Ow 2 17 preken

www.onderwegonline.nl

#17  jaargang 2  17 september 2016

‘Geliefde gemeente van onze Heer Jezus Christus...’

THEMA: PREKEN

e Inspirarti voo n te reisgeno

8 TIM KELLER CHRISTUS LATEN ZIEN AAN MENSEN VAN VANDAAG > 12 JOS DOUMA ‘STA OPEN VOOR WOORD ÉN GEEST’ > 20 SEKSEVERSCHILLEN EN AMBT DÉ GAVEN VAN DÉ MAN BESTAAN NIET

 Inhoud Thema

08 OPINIE

Christus verkondigen aan de mensen van vandaag

U hoort waarschijnlijk tientallen preken per jaar. Wat

12 INTERVIEW

Jos Douma: ‘Sta open voor Woord én Geest’

Naar preken luisteren is Gods Woord tot ons laten komen:

verwacht u daar eigenlijk van? Een goed stuk Bijbeluitleg?

wat heeft God ons vandaag de dag te zeggen, wat doet die

Een profetisch woord voor vandaag? Een ontmoeting met

boodschap met ons en wat doen wij met die boodschap?

Jezus Christus? Er zijn veel verschillende verwachtingen en

Dat is onlosmakelijk verbonden met het werk van de heilige

het is de vraag hoe vaak die verwachtingen vervuld worden.

Geest. Jos Douma, predikant van de GKv Zwolle-Centrum

Om te weten wat je wel en niet kunt verwachten, is het

en auteur, is daar veel mee bezig. ‘Naar mijn overtuiging

goed om te weten wat een prediker eigenlijk wil bereiken.

moeten we echt een inhaalslag maken om te ontdekken

Wat is zijn visie op preken?

wat het eigen werk van de heilige Geest is rondom de Woordverkondiging.’

20 OPINIE

Sekse, sekseverschillen en het ambt

Op 23 september wordt op een congres in Nijkerk het

28 JEUGDWERK

Girls only in de kerk

De samenleving feminiseert: er staan weinig meesters

boek Zonen en dochters profeteren. Man, vrouw & kerk

meer voor de klas, er verschijnen speciale vrouwen-

gepresenteerd. Hierin worden vanuit verschillende disciplines

en meidenbijbels, en bij Karwei is inmiddels goed

de vragen rond man, vrouw en kerk besproken. De 25 auteurs

doorgedrongen dat ook vrouwen het leuk vinden om te

komen tot de conclusie dat de Bijbel alle ruimte biedt aan

klussen. Maar moeten we ook in de kerk extra aandacht

vrouwen om het ambt van diaken, ouderling en predikant te

aan de meiden geven?

vervullen. Dit artikel is een voorpublicatie van een gedeelte van hoofdstuk 13.

30 WANDELEN MET GOD

24 MISSIONAIR

Afscheid van een strenge God

Geloven als een kind

Soms kom je God tegen op plekken waar je het niet direct verwacht, soms wijst alles op zijn aanwezigheid. Wat de

Karel groeide op in een christelijk gezin en ging naar een gere-

omstandigheden ook zijn, om God te kunnen zien heb je

formeerde school. Zijn leven zat vol verboden en verplichtin-

geloof nodig. Het geloof van een kind.

gen. Via zijn ouders en de kerk kreeg hij het beeld van een God die streng is, alles in de gaten houdt en plezier verbiedt. Hoe kun je met Karel in gesprek over zijn godsbeeld?

2

OnderWeg #17 > Jaargang 2 > 17 september 2016

 Thema

Vuistregel

M

ijn oma had vaak nogal uitgesproken meningen.

Omdat zij en mijn opa niet ver bij ons vandaan woonden, reden ze meestal met ons mee naar

de kerk. Ik weet nog goed hoe ze, zodra we na de dienst onderweg waren naar huis, duidelijk liet weten wat ze van de preek vond. Vaak was het maar niks; er waren bepaalde dominees die alleen maar verhaaltjes vertelden. Maar soms kon het er wel mee door. Ik zal een jaar of 10, 12 geweest zijn toen ik me bij zo’n opmerking afvroeg hoe ze eigenlijk wist of een preek goed was of niet. Ik geloof niet dat ik de vraag hardop gesteld heb,

16 REPORTAGE

‘Het is belangrijk dat een dominee zélf gelooft wat hij preekt’ Het ene gemeentelid wil een preek waarmee hij praktisch aan de slag kan. De ander graaft tijdens een preek liever naar achtergronden in de Bijbel. En weer een ander zoekt in een preek vooral rust en bemoediging. Hoe houden dominees rekening met al die wensen, zonder de boodschap

maar hij is me wel altijd bijgebleven.

 Op weg naar huis praten we alleen positief over de dienst 

geweld aan te doen? En wat verwachten kerkgangers eigenlijk van een preek? Enkele predikanten en toehoorders

Als gereformeerden hebben we er een handje van om

vertellen.

de dominee en zijn zondagse functioneren langs onze meetlat te leggen, zonder precies het antwoord te weten op mijn vraag van pakweg veertig jaar geleden. In dit nummer van OnderWeg gaan we op die vraag in en kijken we kritisch naar onszelf als hoorders. Wat is een goede

EN VERDER: 05 In beeld 06 Praktijklokaal

preek? Wat doet een preek met je en hoe luister je ernaar?

Wat betreft die uitgesproken meningen – en wat betreft meer dingen – heb ik wel wat van mijn oma. Mijn man betrapte me er voorheen op dat ook ik, voordat we een

14 Redactioneel

kilometer bij de kerk vandaan waren, al had laten weten

19 Nieuws

als vuistregel ingesteld: op weg naar huis praten we al-

19 Colofon

Al was het maar omdat mijn kinderen zich in de toekomst

22 Woordzoeker 24 Column Eline de Boo

wat me beviel aan de preek en wat niet. Hij heeft daarom leen positief over de dienst. Helemaal niet zo’n gek idee. wellicht herinneren hoe hun moeder op weg naar huis over de preek sprak.

26 Stimulans 31 Column Dick Westerkamp

Heleen Sytsma-van Loo (GKv), redacteur OnderWeg (beeld voorkant iArtfriday/Shutterstock) 3

(advertenties)

Onder

Weg

e Inspirarti voo n te reisgeno

Adverteren in de najaarsspecial van OnderWeg? OnderWeg brengt in het najaar weer een extra dikke special uit.

Heuvelrug Grafgedenktekens Johan Zandee Pr. Hendrikweg 48, Doorn. tel. 06.53.367564

Specialist in het leveren en plaatsen van grafgedenktekens in natuursteen, glas en andere duurzame materialen.

Thema: 'De toekomst van de kerk en de kerk van de toekomst' Verschijning: D.V. 29 oktober 2016

In alle rust bij U thuis in Uw eigen vertrouwde omgeving zoeken wij samen met U welk gedenkteken past bij Uw wensen

Profiteer van de extra grote oplage en reserveer voor 23 september uw advertentieruimte!

Werkgebied: Provincie Utrecht, Gelderland, Flevoland en Zuid-Holland

Informatie: Nico Postuma, 06-13995905, adverteren@onderwegonline.nl.

www.heuvelrug-grafgedenktekens.nl

25ste Landelijke gebedssamenkomst Gereformeerd Appèl Vrijdag 30 september 2016

Het hele jaar door werkvakanties

“De gezindheid van Christus in u” voorgangers: ds. K. de Vries, dr. A. Huijgen, ds. C.M. van der Klis

programma: 19.30 uur 20.00 uur 21.30 uur

Ontvangst Gebedssamenkomst Presentatie jubileumbundel

muzikale leiding: Hans van Haeften plaats: kerkgebouw “De Lichtkring”, Amersfoort, Laan naar Emiclaer 1 Routebeschrijving: - Per auto: vanaf A1 afrit 13, afslag Amersfoort –Noord. Borden Kattenbroek volgen. Vervolgens komt u op de Laan naar Emiclaer, die u geheel uitrijdt. Daar bevindt zich “De Lichtkring”.

- Per trein: stap uit op station Amersfoort-Schothorst. Neem daar bus 5.

Diaconale werkvakanties

Diaconale steun

een midweek de handen uit de mouwen voor dak- en thuisloze medemensen die even op adem komen in de Achterhoek Gegarandeerd onvergetelijk, waardevol, verrijkend en verrassend……

voor dit unieke project is van harte welkom.

We zijn voor een groot gedeelte afhankelijk van giften en collectes.

Gegarandeerd zinvol besteed aan onze diaconale doelstelling…..

…. boek nu via de mail of bel Stichting Het Passion Torenallee 6 6999 DD Hummelo

…. word nu donateur Tel. 0314 382 462 info@hetpassion.nl www.hetpassion.nl

Triodos Bank: NL11 TRIO 078.13.22.618

Info: www.gereformeerdappel.nl of tel. 06 – 24 78 30 66

 In beeld

 Ik realiseer me

In beeld: Rob Schuurman Leeftijd: 44 jaar Woonplaats: Nijkerk Kerkelijke gemeente: GKv Nijkerk-West Gezinsomstandigheden: Getrouwd met Mariët, vier kinderen van 8 tot 18 jaar Werk: directeur/mede-eigenaar ICT-bedrijf

1. Op wat voor manier heeft jouw geloof je leven veranderd? Het geloof geeft me hoop, en het

dat geluk niet echt maakbaar is, maar iets is wat je ontvangt 

en ze ineens zonder hoop lijken, dan raakt

leen van de kerk het goede nieuws horen,

me dat.

maar ook merken dat er bewogenheid is

stimuleert me ook om behulpzaam te zijn.

5. Wat is je mooiste ervaring in de kerk? Wat ik al een aantal keren heb

Daardoor hoop ik dat mijn geloof niet al-

meegemaakt en wat me iedere keer weer

leen mijn leven verandert, maar ook dat

raakt, is een belijdenisdienst waarin jon-

van anderen.

geren worden uitgenodigd op het podium

helpt me om te relativeren. Het geloof

2. Wat doe je om gelukkig te zijn? Mijn gezin maakt me gelukkig,

samenhorigheid en blijdschap is omdat we in Christus gered zijn.

8. Wat is je vroegste jeugdherinnering? Ik herinner me dat we in een

gemeente. Zo eenvoudig en zo waardevol.

overvolle auto (ik kom uit een gezin van

hen te geven. Ik loop regelmatig hard om me te kunnen ontspannen. En ik denk

willen zijn met anderen en met mezelf.

dat geluk heel erg afhangt van de mate

en verder weg. En dat er binnen die kerk

en gezegend worden door de rest van de

6. Wat zou je aan jezelf willen veranderen? Ik zou vooral geduldiger

ik probeer genoeg tijd en aandacht aan

voor alle mensen, in de naaste omgeving

acht kinderen) op weg waren naar – waarschijnlijk – Frankrijk. Het zal onderweg vast niet altijd even gezellig zijn geweest, maar dat herinner ik me niet meer. Wat me wel goed bij is gebleven, is dat we

en wat je hebt. En dat ben ik. Ik realiseer

7. Hoe ziet jouw kerk van de toekomst eruit? Ik hoop en bid dat

me ook dat geluk niet echt maakbaar is,

het de kerken lukt om relevant te zijn in

dere broers en zussen op school hadden

maar iets is wat je ontvangt. Ik ben God

de samenleving. Zodat mensen niet al-

geleerd.

waarin je tevreden bent met wie je bent

uit volle borst het ene na het andere lied zongen, waarschijnlijk liedjes die mijn ou-

dankbaar dat ik gelukkig ben.

3. Welke Bijbeltekst is jou het meest dierbaar en waarom?

Galaten 5:22-23: ‘Maar de vrucht van de Geest is liefde, vreugde en vrede, geduld, vriendelijkheid en goedheid, geloof, zachtmoedigheid en zelfbeheersing. Er is geen wet die daar iets tegen heeft.’

Dit is een eenvoudige, voor iedereen begrijpbare beschrijving van wat de uitwerking is van geloven. Het is een tekst die aangeeft hoe het geloof het verschil kan maken, dat geldt voor mezelf en ook voor de maatschappij. Het geloof verandert en vormt mensen en geeft richting!

4. Wanneer en waarom was je voor het laatst ontroerd? Recent nog bij de beelden van de aardbeving in Italië. Als onverwacht leed mensen treft

5

 Praktijklokaal Geloofsonderwijs en middagdienst

E

igenlijk brengen ze twee zaken die vanouds met elkaar verbonden waren weer bij elkaar in de CGKv

van Rotterdam-Zuid. Deze gemeente gebruikt het mentoraat als moderne vorm van catechese: jongeren van 12 tot 18 jaar trekken in kleine groepjes samen op met een mentor, om God te leren kennen en de keus van hun leven te maken. Deze aanpak blijkt ook een kwetsbare kant te hebben: elke ont-

moeting moet speciaal vormgegeven worden. En dat is soms lastig. Daarom groeide bij de mentoren de behoefte aan toerusting.

