiding der geesten, vooral ook in familieverband. In mijn eigen familie is daar ook lang sprake van geweest, nodeloos lang. Gelukkig is die tijd nu voorbij!
26
OnderWeg #24 > Jaargang 1 > 28 december 2015
Trefpunt Dalfsen: ‘De weg is geëffend’ De NGK en de twee GKv’s in Dalfsen erkenden elkaar in maart als kerken van Jezus Christus, gevolgd door een eerste gezamenlijke dienst in juni. Het riep bij Wim Lubbers, NGK-lid van de samensprekingscommissie, veel emoties op. Vrijgemaakte en Nederlands-gereformeerde broeders en zusters schudden elkaar de
‘Opluchting. Vreugde over de geweldige
hand in Loosdrecht.
opkomst. En ook dankbaarheid om verder te gaan. Ook bij de gemeenteleden overheerste
Fusie in Wapenveld: als een verhuizing
dankbaarheid en blijdschap. Ik herinner me nog dat een GKv-broer op leeftijd mij bij
Vanaf 1 januari gaan de NGK en de GKv Wapenveld verder als één gemeente: Ge-
binnenkomst omhelsde en zei: “Dat ik dit
reformeerde Kerk De Brug. GKv-gemeentelid Thea Sollie-Huizinga heeft gespan-
nog mag meemaken.”
nen verwachtingen.
We realiseren ons maar al te goed dat dit nog maar een begin is van een proces. Het
‘Het is net alsof je verhuist. Je maakt een nieuw begin en moet nieuwe men-
is mijn overtuiging dat het nu, nu de weg
sen leren kennen. Dat is zeker hier in Wapenveld spannend, waar veel mensen
geëffend is, aan de diverse commissies en
familie van elkaar zijn. Ik hoop dat mede door de activiteiten in de wijken de
gemeenteleden is om elkaar op te zoeken,
aandacht voor elkaar zal groeien.
elkaars sterkte en zwakte te ontdekken en
Ook de cultuurverschillen tussen de beide gemeenten vind ik spannend. Maar
met elkaar op te trekken. De oude commis-
omdat we op allerlei gebieden al behoorlijk ver zijn in de samenwerking, ver-
sie gaat als een stuurgroep door om dit pro-
wacht ik niet veel problemen. Hooguit rond de vraag waar we uiteindelijk gaan
ces te monitoren en te stimuleren.
kerken. We hebben nu twee gebouwen en ieder is natuurlijk aan zijn eigen
Mijn wens voor 2016 is dat de contacten van
gebouw verknocht...
onderop verder worden geïntensiveerd en
Ik denk zeker dat het goed is dat we deze stap zetten. Vooral met het oog op
dat op termijn een samensmelting in welke
de toekomst en de jongeren in de kerk, die je toch al naar elkaar toe ziet trek-
vorm dan ook als een natuurlijke stap in de
ken. Daarbij is het allemaal heel geleidelijk gegaan. We vieren bijvoorbeeld al
relatie wordt ervaren. In Dalfsen geven we
een poosje samen het avondmaal en hebben al langere tijd gezamenlijke dien-
elkaar daarvoor de tijd en hebben we be-
sten. Dat is mooi om mee te maken. Het verbreedt je horizon.’
wust geen stip op de horizon gezet.’
Homoseksualiteit: ‘De bespreking gaf mij hoop’ Op landelijk niveau ging afgelopen jaar veel aandacht uit naar het
Christus? Wat betekent de Bijbel vandaag voor de keuzes waar
gesprek over homoseksualiteit op de Landelijke Vergadering van
zij voor staan?
de NGK. Vanuit het deputaatschap Kerkelijke eenheid (DKE) van de
De voorstellen van het meerderheidsrapport verrasten ons en
GKv volgde Hans Burger het gesprek op de voet.
de weg ernaar toe in het rapport riep allerlei vragen op. Ook de vraag: hoe gaat de NGK hiermee om? Geen twijfel mogelijk: als
‘Het afgelopen jaar vond ik voor de contacten tussen NGK en
de LV het meerderheidsrapport zou volgen, zouden de verhou-
GKv een spannend jaar. We waren aan de slag gegaan om echte
dingen met de GKv danig bekoelen. Ik vond het bijzonder om
stappen te zetten op weg naar kerkelijke eenheid. Maar boven
te zien hoe de NGK hiermee omgegaan is. De bespreking op de
die plannen hing een zwaard van Damocles. Wat zal er in het
LV mocht ik bijwonen. Ik was onder de indruk van de manier
rapport van de commissie Ambt en homoseksualiteit staan? Zal
waarop het gesprek gevoerd werd. De gestelde vragen vond ik
dat de verhoudingen opnieuw compliceren?
