Ow 2 14 verlangen by OnderwegOnline

www.onderwegonline.nl

#14  jaargang 2  9 juli 2016

Je bent wat je liefhebt THEMA: VERLANGEN

Onder

e Inspirarti voo n te reisgeno

12 INTERVIEW ‘SCHREEUW MAAR, GA MAAR, MAAK ALLES NIEUW!’ > 20 VRAGEN ER IS EEN TIJD OM NIET TE ANTWOORDEN > 26 IMAGINE VERLANGEN IN POPMUZIEK > 31 PSALMEN GOD LEGT ONS DE WOORDEN IN DE MOND

 Inhoud Thema

Volgende nummer

In verband met de zomer verschijnt het volgende nummer van OnderWeg niet over twee, maar over vier weken, op zaterdag 6 augustus.

12 INTERVIEW

‘Verlangen is: durf je je te laten raken en in actie te komen?’

Als medewerker van International Justice Mission wordt Henk Jan Kamsteeg dagelijks geconfronteerd met onrecht. Het heeft hem hongerig gemaakt naar gerechtigheid. Een betere wereld, daar dorst hij naar. ‘Mijn verlangen is dat we verder kijken dan ons eigen ik.’

08 OPINIE

Meer willen dan snoepgoed voor de snelle trek De wereld is gebroken en dat doet pijn. Onze westerse

samenleving biedt tal van mogelijkheden om die pijn te

16 REPORTAGE

Je verlangens bij God neerleggen Biddend leggen we onze verlangens bij God neer, in het

verzachten, te verdoezelen of zelfs helemaal te vergeten.

vaste vertrouwen dat Hij ons geeft wat goed voor ons

Maar lost dat wat op? De kerk is de plek bij uitstek waar

is. Bidden is ten diepste in Gods nabijheid zijn en daar

valse behoeftebevrediging ontmaskerd kan worden en waar

bevrediging in vinden: Hijzelf is de vervulling van onze

het verlangen naar échte levensvervulling kan groeien,

verlangens. Een predikant en enkele gemeenteleden

schrijft Peter Strating.

vertellen hoe er in hun kerk gebeden wordt en wat dat voor de gemeente betekent.

20 OPINIE

Vraagtekens vraagtekens laten

Vraagt iedere vraag om een antwoord? Behoeft ieder probleem een oplossing? Verlangt elk mysterie een

36 JEUGDWERK

Jongeren helpen om verbindingen te maken

Jongeren beleven het leven gefragmenteerd. Hun leven

verklaring? Soms is het beter om te zwijgen, zo leerde

speelt zich af in verschillende rollen, binnen verschillen

Gert Zomer na een indrukwekkend getuigenis in

groepen in een netwerkcultuur. Ze vormen zelf een constant

Jeruzalem. Leg de hand op de mond. Want er is ook een

middelpunt, terwijl de omgeving verandert. Gebeurtenissen

tijd om niet te antwoorden.

zien ze vooral als losstaande situaties en ze zoeken naar een manier om daarmee om te gaan. Hoe kunnen we hen helpen om de juiste verbindingen te maken?

34 STIMULANS

Gemeenteproject over Gods koninkrijk

Kortgeleden werd er een nieuw gemeenteproject ge-

38 WANDELEN MET GOD

Het goede leven vieren met God

Als navolgers van Jezus zijn we geroepen om het koninkrijk

lanceerd: Feest van het Koninkrijk. Aan de hand van het

van God te verkondigen. Maar ook als je op vakantie bent?

Onzevader schreef Ronald Westerbeek het bijbehorende

Hoe verkondig je Gods koninkrijk, als je voor je tentje in

werkboek. ‘In het Onzevader leert Jezus ons vurig bidden

Frankrijk zit, met een stukje kaas en een glas goede wijn?

om de komst van Gods Koninkrijk op aarde. En Hij zendt

Het koninkrijk van God verkondigen is allereerst: Hem ver-

ons uit om het te verkondigen. Maar hoe zit het nou met

heerlijken door het goede leven met Hem te vieren.

dat Koninkrijk – is het al aangebroken, of komt het nog?’

OnderWeg #14 > Jaargang 2 > 9 juli 2016

 Thema

Zandbak

ij het thema verlangen zou het toch niet moeilijk moeten zijn om de belangstelling van adverteerders te wekken, zeiden we gekscherend tegen

elkaar op de redactievergadering. Dure horloges, mooie auto’s, verre reizen: stiekem droomt iedereen daar toch weleens van? Een slimme adverteerder appelleert aan dat soort openlijke of verborgen verlangens die snel bevredigd kunnen worden – natuurlijk met zijn product. Iedereen wordt door verlangens aangestuurd. We willen iemand zijn, iets bereiken, iets betekenen. Datgene waar

26 MUZIEK

Imagine: over verlangen in de popmuziek

we naar verlangen, motiveert ons om dingen te doen of na te laten. Cruciaal is de vraag waarmee we onze verlangens denken te bevredigen. C.S. Lewis schreef dat we in dit leven vaak genoegen nemen met modderen in de

Een dag na de aanslagen in Parijs in 2015 speelde een

zandbak, terwijl God ons het brede strand en de onme-

pianist het nummer Imagine van John Lennon buiten de

telijke zee beloofd heeft. We zijn voortdurend bezig met

concertzaal Bataclan, waar 89 mensen om het leven

dingen die niet onze diepste verlangens bevredigen.

waren gekomen. Nadat hij het nummer had gespeeld,

Dat kan zelfs in geestelijk opzicht gelden. Je kunt je iden-

stond hij zonder iets te zeggen op en vertrok. Zijn

titeit zoeken in je kerkwerk, in je dienstbetoon of in je

optreden maakte diepe indruk. Filmpjes ervan gingen

trouwe gebedspraktijk. Je kunt overmatig afhankelijk zijn

de hele wereld over. Het raakte aan een breed gedeeld

van hoe anderen over je denken. We vergeten zomaar

verlangen. Dat naar een andere, betere wereld.

dat we in Christus overwinnaars zijn, dat God ons in Hem álles schenkt en ons laat delen in zijn glorie. Over vervuld leven gesproken! Er zijn gemakkelijke manieren om leegte te verdoezelen. Met geld, werk, reizen, sport, relaties en eten kom je

EN VERDER: 05 In beeld 06 Praktijklokaal

ogenschijnlijk een heel eind. Maar die dingen zijn per definitie tijdelijk en vergankelijk. Van Gods liefde in Christus kan niets of niemand ons ooit scheiden. Misschien is het maar goed dat de adverteerders niet in de rij stonden om de acht pagina’s die we aan dit num-

14 Redactioneel

mer van OnderWeg hebben toegevoegd te vullen. Zo kun-

19 Nieuws

voor deze boodschap: het is de Heer die ons redt van

19 Colofon

nen we in alle bescheidenheid uitgebreid reclame maken leegte en zinloosheid.

22 Woordzoeker 24 Column Joost Smit 24 Missionair 28 De kerk als oefenplaats voor verlangens 31 Psalmen vernieuwen onze verlangens 39 Column Roel Kuiper

Heleen Sytsma-van Loo (GKv), redacteur OnderWeg

(beeld voorkant Libor Fousek/Shutterstock) 3

- Familiebericht -

Zend Uw licht en Uw waarheid, laten zij mij geleiden en brengen naar Uw heilige berg, naar de plaats waar U woont. Psalm 43:3 Wij hebben afscheid genomen van onze sterke, zorgzame en lieve moeder, grootmoeder en overgrootmoeder

Jacomijna Catharina Moµµré - Quaak Echtgenote van Adriaan Jakob Moggré † IJzendijke, 13 april 1918

Ermelo, 19 juni 2016

Jan Moggré en Liesbeth Moggré-van den Berg Matty Moggré Marjos Moggré Jannozien Moggré Jacquelien Siebenga-Moggré en Auke Siebenga Arjan Moggré en Connie Moggré-van Bodegraven Anton Moggré † Conno Moggré Correspondentieadres: Friesegracht 21, 3841 GM Harderwijk

Geef voor blinde en n slechtziende mense

350.000 X ‘DANKUWEL’

Nederland telt nu zo’n 350.000 mensen die blind of slechtziend zijn. Dat aantal groeit snel. Als je een visuele beperking hebt, zijn de meest alledaagse dingen vaak een enorme uitdaging. Wij helpen met onderwijs, hulpmiddelen én onderzoek. Helpt u mee? Geef op rekeningnummer NL94INGB0004004040. Kijk ook op steunBartimeus.nl

Postbus 999 3700 AZ Zeist T (030) 693 50 50

“OnderWeg is een actuele bron van toerusting en inspiratie voor iedereen die kerkelijk betrokken is.” www.onderwegonline.nl

#15  8 augustus 2015

Onder

Inspirati

voor en reisgenot

e.nl rwegonlin www.onde

#23 

12 dece

mber 2015

ij ‘Voor m

’ orship is dit w THEMA

: CHRISTU

TUUR S EN CUL

'Ik was een vreemdeling en jullie namen Mij op' THEMA: KERK EN VLUCHTELING

Onder

ie irat Inspvoor en enot reisg

> 08 NAASTENLIEFDE HEB DE VLUCHTELING LIEF ALS UZELF > 12 KLAAS HARINK 'ONS GROOTSTE PROBLEEM: EGOÏSME' > 16 VIER VOORBEELDEN OMZIEN NAAR VLUCHTELINGEN > EN VEEL MEER...

‘MIJN TKAMP MEER...

ND MAA ? 12 ARE > EN VEEL ONS HEEN BOVEN NAAR UUR OM IJZING DE CULT VINGERW NOVER ST EEN WE TEGE > 16 KUN STAAN KSTOEL’ EEST HOE ST DE PREE 08 TIJDG HING NAA GRAFFITI

Neem een proefabonnement: www.onderwegonline.nl Eerste drie maanden gratis!

richting inspiratie 4

OnderWeg #14 > Jaargang 2 > 9 juli 2016

 In beeld

In beeld: James MacMillan Woonplaats: Houten Kerkelĳke gemeente: De Lichtboog (NGK), Houten Gezinsomstandigheden: getrouwd Werk: muziekcoördinator voor De Lichtboog, bassist voor Sela

 Ik moet belijden

dat ik OnderWeg nooit heb gelezen 

1. Op wat voor manier heeft jouw geloof je leven veranderd? Ik kwam tot geloof toen ik 43

5. Wanneer en waarom was je voor het laatst ontroerd?

7. Waar maak jij je boos over?

Tijdens het concert met Sela gisteravond.

slavernij. Amerikaanse politiek ook – dat

was, na een hele carrière in de rock-‘n-

Er gebeurt altijd wel iets tijdens de con-

blijft fascinerend en frustrerend, ook op

roll in New York. Het geloof heeft voor

certen. Wij begonnen het lied Ik zal er

afstand. Wordt Donald Trump echt een

mij alles veranderd: wat ik doe, waarom

zijn te spelen en een stel op de eerste

presidentskandidaat? Give me a break!

ik het doe, voor wie ik het doe. En zonder

rij pakte meteen elkaars hand en keek

geloof had ik nooit mijn vrouw ontmoet

elkaar in de ogen. Dat lied betekent blijk-

en was ik nooit naar Nederland gekomen.

baar iets bijzonders voor die mensen.

(Maar dan had ik ook geen Nederlands hoeven leren spreken.)

6. Welk boek heb je het laatst gelezen? Preaching van Tim

Geweld tegen mensen, manipulatie,

8. Wat zou je graag nog eens overdoen? Alles en niks. Als een seculier mens houd je geen rekening met God, ik heb nog steeds het grootste deel van mijn leven zo geleefd. Tegelijk is

2. Aan welk onderwerp moeten we in OnderWeg aandacht geven? Hier moet ik belijden

Keller. Ik kwam tot geloof in de Redee-

dat ook wat het geloof zo kostbaar voor

mer Presbyterian Church in New York, de

mij maakt: Jezus heeft mijn leven voor

kerk van Tim Keller, dus voor mij is zijn

eeuwig veranderd, letterlijk. Maar ik heb

dat ik OnderWeg nooit heb gelezen. Ik

stijl thuiskomen. Zijn ideeën zijn belang-

gisteravond een paar verkeerde noten

ben relatief nieuw in de NGK, ik weet nog

rijk voor de kerk van nu – in Nederland

gespeeld tijdens het concert. Als ik daar

lang niet alles daarover.

zowel als in de Verenigde Staten. Zeker

een herkansing voor zou kunnen krijgen,

de moeite waard om te lezen.

dan zou ik dat geweldig vinden!

3. Wat doe je om gelukkig te zijn? Tijd met mijn vrouw doorbrengen, of met Sela werken. Alles wat te maken heeft met muziek maken met andere mensen maakt mij blij, vooral met tieners. Zij zijn vol energie en inspiratie, ik leer veel van hen.

4. Wat is je mooiste ervaring in de kerk? Het mooiste in de afgelopen periode was de gelegenheid om de wijn aan mensen te geven tijdens het avondmaal. Ogen vol verwachting, harten open voor Jezus, actief op zoek. Dat maakt je klein. Aanbiddingsmuziek maken hoort eigenlijk ook altijd bij deze vraag. Ik kan gewoon niet kiezen.

 Praktijklokaal Overstapdienst in NGK Heemstede

p 10 juli is het in de NGK Heem-

nering. Dat wordt met zorg uitgezocht,

stede weer zover: de over-

passend bij het kind: een plantje, een

stapdienst. De kinderen van de

Bijbels doeboekje, een geloof-hoop-

basisschool gaan tijdens de kerkdienst

liefdekettinkje. En uiteraard krijgen de

naar de Bijbelklas. Als ze de basisschool

kinderen aandacht in het gebed.

verlaten en naar de brugklas gaan, mar-

Ook op andere momenten geeft de ge-

keert de gemeente deze overstap. Pauly

meente aandacht aan de kinderen en

keuzevragenvel, met soms humoristi-

Rebel, pastoraal werkster in Heemstede:

hun wereld. Zo zijn ze nadrukkelijk in

sche antwoorden. Die worden aan het

‘Voor hen begint een nieuwe fase. Ze

beeld in de tijd van de citotoetsen.

eind van de dienst met de kinderen en

worden van kind tiener, hun leefwereld

De overstapdienst betekent niet dat

de gemeente besproken. Ook buiten de

verbreedt zich, er komt een kring bij.’

er daarna geen oog meer is voor deze

kerkdienst is er aandacht: de kinderen

De kinderen komen voor de laatste keer

jongeren. Kinderen vanaf 12 jaar blijven

van groep acht mogen uit de gemeente-

terug uit de Bijbelklas, worden toege-

de hele dienst in de kerk; de predikant

leden een (volwassen) maatje kiezen dat

sproken en krijgen iets mee als herin-

betrekt hen bij de dienst via een meer-

een aantal jaren met hen optrekt.

Pastoraal werker voor twintigers

eendert Jan van Santen (40) gaat in

graag met twintigers wil werken. ‘Dit is

aan hen laten merken, met een blik, een

NGK De Ontmoeting (Voorthuizen/

echt mijn ding. Ik leid al een tijdje een jon-

woord, een appje. Jongeren moeten kun-

Barneveld) pastoraal werk doen

gerengroeigroep en heb daarin veel met

nen zien en proeven: hé, die gast gelooft

onder twintigers. Kortgeleden werd hij be-

20-plussers gepraat. We lachen, huilen en

echt, die heeft echt wat met God. Houd

vestigd in deze nieuwe functie in een ge-

bidden met elkaar. Pas nog: we begon-

geen broodje-aapverhalen, leef puur en

meente die een fors ‘twintigersgat’ kent:

nen na het eten en gingen door tot half

laat iets van jezelf zien, van wie God voor

door het afhaken van twintigers van kerk

drie in de nacht. Dat waren mooie, diepe

jou is. Dat is dus niet mijn eigen kracht,

en geloof en door het uit beeld raken van

gesprekken.’ Tot nog toe werden jongeren

maar enkel en alleen Gods kracht.’

jongeren die elders gaan studeren, kent

vanaf 21 jaar overgeheveld van de zorg

NGK De Ontmoeting telt rond de honderd

de leeftijdsopbouw een flinke dip tussen

van één van de jeugdpastorale werkers

jongeren in de betreffende leeftijdsgroep.

20 en 30.

naar die van een ‘gewone’ ouderling.

‘Teveel dus om met allemaal contact te

Juist de jongeren in deze leeftijdsgroep

Omdat dat niet werkte, besloot de kerken-

hebben. Ik begin met een twintigtal jon-

hebben Van Santens hart. Een aantal van

raad om de twintigers aparte pastorale

geren die nu al behoorlijk aan de rand van

hen kent hij al sinds hij de club voor 12- tot

aandacht te geven. Leendert Jan van

de kerk leven.’

14-jarigen leidde. ‘Ik houd van die gasten

Santen heeft geen methode klaarliggen

Meer informatie over twintigers is te vin-

en het doet me zeer als ze afhaken’, is zijn

voor zijn werk onder twintigers. ‘Het be-

den in nummer 8 van OnderWeg (16 april

simpele antwoord op de vraag waarom hij

gint met van hen houden, hen zien en dat

2016).