In Rotterdam-Zuid is gekozen voor de volgende oplossing: de middagdiensten gaan aansluiten bij de onderwerpen die

Jongeren trekken in kleine groepjes samen op met een mentor, om God te leren kennen

de mentoren aan de orde stellen. Met

en de keus van hun leven te maken. (beeld Peter Brutsch/iStockPhoto)

andere woorden: de middagdiensten krijgen hun oorspronkelijke karakter als

over gaat en kunnen er gemakkelijker

ook ouderen. Ik verlang naar deze ge-

leerdiensten terug, maar dan gericht

over in gesprek gaan met de jongeren.

zamenlijkheid, en dat er geen druk of

op het onderwijs aan de jongeren. Het

De middagdienst krijgt een eigen profiel

pressie achter zit, maar liefde voor God

leren, ook in de mentorgroepen, krijgt

ten opzichte van de ochtenddiensten.

en voor elkaar.’ Het besef van die ge-

hiermee nadrukkelijker een plaats in de

Ds. Bas van Zuijlekom: ‘Het is belangrijk

zamenlijkheid zoekt hij ook voor wie ‘s

gemeente. De andere gezinsleden thuis

om samen achter het geloofsonderwijs

middags niet de diensten bezoekt.

weten ook waar het in het mentoraat

aan de jongeren te staan. Ouders en

Cursus kerkgeschiedenis volgeboekt

K

ent u Marcion nog? Deze man

Het zijn maar een paar voorbeelden

“gevormd” wordt door aanvallen van

uit de tweede eeuw na Christus

van hoe de vragen van vroeger en de

buitenaf en van binnenuit, de hamer,

maakte zijn eigen keuze uit

antwoorden die toen gegeven wer-

en het aambeeld van de vastheid

de Bijbel en hield eigenlijk bijna niets

den, de kerk vandaag kunnen helpen.

die God zelf geeft. Het embleem van

meer over. Hij liet gewoon weg wat

Vandaar dat ds. Enno Meijer in de GKv

niet paste bij zijn ideeën. Hoe was in

Hoogkerk een cursus kerkgeschiede-

die tijd de reactie van de kerk daarop?

nis gaat geven, onder de titel: ‘Tussen

Er is zomaar een verbinding te leggen

hamer en aambeeld’. Enno Meijer:

tussen hem en de Schriftkritiek in onze

‘Deze titel is ontleend aan een serie

tijd. En hoe zit het met ons eigen om-

van vier boekjes die mijn vader ge-

gaan met de Bijbel? Ook het verlangen

schreven heeft, in het Zuid-Afrikaans.

naar de bijzondere uitingen van de

Het vierde deel van deze serie ging

Geest die je tegenwoordig tegenkomt,

dan ook speciaal over de kerkge-

kwam in diezelfde begintijd van de

schiedenis van dat land. Ik bedoel

kerk al voor.

met de titel dat de kerk in zekere zin

6

OnderWeg #17 > Jaargang 2 > 17 september 2016

 Er is zomaar een verbinding te leggen tussen Marcion en de Schriftkritiek in onze tijd 

 Praktijklokaal

hamer en aambeeld is bekend van de

lezen ter voorbereiding. Op de avon-

hugenoten.’

den zelf schetst Meijer eerst de grote

De cursus omvat tien avonden. Welke

lijnen, het tweede deel van de avond

onderwerpen of personen aan de orde

is gewijd aan het gesprek erover. In-

komen, wordt mede bepaald door

teractie is een belangrijk element van

de vraag in hoeverre er een goede

de cursus.

verbinding kan worden gelegd met

Is hier nu belangstelling voor? De cur-

de kerk van vandaag. De deelnemers

sus in Hoogkerk is volgeboekt, dertig

moeten er behoorlijk wat voor doen:

mensen hebben zich opgegeven. Mis-

ze moeten zo’n dertig bladzijden tekst

schien komt er nog een parallelsessie, of een herhaling volgend jaar. Enno Meijer: ‘Ik heb de cursus eerder gege-

Afbeelding van de apostel Johannes

ven in de GKv Almere. Toen deden in

(links) en Marcion. Hoe was in de tijd van

een tweede ronde vijftig mensen mee.

Marcion de reactie van de kerk op zijn ma-

Uit Almere zelf en uit de classis. Dat

nier van omgaan met de Bijbel?

was eigenlijk te veel.’

Trouwen of samenwonen steeds meer een thema

O

veral zijn gemeenten ermee

de onderlinge dialoog en het geloofs-

bezig, met het thema trouwen

gesprek te stimuleren. Heel nadrukke-

of samenwonen. Professor Ad

lijk met de bedoeling dat jongeren en

de Bruijne (TU Kampen) is bezig met

ouderen in de gemeente met elkaar in

wat je een tournee kunt noemen en

gesprek komen.

spreekt van Terneuzen in het zuiden tot Drachten in het noorden over dit onderwerp in de plaatselijke kerken.

De Bruijne trekt het breed: het gaat over verbonden, gebonden en ontbonden.

De classis Grootegast van de GKv heeft een speciale conferentie gewijd aan het thema trouwen of samenwonen om er als gemeenten met elkaar over door te spreken. Er waren zo’n vijftig mensen aanwezig en er komt een

 De synode wijst het niet af als mensen kiezen voor geregistreerd partnerschap 

Samenwonen komt steeds vaker voor, en wat de Bijbel zegt over het huwelijk valt niet meer samen met de wijze waarop in Nederland het burgerlijk huwelijk wordt omschreven.

vervolg. Deze benadering past in het

En dan zijn er nog de Premarriage en

kader van de kerkorde die sinds 2013

Marriage Courses die in veel kerken

in de GKv van kracht is en die meer na-

gegeven worden. Aanleiding is niet al-

heeft naar aanleiding van een vraag

druk legt op de mogelijkheden die het

leen de constatering dat samenwonen

vanuit Fryslân ook over dit onderwerp

regionale kerkverband biedt.

steeds vaker voorkomt, maar ook het

gesproken. Ze sprak een voorkeur uit

De kerkenraad van de NGK Zeewolde

gegeven dat wat de Bijbel zegt over

voor het burgerlijk huwelijk, maar wijst

wil ook graag met de gemeente over

het huwelijk niet meer samenvalt met

het in afwachting van nader onderzoek

dit onderwerp in gesprek en wijdt er in

de wijze waarop in Nederland het bur-

niet af als mensen kiezen voor geregi-

het najaar een thema-avond aan. De

gerlijk huwelijk wordt omschreven.

streerd partnerschap en elkaar op die

bedoeling is om binnen de gemeente

De laatstgehouden synode van de GKv

manier trouw beloven voor het leven.

(beeld SolisImages/iStockphoto)

7

 Thema

Tim Keller over preken

Christus verkondigen aan de mensen van vandaag U hoort waarschijnlijk tientallen preken per jaar. Wat verwacht u daar eigenlijk van? Een goed stuk Bijbeluitleg? Een profetisch woord voor vandaag? Een ontmoeting met Jezus Christus? Er zijn veel verschillende verwachtingen en het is de vraag hoe vaak die verwachtingen vervuld worden. Om te weten wat je wel en niet kunt verwachten, is het goed om te weten wat een prediker eigenlijk wil bereiken. Wat is zijn visie op preken? tekst Kees van Dusseldorp

In zijn nieuwe boek Preken heeft Tim

Brandpunt

Niettemin zullen de meeste mensen het

Keller, voorganger van de Redeemer

Kellers boek is niet alleen een boek voor

boek lezen met het oog op de zondagse

Presbyterian Church in New York, een

predikanten. De verkondiging van het

preken. De verkondiging van Christus in

manifest geschreven over de inhoud en

evangelie is immers niet beperkt tot

de openbare samenkomsten van de ge-

de vorm van preken. Keller is een predi-

de zondagse prediking. Iedere christen

meente is immers onvervangbaar. Niet

ker met veel ervaring en waarschijnlijk

is getuige van Christus en heeft de op-

als enige vorm van verkondiging, maar

miljoenen hoorders. Het is mooi om in

dracht (en hopelijk het verlangen) om

wel als het brandpunt ervan.

zijn werk en in zijn boek de passie te

van de Heer te spreken. Dit gebeurt in

De christelijke kerk heeft het ‘onderwijs

ontdekken die hij heeft om Jezus Christus

persoonlijke ontmoetingen die mensen

van de apostelen’ altijd een centrale plek

te laten zien aan mensen van vandaag.

met elkaar hebben, maar het komt ook

in haar bijeenkomsten gegeven (Hande-

Steeds benadrukt Keller dat een prediker

regelmatig voor dat iemand geroepen

lingen 2). Luisteren naar preken vormt

niet alleen over Christus en over de Bijbel

wordt om over een Bijbels thema een

je als christen. Je ontmoet in en onder

moet spreken, maar de mensen ook voor

inleiding te houden, een les geven, een

de preek Jezus Christus en je groeit in

Christus moet brengen en uit de Bijbel

blog te schrijven of een groepsgesprek

het begrijpen van Gods Woord voor het

Christus moet verkondigen. Deze bevlo-

te leiden. Dan heb je een kans om woor-

leven vandaag. Vanuit de prediking krijg

genheid blijft voortdurend merkbaar, ook

den van God over te brengen. De aanwij-

je stimulansen om ook zelf getuige te

als Keller uitvoerig ingaat op de cultuur

zingen van Keller helpen je om goede,

zijn van Christus. Je leert de verkondiging

van vandaag.

inhoudelijke accenten te zetten.

door de goede en minder goede preken

8

OnderWeg #17 > Jaargang 2 > 17 september 2016

 Opinie

die je hoort. Alleen al daarom is het ook

Sjabloon

voor predikers belangrijk om zelf re-

Er is een aantal redenen waarom het in

gelmatig hoorder te zijn. Tegelijk is een

preken altijd over Jezus Christus gaat. In

doordenking van de preekpraktijk zinvol.

de eerste plaats omdat de christelijke

Keller biedt hiervoor veel aanknopings-

prediking mede voortkomt uit de op-

punten.

dracht van Jezus om zijn onderwijs door

Christocentrisch

te geven aan alle volken (Matteüs 28).

In de tweede plaats omdat de komst en

Wat is belangrijk voor een goede preek?

het werk van Jezus Christus het centrum

Van Keller is bekend dat hij een gave

vormen van heel de Bijbel, zowel van de

heeft om mensen uit de (laat)moderne

beschreven geschiedenis als van de be-

cultuur in het hart aan te spreken. Be-

loften en wijsheden. In de derde plaats

halve een diepe analyse van de cultuur,

omdat de prediking van de apostelen Pe-

kiest Keller inhoudelijk voor twee be-

trus en Paulus er consequent op gericht

langrijke uitgangspunten. Wat de inhoud

is dat hoorders Jezus Christus erkennen

betreft moet elke preek christocentrisch

als hun Heer en zo gered worden. In de

zijn: uit elke Bijbeltekst moet Christus

vierde plaats omdat in Jezus Christus

verkondigd worden, met een oproep tot

de volheid van God zichtbaar wordt en

geloof en bekering. Wat vorm betreft

een mens niet over Hem uitgedacht en

kiest Keller met overtuiging voor de ver-

uitgepraat raakt. En zo zijn er nog meer

klarende preek: elke preek is gebaseerd

redenen te noemen. In elke preek dient het over Jezus Christus te gaan.

 Christus staat

centraal, in alle preken, maar niet altijd op een voor jou vertrouwde manier 

Dat betekent echter niet dat Jezus Christus altijd op dezelfde manier in preken naar voren komt. Al te snel wordt Christus dan een sjabloon – het antwoord

Uit elke Bijbeltekst moet Christus verkondigd wor-

bij voorbaat – waardoor iedere preek

den, met een oproep tot geloof en bekering, vindt

uitloopt op een vergelijkbare oproep tot

Tim Keller. (beeld Frank Licorice)

geloof en bekering. Keller neigt hiertoe, door als eis te stellen dat elke keer het evangelie moet worden verkondigd,

op mensen heeft. Soms bracht Hij men-

vanuit elke Bijbeltekst. Een prediker is

sen tot aanbidding, soms ontmaskerde

klaar als de hoorder duidelijk is gemaakt

Hij zelfgerichtheid. Sommigen nodigde

dat alleen Jezus ons kan redden.

Hij uit tot zijn vrede, anderen waar-

Heel de Bijbel spreekt van Christus, maar

schuwde Hij voor het oordeel. Zulke ver-

Hij is te veelzijdig om samen te vatten in

schillen roept het evangelie nog steeds

op een Bijbeltekst die in de preek duide-

één sjabloon. Hij is de koning, maar ook

op. Het is de verantwoordelijkheid van

lijk uitgelegd moet worden.

de herder. Hij is Gods wijsheid, maar ook

de prediker om – luisterend naar de Heer

Het eerste kernwoord ‘christocentrisch’

Gods kracht. Hij is de verlosser, maar ook

en met liefde voor de mensen – te kiezen

is binnen de gereformeerde traditie niet

de hoeksteen. In zijn missie vormen red-

welke focus hij in zijn preek kiest.

onbekend. De vrijgemaakte preekvisie

ding en verzoening het brandpunt. Tege-

Dit vraagt om gezond inzicht in het

heeft school gemaakt met de ‘heilshis-

lijk worden hiervoor veel verschillende

evangelie, goed overzicht over het ge-

torisch-christocentrische’ methode. Het

woorden gebruikt en betreft zijn redding

heel van Gods Woord en vooral diepe

tweede kernwoord ‘verklarend’ geeft

heel de kosmos. Het is heerlijk dat je

verbondenheid met Jezus Christus. Geef

wellicht meer te denken, zeker als Kel-

Christus en zijn werk niet in één formule

de prediker de ruimte om verschillende

ler deze preekvorm afzet tegen meer

kunt vatten: je blijft steeds nieuwe as-

accenten te zetten, ook als je zelf een

thematische preekvormen. Met dank

pecten ontdekken. Daarom hoeft niet

andere lijn zou trekken. Zo doe je recht

aan de inzichten van Keller wil ik een

elke preek op dezelfde manier uit te

aan de veelzijdigheid van Christus. Soms

paar opmerkingen maken over beide

lopen op een oproep tot bekering.

word je opgeroepen tot schuldbelijde-

uitgangspunten.

Dit geldt ook voor de impact die Christus

nis, een andere keer tot nieuwe dienst-

 9

 Thema

baarheid en een derde keer tot actie.