terecht. Die bespreking gaf mij hoop voor de toekomst: als we
In juni kwam het rapport, een rapport van een meerderheid en
zo samen over lastige vragen in gesprek kunnen zijn en kunnen
een minderheid. Dit liet zien hoe lastig de vragen zijn: hoe geef
luisteren naar Gods Woord, zonder overhaaste beslissingen te
je homo’s en lesbiennes een veilige plek in de gemeente van
nemen, dan komt de eenheid van NGK en GKv er!’
27
Jeugdwerk
Jongvolwassenen: thuis in de kring (2) In de kerk vormen we samen één gemeente en daarin kunnen de verschillende generaties volop van elkaar leren. Ik ben dan ook altijd een groot voorstander geweest van het samenvoegen van jong en oud in kringen. Dat ben ik nog steeds, maar door gesprekken met jongvolwassenen ben ik er wel genuanceerder over gaan denken.
tekst Moniek Mol
Agenda
Steeds meer kerken werken met kringen,
• 17-24 januari 2016: Week van
waarin gemeenteleden op kleine schaal
gebed, georganiseerd door Missie
naar elkaar omkijken en aan Bijbelstudie
Nederland. Thema: ‘Het woord is
doen. Bij de indeling en vormgeving van
aan jou’.
deze kringen wordt in eerste instantie vaak
Zie www.missienederland.nl.
alleen rekening gehouden met de volwas-
• Op 22 en 23 januari 2016 organiseert
senen. Er wordt pas gekeken naar de plek
De jongvolwassenen voelen zich er gezien en gewaardeerd
BGO-Jeugdwerk de jaarlijkse jeugd-
die kinderen en jongeren daarin hebben
leidersconferentie, met als thema:
wanneer het kringenwerk al loopt en er
‘Generations’. Hoofdsprekers zijn
een eerste evaluatie plaatsvindt. Dat leidt
Els van Dijk en René Barkema. Zie
niet zelden tot (verhitte) discussies over de
volwassenen (of ze nu lid waren van een
www.jeugdleidersconferentie.nl.
vraag of de kinderen, jongeren en jongvol-
gemengde of een jongerenkring) gaf aan
• Op 12 en 13 februari 2016 wordt de
wassenen in het lopende kringwerk opge-
dat het gevoel van zich thuis voelen in de
vierde conferentie van Rondom
nomen moeten worden, of dat het reeds
kerk voor een groot deel bepaald wordt
het Kind gehouden, met als thema
bestaande kringenwerk aangepast moet
door de kring. ‘De kring’ werd met ‘sociale
‘Exce!!ent’. De conferentie richt zich
worden.
contacten’ het meest genoemd. Kringen,
op ouders, leerkrachten, kinderwer-
In de kerkelijke gemeente waar ik zestien
vaak bestaand uit zo’n twaalf tot twintig
kers en beleidsmakers (ambtsdra-
jongvolwassenen heb geïnterviewd, werd
adressen, worden erg gewaardeerd van-
gers en leidinggevenden) binnen de
deze discussie ook gevoerd. In de loop van
wege de interactie. De kleinere setting
kerkelijke gemeente. Zie
de tijd was er een soort gedoogbeleid ont-
wordt als veilig ervaren en is een goede
www.rondomhetkind.info/home.
staan, waarbij belijdeniscatechisanten na de
omgeving om van elkaar te leren en echt
belijdenis hun eigen kring gingen vormen.
met elkaar op te trekken in het leven. De
Inmiddels functioneren er zo’n vijf jonge-
jongvolwassenen voelen zich er gezien en
renkringen, waarvan de meeste kringleden
gewaardeerd.
tussen de 19 en 29 jaar oud zijn.