Kortgeleden werden in NGK De Ontmoeting ambtsdragers en pastorale werkers bevestigd, waaronder Leendert Jan van Santen (met roze polo). (beeld passievoortekstenfoto.nl)

OnderWeg #14 > Jaargang 2 > 9 juli 2016

 Praktijklokaal Tijdcollecte

ijd is geld, zei de Amerikaanse autofabrikant Henry Ford al. Dus waarom zou je niet een collecte houden waarbij mensen tijd beschikbaar stellen? Vanuit de overtuiging

dat de collecte een belangrijk en onmisbaar onderdeel van het kerk zijn is, wijst het Diaconaal Steunpunt op de mogelijkheid om tijd of deskundigheid ter beschikking te stellen. Misschien geeft dat wel meer inhoud aan de collecte in de kerkdienst dan het inleveren van symbolisch geld in de vorm van een collectemunt of -bon, die al vooraf betaald is. Diverse gemeenten kennen daarom een tijdcollecte, waarbij gemeenteleden aangeven hoeveel tijd ze beschikbaar willen stellen voor een bepaald project. De NGK Amersfoort-Noord deed dat bijvoorbeeld voor hun Presentdag van 25 juni. Opbrengst:

In het kader van de Presentdag serveren gemeenteleden van de NGK Amers-

176 uur, te leveren door 67 gemeenteleden. En dan gaat het

foort-Noord een zelfgemaakte lunch aan dementerende ouderen in multi-

zowel om mensen die de handen uit de mouwen steken met

functioneel centrum Hart van Vathorst. (beeld NGK Amersfoort-Noord)

verven, koken en tuinieren, als om mensen die de handen in-

Webtip

eenslaan en bidden.

diaconaalsteunpunt.nl/diaconie/eredienst/collecte

De GKv Leeuwarden hield in samenwerking met zeven andere kerken een vergelijkbare actie.

GKv Blije-Holwerd organiseert seizoenswandelingen

et begon in de GKv Blije-Holwerd

opzet van stilte, bezinning en verbinding

na de dankdienst voor gewas en

is ontleend aan het Nijkleaster in Jorwerd,

arbeid van 2015, een dienst die

een protestantse kloostergemeenschap,

de mensen bepaalt bij de voortgang van

ook in het noorden van Friesland.

de seizoenen. Ds. Maarten Boersema gaf

De wandelingen voorzien in een behoefte.

daar een vervolg aan met het organiseren

Er zijn elke keer twintig tot dertig deelne-

van seizoenswandelingen. ‘Ik hoop dat

mers, niet alleen uit de eigen gemeente,

we daarmee leren oog te krijgen voor

maar ook uit de PKN. Ze starten elke keer

Gods hand in heel de schepping. Ergens

in een ander dorp. Inmiddels zijn ze toe

zijn we het kwijtgeraakt om dat concreet

aan de vijfde wandeling. Die is op 16 juli

met elkaar te delen, terwijl we daarin juist

en nieuwe wandelaars zijn welkom. Het

moeten groeien.’

plan is om volgend jaar een nieuwe serie

Dat delen is belangrijk bij de wandelingen.

te starten. Kan zoiets ook in een stad?

De deelnemers komen vooraf bij elkaar

Maarten Boersema: ‘Natuurlijk kan dat.

Deelnemers van een eerdere seizoenswande-

voor Bijbellezing en gebed. Daarna gaan

Misschien moet je dan wel op zoek naar

ling lopen in de buurt van Marrum. (beeld

ze op pad, in stilte, om de innerlijke stem-

wat eigen is voor een stad. Denk aan een

Maarten Boersema)

men tot rust te brengen. Dat is het eerste

wandeling door een park of langs het

kwartier. Het tweede kwartier wordt ook

water, of ‘s winters door een industrie-

in stilte doorgebracht, maar dan voor

gebied.’ Maar op het platteland leef je,

bezinning op de Bijbeltekst, en een korte

generaliserend gezegd, toch dichter bij

Webtips

daarop toegespitste vraag. Tijdens het

de seizoenen. En het voordeel van Blije-

www.blijekerk.nl

derde gedeelte kunnen de deelnemers

Holwerd is dat je in het kweldergebied

www.nijkleaster.nl

een en ander met elkaar delen. Deze

nog echte stilte kunt beleven.

 Thema Meer willen dan snoepgoed voor de snelle trek

Verlangen naar heelheid De wereld is gebroken en dat doet pijn. Onze westerse samenleving biedt tal van mogelijkheden om die pijn te verzachten, te verdoezelen of zelfs helemaal te vergeten. Maar lost dat wat op? De kerk is de plek bij uitstek waar valse behoeftebevrediging ontmaskerd kan worden en waar het verlangen naar échte levensvervulling kan groeien, schrijft Peter Strating.

tekst Peter Strating beeld ale de sun/Shutterstock

‘Stil maar, wacht maar, alles wordt

mers niet nodig om ons te redden en te

algemeen niet vanzelf gaat, zijn de

nieuw…’ Dit bekende kinderliedje van

leiden naar een betere toekomst. Toch

mensen diep religieus, ook al weten

Hanna Lam is soms verguisd, omdat het

zie je dat ook mensen die alles hebben

ze lang niet altijd waar ze het moeten

lijkt op te roepen tot een lijdzaam wach-

wat hun hart begeert, rusteloos blijven

zoeken. Dat geldt ook voor de prostitu-

ten totdat eindelijk alles goed komt. Ik

zoeken. Welvaart bevredigt het hart

ees in troosteloze bordelen. Er is geen

heb het altijd een prachtig lied gevon-

niet. Er blijft een diep verlangen naar

plek waar ik het zo makkelijk vond om

den, dat mijn hart raakt. Voor mij is het

iets anders.

pastoraat te verlenen als daar. Daar

een liedje van verlangen, dat vanuit de

Verlangen is een rauwe emotie, die alles

vind je geen atheïsme. Daar sluimert

gebrokenheid van deze wereld zingt

te maken heeft met gemis, met gevuld

het verlangen dat God eens zal komen

over hoop. Deze wereld is zo vol van

willen worden. Het heeft te maken met

als bevrijder en alles anders zal maken.

ellende dat je soms nog moet huilen.

een hunkering naar een goed leven.

Wordt dat verlangen aangeraakt, dan

Maar er komt een andere wereld. Alles

Door de zondeval en de verdrijving uit

groeit de hoop.

wordt nieuw.

het paradijs voelt de mens een gemis.

Nu is er in onze welvaartssamenleving

De wereld is niet heel en ons eigen

Verlanglijstje

veel waarmee we onze pijn kunnen ver-

leven ook niet. En het lukt ons niet om

Verlangen is altijd wezenlijk geweest

zachten. Het verlangen naar een betere

dat te herstellen.

voor mijn geloof. Misschien ben ik extra

wereld lijkt daardoor naar de achter-

Aan de zelfkant van het leven wordt dit

gevoelig voor het onvolmaakte en trek

grond verdwenen te zijn, en daarmee

gemis het meest ervaren. In de Haagse

ik me het leed van de wereld erg aan.

is ook God uit beeld geraakt. Hij is im-

Schilderswijk, waar het leven over het

Maar als je geconfronteerd wordt met

OnderWeg #14 > Jaargang 2 > 9 juli 2016

 Opinie

 Er is geen plek

waar ik het zo makkelijk vond om pastoraat te verlenen als onder prostituees in troosteloze bordelen  gebrokenheid, kun je simpelweg geen genoegen nemen met het bestaande. Dan ontstaat er een verlangen naar het volmaakte van God. Dat verlangen is tegelijk ook lastig. Ik ken heel goed de wens om het leven gemakkelijk te houden en vrede te hebben met hoe het hier en nu is. Daar krijgen we in onze westerse wereld met al zijn overvloed ook alle kans toe. Ons verlangen is vaak gericht op zaken die ons leven aangenaam maken en ons de pijn van de gebrokenheid doen vergeten. Zelfs kinderen kennen de grote kracht van die verleiding. Denk aan de grote toewijding waarmee ze een verlanglijstje voor Sinterklaas maken. Ze pluizen de folders van speelgoedwinkels uit en denken zorgvuldig na over wat er op het lijstje moet komen te staan. Zulke verlanglijstjes blijven we hebben in het leven. Dingen die we willen bereiken, plekken die we nog graag willen zien, geluk dat we graag met anderen willen delen. De mens is een verlangend wezen. De reclamewereld doet hier een enorm appèl op. In reclames worden we niet volgestopt met allerlei informatie, maar krijgen we een beeld ingeprent dat

Ons verlangen is vaak gericht op zaken die ons leven aangenaam maken en ons de pijn van de

appelleert aan ons verlangen, en dat

gebrokenheid doen vergeten.

 Thema

vervolgens subtiel wordt gekoppeld aan

de boze buitenwereld op afstand kunt

leiden door zijn begeerten, merkt hoe

een bepaald product. Dat is iets waar

houden. Jakobus wijst onze begeerte

moeilijk dat is. Het leven wordt kaal en

we heel gevoelig voor zijn. Want de on-

aan als bron van de zonde. Verleiding

de onrust slaat toe, want we gaan ons

volmaaktheid van het leven willen we

komt voort uit onze eigen begeerte,

gemis voelen. Ik geloof dat dat nodig

liever niet onder ogen zien. Als we dat

zegt hij. En als die begeerte bevrucht is,

is om ons weer te verbinden met het

doen, voelen we voortdurend de pijn.

baart zij zonde (Jakobus 1:15).

grote verlangen van God.

Ons verlangen is dus niet onproble-

De mens is een verlangend wezen,

matisch. Er is van alles wat ons leven

omdat God een God is met verlangen.

Nu is er van alles wat de pijn in ons

aangenaam kan maken, maar veel van

Zijn verlangen is dat zijn schepping

leven kan verzachten of wegnemen.

die dingen kunnen ons het zicht op

weer heel wordt. Het verhaal van de

Maar de producten die dat beloven,

echte levensvervulling ontnemen. Hun

Bijbel is dat God vanaf de zondeval

geven slechts kortdurige bevrediging,

verleiding is niettemin sterk, omdat

aan het werk is om zijn schepping te

waardoor het nooit genoeg is. Het ver-

het ons raakt in ons hart. Die ellende

herstellen. Hij gaat de pijn van de ge-

langen blijft, ook al lijken onze behoef-

begon al in het paradijs. Toen Eva van

brokenheid daarbij niet uit de weg. God

ten even bevredigd te zijn.

de verboden vrucht at, deed ze dat niet

heeft de gebrokenheid van de schep-

In de Bijbel wordt dit soort verlangen

vanuit een beredeneerde overtuiging.

ping zó serieus genomen dat zijn Zoon

ontmaskerd als begeerte. Begeerte is

Ze werd verleid omdat ze zag dat de

midden in deze wereld is gekomen om

gericht op een levensvervulling buiten

vrucht begerig was en omdat ze wist

deel te krijgen aan die gebrokenheid,

God. Je probeert jezelf in slaap te sussen

dat ze daardoor wijs kon worden.

zonder deze te verzachten door ijdele

en goed voor jezelf te zorgen, zodat je

Hoe groot de kracht van begeerte is,

beloften.

weten we allemaal. Probeer maar eens

Wie in navolging van Jezus verlangt

een vervelende gewoonte in je leven

naar heelheid, voelt de pijn van gebro-

te veranderen, zoals roken of dingen

kenheid. Jezus heeft gezegd: ‘Zalig zij

op je computer doen die je eigenlijk

die hongeren en dorsten naar gerech-

niet wilt doen. Je kunt dat proberen

tigheid.’ Honger en dorst zijn geen fijne

met grote discipline, maar dat kost veel

sensaties; echt honger en dorst hebben

energie en je merkt dat het meestal

is als een diepe schreeuw van binnen,

toch niet lukt. Je wordt geconfronteerd

die pijn doet. Het is niet verwonderlijk

met waar Paulus over schreef in Ro-

dat we dat gevoel met van alles pro-

meinen 7: ‘Niet wat ik wens doe ik,

beren te sussen. Hongeren en dorsten

maar juist datgene wat ik niet wil.’

naar gerechtigheid betekent dat je de

Tussen ons denken en ons doen zit een

pijn van het onrecht voelt en dat is on-

grote kloof. We merken dat we niet

gemakkelijk. Tegelijk belooft God dat

met ons hoofd kunnen bepalen wat we

juist via die weg – verlangen naar recht

doen. We worden gedreven door de

en heelheid – de verzadiging komt, als

verlangens van ons hart. En het kost

een geschenk van Hem.

Roken

over het algemeen veel oefening en veel vallen en opstaan om de gewoon-

Verstikt

tes waarmee we de onrust van ons

Het is opvallend dat juist in onze wes-

hart bedwingen, te veranderen. Niet

terse samenleving, waarin mensen

voor niets laat de Bijbel zien dat de

alles lijken te hebben wat hun hartje

geestelijke strijd in ons leven gaat om

begeert, de onvrede steeds groter

ons hart. Niet voor niets worden we

wordt. Kennelijk blijven we verlangen,

in Spreuken gewaarschuwd om boven

ook als alle behoeften bevredigd lijken

alles te waken over ons hart, want het

te zijn. Spullen, rijkdom en status kun-

hart is de bron van het leven (Spreuken

nen geen echte vrede geven. Ze bren-

4:23).

gen ons niet terug tot God, de bron van

Het pure verlangen naar levensvervulling moet

Schreeuw

worden losgemaakt van allerlei valse begeerten.

Wie probeert om zich niet te laten

OnderWeg #14 > Jaargang 2 > 9 juli 2016

ons bestaan. Dat is de reden waarom mensen soms weer op zoek gaan naar hun echte verlangens. Al is dat nog niet

 Opinie

zo eenvoudig. Het pure verlangen moet

Ons verlangen naar God en naar de door-

worden losgemaakt van allerlei valse be-

werking van zijn heil is gegrond in het

geerten want door gehoor te geven aan

verlangen van God zelf. Hij verlangt naar

die begeerten, wordt ons pure verlangen

vrede in zijn schepping. Daar werkt Hij al

verstikt.

sinds de val van de mens aan. Voortdu-

Nu geloof ik niet dat veel mensen opeens

rend is Hij eropuit om de mens te zoeken

vanuit een nieuw verlangen op zoek zul-

en te vinden. ‘Adam waar ben je?’ klinkt

len gaan naar God. Maar áls het gebeurt,

het als de mens zich heeft verstopt in het

hoeven we dat niet vreemd te vinden.

struikgewas. God wil zijn liefde aan ons

Want uiteindelijk is er buiten God niets

kwijt.

wat ons diepste verlangen kan vervullen.

De kerk is ervoor om dit verlangen weer

we ons ook gaan richten op het dienst-

‘Ons hart is onrustig totdat het rust vindt

in ons aan te wakkeren. Dat gaat niet

baar zijn in de wereld vanuit een honger

in God’, aldus Augustinus.

vanzelf. Daarvoor zullen we alle valse

en dorst naar gerechtigheid. De vreugde

behoeftebevrediging moeten ontmaske-

om het goede van God zal daarbij hand

ren. De Bijbel spreekt in dat verband over

in hand gaan met de frustratie van de

De kerk is een mooie plek om dit pure

afgoden. Om bij ons hart te komen, zullen

gebrokenheid. Want die mooie wereld

verlangen weer te laten ontkiemen. Maar

we onze afgoden moeten verwijderen.

van Gods belofte is er nog niet. Nu moet

dat zal niet gebeuren als we menen dat

Dan zullen we meer van God ervaren,

je soms nog huilen van verdriet en van

geloof een zaak van het hoofd is. Kennis

maar tegelijk ook meer pijn van de onvol-

verlangen.

is zeker belangrijk – goede kennis kan het

maaktheid van deze wereld voelen.

verlangen naar God en zijn heelheid aan-

De kerk kan een oefenplaats zijn voor

God is een goed werk in deze wereld

wakkeren – maar verlangen is allereerst

een goed verlangen. Dat vraagt om lof-

begonnen, maar het is er nog niet. Nog

een zaak van het hart. Daarom is het

prijzing, waardoor ons verlangen wordt

steeds heerst het onvolmaakte en voelen

nodig dat we in de kerk de taal van het

gericht op God en zijn verlangen om

we de pijn van de gebrokenheid. Verlan-

hart leren spreken.

zijn liefde en genade te openbaren aan

gen zet ons aan tot daden van recht en

Jezus heeft ons dat prachtig voorgedaan.

ons en onze wereld. Ook vraagt het om

vrede, omdat we geen genoegen nemen

Als Hij na zijn opstanding met twee disci-

een spiritualiteit waarin ruimte gelaten

met het bestaande. Maar verlangen zet

pelen op weg is naar Emmaus, spreekt Hij

wordt voor klagen; klagen door de pijn

ons soms ook aan tot schreeuwen naar

op zo’n manier vanuit de Schriften over

bij God te brengen zonder het antwoord

God. Hoelang nog, Heer? Kom toch, kom

de dingen die gebeuren moesten dat de

te weten, zoals dat gebeurt in sommige

toch spoedig.

mannen na afloop tegen elkaar zeggen:

psalmen en in Klaagliederen. En het

‘Was ons hart niet brandend in ons toen

vraagt vooral om ruimte om deze twee

Peter Strating is predikant van de Ha-

Hij tot ons sprak?’ Het spreken van de

dingen naast elkaar te laten staan: de

venkerk (NGK) in de Schilderswijk in Den

Heer wil ons hart raken en ons verlangen

vreugde om het goede van God en de pijn

Haag en lid van de brede redactie van

aanwakkeren.

om de gebrokenheid van de wereld. Als

OnderWeg.