(Lucas 24). In de theologie is hier veel

Dat hoort allemaal bij het ene goede

bezinning op geweest. Er zijn teksten

nieuws dat Jezus Christus Heer is.

die direct verwijzen naar de komst van

Elke preek van Petrus en Paulus liep

de messias: de profetische aankon-

uit op een oproep tot bekering en

digingen die hun vervulling vinden in

erkenning van Jezus. Toch is dit geen

Jezus Christus. Er zijn ook gebeurtenis-

verplicht preekmodel. Zij preekten

sen, personen, handelingen of zaken

voor mensen die onbekend waren met

die een verwijzing naar Jezus Christus

Christus, zowel joden als heidenen. De

in zich dragen. Denk aan de offerdienst,

missie van Paulus ‘om niets anders te

aan koning David, aan de kandelaar

brengen dan Christus, de gekruisigde’

enzovoort. Wie de Bijbel kent, zal deze

(1 Korintiërs 1) is een prachtige samen-

verwijzingen oppakken, zeker als ze

vatting van zijn drive. Tegelijk hoeft

in het Nieuwe Testament expliciet ge-

dat niet het motto van elke prediker

maakt zijn. Zo geven preken inzicht in

vandaag te zijn. Paulus en Petrus laten

de samenhang van heel de Bijbel.

in hun brieven ook veel andere kanten

Dit verdient een aanvulling. Het ri-

In zijn boek Preken benadrukt Keller

zien van het nieuwe leven in Christus.

sico bestaat dat de eigen aard van de

steeds dat een prediker niet alleen over

Christus staat centraal, in alle preken.

preektekst op deze manier onder-

Christus en over de Bijbel moet spreken,

Maar niet altijd op een voor jou ver-

sneeuwt. Wij geloven dat God zich ín de

maar de mensen ook voor Christus moet

trouwde manier. Zo kun je je laten ver-

geschiedenis openbaart. Wie Jezus lief-

brengen en uit de Bijbel Christus moet

rassen.

heeft, herkent Hem in Gods openbaring.

verkondigen.

Risico

Als christen lees ik wat er gebeurde in Egypte, in de woestijn, in Israël. Ik

Christus komt in het grootste deel van

zie in die gebeurtenissen mijn Heer

niet gekend. Waar in Bijbelse verhalen

de Bijbelteksten niet persoonlijk voor.

actief – ook al wordt zijn naam niet

mensen bevrijd worden, geborgenheid

Toch spreken alle Schriften van Hem

genoemd en wordt Hij als persoon nog

ontvangen of nieuw inzicht krijgen in het leven, daar is Christus aanwezig.

Zo komt Christus door de verhalen het leven van vandaag binnen. Het is heerlijk om Hem zo in preken te ontdekken.

Met deze benadering hoeft een prediker niet krampachtig op zoek te gaan naar de meerdere van Jozef, de betere dan David en de sterkere dan Simson.

Hij laat zien hoe in de verhalen en in de gebeurtenissen de liefde van God in Christus zelf naar ons toekomt. De prediker is tot getuige van de Heer gemaakt voor de hoorders van vandaag.

Een preek nodigt altijd uit tot een ontmoeting met Jezus Christus, zelfs als zijn naam niet wordt genoemd.

Saai Het tweede uitgangspunt van Keller, ‘verklarend preken’, sluit hierop aan.

Ik ondersteun van harte zijn oproep Veel predikers houden de Bijbel zichtbaar open, in de hand of op de kansel. Een veelzeg-

om vaak te kiezen voor doorgaande

gend beeld! (beeld Billion Photos/Shutterstock)

tekstpreken. De overwegingen hiervoor

10

OnderWeg #17 > Jaargang 2 > 17 september 2016

 Opinie

zijn sterk. Je geeft doorgang aan de

prediker mee. Daarom is het goed dat

kracht van de Bijbel als het levende

een prediker duidelijk uitlegt wat zijn

en actieve Woord van God. Je laat als

bedoeling is. Tekstuitleg in de preek is

prediker merken waar je je wijsheid en

niet verkeerd, maar alleen als het goed

gezag vandaan haalt. Je leert de ge-

ingebed is. Ook zonder nadrukkelijke

meente zelf te putten uit de bron. Kies

uitleg van woorden en zinnen kan de

je daarbij voor seriepreken, dan komen

prediker heel duidelijk maken dat de

ook teksten aan bod die je in eerste

tekst voor hem de bron en het kompas

instantie niet zou kiezen. Daarmee doe

is voor de boodschap van zijn preek.

je meer recht aan Gods Woord dan als

 Al te snel

wordt Christus een sjabloon – het antwoord bij voorbaat 

er alleen maar ‘mooie’ teksten of ‘re-

Onvoorstelbaar

levante’ thema’s aan bod komen. Veel

Naast de tekstpreek kent de kerk ook

predikers houden de Bijbel zichtbaar

een praktijk van thematische preken,

open, in de hand of op de kansel. Een

met name in leerdiensten en catechis-

veelzeggend beeld!

muspreken. Het voordeel van deze

De specifieke vorm van verklarend

preekvorm is dat een thema directer

preken kent tegelijkertijd ook eenzij-

gekozen is binnen de leef- en geloofs-

Een betaalde online community voor preek-

digheden. Meestal wordt de Bijbel-

werkelijkheid van de hoorders. Het is

voorbereiding. Hier is een groot aantal preek-

tekst vers voor vers uitgelegd met

daardoor mogelijk om systematischer

schetsen en Bijbels-theologische artikelen te

het oog op de gemeente. Dat is een

in te gaan op specifieke onderdelen

vinden, evenals bijvoorbeeld materiaal voor

krachtige en oude preekvorm, maar

van het christelijk geloof, concrete vra-

het is niet altijd even boeiend voor

gen van hoorders of actuele problema-

de hoorder. Grote predikers als Keller

tiek. De werkelijkheid van het leven

een-zandlaag

zijn in staat om met deze methode

komt dan niet in beeld als toepassing

Een blog van de vrijgemaakte predikant Ruud

de hoorders mee te nemen. Maar als

van een preek, maar vormt van meet

een prediker niet over zulke gaven

af aan het veld waarin de prediker

beschikt, wordt het snel saai, voor-

zoekt naar wijsheid van God.

spelbaar of weinig actueel. Veel kerk-

Webtips • w ww.preekwijzer.nl

kindermomenten.

• w ww.preekwijzer.nl/blog/als-water-door-

de Boer over preekvoorbereiding.

• w ww.levenindekerk.nl/2016/08/18/zoeknooit-de-balans-tussen-woord-en-geest Een blog van Jos Douma over de verhouding

gangers zullen wellicht gemotiveerd

Meer dan vroeger doet een predi-

tussen Woord en Geest in de prediking. Zie

luisteren naar een stuk tekstuitleg,

ker er goed aan om afwisselend te

ook het interview met hem op pagina 12-15.

maar een prediker preekt ook voor

preken. Zowel qua structuren als qua

de minder gemotiveerde hoorder, de

taalvormen zijn er onvoorstelbaar veel

toevallige bezoeker en de ongelovige

mogelijkheden. De Bijbel zelf kent

in iedere christen. Daarom moet hij er

veel verschillende teksten: gedichten,

Tim Keller, Preken. Geloof overbrengen in de

werk van maken om de hoorders te

verhalen, parabels, betogen, liederen,

sceptische tijd, Franeker (Van Wijnen), 2016.

motiveren voor de boodschap en bij

wetsteksten, contracten enzovoort.

hun werkelijkheid aan te sluiten.

Dat zijn dragers van de openbaring.

Kees de Ruijter, Horen naar de stem van God.

De vorm van verklarend preken sug-

Een voorspelbare preek komt niet

Theologie en methode van de preek, Zoeter-

gereert bovendien een bepaalde mate

over. Geef ruimte aan de prediker om

meer (Boekencentrum), 2013.

van objectiviteit die niet bestaat. Ook

al zijn creativiteit en vaardigheid in te

in het verklaren en uitleggen komen

zetten. Soms komt het misschien maar

Ron van der Spoel, Preken is prachtig, Amers-

het perspectief en de intenties van de

bij een deel van de hoorders over.

foort (Benedicere), 2007.

Leestips

Maar hij is geroepen om te getuigen

 Een voorspel-

bare preek komt niet over 

van Jezus Christus voor de mensen van

Later dit jaar verschijnt van Bert de Leede en

vandaag.

Ciska Stark bij Boekencentrum het boek Ontvouwen. Ambacht en spiritualiteit van de preek-

Kees van Dusseldorp is predikant van

voorbereiding.

de GKv Schildwolde en parttimedocent aan de TU Kampen.

11

 Thema

Jos Douma:

Naar preken luisteren is Gods Woord tot ons

(beeld Maarten Boersema)

‘Sta open voor Woord én Geest’

tekst Heleen Sytsma-van Loo

laten komen: wat heeft God ons vandaag de dag te zeggen, wat doet die boodschap met

‘Ik preek met het oog op verandering. Ik wil graag dat de hoorders groeien in het laten zien

ons en wat doen wij met die boodschap? Dat

van en lijken op Christus in hun leven’, opent

is onlosmakelijk verbonden met het werk

overtuigingen, hun verlangens en hun praktijken.

van de heilige Geest. Jos Douma, predikant

hoofd-hart-handen, maar steekt wat dieper af.’

van de GKv Zwolle-Centrum en auteur, is

mensen door preken tot nieuwe inzichten komen

daar veel mee bezig. ‘Naar mijn overtuiging moeten we echt een inhaalslag maken om te ontdekken wat het eigen werk van de heilige Geest is rondom de Woordverkondiging.’

Douma het gesprek. ‘En wel op drie niveaus: hun Die driedeling is vergelijkbaar met het klassieke Hij licht toe: ‘Ik wil om te beginnen graag dat en dat ze steeds beter leren waarom we hier op aarde zijn. Om met Tom Wright te spreken: we zijn niet op aarde om straks naar de hemel te gaan, maar om hier en nu al iets van Gods koninkrijk te ervaren en daarin mee te bewegen. Vervolgens wil ik mensen leren om hun verlangens op Christus te gaan en te blijven richten in een leven waarin veel andere zaken Hem verdringen. Ten slotte wil ik, als het over het vormen van praktijken gaat,

12

OnderWeg #17 > Jaargang 2 > 17 september 2016

 Interview

spreken over deugden, de vrucht van de

toekomt, vanuit het verlangen om meer

al wordt dat verlangen misschien wat

Geest. Hoe ga je met mensen om?’

op Christus te gaan lijken? Ga bij jezelf

weggedrukt. Ten diepste is ieder mens

na: wat wil ik dat er gebeurt tijdens de

op zoek naar God en dat wil ik leidend

Mensen veranderen is het werk van

preek? Zorg dat er een intens verlangen

laten zijn. Ik wil mensen niet naar de

de Geest, terwijl jij als predikant het

is om helemaal vol te zijn van de Geest

mond praten of hun geven waar ze voor

Woord verkondigt. Hoe werken Woord

en helemaal vol te zijn van het Woord.

gekomen zijn, bijvoorbeeld door per se

en Geest samen?

Dat kan alleen als er een bedding is van

humoristisch te zijn of een mooi citaat

‘Het werk van de heilige Geest is een

gebed en Bijbellezing in heel je leven,

uit de Heidelbergse Catechismus in te

groot mysterie. Als gereformeerden

dus niet alleen voorafgaand aan de

voegen.’

zijn we er daarom in het verleden wat

dienst.

verlegen mee geweest en hebben we

Je zou kunnen zeggen dat er drie actieve

Wat belemmert mensen om tijdens de

de Geest als het ware opgesloten in

personen zijn tijdens de preek: de predi-

preek open te staan voor Woord en

het Woord, alsof Hij er alleen maar in

kant, de Geest en de hoorder. De Geest

Geest, en daarmee voor die verande-

meekomt. Maar professor Trimp heeft

komt wel opdagen, ook al kunnen we

ring waar je het in het begin over had?

vroeger al eens gezegd: “De Geest

Hem doven en tegenstaan. De prediker

‘Openstaan voor verandering is een

zit niet opgeslagen in het Woord als

moet zich laten leiden door de Geest,

houding van gebed. Die begint met: ik

energie in een batterij.” Naar mijn over-

maar ook gewoon zijn huiswerk gedaan

ben hier en ik geloof dat de Geest hier

tuiging moeten we echt een inhaalslag

hebben. Maar jij als hoorder moet bij

wil werken. Maar de realiteit van het

maken om te ontdekken wat het eigen

jezelf nagaan met welke verlangens je

uitdoven van de Geest kan in je leven

werk van de heilige Geest is rondom

naar de Woordverkondiging luistert. Als

aanwezig zijn. Als je sceptisch bent over

de Woordverkondiging. Ik heb er in dat

er in dat ene uurtje moet gebeuren waar

de kerk of over God of misschien wel

verband overigens moeite mee om te

jij in de hele week niet aan toegekomen

spreken over het in balans brengen van

bent, dan is de kans op mislukking vrij

Woord en Geest, alsof het om twee te-

groot.’

genstrijdige grootheden gaat. De prediking moet totaal vervuld zijn van beide.