Thuis voelen Het merendeel van de geïnterviewde jong-
28
OnderWeg #24 > Jaargang 1 > 28 december 2015
In aansluiting bij de strategieën van Duyvendak in het vorige artikel: ook hier lijken de jongvolwassenen te kiezen voor de vierde strategie, de gekozen plek. De kring
Jeugdwerk
Ze verlangen
Het merendeel van de jongvolwassenen geeft aan dat ze het erg stimulerend vinden voor hun thuisgevoel om een kring te vormen met leeftijdgenoten. (beeld VGstockstudio/Shutterstock)
wordt benut als onderdeel van hun leef-
ties één gemeente te zijn. Ze geven stuk
stijl en/of identiteit.
voor stuk aan dat het belangrijk is dat er
Leeftijdsgenoten
in de kerk goed en open contact is tussen mensen van alle leeftijden. Ook zij die nu
ernaar om samen met de verschillende generaties één gemeente te zijn
Media • Aart Bontekoning, Generaties! Werk in
erg genieten van een kring met leeftijds-
uitvoering. Hoe alle generaties onze cul-
stelling van de kring varieert. Het meren-
genoten benadrukken dat onderling con-
tuur veranderen, Amsterdam (Media-
deel van de jongvolwassenen geeft aan
tact tussen jong en oud belangrijk is. De
werf), 2012. De organisatiepsycholoog en
dat ze het erg stimulerend vinden voor
woorden ‘uitwisselen’ en ‘leren’ worden
generatie-expert Bontekoning schreef
hun thuisgevoel om een kring te vormen
hierbij regelmatig genoemd. (Overigens
een verdiepend boek over generaties
met leeftijdsgenoten. Ze vinden het ple-
benoemen ze daarbij dat zij kunnen leren
met het oog op het personeelsbeleid van
zierig dat de andere kringleden in dezelfde
van ouderen, maar ook dat ze bijna nooit
organisaties. Het boek is echter ook van
levensfase zitten en te maken hebben
merken dat het ook andersom gebeurt.
belang voor beleidsmakers in de kerk.
met dezelfde vraagstukken. Eén van hen
Daar ligt nog een mooie opgave…)
Het geeft inzicht in hoe verschillende ge-
De voorkeur met betrekking tot de samen-
zei daarover: ‘Dit is zo’n bepalende fase
neraties samen elkaars beleving kunnen
in je leven: net gaan werken, studeren,
Halve kring
trouwen, dat soort dingen... Daar zijn we
Om deze onderlinge ontmoeting en uit-
van alle generaties beter kan worden
in onze kring nu veel mee bezig. En ja, dan
wisseling te realiseren zijn er talloze acti-
benut.
is het wel fijn dat je daar met elkaar over
viteiten te bedenken. Eén van de ideeën
kunt praten.’
die de jongvolwassenen opperden was het
Tegelijk geven enkele andere geïnter-
uitwisselen tussen twee kringen. Tijdens
viewden aan dat ze juist níet met leef-
een gemeenteproject werden de kringen
tijdsgenoten in dezelfde kring willen. Dit
gehalveerd en werd elke kring aangevuld
heeft vooral te maken met de relatie met
met de helft van een andere kring. Zo
hun leeftijdsgenoten. Als er onenigheid is
kwam de helft van een jongerenkring bij
geweest, of als de jongvolwassenen een
de helft van een ‘gewone’ kring aan tafel.
heel ander leven leiden dan hun leeftijds-
Deze avond is zo ontzettend gewaardeerd
genoten hebben ze een duidelijke voor-
dat ze graag op herhaling gaan!
ontdekken en hoe het collectieve talent
keur voor gemengde kringen.
Samen
Moniek Mol (GKv) is adviseur van het Praktijkcentrum. Met bijdragen van Anko
Voor bijna alle geïnterviewde jongvolwas-
Oussoren en Paul Smit, adviseurs bij res-
senen geldt dat ze ernaar verlangen om
pectievelijk het Praktijkcentrum en het
sámen gemeente te zijn. En dan met name
NGJ.
om samen met de verschillende genera-
29
Wandelen met God
Niet dragen, maar klagen Wat is er veel verdriet. In mijn nieuwe gemeente, de Koningskerk in Zwolle, ben ik bezig met kennismakingsbezoeken. Ik ben onder de indruk van het leed dat mensen treft, adres na adres. Maar waarom laten we elkaar daar vaak zo weinig van merken? tekst Jeroen Sytsma beeld Anja Osenberg/Pixabay
want het ís niet klein! Alleen al zijn portie
je niet zo aan. En hele generaties chris-
verdriet is zwaarder dan al het zand van
tenen zijn opgegroeid met deze spreuk:
de zee.