Ontmaskeren

 ‘Was ons hart

niet brandend in ons toen Hij tot ons sprak?’ 

we dat naast elkaar laten staan, kunnen

Webtips

Leestips

• www.desiringgod.org/articles/who-else-but-you

• John Piper, Verlangen naar God. Overdenkingen van een christen-

• www.desiringgod.org/articles/what-the-psalms-do

• Bernd Wannenwetsch, Verlangen. Een theologische peiling, Zoe-

• www.theoblogie.nl/oefenplaatsen-van-verlangen

•E ls J. van Dijk, Oefenen in verlangen, Apeldoorn (De Banier),

• w ww.levenindekerk.nl/2016/05/23/anders-kerk-zijn-samen-

• James K.A. Smith, Desiring the Kingdom, Ada (Baker Publishing

hedonist, Franeker (Van Wijnen), 2012. termeer (Boekencentrum), 2014. 2015. lezen-samen-delen-samen-eten

Group), 2009. • James K.A. Smith, You are what you love, Ada (Baker Publishing Group), 2016.

 Thema Henk Jan Kamsteeg wil verschil maken in de wereld

‘Verlangen is: durf je je te laten raken en in actie te komen?’ Als medewerker van International Justice Mission wordt Henk Jan Kamsteeg dagelijks geconfronteerd met onrecht. Het heeft hem hongerig gemaakt naar gerechtigheid. Een betere wereld, daar dorst hij naar. ‘Mijn verlangen is dat we verder kijken dan ons eigen ik.’ tekst Sjoerd Wielenga

Op een vroege ochtend zat Henk Jan

gerechtigheid en wat dat te maken

puriteinse theologen als John Stott be-

Kamsteeg in de auto. Op de radio

heeft met zijn werkgever International

nadrukken dat sociale gerechtigheid

hoorde hij Radio 538-dj Edwin Evers aan

Justice Mission (IJM), die zich onder

en evangeliseren hand in hand moeten

de luisteraar vragen: waar zullen we het

meer inzet voor het bevrijden van kin-

eens over hebben vandaag? Kamsteeg

deren (en zelfs baby’s) uit bordelen in

Henk Jan Kamsteeg (40) werkt als

had net op NU.nl gelezen dat uit nieuw

India. En over hoe hij met uiteindelijk

communicatie- en marketingme-

onderzoek blijkt dat er wereldwijd 46

dezelfde drijfveer leidinggevenden van

dewerker bij de christelijke men-

miljoen slaven zijn. Hij belde, kwam

grote bedrijven traint.

senrechtenorganisatie International

direct in de uitzending en vertelde het

Kamsteeg: ‘Verlangen is voor mij: meer

Justice Mission (www.ijmnl.org).

nieuws. Edwin Evers en zijn sidekicks

doen dan alleen geloven in God. Chris-

Als zelfstandig managementcoach

reageerden geschokt. Dát wisten ze

ten zijn is zoveel meer! De vraag is:

geeft hij trainingen aan bedrijven

niet. ‘Ik dacht direct: mensen moeten dit

verlang je er echt naar het verschil te

als Coolblue, ANWB en Breman. Hij

weten’, blikt Henk Jan Kamsteeg terug.

maken in de wereld? Hoe meer ik in de

publiceerde enkele boeken en is

‘Iedereen die ik iets vertel over slavernij

Bijbel duik, hoe meer ik lees over Gods

als vertaler van de preken van Tim

zegt: dat wist ik helemaal niet.’

verlangen naar gerechtigheid. Hoeveel

Keller verbonden aan opinieblad De

Het voorval illustreert Kamsteegs drijf-

preken gaan hier nu eigenlijk over? Ik ga

Nieuwe Koers. Henk Jan Kamsteeg

veer. Vraag hem of hij iets heeft met

al mijn hele leven naar de kerk, maar de

is getrouwd met Renske. Samen

het begrip verlangen en hij steekt direct

keren dat het over sociale gerechtigheid

hebben ze drie dochters. Ze zijn lid

van wal. Over hoe het geloof van zijn

ging, zijn op één hand te tellen.’

van een evangelische gemeente in

jeugd een ontwikkeling heeft doorge-

Theologen als Tim Keller spreken er

Lelystad.

maakt. Over hoe de Bijbel spreekt over

wél over, vertelt Kamsteeg. En ook

OnderWeg #14 > Jaargang 2 > 9 juli 2016

 Interview

 ‘Als we zingen: “Laat het feest zijn in de huizen, mensen dansen op de straat”, denk ik aan straten in Calcutta waar zéker niet gedanst wordt’  gaan. ‘In Nederland zie je dat sommige kerken heel sterk zijn in evangelisatie en andere in sociale gerechtigheid, maar bijna nooit zie je kerken waarin

Henk Jan Kamsteeg werkt één dag in de week als zelfstandig managementcoach. ‘Het

dat allebei aanwezig is.’

gaat mij erom dat managers dienend leiding gaan geven. Dat gebeurt nog veel te weinig.’

Voor het internetmagazine Lazurus

zéker niet gedanst wordt, maar waar

de kern is: Hij kwam om zijn koninkrijk

schrijf je over je persoonlijke zoek-

kinderen als prostituee aangeboden

te stichten. Jezus kwam niet alleen om

tocht, aan de hand van theologen

worden.

onze zieltjes te redden voor de eeuwig-

als Tom Wright en Brian McLaren.

Mijn verlangen is dat we verder kijken

heid. Jezus heeft het in het koninkrijk

Waarom?

dan ons eigen ik. In plaats van: “Stil

over gerechtigheid in het hier en nu.

‘Bij hen proef ik eenzelfde verlangen

maar, wacht maar, alles wordt nieuw”

Daar verlang ik naar.’

naar het koninkrijk van God. Volgens

zing ik liever: “Schreeuw maar, ga maar,

hen is dat: recht doen in de wereld.

maak alles nieuw!” Zoals dat in Jesaja

Je vader, de journalist Aad Kamsteeg,

We zijn in de kerk vaak heel erg met

58 staat: schreeuw het uit als er onrecht

heeft met zijn artikelen over Angel-

ons eigen ikje bezig. Veel preken gaan

wordt gedaan. Houd het niet stil, maar

saksische theologen Nederlandse

vooral over onszelf. Tegelijkertijd weet

ga aan de slag. Die opvatting lees ik ook

christenen bekendgemaakt met andere

ik dat christenen meer dan gemiddeld

bij Keller, Wright en McLaren.’

denkbeelden. Heeft hij veel invloed op jou?

geld doneren aan goede doelen. Die nuance wil ik maken; gelukkig gaat er

Je schrijft dat je het een enge zoek-

‘Ja. Maar ik heb ook veel van de le-

veel goed. Maar in het algemeen denk

tocht vindt.

vensstijl van mijn moeder geleerd als

ik: leg in de kerkdienst nu eens de link

‘Zeker. Ik groeide op in een gerefor-

het gaat om de zorg voor kwetsbare

naar de ander!

meerd-vrijgemaakt nest. Alles was

mensen dichtbij en ver weg. Ze was

We zongen in onze gemeente eens de

zeker, er werden nergens vragen bij

voortdurend op pad om mensen in de

Opwekkingstopper Tienduizend redenen

gesteld. Maar tegenwoordig heb ik de

buurt op te zoeken en te helpen. Mijn

voor dankbaarheid. Ik was net terug uit

ene vraag na de andere. Niet zozeer

pa schoof het ene na het andere boek

Mumbai, waar meisjes dag in dag uit

over Jezus, maar wel bijvoorbeeld over

onder mijn neus, met de mededeling:

verkracht worden in bordelen. Ik barstte

Adam en Eva. Zouden die echt geleefd

“Dit moet je lezen!” Dankzij hem heb ik

in tranen uit. Geef zulke meisjes maar

hebben?

veel geleerd van Tim Keller, Larry Crabb,

eens één reden voor dankbaarheid... En

Als je me vroeger gevraagd zou hebben

John Piper en John Stott.

als we zingen: “Laat het feest zijn in de

wat de kern van het evangelie is, zou ik

Wij Kamstegen – mijn pa, broers, zussen

huizen, mensen dansen op de straat”,

gezegd hebben: Jezus is gekomen om

en ik – krijgen weleens het commentaar

denk ik aan straten in Calcutta waar

zonden te vergeven. Nu geloof ik dat

dat we zeggen: zo zit het en niet an-

 13

 Redactioneel

Ikke en de rest V

ders. Vrienden gaven me eens als feedback: het is fijn dat je je mening hebt, maar die hoeft niet per se waar te zijn.

aak werken conferenties als Opwekking zo dat je iets hoort

Het is een risicootje voor mij om wat te stellig te zijn. Mis-

of meemaakt wat nét anders is dan je gewend bent. Daar

schien denk ik over twintig jaar ook wel: wat een onzin

kun je je winst mee doen. Op Opwekking 2015 hoorde ik een

riep ik toen.’

referaat van de evangelische voorganger Wilkin van de Kamp, met als titel: Ik ben één van wij. Een beetje cryptische zin, die

Je kunt over bepaalde standpunten anders gaan denken.

betekenis kreeg door zijn toelichting: de zin – die hij zomaar

Maar is er iets wat wél de tijd overstijgt?

ergens op een viaduct in Duitsland tegenkwam – omschrijft

‘Dat is Jezus. Als je Hem kent, ken je de Vader, zo zegt Hij

fraai de drie-eenheid van onze God. En ik, klein mensje, mag uit

zelf.

genade één zijn met diezelfde God en met andere kinderen van

Jezus denkt veel inclusiever dan ik altijd gedaan en ge-

Hem. Samen zijn we die ‘wij’.

leerd heb. Het gaat niet om de vraag wie er wel en niet in

Later dacht ik: ergens raakt die zin ook mijn plek te midden van

de hemel komt. Laat ik een voorbeeld geven. IJM is een

mensen in de omgeving, en eigenlijk in heel dit land. In veel op-

uitgesproken christelijke organisatie, maar evangeliseert

zichten ben ik immers niet anders dan ‘zij’. We spreken dezelfde

niet. Mensen zeggen daarom weleens tegen ons: als je

taal – dialecten daargelaten – en we hebben vergelijkbare ge-

niet evangeliseert, haal je die kinderen wel uit de hel van

woonten. En ook in ontwikkelingen en trends ben ik één van

het bordeel, maar red je hen niet van de volgende hel.

die ‘wij’. Neem de ik-gerichtheid en het gaan voor ontplooiing

Wat heeft het dan voor zin gehad? Ik moet dan moeite

en materiële zaken: geld, een aardige auto, een net iets groter

doen om niet boos te worden. Want stel nu dat zo’n

huis.

meisje de volgende dag overlijdt, bijvoorbeeld aan aids.

 Wat doe ik hiermee? Kijk ik

geen voetbal meer? Heeft dat zin? 

Zou Jezus dan zeggen: je bent hier niet welkom? Dát gaat er bij mij niet in!’ Overigens, zegt Kamsteeg, veel bevrijde meisjes komen wel degelijk tot geloof. Maar dat komt omdat de nazorgmedewerkers voor hen zijn als Jezus. Hij vertelt over zijn vrouw Renske, die zich een week inzette voor boot-

Nu klinkt dit best wel bekend. Zo van: ja, zo is het, helaas... Een

vluchtelingen op Lesbos. ‘Iemand vroeg haar of ze ook

veel spannender vraag is: doe ik er iets mee, lijd ik hieronder,

bijbels uitdeelde. Nee, ze slaat mensen die uit zo’n bootje

breek ik ermee? Te weinig, denk ik.

komen niet met bijbels om de oren. Het koninkrijk draait

Een voorbeeld. Ik heb al sinds jaar en dag iets met voetbal. Dus

erom: ben jij er voor de ander? Een wildvreemde boot-

kijk ik, weliswaar netjes tussen leeswerk door, naar het EK.

vluchteling omarmde Renske vijf minuten lang. Voor hem

Tegelijk erger ik me aan het feit dat daar mensen rondlopen

was zij op dat moment Jezus. Toen ik dat hoorde, las ik

die in een dag meer geld ‘verdienen’ dan anderen in een heel

net A new kind of Christianity van McLaren en dacht: het

jaar. Dwaas dus, voor wie iets weet en ervaren heeft van de

koninkrijk waar ik nu over lees, brengt mijn vrouw daar

armoede waar miljoenen mensen mee te maken hebben.

gewoon in de praktijk!’

Lastige column. Want wat doe ik hiermee? Kijk ik geen voetbal

Maar niet iedere christen werkt bij een mensenrechten-

meer? Heeft dat zin? Het dwaze systeem verandert er niet door.

organisatie of is in staat om naar Lesbos af te reizen.

Misschien zit er niets anders op dan te trainen, om zo heel dicht

‘Klopt. Maar de vraag is: durf je je te laten raken? Renske

bij de betekenis van Wilkin te blijven. En, belangrijker, om goed

liet zich raken door die foto van het dode jongetje op het

te blijven luisteren naar de Trai-

strand en ging aan de slag. Ik liet me raken door meisjes

ner, de Geest van God, die in mij

in de seksindustrie. Je kunt je ook laten raken door een

woont en mij graag praktische en

treurig koppie voor het raam van het bejaardenhuis om

tactische adviezen toevertrouwt.

de hoek en besluiten om daar mensen te gaan bezoeken. Verlangen is voor mij: durf je je te laten raken en in actie te komen?’ Je laat je vaak kritisch uit over de kerk. Zie je ook dingen die stemmen tot dankbaarheid?

Leendert de Jong (GKv), hoofdredacteur OnderWeg

 Interview

‘Laat ik het zo zeggen: ik leer veel van wat christenen uit de wereldwijde kerk – mensen als Keller en Crabb – mij hebben geleerd via hun boeken en audiopreken. Een voorbeeld uit Nederlandse kerken? Dat kan ik zo snel niet bedenken.’ Je werkt één dag in de week als zelfstandig leiderschapstrainer. Het is financieel aantrekkelijker om de hele week managers te coachen in plaats van vier dagen per week voor een mensenrechtenorganisatie te werken. Waarom die keuze? ‘Omdat het werk bij IJM zin heeft. Zo richten we ons ook op het bestrijden van de cyberseksindustrie. Iemand in Nederland kan via internet de opdracht geven om baby’s te misbruiken en vervolgens meekijken. In de Filipijnen vindt via 80.000 IP-adressen cyberseks plaats. Eén van onze undercovermedewerkers vertelde me dat hij doorgaat met het werk totdat iedereen vrij is. Dat is ook mijn motivatie. Het heeft echt effect wat we doen. Doordat we ook politieagenten trainingen geven, zie ik steden echt veranderen. Je ziet dat kinderen niet meer te koop worden aangeboden langs de kant van de weg. Dat is me meer waard dan schatrijk worden met een eigen bedrijf. Het ontbreekt ons gezin bovendien aan niets. Het is goed zo.’

 ‘In plaats van: “Stil maar, wacht maar, alles wordt nieuw” zing ik liever: “Schreeuw maar, ga maar, maak alles nieuw!”’ 

Waar het om gaat, stelt Kamsteeg, is

christen ben toch verkapt aan het evan-

dat we goed met onze gaven en ta-

geliseren ben. Het gaat mij erom dat

lenten omgaan. Willen we dienend of

managers dienend leiding gaan geven.

zelfdienend in het leven staan?

Dat gebeurt nog veel te weinig.

Managers trainen is in dat opzicht ook

Als ik ergens gepassioneerd over ben,

werk in het koninkrijk, vindt hij. ‘De ene

dan laat ik van me horen. Ik heb de

baan is niet belangrijker dan de andere.

passie om te delen. Veel dingen kunnen

Als trainer probeer ik het koninkrijk in

anders: op het gebied van leiderschap,

praktijk te brengen door mensen te hel-

maar ook als het gaat om gerechtig-

pen een beetje fatsoenlijk met elkaar

heid. Het kan zoveel beter. Dat te be-

om te gaan. Ook daar evangeliseer ik

reiken, is mijn verlangen. En misschien

niet, maar ze komen er vanzelf achter

een stukje eigenwijsheid.’

dat ik christen ben. Maar daar gaat het me niet om! Dat vind ik totaal niet inte-

Sjoerd Wielenga (GKv) is freelance

ressant. Alsof ik door te noemen dat ik

journalist en tekstschrijver.