Dat klinkt allemaal mooi, maar zie jij

Een juiste luisterhouding is een belang-

mensen zo in de kerk zitten en naar je

rijke voorwaarde om de Geest zijn werk

luisteren?

te laten doen, en dat houdt meer in dan

‘Ik zie veel mensen die vol verlangen

alleen uitgerust en aandachtig in de kerk

naar de kerk komen. Ze willen echt

zitten. Om open te staan voor de Geest

met God leven en balen er wel-

tijdens de Woordverkondiging moeten

eens van dat daar doordeweeks

we ons oefenen in een intens verlangen

niet zo veel van terechtkomt. Ik

om door Woord en Geest aangeraakt te

bespeur bij mensen ook wel een con-

worden. Ik denk dat het belangrijk is dat

sumentistische houding. Die is tegen-

de hoorder luistert in de Geest, in de zin

woordig vrij gemakkelijk te vervullen,

van Romeinen 8:16: de Geest zelf ver-

want als het je bij mij niet aanstaat of

zekert onze geest dat wij Gods kinderen

als de muziek je hier niet aanspreekt,

zijn. De menselijke geest is de plek waar

dan ga je toch gewoon ergens anders

God ons leven kan binnenkomen.’

heen? Verder zie ik altijd mensen die naar de kerk komen vanuit een conser-

Wat bedoel je concreet met ‘luisteren in

verende, inhoudelijk kriti-

de Geest’?

sche houding: we moeten

‘Belangrijk is met welke verlangens

vooral in de gaten houden

je bezig bent als je naar de kerk gaat.

of hij wel netjes binnen de

Wil je eens kijken hoe de voorganger

lijntjes preekt.

het vandaag doet? Wil je specifiek iets

Voor mij als predikant is het belangrijk

Jos Douma: ‘Ik preek met het oog op ver-

horen wat jou raakt? Of sta je open voor

dat ik al deze mensen zie en benader

andering. Ik wil dat de hoorders groeien.’

wat er door Woord en Geest naar je

als mensen die verlangen naar God, ook

(beeld Le Panda/Shutterstock)

 13

 Redactioneel

Synodeleden J

e zult ze niet tegenkomen op de lijst met meest sexy banen. Ze staan niet bovenaan bij de piloot en evenmin

onderaan in de buurt van de politieagent. Ik heb het over synodeleden.

Zelfs in de kerk scoor je er niet mee als je vertelt dat je bent af-

 ‘Mijns inziens is de enige juiste weg geen gulden middenweg of balans’ 

gevaardigd naar de GKv- of CGK-synode of naar de NGK-variant, de Landelijke Vergadering. Dikke kans dat je van je kerkbuur-

over de predikant die vanmorgen voorgaat, dan

man een meewarige blik krijgt: rot voor je, joh. Of een wazige

is dat een bijna onneembare blokkade. Dat geldt

blik: wat ga je daar dan doen?

ook voor zonden in je leven waar je niet mee

Toch breek ik hier graag een lans voor de honderd mannen en

naar God bent gegaan, voor gevoelens van wrok

de handvol vrouwen die komend halfjaar zwaar aan de bak

en verbittering.

moeten. Maandenlang moeten ze stukken bestuderen, met el-

Als een dienst ons teleurstelt, zitten we vaak

kaar overleggen en besluiten nemen over zaken die de kerken

boordevol kritiek op de dominee, maar zelfon-

gezamenlijk aangaan. Het is pittig, soms taai, maar ook nood-

derzoek – in de zin van kritisch nagaan hoe je zelf

zakelijk kerkenwerk, zeg ik uit ervaring.

in de kerk zit – gebeurt veel minder. Als je niet

 Het is pittig, soms taai, maar ook noodzakelijk 

wordt aangeraakt door Woord en Geest kun je je afvragen: zit ik hier met een chagrijnig hoofd of met een sceptische houding? Zijn er zonden in mijn leven die mij belemmeren om Gods Woord te ontvangen?’

‘Hoe kan dat nou?’ hoor ik u vragen. ‘Het ene moment schrijf je een geestdriftige column over New Wine en het werk van de

Hoe schadelijk is het om je bewust of onbewust

Geest en nu prijs je, haaks daarop, kerkelijke organen aan die

af te sluiten voor wat de Geest doet door de

de Geest kanaliseren of blokkeren.’ Wees gerust, ik ben niet

prediking?

schizofreen. Kerkelijke vergaderingen hebben soms inderdaad

‘Het bedroeven en uitdoven van de Geest zijn

de Geest bedroefd of bijna uitgedoofd. Ze hebben dienaren van

mijns inziens realiteiten die er echt toe doen

Christus slecht behandeld en gemeenten van Christus voor de

rondom de prediking. De sterke nadruk op het

voeten gelopen. Sommige kerkleden dragen, om met Paulus te

Woord in onze gereformeerde traditie is ten

spreken, de littekens daarvan in hun lichaam. Maar zo hóeft het

koste gegaan van aandacht voor het werk van

niet te gaan.

de Geest. Bijbels gezien kan ik weinig met de

Goed synodewerk is voluit geestelijk. Kerkrecht en kerkverband

pavlovreactie die ik bespeur als ik aandacht vraag

dienen de gemeenten van Christus, bieden hulp aan wie dat

voor het werk van de Geest, namelijk dat dat ten

nodig hebben, beschermen zwakken, zetten bij dwaalleer het

koste zou kunnen gaan van het Woord. Ik hoor

bord ‘doodlopende steeg’ en geven Gods Woord alle ruimte.

veel te vaak: de Geest vraagt geen aandacht voor

Zonder de Geest red je dat niet.

zichzelf, Hij wijst naar Christus, waarbij dan het

Betrouwbaarheid, zorgvuldigheid en onpartijdigheid zijn lei-

beeld van een schijnwerper wordt gebruikt. Ik

dende principes in het landelijke kerkenwerk. En al worden ze

vind dat een verkeerd beeld, want die metafoor

in Galaten 5 niet bij name genoemd, ze zijn voor mij evenzeer

zegt: natuurlijk kijk je niet naar de schijnwerper,

vrucht van de Geest als vrede, vriendelijkheid en zachtmoedig-

maar naar datgene wat door die schijnwerper

heid.

verlicht wordt. Die inconsistentie is gevaarlijk, Leef dus mee met uw synodele-

omdat we daarmee negeren wat de Bijbel te

den (of hoe ze ook heten) en bid

zeggen heeft over het werk van de Geest, bij-

dat ze straks net als die synode-

voorbeeld in Romeinen 8, Galaten 5 en Johannes

leden uit Handelingen 15 uit de

14-16.’

grond van hun hart kunnen zeggen: ‘Het heeft de Geest en ons

Heeft veel aandacht voor het werk van de Geest

goed gedacht te besluiten dat…’

niet toch als risico dat het ten koste gaat van het Woord?

‘Veel aandacht voor het werk van de Geest heeft

Ad de Boer (NGK), hoofdredacteur OnderWeg

 Interview

zeker valkuilen, maar we leven al eeu-

ziërs 5:18-19 (“Laat de Geest u vervullen en

gemeente. Het gaat om een afgestemd zijn

wenlang met de valkuil van het eenzijdig

zing met elkaar psalmen, hymnen en lie-

op de Geest, die op dat moment aan het

gefocust zijn op het Woord en dat heeft

deren die de Geest u ingeeft”). Dat is voor

werk wil zijn.

veel negatieve uitwerkingen gehad in de

mij de Bijbelse basis om te zeggen dat we

Wat betreft het moment van uitspreken

kerkgeschiedenis. “Woordobjectivisme”

niet op zoek moeten naar een balans, maar

van de preek: als predikanten hebben we

heeft tot ruzies en kerkscheuringen geleid.

volkomen vervuld moeten zijn van Woord

doorgaans geleerd om de preek volledig uit

Daar hebben we blijkbaar een beetje mee

en Geest.’

te schrijven. Daar is niets mis mee, maar

geestdrijverij.

We hebben het uitgebreid gehad over het

men. Er is dan namelijk weinig ruimte om

Mijns inziens is de enige juiste weg geen

werk van de Geest in de hoorder. Wat valt

iets toe te voegen wat de Geest je op dat

gulden middenweg of balans. Dat Woord

er te zeggen over het werk van de Geest

moment ingeeft. Soms word je in de dienst

en Geest beide hun volledige werk moe-

in de prediker?

al prekend geraakt doordat je gemeentele-

ten doen, zie ik heel mooi samenkomen in

‘In de voorbereiding moet eigenlijk het-

den ziet van wie je weet dat ze ergens mee

twee bijna parallelle teksten uit de brieven

zelfde gebeuren als bij het luisteren naar

worstelen. Dan is het mooi om je te laten

van Paulus, namelijk Kolossenzen 3:16

een preek: bezig zijn met de woorden en

leiden door de Geest en iets te zeggen wat

(“Laat Christus’ woorden in al hun rijkdom

je intussen voortdurend afvragen wat de

je niet hebt voorbereid.’

in u wonen (…) en zing met heel uw hart

Geest ermee wil zeggen. In het preekpro-

psalmen en hymnen voor God en liederen

ces gaat het dan om de vraag hoe je die

Heleen Sytsma-van Loo is neerlandicus en

die de Geest u vol genade ingeeft”) en Efe-

woorden concreet kunt maken voor de

vertaler, en redacteur van OnderWeg.

persoonlijk ben ik daar wat van teruggeko-

leren leven, alsof dat minder erg is dan

(advertentie)

Uw doel is toch dat uw boodschap helder, duidelijk en, met passie overkomt en begrepen wordt?

Train u zelf om in 2 dagen een goede spreker te worden!

Ook voor predikanten en andere kerkelijk werkers

Informatie en aanmelden: www.sprekendpresenteren.nl op locaties in heel Nederland | Piet van Meurs, trainer/coach

15

 Thema

Predikanten en hun gehoor

‘Het is belangrijk dat een dominee zélf gelooft wat hij preekt’ Het ene gemeentelid wil een preek waarmee hij praktisch aan de slag kan. De ander graaft tijdens een preek liever naar achtergronden in de Bijbel. En weer een ander zoekt in een preek vooral rust en bemoediging.

Hoe houden dominees rekening met al die wensen, zonder de boodschap geweld aan te doen? En wat verwachten kerkgangers eigenlijk van een preek? Enkele predikanten en toehoorders vertellen.

tekst Elleke van den Burg-Poortvliet beeld kasto80/iStockPhoto

16

Frits Tromp, 30 jaar, lid van De Morgenster in Leeuwarden (GKv): ‘Ik maak deel uit van een

horen van God, maar dat we zeker wat van Hem gaan zien!

gemeente met zo’n achthonderd zielen. Het is dan ver-

Een preek stelt me teleur als ik het idee heb dat de dominee

draaid lastig om als predikant rekening te houden met je

zichzelf aan het herhalen is. Soms denk ik: deze gedachte

toehoorders. Ik denk dat het vooral belangrijk is dat de

heb ik een paar minuten geleden ook al gehoord. Maar van

dominee zélf gelooft in de boodschap die hij vertelt. Als

tevoren probeer ik me zo min mogelijk te laten leiden door

je dat merkt, maakt het niet uit hoe klassiek, modern, ou-

wie voorgaat. Elke predikant is een dienaar van God en

derwets of nieuwerwets hij is.

spreekt namens zijn Heer. Bij een mindere dominee concen-

Ik luister graag naar een preek en ben niet gauw afgeleid.

treer ik me daarom nog meer op de preek dan anders.

Ik geniet ervan als een voorganger een mooie taalkun-

Een preek is het middelpunt van onze diensten, maar bij

dige vondst heeft opgeduikeld.

lange na niet het enige. Bij een tegenvallende preek let ik

Een preek vind ik goed als de predikant mij als schaapje

ook op de liturgie. Vaak is er een lied of zijn er liederen die

bemoedigt. Onlangs preekte dominee Nap bij ons over het

me raken. Ik houd dan voor ogen dat God ons ook daardoor

horen en zien van God. Hij hield ons voor dat we nu vooral

aanspreekt.’

OnderWeg #17 > Jaargang 2 > 17 september 2016

Dat was troostrijk.

 Reportage

Ron van der Spoel: ‘In mijn voorbereiding zit altijd de stap: wat is het “ja, maar...” van de toehoorders?’

Ron van der Spoel, PKN-predikant, oprichter van de beweging Passie voor Preken en trainer van voorgangers: ‘Ik maak iedere

de Geest worden aangeraakt en daarom moet de bood-

preek voor twee mensen die ik redelijk goed ken. Allereerst

schap van de tekst is; die moet echt helder zijn. Maar ik

is dat een 17-jarige, intelligente en positieve jongen. Hij is

denk ook na over hoe de toehoorders erop zullen reage-

geïnteresseerd in God, maar hij vindt de kerk niet echt ge-

ren. In mijn voorbereiding zit altijd de stap: wat is het “ja,

weldig en hij weet niet goed wat hij nu wel en niet gelooft.

maar...” van de toehoorders? In de week voorafgaand aan

Ik preek voor hem, omdat dat me helpt om vanzelfspre-

mijn preek lees ik het Bijbelgedeelte in het pastoraat met

kendheden te vermijden en me te verwonderen of te ver-

mensen en vraag ik daarnaar.

bijsteren over wat de Bijbel zegt.

Ik maak niet zo veel onderscheid tussen mensen die het

De tweede persoon is een vrouw van eind dertig, een moe-

evangelie wel en niet kennen. Als je het evangelie echt

der van tieners. Haar man heeft altijd geloofd, maar zij is

kent, kun je er geloof ik geen genoeg van krijgen. En als je

er niet mee opgevoed. Ze begrijpt veel van wat er gezegd

het nog niet kent, zul je dezelfde verwondering of impact

wordt in een dienst niet echt. Ik houd haar in gedachten,

gaan voelen als gelovigen. Je kunt onderscheid maken met

omdat ik ontzettend graag wil dat ook zij merkt dat je bij

de keuze van het Bijbelgedeelte. Maar ook dan blijft het be-

God mag komen zoals je bent.

langrijk dat je het als predikant zo brengt dat iedereen – in

Deze twee personen zorgen in mijn voorbereiding voor een

welke geloofsfase ook – er iets aan heeft.’

schap zo duidelijk mogelijk zijn.