niet klagen, maar dragen en bidden om kracht. En ze slikten hun verdriet in. En
Er is veel stil verdriet. Tijdens mijn laatste
Niet huilen
maanden in de Kruiskerk in Middelburg
Psychiater Piet Los schreef eens: ‘Toen
bracht ik mensen per huiskring aan de
ze zes jaar was stierf haar vader. Het
praat rond de woorden ‘vreugde’ en ‘ver-
schijnt dat ze veel van hem gehouden
Protest
driet’. Vaak bleek dat mensen die elkaar
heeft. Trouwens, ze hield ook veel van
Maar verdriet is het waard om geuit te
soms al jaren in de kerk hadden meege-
haar moeder, en daarom probeerde ze na
worden! Verdriet is een protest tegen de
maakt, vooral van elkaars verdriet niets
te laten wat moeder zo erg vond. “Niet
gebrokenheid van deze wereld. Verdriet
wisten.
huilen”, zei moeder, “dat is niet gezel-
is een bewijs dat je mens bent. Jij hebt
Verdriet maakt het leven zwaar. Het
lig.” Dertig jaar lang heeft ze het gezellig
door wat er fout is en kapot gaat. Draai
kan voelen als een loodzware last. Job,
gehouden. Toen was het op en werd ze
het eerst deel van die spreuk maar om:
de man die alles kwijtraakte, gebruikte
bij ons opgenomen. Het afscheid was uit-
niet dragen, maar klagen!
dat beeld al. Als hij zich op de mesthoop
gebleven en zo had het sterven van haar
De Bijbel gaat ons er in voor. Verdriet in
beklaagt over zijn leed, zegt hij: ‘Weeg
vader nooit een eind genomen. Er was
de wereld van de Bijbel werd luid en dui-
mijn verdriet en mijn boosheid, leg mijn
nooit om hem gerouwd.’1
delijk geuit. Denk maar aan het bestaan
lijden erbij in de weegschaal: zwaarder
Wat is er tegen jou gezegd als kind? Wat
van klaagvrouwen. Onze uitdrukking
is het dan het zand van de zee’ (Job 6:1-
zeg je nu zelf tegen je kinderen? En tegen
‘in zak en as zitten’ komt daar vandaan.
2). Ik vind dat ontroerende woorden. Job
jezelf? Is er ruimte voor verdriet? Veel
Mensen trokken rouwkleding aan en
zegt niet: ‘Ach, ik ben maar ik, wat stel ik
jongens kregen te horen: grote jongens
strooiden as over hun hoofd. Iedereen
nou voor met mijn verdriet?’ Job wil niet
huilen niet. Veel meisjes: toe, niet huilen,
kon zien dat ze verdriet hadden.
klein denken over zijn verdriet en lijden,
het gaat wel weer over. Of erger nog: stel
Ook God nodigt ons uit om ons verdriet te
30
OnderWeg #24 > Jaargang 1 > 28 december 2015
daar bleef het liggen, als een steen op de maag.
Column
Het evangelie van het laatste oordeel
N
a het verschijnen van de biografie over C. Veenhof begon het al te rond te zingen. Als het nieuwste boek over de
geschiedenis van de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) verschenen zal zijn, zal het nog wel meer stem krijgen. Moeten deze kerken niet dringend schuld belijden over het gedrag van hun leiders in de jaren 1960? Alweer lang geleden heb ik daar zelf ook eens voor gepleit, bij de Synode van Zuidhorn in 2002. Inmiddels zou ik dat niet meer doen. Waarom niet? Om te beginnen voelt het als dezelfde fout maken die ik dat voorgeslacht zou verwijten. Ook in schuld belijden of excuses maken zit altijd een oordeel. Zij waren zo overtuigd van hun visie op goed en kwaad in de kerk dat ze alle anderen daarop beoordeelden: eens met ons is goed, oneens met ons is dom of kwaadaardig. Anno 2015 hebben wij een andere overtuiging over goed en kwaad in de kerk. Zouden wij nu hen daarop beoordelen en op hun graf mede namens hen excuses maken?