 Thema Je verlangens bij God neerleggen

Bidden bindt samen Biddend leggen we onze verlangens bij God neer, in het vaste vertrouwen dat Hij ons geeft wat goed voor ons is. Bidden is ten diepste in Gods nabijheid zijn en daar bevrediging in vinden: Hijzelf is de vervulling van onze verlangens. Een predikant en enkele gemeenteleden vertellen hoe er in hun kerk gebeden wordt en wat dat voor de gemeente betekent. tekst Heleen Sytsma-van Loo beeld Rawpixel.com/Shutterstock

‘Mijn vrouw zegt weleens over de ge-

vreugde en noden bij God mogen zijn,

relaties en omstandigheden.’

beden die ik in de kerkdienst uitspreek:

waarop we mogen leven met God.’

Naast bidden om verandering in con-

“Je probeert alles te noemen, maar

Scheffer hield vorig jaar een serie pre-

crete situaties van ziekte en gebroken-

het gaat erom dat God er is”’, zegt ds.

ken over het Onzevader. Daarin legde

heid, ver weg en dichtbij, is er dus ook

Wilbert Scheffer (NGK Zwolle). ‘Met

hij er de nadruk op dat bidden toewij-

altijd dat verlangen naar diepgaand

“alles” bedoelt ze alle concrete noden

ding is: je keert je tot God. Bidden ver-

herstel, meent Scheffer. ‘Door in de

van de gemeente. Waar ik naar verlang

andert je, als je het goed doet. Je legt

liturgie van de eredienst steeds weer

met betrekking tot de kerk, is dat we

dingen bij God neer in het verlangen

de naam van God te noemen, verbin-

een genadige gemeenschap zijn. Met

dat Hij in die omstandigheden aanwezig

den we ons leven aan Hem. Er gebeurt

andere woorden: ik hoop dat mensen

is. Bidden is in die zin ook loslaten, de

iets als mensen naar de kerk komen en

in de kerk een plek kunnen vinden, hoe

dingen aan God overlaten. Scheffer: ‘Het

blijven komen. Met al onze vreugde en

gebroken ze ook zijn. De kerk hoeft niet

diepe verlangen dat mag doorklinken in

al ons verdriet mogen we bij Hem zijn.

perfect te zijn, maar moet uitstralen:

het gebed is dat we de genade van God,

Het gebed is de intensivering daarvan.

hier leven we allemaal van genade. En

die we ontvangen hebben, mogen erva-

Verhoring vindt dan soms op een dieper

binnen de eredienst is het gebed dan

ren en dat er rust, vrede en verzoening

niveau plaats, zonder dat we datgene

het moment waarop we met al onze

uit mag voortkomen in al onze aardse

ontvangen waar we concreet om ge-

OnderWeg #14 > Jaargang 2 > 9 juli 2016

 Portretten

beden hebben. Gods troost en kracht

bidden doet wat met je. Het verdiept je

komen over ons en er is sprake van

geloof en je beleving van de genade die

groei in geloof en in genade. Het gaat er

we van God ontvangen hebben, iets wat

dan inderdaad om dat God er is, en dat

we in de kerkdiensten weleens missen.

dat genoeg is.’

Tijdens de gebedskring hebben we het

Tissues

intens goed met elkaar: het bidden bindt samen, het geeft een warm gevoel,

 ‘Je zou elkaar wel willen omhelzen als je elkaar op straat tegenkomt’

Joop en Ria van den Akker (GKv Roode-

zozeer dat je elkaar wel zou willen om-

school) zijn de stuwende kracht achter

helzen als je elkaar op straat tegenkomt.

twee gebedskringen die een aantal

De tissues staan altijd op tafel. We zijn

die iets te vertellen heeft. ‘We gebrui-

jaren geleden ontstonden na een in-

nogal eens ontroerd als iemand vertelt

ken ook weleens een overdenking uit

spirerende preek over het gebed. ‘We

wat hij meegemaakt heeft. Het samen

een boekje van Willem de Vink of Jos

komen met beide groepen om de an-

bidden verdiept echt de band met ge-

Douma’, vertelt Ria. ‘Daarna bidden we

dere week bij elkaar; de ene groep op

loofsgenoten.’

om de beurt. Soms is het een poosje stil,

maandagochtend, de andere groep op

Na een informeel begin met een praatje

maar gebeden in stilte zijn ook gebeden.

dinsdagavond’, vertelt Ria. ‘Het samen

en een kop koffie is er altijd wel iemand

We bidden voor de nood in de wereld en



 Thema

voor moeilijke situaties dichtbij.’

door het thema bidden centraal te stel-

Op de vraag vanuit welk verlangen de

len. Het project was specifiek bedoeld

gebedskringen bij elkaar komen en wat

om de kringen een impuls te geven.

ze van het gebed verwachten, vertelt

Samen bidden bindt namelijk samen, zo

Ria: ‘We verlangen naar eenheid. We

is ook de stellige overtuiging van Maria

verlangen ernaar dat God komt, dat har-

Stoorvogel, lid van de werkgroep die het

ten veranderen, dat er vrede komt op

project opzette. ‘Door bij God te brengen

aarde, dat mensen elkaar zien, dat God

wat zich in je leven afspeelt, groei je

aanwezig is. We verwachten niet dat

dichter naar Hem toe en leer je op Hem

de concrete dingen waar we voor bid-

te vertrouwen. En door dat als kring

den per se zullen veranderen, maar wel

gezamenlijk te doen, groei je ook naar

dat er op het gebed rust en overgave

elkaar toe. De kring wordt als het goed

volgen. Hij neemt ons bidden zeker aan

is een veilige plek waar maskers afgezet

en we zien Hem grote dingen doen, ook

kunnen worden. Vanuit dat verlangen

in ons persoonlijke leven. We merken

om lief en leed met elkaar te delen

hoe God en de band met Hem ons onder

kozen we voor een gebedsproject.’

alle omstandigheden vreugde kunnen

In het project gingen onderwijs en

geven. We verwachten dat Hij in ons

praktijk samen op. Het bestond uit

kwetsbaarheid. Maar ik zie als vrucht

midden is. Er is als het ware altijd een

vijf kerkdiensten en vijf bijbehorende

van dit project vooral dat ons besef van

stoel leeg als we bidden.’

kringavonden en was gebaseerd op de

de grootheid van Gods genade verder

psalmen, want, zo staat in de reader,

gegroeid is.’

de psalmen ademen wie God in Jezus is

Om het thema bidden nog een tijdje op

Maskers af

 ‘Ik vroeg hun:

wat betekent bidden voor jou, waar bid je persoonlijk voor en waar zou je gezamenlijk voor willen bidden?’

De gemeente van Nijkerk-West (GKv)

en wat Hij doet. Daarbinnen krijgen alle

het netvlies van de gemeente te hou-

heeft zichzelf ten doel gesteld om te

menselijke emoties stem. Zo wil God ons

den, heeft Stoorvogel er een paar keer

groeien in de liefde voor God, voor

bemoedigen in ons gebedsleven en ons

een rubriekje aan gewijd in het plaat-

elkaar en voor de mensen buiten de ge-

leren hoe en waarom we moeten bidden.

selijke kerkblad, waarvan ze redacteur

meente door een biddende, luisterende

Tijdens de kringavonden leerden de

is. ‘Ik stelde steeds drie vragen aan drie

en dienende gemeente te zijn. Dit voor-

gemeenteleden de zogenoemde ‘ge-

gemeenteleden in een verschillende

jaar werd door middel van een gemeen-

bedshand’ te gebruiken. Stoorvogel legt

levensfase: een 70-plusser, iemand van

teproject een stap in die richting gezet

uit: ‘Elke vinger staat voor een onderdeel

middelbare leeftijd en een jongere. Ik

van het gebed. De duim voor lofprijzing,

vroeg hun: wat betekent bidden voor

de wijsvinger voor danken, de middel-

jou, waar bid je persoonlijk voor en waar

vinger voor schuld belijden en vergeving

zou je gezamenlijk voor willen bidden?

vragen, de ringvinger voor bidden voor

Ik merkte bij de oudere generatie hier en

Meer informatie over de gebedshand is te

anderen en de pink voor bidden voor je-

daar wat verlegenheid rond die vragen.

vinden in het artikel ‘Bidden van duim tot

zelf. Elk van die onderdelen werd tijdens

De veertigers bidden open en concreet,

pink’ op www.onderwegonline.nl/3555-bid-

de preken toegelicht vanuit een psalm

bijvoorbeeld voor kinderen die het zicht

den-van-duim-tot-pink. Zie voor een serie

en vanuit het catechismusonderwijs over

op het geloof kwijtgeraakt zijn, voor

kidsmomenten over de gebedshand www.

het gebed.’

homoseksuele jongeren en voor vluchte-

jeroensytsma.nl/index.php/kidsmomenten/

Stoorvogel is heel blij met hoe het

lingen. Jongeren zijn, ook in hun gebed,

overzicht-kidsmomenten. Wie belangstel-

project verlopen is. ‘De laatste avond

vooral bezig met dingen van hun eigen

ling heeft voor de reader die in Nijkerk-

hebben we er in mijn kring in alle open-

generatie. Ze vinden het belangrijk, maar

West gebruikt is, kan die downloaden op

heid op teruggekeken en elkaar verteld

tegelijk ook moeilijk om een relatie met

www.onderwegonline.nl. Behalve stof voor

waarvoor we wilden danken, waarvoor

God te onderhouden door middel van

vijf kringavonden voor volwassenen bevat

we schuld wilden belijden en waarvoor

gebed.’

de reader ook materiaal voor kinderen in de

we wilden bidden. Dat hebben we toen

basisschoolleeftijd, waarmee ze tijdens de

ook daadwerkelijk gedaan, gedeeltelijk

Heleen Sytsma-van Loo is neerlandicus

kinderclub aan de slag kunnen.

hardop, gedeeltelijk in stilte. Dat was

en vertaler, en redacteur van Onder-

een mooi moment van openheid en

Weg.

Bidden aan de hand van de gebedshand

OnderWeg #14 > Jaargang 2 > 9 juli 2016

Nieuws

 Colofon Kernredactie

Gezamenlijk avondmaal in Nieuwegein en Eindhoven De Ankergemeente (CGK/NGK) en de GKv in Nieuwegein houden in de zomermaanden voor het eerst gezamenlijke kerkdiensten. Op 17 juli viert men samen het avondmaal. Dat gebeurde op 26 juni ook door de GKv en NGK in Eindhoven.

Ad de Boer (hoofdredacteur), Johanne de Heus (beeldredacteur), Leendert de Jong (hoofdredacteur), Peter Hommes, Pieter Kleingeld, Erik Koning (eindredacteur), Jordi Kooiman (eindredacteur), Bas Luiten, Heleen Sytsma-van Loo, Jolyn van Varik-Nijssink. Brede redactie Kernredactie plus Rob van Houwelingen, Hans Schaeffer, Peter Strating, Hans Vel Tromp.

Ds. B. Wesseling (GKv) overleden

Medewerkers

Ds. B. Wesseling, emeritus predikant in de GKv, is op 26 juni

Eline de Boo, Han Hagg, Simon Kadijk, Myriam Klinker-De Klerck, Jan Kuiper, Roel Kuiper,

in zijn woonplaats Harderwijk overleden. Hij was 91 jaar. Hij

Almatine Leene, Wim van der Linde, Embert Messelink, Jan Mudde, Maurits Oldenhuis,

diende de kerken van Smilde-Diever (vanaf 1955), Rotterdam-

Anko Oussoren, Hans-Jan Roosenbrand, Wolter Rose, Wim van der Schee, Karen Scheele,

Charlois (vanaf 1966) en Noordbergum (vanaf 1978 tot zijn

Joost Smit, Paul Smit, Esther Spiering-de Hek, Karel Smouter, Jeroen Sytsma, Daniël Tim-

emeritaat in 1990). Tijdens zijn predikantschap in Rotterdam-Charlois werd ds. Wesseling door zijn kerkenraad geschorst, omdat hij genuanceerd oordeelde over de Open Brief uit 1966. De naburige kerk van Rotterdam-Zuid en de classis Rotterdam waren tegen deze schorsing, maar kregen ongelijk van de provinciale synode van Zuid-Holland. Ds. Wesseling ging in beroep bij de GKv-synode van Hattem, die in 1972 de schorsing als ongefundeerd en onrechtmatig bestempelde.

merman, Roel Venderbos, Maarten Verkerk, Ronald Westerbeek, Dick Westerkamp, Jeannette Westerkamp-Stegeman, Peter Wierenga. Redactieadres ’t Hazeveld 115, 3862 XA Nijkerk, 033-750 67 87, redactie@onderwegonline.nl. Lezersservice Voor abonnementen, adreswijzigingen, opzeggingen en bezorgklachten: Nico Schenk, Droogoven 7, 3961 EW Wijk bij Duurstede, 0343-57 50 27, administratie@onderwegonline.nl.

Een in memoriam is te vinden op www.onderwegonline.nl. Audio

Congres over man/vrouw in de kerk De GKv-werkgroep Man, vrouw & kerk organiseert op 23 september een congres rond het thema: Zonen en dochters profeteren. Tijdens het congres wordt ook een boek met die titel gepresenteerd, waarin vanuit verschillende perspectieven (Oude Testament, Nieuwe Testament, ambten, sekseverschillen, geschiedenis) wordt geschreven over de rol van mannen en vrouwen in de kerk. De werkgroep vindt dat vrouwen predikant, ouderling en diaken moeten kunnen worden. Zie voor de inhoud van het boek en opgave voor het congres

OnderWeg is beschikbaar in gesproken vorm bij de Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden (CBB). Neem voor meer informatie contact op met de CBB: 0341-565499. Abonnementsprijzen Jaarabonnement: € 46,- (studenten € 23,- / Europa € 85,- / buiten Europa € 115,-). Abonnement OnderWegOnline: € 37,50. Proefabonnement: drie maanden gratis. Neem voor het afsluiten van een abonnement contact op met de lezersservice (zie hierboven) of vul uw aanvraag online in op www.onderwegonline.nl. IBAN: NL89INGB0000404945 t.n.v. Gereformeerde Persvereniging OnderWeg te Wijk bij Duurstede.

manvrouwkerk.wordpress.com. Persvereniging

Komen en gaan Aangenomen naar NGK Amersfoort-Zuid: E.A.W. Mouissie (Bunschoten-Spakenburg); CGK/NGK Arnhem: D.H.T. Postuma (CGK/GKv/NGK Lisse); GKv Den Helder: H. Bos (Winschoten). Ds. A. de Snoo heeft wegens emeritaat afscheid genomen van de GKv Leiden. Hij diende vanaf 1975 de kerken van Mussel, Harderwijk, Middelborg, Assen-Noord en Assen-Marsdijk. Hij was voorzitter van de GKv-synode Zwolle-Zuid 2008.

OnderWeg is een uitgave van de Gereformeerde Persvereniging OnderWeg. Informatie: Marga van Gent-Petter (secretaris), persvereniging@onderwegonline.nl. Bestuur Persvereniging Bernard Bos, Marga van Gent-Petter, Krijn de Lange, Aad Lootens, Ale Sierksma, Hillie van de Streek. Adverteren Nico Postuma, 0341-84 21 47 of 06-139 959 05, adverteren@onderwegonline.nl. Zie voor de formaten, tarieven en verschijningsdata www.onderwegonline.nl/adverteren.

Op zijn verzoek is aan ds. G. Roorda (GKv Zeist-De Bilt) per 1

Vormgeving

augustus ontheffing verleend uit het ambt van predikant. Dat

Bredewold. Creatie, web & print. Postbus 86, 8090 AB Wezep, 038-376 33 90,

gebeurde met instemming van de classis Utrecht, die hem

fax 038-376 53 03, onderweg@bredewold.nl, www.bredewold.nl.

preekbevoegdheid verleende. Ds. E.C. Luth is met toestemming van de classis Groningen door de kerkenraad van de GKv Groningen-Noord-West afgezet als predikant. De reden daarvoor is niet publiek gemaakt.

Technische realisatie en druk Zalsman B.V., Steinfurtstraat 1, 8028 PP Zwolle, Postbus 1025, 8001 BA Zwolle, 038-467 00 70. www.onderwegonline.nl

 www.facebook.com/onderwegonline  www.twitter.com/onderwegonline

 Opinie Er is een tijd om niet te antwoorden

Vraagtekens vraagtekens laten Vraagt iedere vraag om een antwoord? Behoeft ieder probleem een oplossing? Verlangt elk mysterie een verklaring? Soms is het beter om te zwijgen, zo leerde Gert Zomer na een indrukwekkend getuigenis in Jeruzalem. Leg de hand op de mond. Want er is ook een tijd om niet te antwoorden. tekst en beeld Gert Zomer

Hoe vaker ik in Israël ben, hoe meer ik

had. De rabbi stelde hem allerlei vragen

mens. Iemand die zo eerlijk is, zo zijn

er weer heen wil. De plekken waar je de

om hem te helpen om via een herbeleving

kwetsbaarheid laat zien, zo vol pijn zijn

Bijbelse geschiedenissen kunt proeven, de

zijn emoties een plek te geven. Vragen

woorden kiest: ‘Ik geef daarop geen

dorpjes waar druzen, Arabieren, Joden en

over zijn jeugd, over zijn vader en moeder,

antwoord.’ Over God spreek ik nu geen

christenen vreedzaam samenleven, de na-

zijn broertjes en zusjes, zijn oom en tante.

grote woorden! En ik moest denken aan

tuur, de geschiedenis: het maakt een diepe

Over het leven in het kamp. Op alle vragen

woorden uit mijn Bijbel: ‘Wie verstandig is

indruk op me. Het land raakt me, zet me

die de rabbi stelde, kon hij uitgebreid ant-

zwijgt in deze tijd, want het is een kwade

op mijn plaats, inspireert me. Het helpt me

woorden. ‘Heb je de gaskamers gezien?’

tijd’ (Amos 5:13).