In mijn preekvoorbereiding kijk ik eerst naar wat de bood-

gevoel van urgentie: ik verlang er enorm naar dat zij door

 17

 Thema

Freddy Gerkema, predikant van de NGK Amersfoort-Noord: ‘In mijn preek probeer ik rekening

Ik wil de context, de cultuur waarin we leven, recht doen

te houden met een grote diversiteit onder de toehoorders:

digheden van toehoorders? Ik probeer hedendaagse taal

van hartelijk gelovig tot agnost, van mensen die groeien in

te gebruiken en theologisch jargon te vermijden. Jargon is

openheid voor het evangelie tot mensen die zich meer en

onbegrijpelijk voor buitenstaanders, maar ook de meeste

meer afsluiten. Er zijn jonge en oude toehoorders, ziek en

kerkgangers zitten er niet op te wachten. Onderscheid tus-

gezond. Er zijn denkers, doeners en gevoelsmensen. Dat

sen mensen die het evangelie wel en niet kennen, maak ik

zit allemaal in mijn achterhoofd, maar ik werk er niet al te

niet. De vragen van geloof en ongeloof lopen dwars door de

bewust mee. Ik heb niet een ijkfiguur, een soort standaard,

gemeente en door mensen heen.

voor ogen. Wel komen er geregeld mensen in mijn gedach-

Vaak bereid ik diensten voor met mensen uit de gemeente.

ten als ik mijn preek maak.

Als ik feedback krijg op mijn preek, is dat meestal na een

in mijn preken. Is het herkenbaar wat ik zeg in de omstan-

dienst. En eens per jaar houd ik een preekbespreking. De

 ‘Mijn ervaring is dat in kritiek,

reacties gaan niet alleen over de preek, maar vaak ook over

ook als die op een ongelukkige manier wordt geuit, bijna altijd iets van waarde zit’ 

gezongen is. Die feedback is vaak positief en dat doet altijd

de liederen of over de samenhang tussen wat gezegd en goed. Maar het zegt niet alles, want kritische opmerkingen maken mensen minder snel. Mijn ervaring is dat in kritiek, ook als die op een ongelukkig moment of op een ongelukkige manier wordt geuit, bijna altijd iets van waarde zit. Daar probeer ik iets mee te doen.’

Janneke Wiersema, 38 jaar, lid van de Boogkerk Amersfoort Nieuwland (GKv): ‘Een preek vind ik goed als de Bijbel de

Geke Holwerda, 52 jaar, lid van de GKv Blije en omgeving: ‘Bij een preek verwacht ik dat Gods Woord opengaat.

basis is. Ik houd ervan als Bijbelgedeeltes uitgelegd

Dat hij uitnodigend is, niet zweverig, en dat hij aansluit bij de actualiteit.

worden, als personen tot leven komen, als duidelijk

En dat hij geen moeilijke woorden gebruikt, maar van mens tot mens

wordt welke rol God speelt in hun leven. Ik wil ook

spreekt. Praktische handvatten bemoedigen en geven kracht.

graag weten wat God door de Bijbel tegen me zegt

Ik houd ook van praktische voorbeelden. Ik hoorde eens een preek over

en hoe ik dat in mijn eigen leven kan toepassen. Ik

de lus in een bus. Hoe de bus ook slingert, de heilige Geest is je houvast.

luister dan ook geconcentreerd en ben kritisch,

Maakt de bus een bocht en houd je je niet vast aan de lus, dan zit je zo

maar wel positief. Ik zit niet in de kerk om te horen

bij iemand anders op schoot. Of remt de bus hard, dan lig je met je neus

wat er verkeerd gezegd wordt.

plat op de grond. Maar grijp je naar boven, dan slinger je niet.

Ik vraag me tijdens een preek wel af: waar staat

Niet alleen de preek, ook de liederen tellen mee. De gehele dienst

dat en hoe komt de dominee daarbij? Ik neem er

doet ertoe. Ik raak teleurgesteld als ik me slecht kan concentreren,

geen genoegen mee als dominees meningen geven

als er geen bemoediging in de dienst voorkomt of als de liederen niet

zonder Bijbelse onderbouwing. Of als de Bijbel nau-

aanspreken. Als ik de dienst matig vind, heeft dat niet alleen met de

welijks een plaats inneemt, maar er meer vanuit de

voorganger te maken, maar ook met mijn gemoedstoestand. Hoe ik naar

psychologie wordt gepreekt. Dat is ook interessant,

de preek luister, is afhankelijk van mijn gevoelens en wat ik heb meege-

maar daarvoor zit ik niet in de kerk.

maakt.

Als er een predikant voorgaat van wie ik van tevo-

Als ik moeilijk naar een predikant kan luisteren, wil ik het positieve zoe-

ren al weet dat ik het moeilijk vind om naar hem te

ken. Ik breng het in gebed en hoop dat de liederen me aanspreken. Ook

luisteren, ga ik vooral genieten van het zingen, het

probeer ik een preekverslag te schrijven, zodat ik daar de goede dingen

bidden en het gemeente zijn. Onder de preek lees

uit kan halen en niet verzand in kritiek. Predikanten zijn allemaal ver-

ik dan voor mezelf een stuk uit de Bijbel.

schillend. De één zegt waar het op staat. De ander laat je meer naden-

Als een preek tegenvalt, denk ik: jammer, volgende

ken. Maar ze zijn allemaal herders, door God op ons pad gezet.’

Ik vind het mooi als de predikant vervolgens dicht bij de mensen blijft.

keer beter. Misschien dat het iemand anders wel heeft aangesproken, dat is fijn. Daar berust ik in.

Tenzij het elke week zo is.’

18

OnderWeg #17 > Jaargang 2 > 17 september 2016

Elleke van den Burg-Poortvliet is tekstschrijver, journalist en uitgever.

Nieuws

 Colofon Kernredactie Ad de Boer (hoofdredacteur), Jan Haveman, Johanne de Heus (beeldredacteur), Leendert de Jong (hoofdredacteur), Jan Haveman, Peter Hommes, Pieter Kleingeld, Erik Koning (eindredacteur),

GKv Utrecht-Noord/West bevestigt vrouwen in het ambt De GKv Utrecht-Noord/West (Opstandingskerk) zal volgende maand als eerste GKv-gemeente enkele vrouwelijke gemeenteleden als ambtsdrager bevestigen. De kerken-

Jordi Kooiman (eindredacteur), Bas Luiten, Heleen Sytsma-van Loo, Jolyn van Varik-Nijssink.

Brede redactie Kernredactie plus Rob van Houwelingen, Hans Schaeffer, Peter Strating, Hans Vel Tromp.

raad heeft de kerken in de classis Utrecht daarover geïn-

Medewerkers

formeerd. In 2015 heeft de kerkenraad zich al principieel

Eline de Boo, Han Hagg, Simon Kadijk, Myriam Klinker-De Klerck, Jan Kuiper, Roel Kuiper,

uitgesproken voor de vrouw in het ambt van ouderling en

Almatine Leene, Wim van der Linde, Embert Messelink, Jan Mudde, Maurits Oldenhuis, Anko

diaken. Dit principebesluit is toen niet direct uitgevoerd

Oussoren, Hans-Jan Roosenbrand, Wolter Rose, Wim van der Schee, Karen Scheele, Joost

om overleg binnen de classis mogelijk te maken. Maar nu

Smit, Paul Smit, Esther Spiering-de Hek, Karel Smouter, Jeroen Sytsma, Daniël Timmerman,

er één en andermaal op de classis over is doorgesproken, zal het besluit worden geëffectueerd. Enkele classiskerken zijn daardoor pijnlijk getroffen, aldus preses Jur Oosterhuis van de Opstandingskerk. Maar volgens hem zijn er door de classis alleen kerkordelijke bezwaren en geen inhoudelijke bezwaren tegen het Utrechtse voornemen ingebracht. Oosterhuis realiseert zich dat de vorige GKv-synode de vrouw in het ambt heeft afgewezen en daar in 2017 opnieuw over praat. ‘Maar we wachten daar niet op en nemen onze eigen

Roel Venderbos, Maarten Verkerk, Ronald Westerbeek, Dick Westerkamp, Jeannette Westerkamp-Stegeman, Peter Wierenga.

Redactieadres ’t Hazeveld 115, 3862 XA Nijkerk, 033-750 67 87, redactie@onderwegonline.nl.

Lezersservice Voor abonnementen, adreswijzigingen, opzeggingen en bezorgklachten: Nico Schenk, Droogoven 7, 3961 EW Wijk bij Duurstede, 0343-57 50 27, administratie@onderwegonline.nl.

verantwoordelijkheid. Ons besluit is ingegeven door het karakter van onze gemeente en de gevoelde urgentie.’

OnderWeg in braille, grootletter en audio OnderWeg is beschikbaar in passende leesvormen bij de Christelijke Bibliotheek voor Blinden en

Marinus Beute gepromoveerd Marinus Beute, predikant van de GKv Leens, is op 12 september aan de TU Kampen gepromoveerd op het proefschrift Wie ben ik als ik preek? Bronnen en herbronning van het homiletisch zelfbeeld. Hij bespreekt daarin de rol van de persoon van de prediker in de verkondiging. Volgens Beute mag de prediker zichzelf net als Paulus als voorbeeld zien voor zijn hoorders in de manier waarop hijzelf veranderd

Slechtzienden (CBB). Neem voor meer informatie contact op met de CBB: 0341-565499.

Abonnementsprijzen Jaarabonnement: € 46,- (studenten € 23,- / Europa € 85,- / buiten Europa € 115,-).

Abonnement OnderWegOnline: € 37,50.

Proefabonnement: drie maanden gratis.

Neem voor het afsluiten van een abonnement contact op met de lezersservice (zie hierboven) of vul uw aanvraag online in op www.onderwegonline.nl.

IBAN: NL89INGB0000404945 t.n.v. Gereformeerde Persvereniging OnderWeg

wordt in het herstelde beeld van God in Jezus Christus.

te Wijk bij Duurstede.

NGK-Vrouwendag in Kampen

Persvereniging

Op 29 oktober vindt in de Nieuwe Kerk in Kampen de jaarlijkse landelijke NGK-Vrouwendag plaats. Ds. Judith Cooiman-Bouma en therapeut Carianne Ros spreken over het thema ‘Als het leven soms pijn doet’. Zangeres Kinga Bán, bekend van Sela, geeft een miniconcert. Er is verder keuze uit een groot aantal workshops. Meer informatie: www.ngkvrouwendag.nl of de Facebook-pagina van de NGK Vrouwendag.

Komen en gaan

OnderWeg is een uitgave van de Gereformeerde Persvereniging OnderWeg. Informatie: Marga van Gent-Petter (secretaris), persvereniging@onderwegonline.nl.

Bestuur Persvereniging Bernard Bos, Marga van Gent-Petter, Krijn de Lange, Aad Lootens, Ale Sierksma, Hillie van de Streek.

Adverteren Nico Postuma, 0341-84 21 47 of 06-139 959 05, adverteren@onderwegonline.nl.

Zie voor de formaten, tarieven en verschijningsdata www.onderwegonline.nl/adverteren.

Benoemd tot evangelist/voorganger van Oase voor Nieuw-

Vormgeving

West (CGK/NGK) in Amsterdam: Martijn Rutgers, voorgan-

Bredewold. Creatie, web & print. Postbus 86, 8090 AB Wezep, 038-376 33 90,

ger van Crossroads International Church in Amsterdam.

fax 038-376 53 03, onderweg@bredewold.nl, www.bredewold.nl.

Verbonden aan GKv Assen-Kloosterveen: R. Telgenhof (GKv Amsterdam-Centrum); aan GKv Ede-Zuid: U. van der Meer (GKv Tiel).

Afscheid wegens emeritaat: A. van der Sloot, die vanaf 1978 de GKv-gemeenten van Pernis, Vollenhove-Kadoelen, Drachten-Noord, Bedum en Almkerk-Werkendam diende.

Technische realisatie en druk Zalsman B.V., Steinfurtstraat 1, 8028 PP Zwolle, Postbus 1025, 8001 BA Zwolle, 038-467 00 70. www.onderwegonline.nl

 www.facebook.com/onderwegonline  www.twitter.com/onderwegonline

19

 Opinie

Sekse, sekseverschillen en het ambt Op 23 september wordt op een congres in Nijkerk het boek Zonen en

dochters profeteren. Man, vrouw & kerk gepresenteerd. Hierin worden vanuit verschillende disciplines de vragen rond man, vrouw en kerk besproken. De 25 auteurs komen tot de conclusie dat de Bijbel alle ruimte biedt aan vrouwen om het ambt van diaken, ouderling en predikant te vervullen. Dit artikel is een voorpublicatie van een gedeelte van hoofdstuk 13. tekst Maarten en Nienke Verkerk beeld Anna Ismagilova/Shutterstock

Veel mensen ervaren een sterke sek-

mannen bijvoorbeeld beter leidinggeven

worden ze geroepen voor verschillende

suele identiteit: ze voelen zich man of

en vrouwen beter zorgen? Met deze

taken en verantwoordelijkheden in de

vrouw. Veel mensen geloven ook dat er

vragen zitten we in het hart van de dis-

kerk. In deze benadering wordt een uit-

duidelijke verschillen zijn tussen man-

cussie over man, vrouw en ambt.

drukkelijk beroep op de schepping ge-

nen en vrouwen. Zij menen dat mannen

daan: het gaat om door God geschapen

in andere eigenschappen uitblinken dan

Geschapen

vrouwen, en andersom. Biologisch ge-

Veel christenen gaan bewust of onbe-

Deze denklijn vinden we bijvoorbeeld

zien zijn mannen in ieder geval anders

wust uit van de volgende denklijn: God

in het besluit dat de synode van de

dan vrouwen. Maar welke betekenis

heeft mannen en vrouwen verschillend

GKv in 2014 nam over vrouw en ambt.

moeten we daaraan toekennen? Leidt

geschapen, daarom hebben ze verschil-

Daarin wordt gesproken over de ‘reële

dit tot andere eigenschappen? Kunnen

lende gaven en capaciteiten en daarom

verschillen tussen man en vrouw’ die

20

OnderWeg #17 > Jaargang 2 > 17 september 2016

verschillen.