Ook in schuld belijden of Verdriet is een protest tegen de gebrokenheid van deze wereld
excuses maken zit altijd een oordeel Bovendien: kúnnen mensen dat überhaupt, uitmaken wat goed en kwaad is? In het paradijs was de boom van de kennis van goed en kwaad een godenboom: privé van God. Alleen Hij kan
uiten. Om het niet weg te slikken, maar uit te roepen. De dichter
uitmaken wat goed en kwaad is. Hoeveel historische gegevens
van Psalm 10 wist het: ‘U ziet de pijn en het verdriet, U merkt
er ook boven water komen, wie heeft het overzicht, wie kent alle
het op en weegt het in uw hand.’ En David in Psalm 31: ‘Heb er-
feiten in hun samenhang? Wij vertillen ons aan zo’n oordeel, hoe
barmen, HEER, want ik verkeer in nood, mijn ogen zijn gezwol-
fijn verpakt ook als schuldbelijdenis en excuses.
len van verdriet.’ David wist ook dat God alle aandacht had voor
Ten slotte: wie brengt ons eigenlijk op die gedachte dat schuld-
zijn tranen. In Psalm 56 zegt hij: ‘Mijn omzwervingen hebt U
belijdenis over het verleden moet? Het lijkt gewoon een variant
opgetekend, vang mijn tranen op in uw kruik. Staat het niet alles
van onze grote afrekencultuur, waarin betaald moet worden,
in uw boek?’
gestraft en vergolden als er iets fout gegaan is. Onder christenen
En wat een bijzondere troost en kracht is er uitgegaan van het
verzacht tot excuses en schuld belijden, maar meer ook niet. Is
kortste vers uit de hele Bijbel, twee woorden maar, in Johannes
het ten slotte niet een teken dat ook wij niet meer werkelijk ge-
11:35 (NBG-51): ‘Jezus weende.’
loven in het goede nieuws van het laatste oordeel?
Verdriet is het waard om geuit te worden. Niet dragen, maar klagen. En gelukkig blijft dan deel twee van de spreuk staan: niet dragen, maar klagen, en bidden om kracht. Jeroen Sytsma is predikant van de GKv Zwolle-Zuid. 1 P. Los, Van gelijke beweging als wij, Goes (Oosterbaan & Le Cointre), 1996, pag. 90.
Wim van der Schee is predikant in de GKv. 31
(advertenties)
Heuvelrug Grafgedenktekens Johan Zandee Pr. Hendrikweg 48, Doorn. tel. 06.53.367564
Specialist in het leveren en plaatsen van grafgedenktekens in natuursteen, glas en andere duurzame materialen. In alle rust bij U thuis in Uw eigen vertrouwde omgeving zoeken wij samen met U welk gedenkteken past bij Uw wensen Werkgebied: Provincie Utrecht, Gelderland, Flevoland en Zuid-Holland
www.heuvelrug-grafgedenktekens.nl
De V.V.I. stelt zich al meer dan 35 jaar ten doel:
Giften graag op IBAN: NL 97 INGB 0003885840
www.verplegingvoorisrael.nl
■ ■ ■ ■
Hulpverlening aan kinderen, jongeren en volwassenen Voor verdere informatie en aanmelding: T 0180 - 42 69 55 E info@psychbrouwer.nl I www.psychbrouwer.nl
Onderzoek Advies Begeleiding Behandeling
Bij o.a.: ADHD · angst · burn-out · depressie · faalangst · fobie · gedragsproblemen · identiteitsproblemen · lichamelijke spanningsklachten · negatief zelfbeeld · onzekerheid · opvoedingsproblemen · paniek · piekeren · PDDNOS · relatieproblemen · slaapproblemen · somberheid · spanning · stress · syndroom van Asperger.
Vestigingen in Ridderkerk, Barneveld en Meteren
Adverteren in OnderWeg? De voordelen: De oplage is groot. Het tarief is aantrekkelijk. De nummers blijven lang bewaard.
Informatie en reserveringen: Nico Postuma, tel. 06-13995905, adverteren@onderwegonline.nl. Vind alle tarieven en formaten ook terug op www.onderwegonline.nl/adverteren.