God te zien.

Ja, hij had de gaskamers gezien. ‘Heb je

Erg belangrijk is voor mij Yad Vashem,

de rook ook gezien?’ Ja, hij had de rook

Mysterie

het Holocaustherinneringscentrum in Je-

gezien. Het was het laatste wat hij zag van

Die avond had ik een gesprek met de broe-

ruzalem. Vorige maand was ik daar en ik

zijn ouders, zijn broertje en zusje, zijn oom

der die ons vergezelde in Yad Vashem, een

werd diep geraakt door enkele interviews

en tante. De laatste vraag van de rabbi

messiasbelijdende Jood, zelf een overle-

met mensen die de Holocaust hebben

was: ‘Heb je Hem ook gezien?’ Toen bleef

vende. Het Nederlandse kerkelijke leven

overleefd. Het zijn de bekende verhalen,

het stil. ‘I didn’t answer him’, zei de man in

kent hij van binnenuit. Hij informeerde be-

over kinderen die uit de armen van hun

het filmpje.

langstellend hoe het voor mij is om predi-

moeders werden gescheurd bij aankomst

Door de tranen in mijn ogen zag ik in de

kant te zijn in de huidige context. Hij vroeg

in Auschwitz en over getto’s waar mensen

drukte van toeristen en schoolklassen om

mij of ik weleens het idee heb dat ik uitge-

gedwongen werden als dieren te leven.

me heen even niets anders dan een ro-

leerd ben. Het zou immers best kunnen dat

Nooit raak je aan deze verhalen gewend.

kende schoorsteen en een witte, schreeu-

ik na een predikantspraktijk van 32 jaar zo

In één van de filmpjes vertelde iemand die

wend lege tekstballon ernaast. ‘Heb je God

langzamerhand alle vragen wel een keer

de waanzinnige vernietiging in de concen-

ook gezien?’ ‘Op die vraag geef ik geen

langs heb zien komen en van antwoorden

tratiekampen had overleefd over de ge-

antwoord.’ Geen ja. Geen nee.

heb voorzien. Ik antwoordde hem: ‘Het lijkt

sprekken die hij naderhand met een rabbi

En ik dacht: wat is dat een verstandig

soms juist op het tegendeel. Hoe ouder ik

OnderWeg #14 > Jaargang 2 > 9 juli 2016

 Opinie

uitgestort. Over christenen van wie antwoorden worden verwacht, oplossingen, verklaringen. Over dominees die worden geacht de oude, vertrouwde klanken te laten horen. En over de bevrijding die het geeft als je jezelf kunt toestaan om vraagtekens vraagtekens te laten. Wat ben ik blij met de God die de profeet Amos in de shit van zijn alledaagse werkelijkheid zijn werk laat doen. En die in die werkelijkheid, die roept om Gods oordeel, laat zeggen: ‘Wie verstandig is zwijgt in deze tijd, want het is een kwade tijd.’ Geen ja, geen nee. De hand op de mond! Wat ben ik blij met een God die mij de ruimte geeft om niet te weten, om de oplossing niet te kennen. Er is ook een tijd om niet te antwoorden.

Geharnast Ik vertelde dit verhaal een week later in het inloophuis voor daklozen in Amsterdam waar ik elke woensdag in de naam van Jezus mag werken. We bieden de mensen daar onder andere een maaltijd aan, die we openen met een korte Bijbellezing en meditatie. Of het altijd even goed binnenkomt bij deze doelgroep is voor mij regelmatig een vraag. Maar God zij dank, deze keer was het stiller dan anders. Met het verhaal over een God die de ruimte geeft om niet te antwoorden, om het even niet meer te weten, mocht ik de harten raken van mensen die zich niet snel laten raken, beschaamd als ze zijn in hun vertrouwen in mensen. Een uurtje later vroeg één van de gasten, doorgaans gehard en geharnast, of hij mij even onder vier ogen mocht spreken. Al wandelend langs de Amsterdamse gracht, met links en rechts van ons de roodverDit schilderij, Een woordloze schreeuw, maakte Gert Zomer in 2014 ter gelegenheid van een

lichte ramen met alle rottigheid die achter

actie die aandacht vroeg voor prostitutie en mensenhandel. Het is geïnspireerd door De

die ramen leeft, vertelde hij mij in vijf mi-

schreeuw van Edward Munch.

nuten huilend zijn levensverhaal, getekend door verdriet en verkrachting. En ik hoefde

word en hoe langer ik geloof, hoe minder

christenheid die te veel praat. Te vaak met

niet te antwoorden. Alleen maar te luiste-

ik weet en hoe groter en ontzagwekkender

antwoorden komt en naar oplossingen

ren. Daar zag ik even (iets van) God!

het mysterie voor me wordt dat zich als de

zoekt. Over de bombardementen aan ze-

God van deze wereld presenteert.’

kerheden die zondag in, zondag uit over

Gert Zomer is predikant van Het

Ik dacht daar later over door, over een

een welwillend christelijk gehoor worden

Kruispunt (GKv) in Houten.

 Woordzoeker

Gods glorie zien in slechte tijden

OnderWeg #14 > Jaargang 2 > 9 juli 2016

 Woordzoeker

In dit uur van mijn nood roep ik U aan, want U geeft mij antwoord. Geen god is U gelijk, Heer, uw daden zijn zonder weerga. (Psalm 86:7-8)

tekst Wolter Rose beeld Mimadeo/iStockphoto

G ‘

ods glorie zien’ – misschien

Twee dingen vallen op in Psalm 86: de

denk je dan vooral aan een piek-

toewijding van de bidder en zijn vertrou-

ervaring in iemands leven, een

wen. De bidder ziet zichzelf als een ‘die-

 Waarom zou

iemand in een noodsituatie zijn aandacht richten op Gods glorie? 

moment van uitbundig geloof. Maar dat

naar’ die zijn Heer is ‘toegewijd’ (vers 2).

zijn niet de enige gelegenheden waarop

Hij vraagt JHWH (vers 11) zijn gids te zijn

Gods glorie veel voor je kan betekenen.

en hem een hart uit één stuk te geven.

Het zien van Gods glorie kan een mens

Dat heeft hij nodig om zijn intentiever-

ook helpen om het hoofd boven water te

klaring waar te kunnen maken: ‘U, Heer,

houden op momenten in het leven dat je

mijn God, zal ik loven met heel mijn hart,

het moeilijk hebt.

uw naam voor eeuwig prijzen’ (vers 12).

De blik richten op Gods glorie – dat was

Het vertrouwen van de bidder blijkt al

de strategie van een bidder in het Oude

vroeg in het gebed: hij beveelt zich aan

Testament, van wie de woorden bewaard

in Gods bescherming als ‘uw dienaar die

zekerheid dat God bereid is voor hem op

zijn gebleven in Psalm 86. Hij beschrijft

op U vertrouwt’ (vers 2). Verderop hoor

te komen.

het moment waarop hij bidt als ‘dit uur

je van hem concrete uitspraken als: ‘U

De tweede reden voor het vertrouwen

van mijn nood’. Verderop wordt duidelijk

geeft mij antwoord’ (vers 7) en: ‘U ver-

op een goede afloop is Gods glorie. God

dat zijn leven in gevaar is: ‘een opstan-

lost mij uit de diepte van het dodenrijk’

heeft naam gemaakt door op te treden

dige bende komt op mij af, met geweld

(vers 13). De bidder vertrouwt op een

op een manier die niemand Hem nadoet:

bedreigen zij mijn leven’ (Psalm 86:14).

goede afloop. En vervolgens noemt hij

‘Geen god is U gelijk, Heer.’ De bidder

Waarom zou iemand in een noodsituatie

twee redenen voor dat vertrouwen.

spreekt uit dat zijn God absoluut uniek is:

zijn aandacht richten op Gods glorie? Op

‘U bent groot, U doet wonderen, U alleen

zo’n moment heb je toch wel andere din-

Lofprijzing

gen aan je hoofd?

De eerste reden zijn de liefde en de

De noodsituatie is nog geen verleden

trouw van zijn Heer. Dat wordt het meest

tijd, maar de bidder heeft goede redenen

concreet onmiddellijk nadat de bidder

om de lofprijzing waar hij zijn hele leven

Om over na te denken

bent God’ (Psalm 86:10).

in vers 14 zijn levensbedreigende situ-

aan wil wijden er niet definitief door te

Als het gaat om jouw vertrouwen op

atie aan zijn God heeft voorgelegd: ‘U,

laten afbreken. Stilstaan bij Gods glorie

God in moeilijke momenten of seizoe-

Heer, bent een God die liefdevol is en

geeft hem de zekerheid dat God er alles

nen in je leven, welke rol speelt daarin

genadig, geduldig, trouw en waarachtig’

aan zal doen om hem te redden.

dan het besef dat God onnavolgbaar

(vers 15; vgl. vers 5). Het zijn woorden

is in zijn grootheid en goedheid (dat

waarmee JHWH zijn glorie een naam gaf

Wolter Rose (GKv) is universitair hoofd-

is: zijn glorie) – of heb je dan wel wat

(Exodus 34:6), toen Mozes Hem vroeg

docent Semitische talen, geschiedenis

anders aan je hoofd?

of hij zijn glorie mocht zien. Stilstaan bij

en cultuur van het oude Nabije Oosten

Gods liefde en trouw geeft de bidder de

aan de TU Kampen.

 Column

Verloren generatie B

ij een verloren generatie horen, voelt ergens wel behaaglijk. Je hebt een gemis waar je niets aan kunt doen en in

sombere momenten draai je lekker rond in gevoelens van ach-

Hoe evangeliseren we?

Zoals God w

terstelling. Jongeren die net als ik studeerden in de jaren tachtig vormen de generatie Nix. In de kerkelijke context werden de verliesgevoelens het meest heftig duidelijk rond de psalmen. Generatie op generatie was grootgebracht met ‘Heer, ai, maak mij uwe wegen’. Maar in de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) werden deze oude schoenen weggegooid, terwijl de nieuwe liederen welig tierden in proefbundels met slappe kaften. Die leerden wij natuurlijk braaf aan, maar door het proces van toetsen en beproeven konden rijmwoorden zomaar weer als gras in de middagzon verdwijnen. Daarom heb ik de psalmen minder goed zitten dan ik wel zou wensen. En als verloren generatie ga je dan op zoek naar alternatieven voor het gemis. Opwekking, Op Toonhoogte en Liedboek 2013 zijn vaatjes waar ik regelmatig uit tap.

Vroeger had evangelisatie het karakter van informeren: door informatie te geven probeerden we mensen te overtuigen van de waarde van God en de Bijbel. Ik weet niet of dat ooit echt heeft gewerkt, nu werkt het in ieder

 Door het proces van toetsen

geval niet meer. Mensen vinden

en beproeven konden rijmwoorden zomaar weer als gras in de middagzon verdwijnen 

zo’n benadering nog erger dan een

Tot het moment waarop ik ging fietsen in de Dolomieten. Elke

callcentertelefoontje voor een extra verzekering. Maar hoe moet het dan wel?

dag drie of vier bergen die zich dreigend boven mij verhieven en als mentale slopers mijn zekerheden ter discussie stelden. Op

tekst Peter Wierenga beeld Martin Novak/Shutterstock

zo’n helling moet je niet gaan piekeren. Vragen als ‘haal ik het wel?’ of ‘ben ik wel een goede vader voor mijn kinderen?’ verhinderen het zicht op de top. In de eenzaamheid van de berghel-

Bij het vertellen over God zouden we een voorbeeld

ling heb ik gelukkig de psalmen teruggevonden. In het ritme van

moeten nemen aan Gods eigen manier van werken. Ik

psalm 1 legde ik zomaar 500 meter af met een stijgingspercen-

geef daarvan drie voorbeelden.

tage van 11 procent. En net toen ik over Brexit wilde gaan jam-

In de eerste plaats: bijna driekwart van alle nieuwe

meren, kwam psalm 2 erachteraan. ‘Wat drijft de volken, wat

gelovigen noemt de namen van vrienden, partners en

bezielt ze toch?’ Zo kon ik met een stuk of twintig psalmen in

andere mensen met wie ze een goede relatie hebben.

een ijzeren ritme de top halen. Sloeg de twijfel toe, dan was er

Deze christenen zijn voor hen belangrijk geweest. Aan

altijd wel een psalmregel die mij in

hen konden ze zien wat geloven uitwerkt in de praktijk

het zadel hield.

en van hen kregen ze te horen wat het betekent om

Op de Passo di Sella nam ik een

een band met Jezus te hebben. God bedient de sleutels

kloek besluit: ik ga de psalmen

van zijn rijk; wij krijgen daarin soms een sleutelrol.

weer leren. En zingen. Allemaal.

Een jonge vrouw vertelt hoe haar klassementor van doorslaggevend belang is geweest, zo bleek achteraf. En een man zegt: ‘In een retraite van drie dagen sprak ik tijdens lange wandelingen met een pater. En ik ontdekte toen: zo wil ik ook zijn, en dus ook zo geloven.’

Joost Smit is predikant van de GKv Amersfoort-Vathorst.

 Missionair

werkt: mensen liefhebben  ‘Ik ontdekte toen: zo wil ik ook zijn, en dus ook zo geloven’  God klopt via ons op het hart van een ander mens. En als God daartoe beslist, gaat Hij er zelfs in wonen.

Regisseur Vervolgens: ieder mens heeft zijn eigen route met en naar God. Er zijn open afritten op die route. Hierbij spelen ontmoetingen en gesprekken een rol, speciale gebeurtenissen, het verlangen naar acceptatie en geluk, naar rust en zingeving,

God klopt via ons op het hart van een ander mens.

maar bijvoorbeeld ook boeken en ﬁlms. Verder kan een huwelijk, het sterven van

een kerk horen, vertellen vaak over hoe

een geliefde, of iets heel anders, een

vriendelijk ze zijn ontvangen in de kerk

grote impact hebben.

waar ze lid werden. Een man vertelt daar-

In dat alles speelt God, vaak onzichtbaar

over: ‘De eerste zondag dat ik mijn gezicht

en heel subtiel, een eigen rol. Zoals de

liet zien werd me al gevraagd of ik kwam

Amerikaanse theoloog Frederick Buechner

kofﬁedrinken. Ik hoorde er zomaar bij!’

schreef: ‘Je ziet de regisseur zelden op het

Een vrouw bevestigt: ‘Zelfs mijn ouders

toneel van het leven, alleen als je goed

(die geen christen zijn) kregen opeens

kijkt, als je het wilt zien, en dan nog maar

kaarten en briefjes toen ik vertelde dat

af en toe. Maar die regisseur is ondertus-

mijn moeder kanker had.’ Voor haar was

sen in alles aanwezig!’ Veel van Gods werk

dat het bewijs dat deze gemeente haar

waar je je vragen mag stellen en waar je

zien we niet. Dat betekent dat je mensen

nieuwe familie zou worden. De nieuwe

in alle eigenheid er mag zijn zoals je bent.

de ruimte mag geven: God bekeert men-

zussen en broers gaven zo veel om haar

Een relatie met iemand begint met het ac-

sen, wij niet. En God doet dat bij elk mens

dat ze ook veel om haar ouders gaven.

cepteren van die persoon. Integratie in de

weer anders, op een manier die precies

Jouw familie is onze familie, zo liet deze

gemeente begint met acceptatie door de

past en op het juiste moment.

gemeente haar merken. En zij besloot

gemeente.

Ontspan je dus: God regelt het, wij kunnen

toen: dan is jullie God ook mijn God.

Belonging komt vóór believing, en heel

gewoon ons christelijke liefdevolle zelf

Veel mensen komen tot geloof als ze een

vaak komt de liefde vóór het geloof. Tja,

zijn.

tijdje deel uitmaken van een groep die hen

eigenlijk is dat God ten voeten uit.

Vriendelijk Ten slotte: mensen die nog maar kort bij

 God regelt het, wij kunnen gewoon ons christelijke liefdevolle zelf zijn 

liefheeft en volledig accepteert. Want elk mens heeft een diep verlangen naar aan-

Peter Wierenga is consulent bij het

vaarding. Iedereen verlangt naar een plek

Missionair Steunpunt van de NGK.