 Opinie

 Elke gelovige

om een ‘eigen afweging’ vragen. Deze

blijkt dat dit verschil veroorzaakt wordt

denklijn vinden we ook expliciet terug

door de omgeving: de betreffende jon-

in de bekende bundel Recovering Biblical

gens hadden meer bewegingsvrijheid

Manhood & Womanhood. A Response to

dan meisjes. Ten derde blijken mannen

Evangelical Feminism, onder redactie van

en vrouwen op één eigenschap nog

John Piper en Wayne Grudem, waarin de

steeds significant te verschillen: mannen

stelling wordt verdedigd dat de verschil-

zijn agressiever dan vrouwen. Niet alleen

lende rollen die de Bijbel aan mannen en

verbaal, maar ook fysiek.

vrouwen geeft goed overeenkomen met

Wat zou dit ‘reële’ verschil kunnen

maar over gemiddelde verschillen. We

de sekseverschillen die door de weten-

betekenen voor de vervulling van de

mogen niet zeggen dat alle mannen

schap gevonden worden.

ambten? Agressiviteit is – om het eufe-

agressief zijn en alle vrouwen vredelie-

In dit artikel stellen we twee vragen aan

mistisch uit te drukken – niet de beste

vend, maar wel dat de gemiddelde man

de orde. Wat zijn de verschillen in eigen-

eigenschap voor een ambtsdrager. Als

agressiever is dan de gemiddelde vrouw.

schappen tussen mannen en vrouwen?

er dus inderdaad sprake is van door God

En we moeten zeggen dat sommige

En wat betekenen die verschillen voor de

geschapen verschillen, dan moeten we

mannen agressief zijn en andere niet

vervulling van de ambten in de kerk?

concluderen dat vrouwen geschikter zijn

en dat hetzelfde voor vrouwen geldt.

voor het ambt dan mannen.

Daarom is het zo gevaarlijk als we in de

Vrouwen zijn geschikter

(m/v) heeft unieke gaven van de Geest gekregen 

discussie over het ambt de gedachte van

Allereerst moeten we ons realiseren dat

Hersenen

de Bijbel nergens vertelt wat precies de

Hier komt nog het volgende bij. Vroeger

gen: de gaven van de man bestaan niet

verschillen tussen mannen en vrouwen

dachten we dat er sprake was van een-

en de gaven van de vrouw ook niet. We

zijn. Zo lezen we nergens dat mannen

richtingsverkeer: de hersenen bepalen

kunnen alleen spreken over de gaven

goed leiding kunnen geven en vrouwen

ons gedrag. Recent onderzoek heeft

van individuele mannen of individuele

goed kunnen zorgen. Sterker nog, de

laten zien dat er sprake is van tweerich-

vrouwen.

Bijbel geeft veel voorbeelden van vrou-

tingsverkeer: het gedrag van mensen

Met deze conclusie komen we dicht bij

wen die leidinggeven en van mannen

en de omgeving waarin ze opgroeien

het spreken van Paulus over de opbouw

die zorgen. Het gevaar van de hiervoor

hebben invloed op de structuur van onze

van de gemeente. Hij schrijft dat alle

genoemde denklijn is dan ook dat we de

hersenen.

gaven geschonken worden door de

Bijbel overvragen.

Dit nieuwe gegeven is van groot belang

Geest ‘die ze aan iedereen afzonderlijk

In de laatste decennia is veel onderzoek

voor de discussie over man, vrouw en

toebedeelt zoals hij wil’ (1 Korintiërs

gedaan naar man-vrouwverschillen.

ambt. Als vrouwen niet in de ambten

12:11). Daarom is het belangrijk dat

Het is een moeilijk onderzoeksgebied;

mogen dienen en als we de boodschap

we in de kerk werken aan een klimaat

de wetenschap heeft er veel uitspraken

blijven uitzenden dat vrouwen niet in de

waarin de gaven van de Geest zich ook

over gedaan die later herroepen moes-

ambten behoren te dienen, dan zal dat

daadwerkelijk kunnen ontplooien. Elke

ten worden. Maar als we – met inacht-

een onmiskenbare invloed hebben op de

individuele gelovige (m/v) heeft immers

neming van alle voetangels en klemmen

hersenen, en daarmee op de capacitei-

unieke gaven van de Geest gekregen

– de stand van zaken in de wetenschap

ten die meisjes en vrouwen kunnen ont-

voor de opbouw van de gemeente (Ro-

proberen samen te vatten, dan komen

wikkelen. Met andere woorden: zelfs al

meinen 12, Efeziërs 4, 1 Korintiërs 12).

we tot drie conclusies.

zijn vrouwen geschikter voor het ambt,

Ten eerste blijken beweringen als ‘jon-

dan nog kunnen ze het niet, omdat ze

Maarten en Nienke Verkerk zijn co-au-

gens zijn rationeler’, ‘meisjes zijn soci-

niet opgroeien in een omgeving waarin

teurs van Zonen en dochters profeteren.

aler’, ‘jongens hebben meer ruimtelijk

die gaven zich kunnen ontwikkelen!

inzicht’ en ‘meisjes zijn verbaal vaardi-

man-vrouwverschillen naar voren bren-

ger’ niet waar te zijn. Ten tweede blijkt

Gaven

de omgeving een grote invloed te heb-

Het debat over man-vrouwverschillen

Webtip

ben op de gemeten verschillen. In het

ontspoort vaak omdat mensen hun eigen

Zie voor meer informatie over het

verleden is bijvoorbeeld vaak gevonden

ervaringen en de resultaten van de we-

congres in Nijkerk manvrouwkerk.

dat jongens meer ruimtelijk inzicht heb-

tenschap verkeerd beoordelen. Het gaat

wordpress.com.

ben dan meisjes. Uit nader onderzoek

namelijk niet over absolute verschillen,

21

 Woordzoeker

Iedereen telt mee

22

 Woordzoeker

Groet Asynkritus, Flegon, Hermes, Patrobas, Hermas en de broeders en zusters die bij hen samenkomen. (Romeinen 16:14) tekst Jan Mudde

O

ver de groeten waarmee Paulus

aankijken tegen de namen in het gemeen-

Perspectief

zijn brief aan de Romeinen afsluit,

telijke namenboek: het is een opsomming

Ten slotte is er een wijds perspectief:

lees je gemakkelijk heen (Romei-

van Gods beminden. Die liefde wil Hij

‘Alle gemeenten van Christus laten u groe-

nen 16:3-16). Van de meeste personen die

overdragen op ons. De namengids nodigt

ten.’ Zo sluit Paulus zijn lijst met groeten

genoemd worden kunnen we ons geen

uit tot betrokkenheid op en meeleven met

af en brengt hij die op katholiek niveau.

enkele voorstelling maken en over de uit-

elkaar.

Geen gemeente bestaat op zichzelf. Iedere

spraak van menige naam breken we onze

gemeente van Christus staat in relatie met

tong. Toch kunnen we met deze groeten

Hondennaam

volop onze winst doen, bijvoorbeeld voor

Het is ook leerzaam. Uit historisch na-

ook menig namenboek. Want iedere ge-

ons omgaan met de namengids van de

menonderzoek blijkt dat de genoemde

meente is een gemeente van Christus.

gemeente.

mensen uit heel verschillende sociale

Zijn naam, de naam aller namen, bindt alle

milieus komen. Hij groet mensen uit de

gemeenten en alle leden van de kerk – het

Romeinse elite, maar ook slaven. De naam

lichaam van Christus – in liefde samen, hier

Ten eerste valt op dat Paulus erg veel

Flegon bijvoorbeeld werd vooral aan hon-

en nu, altijd en overal.

namen noemt, hoewel hij nog nooit in

den gegeven, maar ook aan slaven. (Het

Rome is geweest. Via zijn reizen en van

toppunt van humor in Rome: je slaaf een

horen zeggen heeft hij de gemeenteleden

hondennaam geven.) Paulus noemt Flegon

leren kennen. Dat zegt wellicht iets over

bij name! Verder groet Paulus zowel man-

Paulus’ goede geheugen, maar vooral over

nen als vrouwen en zowel Joden als niet-

zijn oprechte interesse in mensen. Je kunt

Joden. Iedere naam doet ertoe, iedereen

je van Paulus niet voorstellen dat hij, als

telt mee.

hij al jaren lid is van een gemeente, nog

Daar komt nog bij: de gemeente van Rome

moet vragen: ‘Die vrouw die altijd links in

was divers samengesteld en opmerkelijk

het midden zit, wie is dat eigenlijk?’

multicultureel. Een echte pinksterge-

Vervolgens geeft Paulus blijk van warme

meente dus. Ik word daar heel enthousiast

gevoelens voor de mensen die hij noemt.

van, en ik bid dat de gemiddelde Neder-

Zo geven Paulus’ groeten ons enkele

Het woord ‘geliefde’ is niet van de lucht!

landse kerk een wat rijker geschakeerde

mooie eyeopeners voor ons omgaan met

Hierin is Paulus doorzichtig tot op Christus’

namenlijst mag krijgen.

het gemeentelijke namenboek:

liefde. Die heeft onze namen immers in

Het verdient ook aandacht dat Paulus over

• deze namen zijn er niet om te vergeten;

zijn handpalm gegrift. Zo mogen wij ook

de meesten een bijzonderheid vermeldt.

• deze namen willen met liefde uitgespro-

Handpalm

Hij spreekt over hun inzet, lijden, offers,

andere gemeenten. Van dat besef getuigt

 Niet alleen

onze namen, ook onze daden zijn bij God bekend 

ken worden;

inspanning. Hij benoemt wat ze voor hem

• iedere naam doet ertoe;

of anderen betekend hebben. Het is niet

• hoe diverser de namen, hoe mooier;

Pak de namengids van je gemeente

onopgemerkt gebleven en wordt har-

• niet alleen onze namen, ook onze daden

erbij en laat daarover je gedachten

telijk gewaardeerd! Kortom, niet alleen

gaan, terwijl je concreet dankt, luiste-

onze namen, ook onze daden zijn bij God

rend bidt en actief handelt. Probeer zo

bekend. Je bent gezien – al heb je soms

je omgaan met de namengids op het

misschien het gevoel dat anderen over je

niveau van Romeinen 16 te brengen.

heen kijken.

Om te doen

zijn bij God bekend; • de naam aller namen maakt ons één en bindt ons samen, ver weg en dichtbij!

Jan Mudde is predikant van de Wilhelminakerk (NGK) in Haarlem.

23

 Column

Frozen en ijs I

‘

k, ik, ik’ staat overal geschreven. Beetje in hanenpoten, maar dat mag ook als je op maandagavond net je eerste dag in

groep 3 achter de rug hebt. Het eerste woordje dat mijn twee-

Praten met kerkverlate

Afscheid va

lingdochters leren lezen, spellen en schrijven is ‘ik’. Geen maan, boom, roos of vis, maar volgens deze methode proberen ze meteen aan te sluiten bij de eigen belevingswereld van het kind.

En die draait om het ik. De moderne pedagogiek leert ons die oerbehoefte van jongs af aan te cultiveren. Onze kinderen moeten het zelf doen, een mening hebben en op hun eigen kamer zingen ze met de iPad het favoriete liedje uit de Disneyfilm Frozen mee: ‘Ik ga op zoek naar wie ik ben, verleg de grenzen die ik ken, geen goed of fout geldt hier voor mij, ik ben vrij.’

We zijn bevrijd van zuilen en sociale structuren, in onze samenleving ligt de nadruk op het individu. We moeten onze diepste verlangens ontdekken en die proberen te realiseren. Het gaat erom je eigen dromen waar te maken. Daar zit de aanname in verborgen dat die dromen ook goed zijn. Voor jou en je omgeving. Daar botsen het Frozen-lied en het individualistische denken met de Bijbel.

 Daar botsen het Frozen-lied en het individualistische denken met de Bijbel  Denk nu niet dat we geen Frozen kijken in Huize de Boo. En we

Karel groeide op in een christelijk gezin en ging naar een gereformeerde school. Hij moest van zijn ouders zondags twee keer naar de kerk, mocht geen onchristelijke vrienden hebben en geen lang haar. Zijn leven zat vol verboden en verplichtingen. Via zijn ouders en de kerk kreeg hij het beeld van een God die streng is, alles in de gaten houdt en plezier verbiedt.

galmen net zo hard mee. Maar dan wel op zaterdag, ouderwets met z’n allen voor de tv. Daarna is er ijs en praten we over het

tekst Peter Wierenga

karakter van Anna, dat in zo veel opzichten op Jezus lijkt. Over

beeld Sandra van der Steen/iStockPhoto

de genade die er is voor haar zus Elsa, die zich niet aan de vloek over haar leven kan ontworstelen. Over de schok als Elsa de

Op een dag zit Karel met een groep medestudenten

zelfopofferende liefde van haar zus begrijpt, waardoor ze de

te praten en concludeert dat de God die hij kent be-

vloek kan breken en kan genieten in het koninkrijk.

perkend en onredelijk is. Hij pakt z’n spullen en ver-

Onze tieners zijn geboeid, maar de tweeling snapt het nog niet

laat de Vader en zijn kerkelijk huis. Hij vertrekt naar

helemaal. Ze stappen over naar het volgende gespreksonder-

een ver en ander land om te gaan genieten van alles

werp: ‘Mama, gisteren hebben we geleerd “juf” te schrijven. Dat

wat eerder niet mocht (Lucas 15:13). Gevolg: einde-

ga ik nu oefenen. Hoe schrijf ik “is lief”?’ Ik pak gauw pen en

loze ruzies met zijn ouders en een ouderling die hem

papier.

driemaal ernstig vermaant. Hun gedrag bevestigt zijn ideeën over God.