 Thema Over verlangen in de popmuziek

Imagine… Een dag na de aanslagen in Parijs in 2015 speelde een pianist het nummer Imagine van John Lennon buiten de concertzaal Bataclan, waar 89 mensen om het leven waren gekomen. Nadat hij het nummer had gespeeld, stond hij zonder iets te zeggen op en vertrok. Zijn optreden maakte diepe indruk. Filmpjes ervan gingen de hele wereld over. Het raakte aan een breed gedeeld verlangen. Dat naar een andere, betere wereld. tekst Alexander Veerman beeld emka74/Shutterstock

Het nummer Imagine van Lennon vertolkt

welke vragen aan de orde zijn.

genieten van schoonheid. Ondanks voort-

het gevoel van veel mensen. Stel je toch

De waarde van popmuziek is dat het vaak

durende inzet lukt het de mensheid niet om

eens voor dat de mensen in vrede zouden

gaat over grote menselijke thema’s. Zo

die verlangens te vervullen. Tom Wright

leven. Stel je voor dat er niets zou zijn om

zijn er veel nummers die gaan over het

spreekt hierbij van ‘echo’s van een stem’.

voor te moorden of om voor te sterven.

verlangen naar iemand die je echt kent,

In deze verlangens klinkt iets door van de

het verlangen naar oprechte liefde. Tege-

stem van Christus, die ons de weg wijst

Imagine there’s no countries

lijkertijd zijn er nummers die gaan over de

naar het koninkrijk, waar wél vervulling

It isn’t hard to do

angst voor leegte en het onvermijdelijke en

gevonden kan worden. Het is waardevol om

Nothing to kill or die for

onherroepelijke van de dood. In popmuziek

met deze visie van Wright naar popmuziek

And no religion too

klinkt soms de worsteling met persoonlijke

te luisteren.

Imagine all the people

schuld door, of het verlangen naar een

Living life in peace...

nieuwe kans.

Duivel

Het zijn thema’s waar ook in de kerk over

De waarde van popmuziek wordt in kerken

Het feit dat de uitvoering van dit nummer

gesproken en gezongen wordt. Het zijn

steeds meer herkend. Het aantal Top2000-

door die pianist in Parijs zo’n impact had,

dezelfde vragen die in de psalmen worden

diensten is gestaag gegroeid, The Passion

geeft iets aan van de kracht van heden-

gesteld. Het zijn de thema’s waar de Bijbel-

lijkt een niet meer weg te denken eve-

daagse muziek. Wanneer mensen iets

verhalen om draaien.

nement en de afgelopen jaren werden er

ingrijpends of overweldigends meemaken,

vieringen georganiseerd rond de muziek

kan popmuziek soms precies het gevoel

Echo’s

verwoorden dat bij dat moment hoort. De

Het verlangen dat in de popmuziek naar

Presley.

muziek opent een deur die tot dan toe ge-

voren komt, biedt belangrijke aanknopings-

Wanneer de kerk geïnteresseerd raakt in

sloten was.

punten voor een gesprek. In het boek Een-

en gebruikmaakt van nummers die in het

voudig christelijk beschrijft Tom Wright vier

dagelijkse leven een belangrijke rol spelen,

dominante thema’s in de huidige cultuur. Hij

kan popmuziek een brug vormen tussen

Popmuziek laat iets zien van de bewe-

noemt het verlangen naar gerechtigheid,

verschillende leefwerelden en verdiepend

gingen in onze cultuur. Je kunt erin horen

de zoektocht naar zingeving, het verlangen

werken. Dat blijkt uit de populariteit van

welke thema’s in onze cultuur spelen en

naar oprechte liefde en relaties, en het

Mag ik dan bij jou van Claudia de Breij. Dit

Thema’s

OnderWeg #14 > Jaargang 2 > 9 juli 2016

van onder anderen U2, Johnny Cash en Elvis

 Muziek

John Lennon, hier afgebeeld op de Lennon-muur in Praag, vertolkte het gevoel van veel mensen. Stel je toch eens voor dat de mensen in vrede zouden leven.

nummer is het vaakst gedraaid in Top2000-

eigen waarden, blijft de uitnodiging tot een

hij op zijn telefoon aanzet: Numb van Linkin

diensten en behoort tot de meestgedraaide

gesprek staan. Het thema of de vraag van

Park.

nummers bij uitvaarten. Een lied over ver-

het nummer kan de opening zijn voor een

langen naar geborgenheid en troost:

gesprek van hart tot hart.

I’ve become so numb, I can’t feel you there Become so tired, so much more aware

Mag ik dan bij jou schuilen,

Numb

als het nergens anders kan?

Als het gaat om de jongerencultuur, is dit

En als ik moet huilen,

nog veel meer het geval. Willen we hun cul-

droog jij m’n tranen dan?

tuur leren begrijpen, dan zullen we moeten

Ik vraag hem naar zijn muziek en we raken

openstaan voor hun muziek. Zo kunnen

in gesprek. Het blijkt dat hij veel herkenning

Nu omarmt niet iedere gelovige popmuziek.

we een brug slaan tussen de vragen en de

vindt in de muziek van Linkin Park, Limp

In mijn jeugd werd popmuziek gezien als

verhalen van hun cultuur en die van de ker-

Bizkit en Rage against the machine. Dat zijn

werelds, een instrument van de duivel. En

kelijke traditie. Dat is nieuw en we moeten

kritische bands die scherpe vragen stellen.

in sommige kerkelijke stromingen leeft die

zoeken naar de juiste vorm, maar het is een

Het nummer van Linkin Park raakt aan zijn

gedachte nog steeds. Daar klinkt een waar-

spannend proces. Wat hebben we aan onze

machteloosheid.

schuwing voor de kwalijke invloeden van

boekenkasten vol schatten uit de traditie als

popmuziek.

jongeren en andere mensen er niet mee in

Muziek verbindt. Luisteren naar popmuziek

Het is inderdaad goed om vragen te stellen

aanraking komen?

en onbevooroordeeld durven vragen naar

en kritisch te zijn. Past deze muziek wel in

Een voorbeeld uit mijn eigen omgeving. Een

de muziekkeuze van anderen, kan ruimte

een christelijke setting? Laten deze num-

jongere van een jaar of 15 volgt trouw ca-

maken voor verrassende gesprekken. Ge-

mers zich wel rijmen met de heiligheid van

techisatie. Zodra hij binnenkomt, schuift hij

sprekken over de schaduwkanten van het

God? Ik zou die vragen graag op een open

onderuit op zijn stoel. Hij doet zijn oordopjes

leven, over verlangens en over teleurstel-

manier, met vertrouwen, willen bespreken,

uit; de klanken van een hardrocknummer

lingen. Wat is het kostbaar om iets te kun-

niet vanuit een houding van veroordeling of

zijn nog even te horen. Hij doet zijn armen

nen delen van je diepste bestaansgrond

angst.

over elkaar en zegt het hele uur niets. Zijn

met woorden en muziek waar je dagelijks

Popmuziek is een breed fenomeen, met

hele houding straalt iets uit van boosheid,

mee leeft. Als we zo een brug kunnen slaan

veel diversiteit. Veel nummers gaan over

weerstand en wanhoop. Als de catechisatie

tussen cultuur en kerk, zou er een wereld

de grote vragen van het leven. Hoe kun-

afgelopen is, doet hij zijn oordopjes in en

gewonnen zijn.

nen we voor elkaar zorgen? Is er meer? Wat

vertrekt.

is een goed leven? Zelfs als de muziekstijl

Op een keer is hij één van de laatsten die

Alexander Veerman is predikant van de

of de teksten spanning oproepen met je

vertrekt. Toevallig hoor ik het nummer dat

Ontmoetingskerk in Vriezenveen (PKN).

I’m becoming this, all I want to do Is be more like me and be less like you

 Thema

De kerk als oefenplaats voor verlangens Waar zijn we in de kerk nu helemaal mee bezig? Die vraag houdt me al jarenlang bezig. De laatste tijd speelt het thema verlangen daarin een steeds grotere rol. Zou de kerk niet allereerst een plek moeten zijn waar onze verlangens worden gevormd en richting krijgen? tekst Jos Douma beeld andreiuc88/Shutterstock

OnderWeg #14 > Jaargang 2 > 9 juli 2016

 Opinie

 Moeten we niet veel scherper zien dat er zich allang een secularisatie van het verlangen heeft voltrokken?  Als Plantagekerk werken we met een

Ik geloof dat de verlangens niet voor niets

meerjarig gemeentethema: verlangen

in het midden staan in deze drieslag. De

naar het goede leven. Daar staat dus dat

kerk is wellicht veel te veel de plaats ge-

woord ‘verlangen’. Ik geloof dat het heel

weest waar we geloofden dat de juiste

belangrijk is dat het er staat en ik geloof

overtuigingen je tot een goede christen

dat nog veel beter moet landen waarom

en een vruchtbare discipel van Jezus

dat zo belangrijk is.

maakten. En het overbrengen van die

Je bent wat je liefhebt

overtuigingen gebeurde ook nog eens op een voornamelijk rationele manier: door

Mij helpt een drieslag die ik vond in En-

kennisoverdracht en andere vormen van

gelstalige praktisch-theologische boeken

onderwijs. Zou de kerk niet allereerst een

over ‘christelijke praktijken’. De kernge-

plek moeten zijn waar onze verlangens

dachte in die boeken is: als gelovigen

worden gevormd en richting krijgen?

worden we niet zozeer gevormd door de

Want waar verlangen we naar? Het ant-

christelijke overtuigingen die we over-

woord op die vraag is nogal belangrijk.

gedragen krijgen en die ons onderwezen

Steeds meer dringt tot ons door dat de

worden, maar veel meer door het partici-

veranderingen die we graag in onze le-

peren in christelijke praktijken. Praktijken

vens willen aanbrengen vaak weinig te

zijn dingen die christenen door de tijd

maken hebben met onze overtuigingen,

heen samen doen om zich te richten op

maar veel meer met onze verlangens. Dat

fundamentele behoeften en condities van

kun je ook zo onder woorden brengen:

het mens zijn en van heel de schepping,

mensen zijn niet zozeer denkende indivi-

in het licht van en in reactie op Gods ac-

duen als wel verlangende wezens.

tieve tegenwoordigheid, met het oog op

Dit filosofische inzicht heeft James Smith

het leven in Jezus Christus in deze wereld.

uitgewerkt in zijn boeken Desiring the king-

Dat is een hele mondvol, maar we moeten

dom (verlangen naar het koninkrijk) en You

hierbij denken aan dingen als: gastvrij zijn,

are what you love (je bent wat je liefhebt).

samen eten en avondmaal vieren, vasten,

Hij benadrukt daarin onophoudelijk dat er

eenvoud, lectio divina, een kerkdienst bij-

in het christelijke onderwijs en de chris-

Waar zijn we mee bezig? Dat is allereerst

wonen, mediteren, werken van barmhar-

telijke vorming niet zo veel accent gelegd

een vraag die ik mezelf als predikant stel.

tigheid doen enzovoort.

zou moeten worden op het overdragen

Waar ben ik mee bezig en met welke

De drieslag die in deze boeken gemaakt

van kennis en informatie, om daarmee ons

bedoeling doe ik de dingen die ik doe

wordt, is de volgende: overtuigingen/

denken te verrijken. Integendeel, het zou

(preken, pastoraat, onderwijs, kerken-

hoofd, verlangens/hart en praktijken/

vooral moeten gaan over het vormen van

raadswerk)? Maar de vraag houdt me

handen. Overtuigingen staan voor wat we

onze hoop en onze passie en onze visie op

ook bezig als auteur en blogger. Al jaren

geloven: onze Bijbelse inzichten over wie

het goede leven. Vorming vindt niet plaats

ben ik op zoek naar nieuwe manieren van

God is, hoe deze wereld in elkaar zit, wat

doordat ons intellect wordt verzadigd,

kerk zijn in deze tijd. Daarbij is van alles

het koninkrijk dat Jezus kwam brengen

maar doordat onze verbeelding en ons

langsgekomen: discipelschap, missionair

inhoudt en hoe de heilige Geest werkt.

verlangen worden getransformeerd. In het

pastoraat, spiritualiteit, spirituele vorming,

Verlangens staan voor de beweging vanuit

spoor van Augustinus zegt Smith: je bent

monastieke inspiratie, lectio divina. Alles

ons hart en waar die beweging op gericht

wat je liefhebt, je bent waar je verlangen

heeft daarin een eigen waarde.

is. Waar strekken we ons naar uit? Wat

naar uitgaat.

De laatste tijd is daar een invalshoek bij-

aanbidden wij? Waar klopt ons hart sneller

Dit geldt net zo goed voor de kerk, waar

gekomen, namelijk die van het verlangen.

van?

onderwijs en vorming tenslotte ook een

 29

 Thema

belangrijke plaats innemen. De kerk geeft,

wordt aan onze behoeften, verlangens en

zo stelt Herman Paul in zijn voorwoord

wensen – niet veel scherper moeten zien

bij Verlangen. Een theologische peiling van

dat er zich ook allang een secularisatie

Bernd Wannenwetsch, vaak veel aandacht

van het verlangen heeft voltrokken?

aan ideeën, opvattingen en dogma’s

Deze vraag maakt duidelijk dat het van

(hoofd) en aan geboden, leefregels en

groot belang is dat we in de kerk opnieuw

morele praktijken (handen). Maar hoe zit

aandacht geven aan het verlangen. Overi-

het met de aandacht voor het hart? De

gens gold verlangen eeuwenlang als een

aandacht voor verlangens, vertrouwen,

kernbegrip in de theologie, in het spoor

hoop en toewijding?

van Augustinus. Dus het kan zeker geen

Geseculariseerd verlangen

kwaad om daar hernieuwde aandacht aan te geven, ook vanuit de gedachte dat ons

 Er is zo veel oppervlakkigheid en materialisme dat we niet bij de bron van spiritueel leven kunnen komen 

Ik volg het spoor van Herman Paul nog

verlangen aan ons denken en handelen

even verder, omdat hij ook belangrijke

voorafgaat. Zou een theologie van verlan-

naar spiritualiteit, verlangen naar verbon-

dingen zegt over het thema secularisatie.

gen handvatten kunnen bieden voor een

denheid en verlangen naar schoonheid.

Dat wordt gezien als één van de hoofd-

kerk die christenen wil toerusten voor een

Deze verlangens zijn sterk aanwezig in

problemen van de kerk in onze tijd. De

leven in een cultuur van verlangen, door

ieder mens, maar tegelijk ervaren we al-

wereld wordt steeds meer beleefd als een

hen te helpen hun verlangen te richten op

lemaal dat het ons niet lukt om deze ver-

wereld zonder God, waardoor de kerk een

God, op het goede leven, op het koninkrijk

langens te realiseren. Er is zo veel onrecht

steeds minder belangrijke plaats krijgt.

van Jezus, op Gods nieuwe wereld?

dat gerechtigheid tussen onze vingers

Logisch dat er zo veel kerkverlating is.

doorglipt. Er is zo veel oppervlakkigheid

Heel boeiend is de analyse van Herman

Het goede leven

Paul daarbij. Secularisatie wordt gekop-

In dit kader is het ook boeiend om Tom

van spiritueel leven kunnen komen. Er is

peld aan enerzijds het omarmen van

Wright ter sprake te brengen, een theo-

zo veel onverbondenheid en gebroken-

niet-christelijke theorieën zoals het evo-

loog door wie ik de afgelopen jaren zeer

heid in menselijke relaties dat we ons

lutiedenken en het nihilisme (secularisatie

ben geïnspireerd. In zijn bekende boek

echte liefdevolle verbondenheid met de

van het denken: hoofd) en anderzijds de

Eenvoudig christelijk voert hij een pleidooi

ander nauwelijks kunnen voorstellen. Er

verschuivingen op het gebied van bijvoor-

om de boodschap van het evangelie te

is zo veel lelijkheid en zo veel kapotheid

beeld de zondagsrust en de seksualiteit

vertellen vanuit de verlangens die we als

in deze wereld dat we heel veel moeite

(secularisatie van het morele gedrag: han-

mensen hebben. Hij noemt ze de echo’s

moeten doen om schoonheid te vinden.

den). Maar zouden we – nu we leven in

van een stem. Hij onderscheidt er vier:

Maar het verlangen blijft. Het is het ver-

een tijd waarin voortdurend geappelleerd

verlangen naar gerechtigheid, verlangen

langen naar het goede leven en naar de

en materialisme dat we niet bij de bron

God die dat goede leven aan ons geeft. De Bijbel vertelt het verhaal dat gaat over

Verlangen naar het goede leven

de vervulling van deze verlangens door Jezus Christus, die zegt: ‘Ik ben gekomen

Kerk zijn in de 21e eeuw: hoe doen we dat? Het boek Ver-

om jullie het leven te geven in al zijn vol-

langen naar het goede leven van Jos Douma kiest voor een

heid.’ Wat kerken naast gezonde, inspire-

vernieuwende insteek, die tegelijk vertrouwd is, omdat

rende, vrijmakende Bijbelse overtuigingen

Woordverkondiging, doop en avondmaal er de basis van

allereerst nodig hebben, zijn praktijken

vormen. Samen lezen, samen delen, samen eten: dat is

die het verlangen naar God voeden. De

volgens hem de kern van kerk zijn. En dat kan op alle mo-

kerk dus als oefenplaats van het verlan-

gelijke plaatsen en in alle mogelijke vormen gestalte krij-

gen.

gen. Heel praktisch. Dicht bij mensen. Dicht bij God. Het boek gaat op zoek naar het goede leven, waar we naar

Jos Douma is voorganger van de Plan-

verlangen omdat Jezus zegt: ‘Ik ben gekomen om jullie het

tagekerk in Zwolle (GKv). Hij werkt

leven te geven in al zijn volheid’ (Johannes 10:10).

momenteel aan een boek met de titel

Verlangen naar het goede leven verschijnt in oktober bij uit-

Verlangen naar het goede leven. Samen

geverij Boekencentrum.

lezen, samen delen, samen eten (zie kader).

OnderWeg #14 > Jaargang 2 > 9 juli 2016

 Bijbelstudie Psalmen vernieuwen onze verlangens

God legt ons de woorden in de mond Psalmen zijn liederen van verlangen. God leert ons ermee waar we naar moeten verlangen. Vaak gaat dat tegen onze eigen verlangens in en daardoor zijn psalmen soms wat tegendraads. Maar het zingen ervan tilt je boven jezelf uit. Want ook al zijn het woorden van mensen als David, Korach en Asaf, God zelf legde hun die woorden in de mond.

tekst Bart van Egmond

Al eeuwenlang zingen christenen psal-

aanbidding niet allereerst om zelfex-

men. Het is één van de kenmerken

pressie, maar om vorming door God

van onze gereformeerde traditie. Maar

zelf. Wij weten uit onszelf niet wat goed

waarom eigenlijk?

is om van God te vragen, want ons ver-

Christenen hebben de psalmen altijd

stand en onze wil zijn bedorven door

gezien als liederen waardoor God onze

de zonde. Daarom hebben we het nodig

verlangens omvormt. Hij leert ons bid-

dat Hij ons leert bidden. En dat doet Hij

den door middel van de psalmen. Maar

door ons zelf gebeden in de mond te

in onze tijd is het niet meer vanzelfspre-

leggen, die door zijn eigen Geest zijn

zingen van de psalmen verlost God ons

kend om op die manier tegen aanbid-

geïnspireerd. Dat zijn de psalmen. Door

van onze afgoderij met onszelf en met

ding aan te kijken. Filosoof James Smith

het lezen en bidden daarvan vernieuwt

de wereld om ons heen, en oefent Hij

schrijft in You are what you love dat we

de Geest van Christus ons verstand en

ons (en wij onszelf) om samen met de

aanbidding tegenwoordig vooral erva-

onze verlangens.

engelen in de hemel onze vreugde te

ren als een vorm van zelfexpressie. We

In zijn voorwoord op het Geneefse

vinden in het prijzen van Hem.

 Wij weten uit onszelf niet wat goed is om van God te vragen 

hebben bepaalde religieuze emoties die

Psalter van 1543 brengt Calvijn deze ge-

we willen uiten en we zoeken liederen

dachte treffend onder woorden. Hij zegt

Corrigeren

die daarbij passen. De primaire vraag

dat bij het zingen van psalmen ‘God zelf

Hoe werkt dat in de praktijk? Laat ik dat

is of die liederen een adequate expres-

als het ware in ons zingt om zijn glorie

illustreren aan de hand van Psalm 73.

sie zijn van onze spiritualiteit. Het moet

te verhogen’. Calvijn spoort zijn lezers

De dichter van die psalm vertelt hoe hij

authentiek zijn. Als we God aanbidden,

aan om er een gewoonte van te maken

jaloers was op de goddelozen. Het lijkt

geven we immers iets van onszelf aan

de psalmen te zingen als ‘een oefening

erop dat het alleen maar beter met je

Hem.

waardoor we ons verenigen met het

gaat als je de Heer verlaat, terwijl je het

In de klassiek-christelijke traditie draait

gezelschap van de engelen’. Door het

als gelovige heel moeilijk kunt hebben,



 Thema

Psalm 42 door de ogen van Christa Rosier (1960-2011). Een hert staat voor de kandelaar (de menorah), die Gods aanwezigheid voorstelt. Over de menorah lopen waterdruppels, die verwijzen naar het levende water. Links onderin staat geschreven waar het hert naar smacht, de naam van God: Jahweh.

juist vanwege je trouw aan de Heer.

absoluteerd. Zelfexpressie is geen doel

hebt mijn rechterhand gegrepen. U zult

Wat opvalt, is dat de dichter zijn gevoel

in zichzelf. De dichter laat zijn ervaring

mij leiden door uw raad, daarna zult U

van jaloezie niet wegdrukt, maar er

corrigeren door Gods wijsheid, die hij

mij in heerlijkheid opnemen’ (vers 23-

woorden aan geeft (vers 3-14). Later

leert in het heiligdom (vers 17). Daar ziet

24). Door dit onderwijs veranderden de

zegt hij weliswaar dat deze houding

hij hoe het afloopt met de goddelozen.

emoties en verlangens van de dichter.

niet getuigde van wijsheid (‘ik was een

Hun weg zonder God loopt dood, en dat

Hij ontdekte dat wie de Heer niet heeft,

redeloos dier bij U’), maar toch geeft hij

zal blijken als God zelf komt oordelen.

uiteindelijk geen blijvende toekomst

er woorden aan. Dat zegt iets over hoe

‘Hij vaagt hen weg als een droom’ (vers

heeft, en dat wie de Heer wel heeft, in

God door middel van de psalmen onze

20).

Hem alles bezit wat zijn hart verlangt.

emoties omvormt. Hij duwt ze niet weg.

Daartegenover staat dat de dichter zich

Zijn jaloezie is veranderd in dankbaar-

Hij geeft woorden om ze te uiten. Tege-

verzekerd weet van Gods genadige

heid en hij strekt zich uit naar het mo-

lijkertijd worden die emoties niet ver-

zorg. ‘Ik zal voortdurend bij U zijn. U

ment dat zijn geloof overgaat in zien.

OnderWeg #14 > Jaargang 2 > 9 juli 2016

 Bijbelstudie

 In sommige psalmen leer je bidden om Gods oordeel  Tegengif Deze omvorming van onze verlangens kun je op nog veel meer thema’s uit de psalmen toepassen. Met David kun je bijvoorbeeld je schuld voor Hem belijden (Psalm 32 of 51). Misschien voel je je niet altijd zo schuldig als je die woorden van David in de mond neemt, maar kennelijk wil God ook in ons het besef van schuld en het verlangen naar vergeving wakker roepen. En dat doet Hij door ons die woorden te laten zingen. In sommige psalmen leer je ook bidden om Gods oordeel over zijn vijanden. Dat voelt vreemd aan voor westerse mensen, voor wie individuele vrijheid het hoogste goed is. Maar daardoor leer je om Gods recht op het leven van elk mens in het middelpunt te zetten. Ook zijn recht op je eigen leven. Hij leert je verlangen naar de komst van zijn koninkrijk, niet uit haat voor je medemens, maar uit liefde voor God zelf. Ik denk dat het juist in onze tijd heel heilzaam is om zo de psalmen weer te leren zingen: als de liederen waardoor God ons verstand verlicht en onze wil vernieuwt. Het is een tegengif tegen

Psalm 63 door de ogen van Henk Pietersma. Drie toegewijde maar dwalende zielen zoeken naar

één van de centrale dogma’s van onze

veiligheid en warme omhulling. Ze vinden een kille kerk; de kleuren zijn koud. Is de kerk, die een

cultuur: dat wat er leeft in ons eigen

plaats van heiligheid zou moeten zijn, een deel van de verweesde wereld geworden? Wat moet je

hart per definitie goed is en uitgeleefd

doen als je gedachten in slapeloze nachten wegdwalen van de goedheid van God? Jubelen en dan-

moet worden. Wat is het geweldig dat

ken voor wie God voor je was en is en voor altijd wil zijn. Niet als buitenstaander in de kerk blijven

de schepper van hemel en aarde ons

staan, maar de vijand verslaan, onder leiding van Gods Geest. Door lofprijzing en dankzegging

niet overlaat aan ons verdwaalde hart,

bestaat de vloer niet meer uit levenloze grafstenen, maar wordt ze een deel van het levende water

maar het weer thuisbrengt bij Hem-

waar je in mag staan: de liefde van Jezus.

zelf. De schilderijen die Henk Pietersma van de 150 psalmen maakte, met de daarbij behorende poëti-

Bart van Egmond is predikant van de

sche regels en de complete tekst van de Psalmen (NBV), zijn te vinden in het boek De goedheid op

GKv Capelle a/d IJssel-Noord.

mijn tong gelegd, uitgegeven door Royal Jongbloed Heerenveen.

 Stimulans In de rubriek Stimulans halen we elke keer een paar recent verschenen boeken, blogs of filmpjes voor het voetlicht die geschikt zijn voor geloofs- en gemeenteopbouw. In deze aflevering onder meer een indringende documentaire waarin drie gelovige jongemannen vertellen over hoe zij hun homoseksuele geaardheid beleven in de kerk en in hun relatie met God. tekst Heleen Sytsma-van Loo

Vakantiemeditaties

p de mediawebsite www.opkijken.nl loopt sinds afgelopen maandag een zomermeditatieserie. Drie keer per week wordt er een korte overdenking met een bij-

passend filmpje aangeboden. Op vakantie raak je immers vaak je gewone dagelijkse routine kwijt en als je niet oppast ook zo-

maar de routine van het bidden en Bijbellezen. Het volgen van deze meditaties kun je ook anders motiveren: op vakantie heb je alle tijd en ruimte om eens op een andere manier dan ’s ochtends of op een ander moment even vluchtig contact te zoeken met God. Door je op de serie te abonneren via mail of Facebook word je er ook in de vakantieperiode vanzelf aan herinnerd om werk te maken van je stille tijd. Met de wervende zin: ‘Voor je tent, in je hangmat, waar dan ook: drie keer per week een meditatie met een filmpje. Handig!’ beveelt de redactie van opkij-

‘Voor je tent, in je hangmat, waar dan ook: drie keer per week een medita-

ken.nl deze meditaties van harte aan bij alle vakantievierders.

tie met een filmpje. Handig!’ (beeld Antonio Diaz/iStockphoto)

Gemeenteproject over Gods koninkrijk

l heel wat gemeenten in de GKv

komen thema’s als gerechtigheid, duur-

het boek Feest van het Koninkrijk aanvul-

en NGK (en daarbuiten) deden

zaamheid, genezing, vergeving en het

len met materiaal voor kinderen, tieners

een gemeenteproject, zoals Feest

verstaan van Gods stem aan de orde.

en gezinnen.

van genade, Thuis in Gods huis, Samen

Rijnwaarde (Leidsche Rijn, NGK) is de

Na de NGK Leidsche Rijn gaan ook de

één, of Hart voor mensen. Zes weken lang

eerste gemeente die er, kort na de zomer,

Akergemeente (Amsterdam, GKv) en De

focus je als gemeente op één thema en

mee aan de slag gaat. Predikant Mark

Graankorrel (Hoofddorp, CGK) met Feest

draait het in de kerkdiensten, de wijken,

Rietkerk: ‘We zien ernaar uit om met zo’n

van het Koninkrijk aan de slag.

het kinderen jeugdwerk en thuis om be-

project als gemeente te groeien in het

zinning op dat ene onderwerp. Kortgele-

verlangen naar meer van God. Ik geloof

den werd er een nieuw gemeenteproject

dat Hij hier en nu met zijn koninkrijk al be-

gelanceerd: Feest van het Koninkrijk. Aan

trokken is bij ons leven, onze aarde, onze

de hand van het Onzevader schreef Ro-

gemeente.’ Rietkerk hoopt dat er met het

nald Westerbeek, ook betrokken bij Feest

gemeenteproject ook een slag gemaakt

van genade, het bijbehorende werkboek

wordt naar het persoonlijke leven en het

(zie www.feestvanhetkoninkrijk.nl).

geloofsleven van de gemeenteleden: ‘We

‘In het Onzevader leert Jezus ons vurig

zijn een jonge gemeente met veel drukke

bidden om de komst van Gods Koninkrijk

tweeverdieners. Dan heb je echt van tijd

op aarde. En Hij zendt ons uit om het te

tot tijd een handvat als zo’n gemeen-

verkondigen. Maar hoe zit het nou met

teproject nodig om het geloofsgesprek

dat Koninkrijk – is het al aangebroken, of

gaande te houden.’ Een projectgroep in

komt het nog?’ In het gemeenteproject

de gemeente gaat het werkmateriaal in

OnderWeg #14 > Jaargang 2 > 9 juli 2016

 Stimulans Blijven groeien

n mei en juni hebben in veel kerken jongeren in het openbaar belijdenis gedaan van hun geloof: voor God en zijn gemeente hebben ze plechtig verklaard

dat ze voor Hem en met hen willen leven. Zo ook in de gemeente van ds. Ernst Leeftink in Assen-Peelo (GKv). In een blog naar aanleiding van de openbare geloofsbelijdenis van zeven jongeren geeft hij hun een les mee aan de hand van Efeziërs 3:14-21: blijf stappen zetten op de ladder van het geloof. De sleutel om te blijven groeien in geloof en in vertrouwen is het gebed. Leeftink bindt jonge gemeenteleden op het hart om te blijven groeien in het geloof door te bidden met vertrouwen, te bidden om kracht, om groei en om liefde, om kennis en om volheid. En blijf God altijd bedanken, samen met alle gelovigen. ‘Want jongeren die belijdenis hebben gedaan staan in een lange rij van christenen die allemaal tijdens hun leven op God vertrouwden en in Jezus geloofden.’ De blog is te lezen op

Ernst Leeftink roept de jongeren op: blijf stappen zetten op de

www.ernstleeftink.wordpress.com.

ladder van het geloof. (beeld Hans Braxmeier/Pixabay)

Hoe zit dat nou met God?

wee recent verschenen boeken

bij een antwoord komen’. Het boek is ook

helpen (groot)ouders en leer-

heel geschikt voor kinderclubwerkers.

krachten om met hun (klein)kin-

Creatiever en speelser van opzet is Super-

deren in gesprek te gaan over het geloof.

kleinkind van Janneke Burger-Niemeijer.

Nieske Selles-ten Brinke stelt in Wie heeft

Het is specifiek bedoeld als stimulans voor

eigenlijk God gemaakt? veertig vragen die

het geloofsgesprek tussen grootouders

zomaar door kinderen gesteld zouden

en kleinkinderen tijdens een logeerweek-

kunnen worden, onderverdeeld in drie

endje of een oppasmiddag. Het boek is

categorieën: over de Bijbel, over God, en

geschikt voor kleinkinderen om mee te

over het geloof in God. Vraag 1 luidt: wie

nemen als ze naar opa en oma gaan, of

heeft bedacht welke verhalen er in de Bij-

om bij opa en oma neer te leggen zodat

bel moeten komen? In de beantwoording

verschillende kleinkinderen erin kunnen

van die vraag volgt eerst een uitleg voor

schrijven en tekenen. Het heeft de vorm

de kinderen zelf, dan een aantal tips voor

van een vrolijk geïllustreerd dagboek met

de ouders, vervolgens een paar Bijbel-

steeds vijf vragen: wat zagen jullie van-

teksten om samen te lezen (in dit geval

daag, een grappig dilemma van de dag om

Ezechiël 38:23 en Romeinen 1:26) en ten

samen even over door te praten en om te

slotte een doe-opdracht: maak samen

lachen (kunstgebit of krulspelden, koffie

een Bijbel-top-10. ‘Het doel van dit boekje

of salmiaklolly, paarse stekels in je haar

is niet dat we altijd een bevredigend,

of gele schoenen), vragen over vroeger,

eenduidig antwoord kunnen geven op de

nu en later, kind in de Bijbel, en bidden.

geloofsvragen van onze kinderen’, schrijft

Grootouders en kleinkinderen worden zo

de auteur in het voorwoord, maar dat we

op een speelse manier uitgedaagd om met

‘door samen in gesprek te gaan, dichter

elkaar op te trekken en in gesprek te gaan.

 Jeugdwerk Jongeren helpen om verbindingen te maken

Defragmenteren.exe Jongeren beleven het leven gefragmenteerd. Hun leven speelt zich af in verschillende rollen, binnen verschillen groepen in een netwerkcultuur. Ze vormen zelf een constant middelpunt, terwijl de omgeving verandert. Gebeurtenissen zien ze vooral als losstaande situaties en ze zoeken naar een manier om daarmee om te gaan. Hoe kunnen we hen helpen om de juiste verbindingen te maken?