Bonnenboekje Karel heeft echter een fictieve God verlaten. Zijn idee van God strookt niet met de realiteit. Door ouders, school en kerk leerde hij niet een God kennen die liefdevol, genadig en vergevend is, maar een strenge politieagent. En zeg nu zelf, wie zou een God willen die altijd klaarstaat met zijn bonnenboekje en Eline de Boo is schrijfster met een missionaire roeping.

 Missionair

ers (1)

an een strenge God telkens dreigt met de cel/hel?

Er zijn nogal wat mensen tussen de 30 en 60 die in hun jeugd de kerk hebben

Hoe kun je nu met Karel in gesprek

verlaten en niet of nauwelijks meer geloven. Het zijn onze collega’s, buren,

komen over zijn godsbeeld?

familieleden of vrienden. Met hen over het geloof praten vermijden we liever,

Tip 1: begrip voelen Probeer zijn ervaringen te begrijpen.

we willen de relatie graag goed houden. Maar gewoon vragen stellen kan heel goed werken, om twee redenen: • Als ze over hun ervaringen met opvoeding, de kerk en God kunnen vertellen,

Begin bij jezelf, misschien herken je

voelen ze zich gehoord en zal de relatie eerder verbeteren dan verslechte-

dit uit je eigen verleden of via boeken,

ren.

vrienden, gemeenteleden. Ouders en kerk zijn – nu en vroeger – niet fout-

• Uit onderzoek blijkt dat maar weinig toetreders onkerkelijk zijn opgegroeid, de meesten waren eerder kerkverlater.

loos. De sfeer in de kerk was soms niet

Dit is het eerste artikel in een serie over praten met kerkverlaters. Niet met

goed, er waren kerkscheuringen, en

het primaire doel om hen te bekeren, maar omdat ze waardevol zijn en je

de wereld buiten de kerk was slechts

graag hun leven deelt. Er zijn drie afleveringen:

bedreigend en zondig. Karel leerde God

1. Karel: God is een politieagent;

niet kennen uit de Bijbel, maar door de

2. Machteld: voor God is niets goed genoeg;

verhalen en het gedrag van de mensen

3. Bert: God geeft niets om mensen.

om hem heen. Heb dus begrip voor zijn beeld van God.

Tip 2: begrip tonen

nu onze kinderen zijn, of God, de kerk, of de opvoeding die we gaven. Maar ervaringen, herinneringen en beelden kun je niet verdedigen of aanvallen, die zijn

Begin met luisteren en doorvragen

er. Ga niet in discussie, maar toon be-

naar voorbeelden en ervaringen.

grip. En bedenk dat God zichzelf prima

Dan weet Karel dat je hem serieus neemt. Ga niet in discussie over

kan verdedigen.

zijn ervaringen. Laat in je hou-

Tip 4: verwachten

ding iets zien van een God en

Als God wil laten zien dat Hij geen

een kerk die niet (ver)oordelen

strenge politieagent is, dan regelt Hij

en dreigen, maar aandacht

dat zelf. Juist omdat Hij liefdevol is.

hebben en liefdevolle ogen.

Verwacht dat God zich laat vinden door

Tip 3: niet in de verdediging schieten Wij hebben de neiging om wat ons lief is te verdedigen, of dat

eenieder die Hem zoekt. Veel Karels hunkeren van binnen naar een God die anders is. De verloren zoon krijgt een aha-erlebnis: ‘Toen kwam hij tot zichzelf en dacht…’ (Lukas 15:17). Bid en verwacht het van de Vader die wacht en werkt.

Wie zou een God willen die altijd klaarstaat met zijn bonnenboekje en

Peter Wierenga is consulent bij het

telkens dreigt met de cel/hel?

Missionair Steunpunt van de NGK.

25

 Stimulans In de rubriek Stimulans worden recent verschenen uitgaven voor het voetlicht gehaald die geschikt zijn voor geloofs- en gemeenteopbouw. Dat kunnen boeken zijn, maar ook blogs, films en muziek. Hieronder een greep uit het aanbod van de afgelopen en de komende weken.

tekst Heleen Sytsma-van Loo

Jongeren en seksualiteit

D

e GJB-jongerenwerkers Ruben

lekeurige volgorde allerlei onderwerpen

Vlot en Ruth Tanghe schreven

aan bod in het boekje: sexting (het di-

samen Vluggertjes, een ‘musthave

gitaal verspreiden van erotisch getinte

boekje over seksualiteit’. In zestien korte

foto’s en berichtjes), genieten, hormonen,

hoofdstukken dagen ze jongeren van

zelfbevrediging, God en seks, teleurstel-

een jaar of 15 uit om goed na te denken

ling en onzekerheid, porno, trouw en nog

over hun lijf en de liefde. Ze doen dat niet

veel meer. Over homoseksualiteit wordt

belerend, maar schuwen het ook niet om

in antwoord op een fictieve vraag ge-

duidelijk te zijn over belangrijke en zinnige

zegd: je kunt er niet van afkomen dat je

grenzen in een relatie en daarbuiten.

homo bent, maar je bepaalt wel zelf hoe

Het boekje heeft een positieve insteek en

je ermee omgaat. Dus wat je ermee doet,

begint met vragen als: wat zijn typische

dat ligt aan jou. Daar zijn ontzettend veel

zinnige dingen gezegd: praat erover met

meiden/jongensdingen, waar maak ik een

meningen over (juist ook onder christe-

elkaar en als het kan ook met anderen,

meisje/jongen gelukkig mee, wat mag je

nen), dus dat kan best een zoektocht zijn.

houd je aan wat je afgesproken hebt, en

absoluut niet zeggen tegen een meisje/

Over het trekken van grenzen en het je

mocht je struikelen, dan is er Iemand die

jongen? Verder komen er in een vrij wil-

daaraan houden worden mijns inziens

je opvangt.

Breaking news over Maarten Luther

N

og even en het Reformatiejaar

In samenwerking met Steunpunt Bijbel-

onder ‘Wat bieden wij’). Raadpleeg voor

2017 breekt aan. Het is dan vijf-

studie is in april van dit jaar een gemeen-

meer activiteiten rondom het Reforma-

honderd jaar geleden dat Maar-

teschets uitgegeven, geschreven door

tiejaar 2017 de website van Refo500:

ten Luther zijn bekende 95 stellingen aan

ds. André Bas (GKv Kornhorn). De schets

www.refo500.nl, zoek onder ‘Actueel’ of

de deur van de slotkapel in Wittenberg

bevat zoals gebruikelijk materiaal voor

‘Agenda’.

spijkerde, de daad die wordt beschouwd

verschillende leeftijdsgroepen, goed

als het startschot voor de Reformatie.

voor één verenigingsavond. De doelstel-

Vijfhonderd jaar is een lange periode en

ling van de schets voor jongeren van 12

het is dan ook de vraag wat de gemid-

tot 15 jaar is hun duidelijk maken dat ze

delde gereformeerde kerkganger nog

het mogen verwachten van wat de Heer

weet over Luther, over het belang van de

Jezus voor hen verdiend heeft. Jongeren

kerkhervorming voor die tijd en van die

van 16 jaar en ouder leren dat angst een

periode uit de kerkgeschiedenis voor ge-

slechte raadgever is bij het dienen van de

lovigen vandaag. De organisatie Refo500

Heer. De Bijbelstudie voor volwassenen

loopt al jaren warm voor de herdenking

zet in op het feit dat geloven begint bij de

van het begin van de Reformatie en helpt

belofte van God.

kerken en kerkgangers met bovenge-

De schets is gratis de downloaden via

noemde vragen.

www.steunpuntbijbelstudie.nl (zoek

26

OnderWeg #17 > Jaargang 2 > 17 september 2016

 Stimulans Gedachten over God voor kinderen

T

ekstschrijvers Theanne Boer en

ook voor kinderwerkers in de kerk die

Neeltje Rietveld bundelden hun

de kinderclub of een kindermoment

krachten met illustratrice Marieke

verzorgen. In Sterrenpracht (Uitgeverij

ten Berge en dat leverde een prachtig

Jongbloed) zijn 25 ‘gedachten over God’

boekje op dat geschikt is voor (groot)

verzameld. De bedoeling is om aan de

ouders met jonge (klein)kinderen, maar

hand van de prachtige, de fantasie prikkelende platen met kinderen in gesprek te gaan over God, Hem te leren kennen en te ervaren. De platen zijn belangrijk, omdat je daarmee bij de kinderen zelf en hun vragen en beleving begint.

 Aan de hand

van de prachtige platen kun je met kinderen in gesprek gaan over God 

Vervolgens kun je door middel van een aantal concrete aanwijzingen het ge-

onder andere ‘Kijk naar de sterren/een

sprek in een bepaalde richting sturen,

groot geloof’ (Johannes 20:29; Genesis

bijvoorbeeld door samen door praten

15:1-6; Hebreeën 11), ‘Je valt niet zomaar

over de Bijbeltekst, je in te leven in de

om’ (Psalm 1:3; Matteüs 7:24-27) en ‘Een

tekst of een creatieve opdracht te doen.

nieuw lichaam’ (1 Korintiërs 15:51; Eze-

Onderwerpen die aan bod komen zijn

chiël 37:1-14).

Nieuwe muziek van Sela

D

e alom geliefde band Sela brengt

gen is, zoals we gewend zijn van Sela.

deze maand een nieuwe cd uit,

De nieuwe cd verschijnt als het goed is

deze keer onder de titel Vreugde

in de derde week van september. Je kunt

van mijn hart. De titelsong is sinds eind

een traditioneel schijfje kopen of kiezen

augustus te beluisteren via de website

voor een digitale download. Ook het

www.sela.nl. De bijbehorende videoclip

bijbehorende muziekboek is meteen be-

werd opgenomen in de Broerekerk in

schikbaar. Behalve de titelsong staan er

Bolsward. ‘Vreugde van mijn hart’ wordt

nog vijftien andere nieuwe liederen op de

gezongen door Kinga Bán, eerst alleen

cd, met titels als ‘Laat ons samen één zijn’,

sfeervol begeleid door een akoestische

‘U bent aanwezig’, ‘Gebed voor de werk-

gitaar, die later bijval krijgt van een piano,

dag’, ‘Geen zorgen’ en ‘Maranatha’.

een cello en een altviool. Het lied bezingt de zoektocht van het rusteloze hart dat op antwoord wacht en dat wordt vergeleken met een uitgedroogde bron die snakt naar levend water. Het refrein komt uit bij Jezus: ‘Vrede vervult mijn hart. Liefde

 Het refrein

komt uit bij Jezus 

stroomt bij mij binnen. Jezus, U bent mijn

aanstaande een concert ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van de organisatie Micha Nederland. Het concert vindt

kracht, o Heer, U de vreugde van mijn

En als we het toch over muziek hebben:

plaats in De Lichtboog in Houten. Kaarten

hart.’ Het is een mooi lied dat na een paar

het christelijke schrijverscollectief Schrij-

zijn te bestellen via de website

keer beluisteren niet moeilijk mee te zin-

vers voor gerechtigheid geeft 1 oktober

www.michanederland.nl/jubileumconcert.

27

 Jeugdwerk

Girls only in de kerk De samenleving feminiseert: er staan weinig meesters meer voor de klas, er verschijnen speciale vrouwen- en meidenbijbels, en bij Karwei is inmiddels goed doorgedrongen dat ook vrouwen het leuk vinden om te klussen. Voor ik het wist had ik een dure verfroller in mijn mandje liggen, omdat het zo’n leuk vormgegeven doosje had. Maar moeten we ook in de kerk extra aandacht aan de meiden geven?

Agenda

tekst Eline Hoogenboom

• Diverse data in september, oktober

Het jeugdwerk in de kerken richt zich op

geloofsvragen) kwam als belangrijkste

en november: training ‘Verbeter

alle jongeren, jongens en meiden. Dat is

vraag waar meiden mee worstelen naar

jezelf als catecheet’. De trainin-

prima, maar daarbinnen is extra aandacht

voren: waar is God als het moeilijk is? Is

gen worden gegeven in Meppel en

voor de meiden hard nodig. Ik wil graag

dat niet een vraag waar we allemaal te-

Eindhoven-Best. Zie verder www.

pleiten voor meer meidenwerk in de kerk.

genaan lopen? Ik pleit er daarom al langer

praktijkcentrum.org/project/verbe-

Niet alleen omdat meiden anders zijn

voor dat het jeugdwerk gedragen wordt

ter-jezelf-als-catecheet.

dan jongens en soms een aparte aanpak

door de hele gemeente. Zo is de ge-

vereisen, maar vooral omdat het een

meente immers bedoeld: als een lichaam

belangrijk instrument is in het proces om

waarvan de leden elkaar nodig hebben.

jongeren bij de kerk te houden. We kun-

De jonge leden kunnen het jeugdwerk

nen onze ogen er niet voor sluiten dat

niet alleen dragen.

steeds meer twintigers – maar ook tieners

Jongeren, en dan met name meiden, heb-

– de kerk verlaten.

ben behoefte aan rolmodellen: meiden

• 10 november: nieuwe studiedag over

Dat jongeren (meiden) uit de kerken ver-

en vrouwen die hun ‘voorleven’ hoe het

het thema Re-search & Re-act. Meer

dwijnen heeft minder te maken met de

is om christen te zijn, die laten zien hoe

informatie volgt.

vermeende saaiheid van de kerk, maar

hun leven met God eruitziet. Die binnen

veel meer met relaties. Of beter gezegd:

deze relatie eerlijke verhalen vertellen,

met het ontbreken van relaties. Zoals Har-

getuigen en open zijn over hun twijfels en

men van Wijnen schrijft in de eerste zin

onzekerheden.

van de conclusie van zijn proefschrift over

Ik ben zelf inmiddels een 31-jarige vrouw

de relatie tussen jongeren en de kerk:

en leid een leven zoals zo veel dertigers.

‘Het instituut kerk is voor jongeren bete-

Ik was lang single, ben nu aan de man,

kenisloos als het niet voorafgegaan wordt

heb vrienden die ongewenst geen kin-

door betekenisvolle, natuurlijke relaties in

deren krijgen of waar de eerste wolken

de kleine groep.’

boven het huwelijk samentrekken. Ik

 Jongeren, en

dan met name meiden, hebben behoefte aan rolmodellen  28

Rolmodel

heb veel geleerd over hoe ik hiermee om moet gaan van een interview dat ik in het

Meidenwerk in de kerk, wordt dat niet

EO-blad Visie las met de psychologe Wil

heel tuttig? Uit een onderzoek van Huis

Doornenbal, een vrouw op leeftijd die pas

van Belle (zie huisvanbelle.nl/toptien-

laat haar eerste man ontmoette en hem

OnderWeg #17 > Jaargang 2 > 17 september 2016

 Jeugdwerk Zelf maskertjes maken, terwijl je vertelt over wat het betekent om een masker te dragen. (beeld Vladimir Floyd/iStockPhoto)

 Help de meiden hun grenzen te bepalen 

Drie ideeën voor meidenwerk in de kerk

Media/tips

Vragenuurtje

een masker te dragen, en voetenbadjes

• Meer informatie over kerkelijk meiden-

In tijdschriften voor meiden zijn rubrie-

nemen, waarna de meiden elkaars nagels

werk is te vinden op de website van

ken waarin jongens hun mening geven

vijlen en tenen lakken. O, en per ongeluk

Huis van Belle: www.huisvanbelle.nl.

over meidenzaken vaak erg populair. Doe

moet nét dat ene populaire meisje de

Verder biedt Youth for Christ de me-

dat ook eens in de kerk. Plan een avond

nagels vijlen van dat meisje dat buiten de

thode SuperWoman aan: www.super-

waarop de meiden alles aan een paar

groep valt.

woman.nl.

mannelijke jeugdwerkers mogen vragen.

Laat ze vooraf briefjes invullen om het

Seksgesprek

makkelijker te maken. Natuurlijk zijn er

Praten over seks blijft nodig. Te vaak

ook een paar vrouwelijke jeugdwerkers

denken meiden nog dat seks een kwestie

bij aanwezig.

is van ‘geven’ in plaats van iets wat je

Beautyavond

samen doet. Tijd dus voor een goed gesprek. Bespreek van te voren met elkaar

Misschien heb je in de jeugdgroep te

als leidsters hoeveel je van jezelf wilt

maken met meidenvenijn: een groepje

delen en hoe jullie hierin staan. Help de

populaire meiden en een paar meiden

meiden hun grenzen te bepalen. Hiervoor

die buiten de groep vallen. De ideale

zijn diverse goede programma’s beschik-

manier om daar iets aan te doen is een

baar van jongerenorganisaties. Andersom

vert veel informatie over meidenwerk,

beautyavond. Zelf maskertjes maken, ter-

moeten de jongens ook te horen krijgen

maar dan vanuit seculier perspectief.

wijl je vertelt over wat het betekent om

dat seks geen kwestie is van ‘krijgen’.

Het rapport Meiden meer in beeld uit

• Ook het Nederlands Jeugdinstituut le-

2011 is gratis te downloaden via www. nji.nl/nl/Publicaties/NJi-Publicaties/ na een paar jaar ook alweer moest mis-

biedt de kans om in alle rust te laten

sen. Het geloofsvertrouwen van deze

zien hoe God in onze levens werkt en

vrouw was echt een voorbeeld voor mij.

Geflirt

Meiden-meer-in-Beeld-(rapport)

hoe waardevol dat het leven maakt, ondanks alle ups en downs.

Meidenwerk in de kerk betekent dat er

Eline Hoogenboom is oprichter van

vrouwen opstaan en zichzelf openstel-

meidencommunity Huis van Belle, waar

len. Zij nodigen de meiden bij hen thuis

meiden geholpen worden bij het vin-

uit of organiseren een gezellige avond

den van hun identiteit in God. Dat doet

in de kerk, waarbij echte verhalen wor-

Huis van Belle door middel van een

den verteld. Niets meer en niets minder.

website, het tijdschrift Belle en evene-

Door dit aan meiden apart aan te bieden

menten.

is er even geen ruimte voor het geflirt

Met bijdragen van Karen Scheele,

tussen tieners onderling en de onzeker-

Paul Smit (NGJ) en van Anko Oussoren

heden die dat met zich meebrengt. Dat

(Praktijkcentrum GKv).

29

 Wandelen met God

Geloven als een kind tekst en beeld Wim van der Linde

Soms kom je God tegen op plekken waar je het niet direct verwacht, soms wijst alles op zijn aanwezigheid.

Wat de omstandigheden ook zijn, om God te kunnen zien, heb je geloof nodig.

Het geloof van een kind.

30

De Lofoten zijn een eilandengroep boven in Noorwegen. Volgens kenners is het de mooiste plek in Europa en nummer vijf op de wereldranglijst.

Een prachtig gebied met bergen en witte stranden, een ongerept gebied

 Als je daar loopt, heb je het gevoel dat je met God wandelt 

van overweldigende schoonheid. Als je daar loopt, heb je het gevoel dat je

vis op, een koolvis. Niet veel, maar

met God wandelt. Dan komt bijna van-

toch... Enthousiast keerden we terug.

zelf Psalm 8 bij je op: ‘Heer, onze Heer,

De tweede tocht, met de meisjes, le-

hoe machtig is uw naam!’

verde in eerste instantie niets op. We

Wij zijn er dit jaar op vakantie ge-

besloten terug te gaan. We hadden na-

weest, mijn vrouw en ik. Samen met

tuurlijk de hengel aan de andere kant

de kinderen en kleinkinderen, met z’n

van de boot kunnen uitwerpen, maar

achten. Natuurlijk hebben we gevist.

Margot, onze kleindochter, zei zo heel

Een motorbootje gehuurd voor een

vanzelfsprekend voor haar: ‘We kun-

paar uur en toen het water op. De eer-

nen erom bidden.’ Toen ben ik maar op

ste tocht, met de jongens, leverde één

de achterbank gekropen en heb een-

OnderWeg #17 > Jaargang 2 > 17 september 2016

 Column

 ‘Heer, wat geweldig, dat

Donald Trump is geen leugenaar

U zelfs de vissen in het meer aanstuurt!’ 

Z

iezo, met dit opschrift weet ik zeker dat u dit stukje gaat lezen. Het gaat er tenslotte om dat je gehoord en gezien

wordt, nietwaar?

De Amerikaanse presidentsverkiezingen bieden aan de ene kant een vermakelijk, aan de andere kant een verontrustend schouwspel. Staat zoiets ons hier ook te wachten?

voudig en in stilte gebeden: ‘Here God, de kinderen zijn zo

Over Hillary Clinton kunnen we kort zijn. Volgens mij zou het

teleurgesteld dat ze niets gevangen hebben. Wilt U hun

een ramp voor Amerika zijn als zij de verkiezingen zou winnen.

geloof in U sterk maken, al is het maar door één visje?’

Waarom ik dat vind houd ik nu maar even voor me. Je kunt maar

Vijf minuten later – beet! En nog een keer! En nog eens!

weinig kwijt in een column. Maar het alternatief is minstens zo

Zeven keer achter elkaar. Er was bijna geen tijd om ze in

erg. Ik wens de kiezers daar veel sterkte!

de bak te leggen. De kinderen waren laaiend enthousiast!

Nu even verder over Trump. Trump is niet iemand die liegt, want

En ‘s avonds hadden we ieder een vis op ons bord. We

dat zou betekenen dat hij zich verhoudt tot de waarheid. Als je

hebben nog nooit zo lekker vis gegeten, met Jezus als

liegt, ken je de waarheid wel, maar kies je er om één of andere

gastheer aan tafel.

reden voor om die te verzwijgen of te ontkennen. Bij Trump is

Verhoord Gaat bidden altijd zo? Soms wel. Ik denk aan Maarten Luther, die een brief schreef aan een zieke vriend. Hij schreef: ‘Ik bid dat u weer gezond wordt. Dit is mijn wil en moge mijn wil geschieden, omdat ik dit niet voor mijzelf vraag, maar voor Gods koninkrijk.’ Toen de brief zijn vriend bereikte, was hij al weer beter. Hij overleefde Luther zelfs.

Gaat het altijd zo? Soms niet. Een meisje van vijf is heel

iets anders aan de hand. Er is zelfs een term voor bedacht: hij doet aan bullshitting.

 Er is geen mogelijkheid

om feiten te checken, want het gaat niet om feiten 

erg ziek. Haar vader en moeder zitten naast haar bed en bidden vurig met haar, ze vragen God of ze weer beter

Kortgeleden las ik een filosofisch artikel dat uitlegde wat dat is.

mag worden. ‘En’, vroegen de mensen, ‘heeft God je

Een bullshitter geeft niets om de waarheid, hij bluft zich overal

gebed verhoord?’ ‘Ja’, zei het meisje, ‘Hij zei nee.’

doorheen met grootspraak, verzonnen feiten en een appèl op

Concreet

emoties die hij weet los te maken bij zijn publiek. Er is geen mogelijkheid om feiten te checken, want het gaat niet om feiten. Als

God is tegenwoordig voor veel mensen uit het leven

een bullshitter te horen krijgt dat zijn uitspraken niet kloppen,

verdwenen. Hij doet er niet meer toe. Wat opvalt in elk

verzint hij er dingen bij die het verhaal overeind moeten houden.

van deze drie voorvallen, is dat Gods aanwezigheid zo

Je moet toch wat, als je gedwongen wordt over zaken te spreken

concreet is. Mensen rekenen erop dat God erbij is. Hij was

waar je geen kennis van hebt.

aanwezig op het meer en bij de ziekbedden.

Wee het volk of het land dat hiervoor zwicht. ‘De waarheid strui-

Wat je daarvoor nodig hebt? Het geloof als van een kind.

kelt op straat’, zegt Jesaja daarover (59:14). Er ontstaat een cul-

Een kind dat naar de bergen op de Lofoten kijkt en zegt:

tuur van oneliners, geschikt voor een talkshow of voor Twitter.

‘Here God, wat machtig staan die bergen om dat dorpje

Als het maar verkoopt. Als het maar zendtijd oplevert. Als het

heen!’ ‘Ja, m’n kind, zo staat mijn liefde om jou heen.’

maar diepte suggereert, terwijl er onder de oppervlakte niets zit.

‘Heer, wat geweldig, dat U zelfs de vissen in het meer

En dan is Amerika opeens heel

aanstuurt!’ ‘Ja, m’n kind, zo leid Ik jou ook aan mijn hand

dichtbij.

door het leven.’

Laten we bidden dat onze kinderen en kleinkinderen dat geloof in een persoonlijke God mogen bewaren. Een God die ons meetrekt over water en bergen heen.

Dick Westerkamp is predikant Wim van der Linde is emeritus predikant in de NGK.

van de NGK Houten.

30 SEPTEMBER 2016

Geloof overbrengen in een sceptische tijd

U BENT VAN HA RTE WELKO M!

Studiebijeenkomst over Inhoud, Doel en Kracht van de verkondiging van het Evangelie n.a.v. Tim Kellers Preken

Word geïnspireerd en bemoedigd om het Evangelie van Jezus Christus te verkondigen in een postmoderne tijd

Evangelieverkondiging is niet iets voor predikanten alleen. Veel christenen zijn op een of andere wijze bezig met het overbrengen van het geloof aan anderen. In de kerk, op het werk, via een internetblog etcetera. Ook voor hen heeft Tim Keller het boek Preken. Geloof overbrengen in een sceptische tijd geschreven.

Ontdek wat jij kunt leren van Tim Kellers visie op preken

30 SEPTEMBER 2016, NOORDERKERK AMSTERDAM 14.30 UUR - CA. 20.00 UUR, TOEGANG INCLUSIEF BROODMAALTIJD, KOFFIE ETC. € 19,95 P.P.

Sprekers: prof. dr. Arie Baars, dr. Jos Douma, drs. Kees de Groot, Paulien Vervoorn en dr. Paul Visser

Tot 100% korting op de entreeprijs. Kijk op akzplus.nl/keller

WWW.WEETWATJEGELOOFT.NL

NIEUW BIJ WEET WAT JE GELOOFT

RING

VE AFLE

1

IS

GRAT

Hoe Gods liefde samengaat met Zijn boosheid en geweld Dr. Koert van Bekkum

Hosea. Profeet met een bijzondere opdracht Prof. dr. Gert Kwakkel