Agenda

tekst Anko Oussoren

• 23 - 29 juli: Zomerconferentie New-

‘Jongeren kunnen zich slecht focussen,

gaandeweg allerlei nieuwe vaardigheden,

Wine. Het thema voor dit jaar is:

abstract denken is een uitdaging en ex-

zoals omgaan met abstracte begrippen en

eenheid. Zie www.zomerconferentie.

treme meningen, die emotioneel worden

symbolen, redeneren, oordeelsvorming en

new-wine.nl.

verwoord en verdedigd, overheersen hun

plannen. Pas als ze halverwege de 20 zijn

denkbeelden. Dit gedrag is het gevolg

kun je ervan uitgaan dat jongeren deze

Vierduizend tieners uit heel Europa

van het feit dat jongeren gefragmenteerd

vaardigheden beheersen. Vóór die tijd

komen samen voor aanbidding,

leven.’ Dit citaat komt uit een artikel dat

versterkt een gefragmenteerd leven hun

Bijbelstudie. sport en natuurlijk een

ik onlangs las. Het artikel werd breed ge-

moeite met focussen en abstract denken.

hoop lol. Zie www.teenstreet.de/nl/

deeld op sociale media en er ontstond wat

home.html.

discussie over onder jeugdwerkers. Het

• 28 juli - 3 augustus: Teenstreet.

artikel wekt de indruk dat dit gefragmenteerde leven nieuw is, en het gevolg van

Verbinding maken

de hedendaagse netwerksamenleving.

• Jeugdwerkers kunnen jongeren helpen

Nu speelt de tijd waarin wij leven zeker

om de verschillende gebeurtenissen

een rol, maar het is niet nieuw. Vijftien

die ze meemaken bij elkaar te bren-

jaar geleden werd hetzelfde over de toenmalige generatie jongeren gezegd. Waar

gen. • Het zou zomaar kunnen dat het jeugd-

vroeger het leven veel meer gezien en be-

werk de fragmentatie bevordert door

• 10 november: Nieuwe studiedag over

leefd werd als een geheel, is die eenheid

van alles te organiseren zonder dat er

het thema Re-search & Re-act. Meer

tegenwoordig zoek. Dit leidt tot onrust en

een duidelijk verband is tussen de ver-

informatie volgt.

radicaliteit. Het is een tendens die breed in de samenleving optreedt, maar bij jongeren nog

onbeantwoorde vragen die ze open

beter zichtbaar wordt, omdat de gefrag-

en eerlijk mogen stellen, dan met

menteerde samenleving bij hen een ver-

verkeerde antwoorden die twijfel en

sterkende factor is in de ontwikkelingsfase

onzekerheid zo snel mogelijk willen

waarin ze zitten. Hun hersenen zijn nog in

onderdrukken.

ontwikkeling. In de adolescentie leren ze

schillende activiteiten. • Jongeren kunnen beter leven met

OnderWeg #14 > Jaargang 2 > 9 juli 2016

 Jeugdwerk

 Het zou zomaar kunnen dat we in het jeugdwerk de fragmentatie juist bevorderen 

De gefragmenteerde samenleving is voor jongeren een versterkende factor in de ontwikkelingsfase waarin ze zitten.

Defragmenteren

zomaar kunnen dat we op dit moment in

de kerk is dat er vaak veel angst ontstaat

Bij de term ‘gefragmenteerd’ moet ik den-

het jeugdwerk de fragmentatie juist be-

als jongeren vragen stellen. Twijfel en on-

ken aan de harde schijf in mijn computer,

vorderen, bijvoorbeeld door van alles voor

zekerheid mogen blijkbaar niet bestaan.

die ik regelmatig moet defragmenteren.

hen te organiseren zonder dat er een dui-

Geef jongeren daarentegen het gevoel dat

Als gevolg van fragmentatie – het verspreid

delijk verband bestaat tussen de verschil-

ze niet alleen staan in hun vragen. Want

raken van een bestand over meerdere frag-

lende activiteiten. Door goed na te denken

jongeren kunnen beter leven met onbe-

menten op de harde schijf – moet de harde

over hoe we de verschillende activiteiten

antwoorde vragen die ze open en eerlijk

schijf meer werk verrichten, waardoor de

(jeugdclub, catechese, jeugddienst enzo-

mogen stellen, dan met verkeerde ant-

computer langzamer wordt. Door te defrag-

voort) op elkaar af kunnen stemmen, bou-

woorden die twijfel en onzekerheid zo snel

menteren worden bestanden waarvan de

wen we aan een samenhangend geheel. Zo

mogelijk willen onderdrukken.

verschillende clusters niet netjes na elkaar

voorkom je los zand en ontstaat een bouw-

op de schijf staan, weer bij elkaar gezet.

werk dat de afzonderlijke fragmenten voor

Anko Oussoren is adviseur bij het Praktijk-

Hierdoor werkt de computer weer sneller.

jongeren juist verbindt.

centrum. Met bijdragen van Paul Smit en

Dit beeld kan ons helpen als we nadenken

Karen Scheele (NGJ).

over het leven van jongeren in de verschil-

Dagelijks leven

lende groepen en netwerken. Als jeugd-

Het is dus belangrijk om de verschillende

werkers kunnen we jongeren helpen om

activiteiten op elkaar af te stemmen, maar

al de onderscheiden gebeurtenissen die

even noodzakelijk is het dat we binnen alle

ze meemaken bij elkaar te brengen. We

activiteiten zoeken naar de verbinding met

kunnen hen helpen om daarin verbanden

het dagelijks leven van de jongeren. Zelfs

op het artikel ‘Waarom jongeren

te leggen, iets waar ze op zichzelf minder

al is er verbondenheid tussen de verschil-

extremer reageren. Generatie F

goed toe in staat zijn. Als ze hierbij niet

lende activiteiten binnen de kerk, als er

nader bekeken’. Het is te lezen

geholpen worden, bestaat de kans dat ze

geen verbondenheid is met hun dagelijks

via www.frankwatching.com/

zich (uiteindelijk) terugtrekken binnen een

leven zal het jeugdwerk de fragmentatie

archive/2016/05/10/waarom-jon-

eigen groep waarin ze zich veilig voelen,

nog steeds bevorderen. Laten we jongeren

geren-extremer-reageren-generatie-

zonder dat ze nog het gesprek aangaan met

uitdagen om een samenhangend leven te

mensen die anders denken of zijn.

leiden, waarbij we als jeugdwerkers zoeken

Los zand

Media/tips • Deze bijdrage is mede gebaseerd

f-nader-bekeken-onderzoek. • De meeste jongvolwassenen tus-

naar de samenhang die we vanuit Gods

sen de 20 en 35 jaar die de kerk

verhaal ontvangen.

verlaten, doen dat omdat ze er geen

Jongeren willen graag geholpen worden

Op die manier zorgen we ervoor dat jon-

goede antwoorden op hun levens-

in hun zoektocht. Dat vraagt van jeugd-

geren gaan nadenken over de belangrijke

vragen krijgen. Lees op de website

werkers in de kerk creativiteit, vrijheid en

levensvragen. Creëer daarom binnen

van Lazarus magazine daarover het

de moed om dicht bij jongeren te komen.

de verschillende activiteiten momenten

artikel ‘De 5 belangrijkste redenen

Misschien is het goed om daarbij in eerste

waarop jongeren de ruimte krijgen om

voor jongvolwassenen om de kerk

instantie los te komen van allerlei activi-

vragen te stellen. Laten we daarbij niet te

te verlaten’ (www.lazarusmagazine.

teiten die op dit moment in het kerkelijke

snel antwoorden geven aan jongeren. Eén

nl/2016/05/5-belangrijkste-redenen-

jeugdwerk worden georganiseerd. Het zou

van de kritiekpunten van de jongeren op

om-de-kerk-te-verlaten).

 Wandelen met God

Het goede leven vieren met God Als navolgers van Jezus zijn we

tekst Ronald Westerbeek beeld Jérôme Decq/Flickr

geroepen om het koninkrijk

Hoe doe je dat eigenlijk, het konink-

kondigen, betekent dit dat wij opstaan

van God te verkondigen.

rijk van God verkondigen? De een zal

tegen onrecht. Dat we protesteren als

zeggen: door op te komen voor so-

een Armeense leerling van de Guido

ciale gerechtigheid – denk aan Micha

de Brès het land wordt uitgezet voor-

6:8. Kwam Jezus niet om aan armen

dat hij zijn diploma kan ophalen. Dat

het goede nieuws te brengen, om

we fairtradekoffie schenken na de

aan gevangenen vrijlating bekend te

kerkdienst. En dat we geen kleding

maken, om onderdrukten hun vrijheid

kopen die gemaakt is in sweatshops in

te geven (Lucas 4:18-21)? De komst

Bangladesh. Dat hoort bij het verkon-

van Gods koninkrijk betekent dat God

digen van Gods koninkrijk.

onze wereld – die volledig op z’n kop

En dat is helemaal waar. We zijn zelfs

staat – weer rechtzet. Wanneer Jezus

gezonden om op te staan tegen álle

ons uitzendt om dit koninkrijk te ver-

machten die het volle leven aantas-

Maar ook als je op vakantie bent? Hoe verkondig je Gods koninkrijk, als je voor je tentje in Frankrijk zit, met een stukje kaas en een glas goede wijn?

OnderWeg #14 > Jaargang 2 > 9 juli 2016

 Column

 Dus staan we ook op tegen ecologisch onrecht 

Kerk in 2025

vorm van verwoestende exploitatie van Gods schepping. En staan

we op tegen ziekte en geestelijke gebondenheid en bidden we in

Plaisier. De PKN kijkt hierin tien jaar vooruit en vraagt zich af hoe

Jezus’ naam voor lichamelijke en innerlijke genezing. ‘Verkondig

ze kerk wil zijn in 2025.

het koninkrijk en genees de zieken’, zegt Jezus (Lucas 9:1-2; 10:1-9).

Op de kaft zien we een bijbel ingeklemd tussen twee gymschoe-

Jezus kwam op aarde om het volle leven te brengen en waar zijn

nen. De toelichting zegt dat christenen onderweg zijn, maar met

koninkrijk baan breekt, begint het herstel en de genezing van Gods

een zware gang. De kerk sleept soms veel ballast mee en dat

schepping (Johannes 10:10; Kolossenzen 1:18-20).

maakt haar tred zwaar. Het kan lichter, is de boodschap.

ten. Dus staan we ook op tegen ecologisch onrecht – tegen elke

Evangeliseren

e Protestantse Kerk in Nederland heeft zich dit jaar bezonnen op haar toekomst. Waar een Woord is, is een Weg, zo

heet het dappere rapport van de net vertrokken scriba Arjan

Ik denk dat ook de kleinere gereformeerde kerken aan zo’n APK toe zijn. Over een half jaar begint de synode van de GKv

Een ander zal zeggen: het koninkrijk van God verkondigen we door

en komend najaar is er de Landelijke Vergadering van de NGK.

te evangeliseren. En natuurlijk is dat ook waar. De schepping kan

Kan daar besloten worden een visiedocument te schrijven met

alleen hersteld en verlost worden waar Jezus erkend en aanbeden

dezelfde opdracht: hoe willen we kerk zijn over tien jaar? Zo’n

wordt als koning en bevrijder! Geen koninkrijk zonder koning, en

initiatief kan mooie geloofsgesprekken en oecumenische verbin-

geen verzoening zonder het kruis van vergeving. Alleen bij Jezus

dingen opleveren.

vinden we vergeving, herstel en bevrijding – en een wereld zonder onrecht en gebrokenheid. Maar volgens mij begint het verkondigen van het koninkrijk van God nog ergens anders.

Genieten Het koninkrijk van God verkondigen is allereerst: als dochters en zonen leven in de liefde van onze Vader en Hem verheerlijken door

 De kerk sleept soms veel ballast mee en dat maakt haar tred zwaar 

het goede leven met Hem te vieren. Genieten van schoonheid, van de adembenemende natuur die Gods grootheid weerspiegelt, van

Er verandert veel in onze kerken. Rond de liturgie, het functi-

liefde en vriendschappen, van een goede maaltijd en een uitste-

oneren van gemeente en predikant, het kerkbestuur, leden-

kende wijn!

betrokkenheid, het jeugdwerk, de manier van kerk zijn in de

In de Bijbel worden kleurrijke beelden gebruikt om te beschrijven

samenleving, het diaconale werk. Sommigen worden erdoor ge-

wat er gebeurt als Gods koninkrijk aanbreekt op aarde, en de ul-

ïnspireerd, anderen voelen zich vervreemd van hun eigen kerk,

tieme metafoor is die van het grote feestmaal. Denk aan Jesaja

die soms onherkenbare dingen doet.

25:6-9: ‘Op deze berg richt de HEER van de hemelse machten voor

Ongemerkt en van lieverlee zijn we allemaal een beetje congre-

alle volken een feestmaal aan: uitgelezen gerechten en belegen

gationalistisch geworden, met de eigen gemeente als autonoom

wijnen, een feestmaal rijk aan merg en vet, met pure, rijpe wijnen.’

kerkelijk middelpunt. Maar dat is niet de manier om kerkelijke

Denk daar maar aan als je straks voor je tentje zit in Frankrijk, met

ballast af te schudden. Het lichaam van de kerk gaat eronder lij-

je kaasje en je glas wijn. Laat het – letterlijk – een voorproefje zijn

den. De genade van het kerkverband is juist dat gemeenten met

van Gods toekomst voor zijn schepping. En hou dat dan niet voor

hun gaven in de bres springen voor allen (zie 2 Korintiërs 8).

jezelf, maar nodig anderen uit en verkondig het koninkrijk van God:

Laten we proberen een gesprek over ons kerk zijn van de grond

‘Kom, en proef de goedheid van de HEER’ (Psalm 34:9).

te krijgen dat mensen meeneemt. Waar staan we samen voor?

Als mensen bij ons iets mogen proeven van het goede leven dat

Wat is hinderlijke ballast in onze kerkelijke structuur? Wat inspi-

God wil geven, iets mogen proeven van zijn liefde en genade, dan

reert? Hoe dienen we elkaar en vooral: hoe gaat Christus als her-

verkondigen wij het koninkrijk van God. Dan kan het vervolgens

der van zijn kerk ons vandaag voor? Wat mij betreft mogen de

ook niet anders of je gaat vertellen over Jezus, en je komt in bewe-

landelijke afgevaardigden hiervoor

ging tegen elk onrecht dat dit goede leven aantast. Heer, laat uw

de aftrap geven. Op welke schoe-

wil gedaan worden en de schepping bloeien!

nen dan ook.

Ronald Westerbeek doet promotieonderzoek naar de theologie van het koninkrijk en werkt voor New Wine als stafwerker theologie en toerusting. Deze zomer verschijnt zijn gemeentewerkboek Feest van het Koninkrijk. Roel Kuiper is rector van de Theologische Universiteit in Kampen.

(advertenties)

De Nederlands Gereformeerde Kerk Assen zoekt per 1 januari 2017 een

Predikant m/v 0,6 fte We zoeken een predikant die geïnspireerd vanuit een eigen relatie met God leeft en werkt, wat tot uiting komt in: 1. eigentijdse preken, waarin de Bijbelse boodschap van Jezus Christus wordt verbonden met het leven van alle dag voor jong en oud, die de gemeente kunnen bemoedigen, motiveren en in beweging zetten om te groeien in de omgang met God; 2. een pastorale instelling, het leiding geven aan en toerusten van het team pastorale ambtsdragers en medewerkers, en het zien van meerwaarde in samenwerken; 3. een hart voor jongeren en het inspireren en uitdagen van jongeren om Jezus Christus te volgen en het coachen en ondersteunen van jeugdleiders. 4. geïnspireerd leiderschap bij het begeleiden van de kerkenraad en het geven van leiding aan de gemeente; 5. het medeverantwoordelijkheid nemen voor de visie, het beleid binnen de gemeente en de opbouwprocessen in de gemeente. De NGK Assen is een gemeente van ongeveer 300 leden. Nadere informatie over en de visie van onze gemeente, alsmede de uitgebreide profielschets voor de predikant, die wij zoeken zijn, is te vinden op de website: www.ngk-assen.nl. Uw CV en motivatie kunnen tot 30 juli 2016 toegezonden worden (bij voorkeur per e-mail) aan de voorzitter van de beroepingscommissie: Anita de Hoop, tel.06-21980637, e-mail: amjdehoop@gmail.com. De voorzitter van de beroepingscommissie kan ook worden benaderd met vragen om nadere informatie. De gesprekken zullen naar verwachting vanaf september 2016 plaatsvinden.

Donatus verzekert vertro uwd Donatus verzekert kerkgebouwen en wat daar bij hoort, zoals ruimtes voor kinder opvang, doopvonten, kanselbijbels en orgels. Donatus is een betrokken specialist. Klein genoeg om u persoonlijk van dienst te zijn. Groot genoeg om uw verzekerings belangen aan toe te vertrouwen. Samen met u zorgen we ervoor dat wat waardevol is, behouden blijft voor onze kinderen en hun kinderen en hun kinderen…